Office for Religious Affairs and the ownership of former German

Transkrypt

Office for Religious Affairs and the ownership of former German
Zeszyty Naukowe UNIWERSYTETU PRZYRODNICZO-HUMANISTYCZNEGO w SIEDLCACH
Nr 100
!"#$%&'()#*#+,"$-.$&#&/$"01(0$*#!
2014
!"#$%&'(")!'*%+,Uniwersytet Przyrodniczo-Humanistyczny w Siedlcach
!"#$%&'(%)*'+*,-,.$/#-!/0'$'12%3-!/0'
.!+/ " 0 spraw W,+1'2"'"-*345$'"*('4106%$"
-06%$371,%&"8'9/5-:*";01$38$3%-$%&"
1'"<$38$'%&"<'%&0 1$%&"$"=:(10%1,%&
Office for Religious Affairs and the ownership
of former German church estates
in the Western and Northern territories
Streszczenie: W artykule poddano analizie historyczno-prawnej spór !"#$%&' ()adzami *!"+,#-.'/&,'"#0 10 2!3/#!)4"5 %!.'/&6/'0 ()1-,!3/#0 *!3/#47,'/80 "196.*:(0 o,#4"#4/*#/80 !)!;!,'/80,10<#4"#1/80=%&'-*1,'/8>0? :@50*.:@'0 @&4&0 !,1%0%&#4-#$A lat
*)1%)0-#$0/#4,#4"0,10(&194",'/80-.!-+,*1/8 1B-.(! – 2!3/#:)>
>(0*'"-7?%+0*3@"4,5/$6&7'82#9"'",':;2%3' !#-%<7'*,5/$=>-='.%?9@*$';,-$=.$=/*$=A
Abstract: The article analyzes the historical and legal dispute between the communist
authorities and the Church, concerning the ownership of former German church estates
situated in the Western and Northern territories. The dispute, for over a decade, put
a shadow on the mutual relations between the state and the Church.
Keywords: Church, Office for Religious Affairs, former German church estates.
82#9"' ",' s;2%3' !#-%<' ;,3,&%-o jako centralny organ administracji
3!#-%-$,3=?7'):@%39'#'"-$%'BC'*3$=@-$%'BCDE'2A','#.$%-$=',2F%-$#%/?$'-%/#=l-!/0'3&%"#';%<:@3,3!/0'3'#%*2=:$='F,:;,"%2*$'*,.)-%>-=?'$'%".$-$:@2%/?$';u1
blicznej A' G%2"#,' :#!H*,' :@%&' ,-' :$I7' 32%#' #=' :3,$mi terenowymi strukturami
w ;,:@%/$' 3!"#$%&63' J2=K=2%@63L' 3!#-%-$,3!/h przy prezydiach powiatowych
i wojewódzkich rad narodowych, jednym z kilku podmiotów odpwiedzialnych za
2
;2#!F,@,3!3%-$='$'3;2,3%"#%-$='3'M!/$='2=;2=:?$'3!.$=2#,-!/0'3'4,5/$6& .
N="-9 z 3$=>)';&%:#/#!#- sporu ;,.$I"#!'*,.)-$:@!/#-9'3&%"#9'%'Ko5/$,&=.' :@%&' :$I' ;2,H>=.' 3!-$*%?9/!' #' #%*3=:@$o-,3%-$%' ;2#=#' 3&%"#=' ;%<O
stwowe ;2%3%'4,5/$,&%'",';2#=?I@!/0';2#=#'-$=F,'3'BCPD'2,*)';,-$=.$eckich
.%?9@*63'*,5/$=>-!/0'-%'Q$=.$%/0'Q%/0,"-$/0'$'16&-,/-!/0A'R@2,-%'*,5/$=>-%'
#%' ;,":@%3I' ;2%3-9' ;2#=?I/$%' H)"!-*63' )3%M%&%' "=*2=@' # dnia 8 marca
1
C-.1(10 &0 %,#10 DE0 *(#4.,#10 DEFG0 @>0 !0 &"#1,#40 !@H1,#&1/9#0 ,1/&47,'/80 ()1%&0 1BI
stwowych w zakresie gospodarki komunalnej i administracji publicznej (Dz.U. z 1950, nr
19, poz. 156).
2
R#=2#=?' -%' @=.%@' ,2F%-63' ,";,3$="#$%>-!/0' #%' ;,>$@!*I' 3!#-%-$,39' 1ST' #,HAU'
M. Krawczyk, =@H1,'0 1B-.(!(!-partyjne odpowiedzialne za wytyczanie i realizowanie
polityki wyznaniowej PRL, Zeszyty Naukowe UPH w Siedlcach, Seria: Administracja
i Q%2#9"#%-$='JBVL'WEBB7':A'WBB'$'-%:@A
2#-3$4&5"$6-078
120
3
1946 2A7' ,' .%?9@*%/0' ,;):#/#,-!/0' $' ;,-$=.$=/*$/0 , który w art. 2 ust. 4
:@3$=2"#%&7' M=' .%?9@=*' -$=.$=/*$/0' ,:6H' ;2%3-!/0' ;2%3%' ;)H>$/#-=F,' ;rzechodzi z mocy prawa n%'3&%:-,5X',";,3$="-$/0';,>:*$/0',:6H';2%3-!/0A'1,"'
*,-@2,>9'4,5/$,&%'#-%>%#&,':$I'363/#%:';,-%"'YEEE',H$=*@63'*,5/$=>-!/0'26MO
4
-=F,'2,"#%?)'J*,5/$,&637'*%;>$/7';>=H%-$i, budynków mieszkalnych itd.) .
12%3,'4,5/$,&%'",'@!/0'-$=2)/0,.,5/$'-$='H!&,';,"3%M%-= przez kilka-%5/$='-%:@I;-!/0'>%@7'-%3=@'3'/#%:$='-%?,:@2#=?:#!/0'2=;2=:?$7'3'"2)F$=?';,&owie lat 40A' %2@,' ;2#!@,/#!X' /0,/$%MH!' :@%-,3$:*, Ministerstwa Administracji
1)H>$/#-=?7' *@62=' 3' ;$5.$=' #' "-$%' C' 32#=5-$%' BCPV' 2A' :@3$=2"#$&,7' M=' :!@)%/?%'
Z;,"'3#F>I"=.';2%3-!.'3!?%5-$&%':$I'/%&*,3$/$='#'/03$>9'3=?5/$%'3 M!/$='"e*2=@)'#'"-$%'['.%2/%'BCPV'2A7'H,3$=.'-%';,":@%3$='%2@A'W'):@A'P'\=*2=@)'4,5/$6&'
5
Rzymsko-*%@,>$/*$':@%&':$I'#'.,/!';2%3%'3&%5/$/$=>=.] A'^-@,-$'\)"=*':9"#$7'$M'
-%':@%-,3$:*,'3&%"#'.,F&!'.$=X'3;&!3',H%3!';2#="'"=:@%H$>$#%/?9':!@)%/?$'-%'
6
Q$=.$%/0'Q%/0,"-$/0'3',*2=:$='-%?3$I*:#=F,'-%:$>=-$%'#$.-=?'3,?-! .
\,5X' -$=:;,"#$=3%-$=' ">%' :@2,-!' *,5/$=>-ej, w dniu 3 czerwca 1957 r.,
7
a 3$I/'?=:#/#=7'?%*'#%)3%M%'^'\)"=* , w okresie relatywnie dobrej atmosfery
8
we w#%?=.-!/0':@,:)-*%/07'82#9"'",':;2%3' !#-%<'3!"%&',*6>-$* , w którym
:@3$=2"#%&7'M='4,5/$6&'*%@,>$/*$'-$='?=:@',:,H9';2%3%';)H>$/#-=F, – -$='.,F9'F,'
3$I/'",@!/#!X ;2#=;$:!'"=*2=@)'#'['.%2/%'BCPV'2A7'%')M!@*,3%-%';2#=#=<'3&a:-,5X';,-$=.$=/*%'?=:@'.$=-$=.';%<:@3,3!.A'_*6>-$*':@%-,3$&7'$M';2#=#';,l:*$=',:,H!';2%3-=';2%3%';)H>$/#-=F,'-%>=M!'2,#).$=X'#3$9#*$':%.,2#9")'@e2!@,2$%>-=F,' ,2%#' #3$9#*$' :%.,2#9")' F,:;,"%2/#=F,' J)H=#;$=/#=-$%' :;,&=/#-=7'$#H!'2#=.$=5>-$/#=7'$#H!'>=*%2:*$='$@;AL, a @%*M='#3$9#*$'2=>igijne (wyznania) i $/0',:,H!';2%3-=7'%'3$I/'263-$=M'4,5/$6&'*%@,>$/*$7'-$=':9',:,H%.$';2%3%'
;)H>$/#-=F,A' '53$=@>='@=F,'.%?9@=*'-$=.$=/*$/0'*,5/$,&63'$'#3$9#*63'2=>$F$j9
-!/0'-$=';2#=:#="&'#'.,/!':%.=F,';2%3%'-%'2#=/#'4,5/$,&%'*%@,>$/*$=F, .
3
Dz.U. z 1946 r., nr 13, poz. [`a'Q,HA'@=M'3/#=5-$=?:#='2=F)>%/?='@=F,'#%F%"-$=-$%U'De*@4.0&0%,#10J0"1@/10DEKF0@>0!0"196.*1/80! +-&/&!,'/80#0 !@&+/!,'/8 (Dz.U. z 1945 r., nr 9,
poz. 45) oraz Ustawa z dnia 6 maja 1EKF0 @>0 !0 "196.*1/80 ! +-&/&!,'/80 #0 !@&+/!,'/8
(Dz. U. z 1945 r., nr 17, poz. 97).
4
A. Dudek, PaB-.(!0#02!3/#:)0(0L!7-/40DEKF-1970, Kraków 1995, s.139.
5
L#-"!0M#,#-.4@-.(10N%"#,#-.@1/9#0L+O7#/&,490,10.4"1.0()1-,!3/#0"196.*:(0 !0,#4"#4c*#"02!3/#4740*1.!7#/*#"0&0%,#10E0(@&43,#10DEKP0@>, AAN, UdSW sygn. 122/2, s. 61.
6
A. Dudek, L1B-.(!0>>>>50s.140.
7
Ibidem, st. 140.
8
=*:7,#*0C@&$%+0%!0- @1(0Q'&,1B0&0%,#10R0/&4@(/10DEFS0@>0-.(#4@%&196/'0-.1,0 @1(,'0
!,#4"#4/*#4H!0"196.*+0*!3/#47,4H!0,10<#4"#1/80<1/8!%,#/80# L:),!/,'/8 [w:] P. Raina,
21@%',1)0Q'-&'B-*#>0T&1-'0L@'"1-!(-*#40DEFP-1961, Warszawa 1994, s.118.
9
_*6>-$*' :@%-,3$&' "%>=?7' $M' Z?="!-$=' 1%<:@3,' ;,;2#=#' :3,?=' ,2F%-%' "!:;,-)?='
i orzeka (...) o ;2#=#-%/#=-$)';,-$=.$=/*$=F,'.%?9@*)'*,5/$=>-=F,7'3!"%?9/',";,3ied-$=' "=/!#?=' $' 3!2%M%?9/' #F,"I' -%' ;2#=*%#%-$=' ;,>:*$.' *,5/$=>-!.' ,:,H,.' ;2%3-!.'
w #%2#9"' $' )M!@*,3%-$=' @!/0' >)H' $--!/0' 3,>-!/0' ,H$=*@63' :%*2%>-!/0' >)H' F,:;,"%rczych, stosownie do koniecznych i uzasadnionych potrzeb osób zainteresowanych, oraz
na ich naleM!/$=').,@!3,3%-='3-$,:*$]A'R@3$=2"#%&'@%*M=7'$M'Z3:#=>*$='/#!--,5/$'$'K%*@!'
",*,-%-=7' #"#$%&%-=' H=#' #F,"!' 3&%5/$3!/0' 3&%"#' ;%<:@3,3!/0' ;2#=#' ;2#=":@%3$/$=>$'
*,5/$,&63'$'#3$9#*63'3!#-%-$,3!/0'JAAAL'3',"-$=:$=-$)'",'@!/0'.%?9@*63'%'.%?9/='-%'
/=>)'#%;,H$=M=-$='$/0',H?I/$)';2#=#'3&%"#=';%<:@3,3=7':9'-$=3%M-=]A
!"#$%&'()#*#+,"$-.$&#&/$"01(0$*#!&9:;<&:=>?
ZN nr 100
@"01(&(A&+B"$6&C70*$D&$&86!+,#$&64$+*AE-#&8AE-#!F*7-3&)$.1,8G6…
121
Okólnik nie na*%#!3%&'3&%"#,.'@=2=-,3!.',"H$=2%-$%'H)"!-*63')M!t*,3%-!/0';2#=#'4,5/$6&7'#%>=/%&'?="!-$=';,"?I/$='*2,*63'.%?9/!/0'-%'/=>)'#a*,</#=-$=' ;2%*@!*$' #%?.,3%-$)' -$=/#!--!/0' ,H$=*@63' :%*2%>-!/0' $' F,:;,"%r/#!/0' ;2#=#' *:$IM!A' ($=.-$=?' ?="-%*' ?)M' :%.,' ;,"3%M=-$=' ;2%w polskiego
4,5/$,&%' ",' ;,-$=.$=/*$=F,' .$=-$%' *,5/$=>-=F,' #%-$=;,*,$&,' *$=2,3-$/@3,'
+;$:*,;%@)7'/#=F,'3!2%#=.'H!&'>$:@'H;%'b0,2,.%<:*$=F,'",':#=K%'82#I")'",'
10
R;2%3' !#-%<' #' "-$%' WC' >$;/%' BCD`' 2A Interpretacja w okólniku z 3 czerwca
#,:@%&%'3'-$.',*2=5>,-%'?%*,'Z-$='@!>*,'*2#!3"#9/%'4,5/$6&'*%@,>$/*$'3'1,>:/=7'
>=/#' $' -$=;2%3,2#9"-%' $' 3;2,3%"#%?9/%' %-%2/0$I' ;2%3-9]7' H,3$=.' ;)H>$/#-,11
;2%3-!'/0%2%*@=2'4,5/$,&%'$'?=F,'$-:@!@)/?$'Z-$=')>=F%'39@;>$3,5/$] .
_*6>-$*'82#I")7'?%*'#%)3%M!&'^A'\)"=*7'-$='.$%&';,/#9@*,3,';,3%M-$=j:#!/0' -%:@I;:@3' ;2%*@!/#-!/07' ?=5>$' -$=' >$/#!X' )-$=.,M>$3$=-$%' 4,5/$,&,3$'
;2#=?.,3%-$%' *,>=?-!/0' ,H$=*@63' ;,' -$=.$=/*$/0' #3$9#*%/0' 3!#-%-$,3!/0A'
4$="!'?="-%*':@,:)-*$';%<:@3,3,-*,5/$=>-=')>=F&!'3'*,</)'>%@';$IX"#$=:$9@!/0'
#-%/#9/=.)';,F,2:#=-$)7'3&%"#=';,:@%-,3$&!'3!*,2#!:@%X'H2%*'?%:-=F,',*2e12
5>=-$%':@%@):)';2%3-=F,'4,5/$,&%'3'1ST'?%*,'?=:#/#='?="=-'52,"=*'-%/$:*) .
R@,:,3%-$=' ;2#=;$:63' ,*6>-$*%' ",;2,3%"#%&,' ",' ;,3:@%3%-$%' ,:@2!/0'
*,-K>$*@63':;,&=/#-!/0'-%'Q$=.$%/0'Q%/0,"-$/0A' &%"#='>,*%>-='",.%F%&!':$I'
,"' *:$IM!' $' #%*,--$/7' H!' ,;)5/$>$' #%.$=:#*$3%-=' ;2#=#' -$/0' ,"' *$>*)-%:@)' >%@'
.$=:#*%-$%' >)H' ",.!A' b#I:@,' #"%2#%&,' :$I7' M=' %".$-$:@2%/?%' ;2#!"#$=>%&%'
.$=:#*%-$%' #%?.,3%-=' ;2#=#' ")/0,3$=<:@3,' *,.)' $--=.)A' 1,3,",3%&,' @,'
*&6@-$='.$I"#!' :@%2!.$' $' -,3!.$' >,*%@,2%.$A'Q"%2#%&!' :$I' );,*%2#%?9/=' :!@)a/?=A'(%';2#!*&%"'@%.7'F"#$='",@!/0/#%:'*:$9"#'#%?.,3%&'3:;6>-$='#'$--!.$'>o*%@,2%.$'?="-,'.$=:#*%-$='$'F"#$=':@,:)-*$'.$I"#!>)"#*$=')*&%"%&!':$I';2#!?%cO
-$=7' /#=23/,3!' ,*6>-$*' ",;2,3%"#%&' -%F>=' ",' #%M%2@!/0' *&ótni. Lokatorzy,
53$%",.$'@=F,7'M='*:$9"#'-$='.%';2%3%'",'#%?.,3%-$%'.$=:#*%-$%7':;$=2%>$':$I'
13
,'*)/0-$I'/#!'&%#$=-*I .
'"-$)'WY'*3$=@-$%'BCDC'2A'd$-$:@=2'e,:;,"%2*$'4,.)-%>-=?'3!"%&',*6l14
nik nr 20 7'3'*@62!.';,@3$=2"#$&7'$M'Z.%?9@=*'4,5/$,&%'S#!.Af:*,gKat[olickiego]
3#F>AfI"-$=g'4,5/$,&63'+3%-F=>$/*$/0'$'$/0'$-:@!@)/?$'-%'Q$=.$%/0'Q%/0,"-$/07'
?%*,' .$=-$=' -$=.$=/*$/0' *,5/$=>-!/0' ,:6H' ;2%3-!/0' ;2%3%' ;)H>$/#-=F,7' -$='
;2#=:#="&'#'.,/!':%.=F,';2%3%'-%'3&%:-,5X',";,3$="-$/0';,>:*$/0'*,5/$=lnych osób prawnych (...)A' '#3$9#*)'#'/#!.7'ZH)"!-*$'.$=:#*%>-='$')M!@*,3='
,2%#' @=2=-)' H)",3>%-=' :@%-,3$9/=' ;,-$=.$=/*$=' .$=-$=' *,5/$=>-=' ;,">=F%?9'
#%2#9",3$' ,2F%-63' "o spraw gospodarki komunalnej i mieszkaniowej prezydiów rad narodowych. Natomiast obiekty i budynki sakralne (?%*' -;A' *,5/$,&!7'
*%;>$/=7' :!-%F,F$7' ",.!' .,">$@3!7' /#!--=' /.=-@%2#=' F2#=H%>-=L7' #-%?")?9/='
10
A. Dudek, L1B-.(!>>>5 s.140.
L#-"!0<>0T8!@!"1B-*#4H!0%!0U>0?&.1/847-*#4H!0&0JE0VWW0DEFS0@>5 cyt. za: A. Dudek, L1B-.(!>>>5 s.140.
12
A. Dudek, L1B-.(!>>>5 s.140.
13
P. Raina, 21@%',1)0 Q'-&'B-*#>0 T&1-'0 Prymasowskie 1956-1961, Warszawa
1994, s.120.
14
Pismo okólne nr 20 Ministra Gospodarki Komunalnej z dnia 23 kwietnia 1959 r.
w - @1(#40 !,#4"#4/*#/80"196.*:(0*!3/#47,'/80,10<#4"#1/80<1/8!%,#/80[w:] P. Raina,
21@%',1)0Q'-&'B-*#>0T&1-'0L@'"1-!(-*#40DEFP-1961, Warszawa 1994, s. 120.
11
ZN nr 100
!"#$%&'()#*#+,"$-.$&#&/$"01(0$*#!&9:;<:=>?
2#-3$4&5"$6-078
122
:$I'3')M!@*,3%-$)'*,5/$,&63'$'#3$9#*63'3!#-%-$,3!/0'>)H'$/0'$-:@!@)/?$7';,d>=F%?9' F=:@$$' 82#I")' do s;2%3' !#-%<' $' -$=' 3/0,"#9' 3 zakres administracji
gospodarki komunalnej i mieszkaniowej”.
1,"3%M=-$=';2%3%'4,5/$,&%'",';,-$=.$=/*$/0'-$=2)/0,.,5/$'.$%&,'@%kM=' $--='*,-:=*3=-/?=A'QF,"-$=' #' /!@,3%-!.' ,*6>-$*$=.' d$-$:@2%'e,:;,"%2*$'
4,.)-%>-=?'4,5/$6&'#%')M!@*,3%-='.%?9@*$';,-$=.$=/*$='.$%&',;&%/%X'/#!-:#A'
Okólnik stanowi&' H,3$=.7' M=' Z#%' )M!3%-$= @!/0' ,H$=*@63' -%>=M!' ,"' "-$%'
1 :@!/#-$%'BCDC'2A')$:#/#%X'/#!-:#'$',;&%@! zgodnie z przepisami dekretu o naj.$=]A'(%@,.$%:@'Q%*&%"'8H=#;$=/#=<'R;,&=/#-!/07'3' -%3$9#%-$)'",':@%-,3i:*%' $' :3,$:@=?' 3!*&%"-$' ,*6>-$*%' 82#I")' ",' R;2%3' !#-%<' #%H2,-$&' ;2#!?.owania od 1 stycznia 1961 r. ubezpieczenia od ognia wszelkich budynków ko5/$=>-!/07' -$=' 3!&9/#%?9/' *,5/$,&63' $' *%;>$/7' ;>=H%-$$' $' *>%:#@,2637' )3%M%?9/'
-$=2)/0,.,5/$'@=7'?%*,';,-$=.$=/*$=7'#%'3&%:-,5X';%<:@3%A'
N="-,/#=5-$=' +;$:*,;%@' /#!-$&' "%>:#=' :@%2%-$%' ,' )/0!>=-$=' ,H)' ,*6>-i*63A' ';$5.$='R=*2=@%2#%'+;$:*,;%@)'H;A'b0,2,.%<:*$=F,'#'"-$%'WC'32#=5nia
BCDC'2A'",':#=K%'82#I")'",':;2%3' !#-%<7'/#!@%.!'.A$-AU'Z+;$:*,;%@'-$='.,M='
p2#!?9X' $-@=2;2=@%/?$' 82#I")' ",' :;2%3' !#-%<' $' ,*6>-$*%' .$-$:@2a Gospodarki
4,.)-%>-=?' -2' WE7' ?%*,' M=' :9' -$=;2%3,2#9"-=' $' :;2#=/#-=' #' ,H,3$9#)?9/!.'
15
stanem prawnym” A' '*,>=?-!.'>$5/$=7'@!.'2%#=.'3:#!:@*$/0'H$:*);63',2"y-%2$):#!7'",'2#9")'#'"-$%'BD'.%2/%'BCVB';2#=/#!@%X'.,M-%'H!&,U'ZG$:*);$';,l:/!'Q$=.'_"#!:*%-!/0'?)M'*$>*%*2,@-$='#32%/%>$')3%FI'-%'H=#3#F>I"-9':#*o">$3,5X' ">%' $-@=2=:63' ;,>:*$/0' ,*6>-$*%' 82#I")' ",' R;2%3' !#-%<' #' Y' hi'
16
1957 r.”
Pomimo protes@63':@2,-!'*,5/$=>-=?'82#9"'",':;2%3' !#-%<'-$=';2#!j.,3%&' ?="-%*' -%"%>' #"%-$%' +;$:*,;%@)' ",' 3$%",.,5/$A' 2I/#' ;2#eciwnie,
/0/9/' -%"%X' ;,:@%-,3$=-$,.' ,*6>-$*%' ;,#,2!' ;2%3,2#9"-,5/$' ;,;2,:$&' ,' ,;i-$I' ;2%3-9' *,.$:?I' #&,M,-9' #' ;2,K=:,263 prawa, do której zaproszono
H. j3$9@*,3:*$=F,7'dA'N%2,:#!<:*$=F,7' A'b#%/062:*$=F,'$'dA'T%/0:%A'1,3o&%-%';2#=#'82#9"'*,.$:?%')#-%&%'#%'zasadne postanowienie zawarte w okólni*)'$'3!"%&%',;$-$I7'M='3'"-$)'3=?5/$%'3'M!/$='"=*2=@)'#'['.%2/%'BCPV'2A'4,5/$6&'
-$=' ;,:$%"%&' ,:,H,3,5/$' ;2%3-=?' ;2%3%' ;)H>$/#-=F,7' -$=' ?=:@' ,";,3$="-$9'
,:,H9' 3' 53$=@>=' %2@A' W' ):@A' P' "=*2=@)' ,2%#' M=' 3&%5/$/$=>=.7' 3#F>I"nie dyspo-=-@=.' .%?9@*)' ;,' -$=.$=/*$/0' *,5/$=>-!/0' ,:,H%/0' ;2%3-!/0' -%' Q$=.$%/0'
17
Q%/0,"-$/0'$'16&-,/-!/0'?=:@';%<:@3, .
15
X#-.0-4*@4.1@&10Y #-*! 1.+0%!0L4),!"!/,#*10Z&6%+0%!0? @1(0?.!-+,*:(0 &02o3/#!)4"0"#,#-.@10U4@&4H!0?&.1/847-*#4H!0&0%,#10JE0(@&43,#10DEFE0@> [w:] P. Raina, Kar%',1)0Q'-&'B-*#>0T&1-'0L@'"1-!(-*#40DEFP-1961, s.132.
16
List Biskupów Or%',1@#+-&'0%!0Z&6%+0LZX0&0%,#10DF0"1@/10DEPD0@., [w:] P. Raina,
21@%',1)0Q'-&'B-*#>0T&1-'0L@'"1-!(-*#40DEFP-1961, s.136-137.
17
D. Mazurkiewicz; [&#1)1,#10Q'%&#1)+0%!0- @1(0Q'&,1B0(0<#47!,490\:@&40(!O4/0
2!3/#!)10 H!@&!(-*#4H!0 (0 71.1/80 DEFG-1972. Studium prawno-historyczne, Lublin 2007
(mps, BKUL), :ABECa' Q,HA' @%*M=U' Opinia w kwestii p@1(,490 ]>0 ^(#6.*!(-*#4H!_0 /&'0
w %,#+0 DE0 *(#4.,#10 DEKP0 @>0 `%1.10 (493/#10 (0 ;'/#40 %4*@4.+0 !0 "196.*1/80 ! +-&/&!,'/80
i !,#4"#4/*#/8a0 *!3/#:)0 *1.!7#/*#0 O')0 !-!O60 @1(,60 @1(10 +O7#/&,ego; AAN UdSW,
sygn., 122/6, s. 19-25; = #,#10 @1(,10M>0U1@!-&'B-*#4H!0,10.4"1.0()1-,!3/#0"196.*:(0
!*!3/#47,'/80 ,10 <#4"#1/80 =%&'-*1,'/85 AAN, UdSW, sygn. 122/6, s. 33-43; Opinia
!"#$%&'()#*#+,"$-.$&#&/$"01(0$*#!&9:;<&:=>?
ZN nr 100
@"01(&(A&+B"$6&C70*$D&$&86!+,#$&64$+*AE-#&8AE-#!F*7-3&)$.1,8G6…
123
%2@,' ?="-%*' ","%X7' $M' #"%2#%&!' :$I' ,2#=/#=-$%' :9"63' ;,@3$=2"#%?9/='
%2F).=-@%/?I' :@2,-!' *,5/$=>-=?A' ' :#/#=F6>-,5/$' 3' 3!2,*)' #' "-$%' Y' Frudnia
BCD[' 2A' R9"' (%?3!M:#!' :@3$=2"#$&7' $M' Z.%?9@=*' H!&!/0' -$=.$=/*$/0' $' F"%<:*$/0'
?="-,:@=*'4,5/$,&%'*%@,>$/*$=F,';2#=:#="&'#'.,/!'%2@A'W'):@'P'"=*2=@)'#'['.%2/%'
18
BCPV'2A'-%'3&%:-,5X',";,3$="-$/0'?="-,:@=*'4,5/$,&%'*%@,>$/*$=F,'3'1,>:/=] .
Wyrok ten spowo",3%&' -%@!/0.$%:@,39' 2=%*/?I' 3&%"#A' (%'*,-K=2=-/?$' #3,&a-=?'3'82#I"#$='",':;2%3' !#-%<';,:@%-,3$,-,'",;2,3%"#$X'",'3!"%-$%'*o2#!:@-=?'">%'3&%"#')/03%&!':$=".$)':9"#$63'R9")'(%?3!M:#=F,';,;2#=#'3/#e5-$=?:#=' ;2#!F,@,3%-$=' ,";,3$="-$=F,' *,>=F$).' :I"#$,3:*$=F, ,2%#' 3!"%X'
,*6>-$*'#%>=/%?9/!'%-)>,3%-$='3:#!:@*$/0'#%3%2@!/0';2#=#'?="-,:@*$';%<:@3o3=' ).63' "#$=2M%3!' #' $-:@!@)/?%.$' *,5/$=lnymi na Ziemiach Odzyskanych
a @%*M=' #%;2#=:@%-$=' ;&%/=-$%' /#!-:#63' #' "-$=.' B' :@!/#-$%' BCDC' 2A' 1,-%"@,'
82#9"' ;,:@%-,3$&7' %H!' 3&%5/$3=' 2=:,2@!' ;2#=?I&!' %".$-$:@2%/?I' H)"!-*63'
.$=:#*%>-!/0' $' >,*%>$' :@%-,3$9/!/0' 3&%:-,5X' H!&!/0' -$=.$=/*$/0' *,5/$=>-!/0'
,:6H' ;2%3-!/07' %' #%?I@!/0' ;2#=#' >,*%@,263' 53$=/*$/0' ,2%#' ;,H$=2%&!' ,"' "u/0,3$=<:@3%' /#!-:#' #%' )M!3%-$=' ,H$=*@63' .$=:#*%>-!/0' :@%-,3$9/!/0 3&a:-,5X';%<:@3%A'N="-,/#=5-$='82#9"'#%>=/$&7'%H!'3'*:$IF%/0'0$;,@=/#-!/0';o19
?%3$&':$I'3;$:',';2%3$='3&%:-,5/$'@!/0',H$=*@63 .
8/03%&%' R9")' (%?3!M:#=F,' ;,"?I@o 3' "-$)' BC' F2)"-$%' BCDC' 2A' R9"'
(%?3!M:#!'3;$:%& ",'*:$IF$'#%:%"';2%3-!/0'-%:@I;)?9/9':=-@=-/?IU „Jednostki
,2F%-$#%/!?-=' #3$9#*63' 3!#-%-$,3!/07' "#$%&%?9/!/0' -%' ,H:#%2#=' 1,>:*$=?'
S#=/#!;,:;,>$@=?'T)",3=?7'-$='.,F9'H!X')3%Mane w stosunku do niemieckich
i F"%<:*$/0',:6H';2%3-!/0';2%3%';)H>$/#-=F,'#%',";,3$="-$=',:,H!';2%3-='
w rozumieniu art. 2 ust. 4 d=*2=@)'#'"-$%'['.%2/%'BCPV'2A','.%?9@*%/0',;):z20
czonych i poniemieckich” . W -%:@I;:@3$=' @=?' )/03%&!7' ?)M' 3 dniu 11 lutego
BCVE'2A'82#9"'",':;2%3' !#-%<'2,#=:&%&'",'@=2=-,3!/0'3!"#$%&63'",':;2%3'
3!#-%<' ;$:.,' $-K,2.)?9/=' ,' @2=5/$' )/03%&!7' :@3$=2"#%?9/' .A$-AU Z ' 53$=@>='
)/03%&!':*&%")'`':I"#$63'R9")'(%?3!M:#=F,'#'"-$%'BC'F2)"-$%'BCDC'2A'2,:z/#=-$%' 4,5/$,&%' S#!.:*,-Katolickiego do korzystania z przywilejów przewi21
"#$%-!/0';2%3=.'">%',2F%-$#%/?$':;,&=/#-!/07':9'-$=)#%:%"-$,-=] .
($=.-$=?'?="-%*'82#9d do spraw W!#-%<'-$='H!&'/0!H%'",'*,</%';2#e22
konany o mocy prawnej obu wydanych okólników H,'3*26@/='#%;2,;,-,3%&'
@1(,10 Q>0 T&1/8:@-*#4H!0 (0 - @1(#40 ,#4@+/8!"!3/#0 *!3/#47,'/85 AAN, UdSW, sygn.
122/6, s. 26-29; Opinia M. Lachsa (0 - @1(#40 !-!O!(!3/#0 +O7#/&,! @1(,490 2!3/#!)10
rzymsko-*1.!7#/*#4H!0(03(#4.740*!,*!@%1.+0&0DEJF0@>, AAN, UdSW, sygn. 122/6, s.30-32.
18
Q'@!*0?6%+0b19(';-&4H!0&0%,#10R0H@+%,#10DEFc0@>50-'H,>01*.0K0TZ0ERdFc5 AAN,
UdSW, sygn 122/6, k. 109-113.
19
D. Mazurkiewicz; [&#1)1,#1>>>5 :ABBBa' Q,HA' @%*M=' Protok:)0 &0 *!,e4@4,/9#0 (0 C@&$%&#40 %!0
s @1(0Q'&,1B0( - @1(#40,#4@+/8!"!3/#0*!3/#47,'/80,10<#4"#1/80=%&'-*1,'/8, AAN, UdSW,
sygn. 122/6, s.36.
20
C/8(1)10-*)1%+0S0-$%&#:(0&0%,#10DE0H@+%,#1 1959, sygn. I Co 42/59; AAN, UdSW,
sygn. 127/5, s. 18 i nast.
21
Zob. Pismo Wicedyrektora Urz$%+0U1,10X4/810%!0Q'%&#1):(0%!0- @1(0Q'&,1B0
z dnia 11 lutego 1960 r., AAN, UdSW, sygn. 127/5, k.17.
22
%2@,' #%#-%/#!X7' $M' M%"=-' #' ,H)' @!/0' ,*6>-$*63' -$=' #,:@%&' ,;)blikowany w pi:.%/0')2#I",3!/0A' _@2#!.%&!' ?='?="!-$=' 3&%"#=' >,*%>-=' -%'@=2=-$='Q$=.' Q%/0,"-$/0A'
d,M-%' ;2#!;):#/#%X7' M=' 2#9"' /0/$%&' )-$*-9X' -$=#2I/#-,5/$' 3' :3,$.' ;,:@I;,3%-$)'
ZN nr 100
!"#$%&'()#*#+,"$-.$&#&/$"01(0$*#!&9:;<:=>?
124
2#-3$4&5"$6-078
kierownictwu PZPR wprowadzenie „odpowiednich przepisów” do ustawy, które
3' :;,:6H' ,:@%@=/#-!' ;,#H%3$&!H!' :@2,-I' *,5/$=>-9' %2F).=-@63' ;2%3-!/0'
23
'"-$)'BP'>$;/%'BCVB'2A'R=?.')/03%>$&'):@a#3$9#%-!/0'z dekretem z 1946 r.
24
3I','F,:;,"%2/='@=2=-%.$'3'.$%:@%/0'$',:$=">%/0 A'^2@!*)& YC'):@A'B7':@%-,3$&7'
M=' -$=2)/0,.,5/$' -%>=M9/=' ;2#="' C' .%?%' BCPD' 2A' ",' -$=.$=/*$/0' ,:6H' ;2%wnych praw publicznego, które na podstawie dotychczasowych przepisów nie
;2#=:#&!'-%'3&%:-,5X';,>:*$/0',:6H';2%3-!/07':@%-,3$9'3&%:-,5X';%<:@3%A Co
;2%3"%'):@%3%':@%-,3$&%7'$M'S%"%'d$-$:@263'3'"2,"#=')/03%&!'.,M=';2#=*a#%X'*,5/$=>-!.',:,H,.';2%3-!.'3&%:-,5X'>)H')M!@*,3%-$='3$=/#!:@='-$=*@órych z ni/07'-$=.-$=?'?="-%*'3';2%*@!/='#%;$:'@=-';,#,:@%&'.%2@3!A'
82#9"'",':;2%3' !#-%<';2#=*%#%&'/,';2%3"%7'3';%c"#$=2-$*)'BCV`'2A7'
;%2%K$$'3'b#&)/0,3$='"#$%&*I'F2)-@)'3')M!@*,3%-$='3$=/#!:@='$';2#!#-%&';2%3,'
3&%:-,5/$' ",' H)"!-*63' #-%?")?9/!/0' :$I' -%' Fruncie, w$9#%&,' :$I' @,' ?="-%*'
z *,-$=/#-,5/$9' ,;&%/%-$%' 3!F62,3%-!/0' ,;&%@' 2,/#-!/0' 3' ;,:@%/$' Z/#!n25
szów” A' S,#3$9#%-$=' @%*$=' H!&,' ,/#!3$5/$=' -$=#%",3%>%?9/=' ">%' :@2,-!' *o5/$=>-=?7'*@62%'@2%*@,3%&%'?='?%*,'-%.$%:@*I'3&%:-,5/$'$'@,';,&9/#,-9'#'*,-$=/z-,5/$9';,-,:#=-$%'#-%/#-!/0',;&%@A' '#3$9#*)'#'@%*$.',H2,@=.'2#=/#!'3'"-$)'
V' 32#=5-$%' BCV[' 2A' R=*2=@%2#' +;$:*,;%@)' H;' QA' b0,2,.%<:*$' 3!:@,:,3%&' ",'
12=.$=2%'NA'b!2%-*$=3$/#%'>$:@7'3'*@62!.'#32%/%&':$I'#'M9"%-$=.';2#=*%#%-$%'
-%' 3&%:-,5X' 3:#!:@*$/0' ,H$=*@63' J*,5/$,&637' *%;>$c, plebani, klasztorów i in-!/0'",.63'*,5/$=>-!/0'32%#'#'F2)-@%.$L'-%')M!@*)?9/='?='?="-,:@*$'*,5/$=>-='
$' #%*,--=7' $' @,' H=#' ?%*$/0*,>3$=*' ,;&%@' $' *,:#@63A' T$:@' R=*2=@%2#%' +;$:*,;%@)'
*,</#!&' :$I' :@3$=2"#=-$=.U' Z12#!:;$=:#=-$=' $' )2=F)>,3%-$=' :;2%3!' 3&%:-,5/$
*,5/$=>-=?'$'#%*,--=?'-%'Q$=.$%/0'Q%/0,"-$/0'HI"#$='-$='@!>*,',#-%*9'",H2=?'
3,>$'S#9")'1ST'$'/0I/$'-,2.%>$#%/?$':@,:)-*63';2%3-!/0'*,5/$=>-!/0'$'#%*,n-!/0'-%'@!/0'Q$=.$%/07'%>=';2#!/#!-$':$I'3!"%@-$='",'):;,*,?=-$%'>)"-,5/$'-%'
@!/0'Q$=.$%/0'#%.$=:#*%&=?'$ ",'-,2.%>$#%/?$':@,:)-*63'1%<:@3%'#'4,5/$,&=.'
26
w Polsce Ludowej” A' 1$:.,' R=*2=@%2#%' +;$:*,;%@)' -$=' :;,3,",3%&,' ?="-%*'
M%"-=?' #.$%-!' 3' ",@!/0/#%:,3=?' ;2%*@!/=' 3&%"#' $' 82#9"' ",' :;2%3' !#-%<'
*,-:=*3=-@-$=' "%>=?' ,".%3$%&' ;2#=*%#!3%-$%' -$=2)/0,.,5/$' ?="-,:@*,.' ko5/$=>-!.A
4,>=?-%' ;26H%' ,:@%@=/#-=F,' )2=F)>,3%-$%' ;2,H>=.)' 3&%:-,5/$' *,5/$=l-=?'-%'Q$=.$%/0'Q%/0,"-$/0'-%:@9;$&%'3'BC`B'2A'12!.%:'*%2"!-%&'R@=K%-' y:#!<:*$7'3'>$5/$='#'"-$%'W[':@!/#-$%'BC`B'2A7'#%;2,;,-,3%&'3&%"#,., H!'82#9"'
w :@,:)-*)'",'Q$=.'Q%/0,"-$/0A'1,32%/%-$=';,"'*,-$=/'>%@';$IX"#$=:$9@!/0'",':;2%3!
.%?9@*63';,-$=.$=/*$/0'-$='#F%"#%&,':$I'#'/$9F&!.';,"*2=5>%-$=.';,>:*,5/$'@!/0'#$=.A'
_K$/?%>-$=' ;,@I;$%-,' 2=3$#?,-$#.' ;,>$@!*$' 4,-2%"%' Adenauera, a ?="-,/#=5-$=' "%3%-,
.)'",' 2I*$' %2F).=-@' -%'?=F,';,;%2/$=a' 1A' S%$-%7' 21@%',1)0Q'-&'B-*#>0 T&1-'0 L@'"asowskie 1956-1961, Warszawa 1994, s.123).
23
A. Dudek, L1B-.(!>>>5 s.143.
24
Ustawa z dnia 14 lipca 1961 r. o gospodarce terenami w miastach i osiedlach
(Dz.U. z 1961 r., nr 32, poz. 159).
25
Zob. X#-.0?4*@4.1@&10Y #-*! 1.+0O >0<>0T8!@!"1B-*#4H!0%!0L@4"#4@10U>0T'@1,*iewicza
z %,#10P0(@&43,#10DEPc0@>0(0- @1(#40 @1(,4H!0+@4H+7!(1,#10()1-,!3/#0*!3/#47,49; KPRL, tom 2,
s. 522-523.
26
Ibidem.
!"#$%&'()#*#+,"$-.$&#&/$"01(0$*#!&9:;<&:=>?
ZN nr 100
@"01(&(A&+B"$6&C70*$D&$&86!+,#$&64$+*AE-#&8AE-#!F*7-3&)$.1,8G6…
125
do s;2%3' !#-%<'2,#;,/#9&'#'biskupami Ziem Zachodnich rozmowy na temat
2,#3$9#%-$%' @=?' *3=:@$$A' _' "#$3,' @!.' 2%#=.' ,";,3$="c' 2#9")' H!&' ;,#!@!3-%'
i ;$=23:#=' :;,@*%-$=' ;2#=":@%3$/$=>$' 82#I")' $' :@2,-!' *,5/$=>-=?' -%:@9;$&,' ?)M'
27
w dniu 11 lutego 1971 r. R@%-,3$:*,':@2,-!'*,5/$=>-=?7'#2=K=2owane pierwotnie na sp,@*%-$)' #' \!2=*@,2=.' 82#I")' ",' :;2%3' !#-%<' 3' "-$)' BB' >)@=F,7'
a -%:@I;-$=';2#=*%#%-='",'3$%",.,5/$'12=.$=2%'1$,@2%'N%2,:#=3$/#%7'3'>$5/$='
12!.%:%'$'H$:*);63'Q$=.'Q%/0,"-$/0'$'16&-,/-!/0'#'@=F,':%.=F,'"-$%7':;2o3%"#%&,' :$I' ",' ;2,;,#!/?i, H!' )2=F)>,3%-$=' *3=:@$$' 3&%:-,5/$' *,5/$=>-=?' -%'
Q$=.$%/0'_"#!:*%-!/0'-%:@9;$&,'3'"2,"#='):@%3!':=?.,3=?7';2#!')3#F>I"-$e-$)':@%-)';,:$%"%-$%'>)H')M!@*,3%-$%'-$=2)/0,.,5/$';,/#93:#!',"'B':@!/#-$%'
BCD`' 2A' Q%2#9"#=-$=' 3!*,-%3/#=' .$%&,' #,:@%X' 3!"%-=' 3:;6>-$e przez Mini:@=2:@3,' e,:;,"%2*$' 4,.)-%>-=?7' d$-$:@=2:@3,' R;2%3$=">$3,5/$7' d$-isterstwo
28
S,>-$/@3%'$'82#9"'",':;2%3' !#-%< A' %2@,'#%#-%/#!X7'$M'3'@2%*/$='-=F,/?%/ji
@,/#9/!/0':$I'3'82#I"#$='",':;2%3' !#-%<'3'/$9F)'-%:@I;-=F,'.$=:$9/%',H$='
:@2,-!'3!*%#%&!':$I'2,#:9"*$=.'$'2=%>$#.=.A'Q'?="-=?':@2,-!'3&%"#=';%<:@3o3='3!*%#%&!'#2,#).$=-$='">%';,@2#=H'.%@=2$%>-!/0'4,5/$,&%7'@=-'#'*,>=$'-$='"9O
M!&'",';,3$I*:#=-$%':@%-)';,:$%"%-$%';,-%"'$:@,@-=';,@2#=H!A'R@2,-%'*,5/$=>-%'
,":@9;$&%'.A$-A',"';,:@)>,3%-=?';rzez biskupów Ziem Zachodnich i 16&-,/-!/0
"%@!'B':@!/#-$%'BCD`'2A'?%*,'3&%5/$3=?'",',/=-!':@%-)';,:$%"%-$%';,:#/#=F6l-!/0'-$=2)/0,.,5/$';2#=#';,".$,@!'*,5/$=>-='$';2#!?I&%'"%@I'B stycznia 1971 r.
N="-,/#=5-$=' ):@%>,-,7' $M' -$=*@62=' -$=2)/0,.,5/$' #' )3%F$' -%' $/0' :*,.;>$ko3%-!':@%-';2%3-!'JF"!'-$=2)/0,.,5X'H!&%')M!@*,3%-%';2#=#'*$>*%';,".$,@63L'
29
#,:@%-9' ;2#=*%#%-=' 4,5/$,&,3$' 3' "2,"#=' )/03%&!' S%"!' d$-$:@263 . W dniu
18 czerw/%'BC`B'2A'\!2=*@,2%'82#I")'",':;2%3' !#-%<'#%3$%",.$&'R=*2=@%2#%'
Episkopatu bp. \9H2,3:*$=F,','3-$=:ieniu uzgodnionego projektu ustawy pod
30
obrady Sejmu 7'%'?)M'WY'/#=23/%'BC`B')/03%>,-%'#,:@%&%'):@%3%'2=F)>)?9/%'
:;2%3I' 3&%:-,5/$' -$=2)/0,.,5/$' *,5/$=>-!/0' -%' Q$=.$%/0' Q%/0,"-$/0' $' 16&O
31
nocnych .
27
D. Mazurkiewicz, <1H1%,#4,#40()1-,!3/#0*!3/#47,'/80"196.*:(0 !,#4"#4/*#/80,10
<#4"#1/80<1/8!%,#/80#0L:),!/,'/80(071.1/80DEKF-1973, „Studia Paradyskie” 16: 2006,
s. 221-240.
28
Zob. X#-.0L@'"1-1021@%',1)10?>0Q'-&'B-*#4H!0#0O#-*+ :(0<#4"0<1/8!%,#/80#0L:)I
nocnych do Premiera P. Jaroszewicza z dnia 11 lutego 1971 r. w sprawie uregulowania
-.1,+0 @1(,4H!0 ()1-,!3/#0 2!3/#!)10 ,10 <#4"#1/80 <1/8!%,#/80 #0 L:),!/,'/8; KPRL,
tom 2, s. 565-566.
29
Zob. X#-.0 ?4*@4.1@&10 Y #-*! 1.+0 O >0 f>0 [6O@!(-*#4H!0 %!0 %'@4*.!@10 C@&$%+0 %!0
? @1(0Q'&,1B0N>0?*1@;'-*#4H!0&0%,#10DR0"1@/10DESD0@>0(0- @1(#40+&+ 4),#4B0#0+(1H0
Y #-*! 1.+0 %!0 @&6%!(4H!0 @!94*.+0 +-.1('0 ,1%196/490 2!3/#!)!(#0 .'.+)'0 ()1-,!3/#0 ,10
<#4"#1/80<1/8!%,#/80#0L:),!/,'/8; KPRL, tom 2, s. 566-568.
30
')#%:%"-$=-$)'",';2,?=*@)'):@%3!';2#=/#!@%X'.,M-%'H!&,U'ZR!@)%/?%'.%?9@*,3,-;2%3-%'4,5/$,&%'S#!.:*,*%@,>$/*$=F,',2%#'$--!/0'*,5/$,&63'$'#3$9#*63'3!#-%-$,3!/0'
nie jest ?="-,>$@%'-%'/%&!.',H:#%2#='1STA'(%'Q$=.$%/0'Q%/0,"-$/0'$'16&-,/-!/0'#3$9#*$'
3!#-%-$,3='*,2#!:@%?9'#'-$=2)/0,.,5/$'HI"9/!/0'3&%:-,5/$9';%<:@3,397'-%@,.$%:@'-%'
;,#,:@%&!/0' @=2=-%/0' ;%<:@3%' :9' ,-=' #' 2=F)&!' 3&%5/$/$=>%.$' -$=2)/0,.,5/$' ;2#=#-aczonych na cele wyznaniowe”.
31
C-.1(10&0%,#10JR0/&4@(/10DESD0@>0!0 @&493/#+0,10!-!O'0 @1(,402!3/#!)10@&'"-*!*1.!7#/*#4H!0!@1&0#,,'/80*!3/#!):(0#0&(#6&*:(0('&,1,#!('/80()1-,!3/#0,#4*.:@'/80,#e-
ZN nr 100
!"#$%&'()#*#+,"$-.$&#&/$"01(0$*#!&9:;<:=>?
126
2#-3$4&5"$6-078
8:@%3%' 3' ;$=23:#!.' %2@!*)>=' :@3$=2"#%&%7' M=' ,:,H!' ;2%3-=' 4,5/$,&%'
2#!.:*,*%@,>$/*$=F,' ,2%#' $--!/0' *,5/$,&63' $' #3$9#*63' 3!#-%-$,3!/0' -%H!&!'
-$=,";&%@-$=' 3&%:-,5X' -$=2)/0,.,5/$' ;%<:@3,3!/07' *@62=' 3' "-$)' B' :@!/#-$%'
32
BC`B' 2A' ;,#,:@%3%&!' 3' $/0' 3!&9/#-!.7' K%*@!/#-!.' 3&%"%-$) A' \,@!/#!&,' @,'
,*,&,' P `EE'*,5/$,&63' $' *%;>$/7' ,*,&,' W WEE' H)"!-*63' .$=:#*%>-!/0' $' )M!@*o3!/0'J;>=H%-$=7'*>%:#@,2!7':=.$-%2$%7'H)"!-*$'*)2$%>-='$@"AL7'#'*@62!/0'*,2#!:@%&'
4,5/$6&'2#!.:*,*%@,>$/*$',2%#',*,&,'BEE'*,5/$,&63'$'*%;>$/'@)"#$=M',*,&,'`E'Hu"!-*63' .$=:#*%>-!/0' $' )M!@*,3!/07' #' *@62!/0' *,2#!:@%&' *,5/$6&' +3%-F=>$/*,Augsburski, Polski Autokefaliczny K,5/$6&'12%3,:&%3-!',2%#'*$>*%-%5/$='$--!/0'
33
*,5/$,&63'$'#3$9#*63'3!#-%-$,3!/0 .
12#=?5/$='3&%:-,5/$'-%:@I;,3%&,'# .,/!';2%3%'#'"-$=.'3=?5/$%'3'M!/$='
34
):@%3!'$'3,>-='H!&,',"'3:#=>*$/0';,"%@*63'$',;&%@ . D!2=*@,2'82#I")'",':praw
!#-%<'#,H,3$9#%-!'#,:@%&'",'3!"%-$%';2#=;$:63':#/#=F6>-!/0'#%;=3-$%?9O
/!/0'3!*,-%-$=';,3!M:#=F,'#%;$:)'):@%3!A'
8:@%3%'3'%2@!*)>='"2)F$.':@%-,3$&%7'M='S%"%'d$-$:@263'.,M='3'@=2.i-$=' ",' "-$%' YB' F2)"-$%' BC`Y' 2A' ;2#=*%#%X' -$=,";&%@-$= osobom prawnym Ko5/$,&%' 2#!.:*,*%@,>$/*$=F,' ,2%#' $--!/0' *,5/$,&63' $' #3$9#*63' 3!#-%-$,3!/0'
@%*M=' @=' -$=2)/0,.,5/$' ;%<:@3,3=7' >)H' $/0' /#I5/$7' ;,&,M,-!/0' -%' Q$=.$%/0'
Q%/0,"-$/0' $' 16&-,/-!/07' *@62=' -$=' ,";,3$%"%&!' 3%2)-*,.' ,*2=5>,-!.'
w art. 1 ustawy, %'H!&!'-$=#HI"-='",'3!*,-!3%-$%'/=>63'2=>$F$?-!/0A'\,@!/#!&,'
@,'-$=2)/0,.,5/$7'*@62='3'"-$)'B':@!/#-$%'BC`B'2A'#-%?",3%&!':$I'3='3:;6>-!.'
)M!@*,3%-$)';,".$,@63'*,5/$=>-!/0'$'$--!/0',:6HA' '%2@!*)>='@2#=/$.'):@%3!'
#,H,3$9#%-,'S%"I'd$-$:@263'",'3!"%-$%'2,#;,2#9"#=-$%7'3'*@62!.',*2=5>,-,'
H!'#%:%"!'$'@2!H').,2#=-$%'#%>=F&!/0'-%>=M-,5/$';%<:@3,3!/07';2#!;%"%?9/!/0'
z @!@)&)' /#!-:#)' >)H' $--!/0' ,;&%@' #%' *,2#!:@%-$=' #' @!/0' -$=2)/0,.,5/$' ;2#="'
"-$=.'3=?5/$%'):@%3!'3'M!/$=',2%#'@2!H')"#$=>%-$%')>F';,"%@*,3!/0'>)H'",@%/?$'
w zw$9#*)'#'3;&%/,-!.$'-%>=M-,5/$%.$'#'@!/0'@!@)&63A'
Stosownie do postano3$=<' ):@%3!' \!2=*@,2' 82#I")' ",' :;2%3' !#-%<'
w "-$)'BY':$=2;-$%'BC`B'2A'3!"%&'#%2#9"#=-$='",@!/#9/='3!*,-%-$%';2#=;$:63'
35
36
ustawy . Q%2#9"#=-$='@,7'*,-:)>@,3%-='#=':@2,-9'*,5/$=>-9 , m.in. wymienia@+/8!"!3/#0 !)!;!,'/80,10<#4"#1/80<1/8!%,#/80#0L:),!/,'/8 (Dz.U. z 1971 r., nr 16,
poz. 156).
32
' )#%:%"-$=-$)' :@3$=2"#,-,U' Zi-@=-/?9' ):@%3!' ?=:@' )2=F)>,3%-$=' :!@)%/?$' -$=2u/0,.,5/$7'# *@62!/0'*,5/$=>-=',:,H!';2%3-='*,2#!:@%&!'",@!/0/#%:'-%'.,/!'26M-!/0'@y@)&63';2%3-!/0'J-;A'-%?=.7'"#$=2M%3%7')M!@*,3%-$=L7'?%*'$'H=#'@!@)&)';2%3-=F,]A
33
Zob. uzasadnienie do projektu ustawy.
34
R@3$=2"#=-$=' ;2#=?5/$%' 3&%:-,5/$' -$=2)/0,.,5/$' -%:@I;,3%&,' 3' "2,"#=' "=/!#?$'
3&%5/$3=F,' ,2F%-)' ",' :;2%3' 3!#-%<' 3,?=36"#*$=?' 2%"!' -%2,",3=?A' ;$:' ;2%3%' 3&a:-,5/$'3'*:$I"#='3$=/#!:@=?'-%:@I;,3%X'.$%&'H=#';,H$=2%-$%',;&%@A
35
<1@&6%&4,#40 ['@4*.!@10 C@&$%+0 %!0 - @1(0 Q'&,1B0 &0 %,#10 DR0 -#4@ ,#10 DESD0 @>0
w - @1(#40 ('*!,1,#10 @&4 #-:(0 !0 @&493/#+0 ,10 !-!O'0 @1(,40 2!3/#!)10 @&'"-*!*1.!7#/*#4H!0 !@1&0 #,,'/80 *!3/#!):(0 #0 &(#6&*:(0 ('&,1,#!('/80 ()1-,!3/#0 ,#4*.:@'/80 ,#4ru/8!"!3/#0 !)!;!,'/80,10<#4"#1/80<1/8!%,#/80#0L:),!/,'/8 (M.P. z 1971 r., nr 44, poz.
284).
36
Zob. X#-.0?4*@4.1@&10Y #-*! 1.+0O >0f>0[6O@!(-*#4H!0%!0%'@4*.!@10C@&$%+0%!0-praw
Q'&,1B0N>0?*1@;'-*#4H!0&0%,#10E07# /10DESD0@>0(0- @1(#40 @!94*.+094H!0&1@&6%&4,#1; KPRL,
tom 2, s. 579-581.
!"#$%&'()#*#+,"$-.$&#&/$"01(0$*#!&9:;<&:=>?
ZN nr 100
@"01(&(A&+B"$6&C70*$D&$&86!+,#$&64$+*AE-#&8AE-#!F*7-3&)$.1,8G6…
127
37
&,' *%@=F,2$=' *,5/$=>-!/0' ,:6H' ;2%3-!/0 7' *@62=' -%H!3%&' 3&%:-,5X' -$=2)/0o.,5/$',2%#':@%-,3$&,7'M='-%'*,5/$=>-=',:,H!';2%3-=';2#=:#&%'3&%:-,5X'-$=2u/0,.,5/$' H=#' 3#F>I")' -%' @,7' /#!' ;,&,M,-=' ,-=' H!&!' -%' ,H:#%2#=' .$%:@' >)H'
,:$=">$7'/#!'@=M'-%',H:#%2#='F2,.%"'$'-$=#%>=M-$=',"'@=F,7'*@,'H!&'$/0'3&%5/$/$e>=.' ;2#="' "-$=.' C' .%?%' BCPD' 2A' (%H!/$=' -$=2)/0,.,5/$' -%:@I;,3%&, bez
3#F>I")'-%'@,7'-%';,":@%3$='?%*$=F,';2#=;$:)';2%3-=F,';%<:@3,':@%&,':$I'$/0'
3&%5/$/$=>=.A' Q%2#9"#=-$=' 2=F)>,3%&,' @%*M=' :#/#=F6&,3=' *3=:@$=' #3$9#%-='
z 3!"#$=>%-$=.' $' ,*2=5>%-$=.' F2%-$/' ;2#=*%#!3%-!/0' -$=2)/0,.,5/$' ,2%#' @2yH=.';,:@I;,3%-$%'3'@!/0':;2%3%/0A
4,>=?-!.$' %*@=.' 3!*,-%3/#!.' ",' ):@%3!' H!&,' 2,#;,2#9"#=-$=' S%"%'
38
Ministrów z dnia 17 lipca 1973 r. ,2%#'"3$='?=?')/03%&!U'-2'WYB'#'"-$%'['pacO
39
40
dziernika 1973 r. i nr 303 z dnia 31 grudnia 1973 r. ;2#=*%#)?9/='4,5/$,&,3$'
3&%:-,5X',*2=5>,-!/0'-$=2)/0,.,5/$A'R@,:,3-$='",';$=23:#=F,'%*@)').,2#o-=' #,:@%&!' 3:#!:@*$='#%>=F&='-%>=M-,5/$';%<:@3,3=' #'@!@)&)'/#!-:#63'-%?.)7'
"#$=2M%3!7',;&%@'#%')M!@*,3%-$='3$=/#!:@=',2%#'3!-%F2,"#=<'#%'H=#).,3-='
korzystanie z terenów, budynków i lokali, wraz z odsetkami i kosztami egzeku/!?-!.$7'",@!/#9/!.$'-%H!@!/0';2#=#'*,5/$=>-=',:,H!' ;2%3-='-$=2)/0,.,5/$A'
37
G!&!'@,U'BL';%2%K$=7'"$=/=#?='$'"$=/=#?%>-=':=.$-%2$%'")/0,3-='4,5/$,&%'2zymsko*%@,>$/*$=F,a'WL';%2%K$='$'"$=/=#?='1,>:*$=F,'^)@,*=K%>$/#-=F,'4,5/$,&%'12%3,:&%3-=F,a'
YL' ;%2%K$=' $' "$=/=#?=' 4,5/$,&%' +3%-F=>$/*,-Augsburskiego w Polskiej Rzeczypospolitej
T)",3=?' ,2%#' 4,5/$,&%' @=F,' ?%*,' /%&,5/$a' PL' ;%2%K$=' 4,5/$,&%' +3%-F=>$/*,-Reformo3%-=F,'3'1,>:*$=?'S#=/#!;,:;,>$@=?'T)",3=?a'DL';%2%K$$'$'"$=/=#?$'4,5/$,&%'1,>:*,*%@,>$c*$=F,'3'1,>:*$=?'S#=/#!;,:;,>$@=?'T)",3=?a'VL';%2%K$$'4,5/$,&%'d=@,"!:@!/#-=F,'3'Pol:*$=?'S#=/#!;,:;,>$@=?'T)",3=?a'`L'F.$-'3!#-%-$,3!/0' :/0,"-$=F,'4,5/$,&%'R@%2,,b2#I",3=F,' -$=' ;,:$%"%?9/=F,' 0$=2%2/0$$' ")/0,3-=?a' [L' F.$-' 3!#-%-$,3!/0' d)#)&.%<:*$=F,' Q3$9#*)' S=>$F$?-=F,' 3' 1,>:*$=?' S#=/#!;,:;,>$@=?'T)",3=?a'CL'-%:@I;)?9O
/!/0'*,5/$,&63'$ #3$9#*63'3!#-%-$,3!/0'?%*,'/%&,5/$U'%L'1,>:*$=F,'4,5/$,&%'/02#=5/i?%-' G%;@!:@63a' HL' 4,5/$,&%' ^"3=-@!:@63' \-$%' R$6".=F,' 3' 1,>:*$=?' S#=/#!;,:;,>$@=?'
T)",3=?a' /L' Q?="-,/#,-=F,' 4,5/$,&%' +3%-F=>$/#-=F,' 3' 1,>:*$=?' S#=/#!;,:;,>$@=?' Tu",3=?a' "L' Q3$9#*)' S=>$F$?-=F,' !#-%-$%' d,?M=:#,3=F,' 3' 1,>:*$=?' S#=/#!;,:;,>$@=?'
T)",3=?a' =L' 4%2%$H:*$=F,'Q3$9#*)' S=>$F$?-=F,' 3' 1,>:*$=?' S#=/#!;,:;,>$@=?' T)",3=?a' KL'
Q2#=:#=-$%' ,>-!/0' G%"%/#!' 1$:.%' j3$I@=F,' 3' 1,>:/=a' FL' R@,3%2#!:#=-$%' G%"%/#!'
1$:.%'j3$I@=F,'3'1,>:/=a'j3$=/*$=F,'d$:!?nego Ruchu „Epifania”; 10) zakonów, prowincji zakonnych, domów zakonnych, zakonnych seminariów duchownych oraz takich
samych jednostek organizacyjnych kongregacji duchownych.
38
Z!& !@&6%&4,#40Z1%'0M#,#-.@:(0&0%,#10DS07# /10DESR0@>0(0- @1(#40+"!@&4,#10,#ekt:@'/80 ,174;,!3/#0 1B-.(!('/80 !@1&0 @&'&,1,#10 +7H0 !%1.*!('/80 #0 %!.1/9#0 %71 osób
@1(,'/80 2!3/#!)10 @&'"-*!*1.!7#/*#4H!50 #,,'/80 *!3/#!):(0 #0 &(#6&*:(0 ('&,1,#!('/850
%+/8!(,'/80 #0 @1/!(,#*:(0 *!3/#47,'/80 ,10 &#4"#1/80 <1/8!%,#/80 #0 L:),!/,'/80 (Dz.U.
z 1973 r., nr 30, poz. 175).
39
C/8(1)10Z1%'0M#,#-.@:(0,@0JRD0&0%,#10c0 1g%&#4@,#*10DESR0@>0(0- @1(#40 @&4*a&1,#10!-!O!"0 @1(,'"02!3/#!)10@&'"-*!*1.!7#/*#4H!0!@1&0#,,'/80*!3/#!):(0#0&(#6&*:(0
('&,1,#!('/80()1-,!3/#0,#4*.:@'/80,#4@+/8!"!3/#0 !)!;!,'/80,10<#4"#1/80<1/8!%,#/8
#0L:),!/,'/8 (M.P. z 1973 r., nr 45, poz. 262).
40
C/8(1)10 Z1%'0 M#,#-.@:(0 ,@0 RGR0 &0 %,#10 RD0 H@+%,#10 DESR0 @>0 (0 - @1(#40 @&4*1&1,#10
!-!O!"0 @1(,'"02!3/#!)10@&'"-*!-*1.!7#/*#4H!0!@1&0#,,'/80*!3/#!):(0#0&(#6&*:(0('&,a,#!('/80 ()1-,!3/#0 ,#4*.:@'/80 ,#4@+/8!"!3/#0 !)!;!,'/80 ,10 <#4"#1/80 <1/8!%,#/80 #0 L:)I
nocnych (M.P. z 1973 r., nr 57, poz. 325).
ZN nr 100
!"#$%&'()#*#+,"$-.$&#&/$"01(0$*#!&9:;<:=>?
2#-3$4&5"$6-078
128
S,#;,2#9"#=-$=').,2#!&,'@%*M='#%>=F&!';,"%@=*',"'-$=2)/0,.,5/$ oraz uregu41
>,3%-,' *3=:@$I' 3;&%/,-!/0' #' @!@)&63' /#!-:#63' $' ,;&%@' *3,@' ;$=-$IM-!/0 .
\3$=' ;2#!3,&%-=' ;,3!M=?' )/03%&!' ;2#=*%#!3%&!' -%' 3&%:-,5X' *,5/$=>-!/0'
42
,:6H';2%3-!/0'*,>=?-='-$=2)/0,.,5/$'3!.$=-$,-='3'#%&9/#-$*) .
Ustawa z 1971 r. i wydane do niej akty wy*,-%3/#='#%*,</#!&!'/$9F-9O
/!' :$I' "=*%"I' :;62' ,' .%?9@*$' *,5/$=>-=' ;,&,M,-=' -%' Q$=.$%/0' Q%/0,"-$/0'
i 16&-,/-!/0A'S=F)>%/?='@=':@%-,3$&!'H=#' 39@;$=-$%',>H2#!.$':)*/=:'4,5/$,&%7'
%>='H!&!'@%*M='#-%/#-!.'):@I;:@3=.'#=':@2,-!'3&%"#';%<:@3,3!/0A'_:@%@=/zne uregulo3%-$='@=?'*3=:@$$'3!=>$.$-,3%&,'?="-,'#'F&63-!/0'#%"2%M-$=<'3':@o:)-*%/0' ;%<:@3, – 4,5/$6&' $' :@%-,3$&,' ;2#!*&%"7' /,' ;2%3"%' ?=:#/#=' H%2"#,'
;,3,>-=F,7'%>='/,2%#'H%2"#$=?'#%)3%M%>-=F,'-,2.%>$#,3%-$%'3#%?=.-!/0':@osunków.
Bibliografia
Akty prawne rangi ustawowej
[4*@4.0 &0 %,#10 J0 "1@/10 DEKF0 @>0 !0 "196.*1/80 ! +-&/&!,'/80 #0 !@&+/!,'/8 (Dz.U.
z 1945 r., nr 9, poz. 45).
[4*@4.0 &0 %,#10 c0 "1@/10 DEKP0 @>50 !0 "196.*1/80 ! +-&/&!,'/80 #0 !,#4"#4/*#/h (Dz.U.
z 1946 r., nr 13, poz.87).
C-.1(10&0%,#10P0"1910DEKF0@>0!0"196.*1/80! +szczonych i porzuconych (Dz.U. z 1945 r.,
nr 17, poz.97).
C-.1(10&0%,#10DE0*(#4.,#10DEFG0@>0!0&"#1,#40!@H1,#&1/9#0,1/&47,'/80()1%&0 1B-.(!('/80
w zakresie gospodarki komunalnej i administracji publicznej (Dz.U. z 1950 r., nr
19, poz. 156).
Ustawa z dnia 14 lipca 1961 r. o gospodarce terenami w miastach i osiedlach (Dz.U.
z 1961 r., nr 32, poz. 159).
C-.1(10 &0 %,#10 JR0 /&4@(/10 DESD0 @>0 !0 @&493/#+0 ,10 !-!O'0 @1(,40 2!3/#!)10 @&'"-*!*1.!7#/*#4H!0!@1&0 #,,'/80*!3/#!):(0#0 &(#6&*:(0 ('&,1,#!('/80()1-,!3/#0,#4*.órych nie@+/8!"!3/#0 !)!;!,'/80 ,10 <#4"#1/80 <1/8!%,#/80 #0 L:),!/,'/8 (Dz.U.
z 1971 r., nr 16, poz. 156).
Inne akty prawne
=*:7,#*0C@&$%+0%!0? @1(0Q'&,1B0&0%,#10R0/&4@(/10DEFS0@>0-.(#4@%&196/'0-.1,0 @1(,'0
!,#4"#4/*#4H!0"196.*+0*!3/#47,4H!0,10<#4"#1/80<1/8!%,#/80#0L:)nocnych [w:]
P. Raina, 21@%',1)0 Q'-&'B-*#>0 T&1-'0 L@'"1-!(-*#40 DEFP-1961, Warszawa
1994.
Pismo okólne nr 20 Ministra Gospodarki Komunalnej z dnia 23 kwietnia 1959 r. w spra(#40 !,#4"#4/*#/80"196.*:(0*!3/#47,'/80,10<#4"#1/80<1/8!%,#/80[w:] P. Raina,
21@%',1) Q'-&'B-*#>0T&1-'0L@'"1-!(-*#40DEFP-1961, Warszawa 1994.
41
4,5/$=>-!.' ,:,H,.' ;2%3-!.7' *@62=' )$:#/#%&!' -%>=M-,5/$' ;%<:@3,3=' #3$9#%-='
z ;2#=*%#%-!.$'$.',H=/-$='-$=2)/0,.,5/$%.$7';2#!#-%-,')>F$';,"%@*,3='3'K,2.$=';o@29/=-$%'#'3!.$%2)';,"%@*)',"'-$=2)/0,.,5/$'>)H'F"!'-$='H!&!',-=';&%@-$*%.$'@=F,';o"%@*)7' ",@%/?=' ;$=-$IM-=' -%' H)",3I' >)H' 2=.,-@' H)"!-*) albo prace konserwatorskie
;2#!';2#=".$,/$='2)/0,.!.'$'-$=2)/0,.!.7':@%-,3$9/!.'",H2,'*)>@)2!A
42
1$=23:#%'#')/03%&';2#=*%#!3%&%'&9/#-$='BPP -$=2)/0,.,5/$7'"2)F%')/03%&%'– 517
-$=2)/0,.,5/$A'
!"#$%&'()#*#+,"$-.$&#&/$"01(0$*#!&9:;<&:=>?
ZN nr 100
@"01(&(A&+B"$6&C70*$D&$&86!+,#$&64$+*AE-#&8AE-#!F*7-3&)$.1,8G6…
129
Z1@&6%&4,#40['@4*.!@10C@&$%+0%!0- @1(0Q'&,1B0&0%,#10DR0-#4@ ,#10DESD0@>0(0- @1(#40
('*!,1,#10 @&4 #-:(0 !0 @&493/#+0 ,10 !-!O'0 @1(,40 2!3/#!)10 @&'"-*!*1.!7#/*#4H!0!@1&0 #,,'/80*!3/#!):(0#0 &(#6&*:(0 ('&,1,#!('/80()1-,!3/#0,#4*.órych nie@+/8!"!3/#0 !)!;!,'/80 ,10 <#4"#1/80 <1/8!%,#/80 #0 L:),!/,'/8 (M.P.
z 1971 r., nr 44, poz. 284).
Z!& !@&6%&4,#40Z1%'0M#,#-.@:(0&0%,#10DS07# /10DESR0@>0(0- @1(#40+"!@&4,#10,#4*.:@'/80
,174;,!3/#0 1B-.(!('/80 !@1&0 @&'&,1,#10 +7H0 !%1tkowych i dotacji dla osób
@1(,'/802!3/#!)10@&'"-*!*1.!7#/*#4H!50#,,'/80*!3/#!):(0#0&(#6&*:(0('&,1,#o('/850%+/8!(,'/80#0 @1/!(,#*:(0*!3/#47,'/80,10&#4"#1/80<1/8!%,#/80#0L:),!cnych (Dz.U. z 1973 r., nr 30, poz. 175).
C/8(1)10 Z1%'0 M#,#-.@:(0 ,@0 JRD0 &0 %,#10 c0 1g%&#4@,#*10 DESR0 @>0 (0 - @1(#40 @&4*1&1,#10
!-!O!"0 @1(,'"02!3/#!)10@&'"-*!-*1.!7#/*#4H!0!@1&0#,,'/80*!3/#!):(0#0&(#6z*:(0('&,1,#!('/80()1-,!3/#0,#4*.:@'/80,#4@+/8!"!3/#0 !)!;!,'/80,10<#4"#1/80
<1/8!%,#/80#0L:),!/,'/8 (M.P. z 1973 r., nr 45, poz. 262).
Uchwa)10Z1%'0M#,#-.@:(0,@0RGR0&0%,#10RD0H@+%,#10DESR0@>0(0- @1(#40 @&4*1&1,#10!-oO!"0 @1(,'"0 2!3/#!)10 @&'"-*!*1.!7#/*#4H!0 !@1&0 #,,'/80 *!3/#!):(0 #0 &(#6&*:(0
('&,1,#!('/80()1-,!3/#0,#4*.:@'/80,#4@+/8!"!3/#0 !)!;!,'/80,10<#4"#1/80<a/8!%,#/80#0L:),!/,'/8 (M.P. z 1973 r., nr 57, poz. 325).
A!+3%+31$'"4/ :*
Q'@!*0?6%+0b19(';-&4H!0&0%,#10R0H@+%,#10DEFc0@>50-'H,>01*.0K0TZ0ERdFc5 AAN, UdSW,
sygn 122/6.
C/8(1)10-*)1%+0S0-$%&#:(0&0%,#10DE0H@+%,#10DEFE0@>50-'H,>01*. I Co 42/59; AAN, UdSW,
sygn. 127/5.
B!: ('"1$310!8'5,*13"*,dane drukiem
List sekretarza Episk! 1.+0%!0L4),!"!/,#*10Z&6%+0%!0- @1(0?.!-+,*:(0&02!3/#!)4"0
"#,#-.@10U4@&4H!0?&.1/847-*#4H!0&0%,#10JE0(@&43,#10DEFE0@> [w:] P. Raina, Kardy,1)0Q'-&'B-*#>0T&1-'0L@'"1-!(-*#40DEFP-1961, Warszawa 1994.
List Biskupów Ordynarius&'0%!0Z&6%+0LZX0&0%,#10DF0"1@/10DEPD0@., [w:] P. Raina, Kar%',1)0Q'-&'B-*#>0T&1-'0L@'"1-!(-*#40DEFP-1961, Warszawa 1994.
X#-.0?4*@4.1@&10Y #-*! 1.+0O >0<>0T8!@!"1B-*#4H!0%!0L@4"#4@10U>0T'@1,*#4(#/&10&0%,#10
P0 (@&43,#10 DEPc0 @>0 (0 - @1(#40 @1(,4H!0 +@4H+7!(1,#1 ()1-,!3/#0 *!3/#47,49;
KPRL, tom 2.
X#-.0 L@'"1-10 21@%',1)10 ?>0 Q'-&'B-*#4H!0 #0 O#-*+ :(0 <#4"0 <1/8!%,#/80 #0 L:),!/,'/80 %!0
Premiera P. Jaroszewicza z dnia 11 lutego 1971 r. w sprawie uregulowania stanu
@1(,4H!0()1-,!3/#02!3/#!)10,10<#4"#1/80<1/8!%,#/80#0L:),!/nych; KPRL, tom 2.
X#-.0?4*@4.1@&10Y #-*! 1.+0O >0f>0[6O@!(-*#4H!0%!0%'@4*.!@10C@&$%+0%!0- @1(0Q'&,1B0
N>0?*1@;'-*#4H!0&0%,#10DR0"1@/10DESD0@>0(0- @1(#40+&+ 4),#4B0#0+(1H0Y #-*! a.+0%!0@&6%!(4H!0 @!94*.+0+-.1('0,1%196/4902!3/#!)!(#0.'.+)'0()1-,!3/#0,10<#emi1/80<1/8!%,#/80#0L:),!/,'/8; KPRL, tom 2.
X#-.0?4*@4.1@&10Y #-*! 1.+0O >0f>0[6O@!(-*#4H!0%!0%'@4*.!@10C@&$%+0%!0- @1(0Q'&,1B0
N>0 ?*1@;'-*#4H!0 &0 %,#10 E0 7# /10 DESD0 @>0 (0 - @1(#40 @!94*.+0 94H!0 &1@&6%&4,#1;
KPRL, tom 2.
Archiwalia
Pismo Ministerstwa Administracj#0 L+O7#/&,490,10 .4"1.0 ()1-,!3/#0 "196.*:(0 !0,#4"#4c*#"02!3/#4740*1.!7#/*#"0&0%,#10E0(@&43,#10DEKP0@>, AAN, UdSW, sygn. 122/2.
ZN nr 100
!"#$%&'()#*#+,"$-.$&#&/$"01(0$*#!&9:;<:=>?
130
2#-3$4&5"$6-078
= #,#10(0*(4-.##0 @1(,490]>0^(#6.*!(-*#4H!_0/&'0(0%,#+0DE0*(#4.,#10DEKP0@>0`%1.10(4j3/#10(0;'/#40%4*@4.+0!0"196.*1/80! +-&/&!,'/80#0 !,#4"#4/*#/8a0*!3/#:)0*1.!7#/*#0
O')0!-!O60 @1(,60 @1(10 +O7#/&,4H!; AAN, UdSW, sygn. 122/6.
= #,#10 @1(,10M>0U1@!-&'B-*#4H!0,10.4"1.0()1-,!3/#0"196.*:(0 !*!3/#47,'/80,10<#emiach Odzyskanych, AAN, UdSW, sygn. 122/6.
Opinia prawna W. Czachórskiego w spraw#40 ,#4@+/8!"!3/#0 *!3/#47,'/85 AAN, UdSW,
sygn. 122/6.
= #,#10 M>0 X1/8-10 (0 - @1(#40 !-!O!(!3/#0 +O7#/&,!- @1(,490 2!3/#!)10 @&'"-*!*1.!7#/*#4H!0(03(#4.740*!,*!@%1.+0&0DEJF0@>, AAN, UdSW, sygn. 122/6.
L@!.!*:)0&0*!,e4@4,/9#0(0C@&$%&#40%!0? @1(0Q'&,1B0(0- @1(#40,#4@+/8!"!3/#0*!3/#4lnych na Ziemiach Odzyskanych, AAN, UdSW, sygn. 122/6.
L#-"!0Q#/4%'@4*.!@10C@&$%+0U1,10X4/81 %!0Q'%&#1):(0%!0? @1(0Q'&,1B0& dnia 11 lutego 1960 r., AAN, UdSW, sygn. 127/5.
Literatura
Dudek A., L1B-.(!0#02!3/#:)0(0L!7-/40DEKF–1970, Kraków 1995.
Krawczyk M., =@H1,'0 1B-.(!(!-partyjne odpowiedzialne za wytyczanie i realizowanie
polityki wyznaniowej PRL, Zeszyty Naukowe UPH w Siedlcach, Seria: Admini:@2%/?%'$'Q%2#9"#%-$='JBVL'WEBBA
Mazurkiewicz D., <1H1%,#4,#40 ()1-,!3/#0 *!3/#47,'/80 "196.*:( poniemieckich na Zie"#1/80 <1/8!%,#/80 #0 L:),!/,'/80 (0 71.1/80 DEKF-1973, „Studia Paradyskie” 16:
2006.
Mazurkiewicz D., [&#1)1,#10Q'%&#1)+0%!0s @1(0Q'&,1B0(0<#47!,490\:@&40(!O4/02!3/#o)10H!@&!(-*#4H!0(071.1/80DEFG0-1972. Studium prawno-historyczne, Lublin 2007
(mps, BKUL).
Raina P., 21@%',1)0Q'-&'B-*#>0T&1-'0L@'"1-!(-*#40DEFP-1961, Warszawa 1994.
!"#$%&'()#*#+,"$-.$&#&/$"01(0$*#!&9:;<&:=>?
ZN nr 100

Podobne dokumenty