NIE DAJ SIĘ ZŁAPAĆ W SIECI

NIE DAJ SIĘ ZŁAPAĆ W SIECI – KONTYNUACJA…
…to kolejna odsłona projektu edukacyjnego skierowanego do dziewcząt i chłopców
z placówek resocjalizacyjnych. Tegoroczna działanie realizowane przez Fundację po DRUGIE od
01.10.2015 do 30.04.2016 koncentrowało się na (a) wyposażeniu młodzieży przebywającej
w młodzieżowych ośrodkach wychowawczych i zakładach poprawczych w wiedzę
i umiejętności niezbędne do właściwego korzystania z Internetu oraz (b) rozbudzeniu
potrzeb poznawczych nastolatków w związku z korzystaniem z sieci. Projekt dedykowany
była także pracownikom placówek, co umożliwiło zgłębienie wiedzy z zakresu bezpieczeństwa
młodzieży w sieci.
Projekt został podzielony na cztery etapy:
1. Przygotowanie (1.10.2015-31.01.2016)
• rekrutacja
• wyznaczenie każdej grupie zagadnień tematycznych do opracowania;
każda placówka otrzymała kilka tematów, które w czasie kolejnego etapu prezentowała
innym uczestnikom projektu
2. Wyjazd edukacyjny (24-26.02.2016)
• intensywna praca młodzieży i dorosłych podczas, której poruszone zostały
zagadnienia dotyczące surfowanie w internecie, czyhających tam zagrożeń oraz
umiejętnego wykorzystywania tego medium w codziennym życiu;
• każdego dnia zostały przeprowadzone działania ukierunkowane na bezpieczeństwo
w sieci
3. Upowszechnienie (01-31.03.2016)
• grupy uczestniczące w trzydniowym wyjeździe przeprowadziły działania edukacyjne
skierowane do kolegów i koleżanek w swoich placówkach
4. Ewaluacja (01.10.2015 - 30.04.2016)
• ocena realizacji projektu objęła wychowanków uczestniczących w działaniu, kadrę oraz
wybranych odbiorców
1
Do udziału w działaniu zgłosiły się trzy placówki – Młodzieżowy Ośrodek
Wychowawczy w Puławach, Schronisko dla Nieletnich i Zakład Poprawczy
w Warszawie-Falenicy oraz Zakład Poprawczy i Schronisko dla Nieletnich
w Laskowcu. Dodatkowo do uczestnictwa zaproszono także młodzież
(byłe
wychowanki
i
wychowanków
placówek
resocjalizacyjnych)
przebywającą w „mieszkaniach treningowych” prowadzonych przez FpD.
Młodzież z entuzjazmem przyjęły informację o udziale w projekcie fundacji
i planowanym wyjeździe edukacyjnym. Zapał zmalał w momencie
pojawienia się informacji o konieczności przygotowania wystąpień i prezentacji na forum.
Młodzież nie do końca czuł się na siłach samodzielnego opracowania materiałów, ale po
zapewnieniu wsparcia ze strony wychowawców przystąpiła do pracy.
24 osobowa grupa nastolatków i 7 osobowa grupa wychowawców poznawała wirtualną
rzeczywistość. Przygotowania do wyjazdu edukacyjnego w Jachrance koło Warszawy miały
zarówno charakter grupowy, jak i indywidualny. Praca nad wyznaczonymi tematami opierała się
na pomysłach młodzieży oraz licznych zadaniach pozwalających jej samodzielnie nazywać pewne
zachowania i treści.
W ramach prezentacji tematycznych chłopcy z ZPiSdN w Laskowcu
opracowali zagadnienia dotyczące niechcianych treści w internecie
– szczegółowo zostały omówione zagadnienia dotyczące zjawisk, na
które narażeni są użytkownicy internetu m.in. pornografia, hejterstwo,
przemoc
i
rasizm
oraz
przekazy
promujące
zachowania
autodestrukcyjne (takie jak promocja brania narkotyków, skrajnego
odchudzania, czy wręcz sposobami na samobójstwa), treści nawołujące do popełnienia
przestępstw, hazard w sieci, psychomanipulacja itp. Szczególny nacisk położony został na
konsekwencje moralne, prawne i społeczne z jakimi często łączy się niewłaściwe korzystanie
z sieci.
Dziewczęta
z
SdNiZP
przedstawiły
uczestnikom
konsekwencje nadmiernego korzystania z komputera
i internetu. Rozwój uzależniania od internetu podobnie
jak i inne uzależnienia, charakteryzuje się swoistą dynamiką,
którą nastolatki precyzyjnie przedstawiły na forum.
Nastolatki mówiła o niezwykle częstych podtypach
2
siecioholizmu m.in. socjmanii internetowej (uzależnienie od internetowych kontaktów
społecznych), uzależnieniu od gier sieciowych, przeciążeniu informacyjnym, erotomanii
internetowej itd..
Wychowankowie MOW w Puławach opowiadali o nękaniu
w internecie, które jest coraz powszechniejszym zjawiskiem
w świecie wirtualny. W przygotowanej scence tematyczne, poprzez
różne pytania i odpowiedzi, przekazali szczegółowe informacje
dotyczące cyberprzemocy, dali liczne wskazówki jak nie stać się
ofiarą, powiedzieli gdzie szukać pomocy. Podsumowaniem omawianych treści był występ
w rytmie hip-hop podczas którego nastolatkowie zaprezentowali własny tekst na temat zagrożeń
w sieci.
Dziewczęta uczestniczące w projekcie „mieszkań treningowych” omówiły zagadnienia
dotyczące wizerunku w sieci, nawiązywania znajomości na czatach, portalach
społecznościowych i przenoszenia ich do świata realnego . Prelegentki uczulały słuchaczy,
aby dbać o swoją prywatność w sieci i za każdym razem zastanawiać się nad konsekwencjami
publikowania, udostępniania, przekazywania zdjęć, postów, wiadomości itp.
FpD omówiła zagadnienia dotyczące nielegalnych sposobów uzyskiwania danych
oraz włamań sieciowych. Rozmawiano o typowych oszustwach związanych z wyłudzeniem
danych osobowych, a także niewłaściwej ochronie i zbyt pochopnemu udostępnianiu tego typu
informacji w różnych, nawet legalnie działających witrynach. Rozmowy dotyczyły także typowych
form agresji komputerowej m.in. wirusów, „robaków”, „żartów” nakłaniających do
odinstalowania programów i aplikacji potrzebnych dla sprawnego działania systemu itp.
Równolegle kadra pedagogiczna została zaproszona do
udziału w trzech modułach tematycznych. W ramach
pierwszego wychowawcy zapoznali się z podstawowymi
pojęciami w zakresie bezpiecznego i efektywnego
korzystania z internetu m.in. netykieta, undernet,
botnets, a także efektywnego zabezpieczenia swojego
komputera przed nieuprawnionymi osobami. Poruszone
zostały
także
zagadnienia
bezkarności
czy
anonimowości w sieci, które najczęściej kojarzą się
z korzystaniem z sieci przez młodych ludzi. Drugi
3
moduł opierał się na omówieniu konkretnych zachowań w sieci, zarówno tych
kryminalizowanych, jak i tych, które jeszcze nie zostały ujęte ani w kodeksie karnym ani w innych
ustawach, jednak są niebezpiecznie dla młodych ludzi. Trzeci blok poświęcony był
podsumowaniu zdobytej wiedzy i wypracowaniu metod pracy z młodzieżą, uwzględniających
dostęp do internetu, które pozwoliłyby na uchronienie ich przed pokrzywdzeniem, a także przed
krzywdzeniem innych osób.
Trzydniowy wyjazd został oceniony przez uczestników pozytywnie:
 „przez takie zajęcia można dużo się dowiedzieć jak w tym
przypadku na temat internetu”
 „zajęcia ukazały bezpieczne sposoby poruszania się po sieci”
 „warto prowadzić takie zajęcia, ponieważ ludzie często nie zdają
siebie sprawy, że net to nie tylko przyjemności, bo może też on stać
się niebezpieczną bronią przeciwko drugiemu człowiekowi; morał
z tego taki UWAŻAJCIE”
 „wyjazd i projekt ok, bo fajnie jest kogoś poznać nowego i czegoś
się jeszcze dowiedzieć o sieci”
 „można się sporo nauczyć”
W rozmowach podsumowujących wspólną pracę nastolatki, nastolatkowie i dorośli
przyznali, że projekt pozwolił im nie tylko na zdobycie nowej wiedzy i uporządkowanie tego co
powszechnie o internecie jest wiadome, ale również dał szansę na wymianę doświadczeń
i poglądów.
Wyzwaniem dla młodzieży okazał się trzeci etap projektu „nie daj się złapać
w sieci”, w którym miała przeprowadzić prelekcje i zajęcia tematyczne w swoich placówkach.
Działanie to pozwoliło skierować projektu do kolejnych grup młodzieży.
Każda grupa wybrała sobie jeden temat przewodni, który
szczegółowa przedstawiła koleżankom i kolegom. Przy
okazji prezentacji pojawiały się także pytania i zagadnienie
z zakresu innych tematów omawianych w Jachrance.
Osoby uczestniczące w wyjeździe edukacyjnym przy
4
wsparciu wychowawców omawiały i wyjaśniały pojawiające się wątpliwości i interesujące
rówieśników zagadnienia.
Dziewczęta z SdNiZP w Falenicy skoncentrowały się na cyberprzemocy, uzależnianiu od
komputera i portali społecznościowych. Chłopcy z ZPiSdN w Laskowcu podczas
dwudniowych zajęć zaprezentowali kolegom zagadnienia dotyczące nękania w internecie,
cyberprzemocy, cyberstalkingu, niechcianych treści w sieci, uzależnienia od internetu,
znaczenia wizerunku w sieci, nawiązywania znajomości za pośrednictwem portali
społecznościowych i ochrony przed niebezpieczeństwem czyhającym w sieci.
Wychowankowie z MOW w Puławach przybliżyli swoim rówieśnikom treści dotyczące nękania
w internecie: cyberprzemocy, cyberbulling, stalkingu.
Jak wynika z obserwacji opiekunów grup prowadzone zajęcia pozwoliły na mniejsze
i większe sukcesy:
 „Dziewczęta doszły do wniosku, że obecnie normą jest spędzanie czasu na portalach
społecznościowych. Nie zastanawiały się wcześnie nad tym, że może to być problem, stanowić jakieś
zagrożenie. Sukcesem jest to, że część dziewcząt zaczęła zastanawiać się nad ewentualnymi
zagrożeniami. Dostrzegły też jak wielu rówieśników poświęca dużo czasu na to, aby zaistnieć na
portalach społecznościowych, głównie Facebook”. (SdNiZP Falenica)
 „Podjęte działania wywołały silne, czasem skrajne emocje, żywą dyskusję i burzę mózgów, co
świadczy o tym, że tematyka cyberprzemocy nie jest wychowankom obojętna. Podczas zajęć
młodzież zweryfikowała wiele swoich poglądów i informacji dotyczących podjętego tematu, okazało
się, że świadomość wychowanków dotycząca niektórych zachowań nie była do tej pory
wystarczająco rozwinięta. Cieszy nas fakt, iż wszyscy, jednogłośnie uznali cyberprzemoc za zjawisko
patologiczne, złe, konieczne do wyeliminowania z naszego społeczeństwa” (MOW w Puławach)
 „Podczas omawiania zagadnień związanych z wizerunkiem – publikowanie zdjęć – chłopcy
stwierdzili, że to prywatna sprawa. Kiedy jednak wychowawcy zapytali, czy każde zdjęcie ich siostry,
dziewczyny, przyjaciółki powinno ujrzeć światło dzienne młodzież przyznała, że na pewno nie.
Później podczas dyskusji doszli do wniosku, że pewne rzeczy powinny jednak stanowić ich
prywatność” (ZPiSdN w Laskowcu).
Rezultaty projektu można ocenić w oparciu o odpowiedzi udzielone przez młodzież
w kwestionariuszach ankiet (przed rozpoczęciem projektu i po jego zakończeniu) dotyczących
bezpieczeństwa w internecie i możliwości jakie daje to medium, a także rozmowy
5
podsumowujące
prowadzone
zarówno
podczas
wyjazdu
edukacyjnego
jak
i
po
przeprowadzonych prezentacjach w placówkach.
PRZED
PROJEKTEM
• młodzież wie, że w sieci czyhają różne niebezpieczeństwa, jednak nie wie
jak się przed nimi wszystkimi chronić
• w opinii nastolatków internet wiąże się z pełną anonimowość i wolnością
słowa
• młodzież nie uważa, że zachowanie w sieci może być problematyczne
i nieść za sobą większe konsekwencje w „realu”
• młodzież drogą dedukcji jest w stanie stworzyć robocze definicje pojęć
cyberprzemoc i cyberprzestępczość
PO
PROJEKCIE
• uczestnicy posiadają niezbędną wiedzę dotyczącą ochrony przed
różnymi zagrożeniami w sieci, mają także świadomość o konieczności
informowania dorosłych o niepokojących sytuacjach.
• grupy mają świadomość, że każda logowanie w sieci przyczynia się do
udostępniania różnych danych innym nastolatkowie zdają sobie sprawę,
że obecność w świecie wirtualnym powinna wiązać się z szacunkiem
wobec innych użytkowników internetu
• uczestnicy zdobyli wiedzę o konsekwencjach osobistych, prawnych
i społecznych, jakie niosą za sobą niepożądane zachowani w sieci.
• młodzież zdobyła wiedzę na temat przemocy w sieci,potrafi ocenić swoje
zachowania w sieci oraz wie jak postepować, aby nie paść ofiarą
cyberprzestępczości
Zajęcia edukacyjne bez wątpienia przyczyniły się do podniesienia świadomości młodzieży
z zakresu bezpiecznego korzystania z sieci. Uczestnicy dzięki prezentacjom tematycznym
prowadzonym podczas wyjazdu i prelekcjom w placówkach zdobyli nową wiedzę i umiejętnie
przekazali ją koleżankom i kolegom ze swoich ośrodków. Konieczność przedstawienia różnych
zagadnień wyposażyła nastolatków w nowe, ważne umiejętności z zakresu komunikacji
społecznej. Tworzenie działań edukacyjnych bez wątpienia przyczyniło się do podniesienia
poczucia własnej wartości uczestników – młodzież miała możliwość skonfrontowania się
z niełatwym zadaniem, któremu przy merytorycznym wsparciu opiekunów podołała. Ponadto co niezwykle ważne w tej grupie - udało się przeprowadzić do końca wszystkie zaplanowane
działania, co świadczy o wytrwałości, sumienności i zaangażowaniu młodych ludzi
Kadra pedagogiczna po udziale w projekcie jednogłośnie uznała, że obecnie wiedzą
więcej i będą czuć się bezpieczniej korzystając z sieci. W dłuższej perspektywie należy więc
6
spodziewać się, że doprowadzi to do zmian ich postaw w zakresie udostępniania internetu
dzieciom i młodzieży w placówkach. Uczestnicy wyrazili jednak obawę, że ilość zagrożeń w sieci
nieustannie się zwiększa, stąd konieczne byłoby uzupełnianie informacji w tym zakresie
i powtarzanie takich spotkań.
Opracowanie
Małgorzata Cwalina
.
Projekt „nie daj się złapać w sieci – kontynuacja” jest
współfinansowany ze środków The Velux Foundations w ramach
programu „Bezpieczne dzieciństwo” Fundacji Dzieci Niczyje
7