więcej - Centrum dietetyki

70% dorosłych osób zażywa codziennie jakiś lek, a większa część
z nich przyjmuje więcej niż 3-4 lekarstwa dziennie. Musimy zdać
sobie sprawę jakie niepożądane skutki uboczne mogą zachodzić
między żywnością a lekami.
Interakcje między
żywnością a lekami
W
dzisiejszych
czasach,
kiedy rozwój medycyny i farmakologii stoi
na wysokim poziomie,
a zażywanie różnorodnych leków przez ludzi rośnie gwałtownie, musimy zdawać sobie sprawę,
jakie niepożądane skutki uboczne
mogą zachodzić pomiędzy żywnością
a przyjmowanymi lekami. W badaniach
przeprowadzonych na populacji w Stanach Zjednoczonych oszacowano, że
70% dorosłych osób zażywa codziennie
jakiś lek, a większa część z nich przyjmuje więcej niż 3-4 lekarstwa dziennie.
Należy podkreślić, że prawie każdy lek
może przynosić działania niepożądane i prowadzić do powikłań, a ryzyko
związane z interakcjami pomiędzy lekami wzrasta proporcjonalnie z ilością
przyjmowanych farmaceutyków. Jeżeli
chory przyjmuje więcej niż cztery leki
dziennie to interakcja pomiędzy nimi
jest praktycznie nieunikniona. Szacuje się, że 3-5% przyjęć do szpitali jest
wynikiem poważnych interakcji lekowych. W dzisiejszym artykule postaram się naświetlić Państwu ważny
problem związany z interakcją między
żywnością a lekami, oraz co robić, aby
zapobiegać powikłaniom związanym
z niewłaściwym łączeniem pokarmów
i leków.
Do czynników, które mają decydujący wpływ na to czy jesteśmy bardziej
lub mniej narażeni na niekorzystne
działania farmakoterapii możemy zaliczyć: wiek, płeć, spożywane alkoholu,
dietę, niewydolność narządów odpowiedzialnych za metabolizm leków tj.
wątroba, nerki, odwodnienie organizmu oraz dawkę leku. Składniki pokarmowe dostarczane do naszego organizmu z dietą mogą powodować różnego
rodzaju interakcje, tj. brak lub zmniejszenie efektów terapeutycznych leku,
polegające na obniżeniu jego wchłaniania, bądź też wystąpienie niebezpiecznych powikłań, takich jak: zaburzenia
przewodzenia i rytmu serca oraz nagły
wzrost ciśnienia tętniczego krwi, spowodowany zwiększeniem wchłaniania
leku. Prawie każdy składnik pożywienia (a jest ich ok. 60) może oddziaływać na procesy farmakokinetyczne, tj.
uwalnianie leku z tabletek, dystrybucję, wydalanie, a także przemiany biochemiczne w wątrobie czy w jelitach.
Do częstych interakcji dochodzi gdy
lek spożywany jest w trakcie jedzenia,
w okresie 1,5 godziny przed posiłkiem
oraz w ciągu 2 godzin od jego spożycia.
W zależności czy posiłek był bogaty
w węglowodany czy w tłuszcze możemy mieć do czynienia ze zwiększonym
bądź obniżonym działaniem leku. Posiłki obfitujące w tłuszcze mogą przyspieszać i zwiększać wchłanianie wielu
leków, narażając pacjentów na ryzyko
wystąpienia objawów niepożądanych.
Z kolei posiłki zawierające dużo węglowodanów mogą w wielu przypadkach
opóźnić lub zmniejszyć wchłanianie
leku, co z kolei prowadzi do obniżenia
lub braku efektów terapeutycznych.
Alkohol
Alkohol zawarty w używkach, tj:
wina, piwa, wódki, likiery itp. może
wchodzić w niekorzystne reakcje
z wieloma lekami. Bezwzględny zakaz
spożywania alkoholu musi być przestrzegany w przypadku przyjmowania
antybiotyków oraz leków o działaniu
uspokajającym. Również częste spożywanie alkoholu może prowadzić do interakcji z lekami powszechnie zażywanymi i dostępnymi, takimi jak preparat
przeciwbólowe, przeciwgorączkowe,
zawierające paracetamol. Ponieważ alkohol jest bardzo szybko wchłaniany
do krwiobiegu w przypadku niektórych preparatów, może dochodzić do
wzmacniania ich działania, a niektórych obniżenia działania. Nawet niewielka jednorazowa dawka alkoholu
może hamować przemiany metaboliczne leku. Sytuacja taka ma miejsce
w przypadku, kiedy enzymy potrzebne
do przemian metabolicznych leku są
blokowane przez alkohol. Dochodzi
wtedy do wydłużenia czasu przemian
leku i zwiększenia jego stężenia we
krwi, co jest bezpośrednio związane
z wystąpieniem skutków ubocznych.
W przypadku kiedy osoba spożywa alkohol regularnie, mamy do czynienia
z odwrotnym procesem. U takiej osoby
może wówczas dochodzić do zwiększenia aktywności enzymów metabolizujących leki i związanym z tym osłabionym jego działaniem. Dla tego osoba
pijąca alkohol regularnie może potrzebować zwiększonych dawek leku. Również niektóre farmaceutyki oddziałują
na metabolizm i wydalanie alkoholu.
Częstym spotykanym efektem ubocznym jest wzmocnienie działania alkoholu przez lek i tym samym toksyczne
i długotrwałe jego oddziaływanie na
organizm.
Tłuszcze
Istotny wpływ na zwiększone wchłanianie niektórych leków ma obecność
tłuszczu w diecie. Do częstych interakcji dochodzi wówczas gdy
lek zażywany jest w trakcie jedzenia
tłustych potraw, tj.: smażone jajka, bekon, duża ilość masła, smalec, pełnotłuste mleko oraz w czasie krótszym niż
1 godzina przed lub 2 godziny po posiłku. Tłuszcze zawarte w posiłku nasilają
i przyspieszają wchłanianie leków bardzo dobrze rozpuszczalnych w tłuszczach. Powstałe z kwasami żółciowymi
emulsje tłuszczowe są bardzo dobrym
nośnikiem dla leku i przez to przyśpieszają i zwiększają znacznie jego
wchłanianie. Do leków z którymi może
dochodzić do najczęstszych interakcji
zaliczmy m in.:
- leki przeciwgrzybicze (gryzeofulwina);
- leki psychotropowe, w szczególności leki antydepresyjne, takie jak:
AMITRYPTYLINA, IMIPRAMINA
– u pacjentów mogą wystąpić zaburzenia świadomości, napady drgawek,
zaburzenia snu oraz spadek ciśnienia
tętniczego krwi;
- ß-adrenolityki – grupa leków stosowanych często w wielu chorobach
układu krążenia, np. ATENOLOL,
PROPRANOLOL,
METOCARD,
TRASICOR – interakcja może wywołać
zwolnienie czynności serca, zaburzenia
przewodzenia serca (pod postacią bloku przedsionkowo-komorowego II lub
III stopnia), niedociśnienie tętnicze
oraz niewydolność serca;
- leki przeciwpasożytnicze, tj. ZENTEL, VERMOX, które spożywane
z tłuszczami mogą narazić
chorego na wystąpienie
objawów niepożądanych pod
postacią
bólów i zawrotów głowy, kaszlu, łysienia, świądu i zmian skórnych.
Bardzo niebezpieczne interakcje
zachodzą pomiędzy tłuszczami, a niektórymi preparatami teofiliny (np.
EUPHYLLIN, THEOPHYLLINUM
PROLONGATUM). Wzrost stężenia
tego leku we krwi może być przyczyną tachykardii, zaburzeń rytmu serca
(skurcze dodatkowe), hipotonii, bólów
głowy oraz zaburzeń snu.
Węglowodany
Produkty zawierające duże ilości
węglowodanów szczególnie złożonych,
takie jak: groch, fasola, ryż, kasze, makarony, produkty mączne, pieczywo mogą
w znacznym stopniu pogorszyć wchłanianie niektórych leków. Przyczyną takiego
stanu rzeczy są prawdopodobnie zawarte
w nich polisacharydy, które silnie absorbują niektóre leki, tworząc z nimi trudno
wchłanialne związki, co związane jest
z obniżeniem stężenia leku we krwi i brak
efektów terapeutycznych. Problem ten
dotyczy zwłaszcza niektórych antybiotyków, tj.: SUMMAMED, ZITHROMAX,
chemioterapeutyków, tj.: ABAKTAL, PEFLACINE, PEFLOXACIN, oraz leków
przeciwwirusowych: HIVID, AZOVIR,
RETROVIR, CRIXIVAN.
Aby uniknąć niepożądanych reakcji należy zażywać ww. leki co najmniej
godzinę przed lub nie wcześniej niż
dwie godziny po spożyciu posiłków lub
produktów będących źródłem węglowodanów złożonych. Jeżeli lek musi być
przyjmowany przed lub w trakcie posiłku, powinniśmy spożywać produkty
o niskiej zawartości węglowodanów (np.
warzywa, mięsa, jaja).
Dziękujemy za zapoznanie się z fragmentem artykułu
z bieżącego wydania miesięcznika:
Jeśli interesuje Cię poruszana przez nas tematyka,
zachęcamy do zakupu pisma. Szczegóły dotyczące tego,
gdzie można zakupić miesięcznik dostępne są
na naszej stronie internetowej pod adresem:
www.GazetaOptymalnik.pl
Oglądany plik jest elektronicznie zabezpieczony przed drukiem
Powyższy artykuł jest fragmentem miesięcznika:
Dziękujemy za jego przeczytanie. Jeśli interesuje Cię poruszana
przez nas tematyka, zachęcamy do zakupu naszego pisma.
Szczegóły dotyczące tego, gdzie można zakupić Optymalnik
dostępne są na stronie internetowej:
www.GazetaOptymalnik.pl
Oglądany plik jest elektronicznie zabezpieczony przed drukiem