docBroszura podsumowująca projekt Cities on Power
download 
Reklamacja Transkrypt
Broszura podsumowująca projekt Cities on Power
Cities on Power Projekty i strategie na rzecz rozwoju energii odnawialnej na obszarach miejskich. www.citiesonpower.eu This project is implemented through the CENTRAL EUROPE Programme co-financed by the ERDF Dane dotyczące projektu Czas trwania projektu: Budżet projektu: Dofinansowanie z Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego: 01.07.2011 - 31.12.2014 2 335 020 euro 78.49 % Strona projektu: www.citiesonpower.eu Informacje na temat partnerów: 02 Urząd m.st. Warszawa Partner Wiodący Biuro Funduszy Europejskich i Rozwoju Gospodarczego Pl. Defilad 1 00-901 Warszawa Polska www.um.warszawa.pl Fundacja Poszanowania Energii Świętokrzyska 20 00-002 Warszawa Polska www.fpe.org.pl Urząd Miasta Klagenfurt am Wörthersee Neuer Platz 1 9020 Klagenfurt am Wörthersee Austria www.klagenfurt.at Ecopower Stock Exchange Salzburg Auerspergstraße 20 5020 Salzburg Austria www.salzburg. oekostromboerse.at Research Studios Austria Schillerstraße 25 5020 Salzburg Austria www.researchstudio.at 03 Local Agenda 21 for Dresden Prager Straße 2b 01069 Drezno Niemcy www.dresdner-agenda21.de Spis treści Dane dotyczące projektu Wstęp Cities on Power – energia odnawialna na obszarach miejskich Wspólne koncepcje polityk i strategii na rzecz promowania energii odnawialnej w miastach Wspólna koncepcja na rzecz promowania energii odnawialnej w miastach Wspólna strategia rozwoju energii odnawialnej w miastach Lokalny Plan Działań dla Prowincji Rawenna Cities on Power - Projekty pilotażowe Projekt pilotażowy w Klagenfurcie – instalacja fotowoltaiczna na fasadzie ratusza przy Domplatz Projekt pilotażowy w Rawennie – pompa ciepła i instalacja fotowoltaiczna Projekt pilotażowy w Warszawie – analiza zużycia energii w celu poprawy efektywności energetycznej budynków Projekt pilotażowy w Turynie – monitorowanie zużycia energii na obiektach miejskich Instrumenty i narzędzia promocji energii ze źródeł odnawialnych Kalkulator energetyczny Rezultaty projektu Cities on Power Prowincja Turyn Via Maria Vittoria 12 10123 Torino Włochy www.provincia.torino.gov.it Environment Park S.p.A. Via Livorno 60 10144 Torino Włochy www.envipark.com Prowincja Rawenna P.zza Caduti per la Libertà, 2/4 48121 Ravenna Włochy www.provincia.ra.it www.citiesonpower.eu 02 04 06 07 07 08 10 12 12 14 16 18 22 26 28 Szanowni Państwo, Drodzy Czytelnicy, M E Wstęp Projekt był realizowany przy współpracy partnerskiej władz miast i regionów: Warszawy, Klagenfurtu, Rawenny i Turynu oraz pięciu instytucji eksperckich z Polski, Austrii, Włoch oraz Niemiec. 04 W ramach projektu partnerzy przygotowali cztery Lokalne Plany Działań mające na celu ograniczenie emisji dwutlenku węgla poprzez promowanie rozwiązań zachęcających do korzystania z odnawialnych źródeł energii. Dzięki opracowaniu map słonecznych i geotermalnych określony został potencjał odnawialnych źródeł energii dla miast i regionów projektu. Mapy te zostały włączone do interaktywnego narzędzia internetowego, które ma pomóc interesariuszom w podejmowaniu decyzji, czy warto zainstalować np. panel słoneczny lub pompę ciepła. W ramach przybliżenia tematyki inwestowania w odnawialne źródła energii zbadany został potencjał wykorzystania energii odnawialnej w budynkach użyteczności publicznej w Warszawie, dzięki czemu określono optymalne rozwiązania inwestycyjne z wykorzystaniem odnawialnych źródeł energii, których zastosowanie wpłynie znacząco na poprawę efektywności energetycznej budynków. Wyrażam nadzieję, że efekty i wyniki projektu zachęcą obywateli do zwiększenia zainteresowania rozwojem odnawialnych źródeł energii na obszarach miejskich, a tym samym przyczynią się do zmniejszenia emisji gazów cieplarnianych w miastach Unii Europejskiej. Efektem tych działań będzie nie tylko ochrona środowiska, ale także poprawa standardu życia mieszkańców poprzez zmniejszenie zanieczyszczeń, wzrost ekonomiczny i poprawa niezależności energetycznej miast. Hanna Gronkiewicz-Waltz Prezydent Miasta Stołecznego Warszawy www.citiesonpower.eu uropejska polityka w zakresie ochrony środowiska oraz przemysł energetyczny uległy znaczącej zmianie podczas ostatnich lat. Sektor energetyczny boryka się z ogromnymi wyzwaniami ekonomicznymi, których kilka lat temu mało kto się spodziewał. Jasne stało się, że z powodów ekologicznych i ekonomicznych Europie potrzebny jest szybki zwrot w kierunku zwiększenia efektywności energetycznej i zmniejszenia uzależnienia od paliw kopalnych. Biorąc to pod uwagę, władze miasta Klagenfurt postanowiły zmienić miejski system zaopatrzenia w energię na bardziej efektywny, oparty na odnawialnych źródłach energii, który sprawdzi się także w czasie kryzysu. Wykorzystujemy możliwość wdrożenia nowoczesnych technologii, aby budować przyszłość która będzie ekonomicznie i technologicznie możliwa i będzie akceptowalna społecznie. Zwrot w kierunku zrównoważonej energetyki powinien być traktowany nie tylko jako sposób na przeciwdziałanie zmianom klimatu, ale również jako sposób na poprawę warunków życia mieszkańców Klagenfurtu, ponieważ wpływa on pozytywnie na gospodarkę (mniejszy odpływ kapitału zagranicę), zapewnia zielone miejsca pracy, zwalcza ubóstwo energetyczne oraz zmniejsza zanieczyszczenie powietrza. Projekt Cities on Power wpisuje się w cele unijnego pakietu klimatyczno-energetycznego, tzw. 3x20 i wspiera ambitny Plan działań na rzecz zrównoważonej energii (SEAP) przyjęty przez Klagenfurt. Zgodnie z tym Planem, emisja CO2 w Klagenfurcie ma zostać ograniczona o 51% do 2020 r. poprzez poprawę efektywności energetycznej, produkcję energii ze źródeł odnawialnych i ekologiczny transport. Nadszedł już czas realizacji ambitnych planów, dzięki którym osiągniemy zamierzone cele ekologiczne, ekonomiczne i społeczne. Pozwoli to miastom europejskim na wzmocnienie pozycji gospodarczej i politycznej. Christian Scheider Burmistrz Klagenfurtu Maga Andrea Wulz Radna miasta Klagenfurt Ing. Herbert Taschek Radny miasta Klagenfurt Wstęp ając na uwadze, że 75 procent obywateli Unii Europejskiej mieszka na obszarach miejskich, większość energii jest zużywana w miastach oraz duża część emisji gazów cieplarnianych w UE pochodzi z obszarów miejskich, to przede wszystkim miasta muszą zostać objęte działaniami na rzecz wykorzystania odnawialnych źródeł energii. Dlatego też projekt Cities on Power koncentrował swoje działania w pięciu miastach Europy Środkowej poszukujących możliwości zwiększenia wykorzystania energii słonecznej i innych odnawialnych źródeł energii. Projekt wspierał działania pilotażowe testujące najlepsze rozwiązania i angażował wielu lokalnych interesariuszy w tworzenie Lokalnych Planów Działań oraz w promowanie energii odnawialnej. 05 Prowincja Rawenna Miasto Stołeczne Warszawa, partner wiodący Wspólne koncepcje polityk i strategii na rzecz promowania energii odnawialnej w miastach Cities on Power – Wspólna koncepcja promocji energii odnawialnej w miastach energia odnawialna na obszarach miejskich C 06 elem projektu Cities on Power było zwiększenie wykorzystania energii odnawialnej na obszarach miejskich. Ponad 70% energii w Unii Europejskiej jest zużywane w miastach. Mimo, iż wykorzystanie odnawialnych źródeł energii stopniowo rośnie, niezbędne jest podjęcie nowych inicjatyw dla osiągnięcia celu Unii Europejskiej, czyli zwiększenia 20% udziału energii ze źródeł odnawialnych w całkowitym zużyciu energii do 2020 roku. Głównym celem projektu było opracowanie i zatwierdzenie Lokalnych Planów Działań zawierających innowacyjne rozwiązania finansowo-organizacyjne, zachęcające do inwestowania w odnawialne źródła energii w czterech miastach i regionach partnerskich. W ramach projektu przeanalizowane zostały rozwiązania prawne, służące zwiększeniu wykorzystania odnawialnych źródeł energii. Ponadto zweryfikowano, jakie instrumenty wsparcia są odpowiednie dla różnych grup interesariuszy. Zostały one wykorzystane podczas organizacji lokalnych Dni Energii Odnawialnej w miastach i regionach oraz zostały wzięte pod uwagę przy tworzeniu Lokalnych Planów Działań. Wdrożone w ramach projektu interaktywne narzędzie – kalkulator energetyczny, przeznaczone jest dla osób zainteresowanych wykorzystaniem odnawialnych źródeł energii w budynkach na obszarach miejskich. Na podstawie wprowadzonych przez użytkownika danych, takich jak parametry budynku i ilości dostępnej energii słonecznej, można ocenić opłacalność i ekologiczne rezultaty zastosowania technologii odnawialnych źródeł energii elektrycznej i cieplnej (np. ogniw fotowoltaicznych, pomp ciepła i paneli słonecznych). Kalkulator ma być narzędziem przydatnym zarówno dla decydentów, jak i dostawców energii, agencji, firm prywatnych i osób prywatnych zainteresowanych inwestowaniem w technologie OZE. www.citiesonpower.eu Promując odnawialne źródła energii w miastach, Wspólna Koncepcja grupuje potencjalne działania w cztery kategorie: prawa i obowiązki; zachęty finansowe i planistyczne; uproszczenie biurokracji; remonty budynków publicznych. 07 Prawa i obowiązki Korzystne, jasne i kompleksowe rozwiązania prawne to podstawa rozwoju odnawialnych źródeł energii (OZE) na rynku. Jest to istotne na poziomie krajowym lub regionalnym, ale możliwe również na poziomie lokalnym. Zachęty finansowe i planistyczne Sukces udzielania zarówno dotacji, jak i ulg podatkowych pokazał, że są to właściwe środki budowania i rozwijania rynku OZE. Zazwyczaj są one kontrolowane na szczeblu krajowym. www.citiesonpower.eu Uproszczenie biurokracji Połączenie przeszkód biurokratycznych i skomplikowanych procesów wydawania zezwoleń może ograniczyć wzrost wykorzystania odnawialnych źródeł energii w miastach. Z tego powodu partnerzy powinni podjąć wszelkie możliwe działania mające na celu przyspieszenie procedur i ułatwienie dostępu do finansowania inwestycji. Remonty budynków użyteczności publicznej Widoczne i znaczące przykłady wykorzystania OZE w budynkach użyteczności publicznej mogą stworzyć modelowy rezultat i zainteresować mieszkańców zastosowaniem OZE. Świetną okazją do inwestycji w OZE przez władze samorządowe jest remont budynków publicznych. Prowincja Rawenna Wspólna strategia rozwoju energii odnawialnej w miastach Wspólna Strategia Rozwoju Energii Odnawialnej była podstawą do opracowania i wdrożenia Lokalnych Planów Działań na rzecz energii odnawialnej przez partnerów projektu Cities on Power. Wskazuje ona strategiczne osie działań w celu promowania energii ze źródeł odnawialnych w miastach. Głównym jej celem było ustalenie najważniejszych warunków dla dalszego rozwoju wykorzystania odnawialnych źródeł energii. W 08 spólna strategia odzwierciedla podejście partnerów do opracowania Lokalnych Planów Działań na rzecz efektywności energetycznej i energii odnawialnej oraz jest ogólną wytyczną dla władz samorządowych, wskazującą jak działać, aby spełniać wymogi strategii „Europa 2020 – Strategia na rzecz inteligentnego i zrównoważonego rozwoju sprzyjającego włączeniu społecznemu”. Grupami docelowymi Wspólnej Strategii Wdrażania Energetyki Odnawialnej są więc lokalni politycy, decydenci i urzędnicy, którzy biorą udział w procesie tworzenia polityki energetycznej w odpowiednich organach administracji. Strategia obejmuje trzy podstawowe zagadnienia polityki energetycznej: zrównoważony rozwój, bezpieczeństwo dostaw i konkurencyjność i zgodna jest z długoterminowymi planami zmniejszenia emisji dwutlenku węgla w Unii Europejskiej. Niezbędne jest też zapewnienie opłacalnego rozwoju odnawialnych źródeł energii oraz zapewnienie, aby dalszy ich rozwój odbywał się zgodnie z wymogami stabilności systemu energetycznego i założeniami polityk UE. Ogólne założenia działań Partnerzy projektu Cities on Power wyszczególnili następujące zagadnienia, niezbędne dla promowania odnawialnych źródeł energii: •o kreślenie obowiązkowych celów dotyczących odnawialnych źródeł energii; •z większenie nacisku na badania i rozwój, mające na celu w szczególności poprawę jakości i konkurencyjności odnawialnych źródeł energii w Europie; •z ogniskowanie działań politycznych na wprowadzanie ułatwień we wdrażaniu OZE i dostosowanie do tego założeń polityk krajowych; •u względnianie inwestycji w OZE i efektywność energetyczną w zamówieniach publicznych; •k ampanie promujące audyty energetyczne budynków publicznych; •o kreślenie wysokich standardów efektywności energetycznej i wykorzystania odnawialnych źródeł energii dla wszystkich budynków publicznych. Wsparcie finansowe Koszt wytwarzania energii z odnawialnych źródeł zmniejsza się stopniowo w ciągu ostatnich lat, ale wciąż pozostaje wyższy niż koszt produkcji energii www.citiesonpower.eu konwencjonalnej. Spowodowane jest to głównie tym, że koszty zewnętrzne paliw kopalnych nie są uwzględniane w cenie energii - nie bierze się pod uwagę kosztów związanych z zatruciem środowiska i leczeniem chorób ludzi, choć są one dużym obciążeniem dla społeczeństwa. To sprawia, że odnawialne źródła energii są nadal mniej konkurencyjne w porównaniu ze źródłami konwencjonalnymi. Wsparcie finansowe dla rozwoju OZE jest niezbędne na poziomie krajowym, jak i na poziomie lokalnym. Zaplanowano kampanię informacyjną dotyczącą zachęt finansowych dla interesariuszy. Rozwój technologii Zdefiniowano kluczowe wyzwania dla technologii w zakresie odnawialnych źródeł energii. Są to: efektywność, konkurencyjność cenowa, kwestie związane z integracją systemu nowych technologii i produkcji przemysłowej oraz problemy łańcucha dostaw. Większość z tych kwestii można z łatwością rozwiązać na poziomie krajowym. Na poziomie lokalnym łatwiej jest zwiększyć liczbę programów szkoleniowych i edukacyjnych związanych z technologiami odnawialnych źródeł energii oraz poprawić komunikację tak, aby szeroko informować o wynikach stosowania takich technologii. Procedury administracyjne Zidentyfikowano inne przeszkody, które nie są związane z ponoszeniem kosztów, a które uniemożliwiają szersze zainteresowanie odnawialnymi źródłami energii, przynajmniej w niektórych obszarach. Są to przeszkody takie jak np. długość i złożoność procedur administracyjnych odnoszących się do uprawnień, certyfikacji i zezwoleń. Udział społeczny Udział społeczny wszystkich zainteresowanych stron jest istotnym warunkiem w osiągnięciu zakładanego celu rozwoju OZE, a także jest kluczową zasadą Unii Europejskiej. W projekcie Cities on Power opracowano koncepcję partycypacji społecznej interesariuszy zaangażowanych w rozwój odnawialnych źródeł energii w procesie planowania i zarządzania miastami. Wszystkie miasta powinny wprowadzić w życie koncepcję partycypacji społecznej – projekt pokazuje, w jaki sposób można ją zastosować. Zrównoważony rozwój Partnerzy projektu Cities on Power uważają za konieczne zastosowanie kryteriów zrównoważonego rozwoju do opracowania Lokalnych Planów Działań. W szczególności kryteria te stosowane powinny być do wykorzystania biomasy w celu promowania produktów najlepszej jakości, przy jednoczesnym ograniczaniu negatywnego wpływu na środowisko (związanego np. z emisją pyłów). Zakres regionalny Rozwój odnawialnych źródeł energii zależy głównie od warunków lokalnych (dostępność światła słonecznego, biomasy, wiatru, zasobów geotermalnych, itp.). Dlatego w celu zwiększenia wykorzystania odnawialnych źródeł energii niezwykle ważne jest włączenie ich do lokalnego planu energetycznego. www.citiesonpower.eu Wspólna strategia wskazuje kierunki działań promowania energii ze źródeł odnawialnych w miastach 09 Prowincja Rawenna Lokalny Plan Działań dla Prowincji Rawenna W ramach projektu Cities on Power miasta i regiony: Warszawa, Turyn, Klagenfurt i Rawenna opracowały Lokalne Plany Działań. Planowanie to ma istotne znaczenie zarówno dla ochrony środowiska, jak i jakości życia mieszkańców. Prowincja Rawenna postanowiła zająć się tym zagadnieniem poprzez stworzenie Lokalnego Planu Działań, który poddał wnikliwej analizie zużycie energii i określił serię spójnych działań na rzecz stabilnej przyszłości energetycznej prowincji. D 10 o priorytetów Lokalnego Planu Działań należą: oszczędzanie energii m.in. poprzez prowadzenie działań edukacyjnych; zmniejszenie zużycia energii dzięki zastosowaniu technologii poprawiających efektywność energetyczną budynków; dążenie do samowystarczalności energetycznej, zmniejszającej uzależnienie danego obszaru od zewnętrznych źródeł energii. Sektory i działania Urząd Prowincji jest jednostką koordynującą działania i informującą społeczeństwo. Działaniami zmniejszającymi emisje gazów cieplarnianych na które urząd ma bezpośredni wpływ są działania na rzecz poprawy efektywności energetycznej i zastosowania OZE w budynkach prowincji. Domy i usługi Branża budowlana jest energochłonnym sektorem i wymaga podjęcia szczególnych działań. Powinny one dotyczyć planowania i wdrażania inicjatyw dotyczących efektywności energetycznej w celu zmniejszenia zużycia energii i zależności od paliw kopalnych, co przyczyni się do redukcji emisji gazów cieplarnianych. Rodzaje działań Lokalny Plan Działań Prowincji Rawenna obejmuje trzy kategorie: •D ziałania związane z budynkami i mieniem urzędu, które zmniejszają emisję CO2; •D ziałania wykorzystujące dofinansowanie publiczne z prowincji lub inne; •R ozporządzenia i dyrektywy prowincji przyjęte i wdrożone przez gminy. Lokalna produkcja energii ze źródeł odnawialnych Produkcja energii ze źródeł odnawialnych na poziomie lokalnym powinna zmniejszać uzależnienie od paliw kopalnych, wprowadzać dywersyfikację źródeł energii oraz mieć istotny wpływ na redukcję emisji gazów cieplarnianych. Transport Mobilność ma bezpośredni wpływ na warunki, jakość życia i zdrowia społeczeństwa. Projektowanie nowoczesnych i zrównoważonych systemów transportu jest zatem ważnym strategicznie celem dla społeczeństwa, w którym istotna jest troska o ludzi i ich dobre samopoczucie. www.citiesonpower.eu Odpady Działania w tej kwestii związane są z planowaniem operacyjnym gospodarki odpadami miejskimi. Działania prowadzone przez Territoriale Agenzia dell’Emilia-Romagna per i servizi idrici e rifiuti w lokalnych gminach i prowincjach mają na celu zwiększenie segregacji odpadów, ograniczenie produkcji odpadów i podnoszenie świadomości społecznej. Rolnictwo Rozwój produkcji leśnej w prowincji ma trwały charakter i nadal będzie wspierany, podobnie jak wykorzystanie energii pochodzącej z lokalnej biomasy. Prowincja Rawenna planuje utworzenie inicjatywy dla zalesiania i zadrzewiania okolicy, tj. sadzenia nowych lasów i tworzenia obszarów nasadzeń topoli i innych szybko rosnących gatunków drzew. W celu efektywnej realizacji działań, Prowincja Rawenna promuje udział gmin prowincji w ramach Porozumienia Burmistrzów, zapewniając wsparcie i koordynację tym gminom, które podpisały porozumienie. Udział społeczny Prowincja Rawenna przeprowadziła szereg inicjatyw na szczeblu lokalnym, w tym seminariów, warsztatów, szkoleń w szkołach i dyskusji ze stowarzyszeniami reprezentującymi interesy różnych grup. Zaangażowanie społeczeństwa jest kluczowym elementem stymulującym zmiany mające na celu ochronę środowiska. 11 Obszary naturalne Prowincja Rawenna jest dumna ze swojego bogatego środowiska naturalnego. Cele prowincji związane z ochroną środowiska to: uregulowanie dostępności obszarów środowiska naturalnego dla społeczeństwa, promocja oraz stworzenie systemów ochrony środowiska i przywrócenie ich naturalnego stanu. Ochrona różnorodności biologicznej i obszarów naturalnych to główne założenia wszelkich działań. Prowincja Rawenna jako struktura koordynująca w zarządzaniu planami działań w zakresie zrównoważonej energii w ramach Porozumienia Burmistrzów www.citiesonpower.eu Prowincja Rawenna przeprowadziła szereg inicjatyw publicznych na szczeblu lokalnym, w tym seminaria, warsztaty, szkolenia w szkołach i dyskusje ze stowarzyszeniami reprezentującymi interesy regionu. Cities on Power – Projekty pilotażowe 12 12 W ramach projektu zostały opracowane i zatwierdzone Lokalne Plany Działań z innowacyjnymi narzędziami finansowymi i organizacyjnymi, mające zwiększyć zastosowanie odnawialnych źródeł energii, w szczególności energii słonecznej i geotermii niskotemperaturowej (pompy ciepła), zarówno przez inwestorów publicznych, jak i prywatnych w Warszawie, Klagenfurcie, Rawennie i Turynie. Pięć instytucji eksperckich z Polski, Austrii, Włoch i Niemiec dostarczyło know-how, wspierając wdrażanie działań na obszarach miejskich. Miasto Klagenfurt Projekt pilotażowy w Klagenfurcie – instalacja fotowoltaiczna na budynku przy Domplatz Inteligentne okna ze zintegrowanym systemem automatycznych żaluzji obsługiwanych przez ogniwa fotowoltaiczne zainstalowane w budynku użyteczności publicznej. W ramach projektu Cities on Power została zamontowana instalacja fotowoltaiczna na fasadzie budynku administracji w Klagenfurcie. Automatyczne żaluzje są napędzane energią pozyskaną przez ogniwa fotowoltaiczne. Inteligentne systemy żaluzji pomagają zaoszczędzić około 50% energii przeznaczonej do chłodzenia pomieszczeń zlokalizowanych od strony południowej i około 10% od strony północnej. Pomagają one również zaoszczędzić energię przeznaczoną do ogrzewania pomieszczeń, zamykając się automatycznie w nocy. P ilotażowa elektrownia fotowoltaiczna zainstalowana na budynku administracji przy Domplatz w Klagenfurcie powstała w celu zbadania potencjału promieniowania słonecznego do produkcji energii. Instalacja fotowoltaiczna została zamontowana na południowej części fasady na trzecim piętrze budynku administracyjnego przy Domplatz 8. System PV składa się z 30 paneli o maksymalnej mocy wyjściowej 4,2 kW. Rocznie instalacja produkuje około 4 000 kWh energii. Wytworzona energia zasila system energetyczny budynku i jest używana na jego potrzeby. W chwili obecnej energia ta pokrywa niewielki ułamek zapotrzebowania www.citiesonpower.eu budynku na energię. Po fazie pilotażu możliwa będzie rozbudowa elektrowni, wówczas pokryje ona większą część zapotrzebowania budynku na energię elektryczną. Energia, która została wygenerowana, zebrana jest w inwerterze połączonym z oprogramowaniem, które pozwala graficznie przedstawić produkowaną moc. Dane na temat wytworzonej energii są publikowane i udostępnione wszystkim mieszkańcom Klagenfurtu za pośrednictwem strony internetowej (http://home.solarlog-web.at/2563. html). Ilość wytworzonej energii jest rejestrowana w ciągu całego roku i stanowi doskonałą podstawę do ekstrapolacji danych na większy obiekt PV, mający powstać w odnowionym budynku w przyszłości. Dane zbierane w ten sposób zostaną wykorzystane jako podstawa do decyzji dla planowanego remontu elewacji. Instalacja inteligentnych żaluzji, poruszanych dzięki energii uzyskanej z paneli fotowoltaicznych, wewnątrz odnowionych biur była również częścią pilotażowego projektu. Żaluzje są zainstalowane między szybami w oknach. Energia potrzebna do sterowania ruchem żaluzji wytwarzana jest w cienkowarstwowych modułach fotowoltaicznych zainstalowanych w górnej części szyb. Zamykanie i otwieranie www.citiesonpower.eu żaluzji jest kontrolowane przez automatyczny system sterowania, który zapewnia wygodę i wydajność energetyczną. Żaluzje posiadają automatyczny system wykrywania dzień / noc i otwierają się oraz zamykają automatycznie o wschodzie i zachodzie słońca. System sterowania pozwala także uniknąć przegrzania poprzez ciągły pomiar temperatury i światła słonecznego, zamykając żaluzje zanim temperatura stanie się zbyt wysoka. Przy niskich temperaturach, gdy świeci słońce, system kontroli nie zamyka żaluzji. W ten sposób maksymalizuje wykorzystanie energii słonecznej. Wpływ innowacyjnego systemu żaluzji na klimat w pomieszczeniach wewnętrznych jest stale rejestrowany. Pomiary prowadzone są w poszczególnych biurach w celu określenia warunków środowiskowych i kryteriów komfortu. Pozwolą one na przeprowadzenie dokładnych porównań między pokojami wyposażonymi w automatycznie sterowane żaluzje oraz w te nie posiadające żaluzji. Pomiary wykazały, że inteligentne systemy żaluzji pomagają zaoszczędzić około 50% energii przeznaczonej do chłodzenia biur zlokalizowanych od strony południowej i około 10% od strony północnej. Pomagają również zaoszczędzić energię do ogrzewania pomieszczeń, dzięki temu że zamykają się automatycznie w nocy w zimie. 13 Prowincja Rawenna Projekt pilotażowy w Rawennie – pompa ciepła i instalacja fotowoltaiczna Projekt pilotażowy w Prowincji Rawenna polegał na instalacji pompy ciepła pobierającej ciepło z gruntu oraz systemu fotowoltaicznego w budynku szkoły publicznej IPSSAR „P. Artusi”, przy ul. Mons. Tarlombani nr 7 Riolo Terme (RA). System fotowoltaiczny, który został zainstalowany na budynku głównym szkoły publicznej IPSSAR “P. Artusi”, przy ul. Mons. Tarlombani nr 7, Riolo Terme. 14 15 P ompa ciepła służy do ogrzewania powierzchni biurowej na parterze budynku, zaś system fotowoltaiczny dostarcza energię elektryczną niezbędną dla funkcjonowania pompy ciepła i dla systemu gromadzenia danych. Wyniki projektu pilotażowego w Rawennie 1) Chociaż warunki geotermalne występujące w podłożu testowanego budynku nie są szczególnie korzystne (brak wód gruntowych, które zwiększają współczynnik cieplny gruntu), pierwsze uzyskane wyniki wskazują, że ilość wyprodukowanej energii jest znacznie powyżej oczekiwań. Pokazuje to, że projekt pilotażowy w Rawennie polegający na instalacji pompy ciepła w budynku wykorzystującym dotychczas tradycyjne technologie grzewcze, może przynieść interesujące rezultaty. Uzyskane dzięki projektowi pilotażowemu doświadczenie, wskazuje na potrzebę podjęcia szczegółowych badań dotyczących instalacji pomp ciepła w budynkach, w których wykorzystywane są tradycyjne technologie ogrzewania. 2) Brak obniżenia temperatury gruntu, pomimo odbierania z niego ciepła, przez pierwszy miesiąc działania pompy ciepła, jest pozytywnym wynikiem, choć oczywiście bardzo wstępnym. Jeśli tendencja ta zostanie potwierdzona w trakcie dalszych pomiarów, wynik podkreśliłby stosunkowo „długoterminową” produkcję energii geotermalnej i jej zrównoważony charakter. www.citiesonpower.eu 3) W stępnie można ocenić, że system geotermalny osiąga największą efektywność po spełnieniu dwóch warunków, które nie są spełnione w eksperymencie przeprowadzonym przez Instytut w Riolo Terme: a) pompa ciepła musi być proporcjonalna zarówno do wielkości obiektu, jak i do typu systemu ogrzewania; “… polepsza się skuteczność i wydajność nie tylko ogrzewania, ale także chłodzenia budynku.” b) budynek musi mieć niski poziom zapotrzebowania na energię najlepiej żeby był zaprojektowany według kryteriów budownictwa pasywnego. W www.citiesonpower.eu tych warunkach udział energii geotermalnej może być naprawdę zadowalający i konkurencyjny dla innych źródeł. 4) e ksperyment wydaje się potwierdzać, że zastosowanie systemu pomp ciepła jest właściwym rozwiązaniem, dzięki któremu polepsza się skuteczność i wydajność nie tylko ogrzewania, ale także chłodzenia budynku. Miasto Stołeczne Warszawa Projekt pilotażowy w Warszawie – analiza zużycia energii w celu poprawy efektywności energetycznej budynków 16 W trakcie realizacji projektu zgromadzono dane dotyczące zużycia energii, pomiarów temperatury w Kompleksie Basenów Rehabilitacyjnych Muszelka w Warszawie. Monitoring jest najlepszym narzędziem do zbierania informacji zarówno o efektywności energetycznej budynków, jak i o środowisku wewnętrznym budynków. W trakcie realizacji projektu zebrano dane na temat zużycia energii cieplnej i elektrycznej, warunków komfortu cieplnego i jakości powietrza wewnętrznego dla pięciu różnych budynków użyteczności publicznej w Warszawie. Analiza tego typu danych pozwala efektywniej wykorzystać odnawialne źródła energii, a także pozwala na zmniejszenie zużycia energii. Głównym wynikiem projektu pilotażowego było uzyskanie danych do dokumentacji przedinwestycyjnej oraz do opracowania Lokalnego Planu Działań na rzecz odnawialnych źródeł energii dla Warszawy. G Instalacja fotowoltaiczna w Warszawie w Dzielnicy Białołęka łównym celem projektu pilotażowego była identyfikacja i analiza kluczowych informacji związanych z efektywnym wykorzystaniem energii. Pomiary były prowadzone nie tylko w celu zmniejszenia zapotrzebowania na energię, ale również w celu poprawy komfortu cieplnego, jakości powietrza wewnątrz pomieszczeń i funkcjonalności budynku. wykonane miały zostać pomiary. Ważne było, aby znajdowały się one w różnych częściach miasta, miały różne funkcje oraz aby wyniki pomiarów mogły być typowe dla budynków o podobnym przeznaczeniu. Zapotrzebowanie na gorącą wodę w okresie najwyższego promieniowania słonecznego oraz liczba osób użytkujących budynki zostały również wzięte pod uwagę. Ze względu na fakt, że podstawowym celem projektu było promowanie wykorzystania odnawialnych źródeł energii, szczególną uwagę zwrócono na zmniejszenie zapotrzebowania na energię i sprawdzanie profili zapotrzebowania na energię w celu określenia optymalnego źródła energii odnawialnej. Mając na uwadze powyższe cele określono kryteria wyboru budynków, w których Następnie na podstawie wizyt w terenie, dokumentacji technicznych i profili użytkowania wybrano pięć budynków użyteczności publicznej stanowiących własność miasta stołecznego Warszawy: Kompleks Basenów Rehabilitacyjnych „Muszelka” przy ul. Balkonowej 2/4 (Dzielnica Targówek), Hala Sportowa przy ul. Strumykowej 21 (Dzielnica Białołęka), Dom Pomocy Społecznej www.citiesonpower.eu przy ul. Sterniczej 125 (Dzielnica Bemowo) , Szpital Wolski przy ul. Kasprzaka 17 (Dzielnica Wola) i Żłobek nr 29 przy ul. Nike 6 (Dzielnica Włochy). W każdym z budynków przez okres 12 miesięcy (od 15 stycznia 2012 do 31 stycznia 2013) przeprowadzano i rejestrowano w około 15-minutowych odstępach pomiary następujących parametrów: • zużycie energii elektrycznej i cieplnej, • parametry powietrza w pomieszczeniach (temperatura, wilgotność, stężenie CO2), • parametry powietrza w urządzeniu wentylacyjnym (temperatura, wilgotność). Równolegle na zewnątrz mierzono parametry warunków klimatycznych: • sporządzić dzienne profile zapotrzebowania na energię (wartości minimalne i maksymalne); • sprawdzić intensywność wentylacji, ryzyko rozwoju grzybów (pleśń), ryzyko przegrzania i niedogrzania; • dobrać panele fotowoltaiczne lub optymalną moc kolektorów słonecznych (powierzchnia); • dostosować zapotrzebowanie na energię cieplną do zmieniających się parametrów powietrza na zewnętrz i różnych profili użytkowania budynku; • poprawić wentylację (sprawdzając efektywność wymiany powietrza, efektywność odzyskiwania ciepła i temperaturę powietrza nawiewanego). • temperatura termometru suchego; • wilgotność względna powietrza; • stężenie CO2; • intensywność promieniowania słonecznego; • prędkość wiatru. Zakres pomiarów pozwolił: • sprawdzić wielkość zapotrzebowania na energię elektryczną i cieplną; www.citiesonpower.eu Wszystkie powyższe dane stanowiły podstawę do przygotowania dokumentacji przedinwestycyjnej dla każdego budynku. Zebranie tych danych, wraz z dodatkowymi symulacjami zużycia energii w budynkach, było konieczne dla określenia optymalnych propozycji inwestycji w typowych budynkach użyteczności publicznej. Zastosowano je również do przygotowania Lokalnego Planu Działań na rzecz odnawialnych źródeł energii dla Warszawy. 17 Prowincja Turyn/Environment Park Projekt pilotażowy w Turynie – monitorowanie zużycia energii na obiektach miejskich Prowincja Turyn i Spółka Environment Park przeprowadziły analizę przedinwestycyjną dla czterech budynków użyteczności publicznej: trzech szkół oraz centrum rekreacji. Po przeprowadzeniu w nich audytu energetycznego, zgromadzone dane pozwoliły zidentyfikować problemy i zaproponować odpowiednie rozwiązania modernizacyjne. Ponadto zbadano koszty inwestycji oraz czas potrzebny na ich zwrot, uwzględniając zasadę optymalizacji kosztów i korzyści, w tym wsparcie finansowe ze środków publicznych. 18 W ramach projektu Cities on Power, Prowincja Turyn i spółka Environment Park, która pełniła funkcję partnera merytorycznego w projekcie, przeanalizowały zużycie energii w czterech budynkach użyteczności publicznej: trzy szkoły szkoła średnia „Manzoni” w mieście Nichelino, szkoła średnia „Gobetti” w mieście Beinasco i szkoła podstawowa „Catti” w mieście San Mauro oraz centrum rekreacyjne „Allende” w mieście Collegno. Celem było opracowanie wstępnego raportu inwestycyjnego uwzględniającego różne scenariusze. Zastosowana metodyka pozwoliła sporządzić bardzo realistyczny model badań przeprowadzonych w sposób eksperymentalny, tak aby wybrać i wprowadzić racjonalne rozwiązania. Dane zebrano z użyciem kamery termowizyjnej lub miernika przepływu ciepła. Wynik został sprawdzony poprzez porównanie rachunków za energię z lat poprzednich. Monitoring składał się z: • pomiarów cech termoizolacyjnych dachu i ściany zewnętrznej dokonywanych przez urządzenia takie jak kamera termowizyjna, a także pomiarów przewodności metodą przepływu ciepła; • pomiaru zużycia energii i parametrów wewnętrznych takich jak temperatura powietrza, stężenie CO2, wilgotność względna powietrza, otwieranie/zamykanie okien, intensywność wentylacji; • punktowych pomiarów cech środowiska, jak na przykład komfortu termicznego i wizualnego. Zgromadzone dane zostały przetworzone w celu zidentyfikowania głównych parametrów budynku i wskazania działań zapobiegawczych, które powinny być zastosowane. Głównymi zidentyfikowanymi problemami są: bardzo niski poziom wilgotności względnej; bardzo wysokie temperatury wewnętrzne (powyżej 20°C, co oznacza zbyt duże zużycie energii, szczególnie w zimie); wysoki poziom stężenia CO2 i słaba wymiana powietrza. Ponadto naturalne oświetlenie nie jest optymalne (różne stopnie natężenie światła), a budynki mają przestarzałe kotły www.citiesonpower.eu i słabą izolację: oznacza to, że w celu zmniejszenia zużycia energii konieczna jest poprawa izolacji cieplnej. Wszystko wskazuje na to, że w monitorowanych budynkach szkolnych, zużycie energii jest znacząco powiązane z komfortem cieplnym i zdrowiem użytkowników budynku. Temperatura powietrza w pomieszczeniach wynosząca powyżej 20° C może spowodować zarówno straty energii, jak i zmniejszenie wilgotności względnej, a w konsekwencji dolegliwości, a nawet choroby użytkowników budynku. Możliwe rozwiązania symulowano za pomocą modelu, a wyniki wykazały oszczędności zarówno energetyczne, jak i ekonomiczne. Odnawialne źródła energii zostały uwzględnione jako jedno z działań, które mają być wprowadzone w życie. Analiza została przeprowadzona w czterech etapach w celu zidentyfikowania: • kosztów inwestycyjnych i czasu zwrotu dla każdej interwencji; • okresu zwrotu inwestycji ogółem; • zalecanych działań dla każdego budynku, z najlepszą relacją stosunku kosztów inwestycji do korzyści; • całkowitej wartości inwestycji i okresu zwrotu przy wykorzystaniu zachęt finansowych. Wyniki monitoringu zostały przekazane osobom zarządzającym budynkami i pomogą im wybrać odpowiednie działania na podstawie obliczonego czasu zwrotu z inwestycji. Działania naprawcze będą finansowane bezpośrednio ze środków publicznych lub poprzez zaangażowanie podmiotów prywatnych takich jak ESCO (przedsiębiorstwo usług energetycznych). www.citiesonpower.eu Podczas projektu Cities on Power analizowano użycie energii w szkole podstawowej w San Mauro. 19 Niektóre wyniki monitorowania energii zostały przedstawione na konferencji zorganizowanej przez Prowincję Turyn. Projekt Cities on Power dotyczył wykorzystania energii odnawialnej na obszarach miejskich. Zdjęcie przedstawia instalację fotowoltaiczną zbudowaną na terenie dawnego wysypiska i podłączoną do sieci elektroenergetycznej. Cities on Power Projekty i strategie na rzecz rozwoju energii odnawialnej na obszarach miejskich. 20 21 Projekt pilotażowy w Warszawie Analiza zużycia energii w celu poprawy efektywności energetycznej Projekt pilotażowy w Klagenfurcie instalacja fotowoltaiczna na budynku przy Domplatz Projekt pilotażowy w Turynie monitorowanie zużycia energii na obszarach miejskich Projekt pilotażowy w Rawennie Pompa ciepła i instalacja fotowoltaiczna www.citiesonpower.eu Local Agenda 21, Drezno W Dreźnie, w celu jak najefektywniejszego zwiększenia wykorzystania energii ze źródeł odnawialnych, zostały zidentyfikowane - na podstawie charakterystyki interesariuszy - odpowiednie instrumenty komunikacyjne, wspierające lokalną strategię. Eksperci w Dreźnie uważają, że instrumenty komunikacyjne mają największy potencjał wsparcia lokalnej strategii w Dreźnie, która dotyczy głównie efektywności energetycznej. Zidentyfikowano 31 instrumentów komunikacyjnych. Przedstawiono koncepcję zastosowania każdego instrumentu oraz jego powiązania z lokalnymi interesariuszami i działaniami związanymi z „Koncepcją Zintegrowanej Energii i Ochrony Klimatu”. Proces ten nabrał praktycznego znaczenia. Instrumenty i narzędzia promocji energii ze źródeł odnawialnych 22 1. Analiza interesariuszy Analiza interesariuszy projektu w mieście lub regionie, przeprowadzona została pod kątem możliwości ich oddziaływania na rozwój energetyki odnawialnej oraz zainteresowania zwiększeniem wykorzystania odnawialnych źródeł energii w miastach. Poszczególne grupy interesariuszy zostały szczegółowo opisane pod względem liczebności, sektora, poziomu zainteresowania OZE i stopnia wpływu na rozwój OZE. 2. Instrumenty komunikacyjne Uczestnicy projektu Cities on Power stworzyli listę blisko pięćdziesięciu rodzajów instrumentów i ponad stu przykładów instrumentów komunikacyjnych. Każdy instrument został scharakteryzowany i przypisany do odpowiedniej grupy docelowej, określonej na podstawie zidentyfikowania problemów na danym terenie. Opracowana w projekcie lista instrumentów komunikacyjnych może służyć jako podstawowa baza danych. Indywidualny zestaw odpowiednich instrumentów komunikacyjnych powinien zostać stworzony na podstawie analizy interesariuszy w danym mieście lub regionie. Z jednej strony należy zidentyfikować funkcjonujące już instrumenty komunikacyjne, a z drugiej wskazać nowe instrumenty w zależności od lokalnego powiązania interesariuszy i obszarów zagadnień. Związek między interesariuszami i instrumentami staje się wówczas wyraźnie widoczny, co umożliwia dopasowanie właściwego narzędzia dla danej grupy docelowej. www.citiesonpower.eu 3. Zachęty finansowe © SIMANOWSKI, Fotografie für Unternehmen W ramach projektu opracowano koncepcję partycypacji społecznej opisującej, w jaki sposób interesariusze projektu mogą być zaangażowani w rozwój odnawialnych źródeł energii na obszarach miejskich. Udział interesariuszy jest niezbędny w celu skutecznej realizacji polityki energetycznej w miastach. Zidentyfikowane w ramach projektu narzędzia wskazują różne sposoby, które ten proces mogą ułatwić. Przedstawione w projekcie instrumenty komunikacyjne mają prowadzić do zwiększenia świadomości społecznej i akceptacji dla proponowanych zmian. Wskazane zachęty finansowe przyczyniają się do większego wykorzystania zielonych technologii oraz ułatwiają podjęcie właściwych decyzji. Alternatywne metody łączenia wszystkich zasobów (na przykład kapitał, wiedza) obejmują różne modele uczestnictwa, takie jak spółdzielnie energetyczne lub publiczne elektrownie społeczne. Zachęty finansowe promujące wykorzystanie zielonych technologii są efektywnie wykorzystywane w miastach i regionach partnerów projektu. Zespół projektu Cities on Power przeanalizował i ocenił instrumenty finansowe na obsza- Zespół projektu Cities on Power przeanalizował i ocenił przydatność instrumentów finansowych stosowanych na obszarach miejskich. www.citiesonpower.eu rach miejskich oraz przedstawił wyniki tej analizy w sprawozdaniu dotyczącym finansów i w specjalnej bazie danych oferowanych funduszy. Raport dotyczący finansów przedstawia systemy wspierania odnawialnych źródeł energii w Warszawie, Klagenfurcie, Salzburgu, Turynie, Rawennie i Dreźnie. Ponadto raport podsumowuje obecny stan wsparcia finansowego w gminach uczestniczących w projekcie, wraz z charakterystyką lokalnych strategii i interesariuszy. W pierwszej kolejności istniejące modele zachęt finansowych powinny zostać zidentyfikowane i ocenione z wykorzystaniem analizy SWOT. Nowe instrumenty finansowe mogą zostać opracowane na poziomie lokalnym lub regionalnym, w zależności od relacji interesariuszy i obszarów zagadnień. Raport analizujący zachęty finansowe opracowany w ramach projektu może być potraktowany jako wkład w rozwój nowych instrumentów finansowych, a także jako podstawa do oceny istniejących zachęt finansowych we Włoszech, Polsce, Austrii i Niemczech. Ze względu na różnorodne struktury oraz rozwiązania w poszczególnych krajach, porównanie jakości wskazanych instrumentów jest bardzo skomplikowane. 23 Warsztaty dotyczące analizy potrzeb interesariuszy w 2012 w Warszawie. fotowoltaicznych (technologie, które poprzednio były niekonkurencyjne, stają się coraz tańsze). W Polsce występuje wsparcie produkcji energii odnawialnej w postaci zielonych certyfikatów. Poza instrumentami wspierającymi produkcję zielonej energii istnieją też dopłaty do inwestycji w OZE. Mają one formę dotacji oraz kredytów i są najczęściej dostępne we Włoszech, Austrii i Niemczech. Z jednej strony niektóre z nich mają nieskomplikowane procedury, jak dotacje dla instalacji fotowoltaicznych lub kolektorów słonecznych udzielane przez gminy w Austrii. Ubieganie się o nie na poziomie lokalnym jest łatwe. Z drugiej strony stosowanie niektórych zachęt finansowych jest niezwykle skomplikowane, np.: dotacje na odnawialne źródła energii z regionalnych funduszy operacyjnych w Polsce czy finansowanie modernizacji energetycznej istniejących budynków publicznych i oświetlenia dróg publicznych we Włoszech. Instrumenty wspierające produkcję zielonej energii, takie jak stosowane w Polsce zielone certyfikaty są najważniejszym sposobem wspierania i wykorzystania energii odnawialnych głównie na szczeblu krajowym. Niektóre z nich wykorzystywane są w Salzburgu i Dreźnie. Instrumenty te są szczególnie skuteczne na początku procesu wprowadzania zmian, gdy rynek odnawialnych źródeł energii jest dopiero tworzony. We Włoszech, Austrii i Niemczech sukces odniosły krajowe systemy taryf gwarantowanych. Do zalet takich instrumentów należą: łatwy dostęp dla interesariuszy, przewidywalność (do 20 lat planowanego użytkowania) i promocja systemów 4. Modele partycypacji społecznej Czwarty i ostatni etap przedstawia modele udziału poszczególnych grup interesariuszy w procesie wytwarzania energii. Udział interesariuszy jest ważnym krokiem w podnoszeniu świadomości społecznej i zwiększeniu akceptacji dla energii odnawialnej. Gminy powinny wykorzystywać modele uczestnictwa jako element wsparcia w procesie przełomowych zmian. Należy przeprowadzić analizę stanu faktycznego aktualnie funkcjonujących lokalnych modeli partycypacji społecznej, a następnie w zależności od lokalnych relacji interesariuszy i zagadnień – stworzyć nowe. Dwanaście najlepszych przykładów udziału społecznego opublikowano na stronie internetowej Cities on Power. Mogą one być wykorzystane jako wzorcowe modele partycypacji społecznych. www.citiesonpower.eu Wniosek Samorządy uczestniczące w projekcie wypracowały koncepcję komunikacji skierowanej do poszczególnych grup docelowych i określiły instrumenty finansowe, których wprowadzenie mogłoby skutecznie zwiększyć rozwój odnawialnych źródeł energii. Ogólna analiza stanu obecnego pozwala sprecyzować, które grupy interesariuszy powinny być wspierane, by najskuteczniej osiągnąć cele zawarte w Planie Działań na rzecz Zrównoważonej Energii (SEAP) lub Lokalnym Planie Działań. Głównymi zaleceniami dotyczącymi dostosowania ram prawnych i systemów wsparcia umożliwiającymi kapitałowi prywatnemu finansowanie inwestycji na obszarach miejskich są: 1. N a poziomie lokalnym ważne jest zastosowanie indywidualnego podejścia do grupy docelowej, tak aby uaktywnić interesariuszy oraz usprawnić finansowanie inwestycji. 2. A naliza interesariuszy, instrumentów komunikacji, instrumentów finansowych i istniejących modeli partycypacji społecznej jest niezbędna do opracowania efektywnego modelu partycypacyjnego. 3. Analiza powinna odzwierciedlać lokalną strategię rozwoju energii i ochrony klimatu i być połączona z koncepcją partycypacji społecznej. 4. Korzystne warunki finansowe, dobry kontakt z interesariuszami, przewidywalność i przejrzystość wniosków aplikacyjnych o dotacje przyczynią się w istotny sposób do zwiększenia wykorzystania instrumentów finansowych. 5. Koncepcja partycypacji społecznej powinna być tak elastyczna, aby mogła być dostosowywana do zmian prawa (np. prawo energetyczne w Niemczech). www.citiesonpower.eu 25 Research Studios Austria, Salzburg Cities on Power Szablon danych zapotrzebowania na energię. Kalkulator energetyczny 26 Przegląd wyników. Kalkulator energetyczny jest narzędziem służącym mieszkańcom do wykonywania wstępnych obliczeń dotyczących opłacalności inwestowania w kolektory słoneczne, panele fotowoltaiczne oraz pompy ciepła dla poszczególnych budynków. Jego wykorzystanie pozwoli na uzyskanie danych dotyczących możliwych uzysków energii, przybliżonych nakładów inwestycyjnych i szacowanego okresu zwrotu inwestycji dla konkretnej instalacji. K alkulator energetyczny, opracowany przez Research Studios iSPACE Austria umożliwia obywatelom ocenę korzyści wynikających z zastosowania odnawialnych źródeł energii w swoim domu. Używając tego narzędzia on-line można ocenić skutki ekonomiczne oraz ekologiczne wykorzystania energii odnawialnej w budynkach. Kalkulator został opracowany dla Warszawy, Turynu, Rawenny, Drezna i Klagenfurtu. Wprowadzono informacje geograficzne oraz dane dotyczące poszczególnych budynków biorąc pod uwagę typowy profil użytkowania danego typu budynku. Uzyskane wyniki pozwalają porównać zapotrzebowanie na energię z produkcją energii z analizowanych źródeł energii. Jest to szczególnie ważne w przypadku instalacji fotowoltaicznych, gdzie ilość energii elektrycznej wprowadzanej do sieci publicznej 27 i zużywanej bezpośrednio na potrzeby budynku ma duży wpływ na efektywność ekonomiczną instalacji. Dane dotyczące energii słonecznej o wysokiej rozdzielczości przestrzennej i czasowej służą do szczegółowego obliczania potencjałów instalacji słonecznych na dachach budynków, uwzględniając cień rzucany przez sąsiednie obiekty, co jest szczególnie istotne na obszarach miejskich. Kalkulator oblicza również działanie innych systemów energii odnawialnej, takich jak pompy cieplne czy kotły na biomasę, porównując je do istniejących instalacji opartych na konwencjonalnych źródłach energii. Przyjazny dla użytkownika interfejs pozwala na szybką i kompleksową symulację dostaw energii w budynku oraz ocenę efektywności odnawialnych źródeł energii. www.citiesonpower.eu Narzędzie to oferuje mieszkańcom możliwość łatwego dokonania oceny rzeczywistych potencjałów energii odnawialnej, w szczególności energii słonecznej, a także zachęca do inwestowania w zrównoważoną energię na obszarach miejskich. Działa zatem jako narzędzie wspomagania decyzji o zastosowaniu odnawialnych źródeł energii w budynkach i przedstawia korzyści z wykorzystania odnawialnych źródeł energii. Aplikacja jest dostępna online na www.citiesonpower.eu/en/Toolbox. www.citiesonpower.eu Stephan Häusl, ekspert z Research Studios iSPACE Austria: Kalkulator energetyczny przyczynia się do zwiększenia wiedzy obywateli o korzyściach płynących z odnawialnych źródeł energii, a także daje wstępne informacje na temat skutków wykorzystania energii słonecznej. Pokazując finansowe konsekwencje wykorzystania energii odnawialnej pomaga w podjęciu decyzji o zainwestowaniu w energię odnawialną. Ponadto weryfikuje, jak zmniejszy się emisja gazów cieplarnianych oraz ile energii konwencjonalnej można zaoszczędzić dzięki zastosowaniu odnawialnych źródeł. Miasto Stołeczne Warszawa, partner wiodący Rezultaty projektu Cities on Power 28 1. F ormuła międzynarodowego partnerstwa była efektywnym instrumentem do wymiany doświadczeń pomiędzy samorządami i instytucjami eksperckimi oraz platformą, dzięki której możliwe było opracowanie kluczowych produktów projektu. 2. Wspólna Strategia Energii Odnawialnej, opracowana w ramach projektu, miała istotny wpływ na tworzenie Lokalnych Planów Działań dla Warszawy, Turynu, Rawenny i Klagenfurtu. Była również wytyczną dla władz w wypełnianiu postanowień Strategii Europa 2020 oraz optymalnego wykorzystania odnawialnych źródeł energii. 3. Wpływ projektu na politykę lokalną – opracowanie i zatwierdzenie Lokalnych Planów Działań miało duży wpływ na władze lokalne, przyczyniając się do zwiększenia ich zainteresowania wykorzystaniem odnawialnych źródeł energii. 4. Proces konsultacji z interesariuszami w sprawie najważniejszych dokumentów, takich jak Lokalne Plany Działań, był niezbędnym ele- mentem przygotowania skutecznej polityki rozwoju odnawialnych źródeł energii i efektywności energetycznej na poziomie lokalnym. 5. Projekt Cities on Power przeanalizował i opracował instrumenty udziału społecznego określonych grup docelowych. Wiedza ta była pomocna przy organizacji Dni Energii Odnawialnej w miastach i regionach oraz pozwoliła na weryfikację opinii na temat założeń Lokalnych Planów Działań wśród zaangażowanych interesariuszy. 6. Opracowanie map nasłonecznienia i energii geotermalnej pozwoliło określić potencjał odnawialnych źródeł energii w miastach i regionach. Mapy te zostały włączone do kalkulatora energetycznego, który pomaga mieszkańcom sprawdzić, czy będzie im opłacać się zainstalować panel słoneczny lub pompę ciepła w swoim domu. Ten system wspomagania decyzji oraz działania przyjęte w Lokalnych Planach Działań zachęcają do inwestowania w zrównoważoną energię na obszarach miejskich. www.citiesonpower.eu spotkanie w ramach projektu Cities on Power w Dreźnie 2013 29 7. P rojekt badał potencjał odnawialnych źródeł energii w wybranych obiektach użyteczności publicznej w Warszawie, Klagenfurcie, Rawennie i Turynie. Zidentyfikowano i przeanalizowano najważniejsze dane związane z efektywnym wykorzystaniem energii w budynkach takich jak szkoła, szpital, basen, dom pomocy społecznej i inne. Pomiary były prowadzone nie tylko w celu zmniejszenia zapotrzebowania na energię, ale także dla poprawy komfortu cieplnego, jakości powietrza w pomieszczeniach i funkcjonalności budynków. W Klagenfurcie instalacja fotowoltaiczna została zainstalowana w budynku należącym do miasta. Energia produkowana przez tą instalację wykorzystywana jest na potrzeby budynku, a jej produkcja jest stale monitorowana. Mieszkańcy Klagenfurtu mogą na bieżąco obserwować w Internecie ile energii w danej chwili powstaje. www.citiesonpower.eu Opinie koordynatorów regionalnych oraz interesariuszy Michał Olszewski, Zastępca Prezydenta Miasta Stołecznego Warszawy Urząd m.st. Warszawa jest jednym z liderów w Polsce realizujących Plan Działań na rzecz Zrównoważonej Energii (SEAP), którego celem jest zmniejszenie emisji CO2 w miastach o co najmniej 20% do 2020 r. Projekt Cities on Power wpisuje się w te działania. Mam nadzieję, że jego rezultaty przyczynią się do zwiększenia wykorzystania energii odnawialnej w Warszawie. Francesco Pavone, kierownik działu zasobów energetycznych w prowincji Turyn Udział Prowincji Turyn w projekcie Cities on Power pozwolił naszej administracji osiągnąć ważne cele, w tym opracować Plan Działań na rzecz zrównoważonej energii, broszurę „Energia w moim domu” i kalkulator energetyczny „słoneczny portal”. Mieliśmy też możliwość podkreślenia naszej roli jako koordynatora regionalnego Porozumienia Burmistrzów, zawierając lokalne i międzynarodowe porozumienia strategiczne, aktywując kanały wymiany dobrych praktyk i pozyskując skuteczniej zasoby finansowe dostępne na szczeblu europejskim, co ułatwiło efektywniejszą realizację lokalnej strategii. 30 Silke Sesterhenn, Manager Local Agenda 21 w Dreźnie Projekt bardzo nam pomógł w analizie i promowaniu partycypacji społecznej. Wykorzystujemy wyniki projektu w pracy nad stymulacją wdrożenia „Koncepcji Zintegrowanej Energii i Ochrony Klimatu 2030”. Markus Biberacher, główny analityk w Research Studio iSpace, Salzburg Wykorzystanie systemów fotowoltaicznych ma szczególny sens w budynkach o wysokim poziomie własnego zużycia energii elektrycznej w godzinach dziennych, kiedy produkowane jest najwięcej energii ze słońca. Dlatego systemy te świetnie sprawdzają się w budynkach biurowych, np. należących do administracji publicznej. Szczególny potencjał ma zwłaszcza produkcja energii na potrzeby klimatyzacji, ze względu na przewidywany wzrost temperatury spowodowany zmianami klimatycznymi i związane z tym zwiększone zapotrzebowanie na energię do chłodzenia. Jolanta Siebeneichen, kierownik basenu „Muszelka” w Warszawie Co roku wydajemy dużo pieniędzy na dostawy energii dla naszego basenu. Dzięki szczegółowemu monitoringowi przeprowadzonemu w ramach projektu, wiemy, jakie inwestycje należy zrealizować, aby zmniejszyć zużycie energii. Pomoże to zmniejszyć nasze rachunki za energię. Lucia Paglialonga, nauczyciel i osoba odpowiedzialna za projekt Energia Alternatywna w Istituto Tecnico agrario L. Perdisa, Rawenna Projekt Cities on Power miał duże walory edukacyjne - udostępnił cenną wiedzę i umiejętności komunikacyjne naszym nauczycielom, co pozwoliło im zwiększyć świadomość uczniów w zakresie wykorzystania odnawialnych źródeł energii na obszarach miejskich. Bernhard Reinitzhuber, Biuro Ochrony Środowiska, Klagenfurt Wykorzystanie systemów fotowoltaicznych ma szczególny sens w budynkach o wysokim poziomie własnego zużycia energii elektrycznej w godzinach dziennych, kiedy produkowane jest najwięcej energii ze słońca. Dlatego systemy te świetnie sprawdzają się w budynkach biurowych, np. należących do administracji publicznej. Szczególny potencjał ma zwłaszcza produkcja energii na potrzeby klimatyzacji, ze względu na przewidywany wzrost temperatury spowodowany zmianami klimatycznymi i związane z tym zwiększone zapotrzebowanie na energię do chłodzenia. Stopka redakcyjna Wydawca: Miasto Klagenfurt am Wörthersee, Departament Ochrony Środowiska, Bahnhofstraße 35, 9020 Klagenfurt am Wörthersee Redaktorzy: partnerzy projektu Cities on Power | Tłumaczenie i korekta: Schweickhardt Das Übersetzungsbüro, Greller-Schweickhardt GmbH, Pernhartgasse 8, 9010 Klagenfurt am Wörthersee | Zdjęcia i rysunki: dostarczone przez partnerów projektu Cities on Power oraz pobrane z Fotolia.de Projekt: L2 Werbeagentur | Druk: mst druck:optimierer, Paradeisergasse 5, 9020 Klagenfurt am Wörthersee wrzesień 2014 WYŁĄCZENIE ODPOWIEDZIALNOŚCI: Wyłączną odpowiedzialność za treść niniejszej publikacji ponoszą autorzy. Niekoniecznie musi ona odzwierciedlać opinię Wspólnoty Europejskiej. Komisja Europejska nie ponosi odpowiedzialności w przypadku wykorzystania jakichkolwiek informacji w nim zawartych. www.citiesonpower.eu www.citiesonpower.eu www.citiesonpower.eu This project is implemented through the CENTRAL EUROPE Programme co-financed by the ERDF
