Ceremoniał wojskowy Sił Zbrojnych Rzeczypospolitej Polskiej”.

Transkrypt

MINISTERSTWO OBRONY NARODOWEJ
DEPARTAMENT WYCHOWANIA I PROMOCJI OBRONNOĝCI
Załącznik do Decyzji Nr 411/MON Ministra
Obrony Narodowej z dnia 9 grudnia 2009 r.
w sprawie wprowadzenia do uĪytku
słuĪbowego „Ceremoniału Wojskowego Sił
Zbrojnych Rzeczypospolitej Polskiej”
CEREMONIAŁ WOJSKOWY
SIŁ ZBROJNYCH
RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ
WARSZAWA 2009
OPRACOWAŁ ZESPÓŁ W SKŁADZIE:
Przewodniczący – płk Jerzy GUTOWSKI
Członkowie:
– płk Mirosław KALIēSKI
– ppłk Andrzej DROZD
– mjr Artur FRĄCZEK
ZdjĊcia: mł. chor. Artur Zakrzewski, Joanna Zakrzewska
Schematy: mł. chor. Artur Zakrzewski
Nuty: ppłk Adam Czajkowski
Nagrania dĨwiĊkowe hymnów, marszów i sygnałów wojskowych:
Orkiestra Koncertowa Reprezentacyjnego Zespołu Artystycznego Wojska Polskiego
im. Stanisława Moniuszki w składzie:
Dyrygent: Grzegorz Mielimąka
Piccolo: Robert Olejniczak
Flety: Sylwia Lorenc, Karol Wachowski
Klarnet Es: Łukasz Kukulski
Klarnety B: Jacek Olejniczak, Michał Szubarga, Łukasz Malina, Antoni Sikorski,
Piotr Stec, Konrad Putowski, Marek Karwowski, Tomasz Banowicz, Piotr Orłowski
Saksofony: Waldemar Wąsik, Krzysztof Koniecko, Tomasz Kowalski,
Grzegorz Szydłowski, Maciej LabuĔ
Waltornie: Arkadiusz Majchrzak, Emilian BoĔkowski, Adam Szymanik,
Sławomir RadzimiĔski
Trąbki: Piotr Sikorski, Sebastian SmĊdra, Tomasz KochaĔski, Rafał Sałagaj
Puzony: Paweł Wachowski, Przemysław Bychawski, Franciszek Kołodziejski,
Dariusz Nowakowski
Perkusja: Krzysztof Olszewski, Mariusz Kowal, Arkadiusz Markowski, Stanisław Halat
Kornety: Paweł Dziedziejko, Arkadiusz Denkiewicz, Robert KostrzĊbski
Sakshorn barytonowy: Adam Malcherek
Tuby: Paweł Chrapkowski, Lubomir Mulik, Mariusz Błaszczyk
Projekt okładki DVD: Jacek MuszyĔski
Korekta: Zdzisław Lasota
4
SPIS TREĝCI
WSTĉP ………………………………………………………………………………..............
13
ROZDZIAŁ I.
OGÓLNE ZASADY ORGANIZACJI UROCZYSTOĝCI Z UDZIAŁEM
WOJSKOWEJ ASYSTY HONOROWEJ ………………………………………….........
15
1.
Organizowanie uroczystoĞci paĔstwowych ……………………………………...……
15
2.
Organizowanie uroczystoĞci wojskowych …………………………………………….
18
3.
Organizowanie uroczystoĞci ……….…..……………………………………………….
18
1) O charakterze patriotycznym ……………………………………………………...
19
2) O charakterze patriotyczno-religijnym …………………………………………….
19
3) O charakterze religijnym ……………………………………………………………
20
4.
Udział wojskowej asysty honorowej w uroczystoĞciach
poza granicami paĔstwa ..………………………..…………………………………….
22
ROZDZIAŁ II.
UROCZYSTOĝCI PAēSTWOWE ………………………………………………………..
24
1.
Uroczysta odprawa wart przed Grobem Nieznanego ĩołnierza w Warszawie ……
24
2.
DzieĔ Flagi Rzeczypospolitej Polskiej …………………………………………………
28
3.
Inne uroczystoĞci organizowane z udziałem przedstawicieli najwyĪszych
władz paĔstwowych i wojskowych ……………………………………………………..
4.
30
PrzyjĊcie zwierzchnictwa nad siłami zbrojnymi przez Prezydenta
Rzeczypospolitej Polskiej ……………………………………………………………….
32
5.
PoĪegnanie Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej z siłami zbrojnymi …………….
34
6.
Powitanie i poĪegnanie oficjalne oraz nieoficjalne zagranicznych
delegacji paĔstwowych .…….………………………………………………………..…
36
1) Powitanie i poĪegnanie oficjalne przywódców paĔstwowych …………………..
36
2) Powitanie i poĪegnanie oficjalne szefów rządów ………………………………...
39
3) Powitanie i poĪegnanie oficjalne przywódców organizacji miĊdzynarodowych
7.
oraz innych delegacji ……………………………………………………………….
40
4) Powitanie i poĪegnanie nieoficjalne delegacji zagranicznych ………………….
42
Składanie listów uwierzytelniających przez ambasadorów nowo akredytowanych
w Rzeczypospolitej Polskiej …………………………………………………………….
8.
43
Składanie wieĔców w miejscach pamiĊci narodowej przez oficjalne delegacje
zagraniczne ………………….…………………………………………………………...
45
1) Składanie wieĔca na płycie Grobu Nieznanego ĩołnierza
w Warszawie…………………………………………………………......................
5
45
2) Składanie wieĔców przy pomnikach, tablicach pamiątkowych
i w miejscach pamiĊci narodowej ………………………………………………….
9.
48
WrĊczenie aktów mianowania oficerom, honorowej broni białej oficerom
mianowanym na stopnie generałów brygady (kontradmirałów) oraz aktów
nominacji mianowanym na wyĪsze stopnie generalskie (admiralskie).....………....
50
10. WrĊczanie odznak orderów i odznaczeĔ paĔstwowych ……………………………..
53
11. Oficjalne przyjĊcia, spotkania z korpusem dyplomatycznym akredytowanym
w Rzeczypospolitej Polskiej, uroczyste obiady (kolacje) na czeĞü oficjalnych
zagranicznych delegacji paĔstwowych i inne przedsiĊwziĊcia o randze
paĔstwowej………………………...……………………………………………………..
54
ROZDZIAŁ III.
UROCZYSTOĝCI WOJSKOWE ………………………………………………………....
55
1.
Przekazanie i przyjĊcie kierownictwa Ministerstwem Obrony Narodowej …………
55
2.
Przekazanie i przyjĊcie dowodzenia siłami zbrojnymi ……………………………….
58
3.
Przekazanie i przyjĊcie dowodzenia rodzajem Sił Zbrojnych ……………………….
60
4.
Zdawanie i obejmowanie stanowisk kierowniczych w instytucjach wojskowych oraz
stanowisk dowódczych w dowództwach, sztabach i jednostkach wojskowych ………
61
5.
Uroczysty apel ……………………………………………………………………………
64
6.
Uroczysta zbiórka ………………………………………………………………………..
66
7.
Uroczysty capstrzyk ……………………………………………………………………..
67
8.
Uroczysta zmiana posterunku honorowego przed Grobem Nieznanego ĩołnierza
w Warszawie ……………………………………………………………………………..
68
PrzysiĊga wojskowa ……………………………………………………………………..
69
10. Uroczyste wrĊczanie i poĪegnanie sztandaru ….…………………………………….
72
1) WrĊczanie sztandaru …………………………………………………………………
72
2) PoĪegnanie sztandaru ……………………………………………………………….
74
11. Uroczyste wrĊczanie proporców rozpoznawczych …………………………………..
76
9.
12. Przekazywanie tradycji jednostce (instytucji) wojskowej lub związkowi
taktycznemu, nadanie imienia patrona, nazwy wyróĪniającej ………………………
77
13. WrĊczenie orderu lub odznaczenia oddziałom (pododdziałom) ………..................
79
14. UtoĪsamienie oddziału (pododdziału) z jednostką wojskową odznaczoną
Orderem Wojennym Virtuti Militari ……………………………………………………..
80
15. Przekazanie do Gabinetu Orderu Wojennego Virtuti Militari symbolicznych
znaków identyfikujących jednostki wojskowe utoĪsamione z oddziałami
(pododdziałami) odznaczonymi Orderem .…………………………………………….
6
81
16. Powitanie absolwentów uczelni wojskowych i oĞrodków szkolnictwa wojskowego
oraz Īołnierzy i pracowników wojska obejmujących stanowiska słuĪbowe
w jednostkach (instytucjach) wojskowych ………....................................................
83
17. PoĪegnanie Īołnierzy koĔczących słuĪbĊ wojskową, odchodzących
do słuĪby w innych jednostkach (instytucjach) wojskowych oraz poĪegnanie
pracowników ……………………………………………………………………………..
84
18. WrĊczenie listów gratulacyjnych oraz poĪegnanie generałów (admirałów)
koĔczących słuĪbĊ wojskową ……………………………….....................................
85
19. WyróĪnienia zespołowe ….……………………………………………………………..
86
1) WrĊczanie odznak tytułów honorowych „Przodujący Oddział Wojska
Polskiego” i „Przodująca Instytucja Wojskowa” …………...……………………..
86
2) WrĊczanie odznak tytułów honorowych „Przodujący Pododdział” ……………..
88
20. WyróĪnienia indywidualne ….…………………………………………………………..
89
1) WyraĪenie uznania szczególnie zasłuĪonym Īołnierzom w formie wpisu
do „KsiĊgi Honorowej Wojska Polskiego” ………………………………………...
89
2) WrĊczanie odznak orderów i odznaczeĔ, odznak honorowych,
okolicznoĞciowych i pamiątkowych, tytułów honorowych, honorowej broni
białej oraz aktów mianowania na wyĪsze stopnie wojskowe
i innych wyróĪnieĔ ............................................................................................
90
3) PoĞmiertne odznaczenie (mianowanie na wyĪszy stopieĔ wojskowy)
Īołnierza poległego w czasie wykonywania obowiązków słuĪbowych…………
93
21. Uroczyste wrĊczenie Īołnierzom broni………………………………………………..
94
22. Wizyty w jednostkach (instytucjach) wojskowych przedstawicieli najwyĪszych
władz paĔstwowych i wojskowych oraz delegacji zagranicznych …………………
95
23. Parady wojskowe ……….………………………………………………………………
97
1) Centralna parada wojskowa ………………………………………………………..
97
2) Parada morska okrĊtów (jednostek pomocniczych) Marynarki Wojennej …….
99
3) Parada lotnicza (pokaz lotniczy) …………………………………………………..
100
ROZDZIAŁ IV.
UROCZYSTOĝCI W OĝRODKACH SZKOLNICTWA WOJSKOWEGO ………
101
1.
Inauguracja roku akademickiego …………………………………………………….... 101
2.
Inauguracja roku szkolnego ……………………………………………………………. 103
3.
„DzieĔ PodchorąĪego” ………………………………………………………………….. 104
4.
„DzieĔ Kadeta” …………………………………………………………………………... 106
5.
ZakoĔczenie studiów (nauki) w oĞrodkach szkolnictwa wojskowego ..……………. 107
7
1) WrĊczenie dyplomów (Ğwiadectw) ukoĔczenia uczelni (szkół) wojskowych
oraz patentów oficerskich ………………………………………………………….. 107
2) Promocja na pierwszy stopieĔ oficerski ………………………………………….. 109
3) Promocja na pierwszy stopieĔ podoficerski ……………………………………… 115
ROZDZIAŁ V.
UROCZYSTOĝCI POGRZEBOWE ………………………………………………… 118
1.
Ogólne zasady organizowania uroczystoĞci pogrzebowych z udziałem
wojskowej asysty honorowej ………………………………………………………….. 118
2.
Przebieg uroczystoĞci pogrzebowej z udziałem wojskowej asysty honorowej…..
3.
Odprowadzenie zwłok Īołnierza z udziałem wojskowej asysty honorowej ………. 123
4.
PoĪegnanie zwłok Īołnierza poległego w czasie wykonywania obowiązków
słuĪbowych poza granicami paĔstwa ……………………………............................
5.
121
124
PrzyjĊcie zwłok Īołnierza poległego w czasie wykonywania
obowiązków słuĪbowych poza granicami paĔstwa ........…………………………… 125
6.
Pogrzeby dam i kawalerów Orderu Wojennego Virtuti Militari
lub Orderu KrzyĪa Wojskowego ......………………………………………................ 127
7.
Pogrzeb na morzu ……………………………………………………………………… 127
ROZDZIAŁ VI.
CEREMONIAŁ MORSKI, LOTNICZY ORAZ WOJSK SPECJALNYCH ………… 129
A. CEREMONIAŁ MORSKI ……………………………………………………………….. 129
1.
Pierwsze podniesienie bandery na okrĊcie lub jednostce pomocniczej
Marynarki Wojennej …………………………………………….….…...……………….
129
1) Pierwsze podniesienie bandery na zbudowanym w Polsce okrĊcie
lub jednostce pomocniczej Marynarki Wojennej .……………………....
2) Pierwsze podniesienie bandery na zbudowanym za granicą okrĊcie
129
131
lub jednostce pomocniczej Marynarki Wojennej …………………….....
2.
Uroczyste podniesienie bandery na okrĊcie lub jednostce pomocniczej
Marynarki Wojennej ……………………...……………………..……………..
3.
Ostatnie opuszczenie bandery na okrĊcie lub jednostce pomocniczej
Marynarki Wojennej …………………………………………….……………..
4.
133
134
Oddawanie honorów banderze wojennej lub banderze jednostek pomocniczych
Marynarki Wojennej …………………..…...........................
136
5.
ĝwist trapowy na okrĊcie lub jednostce pomocniczej Marynarki Wojennej ……………… 136
6.
Wizyty i rewizyty okrĊtów lub jednostek pomocniczych Marynarki Wojennej …….. 137
7.
ĝwiĊto okrĊtu, jednostki pomocniczej lub zespołu okrĊtów Marynarki Wojennej…….
8
138
8.
Składanie wieĔców i wiązanek na morzu ……………………………………………..
139
9.
Chrzest i wodowanie okrĊtu lub jednostki pomocniczej Marynarki Wojennej
140
10. WrĊczanie patentu dowódcy okrĊtu lub pomocniczej jednostki pływającej
Marynarki Wojennej ……………………………………………………………………... 141
11. Zdawanie i obejmowanie stanowiska dowódcy okrĊtu lub jednostki pomocniczej
Marynarki Wojennej ………………...…………………………………………………… 141
12. PoĪegnanie członka załogi okrĊtu lub jednostki pomocniczej
Marynarki Wojennej …..………………………………...……..………………………..
142
B. CEREMONIAŁ LOTNICZY ORAZ WOJSK SPECJALNYCH ………………….. 143
1.
Pierwszy samodzielny lot samolotem lub Ğmigłowcem wojskowym ……………….. 143
2.
PoĪegnalny lot pilota wojskowego …………………………………………………….. 144
3.
Wykonanie poĪegnalnego skoku ze spadochronem ………………………………… 146
ROZDZIAŁ VII.
UROCZYSTOĝCI O CHARAKTERZE PATRIOTYCZNYM, PATRIOTYCZNORELIGIJNYM LUB RELIGIJNYM ………………………………………………………… 148
1. UROCZYSTOĝCI O CHARAKTERZE PATRIOTYCZNYM ………………………….. 148
1) Składanie wieĔców i wiązanek przed pomnikami, tablicami pamiątkowymi
oraz w miejscach pamiĊci narodowej …………………………………………….
148
2) Apel pamiĊci lub apel poległych ..…………………………………………………. 150
3) Nadanie imienia związanego z tradycjami orĊĪa polskiego ……………………. 152
2. UROCZYSTOĝCI O CHARAKTERZE PATRIOTYCZNO-RELIGIJNYM …………….. 153
1) Wmurowanie aktu erekcyjnego i kamienia wĊgielnego ………………………… 153
2) OdsłoniĊcie pomników, tablic pamiątkowych i innych miejsc pamiĊci
narodowej ……………………………………………………………………………. 154
3) PoĞwiĊcenie wybudowanych obiektów wojskowych i nowego sprzĊtu
wojskowego ………………………………………………………………………….
155
3. UROCZYSTOĝCI O CHARAKTERZE RELIGIJNYM ………………………………….. 156
1) Zachowanie siĊ wojskowej asysty honorowej podczas Mszy ĞwiĊtych
i NaboĪeĔstw róĪnych wyznaĔ: ..………………………………………………….. 156
a) Msza ĞwiĊta organizowana w obrządku rzymsko-katolickim ………………. 156
b) Prawosławne NaboĪeĔstwo dziĊkczynne ……………………………………. 159
c) Ewangelickie NaboĪeĔstwo wojskowe ……………………………………….. 161
2) Konsekracja Biskupa Polowego Wojska Polskiego, Ordynariusza
Prawosławnego Wojska Polskiego, Ewangelickiego Biskupa Wojskowego: ... 163
a) Konsekracja Biskupa Polowego Wojska Polskiego …………..…………….. 163
9
b) Konsekracja Ordynariusza Prawosławnego Wojska Polskiego ……………
163
c) Konsekracja Ewangelickiego Biskupa Wojskowego ………………………..
163
3) Ingres Biskupa Polowego Wojska Polskiego, Ordynariusza Prawosławnego
Wojska Polskiego: ..…………………………………………………………………
164
a) Ingres Biskupa Polowego Wojska Polskiego ………..………………………. 164
b) Ingres Ordynariusza Prawosławnego Wojska Polskiego……………….......
164
4) Spotkania wigilijne i wielkanocne organizowane w jednostkach (instytucjach)
165
wojskowych …………………………………………………………………………..
5) ĝluby Īołnierzy ……………….……………………………………………………... 166
ROZDZIAŁ VIII.
UROCZYSTOĝCI Z UDZIAŁEM ĩOŁNIERZY POLSKICH KONTYNGENTÓW
WOJSKOWYCH ………………………………………….…………………………………. 167
1.
WrĊczenie odznaczeĔ i medali pamiątkowych ……………………………………… 167
2.
DzieĔ PamiĊci …………………………………………………………………………... 168
3.
Przekazanie i przyjĊcie dowodzenia Polskim Kontyngentem
Wojskowym ……………………………………………………………………………... 169
4.
Wizyty przedstawicieli władz paĔstwowych, wojskowych i innych delegacji
w miejscu stacjonowania Polskiego Kontyngentu Wojskowego ……………………..
5.
171
PoĪegnanie i powitanie Polskiego Kontyngentu Wojskowego w kraju oraz
w rejonie pełnienia misji wojskowej …………………………………………………..
171
ROZDZIAŁ IX.
UDZIAŁ SZWADRONU KAWALERII WOJSKA POLSKIEGO
W UROCZYSTOĝCIACH …………………………………………………………………. 175
1.
Szwadron Kawalerii Wojska Polskiego jako wojskowa eskorta honorowa ………. 175
1) Przywódców paĔstwowych przebywających z oficjalną wizytą
w Rzeczypospolitej Polskiej ……………………………………………………….. 175
2) Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej podczas uroczystej odprawy wart
przed Grobem Nieznanego ĩołnierza w Warszawie i centralnej paradzie
wojskowej ……………………………………………………………………………. 176
2.
Szwadron Kawalerii Wojska Polskiego jako wojskowa asysta honorowa ................... 177
3.
Chwyty szablą w szyku konnym ..…………………………………………................
178
ROZDZIAŁ X.
MUSZTRA CEREMONIALNA WOJSKOWEJ ASYSTY HONOROWEJ ……....... 185
185
1.
Chwyty szablą …………………………………………………………………………..
2.
Wybrane elementy musztry z karabinkiem (kbk KSS) ……………………………... 192
10
3.
Chwyty karabinkiem (kbk KSS) ……………………………………………………….
192
4.
Musztra paradna pododdziału wojskowego ..………………………………………..
195
INDEKS ZNACZENIOWY POJĉû ……………………….……………………….. 197
WYKAZ SYGNAŁÓW NA TRĄBKĉ ……….…………………………….………… 200
WYKAZ SKRÓTÓW …………………………………………………………………. 201
WYKAZ SCHEMATÓW ……………………………………..….…………………… 203
LEGENDA DO SCHEMATÓW ……………………………………………………..
204
ZAŁĄCZNIKI …………………………………………….……………………………. 207
ILUSTRACJE …………………………………………………………………………. 221
WYKAZ ZAWARTOĝCI PŁYTY DVD ……………………………………………… 250
11
WSTĉP
„Ceremoniał Wojskowy Sił Zbrojnych Rzeczypospolitej Polskiej” jest kodeksem
postĊpowania oraz zbiorem zasad i form, okreĞlających zespołowe i indywidualne
zachowanie Īołnierzy oraz osób cywilnych biorących udział w uroczystoĞciach
paĔstwowych, wojskowych oraz o charakterze patriotycznym, patriotyczno-religijnym
lub religijnym, organizowanych z udziałem wojskowej asysty honorowej.
Prezentuje on przebieg uroczystoĞci organizowanych zgodnie z polską
tradycją, zwyczajami i wymogami protokołu dyplomatycznego, ujednolica zasady
ich organizacji oraz umoĪliwia sprawne przeprowadzenie z uwzglĊdnieniem
przepisów zawartych w regulaminach Sił Zbrojnych Rzeczypospolitej Polskiej.
OkreĞla charakter tych uroczystoĞci, wskazuje i systematyzuje sposoby ich
organizowania i prowadzenia oraz nadaje im jednolitą formĊ organizacyjną.
Zawiera takĪe głĊbokie treĞci patriotyczne, nawiązujące do chlubnych,
wielowiekowych tradycji orĊĪa polskiego, stanowiąc waĪny czynnik kształtujący
postawy Īołnierzy. Odgrywa waĪną rolĊ w wychowaniu patriotycznym oraz szkoleniu
wojskowym, jednoczy Ğrodowisko Īołnierskie oraz umacnia poczucie wiĊzi wojska ze
społeczeĔstwem.
„Ceremoniał Wojskowy …” nie ustala w sposób arbitralny wszystkich
szczegółów organizowanych uroczystoĞci. W uzasadnionych przypadkach ich
organizatorzy, w uzgodnieniu z dowódcą, który wystawia wojskową asystĊ honorową,
mogą wprowadziü zmiany wynikające przede wszystkim ze specyfiki jednostki
(instytucji) wojskowej, miejsca i okolicznoĞci realizowanych uroczystoĞci,
wykonywanych zadaĔ szkoleniowych oraz moĪliwoĞci i posiadanych Ğrodków.
Zmiany te nie mogą byü jednak sprzeczne z ogólnymi postanowieniami niniejszego
dokumentu oraz regulaminów obowiązujących w SZ RP.
Opisuje przebieg uroczystoĞci z udziałem wojskowej asysty honorowej, która
moĪe wystĊpowaü w zróĪnicowanym składzie w zaleĪnoĞci od charakteru
uroczystoĞci, miejsca jej przebiegu oraz rangi.
W „Ceremoniale Wojskowym …” zaprezentowano uroczystoĞci, które nie były
przedstawiane w poprzedniej jego edycji z 1995 r., a pojawiły siĊ w wyniku zmian
zachodzących w SZ RP. Do takich naleĪą m.in. przedsiĊwziĊcia realizowane
w nowopowstałych strukturach organizacyjnych SZ RP, Polskich Kontyngentach
Wojskowych wykonujących misje wojskowe poza granicami paĔstwa, udział
Szwadronu Kawalerii Wojska Polskiego w eskortach i asystach honorowych oraz
nowe formy ceremonii związanych z wyróĪnieniami zbiorowymi i indywidualnymi.
Opracowanie zawiera szczegółowy przebieg wybranych uroczystoĞci, a takĪe
czynnoĞci wykonywane przez wojskową asystĊ honorową. Ponadto umieszczono
w nim zdjĊcia prezentujące chwyty bronią uĪywaną przez kompaniĊ honorową,
wybrane sposoby ustawienia wojskowej asysty honorowej, schematy jej usytuowania
podczas ceremonii, projekty scenariuszy uroczystoĞci, kolejnoĞü ustawienia delegacji
podczas składania wieĔców i wiązanek. Materiały te mogą byü przydatne dla
organizatorów uroczystoĞci.
Do czĊĞci drukowanej dołączono płytĊ DVD, zawierającą wersjĊ elektroniczną
ceremoniału, nagrania dĨwiĊkowe hymnów, marszów i sygnałów wojskowych oraz
nuty sygnałów i haseł, które są najczĊĞciej uĪywane podczas uroczystoĞci.
Opracowanie znowelizowanego „Ceremoniału Wojskowego Sił Zbrojnych
Rzeczypospolitej Polskiej” jest nastĊpstwem zmian, jakie zaszły w funkcjonowaniu
SZ RP w warunkach armii zawodowej oraz ich profesjonalizacji.
13
ROZDZIAŁ I
OGÓLNE ZASADY ORGANIZACJI UROCZYSTOĝCI Z UDZIAŁEM WOJSKOWEJ
ASYSTY HONOROWEJ
W uroczystoĞciach paĔstwowych, wojskowych, patriotycznych i patriotycznoreligijnych moĪe uczestniczyü wojskowa asysta honorowa1. Jej udział stanowi waĪny
element oprawy ceremonialnej tych uroczystoĞci, ma takĪe na celu nadanie im
odpowiedniej rangi oraz podniosłego charakteru2. Wojskowa asysta honorowa nie
moĪe jednak uczestniczyü w przedsiĊwziĊciach mających charakter polityczny.
O udziale wojskowej asysty honorowej w uroczystoĞciach paĔstwowych,
uroczystoĞciach poza granicami kraju oraz pogrzebach członków najwyĪszych władz
paĔstwowych i innych osób zasłuĪonych dla paĔstwa nie bĊdących Īołnierzami
decyzjĊ podejmuje Minister ON, a Szef SG WP w swoim rozkazie okreĞla jej skład3.
O udziale wojskowej asysty honorowej w pozostałych uroczystoĞciach
decydują dowódcy garnizonów wyznaczając jej skład4 zgodnie z posiadanymi
moĪliwoĞciami i uwzglĊdnieniem postanowieĔ niniejszego dokumentu.
Podstawowymi dokumentami planistycznymi regulującymi udział wojskowej
asysty honorowej w uroczystoĞciach w danym roku są: „Ramowy program obchodów
Ğwiąt paĔstwowych, wojskowych i rocznic historycznych wydarzeĔ z udziałem
przedstawicieli najwyĪszych władz paĔstwowych, Parlamentu Rzeczypospolitej
Polskiej, kierownictwa Ministerstwa Obrony Narodowej, Sztabu Generalnego Wojska
Polskiego oraz wojskowej asysty honorowej”5 oraz „Plan przedsiĊwziĊü na rzecz
obronnoĞci paĔstwa podejmowanych przez organizacje pozarządowe we współpracy
z resortem Obrony Narodowej”6. Zadania dotyczące udziału wojskowej asysty
honorowej w uroczystoĞciach ujmuje siĊ w „Planach zasadniczych przedsiĊwziĊü
jednostki (instytucji) wojskowej na rok ….”.
Organizatorzy uroczystoĞci7, które nie zostały ujĊte w „Ramowym programie
obchodów…” oraz w „Planie przedsiĊwziĊü na rzecz obronnoĞci paĔstwa …” kierują
wnioski o udział wojskowej asysty honorowej do właĞciwego dla miejsca
1
Wojskową asystĊ honorową moĪe stanowiü: kompania honorowa, pododdział honorowy z pocztem
sztandarowym lub bez pocztu sztandarowego, orkiestra wojskowa (trĊbacz, werblista), poczet
sztandarowy (flagowy, banderowy, proporcowy, buĔczuka, trąbki), posterunek honorowy (oficerski,
podoficerski, Īołnierski, z bronią lub bez broni). Ponadto w uroczystoĞciach mogą wziąü udział
Īołnierze stanowiący szpaler reprezentacyjny (z bronią lub bez broni), Īołnierze do składania wieĔców
i wiązanek, Īołnierze do niesienia odznak orderów i odznaczeĔ oraz Īołnierze do posługi liturgicznej.
JeĪeli w uroczystoĞciach bierze udział inna orkiestra (trĊbacz, werblista), nie wchodzi ona w skład
wojskowej asysty honorowej.
2
Formularz wniosku o skierowanie wojskowej asysty honorowej do udziału w uroczystoĞci zawiera
załącznik nr 1.
3
Nie dotyczy pogrzebów. Skład wojskowej asysty honorowej na uroczystoĞci pogrzebowe wyznacza
dowódca garnizonu w porozumieniu z organizatorem uroczystoĞci.
4
Dowódca garnizonu ustala równieĪ rodzaj umundurowania, w jakim wystĊpuje oficjalna delegacja
wojskowa oraz wojskowa asysta honorowa podczas uroczystoĞci z zachowaniem obowiązujących
przepisów ubiorczych.
5
Propozycje do ramowego programu składają urzĊdy paĔstwowe, Kancelaria Senatu RP, Kancelaria
Sejmu RP, SG WP, DO SZ, RSZ, IWsp SZ, ĩW, DGW w terminie do 10 sierpnia.
6
Propozycje do planu składają organizacje pozarządowe i inni partnerzy społeczni po uzgodnieniu
z dowódcami garnizonów w terminie do 10 sierpnia.
7
Władze paĔstwowe, samorządowe, organizacje pozarządowe, Ğrodowiska kombatanckie, koĞcioły,
związki wyznaniowe, instytucje, uczelnie, szkoły i inni partnerzy społeczni.
15
przeprowadzenia uroczystoĞci dowódcy garnizonu w terminie umoĪliwiającym
sprawne ich przygotowanie i przeprowadzenie8.
Za organizacjĊ i przebieg uroczystoĞci odpowiada jej organizator, który
uzgadnia scenariusz9 i zakres udziału wojskowej asysty honorowej z dowódcą
garnizonu10 lub jego przedstawicielem. JeĪeli scenariusz uroczystoĞci z udziałem
wojskowej asysty honorowej przewiduje udział w niej przedstawicieli najwyĪszych
władz paĔstwowych i wojskowych11, naleĪy jego układ skonsultowaü przed
zatwierdzeniem z komórką organizacyjną MON właĞciwą w sprawach wychowania.
Natomiast, gdy podczas uroczystoĞci zaplanowano odczytanie apelu poległych lub
apelu pamiĊci, jego treĞü naleĪy przedstawiü do zatwierdzenia dyrektorowi wyĪej
wymienionej komórki organizacyjnej MON.
UroczystoĞci paĔstwowe, wojskowe oraz o charakterze patriotycznym
i patriotyczno-religijnym, nawiązujące do rocznic historycznych wydarzeĔ, moĪna
wzbogaciü o narracjĊ, w trakcie której podaje siĊ informacje na jej temat12.
Przeprowadzenie uroczystoĞci moĪna poprzedziü rekonesansem z udziałem
organizatora, dowódcy odpowiedzialnego za udział wojskowej asysty honorowej,
osób odpowiedzialnych za inne elementy uroczystoĞci (sztandary, inne pododdziały,
delegacje, zespoły artystyczne itp.) oraz przedstawicieli słuĪb porządkowych.
W trakcie rekonesansu omawia siĊ i uzgadnia zagadnienia dotyczące przygotowania
miejsca uroczystoĞci, jego dekoracjĊ, sposób ustawienia wojskowej asysty
honorowej, pocztów sztandarowych, uczestników uroczystoĞci, mając na uwadze
godny i sprawny jej przebieg.
OkreĞlając skład i miejsce ustawienia wojskowej asysty honorowej naleĪy
dąĪyü do właĞciwego jej wyeksponowania oraz zapewnienia szacunku symbolom
paĔstwowym i wojskowym. UwzglĊdnia siĊ takĪe przebieg uroczystoĞci (meldunki,
odczytanie apelu, wrĊczanie wyróĪnieĔ itp.). Ponadto naleĪy przyjmowaü załoĪenie,
Īe przy duĪej liczbie zaplanowanych do złoĪenia w czasie uroczystoĞci wieĔców
i wiązanek, pierwsze z nich niosą i składają Īołnierze, a pozostałe - samodzielnie
delegacje w kolejnoĞci ustalonej przez organizatora.
Podczas uroczystoĞci umundurowani funkcjonariusze innych ministerstw
i słuĪb oraz członkowie organizacji pozarządowych (np. harcerze, strzelcy) mogą
razem z Īołnierzami pełniü wartĊ na posterunkach honorowych13, a takĪe nieĞü
oraz składaü wieĔce i wiązanki itp. Wystawienie posterunków honorowych w miejscu
uroczystoĞci powinno nastąpiü przed wprowadzeniem sztandarów oraz kompanii
honorowej (pododdziału honorowego).
8
Wybrane elementy „Ceremoniału Wojskowego…” mogą byü stosowane wobec funkcjonariuszy
SłuĪby Wywiadu Wojskowego i SłuĪby Kontrwywiadu Wojskowego, w zakresie okreĞlonym przez
szefów tych słuĪb.
9
Wzór scenariusza uroczystoĞci o charakterze patriotycznym, patriotyczno-religijnym lub religijnym
zawiera załącznik nr 2.
10
Do zadaĔ dowódcy garnizonu naleĪy kierowanie całokształtem zadaĔ związanych z udziałem
wojskowej asysty honorowej w czasie przygotowania i przeprowadzenia uroczystoĞci paĔstwowych,
wojskowych oraz patriotyczno-religijnych i uroczystoĞci pogrzebowych.
11
Wzór scenariusza uroczystoĞci z udziałem przedstawicieli najwyĪszych władz paĔstwowych
i wojskowych zawiera załącznik nr 3.
12
Narrator (konferansjer) moĪe prowadziü takĪe inne uroczystoĞci z udziałem wojskowej asysty
honorowej, podczas których przedstawia jej uczestnikom m.in. informacjĊ o miejscu uroczystoĞci,
przebieg i kolejnoĞü poszczególnych jej elementów oraz prezentuje wojskową asystĊ honorową,
poczty sztandarowe i goĞci honorowych.
13
ĩołnierze pełniący wartĊ na posterunku honorowym powinni staü najbliĪej pomnika, tablicy
pamiątkowej itp.
16
Do udziału w uroczystoĞciach z udziałem wojskowej asysty honorowej
zaprasza siĊ goĞci honorowych, którzy powinni zająü miejsca na trybunie honorowej
lub w innym godnym miejscu. JeĪeli w uroczystoĞci uczestniczą damy i kawalerowie
Orderu Wojennego VM lub Orderu KW naleĪy traktowaü ich jako goĞci honorowych.
W uroczystoĞciach mogą braü takĪe udział wojskowe sztandary historyczne14,
sztandary organizacji pozarządowych, Ğrodowisk kombatanckich, uczelni, szkół itp.,
które wprowadza siĊ w miejsce uroczystoĞci przed wejĞciem kompanii honorowej
(pododdziału honorowego), a odprowadza po jej odejĞciu (chyba, Īe wzglĊdy
organizacyjne stanowią inaczej).
JeĪeli w uroczystoĞci bierze udział przełoĪony moĪe mu byü złoĪony
meldunek15, jeĪeli scenariusz uroczystoĞci to przewiduje16. Wówczas przełoĪony
powinien przybyü na miejsce uroczystoĞci, jako ostatni z goĞci honorowych. Po
zakoĔczeniu uroczystoĞci moĪe on przyjąü defiladĊ kompanii honorowej i orkiestry
wojskowej.
Oprawa muzyczna uroczystoĞci z udziałem wojskowej asysty honorowej
realizowana jest przez orkiestrĊ wojskową lub muzyków orkiestry wojskowej:
trĊbacza (trĊbaczy), werblistĊ (werblistów). Muzyka moĪe byü wykonywana na Īywo
lub odtwarzana z nagraĔ orkiestr wojskowych. Repertuar uroczystoĞci stanowią:
hymny i pieĞni hymniczne, fanfary i sygnały wojskowe, marsze, piosenki i pieĞni
o tematyce wojskowej i patriotycznej.
UroczystoĞü z udziałem orkiestry moĪe rozpocząü siĊ hymnem RP
i podniesieniem flagi paĔstwowej RP na maszt. W innych przypadkach uroczystoĞü
moĪe rozpocząü siĊ odegraniem przez trĊbacza „Hasła WP”.
Przed uroczystoĞciami podnosi siĊ na maszt flagĊ właĞciwą dla RSZ w rejonie
stacjonowania (bazowania) jednostki wojskowej17.
JeĪeli formuła uroczystoĞci tak przewiduje, uroczystoĞü moĪe rozpocząü
oficjalne powitanie uczestników przez organizatora. NastĊpnie mogą odbyü siĊ
elementy charakterystyczne dla danej ceremonii: przemówienia okolicznoĞciowe,
modlitwy, apel pamiĊci lub apel poległych, składanie wieĔców i wiązanek18 itp.
Po złoĪeniu ostatniego wieĔca lub wiązanki powinien zostaü odegrany
(odtworzony) sygnał „ĝpij Kolego” lub „Cisza”.
Na zakoĔczenie uroczystoĞci orkiestra wykonuje utwór okolicznoĞciowy.
Podczas uroczystoĞci, których organizatorem jest WP, naleĪy odegraü „PieĞĔ
Reprezentacyjną Wojska Polskiego”19.
JeĪeli w uroczystoĞci nie bierze udziału orkiestra (trĊbacz) wszystkie utwory
i sygnały mogą byü odtwarzane z aparatury nagłaĞniającej.
14
Wojskowe sztandary historyczne wypoĪyczane są z Muzeum Wojska Polskiego lub innych muzeów
i podczas uroczystoĞci są noszone przez wytypowanych Īołnierzy.
15
Podczas podchodzenia do składania meldunku oraz przeglądu pododdziałów moĪe byü grany
(odtwarzany) „Marsz Generalski”.
16
Zagadnienia dotyczące zasad, sposobu oraz osób, którym powinny byü składane meldunki podczas
uroczystoĞci o charakterze wojskowym zawarte są w „Regulaminie Ogólnym Sił Zbrojnych
Rzeczypospolitej Polskiej”. W przypadku przybycia na uroczystoĞü innych osób niĪ wymienione we
wskazanym dokumencie organizator uroczystoĞci powinien je przywitaü i traktowaü jako goĞci
honorowych.
17
FlagĊ RSZ moĪna podnieĞü na maszt oraz odegraü (odtworzyü) hymn RSZ takĪe w innym
momencie uroczystoĞci, jednak dopiero po odegraniu hymnu RP i podniesieniu na maszt flagi
paĔstwowej RP.
18
LiczbĊ delegacji składających wieĔce i wiązanki oraz kolejnoĞü ich składania ustala organizator
uroczystoĞci.
19
Nie dotyczy uroczystoĞci pogrzebowych.
17
Na zakoĔczenie uroczystoĞci jej organizator dziĊkuje uczestnikom za
przybycie, po czym nastĊpuje odprowadzenie wojskowej asysty honorowej oraz
pocztów sztandarowych.
Planując udział wojskowej asysty honorowej w uroczystoĞci, naleĪy
uwzglĊdniü przedsiĊwziĊcia dodatkowe, które zaplanował jej organizator (np. wystĊp
artystyczny, koncert). PrzedsiĊwziĊcia te mają zazwyczaj charakter nieoficjalny
i powinny byü przeprowadzone przed rozpoczĊciem czĊĞci oficjalnej lub po
odprowadzeniu wojskowej asysty honorowej z miejsca uroczystoĞci.
1. ORGANIZOWANIE UROCZYSTOĝCI PAēSTWOWYCH
UroczystoĞci paĔstwowe organizowane są z okazji Ğwiąt paĔstwowych,
waĪnych rocznic historycznych wydarzeĔ, wizyt oficjalnych przywódców
paĔstwowych, szefów rządów, przywódców organizacji miĊdzynarodowych oraz
innych wydarzeĔ mających szczególne znaczenie dla paĔstwa. O miejscu
przeprowadzenia uroczystoĞci decyduje jej organizator. Organizatorami uroczystoĞci
paĔstwowych mogą byü: Kancelaria Prezydenta RP, Kancelaria Sejmu RP,
Kancelaria Senatu RP, Kancelaria Prezesa RM, MON, MSZ oraz inne ministerstwa
i urzĊdy centralne20.
DecyzjĊ o udziale wojskowej asysty honorowej w uroczystoĞciach
paĔstwowych podejmuje Minister ON na wniosek jej organizatora21. Szczegóły
dotyczące udziału wojskowej asysty honorowej w uroczystoĞci uzgadnia jej
organizator z dowódcą odpowiedzialnym za jej wystawienie.
2. ORGANIZOWANIE UROCZYSTOĝCI WOJSKOWYCH
UroczystoĞci wojskowe mogą byü organizowane w siedzibie Ministra ON,
Szefa SG WP, DO SZ, w dowództwach RSZ, IWsp SZ, ĩW, DGW oraz
w jednostkach (instytucjach) wojskowych.
W porozumieniu z władzami administracyjnymi lub samorządowymi regionu
uroczystoĞci wojskowe mogą byü organizowane w miejscach umoĪliwiających udział
w nich społeczeĔstwa (np. w miejscach pamiĊci narodowej). Za organizacjĊ takich
uroczystoĞci odpowiada właĞciwy dowódca garnizonu.
W jednostkach (instytucjach) wojskowych podczas uroczystoĞci wojskowych
organizuje siĊ uroczyste apele na placach apelowych lub innych miejscach, albo
uroczyste zbiórki w salach tradycji, salach odpraw itp.
W uroczystoĞciach tych, w miarĊ moĪliwoĞci, powinien braü udział cały stan
osobowy jednostki (instytucji) wojskowej. Miejsce uroczystoĞci powinno byü
właĞciwie przygotowane i udekorowane. JeĪeli istnieje taka moĪliwoĞü,
w uroczystoĞci naleĪy przewidzieü udział sztandarów organizacji pozarządowych,
Ğrodowisk kombatanckich, uczelni, szkół i innych partnerów społecznych.
Podczas uroczystoĞci z okazji ĞwiĊta jednostki (instytucji) wojskowej, nadania
imienia, wrĊczenia sztandaru itp. mogą byü organizowane przedsiĊwziĊcia
promujące zagadnienia dotyczące słuĪby wojskowej i obronnoĞci w społeczeĔstwie,
np. dni otwartych koszar, festyny Īołnierskie.
20
Organizatorami uroczystoĞci centralnych mogą byü równieĪ doraĨnie powoływane komitety
i zespoły organizacyjne.
21
Nie dotyczy uroczystoĞci realizowanych w Warszawie z okazji wizyt oficjalnych.
18
Organizator uroczystoĞci moĪe zaplanowaü uczczenie minutą ciszy pamiĊci
Īołnierza, który zmarł podczas wykonywania obowiązków słuĪbowych.
W ceremonii poĪegnania Īołnierzy koĔczących słuĪbĊ wojskową,
odchodzących do słuĪby w innych jednostkach (instytucjach) wojskowych, wrĊczenia
aktu mianowania oraz poĪegnania pracowników wojska mogą uczestniczyü osoby
przez nich zaproszone.
JeĪeli do udziału w uroczystoĞci został zaproszony przełoĪony, to
minimum na piĊü dni przed uroczystoĞcią powinien zostaü mu przedstawiony jej
scenariusz.
3. ORGANIZOWANIE UROCZYSTOĝCI
1) O CHARAKTERZE PATRIOTYCZNYM
UroczystoĞci o charakterze patriotycznym z udziałem wojskowej asysty
honorowej organizowane są z okazji rocznic historycznych wydarzeĔ lub innych
mających szczególne znaczenie dla paĔstwa i narodu. UroczystoĞci odbywają siĊ
zazwyczaj w miejscu upamiĊtniającym te wydarzenia.
W trakcie uroczystoĞci moĪna organizowaü apele pamiĊci lub apele poległych,
mogą byü odsłaniane pomniki i tablice pamiątkowe, wrĊczane odznaki orderów
i odznaczeĔ oraz inne wyróĪnienia okolicznoĞciowe. Organizatorem tych
uroczystoĞci mogą byü władze i urzĊdy paĔstwowe, władze administracyjne
i samorządowe regionu, organizacje pozarządowe, Ğrodowiska kombatanckie itp.
W uroczystoĞciach uwzglĊdnia siĊ udział sztandarów organizacji
pozarządowych, Ğrodowisk kombatanckich, uczelni, szkół i innych partnerów
społecznych. JeĪeli pozwalają na to warunki, w uroczystoĞci mogą wziąü udział
piesze, konne i zmotoryzowane grupy rekonstrukcji historycznej, zorganizowane
grupy członków organizacji pozarządowych oraz młodzieĪ szkolna i akademicka.
Podczas uroczystoĞci mogą byü organizowane przedsiĊwziĊcia towarzyszące,
np. koncerty, festyny, które powinny byü realizowane przed rozpoczĊciem lub po
zakoĔczeniu jej czĊĞci oficjalnej.
Organizator powinien zapewniü właĞciwe miejsce dla ustawienia wojskowej
asysty honorowej podczas uroczystoĞci, zapewniü bezpieczeĔstwo jej uczestników
oraz odpowiednio przygotowaü miejsca jej przeprowadzenia.
2) O CHARAKTERZE PATRIOTYCZNO-RELIGIJNYM
ĝwiĊta paĔstwowe, wojskowe oraz uroczystoĞci patriotyczne mogą byü
poprzedzone Mszami ĞwiĊtymi i NaboĪeĔstwami odprawianymi w obiektach
sakralnych lub polowymi Mszami ĞwiĊtymi i NaboĪeĔstwami polowymi
organizowanymi poza obiektami sakralnymi.
W uroczystoĞciach o charakterze patriotyczno-religijnym mogą braü udział
Īołnierze w składzie oficjalnej delegacji wojskowej22 oraz wojskowej asysty
honorowej.
UroczystoĞci o charakterze patriotyczno-religijnym z udziałem wojskowej
asysty honorowej mogą byü organizowane (w porozumieniu z władzami
22
ĩołnierze wchodzący w skład oficjalnej delegacji wojskowej w czĊĞci religijnej uroczystoĞci
o charakterze patriotyczno-religijnym, zachowują siĊ na zasadach okreĞlonych dla uroczystoĞci
o charakterze religijnym.
19
administracyjnymi lub samorządowymi, przedstawicielami koĞciołów i związków
wyznaniowych) w obiekcie sakralnym (np. Msza ĞwiĊta połączona z odsłoniĊciem
tablicy pamiątkowej umieszczonej wewnątrz Ğwiątyni) lub poza obiektem sakralnym
(np. polowa Msza ĞwiĊta połączona z odsłoniĊciem pomnika na rynku miasta).
UroczystoĞü o charakterze patriotyczno-religijnym moĪe składaü siĊ z dwóch
czĊĞci, organizowanych w róĪnych miejscach (np. czĊĞü religijna – Msza ĞwiĊta lub
NaboĪeĔstwo w obiekcie sakralnym, a czĊĞü patriotyczna – poza obiektem
sakralnym).
W czĊĞci religijnej uroczystoĞci mogą wziąü udział wybrane elementy
wojskowej asysty honorowej, np. poczet sztandarowy, trĊbacz, Īołnierze do posługi
liturgicznej, zgodnie z zasadami dotyczącymi organizowania uroczystoĞci
W czĊĞci patriotycznej uroczystoĞci organizowanej poza obiektem sakralnym
moĪe uczestniczyü wojskowa asysta honorowa, która brała udział w jej czĊĞci
religijnej. MoĪna równieĪ rozszerzyü jej skład o elementy dodatkowe np. kompaniĊ
honorową (pododdział honorowy), orkiestrĊ wojskową, posterunek honorowy,
Īołnierzy do składania wieĔców i wiązanek. Wówczas dodatkowe elementy
wojskowej asysty honorowej oczekują w miejscu przeprowadzenia czĊĞci
patriotycznej uroczystoĞci, bądĨ mogą przemaszerowaü w to miejsce z uczestnikami
czĊĞci religijnej. W takim przypadku na 15 minut przed zakoĔczeniem czĊĞci religijnej
kompania honorowa (pododdział honorowy) i orkiestra wojskowa (jeĪeli nie brała
udziału w religijnej czĊĞci uroczystoĞci) zajmują miejsce przed obiektem sakralnym.
Poczet sztandarowy wstĊpuje do szyku kompanii (pododdziału) po zakoĔczeniu
Mszy ĞwiĊtej lub naboĪeĔstwa i wspólnie maszerują do miejsca, w którym odbywa
siĊ czĊĞü patriotyczna uroczystoĞci.
Organizując uroczystoĞü o charakterze patriotyczno-religijnym poza obiektem
sakralnym naleĪy zapewniü właĞciwe warunki do jej przeprowadzenia.
3) O CHARAKTERZE RELIGIJNYM
UroczystoĞci o charakterze religijnym z udziałem wojskowej asysty honorowej
mogą byü organizowane (w uzgodnieniu z przedstawicielami koĞciołów i związków
wyznaniowych) w obiektach sakralnych (np. Msza ĞwiĊta, NaboĪeĔstwo) lub poza
nimi (np. polowa Msza ĞwiĊta, NaboĪeĔstwo polowe).
W tych uroczystoĞciach mogą braü udział Īołnierze w składzie oficjalnej
delegacji wojskowej oraz wojskowej asysty honorowej. Udział Īołnierzy
w uroczystoĞciach o charakterze religijnym jest przedsiĊwziĊciem słuĪbowym.
Dowódcy jednostek wojskowych przy typowaniu Īołnierzy do udziału w nich
postĊpują zgodnie z regulaminami, kierując siĊ poszanowaniem zasad wolnoĞci
sumienia i wyznania. Indywidualne uczestnictwo Īołnierzy w tych uroczystoĞciach
odbywa siĊ na zasadzie dobrowolnoĞci.
Podczas uroczystoĞci o charakterze religijnym oficjalna delegacja wojskowa
i wojskowa asysta honorowa postĊpuje zgodnie z regulaminami wojskowymi oraz
przepisami liturgicznymi.
ĩołnierze wytypowani do udziału w uroczystoĞciach o charakterze religijnym,
jako oficjalna delegacja wojskowa lub wojskowa asysta honorowa, bez wzglĊdu na
wyznawaną religiĊ i przekonania Ğwiatopoglądowe – kierują siĊ poszanowaniem
zasad obowiązujących w danym wyznaniu. W trakcie tych uroczystoĞci członkowie
oficjalnych delegacji wojskowych, jeĪeli to moĪliwe zajmują miejsca siedzące, a kiedy
20
wierni klĊczą – przyjmują postawĊ zasadniczą. Ponadto w Ğwiątyni zdejmują nakrycie
głowy.
Kompania honorowa (pododdział honorowy) oraz poczet sztandarowy biorący
udział w uroczystoĞciach wystĊpują w nakryciach głowy i z bronią23. Natomiast
orkiestra wojskowa wystĊpuje bez nakryü głowy.
SpoĞród Īołnierzy, którzy zostali wytypowani do udziału w uroczystoĞci
o charakterze patriotyczno-religijnym lub religijnym mogą byü wyznaczeni Īołnierze
do posługi liturgicznej. CzynnoĞci liturgiczne Īołnierze wykonują w umundurowaniu
bez nakrycia głowy, zgodnie z przepisami liturgicznymi24. Przygotowaniem Īołnierzy
do posługi liturgicznej zajmuje siĊ kapelan wojskowy.
Ze wzglądu na specyfikĊ wynikającą z liturgii, skład wojskowej asysty
honorowej oraz liczba Īołnierzy do posługi liturgicznej w uroczystoĞciach
o charakterze patriotyczno-religijnym lub religijnym powinny byü kaĪdorazowo
ustalane z władzami koĞcielnymi.
Po zgromadzeniu siĊ uczestników uroczystoĞci patriotyczno-religijnej lub
religijnej – wojskowa asysta honorowa zajmuje miejsce wskazane przez
organizatorów, a opuszcza je po zakoĔczeniu uroczystoĞci (przed rozwiązaniem
zgromadzenia).
Msze ĞwiĊte i NaboĪeĔstwa z udziałem wojskowej asysty honorowej mogą
odbywaü siĊ równieĪ poza obiektem sakralnym. Polowe Msze ĞwiĊte i NaboĪeĔstwa
polowe organizuje siĊ na otwartej przestrzeni (np. na placu apelowym, placu
miejskim, poligonie) lub w odpowiednio przygotowanym niesakralnym obiekcie
zamkniĊtym (np. hala sportowa, sala widowiskowa, hangar lotniczy). Zarówno ołtarz,
jak i miejsce odprawiania polowej Mszy ĞwiĊtej lub NaboĪeĔstwa polowego powinny
znajdowaü siĊ w miejscu godnym, przygotowane z zachowaniem przepisów
liturgicznych danej religii. Za przygotowanie tych miejsc oraz przebieg liturgii
odpowiedzialny jest kapelan wojskowy lub inny duchowny danej religii bądĨ
wyznania.
JeĪeli w Mszy ĞwiĊtej lub NaboĪeĔstwie odprawianym w obiekcie sakralnym
bierze udział kompania honorowa (pododdział honorowy)25, zajmuje ona miejsce
w kolumnie na wprost ołtarza lub w szyku rozwiniĊtym, w lewej czĊĞci obiektu
sakralnego26. Gdy kompania honorowa (pododdział honorowy) zajmie wyznaczone
miejsce, na komendĊ dowódcy pododdziału poczet sztandarowy wystĊpuje z szyku,
podchodzi do ołtarza, po zatrzymaniu oddaje honory i nastĊpnie zajmuje miejsce
z jego lewej strony27. JeĪeli w uroczystoĞci bierze udział orkiestra, naleĪy zapewniü
jej miejsca siedzące przed ołtarzem, w prawej czĊĞci obiektu sakralnego28.
Gdy w Mszy ĞwiĊtej lub NaboĪeĔstwie odprawianym w obiekcie sakralnym
bierze udział tylko poczet sztandarowy, wchodzi on do niego na proĞbĊ ceremoniarza
lub innej osoby: „ProszĊ o wprowadzenie sztandaru wojskowego”, albo na
23
JeĪeli w uroczystoĞci bierze udział trĊbacz wystĊpuje on w nakryciu głowy.
ĩołnierzy wytypowanych do posługi liturgicznej nie naleĪy wyznaczaü do zbierania ofiary podczas
Mszy ĞwiĊtej. Ponadto, kiedy wierni klĊkają Īołnierze przyjmują postawĊ zasadniczą.
25
W obiektach sakralnych kompania honorowa (pododdział honorowy) moĪe uczestniczyü w Mszach
ĞwiĊtych i NaboĪeĔstwach organizowanych z okazji ĝwiĊta Narodowego Trzeciego Maja, ĝwiĊta
Wojska Polskiego i Narodowego ĝwiĊta NiepodległoĞci, konsekracji i ingresu: Biskupa Polowego
Wojska Polskiego i Ordynariusza Prawosławnego Wojska Polskiego oraz konsekracji Ewangelickiego
Biskupa Wojskowego. W pozostałych przypadkach wojskową asystĊ honorową stanowi poczet
sztandarowy.
26
Patrząc od strony ołtarza.
27
28
24
21
komendĊ dowódcy uroczystoĞci: „Sztandar – WPROWADZIû”, podchodzi do
ołtarza, po zatrzymaniu oddaje honory i nastĊpnie zajmuje miejsce z jego lewej
strony.
JeĪeli w polowej Mszy ĞwiĊtej lub NaboĪeĔstwie polowym bierze udział
kompania honorowa (pododdział honorowy), zajmuje ona miejsce na wprost ołtarza
w szyku rozwiniĊtym29. Gdy kompania honorowa (pododdział honorowy) zajmie
wyznaczone miejsce, na proĞbĊ ceremoniarza lub innej osoby: „ProszĊ
o wprowadzenie sztandaru wojskowego”, albo komendĊ dowódcy uroczystoĞci:
„Sztandar – WPROWADZIû”, poczet sztandarowy wychodzi z szyku kompanii
honorowej (pododdziału honorowego), podchodzi do ołtarza, zatrzymuje siĊ, oddaje
honory i zajmuje miejsce z jego lewej strony30. JeĪeli w uroczystoĞci bierze udział
orkiestra, naleĪy zapewniü jej miejsca siedzące przed ołtarzem, po jego prawej
stronie31.
Inne pododdziały wojskowe ustawia siĊ w kolumnach na wprost ołtarza obok
kompanii honorowej (pododdziału honorowego). Przed pododdziałami, na wprost
ołtarza, przygotowuje siĊ miejsca siedzące dla goĞci biorących udział w polowej
Mszy ĞwiĊtej lub NaboĪeĔstwie polowym.
Gdy do udziału w Mszy ĞwiĊtej lub NaboĪeĔstwie zostały zaproszone
sztandary organizacji pozarządowych, Ğrodowisk kombatanckich i innych instytucji,
ustawia siĊ je z prawej strony ołtarza32. Poczty sztandarowe wprowadza siĊ na
wyznaczone miejsce, kilka minut przed zajĊciem przez celebransa miejsca przy
ołtarzu.
4. UDZIAŁ WOJSKOWEJ ASYSTY HONOROWEJ W UROCZYSTOĝCIACH
POZA GRANICAMI PAēSTWA
Wojskowa asysta honorowa, na wniosek organizatora, moĪe braü udział
w uroczystoĞciach poza granicami paĔstwa. DecyzjĊ w tej sprawie podejmuje
Minister ON.
Organizatorami uroczystoĞci organizowanych poza granicami paĔstwa mogą
byü: Kancelaria Prezydenta RP, Kancelaria Sejmu RP, Kancelaria Senatu RP,
Kancelaria Prezesa RM, MON, MSZ oraz inne ministerstwa i urzĊdy centralne.
Ponadto wojskowa asysta honorowa moĪe braü udział w tego rodzaju
uroczystoĞciach na zaproszenie urzĊdu lub instytucji zagranicznej. UroczystoĞci poza
granicami paĔstwa powinny byü organizowane we współpracy z przedstawicielami
polskich placówek dyplomatycznych.
Przy organizowaniu tych uroczystoĞci naleĪy kierowaü siĊ polskim
ceremoniałem wojskowym, jednoczeĞnie uwzglĊdniając, np. lokalne zwyczaje,
tradycje, religiĊ33.
JeĪeli uroczystoĞü ma charakter miĊdzynarodowy i jej organizatorem jest inne
paĔstwo, moĪliwe jest przyjĊcie przez wojskową asystĊ honorową rozwiązaĔ
29
JeĪeli wymagają tego wzglĊdy organizacyjne, kompania honorowa (pododdział honorowy) moĪe
byü ustawiona w inny sposób.
30
31
32
Patrząc od strony ołtarza. Poczty sztandarowe organizacji pozarządowych, Ğrodowisk
kombatanckich i innych partnerów społecznych wykonują takie same czynnoĞci, jak poczet
sztandarowy kompanii honorowej.
33
PowyĪsze dotyczy takĪe zachowania członków oficjalnej delegacji wojskowej oraz Īołnierzy
wchodzących w skład wojskowej asysty honorowej.
22
ceremonialnych charakterystycznych dla organizatora, przy czym nie mogą one byü
sprzeczne z obowiązującymi w SZ RP regulaminami i innymi aktami prawnymi.
W uroczystoĞciach organizowanych poza granicami paĔstwa w składzie
wojskowej asysty honorowej moĪe wystĊpowaü poczet flagowy z flagą paĔstwową
z godłem RP na drzewcu34.
Dopuszczalne jest jednoczesne wystĊpowanie w składzie wojskowej asysty
honorowej pocztu z flagą paĔstwową z godłem RP na drzewcu oraz pocztu
sztandarowego jednostki (instytucji) wojskowej.
34
Flaga paĔstwowa z godłem Rzeczypospolitej Polskiej na drzewcu moĪe byü takĪe uĪywana
w kontaktach miĊdzynarodowych na terenie kraju.
23
ROZDZIAŁ II
UROCZYSTOĝCI PAēSTWOWE
1. UROCZYSTA ODPRAWA WART PRZED GROBEM NIEZNANEGO
ĩOŁNIERZA W WARSZAWIE
Z okazji ĝwiĊta Narodowego Trzeciego Maja, ĝwiĊta Wojska Polskiego
i Narodowego ĝwiĊta NiepodległoĞci na Placu Marszałka Józefa Piłsudskiego przed
GNĩ w Warszawie organizowane są uroczyste odprawy wart1.
Uroczysta odprawa wart przed GNĩ ma charakter uroczystoĞci centralnej.
Biorą w niej udział najwyĪsze władze paĔstwowe, przedstawiciele Parlamentu RP,
instytucji centralnych, władz wojskowych, administracyjnych i samorządowych,
duchowieĔstwa, korpusu dyplomatycznego, organizacji pozarządowych, Ğrodowisk
kombatanckich, młodzieĪ szkolna i akademicka oraz zaproszeni goĞcie.
DecyzjĊ o udziale wojskowej asysty honorowej w uroczystoĞci podejmuje
Minister ON, a szczegółowy zakres udziału okreĞla w swoim rozkazie Szef SG WP.
Do udziału w uroczystoĞci mogą zostaü zaproszone: pododdziały
reprezentujące inne ministerstwa, pododdziały zagraniczne, grupy rekonstrukcji
historycznej oraz zorganizowane grupy organizacji pozarządowych i stowarzyszeĔ
społecznych. W uroczystoĞci uwzglĊdnia siĊ takĪe udział wojskowych sztandarów
historycznych, sztandarów organizacji pozarządowych, Ğrodowisk kombatanckich,
uczelni, szkół i innych partnerów społecznych.
Pododdziały zajmują miejsce na placu 20 minut przed rozpoczĊciem
uroczystoĞci.
Po przybyciu Prezydenta RP pododdziały oddają honory, a nastĊpnie
Prezydent RP przyjmuje meldunek od Szefa SG WP, dokonuje przeglądu
pododdziałów (oddaje honory2 sztandarom pododdziałów), wita siĊ z Īołnierzami
i funkcjonariuszami3, oddaje honory GNĩ i sztandarom4, po czym zajmuje miejsce na
trybunie honorowej.
NastĊpnie, po podniesieniu Proporca Prezydenta RP, flagi paĔstwowej RP na
maszt i odegraniu hymnu RP moĪe nastąpiü odczytanie apelu pamiĊci5 oraz oddanie
salutu armatniego przez pluton salutowy6.
Po złoĪeniu meldunków przez dowódców wart oficer rozprowadzający
dokonuje zmiany posterunku honorowego przed GNĩ, wygłaszane jest
okolicznoĞciowe przemówienie, po czym nastĊpuje złoĪenie wieĔców i wiązanek na
płycie GNĩ. Uroczystą odprawĊ wart koĔczy defilada pododdziałów.
1
W uzasadnionych przypadkach uroczysta odprawa wart moĪe odbyü siĊ w innym miejscu. Zmiana
posterunku honorowego odbywa siĊ przed GNĩ.
2
Prezydent RP oraz inne osoby cywilne oddają honory przez skłon głowy.
3
JeĞli biorą udział w uroczystoĞci.
4
Dotyczy wojskowych sztandarów historycznych, sztandarów organizacji pozarządowych, Ğrodowisk
kombatanckich, uczelni, szkół i innych partnerów społecznych, które są ustawione przy GNĩ.
5
Dotyczy równieĪ innego tekstu (np. preambuły „Konstytucji Trzeciego Maja” w czasie uroczystoĞci
z okazji ĝwiĊta Narodowego Trzeciego Maja).
6
Z okazji ĝwiĊta Narodowego Trzeciego Maja i Narodowego ĝwiĊta NiepodległoĞci oddaje siĊ salut
narodowy.
24
PRZYKŁADOWY SCENARIUSZ:
Przebieg uroczystoĞci:7
wprowadzenie
sztandarów
organizacji
pozarządowych,
Ğrodowisk
kombatanckich, uczelni, szkół i innych partnerów społecznych (poczty
sztandarowe zajmują wyznaczone miejsca);
wprowadzenie wojskowej asysty honorowej (pododdziały zajmują wyznaczone
miejsca, narrator /konferansjer/ przedstawia uczestnikom przebieg
uroczystoĞci oraz wprowadza w jej tematykĊ);
przybycie Szefa SG WP (pododdziały przyjmują postawĊ zasadniczą. Po
powitaniu przez DowódcĊ GW i oddaniu honorów GNĩ oraz sztandarom Szef
SG WP zajmuje miejsce oczekiwania na przybycie goĞci oficjalnych);
przybycie Ministra ON (pododdziały przyjmują postawĊ zasadniczą. Po
powitaniu przez Szefa SG WP, Minister ON oddaje honory GNĩ oraz
sztandarom i zajmuje miejsce na trybunie honorowej);
przybycie przedstawicieli najwyĪszych władz paĔstwowych (w kolejnoĞci
przybywają: Prezes RM, Marszałek Senatu RP i Marszałek Sejmu RP –
pododdziały przyjmują postawĊ zasadniczą. Po powitaniu przez Szefa SG WP
oddają honory GNĩ oraz sztandarom i zajmują miejsca na trybunie
honorowej);
przybycie Prezydenta RP8 (trĊbacze grają sygnał „BacznoĞü”, pododdziały
oddają honory. Prezydent RP przyjmuje meldunek od Szefa SG WP, dokonuje
przeglądu pododdziałów oddając honory sztandarom pododdziałów, wita siĊ
z Īołnierzami i funkcjonariuszami, nastĊpnie oddaje honory GNĩ oraz innym
sztandarom i zajmuje miejsce na trybunie honorowej);
podniesienie na maszt proporca Prezydenta RP9 (trĊbacze grają „Sygnał
Prezydencki”, proporcowy podnosi proporzec Prezydenta RP na maszt);
podniesienie flagi paĔstwowej RP na maszt (dowódca uroczystoĞci podaje
komendĊ do wystąpienia pocztu flagowego: „Poczet flagowy do
podniesienia flagi paĔstwowej – MARSZ”, poczet flagowy wystĊpuje
z szyku kompanii honorowej10 i maszeruje do masztu, flagowy przypina flagĊ,
a werbliĞci w tym czasie grają „Tremolo”. Po przypiĊciu flagi trĊbacz gra
sygnał „Słuchajcie Wszyscy”, a po jego odegraniu dowódca uroczystoĞci
podaje komendĊ: „Dla uczczenia …… /nazwa ĞwiĊta/ flagĊ paĔstwową –
PODNIEĝû”);
odegranie hymnu RP (w trakcie grania hymnu flagowy podnosi flagĊ na
maszt);
odczytanie apelu pamiĊci11;
oddanie salutu armatniego;
odprawa wart (dowódca uroczystoĞci podaje komendĊ dla dowódców wart do
wystąpienia: „Dowódcy wart – DO MNIE”, dowódcy wart wystĊpują z szyku,
podchodzą do dowódcy uroczystoĞci i oddają honory. Dowódca uroczystoĞci
podaje komendĊ: „Pododdziały – SPOCZNIJ”. NastĊpnie dowódcy wart
składają meldunki „Panie /Pani/ …. /stopieĔ wojskowy/, dowódca warty ….
7
Nie dotyczy uroczystoĞci organizowanej z okazji ĝwiĊta Wojska Polskiego.
Prezydent RP przybywa w wojskowej eskorcie honorowej Szwadronu Kawalerii WP.
9
Proporzec Prezydenta RP podnosi i opuszcza poczet proporcowy w składzie: dowódca pocztu
proporcowego, proporcowy, asystujący.
10
JeĪeli uroczystoĞü odbywa siĊ w innym miejscu niĪ Plac Marszałka Józefa Piłsudskiego
w Warszawie i warunki na to nie pozwalają – poczet flagowy moĪe staü przy maszcie. W takiej sytuacji
poczet zajmuje swoje miejsce w czasie wprowadzenia pododdziałów.
11
Innego tekstu.
8
25

/stopieĔ i nazwisko/ melduje wartĊ gotową do uroczystej odprawy. WartĊ
wystawił /wystawiła/ .…. /podaje kogo reprezentuje/”. Po złoĪeniu meldunku
przez ostatniego dowódcĊ warty dowódca uroczystoĞci podaje komendĊ dla
dowódców wart do wstąpienia do szyku: „Dowódcy wart – WSTĄP”, po
czym dowódcy wart powracają do szyku);
zaprzysiĊĪenie wart (dowódca uroczystoĞci dokonuje zaprzysiĊĪenia wart
zapowiedzią: „SŁUĩBA WARTOWNICZA”, trĊbacze grają sygnał „SłuĪba
Wartownicza” i „Hasło WP”);
dokonanie zmiany posterunku honorowego przed GNĩ (dowódca uroczystoĞci
podaje komendĊ do zmiany posterunku przed GNĩ: „Dowódca warty
z
Dowództwa
Garnizonu
Warszawa
–
DOKONAû
ZMIANY
WARTOWNIKÓW NA POSTERUNKU HONOROWYM PRZED GROBEM
NIEZNANEGO ĩOŁNIERZA”, „Zmiana – WYSTĄP”. ĩołnierze wyznaczeni
do pełnienia warty wystĊpują z szyku, dowódca uroczystoĞci podaje komendĊ
„Do Ğrodka – ŁĄCZ”, a dowódca warty z DGW dokonuje zmiany posterunku
honorowego przed GNĩ);
przemówienie okolicznoĞciowe Prezydenta RP12;
składanie wieĔców i wiązanek na płycie GNĩ13 (Īołnierze, funkcjonariusze
i inne osoby z wieĔcami i wiązankami wystĊpują na wyznaczone miejsce,
delegacje zajmują miejsca za osobami je niosącymi, trĊbacze grają sygnał
„BacznoĞü”, pododdziały oddają honory, werbliĞci grają „Tremolo”,
delegacje podchodzą do GNĩ i zatrzymują siĊ przed nim, wieĔce i wiązanki
zostają
złoĪone
na
płycie
GNĩ,
delegacje
oddają
honory
i przechodzą do KsiĊgi Pamiątkowej GNĩ, przewodniczący delegacji składa
podpis, a nastĊpnie z pozostałymi członkami delegacji wraca na poprzednio
zajmowane miejsce);
odegranie sygnałów wojskowych i utworów okolicznoĞciowych (po złoĪeniu
wieĔców i wiązanek trĊbacz gra sygnał „ĝpij Kolego”, a nastĊpnie orkiestra
wojskowa wykonuje utwór okolicznoĞciowy)14;
przegrupowanie pododdziałów do defilady (w trakcie przegrupowywania
pododdziałów do defilady moĪe byü zaprezentowany pokaz musztry paradnej,
koncert orkiestry lub wystĊp artystyczny);
defilada (defilują pododdziały biorące udział w uroczystoĞci);
odprowadzenie
sztandarów
organizacji
pozarządowych,
Ğrodowisk
kombatanckich, uczelni, szkół i innych partnerów społecznych;
zakoĔczenie uroczystoĞci (Prezydent RP i goĞcie oficjalni opuszczają miejsce
uroczystoĞci);
złoĪenie wieĔców i wiązanek na płycie GNĩ przez uczestników uroczystoĞci,
którzy nie brali udziału w oficjalnej ceremonii składania wieĔców i wiązanek.
12
Organizator uroczystoĞci moĪe uwzglĊdniü równieĪ inne wystąpienia.
uroczystoĞci.
14
Orkiestra wojskowa gra „PieĞĔ Reprezentacyjną Wojska Polskiego”, utwór pt. „Witaj Majowa
Jutrzenko” (z okazji ĝwiĊta Narodowego Trzeciego Maja) lub inne utwory związane z obchodzonym
ĞwiĊtem.
13
26
Podczas uroczystoĞci z okazji ĝwiĊta Wojska Polskiego, przed przybyciem
Prezydenta RP, odbywa siĊ ceremonia podniesienia na maszty flag RSZ.
W ceremonii biorą udział: Minister ON, Szef SG WP, dowódcy RSZ, Dowódca
Operacyjny SZ, Szef IWsp SZ, Komendant Główny ĩW i Dowódca GW.
Przebieg ceremonii:
wprowadzenie
sztandarów
organizacji
pozarządowych,
Ğrodowisk
wprowadzenie pododdziałów stanowiących wojskową asystĊ honorową
(pododdziały zajmują wyznaczone miejsca, narrator /konferansjer/
przedstawia uczestnikom przebieg uroczystoĞci oraz wprowadza w jej
tematykĊ);
przybycie dowódców RSZ, Szefa IWsp SZ, Komendanta Głównego ĩW,
Dowódcy Operacyjnego SZ (pododdziały przyjmują postawĊ zasadniczą.
Dowódcy RSZ po powitaniu przez DowódcĊ GW zajmują wskazane miejsce);
przybycie Szefa SG WP (pododdziały przyjmują postawĊ zasadniczą. Szef SG
WP po powitaniu przez DowódcĊ GW wita siĊ z dowódcami i oczekuje na
przybycie Ministra ON);
przybycie Ministra ON (trĊbacze grają sygnał „BacznoĞü”. Minister ON po
powitaniu przez Szefa SG WP wita siĊ z dowódcami, nastĊpnie wszyscy
przechodzą przed GNĩ, oddają honory GNĩ i sztandarom, po czym zajmują
miejsce do ceremonii podniesienia flag RSZ na maszty);
podniesienie flag RSZ na maszty (dowódca uroczystoĞci podaje komendĊ do
podniesienia flag: „Z okazji ĝwiĊta Wojska Polskiego flagi rodzajów sił
zbrojnych – PODNIEĝû”, flagowi podnoszą flagi na maszty15, trĊbacze grają
„Hasło WP”);
15
Flagowi zajmują miejsca przy masztach w momencie wejĞcia na plac wojskowej asysty honorowej.
27

zajĊcie miejsc oczekiwania na przybycie goĞci oficjalnych (po podniesieniu
flag RSZ – Minister ON, dowódcy RSZ, Szef IWsp SZ, Komendant Główny
ĩW, Dowódca Operacyjny SZ zajmują miejsca przy trybunie, gdzie oczekują
na przybycie Prezydenta RP. Szef SG WP i Dowódca GW zajmują miejsca do
powitania przybywających przedstawicieli najwyĪszych władz paĔstwowych)16.
Dalsza czĊĞü uroczystoĞci przebiega zgodnie ze scenariuszem uroczystej
odprawy wart.
2. DZIEē FLAGI RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ
W dniu 2 maja, z okazji Dnia Flagi Rzeczypospolitej Polskiej, organizowana
jest uroczystoĞü centralna z udziałem najwyĪszych władz paĔstwowych, Parlamentu
RP, instytucji centralnych, władz wojskowych, administracyjnych i samorządowych,
duchowieĔstwa, korpusu dyplomatycznego, organizacji pozarządowych, Ğrodowisk
kombatanckich, młodzieĪy szkolnej i akademickiej oraz zaproszonych goĞci.
UroczystoĞü odbywa siĊ na Placu Zamkowym w Warszawie lub innym miejscu
okreĞlonym w decyzji Ministra ON. W trakcie uroczystoĞci przedstawiciel Prezydenta
RP moĪe wrĊczyü wytypowanym dowódcom jednostek (instytucji) wojskowych flagi
paĔstwowe RP z certyfikatami podpisanymi przez Prezydenta RP.
Wojskową asystĊ honorową podczas uroczystoĞci stanowią pododdziały
okreĞlone w decyzji Ministra ON.
reprezentujące inne ministerstwa, grupy rekonstrukcji historycznej oraz
16
Szef SG WP po złoĪeniu meldunku, towarzyszy Prezydentowi RP. Minister ON, dowódcy RSZ, Szef
IWsp SZ, Komendant Główny ĩW, Dowódca Operacyjny SZ i Dowódca GW po przywitaniu przez
Prezydenta RP zajmują miejsca na trybunie.
28
zorganizowane grupy członków organizacji pozarządowych i stowarzyszeĔ
społecznych.
uroczystoĞci.
Zwyczajowo goĞciem honorowym uroczystoĞci jest Marszałek Sejmu RP. Po
jego przybyciu pododdziały oddają honory, nastĊpnie Marszałek Sejmu RP przyjmuje
meldunek od dowódcy uroczystoĞci, dokonuje przeglądu pododdziałów (oddaje
honory sztandarom pododdziałów przez skłon głowy), wita siĊ z Īołnierzami, po czym
zajmuje miejsce do rozpoczĊcia uroczystoĞci.
NastĊpnie, po podniesieniu flagi paĔstwowej RP na maszt i odegraniu hymnu
RP wygłaszane jest okolicznoĞciowe przemówienie, po czym moĪe nastąpiü
ceremonia wrĊczenia flag paĔstwowych RP i certyfikatów. UroczystoĞü koĔczy
defilada pododdziałów.
Po zakoĔczeniu uroczystoĞci moĪe siĊ odbyü pokaz musztry paradnej, koncert
orkiestry wojskowej, wystĊp artystyczny, widowisko lub inne przedsiĊwziĊcia
propagujące DzieĔ Flagi Rzeczypospolitej Polskiej.
Przebieg uroczystoĞci:
wprowadzenie wojskowej asysty honorowej (wojskowa asysta honorowa
zajmuje wyznaczone miejsce, narrator /konferansjer/ przedstawia uczestnikom
przebieg uroczystoĞci oraz wprowadza w jej tematykĊ);
przybycie zaproszonych goĞci;
przybycie Szefa SG WP (po powitaniu przez DowódcĊ GW, Szef SG WP
zajmuje miejsce oczekiwania na przybycie Ministra ON);
przybycie Ministra ON (po powitaniu przez Szefa SG WP i DowódcĊ GW,
Minister ON zajmuje miejsce oczekiwania na przybycie Marszałka Sejmu RP);
przybycie Marszałka Sejmu RP (trĊbacze grają sygnał „BacznoĞü”,
pododdziały oddają honory. Marszałek Sejmu RP, po powitaniu przez Ministra
ON i Szefa SG WP przyjmuje meldunek od dowódcy uroczystoĞci, dokonuje
przeglądu pododdziałów oddając honory sztandarom przez skłon głowy
i zajmuje miejsce do rozpoczĊcia uroczystoĞci);
uroczyste podniesienie flagi paĔstwowej RP na WieĪy Zegarowej Zamku
Królewskiego w Warszawie (dowódca uroczystoĞci podaje komendĊ do
podniesienia flagi paĔstwowej RP: „Dla uczczenia Dnia Flagi
Rzeczypospolitej Polskiej flagĊ paĔstwową – PODNIEĝû”, orkiestra
wojskowa gra hymn RP, flagowy podnosi flagĊ na maszt17);
przemówienie okolicznoĞciowe Marszałka Sejmu RP;
wrĊczenie flag paĔstwowych RP i certyfikatów dowódcom wytypowanych
jednostek (instytucji) wojskowych (narrator-konferansjer informuje o ceremonii
wrĊczenia flag paĔstwowych RP i certyfikatów oraz o jednostkach
/instytucjach/ wojskowych, których dowódcy otrzymają flagi. Dowódcy
wystĊpują na wyznaczone miejsce. Przedstawiciel Prezydenta RP
w towarzystwie Marszałka Sejmu RP, Ministra ON i Szefa SG WP wrĊcza
flagi, składa gratulacje, po czym wszyscy wracają na poprzednie miejsca);
przemówienie okolicznoĞciowe przedstawiciela Prezydenta RP;
odegranie utworu okolicznoĞciowego;
17
Ze wzglĊdów technicznych poczet flagowy nie wystĊpuje z szyku kompanii honorowej, lecz od
początku uroczystoĞci stoi przy maszcie na WieĪy Zegarowej Zamku Królewskiego w Warszawie.
29

przegrupowanie do defilady;
defilada (defilują pododdziały biorące udział w uroczystoĞci, po defiladzie
moĪe zostaü zaprezentowany pokaz musztry paradnej, koncert orkiestry
wojskowej lub wystĊp artystyczny);
zakoĔczenie uroczystoĞci (goĞcie oficjalni opuszczają miejsce uroczystoĞci).
3. INNE UROCZYSTOĝCI ORGANIZOWANE Z UDZIAŁEM PRZEDSTAWICIELI
NAJWYĩSZYCH WŁADZ PAēSTWOWYCH I WOJSKOWYCH
Z okazji rocznic historycznych wydarzeĔ i innych mających szczególne
znaczenie dla narodu i paĔstwa (np. przystąpienie do organizacji miĊdzynarodowych,
ratyfikacja traktatów, spotkania grup miĊdzynarodowych na szczeblu głów paĔstw)
mogą byü organizowane uroczystoĞci z udziałem przedstawicieli najwyĪszych władz
paĔstwowych, Parlamentu RP, instytucji centralnych, władz wojskowych,
administracyjnych i samorządowych, duchowieĔstwa, korpusu dyplomatycznego,
organizacji pozarządowych, Ğrodowisk kombatanckich, młodzieĪy szkolnej
i akademickiej oraz zaproszonych goĞci.
UroczystoĞci te mogą odbywaü siĊ przed GNĩ w Warszawie, albo w innym
miejscu okreĞlonym przez jej organizatora lub w decyzji Ministra ON, a związanym
bezpoĞrednio z obchodzoną rocznicą lub wydarzeniem.
Wojskową asystĊ honorową podczas uroczystoĞci stanowi kompania
honorowa (pododdział honorowy z pocztem sztandarowym) i orkiestra wojskowa.
reprezentujące inne ministerstwa, pododdziały zagraniczne, grupy rekonstrukcji
historycznej oraz zorganizowane grupy członków organizacji pozarządowych
i stowarzyszeĔ społecznych.
30
W uroczystoĞciach uwzglĊdnia siĊ udział wojskowych sztandarów
historycznych
oraz
sztandarów
organizacji
pozarządowych,
Ğrodowisk
kombatanckich, uczelni, szkół i innych partnerów społecznych.
uroczystoĞci.
NastĊpnie, po odegraniu hymnu RP wygłaszane jest okolicznoĞciowe
przemówienie, po czym nastĊpuje złoĪenie wieĔców i wiązanek. UroczystoĞü koĔczy
defilada pododdziałów.
Po uroczystoĞci moĪe odbyü siĊ pokaz musztry paradnej lub koncert orkiestry
wojskowej, wystĊp artystyczny, widowisko lub inne przedsiĊwziĊcia propagujące
obchodzoną rocznicĊ czy wydarzenie.
wprowadzenie
sztandarów
organizacji
pozarządowych,
Ğrodowisk
kombatanckich, uczelni, szkół i innych partnerów społecznych (jeĞli są
zaproszone do udziału w uroczystoĞci);
zajmuje wyznaczone miejsce, narrator /konferansjer/ przedstawia uczestnikom
przybycie uczestników uroczystoĞci;
przybycie najwyĪszego rangą goĞcia (jeĞli w uroczystoĞci bierze udział osoba,
której naleĪy składaü meldunek, wówczas powinna ona przybyü jako ostatnia.
TrĊbacze grają sygnał „BacznoĞü”. Po powitaniu przez najwyĪszego
dowódcĊ wojskowego uczestniczącego w uroczystoĞci dowódca kompanii
honorowej składa meldunek, nastĊpnie odbywa siĊ przegląd kompanii
honorowej i przywitanie z Īołnierzami, po którym goĞü zajmuje miejsce do
rozpoczĊcia uroczystoĞci);
rozpoczĊcie uroczystoĞci, odegranie hymnu RP;
wystąpienia okolicznoĞciowe;
składanie wieĔców i wiązanek (Īołnierze, funkcjonariusze i inne osoby
z wieĔcami i wiązankami wystĊpują na wyznaczone miejsce, delegacje
zajmują miejsca za osobami niosącymi wieĔce i wiązanki, trĊbacze grają
sygnał „BacznoĞü”, wojskowa asysta honorowa oddaje honory, werbliĞci
grają „Tremolo”, delegacje podchodzą do pomnika i zatrzymują siĊ przed
nim, wieĔce i wiązanki zostają złoĪone przed pomnikiem, delegacje oddają
honory i przechodzą do KsiĊgi Pamiątkowej /jeĪeli wystĊpuje/ przewodniczący
delegacji dokonuje wpisu, a nastĊpnie z pozostałymi członkami delegacji
wraca na poprzednio zajmowane miejsce);
odegranie sygnałów wojskowych i utworów okolicznoĞciowych (po złoĪeniu
wieĔców i wiązanek trĊbacz gra sygnał „ĝpij Kolego” lub „Cisza”,
a nastĊpnie orkiestra wojskowa wykonuje utwór okolicznoĞciowy
charakterystyczny dla obchodzonej rocznicy);
przegrupowanie wojskowej asysty honorowej do defilady (jeĞli istnieją
moĪliwoĞci do przeprowadzenia defilady, natomiast gdy nie ma takiej
moĪliwoĞci nastĊpuje odprowadzenie wojskowej asysty honorowej);
defilada;
odprowadzenie
sztandarów
organizacji
pozarządowych,
Ğrodowisk
zakoĔczenie uroczystoĞci (goĞcie oficjalni opuszczają miejsce uroczystoĞci).
31
4. PRZYJĉCIE ZWIERZCHNICTWA NAD SIŁAMI ZBROJNYMI
PRZEZ PREZYDENTA RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ
UroczystoĞci inauguracyjne nowo wybranego Prezydenta RP składają siĊ
z dwóch ceremonii. Pierwszą z nich jest zaprzysiĊĪenie nowego Prezydenta RP.
UroczystoĞü odbywa siĊ przed Zgromadzeniem Narodowym i przebiega zgodnie
z jego regulaminem. W uroczystoĞci tej bierze udział orkiestra wojskowa, która
odgrywa hymn RP.
Druga ceremonia ma charakter wojskowy i jest nią uroczyste przyjĊcie
zwierzchnictwa nad SZ przez Prezydenta RP. UroczystoĞü ta odbywa siĊ przed GNĩ
lub w innym miejscu okreĞlonym decyzją Ministra ON.
UroczystoĞü odbywa siĊ z udziałem władz paĔstwowych, przedstawicieli
Parlamentu RP, instytucji centralnych, władz wojskowych, administracyjnych
i samorządowych, duchowieĔstwa, korpusu dyplomatycznego, organizacji
pozarządowych, Ğrodowisk kombatanckich oraz Kapituły Orderu Wojennego VM
i Kapituły Orderu KW.
Wojskową asystĊ honorową podczas uroczystoĞci stanowią: kompania
honorowa, poczet proporca Prezydenta RP i orkiestra wojskowa18 wyznaczone
zgodnie z decyzją Ministra ON.
Kompania honorowa i orkiestra wojskowa zajmują miejsce na placu 20 minut
przed rozpoczĊciem uroczystoĞci.
Po przybyciu Prezydenta RP kompania honorowa oddaje honory. Prezydent
RP przyjmuje meldunek od Szefa SG WP, dokonuje przeglądu kompanii honorowej
18
JeĞli uroczystoĞü odbywa siĊ w Warszawie, wojskową asystĊ honorową stanowi KR WP i OR WP.
32
(oddaje honor sztandarowi przez skłon głowy) i wita siĊ z Īołnierzami. NastĊpnie
oddaje honory GNĩ, wita siĊ z dowódcami RSZ, Dowódcą Operacyjnym SZ, Szefem
IWsp SZ, Komendantem Głównym ĩW, Dowódcą GW, których przedstawia Minister
ON, po czym zajmuje miejsce do rozpoczĊcia uroczystoĞci.
Po podniesieniu flagi paĔstwowej RP na maszt i odegraniu hymnu RP
Minister ON wygłasza okolicznoĞciowe przemówienie, po którym nastĊpuje
ceremonia przyjĊcia zwierzchnictwa nad SZ RP przez Prezydenta RP i podniesienie
na maszt proporca Prezydenta RP. NastĊpnie Prezydent RP składa wieniec na płycie
GNĩ i wygłasza okolicznoĞciowe przemówienie.
UroczystoĞü koĔczy defilada.
wprowadzenie wojskowej asysty honorowej (kompania honorowa i orkiestra
wojskowa zajmują wyznaczone miejsce, narrator /konferansjer/ przedstawia
uczestnikom przebieg uroczystoĞci oraz wprowadza w jej tematykĊ);
przybycie zaproszonych goĞci;
przybycie Dowódcy Operacyjnego SZ, dowódców RSZ, Szefa IWsp SZ,
Komendanta Głównego ĩW, Dowódcy GW (wojskowa asysta honorowa
przyjmuje postawĊ zasadniczą. Dowódcy zajmują wyznaczone miejsca);
33

przybycie Szefa SG WP (wojskowa asysta honorowa przyjmuje postawĊ
zasadniczą. Po powitaniu przez DowódcĊ GW i oddaniu honorów GNĩ, Szef
SG WP zajmuje miejsce oczekiwania na przybycie Ministra ON);
przybycie Ministra ON (wojskowa asysta honorowa przyjmuje postawĊ
zasadniczą. Po powitaniu przez Szefa SG WP, Minister ON oddaje honory
GNĩ i zajmuje miejsce przy dowódcach RSZ);
przybycie Prezydenta RP (trĊbacze grają sygnał „BacznoĞü”. Wojskowa
asysta honorowa oddaje honory. Prezydent RP przyjmuje meldunek od Szefa
SG WP, oddaje honory sztandarowi kompanii honorowej, dokonuje przeglądu
pododdziału, wita siĊ z Īołnierzami. NastĊpnie oddaje honory GNĩ i podchodzi
do ustawionych do prezentacji dowódców RSZ, Dowódcy Operacyjnego SZ,
Szefa IWsp SZ, Komendanta Głównego ĩW, Dowódcy GW);
przedstawienie Prezydentowi RP dowódców RSZ, Dowódcy Operacyjnego
SZ, Szefa IWsp SZ, Komendanta Głównego ĩW, Dowódcy GW
(przedstawienia dokonuje Minister ON);
podniesienie flagi paĔstwowej RP na maszt (poczet flagowy wystĊpuje z szyku
kompanii honorowej, maszeruje do masztu, flagowy przypina flagĊ);
odegranie hymnu RP (w trakcie grania hymnu flagowy podnosi flagĊ na
maszt);
przemówienie okolicznoĞciowe Ministra ON;
ceremonia przyjĊcia zwierzchnictwa nad siłami zbrojnymi (poczet sztandarowy
wystĊpuje z szyku kompanii honorowej i staje we wskazanym miejscu,
Prezydent RP podchodzi do sztandaru, sztandarowy pochyla sztandar tak,
aby jego dolny płat znajdował siĊ na wysokoĞci około metra nad ziemią.
Prezydent RP klĊka na prawe kolano, prawą rĊką ujmuje płat sztandaru,
podnosi go do ust i całuje, nastĊpnie wstaje i oddaje honory przez skłon
głowy. TrĊbacze grają „Hasło WP”)19;
podniesienie na maszt proporca Prezydenta RP (trĊbacz gra „Sygnał
Prezydencki”, proporcowy podnosi na maszt proporzec Prezydenta RP);
oddanie salutu armatniego;
wstąpienie do szyku pocztu sztandarowego;
złoĪenie wieĔca przez Prezydenta RP na płycie GNĩ (Prezydent RP składa
wieniec na płycie GNĩ);
dokonanie wpisu przez Prezydenta RP w KsiĊdze Pamiątkowej GNĩ (po
dokonaniu wpisu Prezydent RP powraca na trybunĊ honorową);
przemówienie okolicznoĞciowe Prezydenta RP;
odegranie „PieĞni Reprezentacyjnej Wojska Polskiego”;
defilada;
zakoĔczenie uroczystoĞci (Prezydent RP odjeĪdĪa z miejsca uroczystoĞci).
5. POĩEGNANIE PREZYDENTA RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ
Z SIŁAMI ZBROJNYMI
UroczystoĞü poĪegnania Prezydenta RP z siłami zbrojnymi odbywa siĊ na
dziedziĔcu siedziby Prezydenta RP lub w innym miejscu okreĞlonym w decyzji
Ministra ON.
19
Po zakoĔczeniu
błogosławieĔstwa.
ceremonii
przedstawiciele
34
duszpasterstw
wojskowych
mogą
udzieliü
Wojskową asystĊ honorową podczas uroczystoĞci stanowi: kompania
honorowa, poczet proporca Prezydenta RP i orkiestra wojskowa20 wyznaczone
zgodnie z decyzją Ministra ON.
W miejscu uroczystoĞci godzinĊ przed jej rozpoczĊciem poczet proporcowy
podnosi na maszt proporzec Prezydenta RP.
Kompania honorowa i orkiestra wojskowa zajmują miejsce na placu 15 min.
przed rozpoczĊciem uroczystoĞci.
Po przybyciu Prezydenta RP kompania honorowa oddaje honory. Prezydent
RP przyjmuje meldunek od Szefa SG WP, dokonuje przeglądu kompanii (oddaje
honor sztandarowi przez skłon głowy) i wita siĊ z Īołnierzami, po czym zajmuje
miejsce do rozpoczĊcia uroczystoĞci.
Po podniesieniu flagi paĔstwowej RP na maszt i odegraniu hymnu RP
Minister ON wygłasza okolicznoĞciowe przemówienie, po którym nastĊpuje
ceremonia poĪegnania Prezydenta RP z siłami zbrojnymi i opuszczenie proporca
Prezydenta RP. NastĊpnie Prezydent RP wygłasza okolicznoĞciowe przemówienie.
UroczystoĞü koĔczy defilada.
wprowadzenie wojskowej asysty honorowej (zajmuje ona wyznaczone
miejsce, narrator /konferansjer/ przedstawia uczestnikom przebieg
przybycie uczestników uroczystoĞci;
przybycie Szefa SG WP (wojskowa asysta honorowa przyjmuje postawĊ
zasadniczą. Po powitaniu przez DowódcĊ GW, Szef SG WP i oczekuje na
przybycie Ministra ON);
przybycie Ministra ON (wojskowa asysta honorowa przyjmuje postawĊ
zasadniczą. Po powitaniu przez Szefa SG WP, Minister ON oddaje honory
sztandarowi kompanii honorowej i zajmuje wskazane miejsce);
asysta honorowa oddaje honory. Prezydent RP przyjmuje meldunek od Szefa
SG WP, oddaje honory sztandarowi kompanii honorowej, dokonuje przeglądu
pododdziału, wita siĊ z Īołnierzami i zajmuje miejsce do rozpoczĊcia
uroczystoĞci);
odegranie hymnu RP;
przemówienie okolicznoĞciowe Ministra ON;
ceremonia poĪegnania Prezydenta RP z siłami zbrojnymi (poczet sztandarowy
wystĊpuje z szyku kompanii honorowej i staje we wskazanym miejscu,
Prezydent RP podchodzi do sztandaru, sztandarowy pochyla sztandar tak,
Prezydent RP klĊka na prawe kolano, prawą rĊką ujmuje płat sztandaru,
podnosi go do ust i całuje, nastĊpnie wstaje i oddaje honory przez skłon
głowy. TrĊbacze grają „Hasło WP”);
opuszczenie proporca Prezydenta RP21 (trĊbacz gra „Sygnał Prezydencki”,
proporcowy opuszcza proporzec. Prezydent RP wraca na poprzednie miejsce,
a poczet sztandarowy wstĊpuje do szyku kompanii honorowej);
20
21
Proporzec Prezydenta RP został wciągniĊty na maszt godzinĊ przed rozpoczĊciem uroczystoĞci.
35

defilada;
zakoĔczenie uroczystoĞci.
6. POWITANIE I POĩEGNANIE OFICJALNE ORAZ NIEOFICJALNE
ZAGRANICZNYCH DELEGACJI PAēSTWOWYCH
Wizyty oficjalne zagranicznych delegacji paĔstwowych organizowane są
z udziałem wojskowej asysty honorowej zgodnie z wymogami protokołu
dyplomatycznego.
Ceremonia oficjalnego powitania poprzedzone jest powitaniem nieoficjalnym
na lotnisku (dworcu kolejowym, przejĞciu granicznym, w porcie itp.), w których udział
bierze przedstawiciel urzĊdu zapraszającego22 i Protokołu Dyplomatycznego MSZ.
1) POWITANIE I POĩEGNANIE OFICJALNE PRZYWÓDCÓW
PAēSTWOWYCH
Powitanie oficjalne przywódców paĔstwowych odbywa siĊ na dziedziĔcu
siedziby Prezydenta RP lub w innym miejscu okreĞlonym przez organizatora23.
W zaleĪnoĞci od charakteru wizyty i miejsca uroczystoĞci wojskową asystĊ
honorową podczas ceremonii oficjalnego powitania i poĪegnania przywódcy
paĔstwowego mogą stanowiü: kompania honorowa, orkiestra wojskowa i posterunki
22
Kancelaria Prezydenta RP, Kancelaria Prezesa RM, Kancelaria Sejmu RP, Kancelaria Senatu RP,
MON itp.
23
Organizatorem uroczystoĞci jest Kancelaria Prezydenta RP oraz Protokół Dyplomatyczny MSZ.
36
honorowe lub szpaler reprezentacyjny, posterunki honorowe i orkiestra wojskowa
(trĊbacz)24.
Przebieg uroczystoĞci z udziałem kompanii honorowej i orkiestry wojskowej:
wojskowa zajmują wyznaczone miejsce);
przybycie na uroczystoĞü przedstawicieli urzĊdu zapraszającego (osoby
witające zajmują miejsca wyznaczone przez Dyrektora Protokołu
Dyplomatycznego MSZ);
przybycie
członków
delegacji
oficjalnej
towarzyszącej
przywódcy
paĔstwowemu;
przybycie Prezydenta RP (trĊbacze grają sygnał „BacznoĞü”. Kompania
honorowa przyjmuje postawĊ zasadniczą, Prezydent RP przyjmuje meldunek
od dowódcy uroczystoĞci o gotowoĞci wojskowej asysty honorowej do
ceremonii powitania i zajmuje miejsce oczekiwania na przybycie przywódcy
paĔstwowego);
przybycie przywódcy paĔstwowego (trĊbacze grają sygnał „BacznoĞü”.
Kompania honorowa oddaje honory, samochód przywódcy zatrzymuje siĊ
przed wejĞciem głównym do siedziby Prezydenta RP. NastĊpnie Prezydent
RP wita przywódcĊ. NastĊpuje przedstawienie małĪonek (małĪonków), po
czym Prezydent RP przedstawia oficjalną delegacjĊ polską, a przywódca
przedstawia towarzyszącą mu delegacjĊ oficjalną. Po prezentacji Prezydent
RP i przywódca zajmują miejsce do wysłuchania hymnów paĔstwowych);
ceremonia oficjalnego powitania (orkiestra wojskowa wykonuje hymn paĔstwa,
z którego przybył przywódca25, a nastĊpnie hymn RP, przywódca
w towarzystwie Prezydenta RP przyjmuje meldunek od dowódcy kompanii
honorowej, dokonuje przeglądu pododdziału, wita siĊ z Īołnierzami, nastĊpnie
wita siĊ z przedstawicielami władz administracyjnych, samorządowych
i wojskowych m. st. Warszawy oraz z szefami misji dyplomatycznych
akredytowanych w RP i zajmuje miejsce do przyjĊcia defilady);
defilada;
zakoĔczenie uroczystoĞci (Prezydent RP, przywódca i delegacje oficjalne
wchodzą do siedziby Prezydenta RP).
Przebieg uroczystoĞci z udziałem szpaleru reprezentacyjnego i orkiestry wojskowej
(trĊbacza):
wprowadzenie wojskowej asysty honorowej (szpaler reprezentacyjny
i orkiestra wojskowa zajmują wyznaczone miejsca);
przybycie
członków
delegacji
oficjalnej
towarzyszącej
przywódcy
26
paĔstwowemu ;
przybycie Prezydenta RP (trĊbacz gra sygnał „BacznoĞü”. Wojskowa asysta
honorowa przyjmuje postawĊ zasadniczą, Prezydent RP przyjmuje meldunek
od dowódcy uroczystoĞci o gotowoĞci wojskowej asysty honorowej do
ceremonii powitania i zajmuje miejsce oczekiwania na przybycie przywódcy);
24
JeĞli uroczystoĞü odbywa siĊ w Warszawie wojskową asystĊ honorową stanowi KR WP i OR WP.
W przypadku udziału w uroczystoĞci kilku przywódców paĔstwowych organizator uroczystoĞci
ustala kolejnoĞü grania hymnów paĔstwowych.
26
UroczystoĞü moĪe odbyü siĊ bez udziału delegacji oficjalnych.
25
37

przybycie przywódcy paĔstwowego (trĊbacz gra sygnał „BacznoĞü”.
Wojskowa asysta honorowa oddaje honory, samochód przywódcy zatrzymuje
siĊ przed wejĞciem głównym do siedziby Prezydenta RP. NastĊpnie Prezydent
RP wita przywódcĊ. NastĊpuje przedstawienie małĪonek /małĪonków/, po
czym Prezydent RP przedstawia oficjalną delegacjĊ polską, a przywódca
przedstawia towarzyszącą mu delegacjĊ oficjalną. Po prezentacji Prezydent
RP i przywódca zajmują miejsce do wysłuchania hymnu paĔstwa27, z którego
przybył przywódca)28;
zakoĔczenie uroczystoĞci (Prezydent RP, przywódca i delegacje oficjalne
wchodzą do siedziby Prezydenta RP).
Zgodnie z przyjĊtym zwyczajem ceremonia poĪegnania przywódcy
paĔstwowego ma charakter nieoficjalny (analogiczny jak powitanie nieoficjalne).
27
W przypadku udziału w uroczystoĞci kilku przywódców paĔstwowych organizator uroczystoĞci
ustala kolejnoĞü grania hymnów paĔstwowych.
28
JeĪeli w uroczystoĞci nie bierze udziału orkiestra wojskowa, to po powitaniu Prezydent RP,
przywódca paĔstwowy i oficjalni goĞcie wchodzą do siedziby Prezydenta RP.
38
W szczególnych przypadkach organizator decyduje o przeprowadzeniu ceremonii
oficjalnego poĪegnania. Przebiega ona wówczas tak, jak ceremonia oficjalnego
powitania.
2) POWITANIE I POĩEGNANIE OFICJALNE SZEFÓW RZĄDÓW
Powitanie oficjalne szefów rządów odbywa siĊ na dziedziĔcu Kancelarii
Prezesa RM lub w innym miejscu okreĞlonym przez organizatora29.
W zaleĪnoĞci od charakteru wizyty i miejsca uroczystoĞci wojskową asystĊ
honorową podczas ceremonii oficjalnego powitania i poĪegnania szefa rządu mogą
stanowiü: kompania honorowa, orkiestra wojskowa i posterunki honorowe lub szpaler
reprezentacyjny, posterunki honorowe i orkiestra wojskowa (trĊbacz)30.
przybycie na uroczystoĞü przedstawicieli urzĊdu zapraszającego;
przybycie Prezesa RM (trĊbacze grają sygnał „BacznoĞü”, kompania
honorowa przyjmuje postawĊ zasadniczą, Prezes RM przyjmuje meldunek od
dowódcy uroczystoĞci o gotowoĞci wojskowej asysty honorowej do ceremonii
powitania i zajmuje miejsce oczekiwania na przybycie szefa rządu);
przybycie szefa rządu (trĊbacze grają sygnał „BacznoĞü”, kompania
honorowa oddaje honory, samochód szefa rządu zatrzymuje siĊ przed
wejĞciem głównym do Kancelarii Prezesa RM, Prezes RM wita szefa rządu,
po czym obaj zajmują miejsce do wysłuchania hymnów paĔstwowych);
ceremonia oficjalnego powitania (orkiestra wojskowa wykonuje hymn paĔstwa,
z którego przybył szef rządu, a nastĊpnie hymn RP, szef rządu
w towarzystwie Prezesa RM przyjmuje meldunek od dowódcy kompanii
honorowej, dokonuje przeglądu pododdziału, wita siĊ z Īołnierzami. Szef
rządu przedstawia Prezesowi RM towarzyszących mu członków delegacji
oficjalnej, nastĊpnie Prezes RM przedstawia szefowi rządu delegacjĊ polską.
Po prezentacji Prezes RM i szef rządu zajmują miejsce do przyjĊcia defilady);
defilada;
zakoĔczenie uroczystoĞci (Prezes RM, szef rządu i delegacje oficjalne
wchodzą do siedziby Kancelarii Prezesa RM).
JeĪeli uroczystoĞü odbywa siĊ z udziałem szpaleru reprezentacyjnego,
posterunku honorowego i trĊbacza, to przebiega ona analogicznie do uroczystoĞci
powitania przywódcy paĔstwowego.
Zgodnie z przyjĊtym zwyczajem ceremonia poĪegnania szefa rządu ma
charakter nieoficjalny (analogiczny jak powitanie nieoficjalne). W szczególnych
przypadkach organizator moĪe zdecydowaü o przeprowadzeniu ceremonii
oficjalnego poĪegnania. Przebiega ona wówczas tak, jak ceremonia oficjalnego
powitania.
29
30
Organizatorem uroczystoĞci jest Kancelaria Prezesa RM oraz Protokół Dyplomatyczny MSZ.
JeĞli uroczystoĞü odbywa siĊ w Warszawie wojskową asystĊ honorową stanowi KR WP i OR WP.
39
3) POWITANIE I POĩEGNANIE OFICJALNE PRZYWÓDCÓW ORGANIZACJI
MIĉDZYNARODOWYCH ORAZ INNYCH DELEGACJI
Powitanie oficjalne przywódców organizacji miĊdzynarodowych odbywa siĊ
w miejscu wskazanym przez organizatora31.
Miejsce powitania oraz szczegółowy przebieg uroczystoĞci ustalane są
kaĪdorazowo przez Dyrektora Protokołu Dyplomatycznego MSZ z właĞciwym dla
miejsca przeprowadzenia uroczystoĞci dowódcą garnizonu.
W zaleĪnoĞci od rangi delegacji, charakteru wizyty i miejsca uroczystoĞci
wojskową asystĊ honorową podczas ceremonii oficjalnego powitania przywódców
organizacji miĊdzynarodowych mogą stanowiü: kompania honorowa, orkiestra
wojskowa i posterunki honorowe lub szpaler reprezentacyjny, posterunki honorowe
i orkiestra wojskowa (trĊbacz)32.
31
Organizatorem oficjalnych wizyt przywódców organizacji miĊdzynarodowych jest Protokół
Dyplomatyczny MSZ i urząd zapraszający, a w przypadku oficjalnych wizyt przywódców organizacji
wojskowych DWSZ MON.
32
40
przybycie na uroczystoĞü osób witających;
przybycie
przedstawiciela
RP
witającego
przywódcĊ
organizacji
miĊdzynarodowej (trĊbacze grają sygnał „BacznoĞü”, kompania honorowa
przyjmuje postawĊ zasadniczą, przedstawiciel RP /jeĞli jest osobą, której
składa siĊ meldunek/ – przyjmuje meldunek od dowódcy uroczystoĞci o
gotowoĞci wojskowej asysty honorowej do ceremonii powitania i oczekuje na
przybycie przywódcy organizacji miĊdzynarodowej);
przybycie przywódcy organizacji miĊdzynarodowej (trĊbacze grają sygnał
„BacznoĞü”, kompania honorowa oddaje honory, samochód przywódcy
zatrzymuje siĊ, przedstawiciel RP wita przywódcĊ, po czym obaj zajmują
miejsce do wysłuchania hymnów);
ceremonia oficjalnego powitania (orkiestra wojskowa wykonuje hymn
organizacji miĊdzynarodowej33, której przywódca przybył, a nastĊpnie hymn
RP, przywódca w towarzystwie przedstawiciela RP przyjmuje meldunek od
dowódcy kompanii, dokonuje przeglądu pododdziału, wita siĊ z Īołnierzami.
Przywódca przedstawia przedstawicielowi RP towarzyszących mu członków
delegacji oficjalnej, nastĊpnie przedstawiciel RP przedstawia przywódcy
delegacjĊ polską. Po prezentacji przedstawiciel RP i przywódca zajmują
miejsce do przyjĊcia defilady);
przegrupowanie do defilady (jeĞli nakazują to wzglĊdy organizacyjne,
przegrupowanie do defilady moĪe odbyü siĊ w trakcie prezentacji delegacji
oficjalnych);
defilada;
Przebieg uroczystoĞci z udziałem szpaleru reprezentacyjnego i orkiestry wojskowej
(trĊbacza):
wprowadzenie wojskowej asysty honorowej (szpaler reprezentacyjny
i orkiestra wojskowa zajmują wyznaczone miejsce);
przybycie członków delegacji oficjalnej towarzyszącej przywódcy organizacji
miĊdzynarodowej34;
przybycie
przedstawiciela
RP
witającego
przywódcĊ
organizacji
miĊdzynarodowej (trĊbacze grają sygnał „BacznoĞü”, wojskowa asysta
honorowa przyjmuje postawĊ zasadniczą, przedstawiciel RP /jeĞli jest osobą,
której składa siĊ meldunek/ – przyjmuje meldunek od dowódcy uroczystoĞci o
gotowoĞci wojskowej asysty honorowej do ceremonii powitania i oczekuje na
przybycie przywódcy organizacji miĊdzynarodowej);
przybycie przywódcy organizacji miĊdzynarodowej (trĊbacze grają sygnał
„BacznoĞü”, wojskowa asysta honorowa oddaje honory, samochód
przywódcy zatrzymuje siĊ, przedstawiciel RP wita przywódcĊ. Przywódca
przedstawia przedstawicielowi RP towarzyszących mu członków delegacji
oficjalnej, nastĊpnie przedstawiciel RP przedstawia przywódcy delegacjĊ
33
34
JeĪeli organizacja miĊdzynarodowa posiada hymn.
UroczystoĞü moĪe odbyü siĊ bez udziału delegacji oficjalnych.
41

polską. Po prezentacji przedstawiciel RP i przywódca zajmują miejsce do
wysłuchania hymnu organizacji, którą reprezentuje przywódca)35;
zakoĔczenie uroczystoĞci (przedstawiciel RP i przywódca organizacji
miĊdzynarodowej oraz delegacje wchodzą do budynku).
4) POWITANIE I POĩEGNANIE NIEOFICJALNE DELEGACJI
ZAGRANICZNYCH
Ceremonia oficjalnego powitania delegacji zagranicznych, ze wzglĊdu na ich
rangĊ, a takĪe na wniosek organizatora wizyty, moĪe byü poprzedzona powitaniem
nieoficjalnym z udziałem wojskowej asysty honorowej (np. na lotnisku, dworcu
kolejowym, w porcie).
TakĪe w czasie wizyt roboczych zagranicznych delegacji paĔstwowych na
wniosek organizatora wizyty moĪe odbyü siĊ ceremonia nieoficjalnego powitania
z udziałem wojskowej asysty honorowej.
Do udziału w ceremonii nieoficjalnego powitania wyznacza siĊ szpaler
reprezentacyjny z bronią36.
JeĪeli powitanie nieoficjalne odbywa siĊ przed budynkiem, szpaler wystawia
siĊ przed wejĞciem głównym. Szczegóły ustawienia szpaleru naleĪy kaĪdorazowo
uzgadniaü z organizatorem wizyty, biorąc pod uwagĊ specyfikĊ miejsca powitania
i wymogi protokołu dyplomatycznego.
35
JeĪeli w uroczystoĞci nie bierze udziału orkiestra wojskowa, to po powitaniu przedstawiciel RP
i przywódca organizacji miĊdzynarodowej wchodzą do budynku.
36
LiczbĊ Īołnierzy w szpalerze reprezentacyjnym ustala organizator wizyty z dowódcą garnizonu
wystawiającym wojskową asystĊ honorową.
42
W chwili, kiedy delegacja zagraniczna podjeĪdĪa przed budynek wojskowa
asysta honorowa oddaje honory. Po wejĞciu delegacji do budynku wojskowa asysta
honorowa odchodzi z miejsca uroczystoĞci.
W czasie powitania na lotnisku (dworcu kolejowym, w porcie) szpaler ustawia
siĊ po zatrzymaniu samolotu (pociągu, okrĊtu) i rozwiniĊciu dywanu (jeĪeli
przewidziano jego rozwiniĊcie). ĩołnierze w szpalerze stoją w dwóch szeregach,
zwróceni frontem do siebie (po obu stronach dywanu). W chwili pojawienia siĊ
delegacji w wyjĞciu z samolotu (pociągu) lub przy trapie okrĊtu – wojskowa asysta
honorowa oddaje honory. Po odjeĨdzie delegacji wojskowa asysta honorowa
odchodzi z miejsca uroczystoĞci.
Ceremonia nieoficjalnego poĪegnania delegacji zagranicznych odbywa siĊ
zgodnie z zasadami okreĞlonymi dla ceremonii nieoficjalnego ich powitania.
7. SKŁADANIE LISTÓW UWIERZYTELNIAJĄCYCH PRZEZ AMBASADORÓW
NOWO AKREDYTOWANYCH W RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ
Listy uwierzytelniające składają Prezydentowi RP ambasadorowie
akredytowani w naszym kraju. ZłoĪenie listów uwierzytelniających oznacza
rozpoczĊcie misji ambasadora.
Ceremonia powitania ambasadora, po której nastĊpuje złoĪenie listów
uwierzytelniających Prezydentowi RP, odbywa siĊ na dziedziĔcu siedziby Prezydenta
RP37.
Wojskową asystĊ honorową podczas ceremonii składania listów
uwierzytelniających stanowi kompania honorowa, orkiestra wojskowa oraz posterunki
honorowe.
miejsce);
przybycie nowo akredytowanego ambasadora (trĊbacze grają sygnał
„BacznoĞü”, kompania honorowa oddaje honory. Samochód z ambasadorem
zatrzymuje siĊ w wyznaczonym miejscu. Ambasador, Dyrektor Protokołu
Dyplomatycznego MSZ i osoby towarzyszące zajmują miejsca do rozpoczĊcia
uroczystoĞci);
ceremonia powitania ambasadora (orkiestra wojskowa wykonuje hymn
paĔstwa reprezentowanego przez ambasadora. Ambasador w towarzystwie
Dyrektora Protokołu Dyplomatycznego MSZ przyjmuje meldunek od dowódcy
kompanii honorowej, dokonuje przeglądu pododdziału, wita siĊ z Īołnierzami,
po czym przechodzi do siedziby Prezydenta RP);
złoĪenie listów uwierzytelniających Prezydentowi RP (odbywa siĊ bez udziału
wojskowej asysty honorowej);
poĪegnanie ambasadora (kompania honorowa oddaje honory. Ambasador
oraz Dyrektor Protokołu Dyplomatycznego MSZ wychodzą z Pałacu
Prezydenckiego i zajmują miejsca przed wejĞciem głównym. Orkiestra
wojskowa wykonuje hymn RP, po czym ambasador, Dyrektor Protokołu
37
Organizatorem ceremonii składania listów uwierzytelniających Prezydentowi RP przez nowo
akredytowanych ambasadorów w RP jest Protokół Dyplomatyczny MSZ.
43

Dyplomatycznego MSZ i osoby towarzyszące zajmują miejsca
w samochodach. Samochody wyjeĪdĪają z dziedziĔca siedziby Prezydenta
RP i przejeĪdĪają na Plac Marszałka Józefa Piłsudskiego, gdzie odbywa siĊ
ceremonia składania wieĔca na płycie GNĩ);
odprowadzenie wojskowej asysty honorowej;
W przypadku składania listów uwierzytelniających tego samego dnia przez
kilku ambasadorów, ceremonia powitania powtarzana jest dla kaĪdego przybyłego
ambasadora.
Wojskowa asysta honorowa opuszcza dziedziniec siedziby Prezydenta RP
po odjeĨdzie ostatniego z ambasadorów.
44
8. SKŁADANIE WIEēCÓW W MIEJSCACH PAMIĉCI NARODOWEJ PRZEZ
OFICJALNE DELEGACJE ZAGRANICZNE
1) SKŁADANIE WIEēCA NA PŁYCIE GROBU NIEZNANEGO ĩOŁNIERZA
W WARSZAWIE
UroczystoĞü składania wieĔca na płycie GNĩ przez oficjalne delegacje
zagraniczne jest stałym punktem programu wizyt oficjalnych składanych w naszym
kraju przez przedstawicieli innych paĔstw i organizacji miĊdzynarodowych38.
Ceremonia ta moĪe odbywaü siĊ przy udziale kompanii honorowej i orkiestry
wojskowej lub wojskowej asysty honorowej w składzie: szpaler reprezentacyjny
z bronią, posterunek honorowy, Īołnierze do składania wieĔca, trĊbacz i werblista39.
W ceremonii udział bierze Dowódca GW, Dyrektor Protokołu Dyplomatycznego
MSZ (w czasie wizyt delegacji paĔstwowych), Dyrektor Protokołu Wojskowego
DWSZ (w czasie wizyt delegacji wojskowych), Wojewoda Mazowiecki i Prezydent
m. st. Warszawy40 (w ceremoniach składania wieĔca przez przywódców
paĔstwowych) oraz przedstawiciel urzĊdu zapraszającego.
W ceremonii złoĪenia wieĔca na płycie GNĩ przez przywódcĊ paĔstwowego
udział bierze Szwadron Kawalerii WP41. W czasie wysłuchiwania przez przywódcĊ
paĔstwowego informacji o historii GNĩ kompania honorowa, orkiestra wojskowa
i Szwadron Kawalerii WP przegrupowują siĊ do miejsca rozpoczĊcia defilady. Po
wysłuchaniu informacji przywódca paĔstwowy wraz z osobami towarzyszącymi
zajmuje miejsce do przyjĊcia defilady. Po jej zakoĔczeniu przywódca paĔstwowy
odjeĪdĪa z Placu Marszałka Józefa Piłsudskiego.
przybycie delegacji zagranicznej (trĊbacze grają sygnał „BacznoĞü”,
kompania honorowa oddaje honory, delegacja wysiada z samochodów,
Dowódca GW wita przewodniczącego delegacji, Dyrektor Protokołu
Dyplomatycznego MSZ przedstawia delegacjĊ polską. Dowódca GW informuje
przewodniczącego delegacji przebiegu uroczystoĞci, osoby towarzyszące
zajmują miejsce obok stolika z KsiĊgą Pamiątkową GNĩ);
ceremonia złoĪenia wieĔca (orkiestra wojskowa wykonuje hymn paĔstwa,
z którego przybyła delegacja zagraniczna, Īołnierze z wieĔcem wystĊpują
przed delegacjĊ, werbliĞci grają „Tremolo”, delegacja maszeruje za
Īołnierzami niosącymi wieniec, zatrzymuje siĊ przed GNĩ, Īołnierze składają
wieniec na płycie GNĩ, przewodniczący delegacji zagranicznej podchodzi do
38
Organizatorem uroczystoĞci przed GNĩ są: (1) Protokół Dyplomatyczny MSZ – w przypadku
oficjalnych delegacji zagranicznych przebywających w Polsce na zaproszenie władz paĔstwowych; (2)
Kancelaria Sejmu RP lub Kancelaria Senatu RP – w przypadku delegacji zagranicznych
przebywających w Polsce na zaproszenie Marszałka Sejmu RP lub Marszałka Senatu RP; (3) DWSZ
MON – w przypadku oficjalnych delegacji zagranicznych przebywających w Polsce na zaproszenie
władz wojskowych; (4) urząd zapraszający – w przypadku innych delegacji.
39
Skład wojskowej asysty honorowej kaĪdorazowo ustala organizator uroczystoĞci z DGW, biorąc
pod uwagĊ jej rangĊ i wymogi protokołu dyplomatycznego.
40
Wymienione osoby mogą byü reprezentowane przez swoich przedstawicieli.
41
Szwadron Kawalerii WP wczeĞniej eskortuje przywódcĊ paĔstwowego podczas przejazdu przed
GNĩ.
45

wieĔca, poprawia szarfĊ i wraca na poprzednie miejsce, orkiestra wojskowa
gra hymn RP);
złoĪenie podpisu w KsiĊdze Pamiątkowej GNĩ i wysłuchanie informacji
o historii GNĩ (przewodniczący delegacji przechodzi do stolika z KsiĊgą
Pamiątkową GNĩ i składa w niej podpis, nastĊpnie podchodzi do płyty GNĩ
i wysłuchuje krótkiej informacji o historii GNĩ udzielanej przez oficera DGW.
Do wysłuchania informacji zapraszane są takĪe osoby towarzyszące
przewodniczącemu delegacji);
zajĊcie miejsca do przyjĊcia defilady (przewodniczący delegacji zagranicznej
w towarzystwie Dowódcy GW oraz Dyrektora Protokołu Dyplomatycznego
MSZ oddaje honor sztandarowi kompanii honorowej, przechodzi przed
frontem pododdziału i zajmuje miejsce do przyjĊcia defilady);
defilada;
odjazd delegacji zagranicznej koĔczy uroczystoĞü.
Przebieg uroczystoĞci z udziałem szpaleru reprezentacyjnego, trĊbacza i werblisty:
wprowadzenie wojskowej asysty honorowej (szpaler reprezentacyjny, trĊbacz
i werblista zajmują wyznaczone miejsce);
przybycie delegacji zagranicznej (trĊbacz gra sygnał „BacznoĞü”, wojskowa
asysta honorowa oddaje honory. Samochód z delegacją zatrzymuje siĊ
w wyznaczonym miejscu na Placu Marszałka Józefa Piłsudskiego. Dowódca
GW wita przewodniczącego delegacji i przedstawia mu przebieg uroczystoĞci,
osoby towarzyszące zajmują miejsce obok stolika z KsiĊgą Pamiątkową GNĩ);
46

ceremonia złoĪenia wieĔca (przewodniczący delegacji, Dowódca GW
i Dyrektor Protokołu Dyplomatycznego MSZ zajmują miejsca do rozpoczĊcia
uroczystoĞci, po czym trĊbacz gra „Hasło WP”. Po jego odegraniu Īołnierze
z wieĔcem wystĊpują przed delegacjĊ. Werblista gra „Tremolo”, delegacja
maszeruje za Īołnierzami niosącymi wieniec, zatrzymuje siĊ przed GNĩ,
Īołnierze składają wieniec. Przewodniczący delegacji podchodzi do wieĔca,
poprawia szarfĊ i powraca na poprzednie miejsce. TrĊbacz gra sygnał „ĝpij
Kolego”).
złoĪenie podpisu w KsiĊdze Pamiątkowej GNĩ i wysłuchanie informacji
o historii GNĩ (przewodniczący delegacji przechodzi do stolika z KsiĊgą
Pamiątkową GNĩ i składa w niej podpis, nastĊpnie podchodzi do płyty GNĩ
i wysłuchuje krótkiej informacji o historii GNĩ udzielanej przez oficera DGW.
Do wysłuchania informacji zapraszane są takĪe osoby towarzyszące
przewodniczącemu delegacji);
odjazd delegacji zagranicznej (po wysłuchaniu informacji o GNĩ, wojskowa
asysta honorowa oddaje honory, przewodniczący delegacji w towarzystwie
Dowódcy GW i Dyrektora Protokołu Dyplomatycznego MSZ przechodzi do
samochodu, Īegna siĊ z Dowódcą GW i odjeĪdĪa z Placu Marszałka Józefa
Piłsudskiego. OdjeĪdĪają równieĪ osoby towarzyszące);
47
2) SKŁADANIE WIEēCÓW PRZY POMNIKACH, TABLICACH
PAMIĄTKOWYCH I W MIEJSCACH PAMIĉCI NARODOWEJ
UroczystoĞü składania wieĔców i wiązanek przy pomnikach i w miejscach
pamiĊci narodowej42 przez delegacje zagraniczne odbywa siĊ przy udziale szpaleru
reprezentacyjnego z bronią, posterunku honorowego oraz Īołnierzy do składania
wieĔca, trĊbacza i werblisty. W szczególnych przypadkach wojskową asystĊ
honorową moĪe stanowiü pododdział honorowy i orkiestra wojskowa43.
W ceremonii udział bierze dowódca garnizonu, Dyrektor Protokołu
Dyplomatycznego MSZ (w czasie wizyt delegacji paĔstwowych), Dyrektor Protokołu
Wojskowego DWSZ (w czasie wizyt delegacji wojskowych), przedstawiciele władz
administracyjnych i samorządowych regionu (w ceremoniach składania wieĔca przez
przywódców paĔstwowych) oraz przedstawiciel urzĊdu zapraszającego44.
Przebieg uroczystoĞci z udziałem pododdziału honorowego, posterunku
honorowego, Īołnierzy do składania wieĔca i orkiestry wojskowej:
wprowadzenie wojskowej asysty honorowej (pododdział honorowy i orkiestra
przybycie delegacji zagranicznej (trĊbacze grają sygnał „BacznoĞü”,
pododdział honorowy oddaje honory, delegacja wysiada z samochodów,
dowódca garnizonu wita przewodniczącego delegacji, Dyrektor Protokołu
Dyplomatycznego MSZ
lub Dyrektor Protokołu Wojskowego DWSZ
przedstawia delegacjĊ polską, a nastĊpnie dowódca garnizonu informuje
przewodniczącego delegacji o przebiegu uroczystoĞci);
ceremonia złoĪenia wieĔca (orkiestra wojskowa wykonuje hymn paĔstwa,
z którego przybyła delegacja, Īołnierze z wieĔcem wystĊpują i ustawiają siĊ
przed delegacją, werbliĞci grają „Tremolo”, delegacja idzie za Īołnierzami
niosącymi wieniec, Īołnierze składają wieniec przed pomnikiem,
przewodniczący delegacji podchodzi do wieĔca, poprawia szarfĊ i wraca na
poprzednie miejsce, orkiestra wojskowa gra hymn RP)45;
odjazd delegacji zagranicznej;
42
Organizatorem uroczystoĞci składania wieĔców przy pomnikach i w miejscach pamiĊci narodowej
przez delegacje zagraniczne są urzĊdy i instytucje takie, jak w przypadku ceremonii organizowanych
przed GNĩ.
43
Skład wojskowej asysty honorowej organizator uroczystoĞci ustala kaĪdorazowo z dowódcą
garnizonu, na terenie którego siĊ ona odbywa, biorąc pod uwagĊ jej rangĊ i wymogi protokołu
dyplomatycznego.
44
Wymienione osoby mogą byü reprezentowane przez swoich przedstawicieli.
45
JeĞli miejsce pamiĊci posiada ksiĊgĊ pamiątkową, powinna ona byü wyłoĪona. Przewodniczący
delegacji dokonuje w niej wpisu.
48
Przebieg uroczystoĞci z udziałem szpaleru reprezentacyjnego, posterunku
honorowego, Īołnierzy do składania wieĔca, trĊbacza i werblisty:
wystawienie posterunku honorowego;
wprowadzenie pozostałych elementów wojskowej asysty honorowej (szpaler
reprezentacyjny, Īołnierze do składania wieĔca, trĊbacz i werblista zajmują
wyznaczone miejsce);
przybycie delegacji zagranicznej (trĊbacz gra sygnał „BacznoĞü”, wojskowa
asysta honorowa oddaje honory, delegacja wysiada z samochodów, dowódca
garnizonu wita przewodniczącego delegacji i informuje o przebiegu
uroczystoĞci);
ceremonia złoĪenia wieĔca (trĊbacz gra „Hasło WP”, Īołnierze z wieĔcem
wystĊpują i ustawiają siĊ przed delegacją, werblista gra „Tremolo”, delegacja
idzie za Īołnierzami niosącymi wieniec, Īołnierze składają wieniec przed
49

pomnikiem, przewodniczący delegacji zagranicznej podchodzi do wieĔca,
poprawia szarfĊ i wraca na poprzednie miejsce. TrĊbacz gra sygnał „Cisza”);
odjazd delegacji zagranicznej;
9. WRĉCZENIE AKTÓW MIANOWANIA OFICEROM, HONOROWEJ BRONI
BIAŁEJ OFICEROM MIANOWANYM NA STOPNIE GENERAŁÓW BRYGADY
(KONTRADMIRAŁÓW) ORAZ AKTÓW NOMINACJI MIANOWANYM
NA WYĩSZE STOPNIE GENERALSKIE (ADMIRALSKIE)
UroczystoĞü wrĊczenia aktów mianowania oficerom, honorowej broni białej
oficerom mianowanym na stopnie generałów brygady (kontradmirałów) oraz aktów
nominacji mianowanym na wyĪsze stopnie generalskie (admiralskie) organizuje siĊ
50
z okazji Ğwiąt paĔstwowych, ĝwiĊta Wojska Polskiego, a takĪe w innych terminach
okreĞlonych przez KancelariĊ Prezydenta RP46. Ceremonia wrĊczenia nominacji
moĪe odbywaü siĊ w siedzibie Prezydenta RP, na dziedziĔcu Pałacu Belwederskiego
lub w innym miejscu okreĞlonym przez KancelariĊ Prezydenta RP.
Akty mianowania na stopnie generalskie (admiralskie) wrĊcza osobiĞcie
Prezydent RP w obecnoĞci Ministra ON, Szefa SG WP oraz przedstawicieli
najwyĪszych władz paĔstwowych i wojskowych. Podczas uroczystoĞci Minister ON
wrĊcza honorową broĔ białą nowo mianowanym generałom brygady
(kontradmirałom) oraz gwiazdki odpowiadające otrzymanemu stopniowi wojskowemu
– mianowanym na wyĪsze stopnie generalskie (admiralskie).
honorowa i orkiestra wojskowa (w pomieszczeniach – poczet sztandarowy i trĊbacze
lub orkiestra wojskowa)47.
Nowo mianowani generałowie brygady (kontradmirałowie), a takĪe inne osoby
po otrzymaniu nominacji na wyĪsze stopnie generalskie (admiralskie) mogą udaü siĊ
przed GNĩ lub w inne miejsce pamiĊci narodowej, aby złoĪyü wiązanki kwiatów.
Przebieg uroczystoĞci w siedzibie Prezydenta RP lub innym miejscu:
przybycie mianowanych na stopnie generalskie (admiralskie) i zaproszonych
goĞci (mianowanym mogą towarzyszyü zaproszone przez nich osoby. Po
przybyciu wszyscy zajmują wyznaczone miejsca);
przybycie Prezydenta RP (przedstawiciel Kancelarii Prezydenta RP
zapowiada przybycie Prezydenta RP, który wchodzi do sali. TrĊbacze grają
„Sygnał Prezydencki”, Prezydent RP wita siĊ z zaproszonymi goĞümi
wprowadzenie sztandaru (dowódca uroczystoĞci podaje komendĊ do
wprowadzenia sztandaru „Sztandar – WPROWADZIû”, poczet sztandarowy
maszeruje na wskazane miejsce, zatrzymuje siĊ i oddaje honory, trĊbacze
grają „Hasło WP” /orkiestra wojskowa wykonuje hymn RP/);
ceremonia wrĊczenia aktów mianowania na stopnie generała brygady
(kontradmirała), honorowej broni białej oraz aktów mianowania i gwiazdek
mianowanym na wyĪsze stopnie generalskie (admiralskie) – (trĊbacze grają
sygnał „Słuchajcie Wszyscy”, przedstawiciel Kancelarii Prezydenta RP
odczytuje postanowienie Prezydenta RP o nadaniu stopni generalskich
/admiralskich/. Wyczytane osoby podchodzą do Prezydenta RP i zatrzymują
siĊ w wyznaczonym miejscu48. Prezydent RP wrĊcza kolejno wyczytanym akty
mianowania, a Minister ON wrĊcza nowo mianowanym honorową broĔ białą
oraz mianowanym na wyĪsze stopnie generalskie /admiralskie/ – gwiazdki
/w etui/. Otrzymujący honorową broĔ białą /buzdygany generalskie/ oraz
gwiazdki odpowiadają „Ku chwale Ojczyzny”. NastĊpnie mianowani na
stopnie generalskie /admiralskie/, trzymając honorową broĔ białą /buzdygany
46
Organizatorem uroczystoĞci jest Kancelaria Prezydenta RP, która opracowuje jej scenariusz.
48
ĩołnierzy mianowanych wprowadza wyznaczony oficer. W przypadku wrĊczania aktów mianowaĔ
na stopnie pierwsze i wyĪsze stopnie generalskie (admiralskie) inwalidom wojskowym lub Īołnierzom
poszkodowanym podczas pełnienia misji wojskowych poza granicami paĔstwa, którzy przybyli na
uroczystoĞü na wózkach inwalidzkich, Prezydent RP podchodzi do nich i wrĊcza akty mianowania.
Minister ON podchodzi i wrĊcza buzdygany generalskie lub gwiazdki.
47
51

generalskie/ przy udzie lewej nogi, a gwiazdki w lewej rĊce, na komendĊ
dowódcy uroczystoĞci odchodzą na wyznaczone miejsce).
przemówienie Prezydenta RP (przedstawiciel Kancelarii Prezydenta RP prosi
Prezydenta RP o zabranie głosu);
przemówienie przedstawiciela nowo mianowanych;
odprowadzenie sztandaru (dowódca uroczystoĞci podaje komendĊ do
odprowadzenia sztandaru „Sztandar – ODPROWADZIû”, poczet
sztandarowy oddaje honory, trĊbacze grają „Hasło WP”, po czym poczet
sztandarowy opuszcza salĊ);
UroczystoĞü wrĊczenia aktów mianowania, honorowej broni białej oficerom
mianowanym na stopnie generałów brygady (kontradmirałów) oraz aktów nominacji
mianowanym na wyĪsze stopnie generalskie (admiralskie) odbywa siĊ w dniu
15 sierpnia na dziedziĔcu Pałacu Belwederskiego w Warszawie i stanowi jeden
z elementów obchodów ĝwiĊta Wojska Polskiego. UroczystoĞü poprzedzona jest
ceremonią złoĪenia przez Prezydenta RP wieĔca przed pomnikiem Marszałka Józefa
Piłsudskiego znajdującym siĊ przy Pałacu Belwederskim w Warszawie.
W trakcie uroczystoĞci moĪe odbywaü siĊ takĪe wrĊczenie listów
gratulacyjnych generałom (admirałom) odchodzącym do rezerwy lub przechodzącym
w stan spoczynku, prezentacja prymusów uczelni wojskowych oraz wrĊczenie
odznak orderów i odznaczeĔ paĔstwowych.
Przebieg uroczystoĞci na dziedziĔcu Pałacu Belwederskiego:
wojskowa zajmują wyznaczone miejsca);
przybycie mianowanych na stopnie generalskie (admiralskie) i zaproszonych
goĞci (mianowanym mogą towarzyszyü zaproszone przez nich osoby. Po
przybyciu wszyscy zajmują wyznaczone miejsca);
przybycie Prezydenta RP (trĊbacze grają sygnał „BacznoĞü”, kompania
honorowa oddaje honory. Przedstawiciel Kancelarii Prezydenta RP zapowiada
przybycie Prezydenta RP. Przy bramie wjazdowej na dziedziniec Belwederu
Prezydenta RP wita Dowódca GW. NastĊpnie Prezydent RP przyjmuje
meldunek od dowódcy kompanii honorowej, oddaje honor sztandarowi,
dokonuje przeglądu pododdziału, wita siĊ z Īołnierzami i zajmuje miejsce do
ceremonii podniesienia Proporca Prezydenta RP na maszt, znajdujący siĊ na
budynku Pałacu Belwederskiego. TrĊbacze grają „Sygnał Prezydencki”,
proporcowy podnosi proporzec na maszt. NastĊpnie Prezydent RP przechodzi
przed wejĞcie główne do Belwederu, wita siĊ z zaproszonymi goĞümi i zajmuje
miejsce do rozpoczĊcia uroczystoĞci);
rozpoczĊcie uroczystoĞci (orkiestra wojskowa gra hymn RP);
ceremonia wrĊczenia aktów mianowania na stopnie generała brygady
(kontradmirała), honorowej broni białej oraz aktów mianowania i gwiazdek
mianowanym na wyĪsze stopnie generalskie (admiralskie) – (trĊbacze grają
sygnał „Słuchajcie Wszyscy”, przedstawiciel Kancelarii Prezydenta RP
odczytuje postanowienie Prezydenta RP o nadaniu stopni generalskich
/admiralskich/. Wyczytane osoby podchodzą do Prezydenta RP i zatrzymują
52

10.
siĊ w wyznaczonym miejscu49. Prezydent RP wrĊcza kolejno wyczytanym akty
mianowania, a Minister ON wrĊcza nowo mianowanym honorową broĔ białą
oraz mianowanym na wyĪsze stopnie generalskie /admiralskie/ – gwiazdki
/w etui/. Otrzymujący honorową broĔ białą /buzdygany generalskie/ oraz
gwiazdki odpowiadają „Ku chwale Ojczyzny”. NastĊpnie mianowani na
stopnie generalskie /admiralskie/, trzymając honorową broĔ białą /buzdygany
generalskie/ przy udzie lewej nogi, a gwiazdki w lewej rĊce, na komendĊ
dowódcy uroczystoĞci odchodzą na wyznaczone miejsce);
przemówienie przedstawiciela mianowanych;
defilada;
WRĉCZANIE ODZNAK ORDERÓW I ODZNACZEē PAēSTWOWYCH
UroczystoĞü wrĊczenia odznak orderów i odznaczeĔ paĔstwowych moĪe
odbywaü siĊ w siedzibie Prezydenta RP lub innym miejscu, okreĞlonym przez
KancelariĊ Prezydenta RP. WrĊczenia odznak orderów i odznaczeĔ paĔstwowych
dokonuje Prezydent RP lub jego przedstawiciel50.
Wojskową asystĊ honorową podczas uroczystoĞci stanowi: poczet
sztandarowy, trĊbacze lub orkiestra wojskowa51.
przybycie osób, które otrzymają odznaki orderów i odznaczeĔ oraz
zaproszonych goĞci (przybyli zajmują wyznaczone miejsca);
przybycie Prezydenta RP (trĊbacze grają „Sygnał Prezydencki”, Prezydent
RP wita siĊ z zaproszonymi goĞümi i zajmuje miejsce do rozpoczĊcia
uroczystoĞci);
wprowadzenia sztandaru: „Sztandar – WPROWADZIû”, poczet sztandarowy
maszeruje na wskazane miejsce, zatrzymuje siĊ i oddaje honory, trĊbacze
grają „Hasło WP” /gdy udział bierze orkiestra wojskowa, wykonywany jest
hymn RP/);
ceremonia wrĊczenia odznak orderów i odznaczeĔ (trĊbacze grają sygnał
„Słuchajcie Wszyscy”, przedstawiciel Kancelarii Prezydenta RP wita
uczestników uroczystoĞci i odczytuje postanowienie Prezydenta RP o nadaniu
orderów i odznaczeĔ, wyróĪnieni podchodzą kolejno do Prezydenta RP, który
przypina odznaki orderów i odznaczeĔ. Po otrzymaniu orderu lub odznaczenia
wyróĪnieni Īołnierze odpowiadają: „Ku chwale Ojczyzny” /osoby cywilne
49
ĩołnierzy mianowanych wprowadza wyznaczony oficer DGW. W przypadku wrĊczania aktów
mianowania na stopnie pierwsze i wyĪsze stopnie generalskie (admiralskie) inwalidom wojskowym lub
Īołnierzom poszkodowanym podczas pełnienia misji wojskowych poza granicami paĔstwa, którzy
przybyli na uroczystoĞü na wózkach inwalidzkich, Prezydent RP podchodzi do nich i wrĊcza akty
mianowania. Minister ON podchodzi i wrĊcza buzdygany generalskie lub gwiazdki.
50
Szczegółowy scenariusz uroczystoĞci opracowuje Kancelaria Prezydenta RP.
51
Skład wojskowej asysty honorowej ustala Kancelaria Prezydenta RP z dowódcą garnizonu,
uwzglĊdniając rangĊ i charakter uroczystoĞci. JeĞli uroczystoĞü odbywa siĊ w Warszawie, wojskową
asystĊ honorową stanowi KR WP i OR WP.
53

i przedstawiciele innych paĔstw odpowiadają: „DziĊkujĊ”/, po czym wracają na
poprzednie miejsca)52;
przemówienie przedstawiciela wyróĪnionych;
odprowadzenia sztandaru: „Sztandar – ODPROWADZIû”, poczet
sztandarowy oddaje honory, trĊbacz gra „Hasło WP”, po czym poczet
11. OFICJALNE PRZYJĉCIA, SPOTKANIA Z KORPUSEM DYPLOMATYCZNYM
AKREDYTOWANYM W RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ, UROCZYSTE
OBIADY (KOLACJE) NA CZEĝû OFICJALNYCH ZAGRANICZNYCH
DELEGACJI PAēSTWOWYCH I INNE PRZEDSIĉWZIĉCIA O RANDZE
PAēSTWOWEJ
W oficjalnych przyjĊciach wydawanych na czeĞü delegacji zagranicznych
przebywających z wizytą w RP, spotkaĔ władz paĔstwowych i wojskowych
z przedstawicielami korpusu dyplomatycznego akredytowanymi w RP, na wniosek
organizatora uroczystoĞci moĪe wziąü udział wojskowa asysta honorowa53.
Stanowi ją posterunek honorowy, a w czasie uroczystych obiadów (kolacji)
wydawanych na czeĞü przywódcy paĔstwowego lub szefa rządu (przywódcy
organizacji miĊdzynarodowej) takĪe orkiestra wojskowa do odegrania hymnów
paĔstwowych (hymnów organizacji miĊdzynarodowych).
Wojskowa asysta honorowa moĪe wziąü udział w przedsiĊwziĊciach o randze
miĊdzynarodowej i paĔstwowej, jeĞli przewiduje to protokół dyplomatyczny. W czasie
rozmów oficjalnych, spotkaĔ, przyjĊü wydawanych przez Prezydenta RP oraz
Prezesa RM wystawiane są posterunki honorowe54.
W przedsiĊwziĊciach wymagających odegrania hymnów moĪe wziąü udział
orkiestra wojskowa (np. inauguracyjne posiedzenie, rozpoczĊcie kolejnej kadencji
Sejmu RP i Senatu RP, uroczyste sesje Parlamentu RP).
52
W przypadku wrĊczania odznak orderów lub odznaczeĔ paĔstwowych osobom, które przybyły na
uroczystoĞü na wózkach inwalidzkich, Prezydent RP podchodzi do nich i przypina (wrĊcza) odznakĊ
orderu lub odznaczenia.
53
Organizatorem tych uroczystoĞci moĪe byü Kancelaria Prezydenta RP, Kancelaria Prezesa RM,
Kancelaria Sejmu RP, Kancelaria Senatu RP, Protokół Dyplomatyczny MSZ i MON.
54
Skład i umundurowanie Īołnierzy stanowiących posterunek honorowy powinien byü kaĪdorazowo
ustalany z organizatorem uroczystoĞci z uwzglĊdnieniem jego rangi i charakteru.
54
ROZDZIAŁ III
UROCZYSTOĝCI WOJSKOWE
1. PRZEKAZANIE I PRZYJĉCIE KIEROWNICTWA MINISTERSTWEM OBRONY
NARODOWEJ
WrĊczenia aktu mianowania na stanowisko Ministra ON i przyjĊcia przysiĊgi
dokonuje Prezydent RP w swojej siedzibie1. UroczystoĞü przebiega zgodnie ze
scenariuszem opracowanym przez KancelariĊ Prezydenta RP i odbywa siĊ bez
udziału wojskowej asysty honorowej. Jednak na wniosek organizatora uroczystoĞci
moĪe wziąü w niej udział poczet sztandarowy i trĊbacz.
Zwyczajowo nowo mianowany Minister ON przybywa do miejsca swojego
urzĊdowania w towarzystwie Prezesa RM, który dokonuje przedstawienia ministra
i formalnie inauguruje jego urzĊdowanie. W przedsiĊwziĊciu tym nie przewiduje siĊ
udziału wojskowej asysty honorowej.
Ceremonia oficjalnego przyjĊcia kierownictwa MON odbywa siĊ na dziedziĔcu
siedziby Ministra ON z udziałem wojskowej asysty honorowej. Udział w uroczystoĞci
moĪe wziąü Prezydent RP, Prezes RM oraz Minister ON zdający obowiązki2.
Wojskową asystĊ honorową podczas ceremonii stanowi: kompania honorowa,
orkiestra wojskowa i posterunek honorowy.
Przebieg uroczystoĞci z udziałem Prezydenta RP i Prezesa RM:
wojskowa zajmuje wyznaczone miejsce);
przybycie kierowniczej kadry MON i SZ RP (przybyli zajmują wskazane
miejsca na dziedziĔcu siedziby Ministra ON);
przybycie Ministra ON zdającego obowiązki (trĊbacz gra sygnał „BacznoĞü”,
kompania honorowa oddaje honory, Minister ON wychodzi z siedziby MON,
oddaje honory sztandarowi i zajmuje miejsce do powitania Prezydenta RP);
przybycie Prezesa RM w towarzystwie Ministra ON obejmującego obowiązki
(trĊbacze grają sygnał „BacznoĞü”, kompania honorowa oddaje honory. Po
powitaniu przez Ministra ON zdającego obowiązki Prezes RM w towarzystwie
Ministra ON obejmującego obowiązki oddaje honory sztandarowi kompanii
honorowej i zajmuje miejsce do rozpoczĊcia uroczystoĞci);
przybycie Prezydenta RP (trĊbacz gra sygnał „BacznoĞü”, kompania
honorowa oddaje honory, Minister ON zdający obowiązki wita Prezydenta
RP);
podniesienie na maszt proporca Prezydenta RP (trĊbacz gra „Sygnał
Prezydencki”, proporcowy podnosi proporzec Prezydenta RP na maszt);
powitanie Prezydenta RP (Prezydent RP w towarzystwie Ministra ON
zdającego obowiązki przyjmuje meldunek od dowódcy kompanii honorowej,
oddaje honory sztandarowi, dokonuje przeglądu pododdziału, wita siĊ
z Īołnierzami i zaproszonymi goĞümi, a nastĊpnie zajmuje miejsce do
rozpoczĊcia uroczystoĞci. Minister ON zdający obowiązki staje po prawej
stronie Prezydenta RP);
1
2
Organizatorem uroczystoĞci jest Kancelaria Prezydenta RP.
UroczystoĞü organizuje MON w uzgodnieniu z Kancelarią Prezydenta RP i Kancelarią Prezesa RM.
55

odegranie hymnu RP;
przemówienie Prezydenta RP;
ceremonia przekazania i przyjĊcia kierownictwa MON (kompania honorowa
oddaje honory, poczet sztandarowy wystĊpuje na wskazane miejsce i oddaje
honory. Zdający i obejmujący obowiązki Ministra ON podchodzą do sztandaru,
sztandarowy pochyla sztandar tak, aby jego dolny płat znajdował siĊ na
wysokoĞci około metra nad ziemią, ministrowie w kolejnoĞci: zdający,
a nastĊpnie obejmujący klĊkają na prawe kolano, prawą rĊką ujmują płat
sztandaru i całują go, po czym wstają i oddają honor przez skłon głowy)3;
podniesienie na maszt flagi Ministra ON (trĊbacz gra „Hasło WP”, flagowy
podnosi flagĊ Ministra ON na maszt, Ministrowie ON powracają na poprzednie
miejsce, obejmujący obowiązki ministra staje po prawej stronie Prezydenta
RP. Poczet sztandarowy wstĊpuje do szyku. Ministrowie ON przechodzą do
przedstawienia kierowniczej kadry MON i SZ RP. Po przedstawieniu
kierowniczej kadry ministrowie ON powracają na poprzednie miejsca);
przemówienia zdającego i obejmującego obowiązki Ministra ON;
defilada;
UroczystoĞü przekazania i przyjĊcia kierownictwa MON moĪe siĊ odbyü bez
udziału Prezydenta RP i Prezesa RM. W uroczystoĞci mogą uczestniczyü
przedstawiciele najwyĪszych władz paĔstwowych, Parlamentu RP, kierowniczej
kadry MON i SZ RP oraz duszpasterstw wojskowych.
honorowa i orkiestra wojskowa.
Przebieg uroczystoĞci bez udziału Prezydenta RP i Prezesa RM:
przybycie kierowniczej kadry MON i SZ RP (przybyli zajmują wskazane
miejsca na dziedziĔcu siedziby Ministra ON);
przybycie zdającego i obejmującego obowiązki Ministra ON (trĊbacze grają
sygnał „BacznoĞü”, kompania honorowa oddaje honory. Zdający
i obejmujący obowiązki Ministra ON wychodzą z siedziby MON i zajmują
miejsce do rozpoczĊcia uroczystoĞci. Minister obejmujący obowiązki stoi
z lewej strony. Dowódca kompanii honorowej składa meldunek zdającemu
obowiązki, po czym zdający i obejmujący obowiązki ministra oddają honory
sztandarowi przez skłon głowy);
odegranie hymnu RP;
przemówienie zdającego obowiązki Ministra ON;
ceremonia przekazania i przyjĊcia kierownictwa MON (kompania honorowa
oddaje honory, poczet sztandarowy wystĊpuje na wskazane miejsce i oddaje
honory. Zdający i obejmujący obowiązki Ministra ON podchodzą do sztandaru,
sztandarowy pochyla sztandar tak, aby jego dolny płat znajdował siĊ na
wysokoĞci około metra nad ziemią, ministrowie w kolejnoĞci: zdający,
3
Po zakoĔczeniu
ceremonii
przedstawiciele
56
duszpasterstw
wojskowych
mogą
udzieliü

a nastĊpnie obejmujący klĊkają na prawe kolano, prawą rĊką ujmują płat
sztandaru i całują go, po czym wstają i oddają honor przez skłon głowy)4;
podniesienie na maszt flagi Ministra ON (trĊbacz gra „Hasło WP”, flagowy
podnosi flagĊ Ministra ON na maszt, Ministrowie ON powracają na poprzednie
miejsce, obejmujący obowiązki ministra staje po prawej stronie. Poczet
sztandarowy wstĊpuje do szyku. Ministrowie ON przechodzą do
przedstawienia kierowniczej kadry MON i SZ RP. Po przedstawianiu
kierowniczej kadry ministrowie powracają na poprzednie miejsca);
przemówienie obejmującego obowiązki Ministra ON;
defilada;
UroczystoĞü przyjĊcia kierownictwa MON moĪe siĊ takĪe odbyü jedynie
z udziałem Ministra ON obejmującego obowiązki. Przeprowadza siĊ ją
w pomieszczeniu5. W uroczystoĞci mogą uczestniczyü przedstawiciele najwyĪszych
władz paĔstwowych, Parlamentu RP, kierownictwa MON i SZ RP oraz duszpasterstw
wojskowych.
Wojskową asystĊ honorową podczas ceremonii stanowi poczet sztandarowy
i trĊbacz.
Przebieg uroczystoĞci tylko z udziałem Ministra ON obejmującego obowiązki:
przybycie kierowniczej kadry MON i SZ RP (zajmują oni wskazane miejsca
w sali);
przybycie Ministra ON (trĊbacz gra sygnał „BacznoĞü”, Minister ON
przyjmuje meldunek od Szefa SG WP i zajmuje wskazane miejsce);
maszeruje na wskazane miejsce, zatrzymuje siĊ i oddaje honory, trĊbacz gra
„Hasło WP”);
odczytanie postanowienia Prezydenta RP (trĊbacz gra sygnał „Słuchajcie
Wszyscy”, przedstawiciel Kancelarii Prezydenta RP odczytuje postanowienie
Prezydenta RP o powołaniu na stanowisko Ministra ON);
ceremonia przyjĊcia kierownictwa MON (poczet sztandarowy wystĊpuje na
wskazane miejsce i oddaje honory. Minister ON podchodzi do sztandaru,
sztandarowy pochyla sztandar tak, aby jego płat znajdował siĊ na wysokoĞci
około metra nad ziemią. Minister klĊka na prawe kolano, prawą rĊką ujmuje
płat sztandaru, podnosi go do ust i całuje, nastĊpnie wstaje, trĊbacz gra
„Hasło WP”. Minister i poczet sztandarowy powracają na poprzednie
miejsca);
przedstawienie kierowniczej kadry MON i SZ RP;
przemówienie Ministra ON;
sztandarowy oddaje honory, trĊbacz gra „Hasło WP”, nastĊpnie poczet
sztandarowy opuszcza miejsce uroczystoĞci);
4
Po zakoĔczeniu ceremonii przedstawiciele
5
Miejsce uroczystoĞci ustala jej organizator.
57
duszpasterstw
wojskowych
mogą
udzieliü
2. PRZEKAZANIE I PRZYJĉCIE DOWODZENIA SIŁAMI ZBROJNYMI
UroczystoĞü przekazania i przyjĊcia dowodzenia SZ poprzedzona jest
ceremonią wrĊczenia aktu odwołania dotychczasowego i wyznaczenia nowego Szefa
SG WP.
Ceremonia wrĊczenia przez Prezydenta RP aktu odwołania i wyznaczenia na
stanowisko Szefa SG WP odbywa siĊ w siedzibie Prezydenta RP6.
W uroczystoĞci tej biorą udział przedstawiciele najwyĪszych władz
paĔstwowych, Parlamentu RP, kierownictwa MON i SZ RP oraz duszpasterstw
wojskowych.
sztandarowy i orkiestra wojskowa lub trĊbacze.
przybycie przedstawicieli kierownictwa MON i SZ RP oraz zaproszonych
goĞci;
przybycie zdającego i obejmującego obowiązki Szefa SG WP;
zapowiada przybycie Prezydenta RP. TrĊbacze grają „Sygnał Prezydencki”,
Prezydent RP wchodzi do sali, wita siĊ z zaproszonymi goĞümi i zajmuje
maszeruje na wyznaczone miejsce, zatrzymuje siĊ i oddaje honory, orkiestra
wojskowa gra hymn RP /trĊbacze grają „Hasło WP”/);
powitanie uczestników uroczystoĞci (przedstawiciel Kancelarii Prezydenta RP
wita uczestników uroczystoĞci);
o odwołaniu dotychczasowego i wyznaczeniu nowego Szefa SG WP);
ceremonia odwołania i wyznaczenia na stanowisko (szefowie SG WP
wystĊpują na wyznaczone miejsce. Prezydent RP wrĊcza akty odwołania
i wyznaczenia na stanowisko);
przemówienia zdającego i obejmującego obowiązki Szefa SG WP;
Po zakoĔczeniu uroczystoĞci w siedzibie Prezydenta RP zdający obowiązki
Szefa SG WP moĪe udaü siĊ przed GNĩ, gdzie składa wiązankĊ kwiatów.
JeĪeli Szef SG WP zostaje wyznaczony na kolejną kadencjĊ, to ceremonia
wrĊczenia aktu wyznaczenia odbywa siĊ zgodnie z powyĪszym scenariuszem.
6
58
Ceremonia przekazania i przyjĊcia dowodzenia SZ odbywa siĊ w obecnoĞci
Ministra ON na dziedziĔcu siedziby Szefa SG WP. W uroczystoĞci mogą
uczestniczyü przedstawiciele najwyĪszych władz paĔstwowych, Parlamentu RP,
kierownictwa MON i SZ RP oraz duszpasterstw wojskowych.
goĞci;
przybycie Ministra ON (trĊbacze grają sygnał „BacznoĞü”, kompania
honorowa oddaje honory. Minister ON w towarzystwie zdającego
i obejmującego obowiązki Szefa SG WP7 zajmuje miejsce do rozpoczĊcia
uroczystoĞci. Zdający obowiązki staje po prawej, a obejmujący po lewej
stronie Ministra ON);
odegranie hymnu RP;
rozpoczĊcie uroczystoĞci (Minister ON przyjmuje meldunek od dowódcy
kompanii honorowej, oddaje honory sztandarowi, dokonuje przeglądu
pododdziału, wita siĊ z Īołnierzami, po czym wraca na poprzednie miejsce);
ceremonia przekazania i objĊcia obowiązków (poczet sztandarowy wystĊpuje
z szyku i zajmuje miejsce przed Ministrem ON, zdający i obejmujący
obowiązki Szefa SG WP podchodzą do sztandaru, oddają honory i wykonują
zwrot: obejmujący w prawo, a zdający w lewo, stając frontem do siebie.
Sztandarowy pochyla sztandar tak, aby jego dolny płat znajdował siĊ na
wysokoĞci około metra nad ziemią, Szefowie SG WP klĊkają na prawe kolano
i w kolejnoĞci: zdający, a nastĊpnie obejmujący, prawą rĊką ujmują płat
sztandaru i całują go, po czym wstają. Sztandarowy wykonuje chwyt
„Prezentuj”. Szefowie SG WP wykonują zwrot: zdający w lewo, obejmujący
w prawo i kolejno meldują Ministrowi ON zdanie i objĊcie obowiązków.
NastĊpnie zajmują miejsca obok ministra: obejmujący obowiązki staje po
prawej, a zdający obowiązki po lewej stronie. Poczet sztandarowy wstĊpuje do
szyku, a Minister ON i szefowie SG WP i powracają na poprzednie miejsca)8;
podniesienie na maszt flagi Szefa SG WP (trĊbacz gra „Hasło WP”, flagowy
podnosi flagĊ Szefa SG WP na maszt);
przemówienia zdającego i obejmującego obowiązki Szefa SG WP;
defilada;
7
Obejmujący obowiązki idzie z lewej, a zdający z prawej strony Ministra ON.
Po zakoĔczeniu ceremonii przedstawiciele duszpasterstw wojskowych
8
59
mogą
udzieliü
3. PRZEKAZANIE I PRZYJĉCIE DOWODZENIA RODZAJEM SIŁ ZBROJNYCH
UroczystoĞü przekazania i przyjĊcia dowodzenia RSZ poprzedzona jest
ceremonią wrĊczenia aktu odwołania i wyznaczenia dowódcy RSZ.
Ceremonia wrĊczenia przez Prezydenta RP aktu odwołania i wyznaczenia na
stanowisko dowódcy RSZ odbywa siĊ w siedzibie Prezydenta RP lub innym miejscu
wskazanym przez KancelariĊ Prezydenta RP9.
W uroczystoĞci przekazania i przyjĊcia dowodzenia RSZ biorą udział
przedstawiciele najwyĪszych władz paĔstwowych, Parlamentu RP, kierownictwa
MON i SZ RP oraz duszpasterstw wojskowych.
sztandarowy i orkiestra wojskowa lub trĊbacze.
goĞci;
przybycie zdającego i obejmującego obowiązki dowódcy RSZ;
zapowiada przybycie Prezydenta RP. TrĊbacze grają „Sygnał Prezydencki”,
Prezydent RP wchodzi do sali, wita siĊ z zaproszonymi goĞümi i zajmuje
maszeruje na wyznaczone miejsce, zatrzymuje siĊ i oddaje honory, orkiestra
wojskowa gra hymn RP /trĊbacze grają „Hasło WP”/);
powitanie uczestników uroczystoĞci (przedstawiciel Kancelarii Prezydenta RP
wita uczestników uroczystoĞci);
o odwołaniu dotychczasowego i wyznaczeniu nowego dowódcy RSZ);
ceremonia odwołania i wyznaczenia na stanowisko (dowódcy RSZ wystĊpują
na wyznaczone miejsce. Prezydent RP wrĊcza akty odwołania i wyznaczenia
na stanowisko);
przemówienia zdającego i obejmującego obowiązki dowódcy RSZ;
JeĪeli dowódca RSZ zostaje wyznaczony na kolejną kadencjĊ to ceremonia
wrĊczenia aktu wyznaczenia na stanowisko odbywa z powyĪszym scenariuszem.
W siedzibie dowództwa RSZ moĪe zostaü przeprowadzona uroczystoĞü
przekazania i objĊcia obowiązków dowódcy RSZ. Odbywa siĊ ona analogicznie do
uroczystoĞci przekazania i przyjĊcia dowodzenia SZ RP.
9
60
4. ZDAWANIE I OBEJMOWANIE STANOWISK KIEROWNICZYCH
W INSTYTUCJACH WOJSKOWYCH ORAZ STANOWISK DOWÓDCZYCH
W DOWÓDZTWACH, SZTABACH I JEDNOSTKACH WOJSKOWYCH
W instytucjach wojskowych, dowództwach i sztabach zdawanie oraz
obejmowanie stanowisk kierowniczych i dowódczych odbywa siĊ w obecnoĞci
bezpoĞredniego przełoĪonego oraz innych przełoĪonych – w zaleĪnoĞci od
podporządkowania słuĪbowego instytucji wojskowej, dowództwa i sztabu.
JeĪeli pozwalają na to moĪliwoĞci, w uroczystoĞci powinni wziąü udział
wszyscy Īołnierze i pracownicy wojska zatrudnieni w instytucji wojskowej,
dowództwie lub sztabie. Na uroczystoĞü moĪna zaprosiü przedstawicieli władz
administracyjnych i samorządowych regionu, organizacji pozarządowych i Ğrodowisk
kombatanckich, duszpasterstw wojskowych oraz inne osoby.
UroczystoĞü zdawania i obejmowania stanowisk kierowniczych i dowódczych
powinna odbywaü siĊ w miarĊ moĪliwoĞci w sali tradycji instytucji wojskowej,
dowództwa lub sztabu, w formie uroczystej zbiórki10.
Wojskową asystĊ honorową podczas uroczystoĞci stanowi poczet
sztandarowy i trĊbacz.
Przebieg uroczystoĞci odbywającej siĊ w pomieszczeniu:
przybycie uczestników uroczystoĞci oraz zaproszonych goĞci (przybyli zajmują
wyznaczone miejsca, narrator /konferansjer/ przedstawia uczestnikom
przybycie przełoĪonego oraz zdającego i obejmującego obowiązki (trĊbacz
gra sygnał „BacznoĞü”, przełoĪony w towarzystwie zdającego i obejmującego
obowiązki wchodzi do sali11, przyjmuje meldunek od dowódcy uroczystoĞci,
nastĊpnie zajmuje wskazane miejsce);
„Hasło WP”);
odczytanie rozkazu (decyzji) o wyznaczeniu na stanowisko słuĪbowe
(wyznaczona osoba odczytuje rozkaz /decyzjĊ/ o odwołaniu dotychczasowego
i wyznaczeniu nowego dowódcy /dyrektora, szefa, komendanta, prezesa/);
przemówienie przełoĪonego (przemawiający dziĊkuje dotychczasowemu,
a nastĊpnie przedstawia nowego dowódcĊ /dyrektora, szefa, komendanta,
prezesa/ i krótko charakteryzuje przebieg jego słuĪby /pracy/);
ceremonia przekazania i objĊcia obowiązków (zdający i obejmujący obowiązki
wystĊpują na wyznaczone miejsce. Dowódca uroczystoĞci podaje komendy do
wystąpienia pocztu sztandarowego12, który podchodzi i zatrzymuje siĊ trzy
kroki przed dowódcami. Dowódcy oddają honory i wykonują zwrot: obejmujący
w prawo, a zdający w lewo, stając frontem do siebie. Sztandarowy pochyla
sztandar tak, aby jego dolny płat znajdował siĊ około metra nad ziemią,
dowódcy klĊkają na prawe kolano i w kolejnoĞci: zdający, a nastĊpnie
obejmujący, prawą rĊką ujmują płat sztandaru i całują go, po czym wstają.
Zdający obowiązki wykonuje wykrok w prawo w skos, przejmuje sztandar z rąk
10
UroczystoĞü moĪe byü przeprowadzona równieĪ w formie uroczystego apelu.
Obejmujący obowiązki idzie z lewej, a zdający z prawej strony przełoĪonego.
12
Dotyczy instytucji wojskowej, dowództwa i sztabu, które posiadają sztandar.
11
61

sztandarowego i powraca do postawy zasadniczej. NastĊpnie przekazuje
sztandar obejmującemu obowiązki, który bierze sztandar, przez chwilĊ trzyma
go, po czym wykonuje wykrok w lewo w skos i oddaje sztandar
sztandarowemu. Sztandarowy wykonuje chwyt „Prezentuj”. TrĊbacz gra
„Hasło WP”. Dowódcy podchodzą do stołu i podpisują protokół zdawczoodbiorczy13. NastĊpnie meldują przełoĪonemu zdanie i objĊcie obowiązków,
po czym powracają na poprzednie miejsce. Obejmujący staje z prawej,
a zdający z lewej strony przełoĪonego);
przemówienie zdającego i obejmującego obowiązki dowódcy (dyrektora,
szefa, komendanta, prezesa);
wykonanie pamiątkowego zdjĊcia oraz dokonanie wpisu w KsiĊdze
Pamiątkowej Jednostki (Instytucji) Wojskowej lub Kronice Jednostki (Instytucji)
Wojskowej;
złoĪenie gratulacji;
Przekazanie i objĊcia obowiązków dowódcy jednostki wojskowej odbywa siĊ
w czasie uroczystego apelu na placu apelowym w obecnoĞci całego stanu
osobowego jednostki wojskowej14.
Na uroczystoĞü moĪna zaprosiü przełoĪonego, przedstawicieli władz
administracyjnych i samorządowych regionu, organizacji pozarządowych i Ğrodowisk
kombatanckich, duszpasterstw wojskowych oraz innych partnerów społecznych.
Przebieg uroczystoĞci odbywającej siĊ na placu apelowym:
UroczystoĞü przekazania i objĊcia obowiązków dowódcy jednostki wojskowej
do momentu podniesienia flagi paĔstwowej RP i odegrania hymnu RP przebiega
zgodnie ze scenariuszem uroczystego apelu. Meldunek od dowódcy uroczystoĞci
przyjmuje przełoĪony biorący udział w uroczystoĞci. Towarzyszy mu dowódca
zdający i obejmujący obowiązki. Po odegraniu hymnu RP odbywa siĊ:
odczytanie rozkazu o zmianie na stanowisku dowódcy jednostki wojskowej
(wyznaczona osoba odczytuje rozkaz o zmianie na stanowisku dowódcy
jednostki wojskowej);
przemówienie przełoĪonego (przedstawia on nowego dowódcĊ i krótko
informuje o przebiegu jego dotychczasowej słuĪby, nastĊpnie dziĊkuje
dowódcy zdającemu obowiązki);
ceremonia przekazania i objĊcia obowiązków (zdający i obejmujący obowiązki
schodzą z trybuny i stają w wyznaczonym miejscu frontem do pododdziałów.
Dowódca uroczystoĞci podaje komendy do wystąpienia pocztu
sztandarowego, który wystĊpuje z szyku i zatrzymuje siĊ trzy kroki przed
13
Podpisanie protokółu moĪe siĊ odbyü przed lub po zakoĔczeniu uroczystoĞci w innym miejscu.
Podczas uroczystego apelu moĪna równieĪ zorganizowaü ceremoniĊ przekazania i objĊcia
obowiązków przez dowódców pododdziałów, które posiadają sztandar.
14
62

dowódcami. Dowódcy oddają honory i wykonują zwrot: obejmujący w prawo,
a zdający w lewo, stając frontem do siebie. Sztandarowy pochyla sztandar tak,
aby jego dolny płat znajdował siĊ około metra nad ziemią, dowódcy klĊkają na
prawe kolano i w kolejnoĞci: zdający, a nastĊpnie obejmujący, prawą rĊką
ujmują płat sztandaru i całują go, po czym wstają. Zdający obowiązki
wykonuje wykrok w prawo w skos, przejmuje sztandar z rąk sztandarowego
i powraca do postawy zasadniczej. NastĊpnie przekazuje sztandar
obejmującemu obowiązki, który bierze sztandar, przez chwilĊ trzyma go, po
czym wykonuje wykrok w lewo w skos i oddaje sztandar sztandarowemu.
Sztandarowy wykonuje chwyt „Prezentuj”. TrĊbacz gra „Hasło WP”.
Dowódcy podchodzą do stołu i podpisują protokół zdawczo-odbiorczy15.
NastĊpnie meldują przełoĪonemu zdanie i objĊcie obowiązków)16;
przekazanie proporca rozpoznawczego17 (dowódca uroczystoĞci podaje
komendĊ do wystąpienia Īołnierza /znaczkowego/, który nosi proporzec
rozpoznawczy. Dowódca zdający obowiązki ujmuje oburącz proporzec
rozpoznawczy od znaczkowego, wykonuje zwrot w stronĊ obejmującego
obowiązki i wrĊcza mu proporzec, a ten przekazuje go znaczkowemu. Na
komendĊ dowódcy uroczystoĞci znaczkowy wstĊpuje do szyku. Zdający
i obejmujący obowiązki dokonują wpisu w KsiĊdze Pamiątkowej Jednostki
Wojskowej lub Kronice Jednostki Wojskowej, po czym powracają na trybunĊ
i zajmują miejsca obok przełoĪonego, gdzie obejmujący obowiązki staje po
prawej, a zdający obowiązki po lewej stronie przełoĪonego. NastĊpnie
dowódca uroczystoĞci podaje komendĊ do wstąpienia pocztu sztandarowego,
który wstĊpuje do szyku);
wystąpienia dowódcy zdającego i przyjmującego obowiązki (dowódca zdający
obowiązki składa Īołnierzom i pracownikom wojska podziĊkowanie,
a nastĊpnie dowódca obejmujący obowiązki w krótkim wystąpieniu wita siĊ
z nimi);
przegrupowanie pododdziałów do defilady (w trakcie przegrupowywania
pododdziałów do defilady moĪe byü zaprezentowany pokaz musztry paradnej
lub koncert orkiestry wojskowej);
defilada;
Przekazanie i objĊcie obowiązków dowódcy batalionu18, kompanii, plutonu,
druĪyny (równorzĊdnych) odbywa siĊ w obecnoĞci przełoĪonego na zbiórce całego
stanu osobowego pododdziału. Podczas zbiórki zostaje odczytany rozkaz o zdaniu
i objĊciu obowiązków oraz składa siĊ podziĊkowania i gratulacje.
15
Podpisanie protokółu moĪe siĊ odbyü przed lub po zakoĔczeniu uroczystoĞci w innym miejscu, np.
w sali tradycji, gabinecie dowódcy.
16
Po zakoĔczeniu ceremonii przedstawiciele duszpasterstw wojskowych mogą udzieliü
17
PrzedsiĊwziĊcie jest realizowane, gdy dowódca posiada proporzec rozpoznawczy.
18
Nie dotyczy samodzielnego batalionu.
63
5. UROCZYSTY APEL
Uroczysty apel jest zasadniczą formą przeprowadzania uroczystoĞci
w jednostkach (instytucjach) wojskowych. Apel organizuje siĊ na placu apelowym
z udziałem całego stanu osobowego jednostki (instytucji) wojskowej.
– z okazji Ğwiąt paĔstwowych i wojskowych – uroczysty apel moĪna zorganizowaü
w innym miejscu, np. na rynku miejskim bądĨ w miejscu chwały orĊĪa polskiego.
Do udziału w uroczystym apelu moĪna zaprosiü przełoĪonego, pododdziały
z innych jednostek (instytucji) wojskowych garnizonu, przedstawicieli władz
administracyjnych i samorządowych regionu, duszpasterstw wojskowych, organizacji
pozarządowych i Ğrodowisk kombatanckich oraz młodzieĪ. Ponadto w uroczystoĞci
mogą uczestniczyü sztandary organizacji pozarządowych, Ğrodowisk kombatanckich,
uczelni, szkół i innych partnerów społecznych.
Scenariusz
uroczystego
apelu
moĪna
wzbogacaü
o
elementy
charakterystyczne dla okolicznoĞci jego zorganizowania (np. wrĊczenie odznaczeĔ
i wyróĪnieĔ, aktów mianowania na wyĪsze stopnie wojskowe19, dokonanie wpisu
w KsiĊdze Pamiątkowej Jednostki /Instytucji/ Wojskowej lub Kronice Jednostki
/Instytucji/ Wojskowej, wykonanie pamiątkowego zdjĊcia). Ponadto przed lub po
zakoĔczeniu uroczystego apelu moĪna zorganizowaü przedsiĊwziĊcia dodatkowe,
np. wystĊpy artystyczne, pokaz musztry paradnej.
Wojskową asystĊ honorową podczas uroczystego apelu stanowi kompania
19
JeĪeli w uroczystym apelu bierze udział przełoĪony dowódcy jednostki (instytucji) wojskowej, moĪna
go poprosiü o wrĊczenie odznaczeĔ i wyróĪnieĔ oraz aktów mianowania na wyĪsze stopnie wojskowe.
64
przybycie pododdziałów oraz pocztów sztandarowych20 organizacji
społecznych (pododdziały i poczty sztandarowe, którymi dowodzi Īołnierz
wyznaczony przez organizatora apelu, zajmują wyznaczone miejsca na
placu);
przybycie zaproszonych goĞci (zaproszeni goĞcie zajmują miejsca na trybunie,
narrator /konferansjer/ przedstawia uczestnikom przebieg uroczystoĞci oraz
wprowadza w jej tematykĊ);
wprowadzenie kompanii honorowej i orkiestry wojskowej (dowódca
uroczystoĞci podaje komendĊ do oddania honorów, kompania honorowa,
orkiestra wojskowa zajmują wyznaczone miejsca na placu);
przybycie dowódcy jednostki (instytucji) wojskowej (trĊbacze grają sygnał
„BacznoĞü”, dowódca uroczystoĞci podaje komendĊ do oddania honorów.
Orkiestra wojskowa gra marsza powitalnego, dowódca jednostki /instytucji/
wojskowej przyjmuje meldunek od dowódcy uroczystoĞci, dokonuje przeglądu
pododdziałów, podchodzi do sztandarów i oddaje honory, wita siĊ
z Īołnierzami, nastĊpnie wita siĊ z goĞümi honorowymi i zajmuje miejsce do
rozpoczĊcia uroczystoĞci).
podniesienie flagi paĔstwowej RP na maszt (poczet flagowy wystĊpuje
z szyku21, podchodzi do masztu, flagowy przypina flagĊ. Orkiestra wojskowa
gra hymn RP, flagowy podnosi flagĊ na maszt);
przemówienie dowódcy jednostki (instytucji) wojskowej (dowódca wita
uczestników uroczystoĞci);
czĊĞü okolicznoĞciowa apelu (odczytanie decyzji i rozkazów, wrĊczenie aktów
mianowania, odznaczeĔ, wyróĪnieĔ itp.),
przemówienia okolicznoĞciowe;
przegrupowanie do defilady (dowódca uroczystoĞci podaje komendĊ do
przegrupowania pododdziałów do defilady);
defilada (defiladĊ prowadzi orkiestra wojskowa, grając „WarszawiankĊ” lub
inny marsz. Po dojĞciu do trybuny zatrzymuje siĊ frontem do niej, nie
przerywając gry. Dowódca uroczystoĞci maszerujący na czele pododdziałów,
po oddaniu honorów przełoĪonemu, maszeruje w kierunku trybuny
i zatrzymuje siĊ po jej prawej stronie22. Podczas defilady Īołnierze stojący na
trybunie oddają honory defilującym pododdziałom. DefiladĊ koĔczy przemarsz
orkiestry wojskowej);
odprowadzenie
sztandarów
organizacji
pozarządowych,
Ğrodowisk
kombatanckich, uczelni, szkół i innych partnerów społecznych (wyznaczony
Īołnierz podaje komendĊ do odprowadzenia sztandarów: „W prawo ZWROT”, „Za mną – MARSZ” );
zakoĔczenie uroczystoĞci (dowódca uroczystoĞci melduje dowódcy jednostki
/instytucji/ wojskowej jej zakoĔczenie).
20
Pocztami sztandarowymi powinien dowodziü Īołnierz wyznaczony przez organizatora apelu. Poczty
sztandarowe moĪna ustawiü z lewej strony trybuny (patrząc z trybuny).
21
JeĪeli wzglĊdy organizacyjne tego wymagają, poczet flagowy moĪe staü przy maszcie. W takiej
sytuacji zajmuje on swoje miejsce w czasie wprowadzania pododdziałów w miejsce uroczystoĞci.
22
Patrząc z trybuny.
65
6. UROCZYSTA ZBIÓRKA
Uroczysta zbiórka jest odmianą uroczystego apelu. Przeprowadza siĊ ją
w pomieszczeniach (np. w sali tradycji, ceremonialnej, odpraw, kinowej, hali
sportowej) – w miarĊ moĪliwoĞci – z udziałem całego stanu osobowego jednostki
(instytucji) wojskowej23.
Do udziału w uroczystej zbiórce moĪna zaprosiü przełoĪonego, przedstawicieli
władz administracyjnych i samorządowych regionu, duszpasterstw wojskowych,
organizacji pozarządowych i Ğrodowisk kombatanckich oraz młodzieĪ.
Scenariusz
uroczystej
zbiórki
moĪna
wzbogacaü
o
elementy
charakterystyczne dla okolicznoĞci jej zorganizowania (np. wrĊczenie odznaczeĔ
i wyróĪnieĔ, aktów mianowania na wyĪsze stopnie wojskowe24).
Wojskową asystĊ honorową podczas uroczystej zbiórki stanowi poczet
sztandarowy oraz trĊbacz25.
przybycie Īołnierzy i pracowników wojska;
przybycie zaproszonych goĞci (zaproszeni goĞcie zajmują wyznaczone
miejsca, narrator /konferansjer/ przedstawia uczestnikom przebieg
przybycie dowódcy jednostki (instytucji) wojskowej (trĊbacz gra sygnał
„BacznoĞü”, dowódca uroczystoĞci podaje komendĊ do oddania honorów,
23
JeĞli pozwalają na to warunki.
JeĪeli w uroczystym apelu bierze udział przełoĪony dowódcy jednostki (instytucji) wojskowej,
moĪna go poprosiü o wrĊczenie odznaczeĔ i wyróĪnieĔ oraz aktów mianowania na wyĪsze stopnie
wojskowe.
25
JeĪeli jednostka (instytucja) wojskowa nie posiada sztandaru, uroczysta zbiórka moĪe byü
realizowana bez jego udziału.
24
66

składa meldunek dowódcy jednostki (instytucji) wojskowej, który nastĊpnie
zajmuje miejsce do rozpoczĊcia uroczystoĞci);
maszeruje na wyznaczone miejsce, zatrzymuje siĊ i oddaje honory, trĊbacz
gra „Hasło WP”);
powitanie uczestników uroczystoĞci przez dowódcĊ jednostki (instytucji)
wojskowej (dowódca wita uczestników uroczystoĞci i wygłasza przemówienie
okolicznoĞciowe);
przedsiĊwziĊcia okolicznoĞciowe (odczytanie decyzji i rozkazów, wrĊczenie
aktów mianowania, odznaczeĔ i wyróĪnieĔ itp.);
dokonanie wpisu w KsiĊdze Pamiątkowej Jednostki (Instytucji) Wojskowej lub
Kronice Jednostki (Instytucji) Wojskowej i wykonanie pamiątkowego zdjĊcia;
zakoĔczenie uroczystoĞci (dowódca uroczystoĞci melduje dowódcy jednostki
/instytucji/ wojskowej jej zakoĔczenie);
rozpoczĊcie czĊĞci nieoficjalnej uroczystoĞci (np. składanie podziĊkowaĔ
i gratulacji, wrĊczanie kwiatów).
7. UROCZYSTY CAPSTRZYK
Uroczysty capstrzyk – wieczorny przemarsz wojska ulicami garnizonu, moĪna
zorganizowaü w porozumieniu z władzami administracyjnymi lub samorządowymi
regionu – w przeddzieĔ Ğwiąt paĔstwowych i wojskowych. Capstrzyk moĪe byü
połączony z uroczystym apelem, organizowanym na reprezentacyjnym placu
miejskim lub innym miejscu umoĪliwiającym udział w nim społeczeĔstwa26.
Podczas capstrzyku naleĪy odczytaü apel pamiĊci lub apel poległych
zakoĔczony salwą honorową. Po odczytaniu apelu nastĊpuje przemarsz uczestników
capstrzyku wyznaczonymi ulicami do miejsca pamiĊci narodowej lub chwały
polskiego orĊĪa, gdzie złoĪone zostaną wieĔce i wiązanki.
Do udziału w uroczystym capstrzyku moĪna zaprosiü przełoĪonego,
przedstawicieli władz administracyjnych i samorządowych regionu, duszpasterstw
wojskowych, organizacji pozarządowych i Ğrodowisk kombatanckich, młodzieĪ oraz
pododdziały z innych jednostek (instytucji) wojskowych garnizonu. Ponadto
w uroczystoĞci mogą uczestniczyü sztandary jednostek (instytucji) wojskowych,
organizacji pozarządowych, Ğrodowisk kombatanckich, uczelni, szkół i innych
partnerów społecznych.
W garnizonach moĪna organizowaü capstrzyk gwiaĨdzisty, czyli przemarsz
pododdziałów z kilku punktów wyjĞciowych do okreĞlonego miejsca.
Wojskową asystĊ honorową podczas uroczystego capstrzyku moĪe stanowiü:
kompania honorowa, orkiestra wojskowa, posterunek honorowy, Īołnierze niosący
pochodnie oraz Īołnierze do składania wieĔców i wiązanek.
26
Podczas uroczystego capstrzyku moĪna zorganizowaü pokaz sztucznych ogni, rekonstrukcjĊ
historycznych wydarzeĔ itp.
67
8. UROCZYSTA ZMIANA POSTERUNKU HONOROWEGO PRZED GROBEM
NIEZNANEGO ĩOŁNIERZA W WARSZAWIE
Uroczysta zmiana posterunku honorowego przed GNĩ27 jest przeprowadzana
o godz. 12.00 w kaĪdą niedzielĊ28.
UroczystoĞü moĪe byü połączona ze składaniem wieĔców i wiązanek na płycie
29
GNĩ .
Wojskową asystĊ honorową podczas uroczystej zmiany posterunku
honorowego przed GNĩ stanowi: oficer rozprowadzający, szpaler reprezentacyjny
z bronią, posterunek honorowy oraz trĊbacz i werblista. Ponadto, gdy w trakcie
uroczystoĞci bĊdą składane wieĔce i wiązanki – Īołnierze do ich niesienia.
Do udziału w uroczystoĞci moĪna zaprosiü sztandary organizacji
społecznych oraz delegacje młodzieĪy.
Przebieg uroczystoĞci bez składania wieĔców i wiązanek :
zajmuje wyznaczone miejsce, dowódca uroczystoĞci przedstawia uczestnikom
przebieg uroczystoĞci oraz informacjĊ o GNĩ);
zmiana posterunku honorowego (trĊbacz gra sygnał „BacznoĞü”, wojskowa
asysta honorowa oddaje honory, trĊbacz gra „Hasło WP”. NastĊpnie oficer
rozprowadzający dokonuje zmiany wartowników na posterunku honorowym
przed GNĩ, po dokonaniu zmiany trĊbacz gra sygnał „SłuĪba Wartownicza”
i „ĝpij Kolego”);
Przebieg uroczystoĞci połączonej ze składaniem wieĔców i wiązanek:
wprowadzenie pocztów sztandarowych organizacji pozarządowych, Ğrodowisk
sztandarowe zajmują wyznaczone miejsce);
miejsce, narrator /konferansjer/ przedstawia uczestnikom przebieg
zmiana posterunku honorowego (trĊbacz gra sygnał „BacznoĞü”, wojskowa
asysta honorowa oddaje honory, trĊbacz gra „Hasło WP”. NastĊpnie oficer
rozprowadzający dokonuje zmiany wartowników na posterunku honorowym
przed GNĩ, po dokonaniu zmiany trĊbacz gra sygnał „SłuĪba
Wartownicza”);
27
Szczegółowy scenariusz uroczystoĞci opracowuje DGW.
JeĞli w niedzielĊ przypada ĝwiĊto Narodowe Trzeciego Maja, ĝwiĊto Wojska Polskiego lub
Narodowe ĝwiĊto NiepodległoĞci wówczas uroczystoĞü realizowana jest w formie uroczystej odprawy
wart.
29
Dotyczy uroczystoĞci o charakterze patriotycznym.
28
68

składanie wieĔców i wiązanek na płycie GNĩ30 (Īołnierze, funkcjonariusze
i inne osoby z wieĔcami i wiązankami wystĊpują na wyznaczone miejsce,
delegacje zajmują miejsca za osobami niosącymi wieĔce i wiązanki, trĊbacz
gra sygnał „BacznoĞü”, wojskowa asysta honorowa oddaje honory, werblista
gra „Tremolo”, delegacje podchodzą do GNĩ i zatrzymują siĊ przed nim,
wieĔce i wiązanki zostają złoĪone na płycie GNĩ, delegacje oddają honory
i przechodzą do KsiĊgi Pamiątkowej GNĩ, przewodniczący delegacji składa
podpis, a nastĊpnie z pozostałymi członkami delegacji wraca na poprzednio
zajmowane miejsce);
odegranie utworu okolicznoĞciowego (trĊbacz gra utwór „ĝpij Kolego”);
9. PRZYSIĉGA WOJSKOWA
ZłoĪenie przysiĊgi wojskowej nastĊpuje podczas uroczystego apelu lub
uroczystej zbiórki w miejscu i terminie ustalonym przez dowódcĊ jednostki
wojskowej, rektora-komendanta uczelni wojskowej lub komendanta oĞrodka
szkolnictwa wojskowego.
PrzysiĊgĊ wojskową na terenie jednostki wojskowej, uczelni wojskowej lub
oĞrodka szkolnictwa wojskowego naleĪy przeprowadziü na placu apelowym lub w sali
tradycji31.
uroczystoĞü złoĪenia przysiĊgi wojskowej moĪna zorganizowaü w innym miejscu, np.
na rynku miejskim bądĨ w miejscu chwały orĊĪa polskiego.
W uroczystoĞci powinien uczestniczyü cały stan osobowy jednostki wojskowej,
uczelni wojskowej lub oĞrodka szkolnictwa wojskowego32. Do udziału w ceremonii
zaprasza
siĊ
przełoĪonego,
przedstawicieli
władz
administracyjnych
i samorządowych regionu, duszpasterstw wojskowych, organizacji pozarządowych
i Ğrodowisk kombatanckich oraz młodzieĪ. Ponadto w uroczystoĞci mogą
uczestniczyü
sztandary
jednostek
(instytucji)
wojskowych,
organizacji
społecznych oraz rodziny Īołnierzy składających przysiĊgĊ.
Wojskową asystĊ honorową podczas przysiĊgi wojskowej organizowanej na
otwartej przestrzeni stanowi kompania honorowa i orkiestra wojskowa, a podczas
ceremonii organizowanej w pomieszczeniu poczet sztandarowy i trĊbacz.
Przebieg uroczystoĞci organizowanej w ramach uroczystego apelu:
UroczystoĞü do momentu podniesienia flagi paĔstwowej RP i odegrania
hymnu RP przebiega zgodnie ze scenariuszem uroczystego apelu. Po jego
odegraniu odbywa siĊ:
przemówienie dowódcy jednostki (instytucji) wojskowej33 (dowódca wita
30
uroczystoĞci.
31
W przypadku, kiedy liczba Īołnierzy składających przysiĊgĊ jest niewielka.
32
Nie dotyczy uroczystoĞci organizowanej w sali tradycji.
33
Dotyczy równieĪ rektora-komendanta uczelni wojskowej i komendanta oĞrodka szkolnictwa
wojskowego.
69

uroczysta przysiĊga wojskowa (dowódca uroczystoĞci podaje komendĊ do
wystąpienia pocztu sztandarowego: „Poczet sztandarowy przed front szyku
– MARSZ”. Poczet wystĊpuje na wyznaczone miejsce i zatrzymuje siĊ
frontem do pododdziałów. Sztandarowy wykonuje sztandarem chwyt
„Prezentuj”. Dowódca uroczystoĞci podaje komendĊ do wystąpienia
pododdziału składającego przysiĊgĊ: „…. /nazwa jednostki, uczelni
wojskowej, oĞrodka szkolnictwa wojskowego/ – BACZNOĝû”, „Pododdziały
składające przysiĊgĊ, ….. /liczba/ kroków na wprost – MARSZ”,
a nastĊpnie Īołnierzy wyróĪnionych złoĪeniem przysiĊgi na sztandar:
„ĩołnierze wyróĪnieni złoĪeniem przysiĊgi na sztandar, do sztandaru
– MARSZ”. WyróĪnieni Īołnierze maszerują do sztandaru, na komendĊ
jednego z nich zatrzymują siĊ i wykonują odpowiednio zwrot w prawo i w lewo
– stając twarzami do siebie. Dowódca uroczystoĞci podaje komendĊ: „Do
– PRZYSIĉGI”. Sztandarowy na tĊ komendĊ salutuje sztandarem34, Īołnierze
składający przysiĊgĊ na sztandar kierują wyprostowane prawe rĊce35 w jego
kierunku, dotykając dwoma palcami górnej czĊĞci drzewca. Pozostali Īołnierze
składający przysiĊgĊ, stojący w szyku pododdziału wykonują regulaminowe
czynnoĞci36. Kadra pododdziału salutuje37. Dowódca jednostki /instytucji/
wojskowej odczytuje rotĊ przysiĊgi38, którą Īołnierze powtarzają, nastĊpnie
dowódca uroczystoĞci podaje komendĊ: „Po – PRZYSIĉDZE”. ĩołnierze
składający przysiĊgĊ wykonują regulaminowe czynnoĞci, a składający
przysiĊgĊ na sztandar na komendĊ jednego z nich wykonują zwrot i wstĊpują
do szyku. Po ich wstąpieniu do szyku dowódca uroczystoĞci podaje komendĊ
dla pododdziałów składających przysiĊgĊ: „Pododdziały składające
przysiĊgĊ, w tył – ZWROT”, „….. /liczba/ kroków na wprost – MARSZ”,
„W tył – ZWROT”. NastĊpnie dowódca uroczystoĞci podaje komendĊ dla
pocztu sztandarowego: „Poczet sztandarowy do szyku – MARSZ”. Po
zajĊciu miejsca przez poczet sztandarowy, dowódca uroczystoĞci podaje
komendĊ do przyjĊcia postawy zasadniczej);
udzielenie błogosławieĔstwa39 (kapelan lub kapelani40 udzielają Īołnierzom
błogosławieĔstwa, po czym dowódca uroczystoĞci podaje komendĊ do
przyjĊcia postawy swobodnej);
przemówienie przełoĪonego41;
przemówienie przedstawiciela rodziców Īołnierzy składających przysiĊgĊ;
przemówienie przedstawiciela Īołnierzy składających przysiĊgĊ;
wrĊczenie wyróĪnieĔ (wyznaczona osoba odczytuje rozkazy /decyzje/
o wyróĪnieniu Īołnierzy składających przysiĊgĊ. Dowódca uroczystoĞci podaje
komendĊ do wystąpienia wyróĪnionych, którzy wystĊpują na wyznaczone
miejsca42. Dowódca jednostki /instytucji/ wojskowej wrĊcza wyróĪnienia
34
Sztandarowi pozostałych pocztów sztandarowych, które uczestniczą w uroczystoĞci oddają honory
sztandarami.
35
DłoĔ i palce ułoĪone są tak jak do salutowania.
36
ĩołnierze wykonują czynnoĞci zgodnie z „Regulaminem Musztry Sił Zbrojnych Rzeczypospolitej
Polskiej”.
37
ĩołnierze stojący na trybunie honorowej nie oddają honorów.
38
TreĞü roty przysiĊgi wojskowej zawiera załącznik nr 4.
39
TreĞü błogosławieĔstwa zawiera załącznik nr 5.
40
JeĪeli przysiĊgĊ składają Īołnierze róĪnych wyznaĔ.
41
JeĪeli bierze udział w uroczystoĞci.
42
Do Īołnierzy wyróĪnionych mogą dołączyü ich rodzice lub prawni opiekunowie.
70

i składa gratulacje, nastĊpnie powraca na trybunĊ honorową, a wyróĪnieni na
komendĊ dowódcy uroczystoĞci wstĊpują do szyku);
przegrupowania pododdziałów do defilady);
defilada;
zakoĔczenie uroczystoĞci43.
Przebieg uroczystoĞci w ramach uroczystej zbiórki:
UroczystoĞü do momentu wprowadzenia sztandaru i odegrania przez trĊbacza
„Hasła WP” przebiega zgodnie ze scenariuszem uroczystej zbiórki. Po jego
przemówienie dowódcy jednostki (instytucji) wojskowej44 (dowódca wita
uroczysta przysiĊga wojskowa (dowódca uroczystoĞci podaje komendĊ do
wystąpienia pocztu sztandarowego. Poczet wystĊpuje na wyznaczone miejsce
i zatrzymuje siĊ frontem do Īołnierzy składających przysiĊgĊ. Sztandarowy
wykonuje sztandarem chwyt „Prezentuj”. Dowódca uroczystoĞci podaje
komendĊ do wystąpienia Īołnierzy wyróĪnionych złoĪeniem przysiĊgi na
sztandar: „ĩołnierze wyróĪnieni złoĪeniem przysiĊgi na sztandar, do
43
Po zakoĔczeniu uroczystoĞci moĪna zorganizowaü spotkanie okolicznoĞciowe.
Dotyczy równieĪ rektora-komendanta uczelni wojskowej i komendanta oĞrodka szkolnictwa
wojskowego.
44
71

sztandaru – MARSZ”45. WyróĪnieni Īołnierze maszerują do sztandaru,
zatrzymują siĊ, na komendĊ jednego z nich wykonują odpowiednio zwrot
w prawo i w lewo – stając twarzami do siebie. Dowódca uroczystoĞci podaje
komendĊ: „Do – PRZYSIĉGI”. Sztandarowy na tĊ komendĊ salutuje
sztandarem, Īołnierze składający przysiĊgĊ na sztandar kierują wyprostowane
prawe rĊce46 w jego kierunku, dotykając dwoma palcami górnej czĊĞci
drzewca. Pozostali Īołnierze składający przysiĊgĊ wykonują regulaminowe
czynnoĞci47. Dowódca jednostki /instytucji/ wojskowej odczytuje rotĊ przysiĊgi,
którą Īołnierze powtarzają, po czym dowódca uroczystoĞci podaje komendĊ:
„Po – PRZYSIĉDZE”. Dowódca uroczystoĞci podaje komendy do wstąpienia
do szyku Īołnierzy składających przysiĊgĊ na sztandar oraz pocztu
sztandarowego na wyznaczone miejsce. Po zajĊciu miejsca przez poczet
sztandarowy dowódca uroczystoĞci podaje komendĊ do przyjĊcia postawy
zasadniczej);
udzielenie błogosławieĔstwa48 (kapelan lub kapelani49 udzielają Īołnierzom
błogosławieĔstwa, po czym dowódca uroczystoĞci podaje komendĊ do
przyjĊcia postawy swobodnej);
przemówienie przełoĪonego50;
przemówienie przedstawiciela rodziców Īołnierzy składających przysiĊgĊ;
przemówienie Īołnierza składającego przysiĊgĊ;
wrĊczenie wyróĪnieĔ (wyznaczona osoba odczytuje rozkazy dowódcy
jednostki /instytucji/ wojskowej o wyróĪnieniu Īołnierzy składających
przysiĊgĊ. Dowódca uroczystoĞci podaje komendĊ do wystąpienia
wyróĪnionych, którzy wystĊpują na wyznaczone miejsca. Dowódca jednostki
/instytucji/ wojskowej wrĊcza wyróĪnienia i składa gratulacje, nastĊpnie na
komendĊ dowódcy uroczystoĞci wszyscy powracają na poprzednie miejsca);
10. UROCZYSTE WRĉCZANIE I POĩEGNANIE SZTANDARU
1) WRĉCZANIE SZTANDARU
UroczystoĞü wrĊczenia sztandaru organizuje siĊ na placu apelowym jednostki
(instytucji) wojskowej lub w porozumieniu z władzami administracyjnymi lub
samorządowymi regionu, w innym miejscu, np. na rynku miejskim bądĨ w miejscu
chwały orĊĪa polskiego52. UroczystoĞü moĪe byü poprzedzona uroczystą Mszą
45
W przypadku małej liczby Īołnierzy moĪna ominąü tĊ komendĊ.
DłoĔ i palce ułoĪone są tak jak do salutowania.
47
ĩołnierze wykonują czynnoĞci zgodnie z „Regulaminem Musztry Sił Zbrojnych Rzeczypospolitej
Polskiej”.
48
TreĞü błogosławieĔstwa zawiera załącznik nr 5.
49
JeĪeli przysiĊgĊ składają Īołnierze róĪnych wyznaĔ.
50
JeĪeli bierze udział w uroczystoĞci.
51
Po zakoĔczeniu uroczystoĞci moĪna zorganizowaü spotkanie okolicznoĞciowe.
52
W jednostce (instytucji) wojskowej z tej okazji moĪna zorganizowaü „DzieĔ otwartych koszar” oraz
inne przedsiĊwziĊcia promujące wojsko w społeczeĔstwie.
46
72
ĞwiĊtą lub NaboĪeĔstwem z okazji wrĊczenia sztandaru jednostce (instytucji)
wojskowej.
Sztandar wraz z aktem nadania wrĊcza dowódcy jednostki (instytucji)
wojskowej Prezydent RP lub, w jego imieniu, Minister ON bądĨ ich przedstawiciel.
Do udziału w uroczystoĞci zaprasza siĊ fundatorów sztandaru, rodziców
chrzestnych, a takĪe przełoĪonych, przedstawicieli władz administracyjnych
i samorządowych regionu, duszpasterstw wojskowych, organizacji pozarządowych,
Ğrodowisk kombatanckich oraz młodzieĪ. Ponadto w uroczystoĞci mogą uczestniczyü
sztandary jednostek (instytucji) wojskowych, organizacji pozarządowych, Ğrodowisk
W uroczystoĞci powinien uczestniczyü cały stan osobowy jednostki (instytucji)
wojskowej oraz w miarĊ moĪliwoĞci pododdziały z innych jednostek (instytucji)
wojskowych garnizonu.
W miejscu uroczystoĞci przed trybuną honorową na stole przykrytym suknem
wykłada siĊ rozwiniĊty sztandar. Obok sztandaru ustawia siĊ stolik z wyłoĪonymi
paramentami liturgicznymi, młotkiem do wbijania gwoĨdzi honorowych
i pamiątkowych oraz aktem ufundowania sztandaru.
odczytanie aktu ufundowania sztandaru, wbicie gwoĨdzi honorowych
i pamiątkowych (rodzice chrzestni zajmują miejsce przy stoliku ze sztandarem.
TrĊbacz gra sygnał „Słuchajcie Wszyscy”, przedstawiciel fundatora
odczytuje akt ufundowania sztandaru, a nastĊpnie zaprasza fundatorów
i zaproszonych goĞci do wbicia gwoĨdzi honorowych i pamiątkowych. Po
wbiciu gwoĨdzi osoby wbijające je składają podpisy na akcie ufundowania
sztandaru oraz powracają na poprzednie miejsca);
poĞwiĊcenie sztandaru (rodzice chrzestni sztandaru proszą kapelana
o poĞwiĊcenie sztandaru. Kapelan odmawia modlitwĊ53, dokonuje
poĞwiĊcenia sztandaru i wraca na poprzednie miejsce);
odczytanie aktu nadania sztandaru (trĊbacz gra sygnał „BacznoĞü”,
pododdziały przyjmują postawĊ zasadniczą, przedstawiciel Prezydenta RP
odczytuje akt nadania sztandaru jednostce /instytucji/ wojskowej);
wrĊczenie sztandaru (dowódca uroczystoĞci podaje komendĊ do wystąpienia
pocztu sztandarowego. Poczet wystĊpuje przed front pododdziałów
i zatrzymuje siĊ na wyznaczonym miejscu. Prezydent RP oraz dowódca
jednostki /instytucji/ wojskowej wystĊpują na wyznaczone miejsca. Dowódca
uroczystoĞci podaje komendĊ do oddania honorów. Rodzice chrzestni
podnoszą sztandar ze stołu i przekazują go Prezydentowi RP, który podnosi
sztandar do pozycji pionowej, trĊbacz gra sygnał „Słuchajcie Wszyscy”.
53
W przypadku uczestniczenia w uroczystoĞci kapelanów kilku duszpasterstw,
i poĞwiĊcenia dokonywane są kolejno – zgodnie ze scenariuszem uroczystoĞci.
73
modlitwy

WrĊczający wygłasza formułĊ „WrĊczam54 …… /podaje pełną nazwĊ
jednostki //instytucji// wojskowej/ sztandar ufundowany przez …… /podaje
nazwĊ fundatora sztandaru/”. NastĊpnie Prezydent RP pochyla sztandar tak,
Dowódca jednostki /instytucji/ wojskowej klĊka na prawe kolano, prawą rĊką
ujmuje płat sztandaru, podnosi go do ust i całuje. NastĊpnie wstaje, przejmuje
sztandar od Prezydenta RP odpowiadając: „Ku chwale Ojczyzny”, wykonuje
zwrot i dokonuje prezentacji sztandaru jednostce /instytucji/ wojskowej,
pochylając go w prawo, po czym w lewo. Poczet sztandarowy klĊka na prawe
kolano55, dowódca jednostki /instytucji/ wojskowej pochyla sztandar,
sztandarowy prawą rĊką ujmuje płat sztandaru, unosi go do ust i całuje. Na
sygnał podany przez dowódcĊ pocztu, poczet wstaje, sztandarowy przejmuje
sztandar od dowódcy jednostki /instytucji/ wojskowej i trzyma go w połoĪeniu
„Prezentuj”, trĊbacz gra „Hasło WP”. Poczet oddaje honory. NastĊpnie
Prezydent RP, dowódca jednostki /instytucji/ wojskowej i rodzice chrzestni
powracają na trybunĊ. Dowódca uroczystoĞci podaje komendĊ do prezentacji
sztandaru przez poczet: „Poczet sztandarowy – BACZNOĝû”, „Do
prezentacji sztandaru – MARSZ”. Poczet maszeruje na lewe skrzydło
ugrupowania pododdziałów, nastĊpnie nie przerywając marszu przechodzi
przed jego frontem i zajmuje miejsce w szyku);
przemówienie Prezydenta RP;
defilada;
2) POĩEGNANIE SZTANDARU
UroczystoĞü poĪegnania sztandaru organizuje siĊ na placu apelowym
jednostki (instytucji) wojskowej lub w porozumieniu z władzami administracyjnymi lub
samorządowymi regionu, w innym miejscu, np. na rynku miejskim bądĨ w miejscu
chwały orĊĪa polskiego.
Do udziału w uroczystoĞci zaprasza siĊ fundatorów sztandaru, rodziców
chrzestnych, a takĪe przełoĪonych, przedstawicieli władz administracyjnych
i samorządowych regionu, duszpasterstw wojskowych, organizacji pozarządowych,
Ğrodowisk kombatanckich oraz młodzieĪ. Ponadto w uroczystoĞci mogą uczestniczyü
sztandary jednostek (instytucji) wojskowych, organizacji pozarządowych, Ğrodowisk
W uroczystoĞci powinien uczestniczyü cały stan osobowy jednostki (instytucji)
wojskowej oraz w miarĊ moĪliwoĞci pododdziały z innych jednostek (instytucji)
wojskowych garnizonu.
54
JeĞli sztandar wrĊcza przedstawiciel Prezydenta RP, Minister ON lub jego przedstawiciel,
to formułĊ wrĊczania sztandaru rozpoczyna słowami: „W imieniu Prezydenta RP…”.
55
JeĪeli poczet sztandarowy jest uzbrojony w szable, wówczas klĊka tylko sztandarowy. Dowódca
pocztu i asystujący prezentują broĔ.
74
odczytanie rozkazu o rozformowaniu (przeformowaniu) jednostki (instytucji)
wojskowej lub zmianie sztandaru (wyznaczona osoba odczytuje rozkaz
o rozformowaniu /przeformowaniu/ jednostki /instytucji/ wojskowej lub zmianie
sztandaru);
przemówienie przełoĪonego;
przemówienia okolicznoĞciowe zaproszonych goĞci;
poĪegnanie sztandaru przez delegacjĊ Īołnierzy (dowódca uroczystoĞci
podaje komendĊ do wystąpienia pocztu sztandarowego. Poczet wystĊpuje na
wyznaczone miejsce i zatrzymuje siĊ frontem do pododdziałów. Sztandarowy
wykonuje sztandarem chwyt „Prezentuj”. Dowódca uroczystoĞci podaje
komendĊ do wystąpienia delegacji Īołnierzy /przedstawicieli wszystkich
korpusów/ Īegnającej sztandar: „Delegacja Īołnierzy, do poĪegnania
sztandaru – MARSZ”. Delegacja wystĊpuje z szyku, maszeruje do sztandaru
i zatrzymuje siĊ trzy kroki przed nim. Sztandarowy pochyla sztandar tak, aby
jego dolny brzeg znajdował siĊ na wysokoĞci około metra nad ziemią. ĩołnierz
stojący w Ğrodku delegacji klĊka na prawe kolano, prawą rĊką ujmuje płat
sztandaru, podnosi go do ust, całuje, a nastĊpnie wstaje. Sztandarowy
wykonuje chwyt „Na ramiĊ”. Dowódca uroczystoĞci podaje komendĊ do
wstąpienia delegacji do szyku);
poĪegnanie sztandaru przez dowódcĊ jednostki (instytucji) wojskowej (dowódca
schodzi z trybuny, staje przed sztandarem i oddaje honory. Sztandarowy pochyla
sztandar tak, aby jego dolny płat znajdował siĊ na wysokoĞci około metra nad
ziemią. Dowódca klĊka na prawe kolano, prawą rĊką ujmuje płat sztandaru,
podnosi go do ust i całuje. NastĊpnie wstaje, przejmuje sztandar od
sztandarowego, wykonuje w tył zwrot, dokonuje prezentacji sztandaru jednostce
/instytucji/ wojskowej, pochylając go w prawo i w lewo, a nastĊpnie przekazuje
sztandar sztandarowemu. Sztandarowy wykonuje sztandarem chwyt „Prezentuj”,
trĊbacze grają „Hasło WP”. Dowódca jednostki /instytucji/ wojskowej powraca na
trybunĊ, a dowódca uroczystoĞci podaje komendĊ do poĪegnalnego przemarszu
pocztu sztandarowego: „Poczet sztandarowy – BACZNOĝû”, „Do poĪegnania
sztandaru – MARSZ”. Poczet maszeruje na lewe skrzydło ugrupowania
pododdziałów, nastĊpnie nie przerywając marszu przechodzi przed jego frontem
i po miniĊciu pododdziałów maszeruje w stronĊ trybuny, gdzie zajmuje
defilada;
JeĪeli jednostka (instytucja) wojskowa otrzymuje w tym samym dniu nowy
sztandar, to uroczystoĞü tĊ naleĪy poprzedziü poĪegnaniem starego sztandaru (bez
defilady). Po uroczystoĞci poĪegnania poczet sztandarowy ze starym sztandarem
zajmuje miejsce przy trybunie56. Pozostaje tam do zakoĔczenia defilady koĔczącej
uroczystoĞü wrĊczenia nowego sztandaru.
56
Po zakoĔczeniu uroczystoĞci sztandar wojskowy naleĪy przekazaü do Muzeum Wojska Polskiego
wraz z aktami jego nadania i ufundowania.
75
11. UROCZYSTE WRĉCZANIE PROPORCÓW ROZPOZNAWCZYCH
Proporce rozpoznawcze są znakami uĪywanymi w SZ RP57. WrĊczenie
dowódcom nadanych im proporców rozpoznawczych odbywa siĊ w trakcie
uroczystego apelu z udziałem całego stanu osobowego jednostki wojskowej na placu
apelowym.
UroczystoĞü moĪna zorganizowaü podczas obchodów Ğwiąt wojskowych lub
rocznic historycznych wydarzeĔ. Ceremonia wrĊczenia proporców rozpoznawczych
jest wówczas jednym z elementów czĊĞci okolicznoĞciowej apelu.
Podczas uroczystoĞci przed trybuną honorową ustawia siĊ stół, na którym
umieszcza siĊ proporce rozpoznawcze.
UroczystoĞü do momentu rozpoczĊcia czĊĞci okolicznoĞciowej przebiega
zgodnie ze scenariuszem uroczystego apelu. NastĊpnie odbywa siĊ:
odczytanie decyzji o nadaniu proporców rozpoznawczych (wyznaczona osoba
odczytuje decyzje MON);
ceremonia wrĊczenia proporców rozpoznawczego (dowódca jednostki
wojskowej schodzi z trybuny i podchodzi do stołu z wyłoĪonymi proporcami.
Dowódca uroczystoĞci podaje komendĊ do wystąpienia dowódców oddziałów
/pododdziałów/, którzy po wystąpieniu zatrzymują siĊ trzy kroki przed dowódcą
jednostki wojskowej. Ujmuje on oburącz proporzec, prezentuje go przez
podniesienie na wysokoĞü wyciągniĊtych rąk i nastĊpnie robiąc wykrok do
przodu przekazuje dowódcy oddziału /pododdziału/ wypowiadając słowa:
„W imieniu słuĪby wrĊczam Panu /Pani/ proporzec rozpoznawczy
dowódcy …. /nazwa oddziału, pododdziału/”. Dowódca, któremu nadano
znak rozpoznawczy robi wykrok w stronĊ przekazującego, chwyta proporzec
oburącz, odpowiada: „Ku chwale Ojczyzny” i stawia go przy bucie prawej
nogi. NastĊpnie dowódca uroczystoĞci podaje komendĊ do wystąpienia
Īołnierza, który bĊdzie nosił proporzec rozpoznawczy58. W tym czasie
dowódca, któremu nadano proporzec rozpoznawczy zajmuje miejsce z prawej
strony dowódcy jednostki wojskowej. Wezwany Īołnierz wystĊpuje z szyku i
staje trzy kroki przed dowódcą oddziału /pododdziału/. Ten ujmuje oburącz
proporzec i przekazuje go znaczkowemu. Na komendĊ dowódcy uroczystoĞci
znaczkowy i dowódca oddziału (pododdziału) wstĊpują do szyku maszerując
obok siebie. Znaczkowy podczas marszu niesie proporzec rozpoznawczy na
prawym ramieniu. Po wstąpieniu do szyku znaczkowy zajmuje miejsce na
lewo od dowódcy)59;
defilada;
57
RozróĪnia siĊ proporce rozpoznawcze dowódców związków operacyjnych, taktycznych, oddziałów
i pododdziałów. Proporce te moĪna uĪywaü m.in. podczas zbiórek jednostki wojskowej
i pododdziałów.
58
Proporzec rozpoznawczy nosi Īołnierz zwany znaczkowym.
59
W kolumnie marszowej znaczkowy maszeruje za dowódcą.
76
Dowódca oddziału (pododdziału) zdający obowiązki słuĪbowe przekazuje
proporzec rozpoznawczy dowódcy przyjmującemu obowiązki, podczas uroczystoĞci
przekazania obowiązków.
W przypadku rozwiązania oddziału (pododdziału) proporce rozpoznawcze
powinny byü przekazywane do Muzeum WP wraz ze sztandarem rozformowanej
jednostki wojskowej lub do jednostki dziedziczącej jej tradycje.
12. PRZEKAZYWANIE TRADYCJI JEDNOSTCE (INSTYTUCJI) WOJSKOWEJ
LUB ZWIĄZKOWI TAKTYCZNEMU, NADANIE IMIENIA PATRONA, NAZWY
WYRÓĩNIAJĄCEJ
Przekazanie tradycji jednostce (instytucji) wojskowej lub związkowi
taktycznemu polega na przekazaniu jej dziedzictwa tradycji, nadaniu imienia
patrona60, nazwy wyróĪniającej61, odznaki pamiątkowej, oznaki rozpoznawczej, barw,
proporczyków, proporców, przejĊciu rodowodu oraz ustanowieniu daty ĞwiĊta.
UroczystoĞü nadania imienia patrona lub nazwy wyróĪniającej w jednostkach
(instytucjach) wojskowych powinna byü przeprowadzona w formie uroczystego apelu
na placu apelowym albo w uzgodnieniu z władzami administracyjnymi regionu,
w innym miejscu, np. na rynku miejskim, w miejscu chwały orĊĪa polskiego62.
W uroczystoĞci powinien uczestniczyü cały stan osobowy jednostki /instytucji/
wojskowej.
Do udziału w uroczystoĞci zaprasza siĊ przełoĪonych, przedstawicieli władz
pozarządowych i Ğrodowisk kombatanckich oraz młodzieĪ. W uroczystoĞci mogą
braü udział sztandary jednostek wojskowych, organizacji pozarządowych, Ğrodowisk
Ponadto na uroczystoĞü zaprasza siĊ – w miarĊ moĪliwoĞci – jako goĞci
honorowych przedstawiciela rodziny patrona, a takĪe delegacje kombatantów
i weteranów oddziałów, z którymi patron był związany. Wojskową asystĊ honorową
podczas uroczystoĞci stanowi kompania honorowa i orkiestra wojskowa.
JeĪeli uroczystoĞü jest połączona z odsłoniĊciem pomnika lub tablicy
pamiątkowej ku czci patrona jednostki (instytucji) wojskowej, wówczas pół godziny
przed jej rozpoczĊciem wystawia siĊ przy nich posterunek honorowy. Pomnik lub
tablicĊ pamiątkową odsłania siĊ po zakoĔczeniu uroczystego apelu zgodnie
z zasadami dotyczącymi odsłaniania pomników i tablic pamiątkowych.
Przebieg uroczystoĞci organizowanej w formie uroczystego apelu:
60
ImiĊ patrona, wybitnego Polaka, bohatera walk o niepodległoĞü kraju, to symbol wiĊzi łączącej
wojsko ze społeczeĔstwem.
61
Nazwa wyróĪniająca wywodzi siĊ od nazwy miejscowoĞci lub regionu stacjonowania jednostki
(instytucji) wojskowej lub związku taktycznego.
62
Przebieg uroczystoĞci dotyczącej ustanowienia ĞwiĊta oraz nadania nazwy wyróĪniającej jednostce
(instytucji) wojskowej jest podobny do ceremonii nadania imienia patrona.
77

ceremonia nadania imienia patrona lub nazwy wyróĪniającej (wyznaczona
osoba odczytuje decyzjĊ Ministra ON o nadaniu imienia patrona lub nazwy
wyróĪniającej);
przemówienia okolicznoĞciowe (przemówienie wygłasza przełoĪony oraz
osoba związana z patronem /np. członek rodziny/, przedstawiciel Ğrodowiska
kombatanckiego, władz administracyjnych lub samorządowych regionu
/w przypadku nadania nazwy wyróĪniającej/);
czĊĞü okolicznoĞciowa apelu (odczytanie postanowieĔ /decyzji, rozkazów/
dotyczących przyznania odznaczeĔ i wyróĪnieĔ. Dowódca uroczystoĞci podaje
komendĊ do wystąpienia osób wyróĪnionych. Dowódca jednostki /instytucji/
wojskowej dokonuje wrĊczenia odznak orderów i odznaczeĔ, odznak
pamiątkowych, oznak rozpoznawczych itp. Dowódca uroczystoĞci podaje
komendĊ do wstąpienia osób wyróĪnionych, które zajmują poprzednie
miejsca);
defilada;
UroczystoĞü w instytucjach wojskowych powinna byü przeprowadzona
w formie uroczystej zbiórki. Wojskową asystĊ honorową podczas uroczystoĞci
stanowi poczet sztandarowy i trĊbacz.
Przebieg uroczystoĞci organizowanej w formie uroczystej zbiórki:
UroczystoĞü do momentu wprowadzenia sztandaru63 i odegrania przez
trĊbacza „Hasła WP” przebiega zgodnie ze scenariuszem uroczystej zbiórki. Po jego
przemówienie dyrektora (komendanta, szefa, prezesa) instytucji wojskowej
(dyrektor wita uczestników uroczystoĞci);
ceremonia nadania imienia patrona lub nazwy wyróĪniającej (wyznaczona
osoba odczytuje decyzjĊ Ministra ON o nadaniu imienia patrona lub nazwy
wyróĪniającej);
przemówienia okolicznoĞciowe (przemówienie wygłasza przełoĪony oraz
osoba związana z patronem /np. członek rodziny/, przedstawiciel Ğrodowiska
kombatanckiego oraz władz administracyjnych lub samorządowych
/w przypadku nadania nazwy wyróĪniającej/);
czĊĞü okolicznoĞciowa (odczytanie postanowieĔ /decyzji, rozkazów/
dotyczących przyznania odznaczeĔ i wyróĪnieĔ. Dowódca uroczystoĞci podaje
komendĊ do wystąpienia osób wyróĪnionych. Dyrektor dokonuje wrĊczenia
odznak orderów i odznaczeĔ, odznak pamiątkowych, oznak rozpoznawczych
itp. Dowódca uroczystoĞci podaje komendĊ do wstąpienia osób wyróĪnionych,
które zajmują poprzednie miejsca);
sztandarowy oddaje honory, trĊbacz gra „Hasło WP”, nastĊpnie poczet
63
Dotyczy instytucji wojskowych posiadających sztandar.
78
13. WRĉCZENIE ORDERU LUB ODZNACZENIA ODDZIAŁOM (PODODDZIAŁOM)
UroczystoĞü w jednostkach wojskowych powinna byü przeprowadzona
w formie uroczystego apelu na placu apelowym jednostki wojskowej lub
w uzgodnieniu z władzami administracyjnymi regionu, w innym miejscu, np. na rynku
miejskim lub w miejscu chwały orĊĪa polskiego. W uroczystoĞci powinien
uczestniczyü cały stan osobowy jednostki wojskowej.
paĔstwowych, administracyjnych i samorządowych regionu, duszpasterstw
wojskowych, organizacji pozarządowych i Ğrodowisk kombatanckich, młodzieĪ
i innych partnerów społecznych.
przemówienie dowódcy jednostki wojskowej (dowódca wita uczestników
uroczystoĞci);
odczytanie postanowienia (decyzji) o odznaczeniu oddziału (pododdziału
orderem lub odznaczeniem (wyznaczona osoba odczytuje postanowienie
/decyzjĊ/);
wystąpienie pocztu sztandarowego (dowódca uroczystoĞci podaje komendĊ
do wystąpienia pocztu: „Poczet sztandarowy, do dekoracji …. /nazwa
orderu, odznaczenia/ – MARSZ”. Poczet wystĊpuje przed front pododdziałów
i zatrzymuje siĊ w wyznaczonym miejscu);
ceremonia przypiĊcia odznaki orderu lub odznaczenia na sztandar jednostki
wojskowej (przedstawiciel urzĊdu nadającego order lub odznaczenie
w asyĞcie dowódcy jednostki wojskowej oraz Īołnierza niosącego order lub
odznaczenie64, zatrzymuje siĊ przed sztandarem i oddaje honory /Īołnierz
przez salutowanie, a osoba cywilna przez skłon głowy/. Sztandarowy pochyla
sztandar. Dekorujący bierze z poduszki wstĊgĊ z orderem lub odznaczeniem,
podchodzi do sztandaru i wiesza go na drzewcu sztandaru65. TrĊbacz gra
„Hasło WP”. Po jego odegraniu powracają na poprzednie miejsca. NastĊpnie
dowódca uroczystoĞci podaje komendĊ do prezentacji orderu /odznaczenia/:
„Poczet sztandarowy, do prezentacji orderu /odznaczenia/ – MARSZ”.
Poczet rozpoczyna marsz do prezentacji, przechodzi przed frontem
pododdziałów i nastĊpnie zajmuje miejsce w szyku);
przemówienie dekorującego;
64
Odznaka orderu lub odznaczenia umieszczona u dołu kokardy uwiązanej ze wstĊgi (wstąĪki)
odpowiedniej dla danej klasy orderu lub odznaczenia jest przypiĊta do poduszki o wymiarach 35x35 cm.
wykonanej z ciemno-czerwonej tkaniny. KoĔce kokardy zakoĔczone są frĊdzlami koloru złotego.
65
Kokarda powinna mieü haftkĊ, którą przypina siĊ order lub odznaczenie do zaczepu umocowanego
uprzednio na drzewcu sztandaru. KokardĊ z odznaką orderu lub odznaczenia zawiesza siĊ na
drzewcu od strony płata sztandaru, na której znajduje siĊ godło paĔstwowe RP. Pierwszy order lub
odznaczenie zawiesza siĊ na wysokoĞci górnej krawĊdzi płata sztandaru. WiĊkszą iloĞü orderów lub
odznaczeĔ zawiesza siĊ wzdłuĪ drzewca z góry w dół, według starszeĔstwa, w odstĊpach 5-10 cm.
79

czĊĞü okolicznoĞciowa apelu (wyznaczona osoba odczytuje postanowienia
/decyzje, rozkazy/ o nadaniu orderów, odznaczeĔ i innych wyróĪnieĔ.
Dowódca jednostki wojskowej dokonuje ich wrĊczenia);
defilada;
14. UTOĩSAMIENIE ODDZIAŁU (PODODDZIAŁU) Z JEDNOSTKĄ WOJSKOWĄ
ODZNACZONĄ ORDEREM WOJENNYM VIRTUTI MILITARI
Zgodnie ze statutem Kapituły Orderu Wojennego VM oddział (pododdział)
wojskowy moĪe byü utoĪsamiony z jednostką wojskową odznaczoną Orderem
Wojennym VM. UtoĪsamienie polega na przeniesieniu orderu z wojskowego
sztandaru historycznego jednostki wojskowej odznaczonej orderem na sztandar
jednostki wojskowej, która spełniła wymagania i warunki okreĞlone w statucie
Kapituły Orderu Wojennego VM. W przypadku utoĪsamianych pododdziałów
znajdujących siĊ w strukturach jednostki wojskowej order przenosi siĊ na płomieĔ
trąbki66.
UroczystoĞü w jednostkach wojskowych powinna byü przeprowadzona
w formie uroczystego apelu na placu apelowym jednostki wojskowej lub
w uzgodnieniu z władzami administracyjnymi regionu, w innym miejscu, np. na rynku
miejskim lub w miejscu chwały orĊĪa polskiego. W uroczystoĞci powinien
uczestniczyü cały stan osobowy jednostki wojskowej.
pozarządowych i Ğrodowisk kombatanckich, młodzieĪ oraz sztandary jednostek
wojskowych, organizacji pozarządowych, Ğrodowisk kombatanckich, uczelni, szkół
uroczystoĞci);
odczytanie protokołu kapituły Orderu Wojennego VM (trĊbacz gra sygnał
„Słuchajcie Wszyscy”, a przedstawiciel organizatorów uroczystoĞci
odczytuje protokół Kapituły Orderu Wojennego VM o utoĪsamieniu z jednostką
wojskową odznaczoną Orderem Wojennym VM);
wystąpienie pocztu sztandarowego z wojskowym sztandarem historycznym67
oraz pocztu sztandarowego utoĪsamianej jednostki wojskowej, a w przypadku
66
UroczystoĞü jest organizowana we współpracy z Kapitułą Orderu Wojennego VM.
W przypadku braku moĪliwoĞci wystąpienia podczas uroczystoĞci pocztu sztandarowego
z wojskowym sztandarem historycznym, Order Wojenny VM umieszczony jest na poduszce, którą
naleĪy ułoĪyü na udekorowanym stole przed trybuną honorową.
67
80

pododdziału utoĪsamianego – pocztu trąbki68 (dowódca uroczystoĞci podaje
komendĊ do wystąpienia pocztów. Poczty wystĊpują przed front pododdziałów
i zatrzymują siĊ na wyznaczonych miejscach. Kanclerz Orderu Wojennego VM
lub przedstawiciel Kapituły i dowódca jednostki wojskowej wystĊpują na
wyznaczone miejsca);
ceremonia przepiĊcia Orderu Wojennego VM z wojskowego sztandaru
historycznego na sztandar utoĪsamianej jednostki wojskowej lub płomieĔ
trąbki (kanclerz Orderu Wojennego VM lub przedstawiciel Kapituły
w obecnoĞci dowódcy jednostki wojskowej przepina Order. Po przypiĊciu
Orderu, trĊbacz gra „Hasło WP”, po jego odegraniu powracają na trybunĊ.
NastĊpnie na komendĊ dowódcy uroczystoĞci poczet rozpoczyna marsz do
prezentacji, przechodzi przed frontem pododdziałów i nastĊpnie zajmuje
miejsce w szyku);
przemówienie Kanclerza Orderu Wojennego VM lub przedstawiciela Kapituły;
czĊĞü okolicznoĞciowa apelu (wyznaczona osoba odczytuje postanowienia
/decyzje, rozkazy/ o przyznaniu odznaczeĔ paĔstwowych i resortowych,
odznak pamiątkowych i innych wyróĪnieĔ. Dowódca jednostki wojskowej
dokonuje ich wrĊczenia);
defilada;
15. PRZEKAZANIE DO GABINETU ORDERU WOJENNEGO VIRTUTI MILITARI
SYMBOLICZNYCH ZNAKÓW IDENTYFIKUJĄCYCH JEDNOSTKI
WOJSKOWE UTOĩSAMIONE Z ODDZIAŁAMI (PODODDZIAŁAMI)
ODZNACZONYMI ORDEREM
Jednostki wojskowe utoĪsamiane z oddziałami (pododdziałami) odznaczonymi
Orderem Wojennym VM przekazują swoje symboliczne znaki identyfikujące do
Gabinetu Orderu VM znajdującego siĊ w Pałacu Belwederskim69
W uroczystoĞci, poza Kapitułą Orderu Wojennego VM, udział bierze Prezydent
RP, Minister ON i Szef SG WP. Ponadto do udziału w uroczystoĞci zaprasza siĊ
przedstawicieli władz paĔstwowych, kierowniczą kadrĊ MON i SZ RP oraz
duszpasterzy wojskowych.
Jednostki wojskowe reprezentują ich dowódcy oraz poczty sztandarowe lub
poczty trąbek.
wprowadzenie wojskowej asysty honorowej na dziedziniec Pałacu
Belwederskiego (kompania honorowa i orkiestra wojskowa zajmuje
68
Poczet trąbki – trĊbacze z płomieniami przy fanfarach (trąbkach). W czasie uroczystoĞci dopuszcza
siĊ wrĊczenie płomieni trąbki przed aktem utoĪsamienia.
69
Organizatorem uroczystoĞci jest MON, Kapituła Orderu Wojennego VM i Kancelaria Prezydenta RP.
81

wyznaczone miejsce, narrator /konferansjer/ przedstawia uczestnikom
przybycie dowódców oraz pocztów sztandarowych lub pocztów trąbek
jednostek wojskowych, utoĪsamionych z oddziałami (pododdziałami)
odznaczonymi Orderem Wojennym VM (kompania honorowa oddaje honory,
dowódcy i poczty zajmują wyznaczone miejsca na dziedziĔcu Pałacu
Belwederskiego);
przybycie uczestników uroczystoĞci (zajmują oni wyznaczone miejsca);
przybycie Szefa SG WP (po powitaniu przez DowódcĊ GW i oddaniu honorów
sztandarom Szef SG WP zajmuje miejsce oczekiwania na przybycie goĞci
oficjalnych);
przybycie Ministra ON (Minister ON po powitaniu przez Szefa SG WP oddaje
honory sztandarowi kompanii honorowej oraz sztandarom jednostek
wojskowych utoĪsamionych z oddziałami (pododdziałami) odznaczonymi
Orderem Wojennym VM i zajmuje miejsce do rozpoczĊcia uroczystoĞci);
asysta honorowa oddaje honory, Prezydent RP po powitaniu przez Szefa SG
WP, przyjmuje meldunek od dowódcy kompanii honorowej, oddaje honory
sztandarowi kompanii honorowej, dokonuje przeglądu pododdziału, wita siĊ
z Īołnierzami. NastĊpnie oddaje honory sztandarom jednostek wojskowych
utoĪsamionych z oddziałami (pododdziałami) odznaczonymi Orderem
Wojennym VM i zajmuje miejsce do ceremonii podniesienia na maszt
Proporca Prezydenta RP);
podniesienie na maszt Proporca Prezydenta RP (trĊbacze grają „Sygnał
Prezydencki”, flagowy podnosi Proporzec Prezydenta RP na maszt);
odegranie hymnu RP;
defilada;
przejĞcie pocztów sztandarowych jednostek wojskowych i uczestników
uroczystoĞci do Pałacu Belwederskiego (poczty sztandarowe i dowódcy
jednostek wojskowych zajmują wyznaczone miejsca w jednej z sal Pałacu
Belwederskiego. Kanclerz Orderu Wojennego VM lub przedstawiciel Kapituły
Orderu Wojennego VM przedstawia Prezydentowi RP dowódców
poszczególnych jednostek wojskowych utoĪsamionych z oddziałami
(pododdziałami) odznaczonymi Orderem Wojennym VM);
przemówienie Prezydenta RP (po zakoĔczeniu przemówienia Prezydent RP
i osoby towarzyszące przechodzą do Gabinetu Orderu Wojennego VM);
przekazanie symbolicznych znaków identyfikujących do Gabinetu Orderu VM
(wyznaczona osoba odczytuje nazwĊ jednostki wojskowej. Dowódca jednostki
wojskowej i poczet sztandarowy /poczet trąbki/ wchodzą do Gabinetu Orderu,
poczet oddaje honory. Dowódca jednostki wojskowej prezentuje zebranym
symboliczny znak identyfikujący, a nastĊpnie umieszcza go na wyznaczonym
miejscu i oddaje honory. NastĊpnie dowódca i poczet opuszczają Gabinet Orderu);
zakoĔczenie uroczystoĞci (po przekazaniu znaku przez ostatniego dowódcĊ
jednostki wojskowej Prezydent RP i pozostali uczestnicy uroczystoĞci
opuszczają Gabinet Orderu).
82
16. POWITANIE ABSOLWENTÓW UCZELNI WOJSKOWYCH I OĝRODKÓW
SZKOLNICTWA WOJSKOWEGO ORAZ ĩOŁNIERZY I PRACOWNIKÓW
WOJSKA OBEJMUJĄCYCH STANOWISKA SŁUĩBOWE W JEDNOSTKACH
(INSTYTUCJACH) WOJSKOWYCH
Po przybyciu absolwentów uczelni wojskowych i oĞrodków szkolnictwa
wojskowego, Īołnierzy powołanych do słuĪby wojskowej i przybyłych do objĊcia
stanowisk z innych jednostek (instytucji) wojskowych oraz zatrudnieniu nowych
pracowników wojska organizuje siĊ ich uroczyste spotkanie z dowództwem
(kierownictwem) jednostki (instytucji) wojskowej.
Spotkanie naleĪy zorganizowaü w miarĊ moĪliwoĞci, w sali tradycji jednostki
wojskowej lub sali ceremonialnej.
sztandarowy i trĊbacz70.
odczytanie rozkazu (decyzji) o przybyciu Īołnierzy lub pracowników wojska do
jednostki (instytucji) wojskowej (wyznaczona osoba odczytuje rozkaz
/decyzjĊ/);
powitanie nowo przybyłych Īołnierzy i pracowników wojska (dowódca
jednostki /instytucji/ wojskowej podchodzi i wita siĊ z przybyłymi Īołnierzami
oraz pracownikami wojska. KaĪdy z nowo przybyłych przedstawia siĊ
/Īołnierze podają stopieĔ i nazwisko/);
przemówienie dowódcy jednostki (instytucji) wojskowej (dowódca przedstawia
nowo przybyłym Īołnierzom i pracownikom wojska dowództwo /kierownictwo/
jednostki /instytucji/ wojskowej oraz ich przełoĪonych, przedstawia równieĪ
specyfikĊ i zadania jednostki /instytucji/ wojskowej)71;
wykonanie pamiątkowej fotografii i dokonanie wpisu do KsiĊgi Pamiątkowej
Jednostki (Instytucji) Wojskowej lub Kroniki Jednostki (Instytucji) Wojskowej
oraz, gdy jednostka (instytucja) wojskowa posiada oznakĊ rozpoznawczą,
dowódca moĪe wrĊczyü je nowo przybyłym Īołnierzom;
odprowadzenie sztandaru;
zakoĔczenie spotkania72.
W jednostkach (instytucjach) wojskowych nowo przybyli Īołnierze i pracownicy
wojska zostają przedstawieni całemu stanowi osobowemu podczas zbiórki jednostki
(instytucji) wojskowej.
70
JeĪeli jednostka (instytucja) wojskowa nie posiada sztandaru, uroczystoĞü powitania odbywa siĊ
bez jego udziału.
71
W trakcie uroczystoĞci głos moĪe zabraü równieĪ MąĪ Zaufania jednostki (instytucji) wojskowej
właĞciwego korpusu osobowego.
72
Po zakoĔczeniu spotkania nowo przybyli Īołnierze i pracownicy wojska zwiedzają salĊ tradycji
jednostki (instytucji) wojskowej, a nastĊpnie udają siĊ do macierzystych pododdziałów (komórek
organizacyjnych), gdzie zostają przedstawieni i zapoznani z zakresem obowiązków wynikających
z zajmowanego stanowiska.
83
17. POĩEGNANIE ĩOŁNIERZY KOēCZĄCYCH SŁUĩBĉ WOJSKOWĄ,
ODCHODZĄCYCH DO SŁUĩBY W INNYCH JEDNOSTKACH
(INSTYTUCJACH) WOJSKOWYCH ORAZ POĩEGNANIE PRACOWNIKÓW
WOJSKA
PoĪegnaniu Īołnierzy koĔczących słuĪbĊ wojskową, odchodzących do słuĪby
w innych jednostkach (instytucjach) wojskowych oraz poĪegnaniu pracowników
wojska powinna towarzyszyü atmosfera szczególnej serdecznoĞci i ĪyczliwoĞci.
UroczystoĞü poĪegnania powinna odbywaü siĊ w czasie uroczystego apelu
z udziałem całego stanu osobowego jednostki (instytucji) wojskowej lub uroczystej
zbiórki w sali tradycji (ceremonialnej, odpraw) z udziałem przedstawicieli dowództwa
(kierownictwa) jednostki (instytucji) wojskowej oraz Īołnierzy i pracowników wojska73.
W uroczystoĞci mogą równieĪ uczestniczyü osoby zaproszone przez
Īegnanych Īołnierzy i pracowników wojska.
Wojskową asystĊ honorową podczas uroczystoĞci organizowanej w formie
uroczystego apelu moĪe stanowiü kompania honorowa i orkiestra wojskowa,
a w czasie uroczystej zbiórki poczet sztandarowy i trĊbacz.
odczytanie rozkazu (decyzji) o zwolnieniu do rezerwy, zakoĔczeniu pracy lub
wyznaczeniu na inne stanowisko słuĪbowe (wyznaczona osoba odczytuje
stosowny rozkaz /decyzjĊ/);
przemówienie dowódcy jednostki (instytucji) wojskowej74;
przemówienie Īegnanego Īołnierza lub pracownika wojska (w przypadku
Īegnania wiĊkszej grupy Īołnierzy – wystĊpuje ich przedstawiciel);
wrĊczenie wyróĪnieĔ (wyznaczona osoba odczytuje rozkaz dowódcy jednostki
/instytucji/ wojskowej o wyróĪnieniu Īegnanego Īołnierza lub pracownika
wojska. Dowódca uroczystoĞci zaprasza Īegnanego Īołnierza lub pracownika
wojska o wystąpienie we wskazane miejsce przed trybunĊ. Dowódca jednostki
/instytucji/ wojskowej schodzi z trybuny, wrĊcza wyróĪnienie oraz składa
gratulacje. W przypadku poĪegnania wiĊkszej grupy Īołnierzy po odczytaniu
rozkazu /decyzji/ o wyróĪnieniach, dowódca uroczystoĞci podaje komendĊ do
wystąpienia wyróĪnionych. WystĊpują oni na wyznaczone miejsca, dowódca
jednostki /instytucji/ wojskowej podchodzi i wrĊcza wyróĪnienia, upominki oraz
składa gratulacje. NastĊpnie dowódca powraca na trybunĊ honorową,
a wyróĪnieni na komendĊ dowódcy uroczystoĞci wstĊpują do szyku. Przy
poĪegnaniu pojedynczych Īołnierzy lub pracowników wojska dowódca
jednostki /instytucji/ wojskowej po złoĪeniu gratulacji, zaprasza ich do
dokonania wpisu w KsiĊdze Pamiątkowej Jednostki (Instytucji) Wojskowej lub
Kronice Jednostki (Instytucji) Wojskowej. NastĊpnie Īegnany Īołnierz lub
pracownik wojska staje na trybunie z lewej strony dowódcy jednostki
/instytucji/ wojskowej);
73
PoĪegnanie Īołnierza lub pracownika wojska moĪe odbyü siĊ w innej formie ustalonej przez
dowódcĊ jednostki wojskowej.
74
84

defilada;
złoĪenie podziĊkowaĔ przez uczestników uroczystoĞci (uczestnicy
uroczystoĞci składają podziĊkowania i Īyczenia Īegnanemu Īołnierzowi
/Īołnierzom/ lub pracownikowi wojska);
wykonanie pamiątkowej fotografii;
Przebieg uroczystoĞci organizowanej w ramach uroczystej zbiórki:
odczytanie rozkazu (decyzji) o zwolnieniu do rezerwy, zakoĔczeniu pracy lub
wyznaczeniu na inne stanowisko słuĪbowe (wyznaczona osoba odczytuje
stosowny rozkaz /decyzjĊ/);
wrĊczenie wyróĪnieĔ (dowódca jednostki /instytucji/ wojskowej wrĊcza
wyróĪnienia, składa podziĊkowania i Īyczenia);
przemówienie dowódcy jednostki (instytucji) wojskowej;
przemówienie Īegnanego Īołnierza lub pracownika wojska (w przypadku
Īegnania wiĊkszej grupy Īołnierzy – wystĊpuje ich przedstawiciel);
wykonanie pamiątkowej fotografii oraz dokonanie wpisów w KsiĊdze
Pamiątkowej Jednostki (Instytucji) Wojskowej lub Kronice Jednostki (Instytucji)
Wojskowej;
złoĪenie podziĊkowaĔ przez uczestników uroczystoĞci;
18. WRĉCZENIE LISTÓW GRATULACYJNYCH ORAZ POĩEGNANIE
GENERAŁÓW (ADMIRAŁÓW) KOēCZĄCYCH SŁUĩBĉ WOJSKOWĄ
UroczystoĞü wrĊczenia przez Prezydenta RP listów gratulacyjnych generałom
(admirałom) przechodzącym do rezerwy lub w stan spoczynku, odbywa siĊ w dniu
15 sierpnia na dziedziĔcu Pałacu Belwederskiego i stanowi jeden z elementów
obchodów ĝwiĊta Wojska Polskiego75.
Ceremonia ta odbywa siĊ zgodnie ze scenariuszem uroczystoĞci wrĊczenia
aktów mianowania na stopnie generalskie (admiralskie).
PoĪegnanie generałów (admirałów) koĔczących słuĪbĊ wojskową przez
Ministra ON odbywa siĊ w miejscu i terminie wskazanym przez MON76.
W instytucjach wojskowych, dowództwach i sztabach poĪegnanie generałów
(admirałów) koĔczących słuĪbĊ wojskową powinno odbywaü siĊ w salach tradycji
(ceremonialnych, odpraw). Do udziału w uroczystoĞci zaprasza siĊ przełoĪonych,
przedstawicieli władz paĔstwowych, administracyjnych i samorządowych regionu,
duszpasterstw wojskowych, organizacji pozarządowych i Ğrodowisk kombatanckich.
W uroczystoĞci powinien uczestniczyü – w miarĊ moĪliwoĞci – cały stan osobowy
instytucji wojskowej, dowództwa i sztabu.
75
76
Organizatorem uroczystoĞci jest MON.
85
W jednostkach wojskowych poĪegnanie generała (admirała) powinno odbywaü
siĊ w ramach uroczystego apelu z udziałem całego stanu osobowego jednostki
wojskowej bądĨ w trakcie uroczystej zbiórki w sali tradycji (ceremonialnej, odpraw)
z udziałem przedstawicieli Īołnierzy i pracowników wojska.
Ceremonia odbywa siĊ według scenariusza uroczystoĞci organizowanej
z okazji poĪegnania Īołnierza koĔczącego słuĪbĊ wojskową.
W uroczystoĞci wrĊczenia przez Prezydenta RP listów gratulacyjnych oraz
ceremonii poĪegnania generałów (admirałów) koĔczących słuĪbĊ wojskową mogą
uczestniczyü osoby przez nich zaproszone.
19. WYRÓĩNIENIA ZESPOŁOWE:
WyróĪnienie zespołowym tytułem honorowym jest wyraĪeniem uznania dla
oddziału, pododdziału lub instytucji wojskowej za dokonanie czynu bojowego
połączonego z ofiarnoĞcią i odwagą Īołnierzy lub przeprowadzenie akcji
humanitarnej, poszukiwawczej albo ratowniczej w obronie, Īycia, zdrowia, a takĪe
mienia znacznych rozmiarów. Zespołowe tytuły honorowe przyznaje siĊ takĪe za
uzyskanie najlepszych wyników w działalnoĞci słuĪbowej, w istotnym stopniu
wpływających na zwiĊkszenie zdolnoĞci bojowej SZ oraz umacnianie obronnoĞci RP,
potwierdzonych w działalnoĞci kontrolno-rozliczeniowej w resorcie ON.
Symbolami zespołowych tytułów honorowych są znaki honorowe tych tytułów:
„Znak (Orzeł) Honorowy Wojska Polskiego”, „Proporzec Honorowy” lub „BuĔczuk
Honorowy” oraz „Sznury Honorowe” noszone przez Īołnierzy oddziałów,
pododdziałów lub instytucji wojskowych.
1) WRĉCZANIE ODZNAK TYTUŁÓW HONOROWYCH „PRZODUJĄCY
ODDZIAŁ WOJSKA POLSKIEGO” I „PRZODUJĄCA INSTYTUCJA
WOJSKOWA”
Dowódca oddziału wojskowego, któremu zastał nadany tytuł honorowy
„Przodującego Oddziału Wojska Polskiego” oraz osoba kierująca instytucją wojskową
(dyrektor, komendant, szef, prezes), której został nadany tytuł honorowy „Przodująca
Instytucja Wojskowa” otrzymują odznakĊ77 i akt nadania tych tytułów podczas
odprawy rozliczeniowo-koordynacyjnej kierowniczej kadry MON i SZ RP.
W uroczystoĞci wrĊczenia tytułów honorowych bierze udział Prezydent RP,
Marszałek Sejmu RP, Marszałek Senatu RP, Minister ON oraz przedstawiciele
kierownictwa MON i SZ RP.
wprowadzenie sztandaru (po zakoĔczeniu wystąpienia Ministra ON podczas
odprawy rozliczeniowo-koordynacyjnej kierowniczej kadry MON i SZ RP,
77
OdznakĊ tytułu honorowego „Przodujący Oddział Wojska Polskiego” i „Przodująca Instytucja
Wojskowa” stanowi statuetka orła w koronie z głowicy sztandaru jednostki wojskowej na postumencie
granitowym.
78
JeĪeli uroczystoĞü odbywa siĊ w Warszawie, wojskową asystĊ honorową zapewnia KR WP
i OR WP.
86

trĊbacz gra sygnał „BacznoĞü”. Dowódca uroczystoĞci podaje komendĊ do
„Hasło WP”);
ceremonia wrĊczania znaków i aktów nadania zespołowych tytułów
honorowych (trĊbacz gra sygnał „Słuchajcie Wszyscy”, narrator
/konferansjer/ informuje o rozpoczĊciu ceremonii. Wyznaczona osoba
odczytuje decyzjĊ Ministra ON w sprawie nadania zespołowych tytułów
honorowych. Po odczytaniu decyzji wyróĪnieni dowódcy oddziałów i osoby
kierujące wyróĪnionymi instytucjami wojskowymi, na komendĊ dowódcy
uroczystoĞci: „Dowódcy wyróĪnionych oddziałów i instytucji – WYSTĄP”
– wystĊpują na wyznaczone miejsce. Minister ON zaprasza Prezydenta RP do
wrĊczenia odznak tytułów honorowych. Narrator /konferansjer/ odczytuje
nazwĊ wyróĪnionego oddziału lub instytucji wojskowej oraz stopieĔ, imiĊ
i nazwisko dowódcy lub imiĊ i nazwisko osoby kierującej instytucją
– odbierających wyróĪnienie. Po wymienieniu, wyróĪnieni dowódcy i osoby
kierujące instytucjami podchodzą kolejno do wrĊczających. Prezydent RP
wrĊcza znaki tytułów honorowych, Minister ON – akty nadania, a Szef SG WP
„Sznury Honorowe”. Znaki, akty nadania i sznury podają Īołnierze asystujący);
wykonanie pamiątkowego zdjĊcia (po wrĊczeniu wyróĪnieĔ Minister ON
zaprasza przedstawicieli najwyĪszych władz paĔstwowych oraz wyróĪnionych
dowódców oddziałów i dyrektorów /komendantów, szefów/ instytucji do
pamiątkowego zdjĊcia. Po wykonaniu zdjĊcia wszyscy powracają na
poprzednie miejsca);
przemówienie przedstawiciela wyróĪnionych oddziałów i instytucji
(przedstawiciel wyróĪnionych prosi Prezydenta RP o pozwolenie zabrania
głosu, po przemówienie wraca na poprzednie miejsce);
ĩołnierze oddziału wojskowego lub instytucji wojskowej, którym został nadany
zespołowy tytuł honorowy otrzymują „Sznury Honorowe”, które wrĊcza dowódca
oddziału lub osoba kierująca instytucją wojskową, podczas uroczystego apelu lub
uroczystej zbiórki.
87
2) WRĉCZANIE ODZNAK TYTUŁÓW HONOROWYCH „PRZODUJĄCY
PODODDZIAŁ”
Podczas uroczystego apelu przełoĪony dyscyplinarny, który nadał tytuł
honorowy „Przodujący Pododdział” lub jego przedstawiciel dokonuje wrĊczenia
znaków honorowych tytułu honorowego „Proporca Honorowego” lub „BuĔczuka
Honorowego”79 oraz aktów ich nadania – dowódcy pododdziału wojskowego, który
wyróĪniono zespołowym tytułem honorowym80.
Dowódca wyróĪnionego pododdziału wojskowego wrĊcza Īołnierzom „Sznury
Honorowe” tytułu honorowego.
Pododdział wojskowy, któremu został nadany tytuł honorowy „Przodujący
Pododdział” otrzymuje wraz z przechodnim „Proporcem Honorowym” lub
„BuĔczukiem Honorowym” – gwóĨdĨ okolicznoĞciowy zawierający wygrawerowaną
pełną nazwĊ pododdziału i rok nadania tytułu honorowego81. GwóĨdĨ
okolicznoĞciowy umieszcza siĊ na drzewcu proporca lub lancy buĔczuka.
Proporzec lub buĔczuk tytułu honorowego82 towarzyszy pododdziałowi
wojskowemu w wystąpieniach z okazji Ğwiąt paĔstwowych i wojskowych oraz
w innych uroczystoĞciach.
Podczas uroczystoĞci wrĊczania „Proporce Honorowe” lub „BuĔczuki
Honorowe” układa siĊ na stole ustawionym przed trybuną honorową.
Wojskową asystĊ honorową podczas uroczystego apelu stanowi kompania
honorowa i orkiestra83.
uroczystoĞci i wygłasza przemówienie okolicznoĞciowe);
odczytanie decyzji o nadaniu tytułów honorowych „Wzorowy Pododdział”
(wyznaczona osoba odczytuje rozkaz o nadaniu tytułów honorowych);
ceremonia wrĊczenia proporców lub buĔczuków (dowódca jednostki
wojskowej schodzi z trybuny i podchodzi do stołu z wyłoĪonymi proporcami lub
buĔczukami. Dowódca uroczystoĞci podaje komendĊ do wystąpienia
dowódców pododdziałów, którzy po wystąpieniu zatrzymują siĊ trzy kroki
przed dowódcą jednostki wojskowej. NastĊpnie dowódca ujmuje oburącz
79
Odznakami tytułu honorowego „Przodujący Pododdział” są proporce i buĔczuki (dotyczy
pododdziałów wojskowych, które dziedziczą tradycje kawaleryjskie).
80
Na trzy tygodnie przed upływem okresu uprawnienia do posiadania proporca lub buĔczuka tytułu
honorowego dowódca oddziału, w którego skład wchodzi wyróĪniony pododdział, wyznacza Īołnierzy
do asysty, która przekazuje proporzec lub buĔczuk jednostce organizacyjnej okreĞlonej przez Ministra
ON oraz dowódców RSZ, Dowódcy Operacyjnemu SZ, Szefowi IWsp SZ, Komendantowi Głównemu
ĩW i Dowódcy GW. Przekazanie proporca lub buĔczuka odbywa siĊ w sposób uroczysty.
81
Proporzec tytułu honorowego „Przodujący Pododdział”, a takĪe buĔczuk jest przechodni.
Pododdział, któremu tytuł honorowy został nadany trzykrotnie, otrzymuje jego proporzec lub buĔczuk
na stałe.
82
W przypadku rozwiązania jednostki wojskowej, w której pododdział otrzymał „Proporzec (BuĔczuk)
Honorowy” na stałe, przekazuje ten znak do Muzeum Wojska Polskiego, na zasadach i w trybie
okreĞlonym dla sztandarów wojskowych.
83
JeĪeli jednostka wojskowa nie posiada orkiestry, realizuje uroczysty apel bez jej udziału. Hymn RP,
pieĞĔ, sygnały i hasła mogą byü odtwarzane z urządzenia nagłaĞniającego.
88

proporzec lub buĔczuk, prezentuje go przez podniesienie na wysokoĞü
wyciągniĊtych rąk, nastĊpnie robiąc wykrok do przodu przekazuje znak
dowódcy pododdziału wypowiadając słowa: „W imieniu słuĪby wrĊczam
Panu /Pani/ „Proporzec Honorowy” /„BuĔczuk Honorowy”/”. Dowódca
pododdziału robi wykrok w stronĊ przekazującego, chwyta proporzec
/buĔczuk/ oburącz, odpowiada: „Ku chwale Ojczyzny” i stawia go przy bucie
prawej nogi. NastĊpnie dowódca uroczystoĞci podaje komendĊ do wystąpienia
pocztu, który bĊdzie nosił proporzec /buĔczuk/84. W tym czasie dowódca
pododdziału zajmuje miejsce z prawej strony dowódcy jednostki wojskowej.
Wezwany poczet wystĊpuje z szyku i staje trzy kroki przed dowódcą
pododdziału. Ten ujmuje oburącz proporzec /buĔczuk/ i przekazuje go
proporcowemu /buĔczukowemu/. Na komendĊ dowódcy uroczystoĞci poczet
i dowódca pododdziału wstĊpują do szyku. Proporcowy /buĔczukowy/ podczas
marszu niesie proporzec /buĔczuk/ na prawym ramieniu. Po wstąpieniu do
szyku poczet zajmuje miejsce na lewo od dowódcy pododdziału);
defilada85 ;
zakoĔczenie.
20. WYRÓĩNIENIA INDYWIDUALNE
1) WYRAĩENIE UZNANIA SZCZEGÓLNIE ZASŁUĩONYM ĩOŁNIERZOM
W FORMIE WPISU DO „KSIĉGI HONOROWEJ WOJSKA POLSKIEGO”
WyróĪnienie Īołnierza wpisem do „KsiĊgi Honorowej Wojska Polskiego” jest
wyraĪeniem uznania za ofiarnoĞü i odwagĊ wykazaną w walce zbrojnej, podczas
akcji humanitarnej lub ratowniczej lub wybitne zasługi w umacnianiu zdolnoĞci
bojowych Wojska Polskiego i obronnoĞci Rzeczypospolitej Polskiej.
UroczystoĞü stanowi jeden z elementów obchodów ĝwiĊta Wojska
Polskiego86.
W uroczystoĞci bierze udział Minister ON, przedstawiciele kierownictwa MON
i SZ RP oraz rodzin wyróĪnionych Īołnierzy. Do udziału w uroczystoĞci zaprasza siĊ
przedstawicieli władz paĔstwowych, Parlamentu RP, duszpasterstw wojskowych,
organizacji pozarządowych i Ğrodowisk kombatanckich.
sztandarowy i orkiestra wojskowa87.
przybycie uczestników uroczystoĞci oraz zaproszonych goĞci (przybyli zajmują
wskazane miejsca, narrator /konferansjer/ przedstawia uczestnikom przebieg
84
Poczet proporcowy /buĔczukowy/ składa siĊ z: dowódcy pocztu, proporcowego /buĔczukowego/
i asystującego.
85
Podczas defilady poczet z proporcem (buĔczukiem) wykonuje wszystkie chwyty proporcem
(buĔczukiem), podobnie jak sztandarowy niosący sztandar wojskowy. W kolumnie marszowej poczet
maszeruje za dowódcą w odległoĞci 3 kroków.
86
Organizatorem uroczystoĞci jest MON. Organizator okreĞla miejsce uroczystoĞci.
87
JeĪeli uroczystoĞü odbywa siĊ w Warszawie, wojskową asystĊ honorową stanowi KR WP i OR WP.
89

przybycie Ministra ON (trĊbacz gra sygnał „BacznoĞü”. Minister ON
przyjmuje meldunek od Szefa SG WP o gotowoĞci do rozpoczĊcia
uroczystoĞci i zajmuje wskazane miejsce);
wprowadzenie sztandaru (trĊbacz gra sygnał „BacznoĞü”. Dowódca
uroczystoĞci podaje komendĊ do wprowadzenia sztandaru: „Sztandar –
WPROWADZIû”, poczet sztandarowy maszeruje na wskazane miejsce,
zatrzymuje siĊ i oddaje honory. Orkiestra wojskowa wykonuje hymn RP);
ceremonia wyraĪenia uznania szczególnie zasłuĪonym Īołnierzom w formie
wpisu do „KsiĊgi Honorowej Wojska Polskiego” (narrator /konferansjer/
informuje o rozpoczĊciu ceremonii. TrĊbacz gra sygnał „Słuchajcie
Wszyscy”. Wyznaczona osoba odczytuje decyzjĊ Ministra ON w sprawie
wyróĪnienia wpisem do „KsiĊgi Honorowej Wojska Polskiego”. Po odczytaniu
decyzji wyróĪnieni Īołnierze /w przypadku Īołnierzy poległych –
przedstawiciele
rodziny
Īołnierza/
wystĊpują
i
stają
w wyznaczonym miejscu. Narrator /konferansjer/ zaprasza Ministra ON do
wrĊczenia dyplomów pamiątkowych. Minister ON w towarzystwie Szefa SG
WP wrĊcza dyplomy pamiątkowe. Po odebraniu wyróĪnieĔ osoby wyróĪnione
powracają na poprzednie miejsca);
przemówienie przedstawiciela wyróĪnionych Īołnierzy;
sztandarowy i orkiestra wojskowa opuszczają miejsce uroczystoĞci);
2) WRĉCZANIE ODZNAK ORDERÓW I ODZNACZEē, ODZNAK
HONOROWYCH, OKOLICZNOĝCIOWYCH I PAMIĄTKOWYCH,
TYTUŁÓW HONOROWYCH, HONOROWEJ BRONI BIAŁEJ
ORAZ AKTÓW MIANOWANIA NA WYĩSZE STOPNIE WOJSKOWE
I INNYCH WYRÓĩNIEē
W instytucjach wojskowych, dowództwach, sztabach uroczystoĞü wrĊczania
aktów mianowania na wyĪsze stopnie wojskowe oraz odznak orderów i odznaczeĔ,
odznak honorowych, okolicznoĞciowych i pamiątkowych, tytułów honorowych,
honorowej broni białej i innych wyróĪnieĔ odbywa siĊ w czasie uroczystej zbiórki.
UroczystoĞü naleĪy zorganizowaü w miarĊ moĪliwoĞci w sali tradycji
(ceremonialnej, odpraw).
wojskowych, organizacji pozarządowych i Ğrodowisk kombatanckich. W uroczystoĞci
powinien uczestniczyü, w miarĊ moĪliwoĞci, cały stan osobowy instytucji wojskowej
(dowództwa, sztabu).
88
JeĞli dowództwo (sztab, instytucja) nie posiada sztandaru, uroczystoĞü moĪe siĊ odbyü bez jego
udziału.
90
Przebieg uroczystoĞci organizowanej w ramach uroczystej zbiórki:
UroczystoĞü do momentu wprowadzenia sztandaru89 i odegrania przez
trĊbacza „Hasła WP” przebiega zgodnie ze scenariuszem uroczystej zbiórki. Po jego
przemówienie osoby kierującej instytucją wojskową (wita on uczestników
uroczystoĞci);
ceremonia wrĊczenia odznak orderów, odznaczeĔ, aktów mianowania lub
innych wyróĪnieĔ (wyznaczona osoba odczytuje stosowne postanowienia
/decyzje, rozkazy/. Dowódca uroczystoĞci podaje komendĊ do wystąpienia
osób odznaczonych, mianowanych lub wyróĪnionych. WystĊpują oni na
wyznaczone miejsce w kolejnoĞci: odznaczeni według rangi odznaczenia,
mianowani na wyĪsze stopnie wojskowe według hierarchii stopni. Osoba
kierująca instytucją wojskową w towarzystwie asystującego Īołnierza
podchodzi do prawego skrzydła ustawionych w szeregu osób wyróĪnianych
lub mianowanych. Asystujący Īołnierz podaje kolejno dekorującemu – odznaki
orderów i odznaczeĔ, akty mianowania i inne wyróĪnienia. Dekorujący
przypinając odznaki orderów i odznaczeĔ mówi, np.: „W imieniu Prezydenta
Rzeczypospolitej Polskiej wrĊczam Panu /Pani/ ….. /stopieĔ wojskowy/ .....
/pełna nazwa orderu lub odznaczenia/”, nastĊpnie wrĊcza legitymacjĊ,
wymienia uĞcisk dłoni i mówi „GratulujĊ”. Odznaczony /odznaczona/
odpowiada: „Ku chwale Ojczyzny” /osoby cywilne odpowiadają: „DziĊkujĊ”/.
Przy wrĊczaniu aktu mianowania osoba kierująca instytucją wojskową mówi,
np.: „GratulujĊ Panu /Pani/ ….. /stopieĔ wojskowy/” i wymienia uĞcisk dłoni.
Mianowany /mianowana/ odpowiada: „Ku chwale Ojczyzny”. Po wrĊczeniu
wszystkich odznak orderów i odznaczeĔ, aktów mianowania i innych
wyróĪnieĔ dekorujący wraca na swoje miejsce. Dowódca uroczystoĞci podaje
komendĊ do wstąpienia wyróĪnionych na swoje miejsca);
przemówienie okolicznoĞciowe osoby kierującej instytucją wojskową;
przemówienie okolicznoĞciowe przedstawiciela osób wyróĪnionych (dziĊkuje
on w imieniu wyróĪnionych);
dokonanie wpisów w KsiĊdze Pamiątkowej Instytucji Wojskowej lub Kronice
Instytucji Wojskowej i wykonanie pamiątkowej fotografii;
JeĪeli podczas uroczystoĞci wrĊczana jest honorowa broĔ biała, to ceremonia
ta odbywa siĊ w nastĊpujący sposób: dekorujący bierze oburącz ze stolika lub od
asystującego Īołnierza broĔ białą. Trzymając pochwĊ w prawej, a rĊkojeĞü w lewej
rĊce, wrĊcza ją wyróĪnionemu jednoczeĞnie wypowiadając formułĊ, np.: „W imieniu
Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej wrĊczam Panu /Pani/ ….. /stopieĔ
wojskowy/ ..... /pełna nazwa broni białej/”. Otrzymujący przyjmuje broĔ białą oburącz,
chwytając rĊkojeĞü w prawą, a pochwĊ w lewą rĊkĊ. NastĊpnie prawą rĊką wysuwa
ją z pochwy na długoĞü kartusza, podnosi do wysokoĞci ust i całuje głowniĊ
w miejscu umieszczenia wizerunku orła, po czym opuszcza do poprzedniej
89
Dotyczy instytucji wojskowych, dowództw i sztabów posiadających sztandar.
91
wysokoĞci i zdecydowanym ruchem wsuwa do pochwy. Trzymając nadal oburącz
broĔ białą odpowiada: „Ku chwale Ojczyzny”. NastĊpnie wyróĪniony przesuwa
lewą rĊkĊ wzdłuĪ pochwy pod rĊkojeĞü i opuszcza broĔ białą wzdłuĪ uda lewej nogi.
W jednostkach (instytucjach) wojskowych wrĊczanie odznak orderów
i odznaczeĔ, aktów mianowania na wyĪsze stopnie wojskowe, odznak honorowych,
okolicznoĞciowych, pamiątkowych i innych, tytułów honorowych, honorowej broni
białej i innych wyróĪnieĔ odbywa siĊ w czasie uroczystego apelu.
UroczystoĞü powinna byü przeprowadzona na placu apelowym jednostki
(instytucji) wojskowej lub w uzgodnieniu z władzami administracyjnymi regionu,
w innym miejscu, np. na rynku miejskim lub w miejscu chwały orĊĪa polskiego.
ceremonia wrĊczenia odznak orderów i odznaczeĔ, aktów mianowania lub
innych wyróĪnieĔ (wyznaczona osoba odczytuje stosowne postanowienia
/decyzje, rozkazy/. Dowódca uroczystoĞci podaje komendĊ do wystąpienia
osób odznaczonych, mianowanych lub wyróĪnionych. WystĊpują oni na
wyznaczone miejsce w kolejnoĞci: odznaczeni według rangi odznaczenia,
mianowani na wyĪsze stopnie wojskowe według hierarchii stopni. Dowódca
jednostki /instytucji/ wojskowej w towarzystwie asystującego Īołnierza
podchodzi do prawego skrzydła ustawionych w szeregu osób wyróĪnianych
lub mianowanych. Asystujący Īołnierz podaje kolejno dowódcy odznaki
orderów i odznaczeĔ, akty mianowania i inne wyróĪnienia. Dekorujący
przypinając odznaki orderów i odznaczeĔ mówi, np.: „W imieniu Prezydenta
Rzeczypospolitej Polskiej wrĊczam Panu /Pani/ ….. /stopieĔ wojskowy/ .....
/pełna nazwa orderu lub odznaczenia/”, nastĊpnie wrĊcza legitymacjĊ, podaje
dłoĔ i mówi „GratulujĊ”. Odznaczony /odznaczona/ odpowiada: „Ku chwale
Ojczyzny” /osoby cywilne odpowiadają: „DziĊkujĊ”/. Przy wrĊczaniu aktu
mianowania dowódca jednostki /instytucji/ wojskowej mówi, np.: „GratulujĊ
Panu /Pani/ ….. /stopieĔ wojskowy/” i podaje dłoĔ. Mianowany /mianowana/
odpowiada: „Ku chwale Ojczyzny”. Po wrĊczeniu wszystkich odznak
orderów i odznaczeĔ, aktów mianowania i innych wyróĪnieĔ dekorujący wraca
na swoje miejsce. Dowódca uroczystoĞci podaje komendĊ do wstąpienia
wyróĪnionych na swoje miejsca);
przemówienie okolicznoĞciowe dowódcy jednostki (instytucji) wojskowej;
wystąpienie okolicznoĞciowe przedstawiciela osób wyróĪnionych (dziĊkuje on
w imieniu wyróĪnionych);
defilada;
92
3) POĝMIERTNE ODZNACZENIE (MIANOWANIE NA WYĩSZY STOPIEē
WOJSKOWY) ĩOŁNIERZA POLEGŁEGO W CZASIE WYKONYWANIA
OBOWIĄZKÓW SŁUĩBOWYCH
PoĞmiertne odznaczanie (mianowanie na wyĪszy stopieĔ wojskowy) Īołnierza
poległego w czasie wykonywania obowiązków słuĪbowych odbywa siĊ w trakcie
ceremonii pogrzebowej (podczas Mszy Īałobnej lub NaboĪeĔstwa Īałobnego) albo
ceremonii wystawienia zwłok (ceremonia Ğwiecka).
Przebieg ceremonii organizowanej w trakcie Mszy Īałobnej lub NaboĪeĔstwa
Īałobnego:
wejĞcie orszaku liturgicznego (orszak liturgiczny zajmuje miejsce przy ołtarzu);
odczytanie postanowienia (decyzji) o nadaniu orderu lub odznaczenia
(mianowaniu na wyĪszy stopieĔ wojskowy) – (przedstawiciel urzĊdu
nadającego order lub odznaczenie /mianującego na wyĪszy stopieĔ wojskowy/
odczytuje stosowne postanowienie /decyzjĊ/, a nastĊpnie przekazuje
przedstawicielowi najbliĪszej rodziny poległego Īołnierza legitymacjĊ
odznaczenia /akt mianowania/. ĩołnierz trzymający poduszkĊ Īałobną90
z przypiĊtą odznaką orderu lub odznaczenia91 maszeruje przed trumnĊ /urnĊ/,
ustawia poduszkĊ na przygotowanym miejscu, oddaje honory i odchodzi na
rozpoczĊcie Mszy Īałobnej lub NaboĪeĔstwa Īałobnego.
Przebieg ceremonii organizowanej w trakcie wystawienia zwłok (ceremonia Ğwiecka):
wejĞcie mistrza ceremonii;
odczytanie postanowienia (decyzji) o nadaniu orderu lub odznaczenia
(mianowaniu na wyĪszy stopieĔ wojskowy) – (przedstawiciel urzĊdu
nadającego order lub odznaczenie /mianującego na wyĪszy stopieĔ wojskowy/
odczytuje stosowne postanowienie /decyzjĊ/, a nastĊpnie przekazuje
przedstawicielowi najbliĪszej rodziny poległego Īołnierza legitymacjĊ
odznaczenia /akt mianowania/. ĩołnierz trzymający poduszkĊ Īałobną
z przypiĊtą odznaką orderu lub odznaczenia maszeruje przed trumnĊ /urnĊ/,
ustawia poduszkĊ na przygotowanym miejscu, oddaje honory i odchodzi na
prowadzenie dalszej czĊĞci uroczystoĞci przez mistrza ceremonii.
90
Odznaki orderów i odznaczeĔ umieszcza siĊ na specjalnie do tego celu przeznaczonych
poduszkach w nastĊpujących okolicznoĞciach: (1) jeĪeli osoba zmarła dekorowana jest odznakami
orderu lub odznaczenia w czasie uroczystoĞci pogrzebowych; (2) w czasie uroczystoĞci
pogrzebowych osoby posiadającej ordery lub odznaczenia.
91
Odznaki orderów i odznaczeĔ umieszcza siĊ na poduszkach w nastĊpujący sposób: (1) odznakĊ
orderu zawieszoną na wielkiej wstĊdze (krzyĪ, gwiazda) – na oddzielnej poduszce, przy czym wielką
wstĊgĊ z krzyĪem upina siĊ wzdłuĪ brzegów poduszki, tak aby tworzyła czworobok, w którego Ğrodku
umieszcza siĊ gwiazdĊ orderową. KrzyĪ umieszcza siĊ poĞrodku dolnego brzegu poduszki; (2)
odznakĊ orderu zawieszoną na wstĊdze (krzyĪ, gwiazda) – na oddzielnej poduszce, przy czym krzyĪ
ze wstĊgą umieszcza siĊ w rzĊdzie górnym, a gwiazdĊ orderową poniĪej; (3) odznakĊ orderu
zawieszoną na wstĊdze (krzyĪ) oraz jedną do czterech odznak orderów i odznaczeĔ, zawieszonych
na wstąĪkach – na jednej poduszce, przy czym odznakĊ orderu zawieszoną na wstĊdze umieszcza
siĊ w rzĊdzie górnym; (4) od jednej do oĞmiu odznak orderów i odznaczeĔ zawieszonych na
wstąĪkach – na jednej poduszce w dwóch rzĊdach, według kolejnoĞci ich noszenia; (5) odznaki
orderów i odznaczeĔ obcych paĔstw umieszcza siĊ na oddzielnych poduszkach.
93
Ceremonia poĞmiertnego odznaczenia i mianowania na kolejny stopieĔ
wojskowy moĪe odbyü siĊ takĪe na cmentarzu. Wówczas przed przemówieniami
poĪegnalnymi odczytuje siĊ wyciąg z aktu o nadaniu orderu lub odznaczenia
i mianowaniu na kolejny stopieĔ wojskowy oraz przypina siĊ odznakĊ orderu lub
odznaczenia do poduszki. Postanowienie o nadaniu orderu i odznaczenia odczytuje
przedstawiciel urzĊdu, który je nadaje.
ĩołnierz z poduszką, na której upiĊta jest odznaka nadanego orderu lub
odznaczenia zajmuje miejsce przy grobie.
Po zakoĔczeniu uroczystoĞci pogrzebowej na cmentarzu odznaka orderu lub
odznaczenia jest odpinana od poduszki i przekazywana rodzinie poległego Īołnierza
na ogólnych zasadach dotyczących pogrzebów z udziałem wojskowej asysty
honorowej.
JeĞli order lub odznaczenie nie zostało wrĊczone rodzinie poległego Īołnierza
podczas uroczystoĞci pogrzebowej, moĪe byü wrĊczone w trakcie innej uroczystoĞci,
zgodnie z zasadami dotyczącymi uroczystoĞci nadania orderów i odznaczeĔ.
21. UROCZYSTE WRĉCZENIE ĩOŁNIERZOM BRONI
UroczystoĞü wrĊczenia Īołnierzom broni powinna odbywaü siĊ na placu
apelowym jednostki (instytucji) wojskowej w czasie uroczystego apelu.
Pododdziały składające siĊ z Īołnierzy, którym wrĊczana bĊdzie broĔ ustawia
siĊ naprzeciw trybuny w kolumnie czwórkowej. Pierwszą czwórkĊ stanowią Īołnierze
wyznaczeni do przyjĊcia broni z rąk dowódcy jednostki (instytucji) wojskowej.
Na specjalnie przygotowanym stole ustawianym przy trybunie układa siĊ broĔ,
która bĊdzie wrĊczana w czasie uroczystoĞci.
honorowa (pododdział honorowy) i orkiestra wojskowa.
przemówienie dowódcy jednostki (instytucji) wojskowej (dowódca
zapoznaje Īołnierzy z zadaniami oraz przedstawia kadrĊ kierowniczą
i dowódczą jednostki /instytucji/ wojskowej);
ceremonia wrĊczenia broni (dowódca jednostki /instytucji/ wojskowej schodzi
z trybuny i podchodzi do stołu z wyłoĪoną bronią. Dowódca uroczystoĞci
podaje komendĊ do wystąpienia Īołnierzy odbierających broĔ z rąk dowódcy:
„Delegacja Īołnierzy, do wrĊczenia broni – MARSZ”. ĩołnierze maszerują
i zatrzymują siĊ w wyznaczonym miejscu. Dowódca jednostki /instytucji/
wojskowej ujmuje broĔ prawą rĊką za szyjkĊ kolby, lewą za nakładkĊ lufy
/wylotem lufy w lewo, magazynkiem w dół/ i wrĊcza ją Īołnierzowi
wypowiadając słowa: „W imieniu Rzeczypospolitej Polskiej wrĊczam Panu
/Pani/ broĔ”. ĩołnierz przyjmuje broĔ, chwytając ją lewą rĊką za szyjkĊ kolby,
a prawą za nakładkĊ lufy i odpowiada: „Ku chwale Ojczyzny”. NastĊpnie bez
komendy przenosi broĔ w połoĪenie „Na pas”92. NastĊpnie dowódca podaje
92
CzynnoĞci wykonywane przez dowódcĊ jednostki (instytucji) wojskowej i Īołnierzy mogą siĊ róĪniü
w zaleĪnoĞci do rodzaju wrĊczanej broni.
94

Īołnierzowi ksiąĪeczkĊ /legitymacjĊ/ wojskową. Po wrĊczeniu broni dowódca
jednostki /instytucji/ wojskowej wraca na trybunĊ. Dowódca uroczystoĞci
podaje komendĊ do wstąpienia Īołnierzy do szyku);
odprowadzenie kompanii honorowej i pododdziałów z placu apelowego
(kompania honorowa i pododdziały kolejno opuszczają plac)93;
WrĊczenie broni pozostałym Īołnierzom odbywa siĊ na zbiórce pododdziału.
Przed frontem szyku pododdziału ustawia siĊ stoły z bronią przeznaczoną do
wrĊczenia. Po przyjĊciu meldunku o gotowoĞci do uroczystoĞci dowódca pododdziału
nakazuje szefowi pododdziału odczytaü rozkaz dzienny dotyczący przydzielenia
broni. NastĊpnie dowódca pododdziału wrĊcza Īołnierzom broĔ, a szef pododdziału
ksiąĪeczki (legitymacje) wojskowe. Sposób wrĊczania broni w pododdziałach jest taki
sam, jak na szczeblu jednostki (instytucji) wojskowej.
Podczas uroczystego apelu lub zbiórki organizowanej w jednostce (instytucji)
wojskowej moĪna wrĊczyü etatową broĔ białą. Przebieg ceremonii wrĊczenia tej
broni moĪe odbywaü siĊ zgodnie z powyĪszym scenariuszem z uwzglĊdnieniem
zasad dotyczących sposobu wrĊczania broni białej.
22. WIZYTY W JEDNOSTKACH (INSTYTUCJACH) WOJSKOWYCH
PRZEDSTAWICIELI NAJWYĩSZYCH WŁADZ PAēSTWOWYCH
I WOJSKOWYCH ORAZ DELEGACJI ZAGRANICZNYCH
Podczas składania wizyty w jednostce (instytucji) wojskowej przez Prezydenta
RP, Marszałka Sejmu RP i Marszałka Senatu RP oraz Prezesa RM towarzyszą im:
Minister ON oraz Szef SG WP lub ich przedstawiciele94. Pozostałym
przedstawicielom władz paĔstwowych towarzyszą przedstawiciele Ministra ON
i Szefa SG WP lub inne osoby – stosownie do rangi wizytującego.
W powitaniu Prezydenta RP, innych przedstawicieli najwyĪszych władz
paĔstwowych, Ministra ON oraz Szefa SG WP uczestniczą: Dowódca Operacyjny SZ
dowódca RSZ, Szef IWsp SZ, Komendant Główny ĩW, Dowódca GW95 lub ich
zastĊpcy, dowódca garnizonu lub jego zastĊpca, dowództwo wizytowanej jednostki
(instytucji) wojskowej oraz przedstawiciele władz administracyjnych i samorządowych
regionu.
Wojskową asystĊ honorową podczas wizyty stanowi kompania honorowa
i orkiestra wojskowa.
Przebieg powitania:
ustawienie wojskowej asysty honorowej (kompania honorowa i orkiestra
wojskowa zajmują wyznaczone miejsca);
93
Na zakoĔczenie uroczystoĞci nie przeprowadza siĊ defilady.
Organizatorem wizyty Prezydenta RP i Prezesa RM są ich Kancelarie, a Marszałka Sejmu RP
i Marszałka Senatu RP odpowiednio – Kancelaria Sejmu RP i Kancelaria Senatu RP.
95
Podczas wizyt w podległych jednostkach (instytucjach) wojskowych.
94
95

przybycie Prezydenta RP96 (trĊbacz gra sygnał „BacznoĞü”. Kompania
honorowa oddaje honory. Orkiestra wojskowa gra marsza powitalnego,
Prezydent RP przyjmuje meldunek od dowódcy jednostki /instytucji/
wojskowej. Podchodzi do sztandaru i oddaje honory przez skłon głowy,
sztandarowy salutuje sztandarem. Prezydent RP dokonuje przeglądu
pododdziału, przechodzi na Ğrodek szyku i wita siĊ z Īołnierzami, nastĊpnie
podchodzi do uczestników uroczystoĞci);
podniesienie flagi paĔstwowej RP na maszt97 (poczet flagowy wystĊpuje
z szyku, podchodzi do masztu98, flagowy przypina flagĊ. Orkiestra wojskowa
gra hymn RP, flagowy podnosi flagĊ na maszt)99;
przedstawienie osób przybyłych na powitanie Prezydenta RP (dowódca
jednostki /instytucji/ wojskowej przedstawia Prezydentowi RP uczestników
uroczystoĞci);
defilada;
Po uroczystoĞci oficjalnego powitania dalszy pobyt Prezydenta RP, innych
przedstawicieli najwyĪszych władz paĔstwowych, Ministra ON oraz Szefa SG WP
w jednostce (instytucji) wojskowej przebiega według odrĊbnego scenariusza.
PoĪegnanie odbywa siĊ analogicznie do ceremonii powitania.
Wizyty w jednostkach (instytucjach) wojskowych mogą składaü równieĪ
delegacje zagraniczne. Wówczas towarzyszy im przedstawiciel Protokołu
Dyplomatycznego MSZ100. JeĪeli na czele delegacji zagranicznej stoją ministrowie
obrony lub najwyĪsi dowódcy, towarzyszą im ich polscy odpowiednicy lub ich
przedstawiciele101.
Powitanie delegacji zagranicznej moĪe odbywaü siĊ w podobny sposób, jak
powitanie przedstawicieli najwyĪszych polskich władz paĔstwowych i wojskowych102.
Dodatkowo podczas powitania w pierwszej kolejnoĞci grany jest hymn paĔstwa,
z którego przybyła delegacja zagraniczna.
Wojskową asystĊ honorową podczas wizyty stanowi kompania honorowa
i orkiestra wojskowa.
96
Dotyczy równieĪ Marszałka Sejmu RP i Marszałka Senatu RP, Prezesa RM, Ministra ON i szefa
SG WP.
97
Generalną zasadą przy wieszaniu flagi paĔstwowej RP jest jej pierwszeĔstwo w kaĪdym wypadku
przed innymi flagami. Flaga paĔstwowa RP powinna byü sytuowana na pierwszym miejscu, które
zgodnie z zasadami heraldyki okreĞlane jest od strony stojącego za trzymaną w lewej rĊce tarczą.
KrawĊdĨ tarczy od prawej rĊki, to strona prawa. Sposób i kolejnoĞü wieszania flagi paĔstwowej RP:
(1) stawiając dwa maszty, flagĊ paĔstwową RP podnosimy na prawym maszcie, a inną na lewym; gdy
chcemy przemiennie zawiesiü flagĊ paĔstwową RP z flagą inną, na wiĊkszej, ale parzystej liczbie
masztów, flaga paĔstwowa RP zawsze bĊdzie w poszczególnych sekwencjach pierwszą (po prawej);
(2) w przypadku trzech masztów najwaĪniejszym jest maszt Ğrodkowy, na nim podnosimy flagĊ
paĔstwową RP, na prawym i lewym maszcie inne flagi; (3) przy czterech masztach, najwaĪniejszym
jest skrajny maszt prawy, nastĊpnie w kolejnoĞci drugi, trzeci i czwarty; (4) przy piĊciu masztach
najwaĪniejszy jest Ğrodkowy, nastĊpnie drugi i trzeci (po bokach Ğrodkowego) oraz czwarty i piąty
(skrajne z obu stron).
98
Poczet flagowy moĪe staü przy maszcie.
99
W przypadku, kiedy w miejscu uroczystoĞci nie ma masztu, powitanie moĪe odbyü siĊ bez tego
elementu.
100
JeĪeli wizytĊ składa zagraniczna delegacja wojskowa, towarzyszy jej przedstawiciel DWSZ.
101
Organizatorem wizyty jest MON.
102
Przebieg wizyty kaĪdorazowo uzgadnia siĊ z Dyrektorem Protokołu Dyplomatycznego MSZ lub
Dyrektorem Protokołu Wojskowego DWSZ.
96
Po oficjalnym powitaniu dowódca jednostki (instytucji) wojskowej zaprasza
goĞci do pomieszczenia, w którym zapoznaje ich z planem pobytu, strukturą
i zadaniami jednostki (instytucji) wojskowej.
PoĪegnanie odbywa siĊ w sali tradycji jednostki (instytucji) wojskowej. Po
krótkich wystąpieniach, złoĪeniu ĪyczeĔ, podziĊkowaniach oraz dokonaniu wpisu do
KsiĊgi Pamiątkowej Jednostki (Instytucji) Wojskowej lub Kroniki Jednostki (Instytucji)
Wojskowej, dowódca jednostki (instytucji) wojskowej wraz z asystującymi mu
osobami odprowadza delegacjĊ do samochodu, przy którym nastĊpuje oficjalne
poĪegnanie.
23. PARADY WOJSKOWE
Parady wojskowe są to przeglądy wojsk zakoĔczone defiladami. Organizuje
siĊ je dla uczczenia rocznic historycznych wydarzeĔ związanych z dziejami paĔstwa
i tradycjami orĊĪa polskiego.
W paradach mogą uczestniczyü pododdziały piesze, konne, sprzĊt wojskowy
– kołowy i gąsienicowy, okrĊty (pomocnicze jednostki pływające), samoloty
i Ğmigłowce. WyróĪnia siĊ parady: centralne, morskie i lotnicze.
1) CENTRALNA PARADA WOJSKOWA
Centralna parada wojskowa moĪe byü organizowana z okazji ĝwiĊta Wojska
Polskiego i innych rocznic historycznych wydarzeĔ103. Biorą w niej udział
przedstawiciele najwyĪszych władz paĔstwowych, Parlamentu RP, instytucji
centralnych, władz wojskowych, administracyjnych i samorządowych, korpusu
dyplomatycznego,
duchowieĔstwa,
Ğrodowisk
kombatanckich,
organizacji
pozarządowych, młodzieĪ szkolna i akademicka oraz zaproszeni goĞcie.
DecyzjĊ o udziale wojska w paradzie podejmuje Minister ON,
a szczegółowy zakres jego udziału okreĞla w swoim rozkazie Szef SG WP.
W centralnej paradzie wojskowej mogą wziąü udział pododdziały piesze i konne oraz
sprzĊt wojskowy (kołowy i gąsienicowy), a takĪe wojskowe statki powietrzne.
Do udziału w paradzie mogą zostaü zaproszone: pododdziały reprezentujące
inne ministerstwa, pododdziały zagraniczne, grupy rekonstrukcji historycznej: piesze,
konne i zmechanizowane (wyposaĪone w historyczne pojazdy wojskowe), a takĪe
zorganizowane grupy członków organizacji pozarządowych i stowarzyszeĔ
społecznych.
W paradzie uwzglĊdnia siĊ udział wojskowych sztandarów historycznych oraz
sztandarów organizacji pozarządowych, Ğrodowisk kombatanckich, uczelni, szkół
Centralną paradĊ wojskową przyjmuje Prezydent RP. Moment przybycia
Prezydenta RP na miejsce uroczystoĞci oznacza jej początek.
Przebieg parady:
przybycie goĞci honorowych (przybywający zajmują wyznaczone miejsca,
103
Organizatorem centralnej parady wojskowej jest MON, które ustala miejsce parady.
97

przybycie Szefa SG WP (pododdziały przyjmują postawĊ zasadniczą. Szef SG
WP po powitaniu przez DowódcĊ GW, zajmuje miejsce oczekiwania na
przybycie goĞci oficjalnych);
przybycie Ministra ON (pododdziały przyjmują postawĊ zasadniczą. Minister
ON po powitaniu przez Szefa SG WP zajmuje miejsce na trybunie honorowej);
przybycie przedstawicieli najwyĪszych władz paĔstwowych (pododdziały
przyjmują postawĊ zasadniczą. W kolejnoĞci przybywają: Prezes RM,
Marszałek Senatu RP i Marszałek Sejmu RP i zajmują miejsca na trybunie
honorowej);
przybycie Prezydenta RP (trĊbacze grają sygnał „BacznoĞü”. Pododdziały
oddają honory. Prezydent RP przyjmuje meldunek od Szefa SG WP, dokonuje
przeglądu pododdziałów104 oddając honory ich sztandarom i zajmuje miejsce
na trybunie honorowej);
podniesienie na maszt Proporca Prezydenta RP (trĊbacze grają „Sygnał
Prezydencki”, proporcowy podnosi Proporzec Prezydenta RP na maszt);
podniesienie flagi paĔstwowej RP na maszt (poczet flagowy wystĊpuje z szyku
kompanii honorowej i maszeruje do masztu, flagowy przypina flagĊ, dowódca
parady podaje komendĊ do podniesienia flagi: „FlagĊ paĔstwową –
PODNIEĝû”);
odegranie hymnu RP (w trakcie grania hymnu flagowy podnosi flagĊ
paĔstwową RP na maszt);
złoĪenie meldunku Prezydentowi RP o gotowoĞci do rozpoczĊcia defilady
(dowódca parady maszeruje do trybuny honorowej i melduje Prezydentowi RP
rozpoczĊcie defilady: „Panie Prezydencie, dowódca parady ...... /stopieĔ
i nazwisko/ melduje, pododdziały Wojska Polskiego do defilady z okazji
……. /podaje nazwĊ ĞwiĊta lub rocznicy historycznego wydarzenia/”,
a nastĊpnie zajmuje wyznaczone miejsce);
rozpoczĊcie defilady (defiladĊ rozpoczyna przelot statków powietrznych,
nastĊpnie defilują w kolejnoĞci: Īołnierze niosący wojskowe sztandary
historyczne, pododdziały wojskowe, piesze grupy rekonstrukcji historycznej,
Szwadron Kawalerii WP, konne grupy rekonstrukcji historycznej, współczesne
wojskowe pojazdy kołowe i gąsienicowe oraz historyczne pojazdy
wojskowe105. DefiladĊ koĔczy orkiestra wojskowa)106;
zakoĔczenie uroczystoĞci (dowódca parady maszeruje melduje Prezydentowi
RP jej zakoĔczenie).
104
Prezydent RP dokonuje przeglądu pododdziałów jadąc odkrytym pojazdem w towarzystwie Szefa
SG WP. Pojazd porusza siĊ w asyĞcie Szwadronu Kawalerii WP. Rodzaj pojazdu ustala organizator
uroczystoĞci.
105
KolejnoĞü przemieszczania siĊ poszczególnych pododdziałów (pieszych i konnych) oraz pojazdów
i statków powietrznych podczas defilady okreĞla siĊ w szczegółowym scenariuszu parady. Przed
rozpoczĊciem defilady wystawia siĊ w odstĊpie 5 kroków na wyznaczonej linii dziesiĊciu Īołnierzy
kierunkowych (po piĊciu w lewo i w prawo od trybuny), frontem do trasy przemarszu. Podczas
defilady, po dojĞciu na wysokoĞü pierwszego Īołnierza kierunkowego przed trybuną, kaĪdy dowódca
pododdziału podaje komendĊ: „BacznoĞü”, a na wysokoĞci trzeciego: „Na prawo (lewo) – PATRZ”.
Gdy defilujący pododdział minie drugiego Īołnierza kierunkowego za trybuną, dowódca podaje
komendĊ: „BacznoĞü”, a po miniĊciu piątego kierunkowego – „Spocznij”.
106
Orkiestra wojskowa od momentu rozpoczĊcia przemarszu pododdziałów pieszych i konnych do
chwili jego zakoĔczenia gra „WarszawiankĊ” lub inne utwory, natomiast w czasie defilady pojazdów
kołowych muzykĊ marszową. Przerywa grĊ w czasie przejazdu pojazdów gąsienicowych. Nie gra
równieĪ podczas przelotu statków powietrznych. Orkiestra wojskowa defiluje za ostatnią kolumną,
grając marsza.
98
2) PARADA MORSKA OKRĉTÓW (JEDNOSTEK POMOCNICZYCH)
MARYNARKI WOJENNEJ
W paradzie morskiej mogą braü udział okrĊty (jednostki pomocnicze) MW
róĪnych klas i typów, a takĪe lotnictwo MW. Zgodnie z przyjĊtym zwyczajem mogą
w niej równieĪ uczestniczyü zaproszone na uroczystoĞü okrĊty (jednostki pływające)
zagranicznych flot.
Czas, miejsce i skład oraz ustawienie okrĊtów (jednostek pomocniczych) MW
podczas postoju, a takĪe rodzaje ugrupowaĔ i szyku w czasie ruchu oraz organizacjĊ
i dowódcĊ parady morskiej ustala dowódca MW (dowódca zespołu okrĊtów). ParadĊ
morską okrĊty (jednostki pomocnicze) MW mogą wykonywaü podczas postoju (na
kotwicy, beczkach) lub w czasie ruchu.
OkrĊty (jednostki pomocnicze) MW biorące udział w paradzie morskiej
w czasie postoju ustawia siĊ w kolumnach złoĪonych z okrĊtów
i jednostek pomocniczych, w liniach – według klas i typów. W linii, w której stoi okrĊt
flagowy MW, ustawia siĊ równieĪ okrĊty zagranicznych flot. Podczas parady morskiej
w czasie postoju załogi uczestniczące w niej ustawia siĊ na zbiórkach lub
w „paradzie burtowej” nie póĨniej niĪ 10 minut przed jej rozpoczĊciem. ParadĊ
morską w czasie postoju przyjmuje siĊ z pokładu motorówki (okrĊtu).
Przebieg parady:
złoĪenie meldunku o gotowoĞci okrĊtów i jednostek pomocniczych MW do
parady morskiej (do czekającego w motorówce /okrĊcie/ dowódcy
przyjmującego paradĊ morską podpływa na motorówce dowódca parady
morskiej. Odbywa siĊ to w odległoĞci około 3 kabli od pierwszej linii
rozwiniĊtych do parady okrĊtów i jednostek pomocniczych MW. Dowódca
parady składa dowódcy przyjmującemu paradĊ meldunek o treĞci, np.: „Panie
......
/stopieĔ
wojskowy/,
dowódca
parady
......
/stopieĔ
i nazwisko/ melduje, okrĊty i jednostki pomocnicze Marynarki Wojennej
gotowe do parady dla uczczenia /z okazji/ ....... /podaje cel parady/”.
NastĊpnie towarzyszy dowódcy przyjmującemu paradĊ, płynąc za nim
w szyku torowym lub przechodzi na pokład jego motorówki /okrĊtu/);
salut armatni (po złoĪeniu meldunku okrĊt flagowy MW daje salut armatni);
przegląd okrĊtów (okrĊt dowódcy przyjmującego paradĊ zbliĪa siĊ do
pierwszego okrĊtu pierwszej kolumny. Kiedy stewa dziobowa /rufowa/ okrĊtu,
na którym jest zaokrĊtowany dowódca przyjmujący paradĊ zrówna siĊ ze
stewą dziobową /rufową/ okrĊtu biorącego udział w paradzie, dowódca okrĊtu
podaje gwizdkiem oficerskim komendy: „BacznoĞü”, „Na prawą (lewą) –
BURTĉ”, oddaje honory wraz z oficerami stojącymi na skrzydle mostka.
Pozostała załoga stoi wzdłuĪ relingu w postawie przyjĊtej podczas parady
morskiej. Dowódca okrĊtu przyjmującego paradĊ równieĪ podaje gwizdkiem
oficerskim komendy: „BacznoĞü”, „Na prawą (lewą) – BURTĉ”. Mijając
trawers okrĊtu biorącego udział w paradzie podaje gwizdkiem oficerskim
komendĊ „Spocznij”. Dowódca okrĊtu biorącego udział w paradzie podaje
gwizdkiem oficerskim komendĊ „Spocznij”. W przypadku braku komendy
„Spocznij” z okrĊtu przyjmującego paradĊ, komendĊ „Spocznij” dowódca
okrĊtu biorącego udział w paradzie podaje, gdy stewa rufowa okrĊtu
przyjmującego paradĊ minie stewĊ rufową /dziobową/ okrĊtu biorącego udział
99
w paradzie. CeremoniĊ tĊ powtarza siĊ przy kaĪdym okrĊcie stojącym
w kolumnie).
Podczas parady morskiej w czasie ruchu uczestniczące w niej załogi okrĊtów
i jednostek pomocniczych MW znajdują siĊ tak, jak w sytuacji opisanej powyĪej.
ParadĊ morską w czasie ruchu przyjmuje siĊ z pokładu okrĊtu (motorówki)
zakotwiczonego na redzie bądĨ płynącego kontrkursem uczestniczących w niej
okrĊtów i jednostek pomocniczych MW. JeĪeli w paradzie morskiej bierze udział
lotnictwo morskie, przelatuje ono w odpowiednich ugrupowaniach na niskich
pułapach – zgodnie z kierunkiem ustawienia okrĊtów i jednostek pomocniczych MW.
Po zakoĔczeniu parady jej dowódca melduje zakoĔczenie parady dowódcy
przyjmującemu paradĊ i towarzyszy mu do momentu przejĞcia na okrĊt flagowy MW
lub do nabrzeĪa portu.
3) PARADA LOTNICZA (POKAZ LOTNICZY)
Dynamiczny pokaz statków powietrznych znajdujących siĊ na wyposaĪeniu
SP, WLąd. i MW – zwany paradą lotniczą, organizuje siĊ z okazji ĝwiĊta Wojska
Polskiego107. Parada lotnicza jest czĊĞcią centralnej parady wojskowej108.
Podczas przygotowania parady lotniczej organizowanej w ramach centralnej
parady wojskowej kieruje siĊ do dyspozycji dowódcy SP wytypowane samoloty
i Ğmigłowce bĊdące na wyposaĪeniu WLąd. i MW.
Parada lotnicza rozpoczyna centralną paradĊ wojskową. KolejnoĞü przelotu
statków powietrznych podyktowana jest prĊdkoĞciami przelotowymi poszczególnych
typów. Przestrzegana jest zasada, Īe paradĊ rozpoczynają samoloty odrzutowe
naddĨwiĊkowe, nastĊpnie poddĨwiĊkowe, a dalszej kolejnoĞci samoloty
turboĞmigłowe. ParadĊ lotniczą zamykają Ğmigłowce.
Odmianą parady lotniczej jest okolicznoĞciowy przelot samolotów lub
Ğmigłowców, który jest zazwyczaj organizowany z okazji promocji absolwentów
WSOSP, ĝwiĊta Sił Powietrznych oraz uroczystoĞci pogrzebowych109 osób wybitnie
zasłuĪonych dla paĔstwa i SP110.
107
Organizatorem parady lotniczej jest dowódca SP, który ustala liczbĊ statków powietrznych
biorących w niej udział oraz ich typy, szyki i kolejnoĞü przelotu.
108
Parada lotnicza moĪe byü zorganizowana takĪe z innej okazji.
109
Przelot samolotów lub Ğmigłowców nad miejscem pochówku nastĊpuje po złoĪeniu trumny (urny)
do grobu (kolumbarium) i odegraniu przez trĊbacza „Hasła WP”.
110
Organizatorem okolicznoĞciowych przelotów samolotów lub Ğmigłowców jest Dowództwo SP.
100
ROZDZIAŁ IV
UROCZYSTOĝCI W OĝRODKACH SZKOLNICTWA WOJSKOWEGO
1. INAUGURACJA ROKU AKADEMICKIEGO
Inauguracja roku akademickiego w uczelniach wojskowych odbywa siĊ
podczas uroczystych zbiórek. Miejscem uroczystoĞci jest zazwyczaj aula, sala
kinowa, widowiskowa lub inne miejsce na terenie uczelni.
Do udziału w uroczystoĞci moĪna zaprosiü przedstawicieli władz paĔstwowych,
kierownictwa MON i SZ RP, władz administracyjnych i samorządowych regionu,
duszpasterstw wojskowych, przedstawicieli attachatów wojskowych akredytowanych
w Polsce, organizacji pozarządowych i kombatanckich, rektorów (przedstawicieli)
innych uczelni, wybitnych absolwentów uczelni oraz rodziny podchorąĪych
(słuchaczy) i studentów cywilnych.
W uroczystoĞci powinien uczestniczyü cały stan osobowy uczelni wojskowej.
JeĪeli jednak moĪliwoĞci na to nie pozwalają, w uroczystoĞci biorą udział
podchorąĪowie (słuchacze1) i studenci cywilni2 pierwszego roku studiów, delegacje
starszych roczników podchorąĪych (słuchaczy) i studentów, delegacje studentów
innych uczelni, samorząd studentów, rada naukowa (pedagogiczna) oraz kadra
naukowo-dydaktyczna (dydaktyczna), kierownicza i dowódcza uczelni.
Podczas uroczystoĞci władze uczelni (rektor-komendant, prorektorzy,
dziekani, prodziekani oraz członkowie senatu) wystĊpują w przysługujących im
strojach z insygniami pełnionych funkcji. ĩołnierze zawodowi wystĊpują w mundurach
galowych.
W czasie inauguracji roku akademickiego podchorąĪowie i studenci cywilni
pierwszego roku studiów składają uroczyste Ğlubowanie immatrykulacyjne3.
sztandarowy i orkiestra wojskowa lub trĊbacz.
przybycie uczestników uroczystoĞci i zaproszonych goĞci (zajmują oni
wskazane miejsca, narrator /konferansjer/ przedstawia uczestnikom przebieg
przybycie rektora-komendanta z „orszakiem rektorskim”4 (trĊbacz gra sygnał
„BacznoĞü”, dowódca uroczystoĞci podaje komendĊ do oddania honorów.
Rektor-komendant z „orszakiem rektorskim” zajmują wskazane miejsca5);
1
Dotyczy Īołnierzy – słuchaczy AON.
JeĪeli wystĊpują.
3
W czasie inauguracji roku akademickiego moĪe odbyü siĊ wrĊczenie dyplomów doktorom
habilitowanym. Mogą oni równieĪ złoĪyü Ğlubowanie.
4
„Orszak rektorski” – członkowie Senatu uczelni, dziekani, rektorzy innych uczelni lub ich
reprezentanci, prorektorzy.
5
Rektor-komendant oraz prorektorzy (Komenda uczelni) zajmują miejsca za stołem prezydialnym,
pozostali członkowie „Orszaku rektorskiego” zajmują miejsca z tyłu za Komendą uczelni, z tym, Īe
rektorzy innych uczelni (ich przedstawiciele) zajmują miejsca najbliĪsze.
2
101

wprowadzenie sztandaru oraz odegranie hymnu RP (dowódca uroczystoĞci
podaje komendĊ do wprowadzenia sztandaru: „Sztandar – WPROWADZIû”,
poczet sztandarowy maszeruje na wyznaczone miejsce, zatrzymuje siĊ
i oddaje honory, orkiestra wojskowa gra hymn RP6);
przemówienie inauguracyjne rektora-komendanta (rektor-komendant wita
uczestników uroczystoĞci, wygłasza okolicznoĞciowe przemówienie, podczas
którego dokonuje ogólnego podsumowania działalnoĞci uczelni w minionym
roku akademickim i przedstawia główne zamierzenia na rok nastĊpny. Na
zakoĔczenie swojego przemówienia wygłasza formułĊ otwarcia nowego roku
akademickiego: „Rok akademicki …. /podaje rok/ uwaĪam za otwarty”);
Ğlubowanie immatrykulacyjne7 (uczestnicy uroczystoĞci wstają, rektorkomendant /prorektor/ odczytuje tekst Ğlubowania, który powtarzają
podchorąĪowie i studenci cywilni pierwszego roku. Po odczytaniu tekstu
Ğlubowania nastĊpuje odĞpiewanie przez studentów „Hymnu do miłoĞci
Ojczyzny” lub innej pieĞni oddającej charakter akademii (uczelni). NastĊpnie
rektor-komendant /prorektor/ ogłasza przyjĊcie nowych studentów. Uczestnicy
uroczystoĞci zajmują miejsca siedzące);
wrĊczenie indeksów delegacji podchorąĪych (słuchaczy8) i studentów
cywilnych pierwszego roku studiów9 (dowódca uroczystoĞci podaje komendĊ
do wystąpienia delegacji oraz zaprasza rektora-komendanta do wrĊczenia
indeksów. Delegacja wystĊpuje na wyznaczone miejsce. Rektor-komendant
podchodzi do delegacji i wrĊcza indeksy. PodchorąĪowie /słuchacze/
odpowiadają „Ku chwale Ojczyzny”, a studenci cywilni „DziĊkujĊ”. Po
wrĊczeniu indeksów członkowie delegacji wracają na swoje miejsca);
odĞpiewanie pieĞni „Gaudeamus Igitur”10 (dowódca uroczystoĞci zapowiada
pieĞĔ „Gaudeamus Igitur”. Uczestnicy uroczystoĞci wstają z miejsc,
a podchorąĪowie /słuchacze/ i studenci cywilni pierwszego roku studiów
Ğpiewają pieĞĔ);
przemówienia okolicznoĞciowe zaproszonych goĞci i Przewodniczącego
Samorządu Studentów;
przedsiĊwziĊcia okolicznoĞciowe11 (odczytanie decyzji /rozkazów/, wrĊczenie
odznaczeĔ i wyróĪnieĔ za działalnoĞü dydaktyczną, naukowo-badawczą
i publikacyjną oraz w dziedzinie przodownictwa i współzawodnictwa itp.
Dowódca uroczystoĞci podaje komendĊ do wystąpienia wyróĪnionych, którzy
po otrzymaniu wyróĪnieĔ wstĊpują na swoje miejsca);
ogłoszenie przerwy (dowódca uroczystoĞci zaprasza wszystkich goĞci
siedzących za stołem prezydialnym do zajĊcia miejsc na widowni);
6
W przypadku braku orkiestry hymn RP naleĪy odtworzyü z aparatury nagłaĞniającej.
Nie dotyczy Īołnierzy – słuchaczy AON.
8
Dotyczy Īołnierzy – słuchaczy AON.
9
Pozostałym podchorąĪym (słuchaczom) i studentom cywilnym pierwszego roku studiów indeksy
wrĊczają dziekani poszczególnych wydziałów podczas odrĊbnych uroczystoĞci.
10
Podczas uroczystoĞci Ğpiewa siĊ pierwszą i czwartą zwrotkĊ pieĞni „Gaudeamus Igitur” zawartą
w załączniku nr 7.
11
Przed przedsiĊwziĊciami okolicznoĞciowymi moĪe zostaü przedstawione sprawozdanie z działalnoĞci naukowej za miniony rok akademicki.
7
102

wygłoszenie wykładu inauguracyjnego (przedstawiciel uczelni lub zaproszony
goĞü wygłasza wykład inauguracyjny);
2. INAUGURACJA ROKU SZKOLNEGO
Inauguracja roku szkolnego w szkołach podoficerskich odbywa siĊ w ramach
uroczystego apelu. Miejscem uroczystoĞci jest plac apelowy w oĞrodku szkolnictwa
wojskowego.
W uroczystoĞci powinien uczestniczyü cały stan osobowy szkoły. Ponadto do
udziału w uroczystoĞci moĪna zaprosiü przełoĪonych, przedstawicieli władz
wojskowych, organizacji pozarządowych i Ğrodowisk kombatanckich, przedstawicieli
innych szkół oraz rodziny kadetów.
Podczas inauguracji roku szkolnego kadeci składają uroczyste Ğlubowanie.
przemówienie komendanta szkoły podoficerskiej (komendant wita uczestników
uroczyste Ğlubowanie (dowódca uroczystoĞci podaje komendĊ do wystąpienia
pododdziału kadetów składających Ğlubowanie. Po wystąpieniu pododdziału
podaje komendĊ: „Do – ĝLUBOWANIA”. Komendant szkoły odczytuje treĞü
Ğlubowania, którą kadeci głoĞno i wyraĨnie powtarzają. Po odczytaniu tekstu
Ğlubowania dowódca uroczystoĞci podaje komendĊ: „Po – ĝLUBOWANIU”
oraz komendy do wstąpienia do szyku pododdziału kadetów składających
Ğlubowanie);
przegrupowania pododdziałów do defilady, dowódcy pododdziałów wydają
komendy do marszu);
defilada;
W przypadku wystąpienia niesprzyjających warunków atmosferycznych
inauguracjĊ roku szkolnego w szkole podoficerskiej moĪna zorganizowaü
w zamkniĊtym pomieszczeniu (w sali tradycji, ceremonialnej, kinowej, widowiskowej,
auli) w ramach uroczystej zbiórki.
12
W dniu inauguracji roku akademickiego w uczelni moĪna zorganizowaü przedsiĊwziĊcia
o charakterze sportowym i kulturalno-oĞwiatowym.
103
3. „DZIEē PODCHORĄĩEGO”
„DzieĔ PodchorąĪego" obchodzi siĊ uroczyĞcie w uczelniach wojskowych.
SpoĞród przodujących podchorąĪych wyznacza siĊ na ten dzieĔ honorową słuĪbĊ
wewnĊtrzną13.
Na posterunku honorowym, np. przy pomniku patrona szkoły wystawia siĊ
dwóch wartowników ze składu warty honorowej. MoĪna równieĪ wystawiü z niej
wartownika przy wejĞciu głównym lub w innym reprezentacyjnym miejscu uczelni14.
W przeddzieĔ ĞwiĊta, w godzinach wieczornych, na terenie uczelni organizuje
siĊ uroczysty apel lub capstrzyk15. W porozumieniu z władzami administracyjnymi lub
samorządowymi miasta, w którym uczelnia stacjonuje, uroczystoĞü moĪna
zorganizowaü w innym miejscu, np. na rynku miejskim bądĨ w miejscu
upamiĊtniającym tradycje orĊĪa polskiego16.
Ponadto do udziału w uroczystoĞci moĪna zaprosiü przedstawicieli władz
paĔstwowych, kierownictwa MON i SZ RP, władz administracyjnych
i Ğrodowisk kombatanckich, wybitnych absolwentów i pracowników naukowych
uczelni oraz młodzieĪ szkolną i akademicką.
honorowa, orkiestra wojskowa i posterunki honorowe.
wprowadzenie pododdziałów, honorowej słuĪby wewnĊtrznej i podchorąĪych
niosących pochodnie (wszyscy zajmują wyznaczone miejsca na placu);
przybycie Īołnierzy i pracowników wojska uczelni (przybyli zajmują
przybycie zaproszonych goĞci (zaproszeni goĞcie zajmują miejsca na trybunie
honorowej);
uroczystoĞci podaje komendĊ do oddania honorów, kompania honorowa
przybycie rektora-komendanta (trĊbacz gra sygnał „BacznoĞü”, dowódca
uroczystoĞci podaje komendĊ do oddania honorów. Rektor-komendant
przyjmuje meldunek od dowódcy uroczystoĞci, podchodzi do sztandaru
i oddaje honory, wita siĊ z podchorąĪymi, nastĊpnie podchodzi do trybuny,
wita siĊ z goĞümi honorowymi i zajmuje miejsce do rozpoczĊcia uroczystoĞci);
13
Honorową słuĪbĊ wewnĊtrzną wyznacza siĊ w składzie: honorowy oficer dyĪurny uczelni, warta
honorowa (dowódca warty – pełniący jednoczeĞnie obowiązki rozprowadzającego, wartownicy oraz
łącznicy – stanowiący jednoczeĞnie poczet honorowego oficera dyĪurnego szkoły).
14
Honorową słuĪbĊ wewnĊtrzną moĪna pełniü w replikach polskiego umundurowania historycznego
z okresu Powstania Listopadowego. Honorowy oficer dyĪurny uczelni i honorowy dowódca warty są
uzbrojeni w szable, wartownicy w karabiny z bagnetami, łącznicy natomiast wystĊpują bez broni.
15
Honorową słuĪbĊ wewnĊtrzną podczas uroczystego apelu lub capstrzyku ustawia siĊ za kompanią
honorową.
16
Podczas uroczystego apelu lub capstrzyku moĪna, we współpracy z grupami rekonstrukcji
historycznej, zorganizowaü rekonstrukcjĊ wydarzeĔ Nocy Listopadowej.
104

17
z szyku, podchodzi do masztu, flagowy przypina flagĊ. Orkiestra wojskowa gra
hymn RP, flagowy podnosi flagĊ na maszt);
przemówienie rektora-komendanta (rektor-komendant wita uczestników
czĊĞü okolicznoĞciowa apelu lub capstrzyku (odczytanie okolicznoĞciowego
rozkazu rektora-komendanta. Dowódca uroczystoĞci podaje komendĊ do
wystąpienia wyróĪnionych. Po wrĊczeniu wyróĪnieĔ dowódca uroczystoĞci
podaje komendĊ do wstąpienia wyróĪnionych do szyku);
wystąpienie honorowej słuĪby wewnĊtrznej (dowódca uroczystoĞci podaje
komendĊ do wystąpienia honorowej słuĪby wewnĊtrznej. Na komendĊ
honorowego oficera dyĪurnego uczelni, honorowa słuĪba wewnĊtrzna
wystĊpuje przed front szyku. NastĊpnie honorowy oficer dyĪurny uczelni
maszeruje w kierunku trybuny, salutuje szablą i melduje rektorowikomendantowi gotowoĞü honorowej słuĪby wewnĊtrznej do odprawy, po czym
salutuje szablą, wykonuje w tył zwrot i maszeruje na prawe skrzydło
honorowej słuĪby wewnĊtrznej. W tym samym czasie łącznicy wystĊpują
z szyku, maszerują z płonącymi pochodniami i ustawiają siĊ po obu stronach
trybuny w wyznaczonych miejscach);
przeprowadzenie odprawy słuĪb i zaprzysiĊĪenie honorowej słuĪby
wewnĊtrznej (honorowy oficer dyĪurny uczelni wystĊpuje z szyku i prowadzi
odprawĊ słuĪb zgodnie z regulaminem, z tym, Īe nie dokonuje jej przeglądu
i po zaprzysiĊĪeniu słuĪby nie wzywa jej dowódcy. Dowódca uroczystoĞci
podaje komendĊ do przyjĊcia postawy zasadniczej, a honorowy oficer dyĪurny
uczelni dokonuje zaprzysiĊĪenia zapowiedzią: „SłuĪba Wartownicza”.
TrĊbacz gra sygnał „SłuĪba Wartownicza” 17).
odprowadzenie honorowej słuĪby wewnĊtrznej do miejsca pełnienia słuĪby
(honorowy oficer dyĪurny uczelni wydaje rozkaz do odprowadzenia honorowej
słuĪby wewnĊtrznej, którą honorowy dowódca warty odprowadza poza teren
placu do miejsca pełnienia słuĪby);
symboliczne przekazanie podchorąĪym władzy w uczelni (rektor-komendant
schodzi z trybuny, podchodzi do stolika, bierze z niego szablĊ – stanowiącą
symbol przejĊcia władzy w uczelni i wrĊcza ją podchorąĪemu – honorowemu
rektorowi-komendantowi uczelni. Dowódca uroczystoĞci podaje komendĊ do
wystąpienia etatowej kadry, która maszeruje w stronĊ trybuny i ustawia siĊ w
wyznaczonych miejscach. NastĊpnie dowódca uroczystoĞci przekazuje
dowodzenie uroczystoĞcią podchorąĪemu – honorowemu oficerowi
dyĪurnemu uczelni, który podaje komendĊ do wystąpienia z szyku
wyznaczonych podchorąĪych i zajĊcia miejsc dowódców pododdziałów, co
symbolizuje przejĊcie dowodzenia w pododdziałach);
odczytanie ordonansu – specjalnego rozkazu (po zajĊciu miejsc przez
podchorąĪych, nastĊpuje odczytanie przez honorowego oficera dyĪurnego
ordonansu);
przegrupowanie do defilady (honorowy oficer dyĪurny uczelni podaje komendĊ
do przegrupowania pododdziałów do defilady, honorowi dowódcy
pododdziałów wydają komendy do marszu);
defilada;
Po zaprzysiĊĪeniu moĪe nastąpiü pokaz sztucznych ogni.
105

zakoĔczenie uroczystoĞci (honorowy oficer dyĪurny
honorowemu komendantowi uczelni jej zakoĔczenie)18.
uczelni
melduje
4. „DZIEē KADETA”
„DzieĔ Kadeta"19 obchodzi siĊ uroczyĞcie w oĞrodkach szkolnictwa
wojskowego. W tym dniu na placu apelowym organizowany jest uroczysty apel,
w którym bierze udział cały stan osobowy szkoły podoficerskiej. UroczystoĞü moĪna
połączyü z apelem pamiĊci.
W porozumieniu z władzami administracyjnymi lub samorządowymi miasta
uroczysty apel moĪna zorganizowaü w innym miejscu, np. na rynku miejskim bądĨ
w miejscu upamiĊtniającym tradycje orĊĪa polskiego.
Do udziału w uroczystoĞci moĪna zaprosiü przełoĪonych, przedstawicieli władz
pozarządowych i Ğrodowisk kombatanckich, wybitnych absolwentów szkoły
podoficerskiej oraz młodzieĪ szkolną.
JeĪeli na terenie oĞrodka szkolnictwa wojskowego znajduje siĊ pomnik (tablica
pamiątkowa) upamiĊtniający patrona szkoły podoficerskiej, wystawia siĊ przy nim
posterunek honorowy oraz składa wieĔce i wiązanki.
Wojskowa asystĊ honorową podczas uroczystoĞci stanowi: kompania
honorowa, orkiestra wojskowa i posterunek honorowy.
wprowadzenie pododdziałów (pododdziały zajmują wyznaczone miejsca na
placu);
przybycie zaproszonych goĞci (zajmują oni miejsca na trybunie honorowej
uroczystoĞci podaje komendĊ do oddania honorów, kompania honorowa
przybycie komendanta szkoły podoficerskiej (trĊbacz gra sygnał „BacznoĞü”,
dowódca uroczystoĞci podaje komendĊ do oddania honorów. Orkiestra
wojskowa gra marsza powitalnego, komendant szkoły przyjmuje meldunek od
dowódcy uroczystoĞci, podchodzi do sztandaru i oddaje honory, wita siĊ
z kadetami, nastĊpnie podchodzi do trybuny, wita siĊ z goĞümi honorowymi
z szyku, podchodzi do masztu, flagowy przypina flagĊ. Orkiestra wojskowa gra
hymn RP, flagowy podnosi flagĊ na maszt);
przemówienie komendanta szkoły podoficerskiej (komendant wita uczestników
wrĊczenie wyróĪnieĔ (odczytanie okolicznoĞciowego rozkazu komendanta
szkoły. Dowódca uroczystoĞci podaje komendĊ do wystąpienia wyróĪnionych
kadetów. Komendant szkoły wrĊcza wyróĪnienia i wraca na trybunĊ.
18
Po zakoĔczeniu oficjalnej czĊĞci uroczystoĞci mogą siĊ odbyü przedsiĊwziĊcia o charakterze
sportowym i kulturalno-oĞwiatowym. Ponadto wyznaczona delegacja uczelni moĪe złoĪyü kwiaty przed
pomnikiem patrona uczelni lub w innym miejscu pamiĊci narodowej.
19
„DzieĔ Kadeta” obchodzony jest w dniu 21 maja (ĝwiĊto Korpusu Kadetów).
106

NastĊpnie dowódca uroczystoĞci podaje komendĊ
wyróĪnionych);
defilada;
5. ZAKOēCZENIE STUDIÓW
WOJSKOWEGO
1)
(NAUKI)
W
OĝRODKACH
do
wstąpienia
SZKOLNICTWA
WRĉCZENIE DYPLOMÓW (ĝWIADECTW) UKOēCZENIA
(SZKÓŁ) WOJSKOWYCH ORAZ PATENTÓW OFICERSKICH
UCZELNI
UroczystoĞü zakoĔczenia studiów w uczelniach wojskowych oraz nauki
w szkołach podoficerskich moĪna zorganizowaü w formie uroczystego apelu na
placu apelowym lub w ramach uroczystej zbiórki w auli, sali kinowej, widowiskowej
lub w innym miejscu na terenie oĞrodka szkolnictwa wojskowego.
W uroczystoĞci powinien uczestniczyü cały stan osobowy uczelni (szkoły)
wojskowej. Ponadto do udziału w uroczystoĞci moĪna zaprosiü przedstawicieli władz
i Ğrodowisk kombatanckich, wybitnych absolwentów uczelni (szkół), przedstawicieli
innych uczelni (szkół) oraz rodziny absolwentów.
UroczystoĞü organizowana jest w przeddzieĔ promocji na pierwszy stopieĔ
oficerski (podoficerski). Dokonuje siĊ wówczas uroczystego wrĊczenia absolwentom
uczelni – dyplomów ukoĔczenia uczelni i patentów oficerskich, a absolwentom szkół
podoficerskich – Ğwiadectw ukoĔczenia szkoły.
Dyplomy i wyróĪnienia wrĊcza rektor-komendant uczelni (komendant szkoły
podoficerskiej).
Do udziału w uroczystoĞci moĪna wyznaczyü wojskową asystĊ honorową,
którą w przypadku uroczystego apelu stanowi kompania honorowa i orkiestra
wojskowa, a podczas uroczystej zbiórki – poczet sztandarowy i orkiestra wojskowa
lub trĊbacze.
PRZYKŁADOWY SCENARIUSZ
powitanie przybyłych goĞci przez rektora-komendanta uczelni (komendanta
szkoły podoficerskiej) – (wita on goĞci honorowych i uczestników uroczystoĞci
oraz wygłasza okolicznoĞciowe przemówienie);
odczytanie rozkazu rektora-komendanta uczelni (komendanta szkoły
podoficerskiej) o zakoĔczeniu nauki oraz postanowieĔ (decyzji, rozkazów)
20
Po zakoĔczeniu oficjalnej czĊĞci uroczystoĞci w szkole podoficerskiej organizuje siĊ przedsiĊwziĊcia
o charakterze sportowym i kulturalno-oĞwiatowym. Ponadto wyznaczona delegacja szkoły moĪe
złoĪyü kwiaty przed pomnikiem patrona szkoły (tablicą pamiątkową) lub w innym miejscu pamiĊci
narodowej.
107

o wyróĪnieniach (wyznaczona osoba odczytuje stosowne postanowienia
/decyzje, rozkazy/);
ceremonia wrĊczenia dyplomów (Ğwiadectw) ukoĔczenia uczelni (szkoły)
z wyróĪnieniem i wyróĪnieĔ (dowódca uroczystoĞci podaje komendĊ do
wystąpienia wyróĪnionych absolwentów. Prymus uczelni /szkoły/ i wyróĪnieni
wystĊpują na wyznaczone miejsca. Rektor-komendant /komendant szkoły/
wrĊcza wyróĪnienia i składa gratulacje. Dowódca uroczystoĞci podaje
komendĊ do wstąpienia wyróĪnionych, którzy po odebraniu wyróĪnieĔ
powracają na swoje miejsca);
pozostałym absolwentom (dowódca uroczystoĞci podaje komendĊ do
wystąpienia pozostałych absolwentów, którzy wystĊpują na wyznaczone
miejsca. Rektor-komendant /komendant szkoły/ wrĊcza dyplomy /Ğwiadectwa/
oraz składa gratulacje. Dowódca uroczystoĞci podaje komendĊ do wstąpienia
wyróĪnionych, którzy po odebraniu wyróĪnieĔ powracają na swoje miejsca);
złoĪenie gratulacji przez rektora-komendanta uczelni (komendanta szkoły
podoficerskiej);
przemówienie przedstawiciela absolwentów (przedstawiciel absolwentów
składa podziĊkowania);
defilada;
PRZYKŁADOWY SCENARIUSZ
Przebieg uroczystoĞci z udziałem pocztu sztandarowego i orkiestry wojskowej lub
trĊbacza.
UroczystoĞü do momentu wprowadzenia sztandaru i odegrania hymnu RP
przebiega zgodnie ze scenariuszem uroczystej zbiórki. Po jego odegraniu odbywa
siĊ:
powitanie przybyłych przez rektora-komendanta uczelni (komendanta szkoły
podoficerskiej) – (rektor-komendant /komendant szkoły/ wita goĞci
honorowych i uczestników uroczystoĞci oraz wygłasza okolicznoĞciowe
przemówienie);
odczytanie rozkazu rektora-komendanta uczelni (komendanta szkoły
podoficerskiej) o zakoĔczeniu nauki oraz postanowieĔ (decyzji, rozkazów)
o wyróĪnieniach (wyznaczona osoba odczytuje stosowne postanowienia
/decyzje, rozkazy/);
z wyróĪnieniem i wyróĪnieĔ (dowódca uroczystoĞci podaje komendĊ do
wystąpienia wyróĪnionych. Prymus uczelni /szkoły/ i wyróĪnieni wystĊpują na
wyznaczone miejsce. Rektor-komendant /komendant szkoły/ wrĊcza
wyróĪnienia i składa gratulacje. Dowódca uroczystoĞci podaje komendĊ do
wstąpienia wyróĪnionych, którzy powracają na swoje miejsca);
pozostałym absolwentom (wystĊpują oni na wyznaczone miejsce. Rektorkomendant /komendant szkoły/ wrĊcza dyplomy /Ğwiadectwa/ i składa
gratulacje. Dowódca uroczystoĞci podaje komendĊ do wstąpienia
wyróĪnionych, którzy powracają na swoje miejsca);
108

złoĪenie gratulacji przez rektora-komendanta uczelni (komendanta szkoły
podoficerskiej);
przemówienie przedstawiciela absolwentów (przedstawiciel absolwentów
składa podziĊkowania);
2) PROMOCJA NA PIERWSZY STOPIEē OFICERSKI
PromocjĊ absolwentów uczelni wojskowych organizuje siĊ na placu apelowym
uczelni lub w uzgodnieniu z władzami administracyjnymi regionu, na głównym placu
miasta, w którym uczelnia stacjonuje, albo w innym miejscu związanym z tradycjami
orĊĪa polskiego.
Ponadto do udziału w uroczystoĞci zaprasza siĊ przedstawicieli władz paĔstwowych,
duszpasterstw wojskowych, organizacji pozarządowych i Ğrodowisk kombatanckich,
wybitnych absolwentów uczelni oraz rodziny promowanych absolwentów.
Aktu promowania na pierwszy stopieĔ oficerski dokonuje szef SG WP lub jego
przedstawiciel.
Podczas promocji prymus uczelni wojskowej otrzymuje honorową broĔ białą –
wyróĪnienie przyznane przez Prezydenta RP21.
Promowania dokonuje siĊ na specjalnie do tego celu przygotowanym
podeĞcie, z którego prawej strony umieszcza siĊ stolik z szablą (pałaszem) dla
promującego oraz honorową broĔ białą dla prymusa. Pododdział absolwentów
ustawia siĊ w kolumnie, naprzeciwko podestu.
JeĪeli wĞród promowanych są przedstawiciele korpusu osobowego, którym do
munduru galowego przysługuje kordzik, to na stoliku układa siĊ kordziki, które
bezpoĞrednio po akcie promocji wrĊcza rektor-komendant uczelni.
PRZYKŁADOWY SCENARIUSZ 1
powitanie przybyłych goĞci przez rektora-komendanta uczelni (rektorkomendant wita goĞci honorowych i uczestników uroczystoĞci oraz wygłasza
okolicznoĞciowe przemówienie);
odczytanie postanowienia o mianowaniu na pierwszy stopieĔ oficerski
(wyznaczona osoba odczytuje postanowienie o mianowaniu na pierwszy
stopieĔ oficerski);
wystąpienie pocztu sztandarowego i trĊbaczy (dowódca uroczystoĞci podaje
komendy do wystąpienia pocztu sztandarowego i trĊbaczy. Poczet i trĊbacze
maszerują do podestu i zajmują wyznaczone miejsca);
21
Prymus otrzymuje szablĊ honorową lub pałasz honorowy.
109

wystąpienie pododdziału promowanych absolwentów (dowódca uroczystoĞci
podaje komendĊ do wystąpienia pododdziału promowanych absolwentów.
W tym czasie promujący schodzi z trybuny, podchodzi do stolika i prawą rĊką
bierze szablĊ /pałasz/ oraz zajmuje miejsce na podeĞcie. SzablĊ /pałasz/ ma
w połoĪeniu „Na ramiĊ”. Dowódca pododdziału promowanych absolwentów
maszeruje na wyznaczone miejsce obok podestu i staje przed mikrofonem);
promocja absolwentów (dowódca pododdziału promowanych absolwentów
podaje komendĊ do wystąpienia prymusa: „Do – PROMOCJI”. TrĊbacz gra
sygnał „Do promocji”. Prymus maszeruje do Ğrodka podestu, wstĊpuje na
niego i klĊka na prawe kolano, opierając dłoĔ lewej rĊki na udzie lewej nogi
koĔcami palców na równi z kolanem. Promujący staje przed prymusem
z szablą /pałaszem/ i wygłasza formułĊ: „W imieniu Prezydenta
Rzeczypospolitej Polskiej mianujĊ Pana /Panią/ podporucznikiem Wojska
Polskiego /podporucznikiem Marynarki Wojennej/”, dotyka piórem szabli
/pałasza/ lewego ramienia prymusa /grzbiet szabli lub pałasza skierowany
w stronĊ szyi promowanego/, po czym przekłada szablĊ /pałasz/ do lewej rĊki
w połoĪenie „Na ramiĊ” /trzyma jej rĊkojeĞü jak w czasie długiego marszu/.
Prymus wstaje i przyjmuje postawĊ zasadniczą, promujący podaje mu rĊkĊ,
mówiąc: „GratulujĊ Panie poruczniku /Pani porucznik/”. Prymus
odpowiada: „Ku chwale Ojczyzny”. Promujący przekłada szablĊ /pałasz/ do
prawej rĊki nie zmieniając jej połoĪenia. NastĊpnie, jeĪeli prymusowi
przysługuje kordzik, podchodzi do niego rektor-komendant i go wrĊcza.
WrĊczając kordzik rektor-komendant trzyma go oburącz na jego koĔcach na
wyciągniĊtych przed siebie rĊkach. Prymus chwyta go lewą dłonią w taki
sposób, aby włoĪyü ją pomiĊdzy dłonie wrĊczającego, który w tym momencie
mówi: „GratulujĊ Panie poruczniku (Pani porucznik)”. Prymus odpowiada:
„Ku chwale Ojczyzny” i opuszcza lewą dłoĔ z kordzikiem wzdłuĪ ciała.
NastĊpnie dowódca pododdziału absolwentów podaje komendĊ: „Do –
PROMOCJI” dla pierwszej zmiany absolwentów. Prymus wykonuje w lewo
zwrot, maszeruje wzdłuĪ podestu, zachodzi w marszu w lewo i maszeruje na
ogon kolumny pododdziału absolwentów. W tym czasie trĊbacz gra sygnał
„Do promocji” (powtarzają to po kaĪdej zmianie), pierwsza zmiana
absolwentów maszeruje do podestu i powtarza wszystkie czynnoĞci prymusa.
Pododdział absolwentów wykonuje krok na wprost. Promujący wygłasza
formułĊ: „W imieniu Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej mianujĊ Panów
/Panie lub Panie i Panów/ podporucznikami Wojska Polskiego”, nastĊpnie
przechodzi na prawe skrzydło zmiany i kolejno promuje absolwentów,
powtarzając czynnoĞci takie, jak przy promowaniu prymusa. Po promowaniu
całej zmiany promujący przekłada szablĊ /pałasz/ do prawej rĊki, nie
zmieniając jej połoĪenia i wraca na Ğrodek podestu. NastĊpnie rektorkomendant moĪe wrĊczyü nowo promowanym absolwentom kordziki.
WrĊczając kordzik rektor-komendant trzyma go oburącz na jego koĔcach na
wyciągniĊtych przed siebie rĊkach. Nowo promowany chwyta go lewą dłonią
w taki sposób, aby włoĪyü ją pomiĊdzy dłonie wrĊczającego, który w tym
momencie mówi: „GratulujĊ Panie poruczniku (Pani porucznik)”. Nowo
promowany odpowiada: „Ku chwale Ojczyzny” i opuszcza lewą dłoĔ
z kordzikiem wzdłuĪ ciała. NastĊpnie dowódca pododdziału absolwentów
podaje komendĊ: „Do – PROMOCJI” dla kolejnej zmiany absolwentów.
Zmiana promowanych na tĊ komendĊ wykonuje zwrot (pół zmiany w lewo,
a pół zmiany w prawo) i maszeruje wzdłuĪ podestu, zachodzi w marszu
110

w prawo i w lewo i maszeruje na ogon kolumny pododdziału absolwentów. Po
wstąpieniu do szyku kaĪdy promowany odsłania oznaki stopnia, zdejmując
zasłony z naramiennika lub rĊkawa. Po zakoĔczeniu promocji promujący
kładzie szablĊ /pałasz/ na stolik i wraca na Ğrodek podestu);
ceremonia wrĊczenia wyróĪnieĔ (wyznaczona osoba odczytuje postanowienie
Prezydenta RP o wyróĪnieniu prymusa – honorową bronią białą. Dowódca
uroczystoĞci podaje komendĊ do wystąpienia prymusa, który po wystąpieniu
z szyku maszeruje do Ğrodka podestu i wchodzi na niego. Przedstawiciel
Prezydenta RP lub promujący bierze oburącz ze stolika /lub od osoby
asystującej/ honorową broĔ białą, trzymając pochwĊ w prawej,
a rĊkojeĞü w lewej rĊce, wrĊcza ją wyróĪnionemu jednoczeĞnie wypowiadając
formułĊ: „W imieniu Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej wrĊczam Panu
porucznikowi /Pani porucznik/ „SzablĊ Honorową Wojska Polskiego
/Pałasz Honorowy Marynarki Wojennej/”. Otrzymujący przyjmuje honorową
broĔ białą oburącz, chwytając rĊkojeĞü w prawą, a pochwĊ w lewą rĊkĊ.
NastĊpnie prawą rĊką wysuwa ja z pochwy na długoĞü kartusza, podnosi do
wysokoĞci ust i całuje głowniĊ w miejscu umieszczenia wizerunku orła, po
czym opuszcza do poprzedniej wysokoĞci i zdecydowanym ruchem wsuwa do
pochwy. Trzymając nadal oburącz szablĊ /pałasz/ odpowiada: „Ku chwale
Ojczyzny”. NastĊpnie prymus przesuwa lewą rĊkĊ wzdłuĪ pochwy pod
rĊkojeĞü, opuszcza szablĊ /pałasz/ wzdłuĪ uda lewej nogi i na komendĊ
dowódcy uroczystoĞci wstĊpuje do szyku. Wyznaczona osoba odczytuje inne
postanowienia /decyzje, rozkazy/ o wyróĪnieniach. Dowódca uroczystoĞci
podaje komendĊ do wystąpienia wyróĪnionych. WyróĪnieni wystĊpują na
wyznaczone miejsce. Promujący, któremu asystuje Īołnierz podający
wyróĪnienia, wrĊcza je i składa gratulacje, a nastĊpnie wraca na trybunĊ
honorową. Dowódca uroczystoĞci podaje komendĊ do wstąpienia
wyróĪnionych, którzy powracają na swoje miejsca w szyku);
delegacji nowo mianowanych oficerów do złoĪenia Ğlubowania. Trzyosobowa
delegacja maszeruje do podestu i zatrzymuje siĊ przed nim. Dowódca
uroczystoĞci podaje komendy do oddania honorów, oficer stojący poĞrodku
odczytuje tekst Ğlubowania, który wszyscy absolwenci powtarzają22. Po
złoĪeniu Ğlubowania przez absolwentów trĊbacz gra „Hasło WP”, a nastĊpnie
zostaje odĞpiewany „Hymn do miłoĞci Ojczyzny”23, po czym delegacja
nowo mianowanych oficerów wstĊpuje do szyku. Dowódca uroczystoĞci
podaje komendy do wstąpienia do szyku pododdziału promowanych,
a nastĊpnie pocztu sztandarowego i trĊbaczy);
błogosławieĔstwo24 (kapelan udziela Īołnierzom błogosławieĔstwa25, po czym
dowódca uroczystoĞci podaje komendĊ do przyjĊcia postawy swobodnej);
przemówienie promującego oraz zaproszonych goĞci;
przemówienie prymusa;
22
W WyĪszej Szkole Oficerskiej Sił Powietrznych po złoĪeniu Ğlubowania nastĊpuje przelot klucza
samolotów nad miejscem uroczystoĞci. Ponadto w uczelniach moĪna zorganizowaü pokaz sztucznych
ogni.
23
Podczas uroczystoĞci Ğpiewa siĊ pierwszą zwrotkĊ hymnu. Jego tekst zawiera załącznik nr 8.
Podczas uroczystoĞci Ğpiewa siĊ pierwszą zwrotkĊ hymnu.
24
Tekst błogosławieĔstwa Īołnierzy po promocji oficerskiej zawiera załącznik nr 6.
25
W przypadku uczestniczenia w uroczystoĞci kapelanów kilku duszpasterstw, błogosławieĔstwa
udzielane są kolejno – zgodnie ze scenariuszem uroczystoĞci.
111

przegrupowania pododdziałów do defilady, dowódcy pododdziałów wydają
komendy do marszu. Pododdział nowo promowanych absolwentów pozostaje
na miejscu);
złoĪenie gratulacji nowo promowanym absolwentom (dowódca uroczystoĞci
podaje komendy do sformowania przez pododdział nowo promowanych
absolwentów szyku do przyjĊcia gratulacji. NajbliĪsi i rodziny podchodzą do
nowo promowanych oficerów i składają im gratulacje. Po złoĪeniu gratulacji
dowódca uroczystoĞci podaje komendĊ do przegrupowania pododdziału nowo
promowanych do defilady);
defilada;
W Ordynariacie Polowym WP, Prawosławnym Ordynariacie WP, oraz
Ewangelickim Duszpasterstwie Wojskowym promocja na pierwszy stopieĔ oficerski
moĪe odbyü siĊ w sali konferencyjnej, sali odpraw lub innym miejscu.
Do udziału w uroczystoĞci zaprasza siĊ przedstawicieli kierownictwa MON i SZ
RP, duszpasterstw cywilnych i wojskowych oraz rodziny promowanych.
Aktu promowania kapelanów wojskowych na pierwszy stopieĔ oficerski
dokonuje Szef SG WP, jego przedstawiciel lub Biskup Polowy WP, Prawosławny
Ordynariusz WP, Ewangelicki Biskup Wojskowy.
UroczystoĞü przebiega zgodnie z zasadami dotyczącymi promocji w uczelni
wojskowej. Na stoliku wykłada siĊ szablĊ (pałasz) dla promującego. JeĪeli wĞród
promowanych są przedstawiciele korpusu osobowego, którym do munduru galowego
przysługuje kordzik, to układa siĊ go na stoliku i wrĊcza bezpoĞrednio po akcie
promocji. Zamiast podestu do promocji wykłada siĊ dywan.
Wojskową asystĊ honorową w uroczystoĞci stanowi poczet sztandarowy
i trĊbacz.
przybycie uczestników uroczystoĞci i osób promowanych (zajmują oni
przybycie promującego (dowódca uroczystoĞci składa meldunek, promujący
wita siĊ z przybyłymi i zajmuje miejsce do rozpoczĊcia uroczystoĞci);
maszeruje na wyznaczone miejsce, zatrzymuje siĊ i oddaje honory, trĊbacz
gra „Hasło WP”);
uroczysta promocja i Ğlubowanie27;
przemówienie promującego;
przemówienie przedstawiciela promowanych;
26
Po zakoĔczeniu promocji moĪna zorganizowaü spotkanie okolicznoĞciowe z nowo promowanymi
absolwentami. DzieĔ moĪe zakoĔczyü siĊ balem promocyjnym.
27
Promocja i Ğlubowanie przebiega zgodnie z zasadami przyjĊtymi dla uroczystoĞci organizowanej
w uczelni wojskowej.
112

Promocji absolwentów Akademii Marynarki Wojennej dokonuje siĊ na lądzie
lub na pokładzie okrĊtu. JeĪeli promocja odbywa siĊ na lądzie, to jej przebieg jest
identyczny, jak w innych uczelniach wojskowych.
W sytuacji, gdy promocja odbywa siĊ na okrĊcie, towarzyszą mu inne okrĊty
(jednostki pomocnicze) MW zgodnie z rozkazem dowódcy MW. Wszystkie okrĊty
(jednostki pomocnicze) MW biorące udział w uroczystoĞci promocyjnej podnoszą
wielką galĊ banderową, a załogi okrĊtów stoją na zbiórkach. Na nabrzeĪu, na którym
dokonuje siĊ promocji, frontem do zacumowanego okrĊtu ustawiają siĊ pododdziały
w kolejnoĞci: orkiestra wojskowa (na wysokoĞci drzewca dziobowego), kompania
honorowa, pododdział promowanych absolwentów oraz pozostałe pododdziały. Na
okrĊcie ustawia siĊ podest i stolik z szablą (pałaszem) i kordzikami. Wystawia siĊ
takĪe wartĊ honorową.
W uroczystoĞci powinien uczestniczyü cały stan osobowy uczelni. Ponadto do
udziału w uroczystoĞci zaprasza siĊ przedstawicieli władz paĔstwowych,
duszpasterstw wojskowych, organizacji pozarządowych, Ğrodowisk kombatanckich,
rektorów (przedstawicieli) innych uczelni, wybitnych absolwentów uczelni oraz
rodziny promowanych absolwentów.
Aktu promowania na pierwszy stopieĔ oficerski dokonuje Szef SG WP lub jego
przedstawiciel.
przybycie pododdziałów oraz wprowadzenie kompanii honorowej i orkiestry
wojskowej (pododdziały zajmują wyznaczone miejsca);
przybycie zaproszonych goĞci (zajmują oni wyznaczone miejsca, narrator
/konferansjer/ przedstawia uczestnikom przebieg uroczystoĞci oraz
przybycie promującego (trĊbacz gra sygnał „BacznoĞü”, dowódca
uroczystoĞci podaje komendĊ do oddania honorów. Orkiestra wojskowa gra
marsza powitalnego, promujący przyjmuje meldunek od dowódcy
uroczystoĞci, dokonuje przeglądu pododdziałów, wita siĊ z Īołnierzami,
a nastĊpnie podchodzi do trapu i razem z rektorem-komendantem wchodzi na
pokład okrĊtu28. Przy trapie na pokładzie okrĊtu wita ich dowódca okrĊtu. Po
przywitaniu z dowódcą okrĊtu i wartą honorową zajmuje miejsce do
rozpoczĊcia promocji);
uroczyste podniesienie flagi paĔstwowej RP i odegranie hymnu RP;
powitanie goĞci przybyłych na uroczystoĞü przez rektora-komendanta uczelni
(wita on goĞci honorowych i uczestników uroczystoĞci oraz wygłasza
okolicznoĞciowe przemówienie);
28
Na pokładzie okrĊtu moĪna ustawiü trybunĊ.
113

odczytanie postanowienia o mianowaniu na pierwszy stopieĔ oficerski
(wyznaczona osoba odczytuje postanowienie o mianowaniu na pierwszy
stopieĔ oficerski);
wejĞcie na okrĊt pocztu sztandarowego i trĊbaczy (dowódca uroczystoĞci
podaje komendy do oddania honorów i wystąpienia pocztu sztandarowego
oraz trĊbaczy. Poczet wchodzi na okrĊt i zajmuje wyznaczone miejsce,
trĊbacze wystĊpują z szyku orkiestry wojskowej i zajmują wyznaczone miejsce
na nabrzeĪu);
wejĞcie na okrĊt promowanych absolwentów (dowódca uroczystoĞci podaje
komendĊ do wejĞcia na okrĊt promowanych absolwentów, którzy po wejĞciu
zajmują wyznaczone miejsce);
promocja absolwentów29;
zejĞcie z okrĊtu nowo promowanych absolwentów (po promocji nowo
promowani czwórkami schodzą z okrĊtu i ustawiają siĊ w kolumnie
czwórkowej na nabrzeĪu, na okrĊcie pozostaje prymus, wyróĪnieni oficerowie
i delegacja do złoĪenia Ğlubowania);
ceremonia wrĊczenia wyróĪnieĔ30;
uroczyste Ğlubowanie31 i odĞpiewanie „Hymnu do miłoĞci Ojczyzny”;
wstąpienie do szyku: delegacji promowanych, pocztu sztandarowego oraz
trĊbaczy (dowódca uroczystoĞci podaje komendĊ do zejĞcia z okrĊtu delegacji
nowo promowanych absolwentów oraz pocztu sztandarowego, którzy po
zejĞciu zajmują miejsca w szyku. W tym samym czasie trĊbacze wstĊpują do
szyku orkiestry wojskowej);
błogosławieĔstwo (kapelan udziela Īołnierzom błogosławieĔstwa32, po czym
dowódca uroczystoĞci podaje komendĊ do przyjĊcia postawy swobodnej);
złoĪenie gratulacji nowo promowanym absolwentom i przegrupowanie do
defilady (dowódca uroczystoĞci podaje komendy do sformowania przez
pododdział nowo promowanych absolwentów szyku do przyjĊcia gratulacji.
NajbliĪsi i rodziny podchodzą do nowo promowanych oficerów i składają im
gratulacje. Po złoĪeniu gratulacji dowódca uroczystoĞci podaje komendĊ do
przegrupowania wszystkich pododdziałów do defilady;
defilada;
29
Akt promocji odbywa siĊ w taki sam sposób, jak w innych uczelniach wojskowych.
WrĊczenie wyróĪnieĔ odbywa siĊ w taki sam sposób, jak w innych uczelniach wojskowych.
31
Uroczyste Ğlubowanie odbywa siĊ w taki sam sposób, jak w innych uczelniach wojskowych.
32
udzielane są kolejno – zgodnie ze scenariuszem uroczystoĞci
33
absolwentami. DzieĔ moĪe zakoĔczyü siĊ balem promocyjnym.
30
114
3) PROMOCJA NA PIERWSZY STOPIEē PODOFICERSKI
PromocjĊ absolwentów szkoły podoficerskiej organizuje siĊ na placu
apelowym w oĞrodku szkolnictwa wojskowego lub w uzgodnieniu z władzami
administracyjnymi regionu, na głównym placu miasta, w którym szkoła stacjonuje
albo w innym miejscu związanym z tradycjami orĊĪa polskiego.
W uroczystoĞci powinien uczestniczyü cały stan osobowy szkoły
podoficerskiej. Ponadto do udziału w uroczystoĞci zaprasza siĊ przełoĪonych,
przedstawicieli władz paĔstwowych, administracyjnych i samorządowych regionu,
duszpasterstw wojskowych, organizacji pozarządowych i kombatanckich, innych
oĞrodków szkolnictwa wojskowego i cywilnego, wybitnych absolwentów szkoły
podoficerskiej oraz rodziny promowanych absolwentów.
Aktu promowania na pierwszy stopieĔ podoficerski dokonaü mogą szefowie
instytucji MON, SG WP, dowódcy RSZ34, Komendant Główny ĩW i Szef Inspektoratu
Wojskowej SłuĪby Zdrowia.
Pododdział absolwentów ustawia siĊ w kolumnie, naprzeciwko podestu.
Promocja absolwentów szkoły podoficerskiej odbywa siĊ podobnie jak promocja na
pierwszy stopieĔ oficerski, z tą róĪnicą, Īe absolwenci nie klĊkają, lecz stoją na
podeĞcie w postawie zasadniczej, a promujący wrĊcza im akty mianowania na
stopieĔ podoficerski i składa gratulacje.
UroczystoĞü do momentu podniesienia flagi paĔstwowej
hymnu RP przebiega zgodnie ze scenariuszem uroczystego
powitanie przybyłych przez komendanta szkoły (komendant
honorowych i uczestników uroczystoĞci oraz wygłasza
przemówienie);
34
Nie dotyczy Dowódcy Wojsk Specjalnych.
115
RP i odegrania
apelu. Po jego
szkoły wita goĞci
okolicznoĞciowe

odczytanie rozkazu o mianowaniu na pierwszy stopieĔ podoficerski
(wyznaczona osoba odczytuje rozkaz o mianowaniu);
wystąpienie pocztu sztandarowego i trĊbacza (dowódca uroczystoĞci podaje
komendy do wystąpienia pocztu sztandarowego i trĊbacza. Poczet i trĊbacz
maszerują oraz zajmują wyznaczone miejsca);
wystąpienie pododdziału promowanych absolwentów (dowódca uroczystoĞci
podaje komendĊ do wystąpienia pododdziału promowanych. Promujący
schodzi z trybuny i zajmuje wyznaczone miejsce);
promocja absolwentów (dowódca pododdziału absolwentów podaje komendĊ
do wystąpienia prymusa: „Do – PROMOCJI”. TrĊbacz gra sygnał „Do
promocji”. Prymus maszeruje do podestu i staje na nim w postawie
zasadniczej. Promujący staje przed prymusem i wygłasza formułĊ: „W
imieniu … (nazwa organu, któremu podlega szkoła) mianujĊ Pana /Panią/
kapralem /matem/ Wojska Polskiego”. NastĊpnie promujący wrĊcza akt
mianowania, podaje rĊkĊ i mówi: „GratulujĊ Panie kapralu /mat/, /Pani
kapral /mat/. Prymus odpowiada: „Ku chwale Ojczyzny”. Dowódca
pododdziału absolwentów podaje komendĊ: „Do – PROMOCJI” dla pierwszej
zmiany absolwentów. Prymus wykonuje w lewo zwrot, maszeruje wzdłuĪ
podestu, zachodzi w marszu w lewo i maszeruje na koniec szyku pododdziału
absolwentów. W tym czasie trĊbacz gra sygnał „Do promocji”, pierwsza
zmiana absolwentów maszeruje do podestu i powtarza wszystkie czynnoĞci
prymusa. Pododdział absolwentów wykonuje krok na wprost. Promujący
wygłasza formułĊ „W imieniu … (nazwa organu, któremu podlega szkoła)
mianujĊ Panów i Panie kapralami (matami) Wojska Polskiego”, nastĊpnie
przechodzi na prawe skrzydło zmiany i kolejno promuje absolwentów,
powtarzając czynnoĞci jak przy promowaniu prymusa. Po promowaniu całej
zmiany promujący wraca na Ğrodek. Dowódca pododdziału absolwentów
podaje komendĊ: „Do – PROMOCJI” dla kolejnej zmiany absolwentów.
Zmiana promowanych na tĊ komendĊ wykonuje zwrot (pół zmiany w lewo,
a pół zmiany w prawo) i maszeruje wzdłuĪ podestu, zachodzi w marszu
w prawo i w lewo i maszeruje na koniec szyku pododdziału absolwentów.
W szyku kaĪdy promowany odsłania oznaki stopnia, zdejmując zasłony
z naramiennika lub rĊkawa. Po zakoĔczeniu promocji promujący pozostaje na
podium, a dowódca uroczystoĞci podaje komendĊ do wstąpienia
promowanych pododdziałów);
ceremonia wrĊczenia wyróĪnieĔ (wyznaczona osoba odczytuje rozkazy
o wyróĪnieniach. Dowódca uroczystoĞci podaje komendĊ do wystąpienia
wyróĪnionych podoficerów. WyróĪnieni maszerują w kierunku podestu i po
wejĞciu na niego zatrzymują siĊ. Promujący wrĊcza wyróĪnienia i składa
gratulacje, nastĊpnie wraca na trybunĊ honorową. Dowódca uroczystoĞci
podaje komendĊ do wstąpienia wyróĪnionych, którzy powracają na swoje
miejsca w szyku);
delegacji nowo mianowanych podoficerów do złoĪenia Ğlubowania.
Trzyosobowa delegacja maszeruje do podestu i zatrzymuje siĊ na nim.
Dowódca uroczystoĞci podaje komendy do oddania honorów, podoficer
stojący poĞrodku odczytuje tekst Ğlubowania, który wszyscy absolwenci
powtarzają. Po złoĪeniu Ğlubowania przez absolwentów trĊbacz gra „Hasło
WP”, po czym delegacja nowo mianowanych podoficerów wstĊpuje do szyku.
116

Dowódca uroczystoĞci podaje komendĊ do oddania honorów i wstąpienia
pocztu sztandarowego oraz trĊbacza na swoje miejsca w szyku);
błogosławieĔstwo35 (kapelan udziela błogosławieĔstwa36, po czym dowódca
uroczystoĞci podaje komendĊ do przyjĊcia postawy swobodnej);
złoĪenie gratulacji nowo promowanym (dowódca uroczystoĞci podaje
komendy do sformowania przez pododdział nowo promowanych szyku do
przyjĊcia gratulacji. NajbliĪsi i rodziny nowo promowanych podoficerów
składają im gratulacje. Po złoĪeniu gratulacji dowódca uroczystoĞci podaje
komendĊ do przegrupowania pododdziałów nowo promowanych do defilady);
defilada;
35
Tekst błogosławieĔstwa Īołnierzy po promocji podoficerskiej zawiera załącznik nr 6.
udzielane są kolejno – zgodnie ze scenariuszem uroczystoĞci
37
absolwentami oraz przedsiĊwziĊcia o charakterze sportowym i kulturalno-oĞwiatowym.
36
117
ROZDZIAŁ V
UROCZYSTOĝCI POGRZEBOWE
1. OGÓLNE ZASADY ORGANIZOWANIA UROCZYSTOĝCI POGRZEBOWYCH
Z UDZIAŁEM WOJSKOWEJ ASYSTY HONOROWEJ
UroczystoĞci pogrzebowe ze wzglĊdu na rodzaj ceremoniału dzielą siĊ na:
bezwyznaniowe (Ğwieckie) oraz wyznaniowe (np. katolicka, prawosławna,
ewangelicka).
Wojskową asystĊ honorową w uroczystoĞci pogrzebowej moĪe stanowiü1:
kompania honorowa (pododdział honorowy z pocztem sztandarowym lub pododdział
bez pocztu sztandarowego), Īołnierze wyznaczeni na posterunek honorowy,
Īołnierze do niesienia poduszek z odznakami orderów i odznaczeĔ, Īołnierze do
niesienia wieĔców i wiązanek, Īołnierze do posługi liturgicznej, orkiestra wojskowa,
trĊbacz i werblista2. JeĪeli w uroczystoĞciach bierze udział inna orkiestra (trĊbacz,
werblista), nie wchodzi ona w skład wojskowej asysty honorowej.
Wojskową asystĊ honorową wyznacza siĊ na ceremonie pogrzebowe
zmarłych:
1. Członków najwyĪszych władz paĔstwowych oraz innych osób zasłuĪonych
dla paĔstwa;
2. Dam i kawalerów Orderu Wojennego Virtuti Militari i Orderu KrzyĪa
Wojskowego;
3. Kombatantów i weteranów, uczestników walk o wolnoĞü i niepodległoĞü
Polski;
4. Kombatantów i weteranów misji wojskowych poza granicami paĔstwa;
5. ĩołnierzy w słuĪbie czynnej;
6. Byłych Īołnierzy zawodowych;
7. Szczególnie zasłuĪonych pracowników wojska3.
O udział wojskowej asysty honorowej w uroczystoĞci pogrzebowej jej
organizator wystĊpuje do MON (dotyczy osób wymienionych w pkt. 1) lub do
dowódcy garnizonu (dotyczy osób wymienionych w pkt. 2-7)4.
DecyzjĊ dotyczącą rodzaju wojskowej asysty honorowej uczestniczącej
w pogrzebie osób wymienionych w pkt. 1 podejmuje Minister ON w uzgodnieniu
z rodziną zmarłego i organizatorem uroczystoĞci pogrzebowej, a wymienionych
w pkt. 2-7 – dowódca garnizonu w uzgodnieniu z dowódcami jednostek (instytucji)
wojskowych garnizonu, rodziną zmarłego, przewodniczącymi organizacji i Ğrodowisk
kombatanckich oraz organizatorami uroczystoĞci pogrzebowej, mając na uwadze
posiadane moĪliwoĞci oraz siły i Ğrodki bĊdące w jego dyspozycji.
1
Dowódca garnizonu kierujący wojskową asystĊ honorową do udziału w ceremonii pogrzebowej
ustala jej elementy w miarĊ posiadanych moĪliwoĞci. O składzie asysty naleĪy poinformowaü
organizatora pogrzebu.
2
JeĪeli w składzie wojskowej asysty honorowej wystĊpuje sztandar, na jego drzewcu mocowany jest
kir.
3
Na wniosek dowódcy jednostki (instytucji) wojskowej.
4
WystĊpujący o udział wojskowej asysty honorowej w uroczystoĞci pogrzebowej wypełnia formularz
zawarty w załączniku nr 1 i wysyła go w przypadku osób wymienionych w pkt. 1 do MON,
a wymienionych w pkt. 2-7 do dowódcy garnizonu.
118
Wojskową asystĊ honorową na pogrzeb zmarłego Īołnierza bĊdącego
w czynnej słuĪbie wojskowej wyznacza dowódca macierzystego garnizonu5.
W przypadku pogrzebu odbywającego siĊ poza miejscem stałej dyslokacji jednostki
(instytucji) wojskowej, w której zmarły Īołnierz pełnił słuĪbĊ – wojskową asystĊ
honorową wyznacza dowódca garnizonu usytuowanego najbliĪej od miejsca
pogrzebu.
W przypadku Ğmierci Īołnierza w czasie wykonywania obowiązków
słuĪbowych Minister ON6 moĪe podjąü decyzjĊ o opuszczeniu na znak Īałoby7 flagi
paĔstwowej RP do połowy masztu w wyznaczonym miejscu (wyznaczonych
jednostkach /instytucjach/ wojskowych).
UroczystoĞü pogrzebową o charakterze wyznaniowym prowadzi duchowny.
Msza Īałobna i NaboĪeĔstwo Īałobne moĪe odbyü siĊ w koĞciele garnizonowym,
koĞciele wskazanym przez rodzinĊ bądĨ organizatora pogrzebu lub w kaplicy
cmentarnej. W czasie Mszy Īałobnej lub NaboĪeĔstwa Īałobnego wystawiany jest
posterunek honorowy. JeĪeli Msza Īałobna lub NaboĪeĔstwo Īałobne odbywa siĊ
w koĞciele garnizonowym posługĊ liturgiczną mogą sprawowaü Īołnierze.
UroczystoĞü pogrzebową o charakterze Ğwieckim prowadzi mistrz ceremonii.
Rozpoczyna siĊ ona wystawieniem zwłok w domu pogrzebowym8. Przebiega zgodnie
z porządkiem opracowanym przez mistrza ceremonii, z uwzglĊdnieniem postanowieĔ
ceremoniału wojskowego. W czasie wystawienia zwłok w domu pogrzebowym
wystawiany jest posterunek honorowy.
TrumnĊ ze zwłokami (urnĊ z prochami) ustawia siĊ w koĞciele (domu
pogrzebowym) na specjalnie przygotowanym katafalku. Na trumnie umieszcza siĊ
nakrycie głowy9 (czapkĊ rogatywkĊ, czapkĊ garnizonową, kapelusz, furaĪerkĊ,
beret)10, ze stopniem wojskowym uwidocznionym od strony patrzących na trumnĊ, na
wysokoĞci piersi zmarłego. Na urnie nakrycia głowy nie mocuje siĊ. Przed trumną
(urną) ustawia siĊ poduszki z przypiĊtymi odznakami orderów i odznaczeĔ, wieĔce
i wiązanki oraz, jeĞli rodzina wyrazi takie Īyczenie, moĪe zostaü wystawiona
fotografia zmarłego11.
Przed rozpoczĊciem uroczystoĞci pogrzebowej trumnĊ Īołnierza, damy
i kawalera Orderu Wojennego VM lub Orderu KW oraz osoby szczególnie zasłuĪonej
dla paĔstwa dekoruje siĊ flagą paĔstwową (w przypadku marynarzy trumnĊ dekoruje
siĊ banderą wojenną MW). FlagĊ paĔstwową RP umieszcza siĊ wzdłuĪ trumny
5
Nie dotyczy Īołnierzy poległych w czasie wykonywania misji wojskowych poza granicami paĔstwa.
Szef SG WP, dowódcy RSZ, Dowódca Operacyjny SZ, Szef IWsp SZ, Komendant Główny ĩW,
Dowódca GW oraz dowódca PKW mogą poleciü na znak Īałoby opuszczenie flagi paĔstwowej RP do
połowy masztu w wyznaczonym miejscu (wyznaczonych jednostkach /instytucjach/ wojskowych).
Dotyczy to konkretnego miejsca stacjonowania jednostki (instytucji) wojskowej lub w przypadku PKW
– oddziału (bazy), w której poległy Īołnierz pełnił słuĪbĊ.
7
ĩałobĊ narodową obowiązującą na terenie całego kraju ogłasza Prezydent RP. Na znak Īałoby na
flagach paĔstwowych wywieszanych na budynkach jednostek (instytucji) wojskowych wiąĪe siĊ kir. Po
zakoĔczeniu ceremonii pogrzebowej poległego Īołnierza flagi paĔstwowe RP powinny zostaü
podniesione do szczytu masztów, a kiry zawiązane na flagach paĔstwowych – rozwiązane.
8
JeĞli rodzina tak zdecyduje, uroczystoĞü pogrzebowa moĪe odbyü siĊ bez ceremonii wystawienia
zwłok w domu pogrzebowym.
9
Niedopuszczalne jest przybijanie gwoĨdziem nakrycia głowy do trumny.
10
Dotyczy pogrzebu Īołnierza. Nakrycie głowy po zakoĔczeniu uroczystoĞci jest przekazywane
rodzinie. W przypadku poĞmiertnego mianowania na wyĪszy stopieĔ wojskowy na nakryciu głowy
zmarłego powinny byü juĪ nowe oznaki stopnia wojskowego.
11
Fotografia zmarłego ma wyłącznie charakter dekoracyjny i po zakoĔczeniu ceremonii powinna
zostaü przekazana rodzinie zmarłego. CzynnoĞü przekazania fotografii nie wymaga specjalnej oprawy
ceremonialnej.
6
119
białym pasem od lewego boku zmarłego12. UrnĊ dekoruje siĊ szarfą biało-czerwoną
o wymiarach: 100 x 6 cm. Na trumnie udekorowanej flagą paĔstwową RP nie
umieszcza siĊ kwiatów, broni białej i nie posypuje siĊ jej ziemią itp.
Na 5 minut przed rozpoczĊciem uroczystoĞci pogrzebowej w obiekcie
sakralnym rozprowadzający wprowadza i ustawia czteroosobowy posterunek
honorowy w odległoĞci kroku od trumny13. Dwóch Īołnierzy ustawia siĊ u wezgłowia,
a dwóch na wysokoĞci stóp, frontem do trumny. Przy urnie ustawia siĊ dwóch
Īołnierzy w podobny sposób. Posterunek honorowy towarzyszy trumnie (urnie) do
zakoĔczenia ceremonii na cmentarzu14.
Podczas ceremonii Ğwieckiej organizowanej w domu pogrzebowym ustawia
siĊ czteroosobowy posterunek honorowy w odległoĞci kroku od trumny, frontem do
zebranych15. Przy urnie ustawia siĊ dwóch Īołnierzy w podobny sposób.
Na posterunku honorowym przy trumnie (urnie) wartĊ honorową mogą pełniü
równieĪ Īołnierze nie wchodzący w skład wojskowej asysty honorowej oraz
przedstawiciele władz paĔstwowych, organizacji pozarządowych i Ğrodowisk
kombatanckich, przyjaciele zmarłego i inne osoby. Osoby te stają bez nakrycia głowy
w sposób ustalony dla wartowników. Zmieniają siĊ co 5-10 minut, a koĔczą wartĊ na
5 minut przed rozpoczĊciem uroczystoĞci pogrzebowej. JeĪeli w uroczystoĞci biorą
udział sztandary jednostek (instytucji) wojskowych, organizacji pozarządowych
i Ğrodowisk kombatanckich itp. zajmują one miejsca w obiekcie sakralnym (domu
pogrzebowym) na 5 minut przed rozpoczĊciem ceremonii, a wychodzą przed
wyniesieniem trumny (urny). W kondukcie pogrzebowym poczty sztandarowe
maszerują przed trumną za pododdziałem wojskowym.
Kondukt pogrzebowy formuje siĊ w nastĊpującej kolejnoĞci: symbol religijny
(np. krzyĪ), orkiestra16 (trĊbacz, werblista), kompania honorowa (pododdział
honorowy z pocztem sztandarowym lub pododdział honorowy bez pocztu
sztandarowego), poczty sztandarowe jednostek (instytucji) wojskowych, organizacji
pozarządowych i Ğrodowisk kombatanckich itp., Īołnierze z wieĔcami i wiązankami17,
Īołnierze z poduszkami z upiĊtymi odznakami orderów i odznaczeĔ (ustawieni
w kolejnoĞci starszeĔstwa orderów i odznaczeĔ, poczynając od niesionego najbliĪej
trumny /urny/), ksiądz (mistrz ceremonii), pojazd z trumną (urną), rodzina zmarłego,
pozostali uczestnicy ceremonii. ĩołnierze stanowiący wojskową asystĊ honorową
maszerują krokiem pogrzebowym18.
12
TrumnĊ dekoruje siĊ flagą paĔstwową RP o wymiarach 100 x 240 cm. Obowiązek zapewnienia flagi
do dekoracji trumny spoczywa na organizatorze uroczystoĞci pogrzebowej. Flaga po zdjĊciu z trumny
i złoĪeniu przekazywana jest rodzinie (tylko w przypadku pogrzebu Īołnierza poległego w czasie
wykonywania obowiązków słuĪbowych). Sposób składania flagi paĔstwowej RP umieszczonej na
trumnie przedstawiają fotografie zawarte w załączonym zbiorze „Ilustracji”. TrumnĊ Īołnierza
poległego w czasie wykonywania obowiązków słuĪbowych poza granicami paĔstwa - dekoruje siĊ
flagą paĔstwową RP z orłem. Sposób dekoracji trumny flagą paĔstwową RP przedstawiają fotografie
zawarte w załączonym zbiorze „Ilustracji”.
13
Przy trumnie moĪna wystawiü równieĪ dwuosobowy posterunek honorowy.
14
W ceremonii wyznaniowej zmiana posterunku honorowego nastĊpuje w trakcie liturgii w czasie
ustalonym z kapelanem. W ceremonii Ğwieckiej moment zmiany posterunku honorowego naleĪy
uzgodniü z mistrzem ceremonii.
15
Przy trumnie moĪna wystawiü równieĪ dwuosobowy posterunek honorowy.
16
JeĪeli w uroczystoĞci pogrzebowej bierze udział orkiestra, to wykonuje ona marsze Īałobne.
17
W kondukcie pogrzebowym w pierwszej kolejnoĞci ustawia siĊ wieĔce i wiązanki od rodziny
zmarłego, nastĊpnie od przedstawicieli władz paĔstwowych, administracyjnych i samorządowych itp.
Liczba wieĔców i wiązanek zabieranych przez Īołnierzy powinna byü ustalona z zakładem
pogrzebowym. ĩołnierze zabierają i niosą po jednym wieĔcu lub wiązance. Pozostałe wieĔce
i wiązanki zabierają pracownicy zakładu pogrzebowego.
18
Parametry kroku znajdują siĊ w „Indeksie znaczeniowym pojĊü”.
120
Wojskowa asysta honorowa na cmentarzu ustawia siĊ w szyku rozwiniĊtym
w odległoĞci nie wiĊkszej niĪ 50 kroków od grobu lub kolumbarium.
Podczas pogrzebu Īołnierza, w czasie składania trumny (urny) do grobu lub
urny do kolumbarium trĊbacz gra trzykrotnie „Hasło WP”.
Podczas pogrzebów osób cywilnych w czasie opuszczania trumny do grobu
lub umieszczania urny w kolumbarium werblista gra „Tremolo”, po opuszczeniu
trumny do grobu i umieszczeniu urny w kolumbarium trĊbacz gra utwór „Cisza”.
W trakcie ceremonii z udziałem wojskowej asysty honorowej grobu nie zamyka
siĊ. Grób powinien byü przykryty specjalną kratą, na której układane są wieĔce
i wiązanki. ZamkniĊcie grobu (zamurowanie, zasypanie) nastĊpuje dopiero po
zakoĔczeniu ceremonii i odprowadzeniu wojskowej asysty honorowej.
W czasie ceremonii pogrzebowych z udziałem wojskowej asysty honorowej
delegacje nie ustawiają siĊ za wieĔcami i wiązankami oraz nie jest odczytywana
kolejnoĞü ich składania19.
2. PRZEBIEG UROCZYSTOĝCI POGRZEBOWEJ Z UDZIAŁEM WOJSKOWEJ
ASYSTY HONOROWEJ
Po zakoĔczeniu Mszy Īałobnej lub NaboĪeĔstwa Īałobnego (wystawienia
zwłok) pracownicy zakładu pogrzebowego wynoszą trumnĊ (urnĊ) – w asyĞcie
posterunku honorowego – z obiektu sakralnego (domu pogrzebowego), ustawiają ją
w pojeĨdzie (na lawecie20) i wraz z uczestnikami uroczystoĞci przejeĪdĪają na
cmentarz, na którym zmarły zostanie pochowany. Kondukt pogrzebowy formuje siĊ
na cmentarzu i oczekuje na przyjazd trumny (urny), rodziny zmarłego i uczestników
ceremonii pogrzebowej.
JeĪeli obiekt sakralny (dom pogrzebowy) znajduje siĊ niedaleko cmentarza,
wojskowa asysta honorowa oczekuje na zakoĔczenie Mszy Īałobnej lub
NaboĪeĔstwa Īałobnego (wystawienia zwłok) przed obiektem sakralnym (domem
pogrzebowym). Po zakoĔczeniu Mszy Īałobnej lub NaboĪeĔstwa Īałobnego
(wystawieniu zwłok) przedstawiciel jednostki (instytucji) wojskowej, która wystawiła
wojskową asystĊ honorową, wprowadza do obiektu sakralnego (domu
pogrzebowego) Īołnierzy po wieĔce i wiązanki oraz poduszki z odznakami orderów
i odznaczeĔ. ĩołnierze oddają honory, zabierają wieĔce i wiązanki oraz poduszki, po
czym wychodzą z obiektu sakralnego (domu pogrzebowego) i zajmują wyznaczone
miejsca w kondukcie pogrzebowym.
zajmuje wyznaczone miejsca przed obiektem sakralnym /domem
pogrzebowym);
zabranie wieĔców i wiązanek oraz poduszek z odznakami orderów
i odznaczeĔ (Īołnierze zabierają z obiektu sakralnego /domu pogrzebowego/
wieĔce i wiązanki oraz poduszki z odznakami orderów i odznaczeniami, po
czym zajmują wskazane miejsca przed obiektem sakralnym /domem
pogrzebowym/).
19
WieĔce i wiązanki niesione przez Īołnierzy oraz inne osoby mogą byü przekazywane pracownikom
zakładu pogrzebowego, którzy umieszczają je na specjalnie przygotowanej pokrywie grobu.
20
Nie dotyczy urny.
121

wyniesienie trumny (urny) z obiektu sakralnego (domu pogrzebowego),
formowanie konduktu pogrzebowego, (trĊbacz gra sygnał „BacznoĞü”,
wojskowa asysta honorowa oddaje honory, werblista gra „Tremolo”,
pracownicy zakładu pogrzebowego wynoszą trumnĊ /urnĊ/ z obiektu
sakralnego /domu pogrzebowego/ ustawiają ją w pojeĨdzie /na lawecie/,
wynoszą równieĪ pozostałe wieĔce i wiązanki. Posterunek honorowy zajmuje
miejsce po obu stronach pojazdu, rodzina i uczestnicy uroczystoĞci zajmują
miejsca za pojazdem z trumną /urną/).
przemarsz konduktu pogrzebowego do grobu;
złoĪenie trumny /urny/ przed grobem lub kolumbarium (wojskowa asysta
honorowa zajmuje wyznaczone miejsca i oddaje honory, pracownicy zakładu
pogrzebowego ustawiają trumnĊ /urnĊ/ przy grobie lub kolumbarium);
ceremonia przy grobie lub kolumbarium (po ustawieniu trumny /urny/ przy
grobie lub kolumbarium wojskowa asysta honorowa przyjmuje postawĊ
swobodną, trĊbacz gra sygnał „Słuchajcie Wszyscy”, jeĪeli w ceremonii
bierze udział orkiestra po ustawieniu trumny /urny/ przy grobie lub
kolumbarium wykonuje ona hymn RP. NastĊpnie ksiądz odmawia egzekwie
pogrzebowe /mistrz ceremonii wygłasza mowĊ poĪegnalną/, po czym
wygłaszane są przemówienia okolicznoĞciowe21. W przypadku udekorowania
trumny flagą paĔstwową RP po zakoĔczeniu ostatniego przemówienia
nastĊpuje złoĪenie flagi. Wojskowa asysta honorowa oddaje honory, flaga po
złoĪeniu przez Īołnierzy przekazywana jest przez jednego z nich
najwyĪszemu przełoĪonemu uczestniczącemu w ceremonii pogrzebowej, który
nastĊpnie wrĊcza ją członkowi najbliĪszej rodziny22. Po tym akcie nastĊpuje
złoĪenie trumny /urny/ do grobu lub kolumbarium. Pracownicy zakładu
pogrzebowego opuszczają trumnĊ do grobu lub wkładają urnĊ do miejsca
przygotowanego w kolumbarium, trĊbacz gra trzykrotnie „Hasło WP”. Po
opuszczeniu trumny do grobu lub wstawieniu urny do kolumbarium pododdział
honorowy /druĪyna do salwy honorowej/ oddaje salwĊ honorową, nastĊpnie
przy akompaniamencie werbla /werblista gra „Tremolo”/ Īołnierze oraz
pracownicy zakładu pogrzebowego składają na grobie lub w miejscu złoĪenia
urny – wieĔce i wiązanki23, trĊbacz wykonuje sygnał „ĝpij Kolego” lub
„Cisza” /jeĪeli w ceremonii bierze udział orkiestra, to wykonuje ona „Marsz
Īałobny” Fryderyka Chopina/, po czym wojskowa asysta honorowa odchodzi
z miejsca uroczystoĞci. ĩołnierze z poduszkami z odznakami orderów
i odznaczeĔ odchodzą od grobu i w pobliĪu oczekują na dowódcĊ
uroczystoĞci. Przy grobie lub kolumbarium do czasu zakoĔczenia składania
kondolencji rodzinie zmarłego pozostaje posterunek honorowy);
21
JeĪeli zmarły został poĞmiertnie odznaczony lub mianowany na wyĪszy stopieĔ wojskowy, a order
lub odznaczenie (akt mianowania) nie został wrĊczony wczeĞniej to przed przemówieniami
poĪegnalnymi odczytuje siĊ wyciąg z aktu o nadaniu orderu lub odznaczenia i mianowaniu na kolejny
stopieĔ wojskowy oraz przypina siĊ odznakĊ orderu lub odznaczenia do poduszki. Postanowienie
o nadaniu orderów i odznaczeĔ odczytuje przedstawiciel urzĊdu nadającego order lub odznaczenie.
ĩołnierz z poduszką, na której upiĊta jest odznaka nadanego orderu lub odznaczenia zajmuje miejsce
przy grobie.
22
Dotyczy tylko uroczystoĞci pogrzebowej Īołnierza poległego w czasie wykonywania obowiązków
słuĪbowych.
23
W czasie ceremonii pogrzebowych delegacje nie ustawiają siĊ za wieĔcami i nie jest odczytywana
kolejnoĞü składania wieĔców.
122

zakoĔczenie uroczystoĞci (dowódca uroczystoĞci odpina z poduszek odznaki
orderów i odznaczeĔ i przekazuje je przedstawicielowi rodziny zmarłego24).
3. ODPROWADZENIE ZWŁOK ĩOŁNIERZA Z UDZIAŁEM WOJSKOWEJ
ASYSTY HONOROWEJ
JeĪeli pogrzeb Īołnierza bĊdzie odbywał siĊ w innym garnizonie, organizuje
siĊ uroczyste odprowadzenie zwłok Īołnierza z udziałem wojskowej asysty
honorowej. Msza ĞwiĊta lub NaboĪeĔstwo Īałobne (wystawienie zwłok) do czasu
wyniesienia trumny (urny) z obiektu sakralnego (domu pogrzebowego) przebiega
w taki sam sposób, jak w czasie pogrzebu z wojskową asystą honorową.
Wojskową asystĊ honorową do ceremonii odprowadzenie zwłok wyznacza siĊ
na zasadach obowiązujących dla pogrzebów z wojskową asystą honorową.
Przebieg ceremonii:
zajmuje wyznaczone miejsca przed obiektem sakralnym /domem
pogrzebowym/);
wyniesienie trumny (urny) z obiektu sakralnego (domu pogrzebowego)
– (trĊbacz gra sygnał „BacznoĞü”, wojskowa asysta honorowa oddaje
honory, werblista gra „Tremolo” /orkiestra wykonuje marsz Īałobny/, niosący
trumnĊ /urnĊ/ – w asyĞcie posterunku honorowego – ustawiają ją na katafalku,
rodzina i uczestnicy uroczystoĞci zajmują wskazane miejsca);
ceremonia poĪegnania zwłok (po ustawieniu trumny /urny/ na katafalku
wojskowa asysta honorowa przyjmuje postawĊ swobodną, trĊbacz gra sygnał
„Słuchajcie Wszyscy” /jeĪeli w ceremonii bierze udział orkiestra po
ustawieniu trumny /urny/ na katafalku wykonuje ona hymn RP/, po czym
wygłaszane zostają przemówienia poĪegnalne. Wojskowa asysta honorowa
oddaje honory25, trĊbacz gra „Hasło WP”, przy akompaniamencie werbla
/werblista gra „Tremolo”/ lub marsza Īałobnego trumna /urna/ w asyĞcie
posterunku honorowego jest przenoszona przed frontem pododdziału do
samochodu ustawionego na prawym skrzydle. Pojazd z trumną /urną/ powoli
rusza, posterunek honorowy maszeruje obok pojazdu kilka kroków, zatrzymuje
siĊ i oddaje honory. Odjazd samochodu z trumną /urną/ koĔczy ceremoniĊ);
24
JeĪeli istnieje taka moĪliwoĞü odznaki orderów i odznaczeĔ przekazywane są dowódcy zmarłego
Īołnierza, który wrĊcza je rodzinie.
25
Podczas tej ceremonii moĪe byü oddana salwa honorowa.
123
W przypadku, jeĪeli Msza Īałobna lub NaboĪeĔstwo Īałobne (wystawienie
zwłok) odbywa siĊ w miejscu uniemoĪliwiającym przeprowadzenie ceremonii
odprowadzenia zwłok (np. brak placu przed obiektem sakralnym, domem
pogrzebowym), po wyniesieniu trumny (urny) z obiektu sakralnego (domu
pogrzebowego) jest ona ustawiana w pojeĨdzie. ĩołnierze wyznaczeni na posterunek
honorowy oddają honory. Odjazd pojazdu z trumną koĔczy uroczystoĞü. Ewentualne
przemówienia poĪegnalne mogą odbyü siĊ w trakcie Mszy Īałobnej lub NaboĪeĔstwa
Īałobnego (ceremonii wystawienia zwłok).
4. POĩEGNANIE ZWŁOK ĩOŁNIERZA POLEGŁEGO W CZASIE
WYKONYWANIA OBOWIĄZKÓW SŁUĩBOWYCH POZA GRANICAMI
PAēSTWA
Wojskową asystĊ honorową na poĪegnanie Īołnierza poległego w czasie
wykonywania obowiązków słuĪbowych poza granicami paĔstwa wyznacza dowódca
PKW, w którym zmarły Īołnierz pełnił słuĪbĊ.
W ceremonii mogą uczestniczyü przedstawiciele sił zbrojnych innych
kontyngentów.
UroczystoĞü poĪegnania zwłok Īołnierza moĪe odbyü siĊ w zaleĪnoĞci od
moĪliwoĞci na płycie lotniska lub innym miejscu.
Wojskową asystĊ honorową podczas uroczystoĞci moĪe stanowiü: kompania
honorowa, Īołnierze do niesienia trumny (urny), Īołnierze wyznaczeni na posterunek
honorowy, Īołnierze do niesienia poduszek z odznakami orderów i odznaczeĔ oraz
zdjĊcia poległego.
Przebieg ceremonii:
przybycie uczestników ceremonii (zajmują oni wyznaczone miejsca);
miejsce);
przybycie samochodu z trumną (urną) – (wojskowa asysta honorowa oddaje
honory);
124

wyniesienie trumny (urny) z samochodu (Īołnierze wyznaczeni do niesienia
trumny /urny/ wyjmują ją z pojazdu. Posterunek honorowy zajmuje miejsce
przy trumnie /urnie/);
przeniesienie trumny (urny) na katafalk (po zajĊciu miejsca przez posterunek
honorowy trumna /urna/ zostaje przeniesiona na katafalk. JeĞli istnieją takie
moĪliwoĞci przed trumną /urną/ maszerują Īołnierze niosący poduszki
z odznakami orderów i odznaczeĔ oraz zdjĊcie poległego. Po ustawieniu
trumny /urny/ na katafalku Īołnierze niosący trumnĊ /urnĊ/ oddają honory
i przechodzą na wyznaczone miejsce. Przy trumnie /urnie/ pozostaje
posterunek honorowy oraz Īołnierze z poduszkami z upiĊtymi odznakami
orderów i odznaczeĔ, przed trumną /urną/ moĪna równieĪ ustawiü zdjĊcie
Īołnierza);
odtwarzane jest „Hasło WP”26. Wojskowa asysta honorowa przyjmuje
postawĊ swobodną, po czym kapelan wojskowy odmawia modlitwĊ
i wygłaszane zostają przemówienia poĪegnalne. NastĊpnie zostaje
odtworzony utwór „ĝpij Kolego” lub „Cisza”. Wojskowa asysta honorowa
oddaje honory. Do katafalku podchodzą Īołnierze niosący trumnĊ /urnĊ/
i w asyĞcie posterunku honorowego przenoszą ją do samolotu. Odlot samolotu
z trumną/ /urną/ koĔczy ceremoniĊ27);
5. PRZYJĉCIE ZWŁOK ĩOŁNIERZA POLEGŁEGO W CZASIE WYKONYWANIA
OBOWIĄZKÓW SŁUĩBOWYCH POZA GRANICAMI PAēSTWA
Samolot przewoĪący trumnĊ Īołnierza poległego podczas wykonywania
obowiązków słuĪbowych poza granicami paĔstwa po wylądowaniu kołuje w miejsce
uroczystoĞci28. JeĪeli nie ma takiej moĪliwoĞci trumna (urna) wyniesiona z samolotu
dowoĪona jest w miejsce uroczystoĞci na lawecie lub w innym pojeĨdzie.
honorowa, orkiestra wojskowa, szpaler reprezentacyjny, Īołnierze wyznaczeni na
posterunek honorowy, Īołnierze do niesienia wieĔców i wiązanek, poduszek
z odznakami orderów i odznaczeĔ oraz zdjĊcia poległego.
Przebieg ceremonii:
przybycie rodziny Īołnierza i uczestników uroczystoĞci (rodzina Īołnierza
i uczestnicy ceremonii zajmują wskazane miejsca);
zajmuje wyznaczone miejsca);
wyniesienie trumny (urny) z samolotu (po opuszczeniu trapu samolotu na jego
pokład wchodzą Īołnierze wyznaczeni do wyniesienia trumny /urny/
z samolotu29. W tym czasie posterunek honorowy zajmuje miejsce na
26
Z aparatury nagłaĞniającej moĪna równieĪ odtworzyü hymn RP.
Chyba, Īe wzglĊdy organizacyjne stanowią inaczej.
28
Trumna (urna) moĪe byü przewoĪona innymi Ğrodkami transportu. Wówczas uroczystoĞü przyjĊcia
zwłok Īołnierza organizowana jest w innym miejscu.
29
Trumna powinna byü udekorowana flagą paĔstwową, na której umieszcza siĊ nakrycie głowy
zmarłego. Natomiast urnĊ dekoruje siĊ szarfą biało-czerwoną o wymiarach: 100 x 6 cm. Trumna
27
125

wysokoĞci trapu. BezpoĞrednio po wyniesieniu trumny /urny/ z samolotu
Īołnierze niosący ją zatrzymują siĊ, a posterunek honorowy zajmuje miejsce
przy trumnie /urnie/. TrĊbacz gra sygnał „BacznoĞü”, wojskowa asysta
honorowa oddaje honory, orkiestra wojskowa wykonuje marsz Īałobny
/werblista gra „Tremolo”/, niosący trumnĊ /urnĊ/ w asyĞcie posterunku
honorowego przenoszą ją na specjalnie przygotowany katafalk /w przypadku
braku katafalku trumna lub urna moĪe zostaü ustawiona w pojeĨdzie w taki
sposób, aby była widoczna dla uczestników ceremonii/. Przed trumną /urną/
maszerują Īołnierze niosący poduszki z odznakami orderów i odznaczeĔ oraz
zdjĊcie poległego);
i odejĞciu Īołnierzy niosących ją, posterunek honorowy pozostaje przy trumnie
/urnie/, orkiestra wojskowa wykonuje hymn RP /trĊbacz gra „Hasło WP”/.
Wojskowa asysta honorowa przyjmuje postawĊ swobodną, trĊbacz gra sygnał
„Słuchajcie Wszyscy”. Kapelan wojskowy odmawia modlitwĊ dokonuje
poĞwiĊcenia trumny /urny/, po czym wygłaszane zostają przemówienia. Po
ostatnim przemówieniu umoĪliwia siĊ rodzinie poległego podejĞcie do trumny
/urny/. Wojskowa asysta honorowa oddaje honory, trĊbacz gra utwór „ĝpij
Kolego” lub „Cisza”. ĩołnierze niosący trumnĊ /urnĊ/ podchodzą do katafalku
i przy akompaniamencie marsza Īałobnego /werbla/ trumna /urna/ w asyĞcie
posterunku honorowego jest przenoszona do samochodu. Pojazd z trumną
/urną/ powoli rusza, posterunek honorowy maszeruje obok pojazdu kilka
kroków, zatrzymuje siĊ i oddaje honory. Odjazd samochodu z trumną /urną/ do
kaplicy /domu pogrzebowego, kostnicy/ koĔczy uroczystoĞü);
(urna) moĪe byü wynoszona z samolotu przez Īołnierzy z PKW, w którym zmarły Īołnierz pełnił słuĪbĊ
wojskową.
126
6. POGRZEBY DAM I KAWALERÓW ORDERU WOJENNEGO VIRTUTI MILITARI
LUB ORDERU KRZYĩA WOJSKOWEGO
Po wystawieniu trumny (urny) ze zwłokami (prochami) dam i kawalerów
Orderu Wojennego VM lub Orderu KW na katafalku w obiekcie sakralnym (domu
pogrzebowym) do trumny (urny) podchodzą Īołnierze, którzy dekorują trumnĊ flagą
paĔstwową RP, a urnĊ biało-czerwoną szarfą.
Po podejĞciu do ołtarza orszaku liturgicznego (wejĞciu mistrza ceremonii)
Kanclerz Orderu Wojennego VM lub Orderu KW, bądĨ ich przedstawiciele dekorują
trumnĊ (urnĊ) wstĊgą orderu, trĊbacz gra „Hasło WP”30.
Przebieg ceremonii pogrzebowej odbywa siĊ tak, jak opisano w czĊĞci
dotyczącej pogrzebów z udziałem wojskowej asysty honorowej.
Przed opuszczeniem trumny (urny) do grobu lub umieszczeniu urny
w kolumbarium wojskowa asysta honorowa oddaje honory, natomiast osoba, która
dekorowała trumnĊ (urnĊ) wstĊgą orderu, zdejmuje ją z trumny (urny). NastĊpnie
Īołnierze składają flagĊ paĔstwową RP31 i odchodzą w wyznaczone miejsce. Po tych
czynnoĞciach trumna (urna) zostaje złoĪona w grobie lub kolumbarium.
Wojskową asystĊ honorową podczas uroczystoĞci pogrzebowej stanowi:
kompania honorowa (pododdział honorowy), orkiestra wojskowa, Īołnierze
wyznaczeni na posterunek honorowy, Īołnierze do niesienia wieĔców i wiązanek,
poduszek z odznakami orderów i odznaczeĔ oraz Īołnierze do dekoracji trumny flagą
paĔstwową RP lub urny biało-czerwoną szarfą.
7.
POGRZEB NA MORZU
W przypadku Ğmierci marynarza wykonującego zadania na morzu (otwartych
wodach), Īołnierza czasowo zaokrĊtowanego (np. Īołnierza desantu) lub innej osoby
przebywającej na okrĊcie, dowódca okrĊtu (jednostki pomocniczej) MW ustala
z przełoĪonym termin i sposób pochowania zwłok.
JeĪeli okrĊt (jednostka pomocnicza) MW wykonuje zadania długookresowe,
z dala od portu, naleĪy rozwaĪyü moĪliwoĞü odebrania zwłok marynarza, Īołnierza lub
innej osoby – transportem powietrznym lub przekazania ich innej jednostce pływającej.
W przypadku braku moĪliwoĞci zastosowania powyĪszych wariantów naleĪy
pochowaü marynarza, Īołnierza lub inną osobĊ na morzu. PowyĪszą decyzjĊ naleĪy
jednak skonsultowaü w miarĊ moĪliwoĞci z najbliĪszą rodziną zmarłego.
Znaki MW, na znak Īałoby, opuszcza siĊ „Do pół” przez cały czas
znajdowania siĊ zwłok na okrĊcie (jednostce pomocniczej) MW, to jest od chwili
Ğmierci członka załogi, zaokrĊtowanego Īołnierza lub innej osoby oraz od momentu
przetransportowania jego zwłok na pokład okrĊtu (jednostki pomocniczej) MW, do
godz. 24.00 w dniu pogrzebu, pod warunkiem, Īe okrĊt (jednostka pomocnicza) MW
bĊdzie przebywał po ceremonii pogrzebowej w morzu lub do zachodu słoĔca, jeĞli po
ceremonii pogrzebowej okrĊt (jednostka pomocnicza) MW zawinie do portu. Znaki
„Do pół” opuszczają równieĪ inne okrĊty (jednostki pomocnicze) MW lub innych
30
W przypadku nieobecnoĞci na uroczystoĞci pogrzebowej Kanclerza Orderu Wojennego VM lub
Kanclerza Orderu KW, bądĨ ich przedstawicieli – dowódca garnizonu (jego przedstawiciel), do którego
zwrócił siĊ organizator pogrzebu, powinien nawiązaü kontakt z Kapitułą Orderu Wojennego VM lub
Orderu KW w celu otrzymania wstĊgi, którą w imieniu Kanclerza Kapituły udekoruje trumnĊ (urnĊ).
Sposób udekorowania trumny i urny wstĊgą Orderu Wojennego VM przedstawiają fotografie zawarte
w załączonym zbiorze „Ilustracji”.
31
W przypadku pogrzebu damy lub kawalera Orderu KrzyĪa Wojskowego, który poległ podczas pełnienia
słuĪby wojskowej flagĊ paĔstwową RP, po złoĪeniu przekazuje siĊ członkom najbliĪszej rodziny.
127
paĔstw towarzyszące okrĊtowi (jednostce pomocniczej) MW, na którym odbywa siĊ
ceremonia pogrzebowa.
Przed pochowaniem marynarza, Īołnierza lub innej osoby w morzu, jego
zwłoki zaszywa siĊ w płótno Īaglowe, obciąĪa przy stopach ciĊĪarem oraz okrywa
zwłoki marynarza – banderą wojenną (banderą jednostek pomocniczych MW),
a Īołnierza innego RSZ – flagą paĔstwową RP32.
W dniach Īałoby na okrĊcie (jednostki pomocniczej) MW naleĪy zachowaü
ciszĊ, tzn. nie podaje siĊ komend gwizdkiem ani trąbką, a jedynie głosem.
PrĊdkoĞü okrĊtu (jednostki pomocniczej) MW w czasie pogrzebu zmniejsza siĊ
do minimalnej. W dzienniku zdarzeĔ dokonuje siĊ adnotacji o pogrzebie, w tym
zapisuje siĊ współrzĊdne miejsca spuszczenia zwłok.
Decyzją przełoĪonych, zgodnie z powyĪszym ceremoniałem, mogą byü
pochowani w morzu takĪe Īołnierze zmarli na lądzie.
Przebieg ceremonii:
przybycie uczestników uroczystoĞci (załoga okrĊtu /jednostki pomocniczej/
MW ustawia siĊ na zbiórce w wyznaczonym miejscu);
ceremonia poĪegnania zwłok (szeĞciu marynarzy układa przykryte banderą
/flagą paĔstwową RP/ zwłoki na drewnianej pochylni, którą ustawia siĊ na
przygotowanym wczeĞniej podwyĪszeniu. Zwłoki kładzie siĊ na pochylni
stopami w kierunku trapu. Odegrany /odtworzony/ zostaje hymn RP. Kapelan
/jeĞli znajduje siĊ na okrĊcie lub jednostce pomocniczej MW/ odmawia
egzekwie pogrzebowe. Dowódca okrĊtu /jednostki pomocniczej/ MW wygłasza
krótkie przemówienie okolicznoĞciowe);
ceremonia spuszczenia zwłok (szeĞciu marynarzy wyznaczonych do
przenoszenia zwłok podnosi pochylniĊ ze zwłokami, nastĊpnie podchodzi do
burty i opiera pochylniĊ w wyznaczonym miejscu o burtĊ. Czterech marynarzy
stojących najbliĪej burty chwyta banderĊ /flagĊ paĔstwową RP/ i unosi ją na
wysokoĞü klatki piersiowej. Pozostałych dwóch marynarzy, stojących najdalej od
burty, trzymając pochylniĊ, unosi przytrzymywaną czĊĞü do góry i spuszcza
zwłoki do wody. Wojskowa asysta honorowa oddaje honory, odegrane zostaje
przez trĊbacza lub odtworzone „Hasło WP”. W czasie spuszczania zwłok
z pochylni bosman okrĊtowy oddaje Ğwist trapowy, bez wzglĊdu na rangĊ
chowanego. W tym czasie oddaje siĊ równieĪ pierwszy Īałobny salut armatni,
jeĪeli taki salut przysługuje chowanej osobie oraz pozwala na to sytuacja
bojowa33. Bandera /flaga paĔstwowa RP/ po złoĪeniu przez marynarzy34
przekazywana jest przez jednego z nich dowódcy okrĊtu (jednostki pomocniczej)
MW, który po powrocie do macierzystego portu wrĊczy ją członkowi najbliĪszej
rodziny zmarłego35. NastĊpnie delegacja marynarzy opuszcza wieniec do morza.
Na zakoĔczenie ceremonii pogrzebowej odegrany zostaje przez trĊbacza
/odtworzony/ sygnał „ĝpij Kolego” lub „Cisza”, po którym wojskowa asysta
honorowa odchodzi z miejsca uroczystoĞci);
32
Zwłoki innych osób nie okrywa siĊ banderą ani flagą paĔstwową RP.
Osoby, którym przysługuje Īałobny salut armatni oraz ich iloĞü zostały okreĞlone w „Regulaminie
słuĪby na okrĊtach Marynarki Wojennej Rzeczypospolitej Polskiej”.
34
Sposób składania bandery jest podobny do składania flagi paĔstwowej RP podczas uroczystoĞci
pogrzebowej.
35
Dotyczy tylko rodziny poległych marynarzy i Īołnierzy.
33
128
ROZDZIAŁ VI
CEREMONIAŁ MORSKI, LOTNICZY ORAZ WOJSK SPECJALNYCH
A. CEREMONIAŁ MORSKI
1. PIERWSZE PODNIESIENIE BANDERY NA OKRĉCIE LUB JEDNOSTCE
POMOCNICZEJ MARYNARKI WOJENNEJ
1) PIERWSZE PODNIESIENIE BANDERY NA ZBUDOWANYM W POLSCE
OKRĉCIE LUB JEDNOSTCE POMOCNICZEJ MARYNARKI WOJENNEJ
W uroczystoĞci pierwszego podniesienia bandery na zbudowanym w Polsce
okrĊcie lub jednostce pomocniczej wcielanym do MW1 biorą udział przedstawiciele
władz paĔstwowych, kierownictwa MON i SZ RP, władz administracyjnych
i Ğrodowisk kombatanckich, matka chrzestna2 okrĊtu (jednostki pomocniczej) MW,
przedstawiciel kierownictwa stoczni, która zbudowała okrĊt lub jednostkĊ
pomocniczą, delegacja stoczniowców, wydzielone pododdziały oraz okrĊty (jednostki
pływające) stojące w danym porcie (basenie portowym)3.
OkrĊt (jednostka pomocnicza), na którym zostanie podniesiona bandera
wojenna (bandera jednostek pomocniczych MW) cumuje przy nabrzeĪu prawą burtą.
Załoga tego okrĊtu (jednostki pomocniczej), a takĪe załogi wszystkich okrĊtów
(jednostek pływających) znajdujących siĊ w porcie (basenie portowym), zajmują
miejsca wyznaczone na rufie lub dziobie – w zaleĪnoĞci od konstrukcji okrĊtu
(jednostki pływającej).
Pododdziały uczestniczące w uroczystoĞci stoją na nabrzeĪu w ugrupowaniu
rozwiniĊtym frontem do okrĊtu (jednostki pomocniczej) MW, w odległoĞci od burty
okreĞlonej szerokoĞcią nabrzeĪa.
przybycie uczestników uroczystoĞci (zajmują oni wyznaczone miejsca,
wprowadzenie na nabrzeĪe pododdziałów uczestniczących w uroczystoĞci
oraz wojskowej asysty honorowej (zajmują one wyznaczone miejsca);
przybycie przełoĪonego, który bĊdzie wrĊczał banderĊ wojenną (banderĊ
jednostek pomocniczych MW) i proporzec MW4 (dowódca uroczystoĞci podaje
komendĊ: „Na okrĊtach – BACZNOĝû”, trĊbacz gra sygnał „BacznoĞü”, na
okrĊtach (jednostkach pływających) MW zastĊpcy dowódców gwizdkiem
1
BanderĊ wojenną podnosi siĊ na okrĊtach bojowych MW, a banderĊ jednostek pomocniczych MW
na jednostkach pomocniczych MW .
2
UroczystoĞü chrztu okrĊtu (jednostki pomocniczej) odbywa siĊ po jego zwodowaniu
w stoczni – przebieg ceremonii okreĞlają zwyczaje morskie. MW nie jest organizatorem tej
uroczystoĞci.
3
Organizatorem uroczystoĞci jest MW.
4
Nie dotyczy jednostek pomocniczych MW.
129

oficerskim podają komendy: „BACZNOĝû”, „Na prawą /lewą/ – BURTĉ”,
dowódca uroczystoĞci podaje komendy dla pododdziałów stojących
na nabrzeĪu i składa meldunek przełoĪonemu, który nastĊpnie w jego
towarzystwie dokonuje przeglądu pododdziałów, wita siĊ z marynarzami
rozpoczĊcie uroczystoĞci (orkiestra wojskowa gra hymn RP, flagowy podnosi
flagĊ paĔstwową RP na maszt);
odczytanie rozkazu o wcieleniu okrĊtu (jednostki pomocniczej) do słuĪby
w MW (wyznaczona osoba odczytuje rozkaz);
wrĊczenie bandery wojennej (bandery jednostek pomocniczych MW)
i proporca MW (załogi na okrĊtach /jednostkach pływających/ i pododdziały
na nabrzeĪu przyjmują postawĊ zasadniczą, dowódca i zastĊpca dowódcy
okrĊtu /jednostki pomocniczej/ MW schodzą z okrĊtu /jednostki pomocniczej/
MW i przechodzą do wyznaczonego miejsca. Poczet banderowy i poczet
proporcowy wystĊpują na wyznaczone miejsca, sygnalista wachtowy podnosi
na prawym noku rei okrĊtu /jednostki pomocniczej/ MW, na którym odbywa siĊ
ceremonia, dwie flagi sygnałowe do połowy i ogłasza głosem „PiĊü przed”,
kapelan wojskowy dokonuje poĞwiĊcenia bandery wojennej /bandery
jednostek pomocniczych MW/ i proporca MW5. PrzełoĪony bierze od oficera
z pocztu banderowego złoĪoną banderĊ i wrĊcza ją dowódcy okrĊtu /jednostki
pomocniczej/ MW, mówiąc: „WrĊczam Panu /Pani/ ......./stopieĔ wojskowy/
banderĊ wojenną /banderĊ jednostek pomocniczych Marynarki Wojennej/
dla ........ /nazwa okrĊtu/. Niech okrĊt /lub inny rodzaj jednostki pomocniczej/
nosi ją z honorem, a załoga słuĪy jej wiernie”. Dowódca okrĊtu /jednostki
pomocniczej/ MW, przyjmując banderĊ, odpowiada: „Ku chwale Ojczyzny”.
NastĊpnie przełoĪony bierze od oficera z pocztu proporcowego złoĪony
proporzec MW i wrĊcza zastĊpcy dowódcy okrĊtu MW mówiąc: „WrĊczam
Panu /Pani/ ...... /stopieĔ wojskowy/ proporzec Marynarki Wojennej dla
........... /nazwa okrĊtu/ w przekonaniu, Īe okrĊt Wasz bĊdzie ciągle gotowy
do obrony Īywotnych interesów Rzeczypospolitej Polskiej na morzu”.
ZastĊpca dowódcy okrĊtu MW odpowiada: „Ku chwale Ojczyzny”. Poczet
banderowy i poczet proporcowy wstĊpują do szyku. Dowódca i zastĊpca
dowódcy okrĊtu /jednostki pomocniczej/ MW, niosąc banderĊ wojenną
(banderĊ jednostek pomocniczych MW) i proporzec MW, złoĪone w taki
sposób jak flaga paĔstwowa RP, podchodzą do pocztu sztandarowego,
oddają honory sztandarowi, po czym przechodzą przed frontem stojących na
nabrzeĪu pododdziałów i wchodzą na okrĊt /jednostkĊ pomocniczą/ MW);
podniesienie dwóch flag sygnałowych „Do miejsca” na okrĊcie (jednostki
pomocniczej) MW (sygnalista wachtowy podnosi dwie flagi sygnałowe na
prawym noku rei okrĊtu /jednostki pomocniczej/ MW);
podniesienie bandery wojennej (bandery jednostek pomocniczych MW)
i proporca MW (po przymocowaniu flaglinek bandery przez dowódcĊ okrĊtu
/jednostki pomocniczej/ MW, a proporca MW przez zastĊpcĊ dowódcy okrĊtu
MW – dowódca uroczystoĞci podaje komendĊ: „BanderĊ wojenną,
proporzec Marynarki Wojennej i wielką galĊ banderową na ........ /nazwa
okrĊtu/ oraz proporce Marynarki Wojennej i wielkie gale banderowe
na pozostałych okrĊtach – PODNIEĝû”. Na okrĊtach /jednostkach
pomocniczych/ MW, na sygnał „Czas upłynął” zrywa siĊ dwie flagi
5
W przypadku uczestniczenia w uroczystoĞci kapelanów kilku duszpasterstw, modlitwy i poĞwiĊcenia
dokonywane są kolejno – zgodnie ze scenariuszem uroczystoĞci
130

sygnałowe. W tym czasie orkiestra wojskowa gra hymn RP. Przy jego
dĨwiĊkach dowódca okrĊtu /jednostki pomocniczej/ MW podnosi banderĊ
wojenną /banderĊ jednostek pomocniczych MW/ na drzewcu rufowym,
a zastĊpca dowódcy okrĊtu – proporzec MW na drzewcu dziobowym.
JednoczeĞnie na wszystkich okrĊtach podnosi siĊ proporzec MW i wielkie gale
banderowe6);
przemówienia okolicznoĞciowe (przemówienie wygłasza przełoĪony
wrĊczający banderĊ wojenną (banderĊ jednostek pomocniczych MW)
i proporzec MW oraz przedstawiciel stoczni, która zbudowała okrĊt /jednostkĊ
pomocniczą/ MW);
przegrupowania pododdziałów stojących na nabrzeĪu do defilady, dowódcy
pododdziałów podają komendy do marszu);
defilada;
2) PIERWSZE PODNIESIENIE BANDERY NA ZBUDOWANYM ZA GRANICĄ
OKRĉCIE LUB JEDNOSTCE POMOCNICZEJ MARYNARKI WOJENNEJ
W uroczystoĞci pierwszego podniesienia bandery na zbudowanym za granicą
okrĊcie lub jednostce pomocniczej wcielanym do MW8 biorą udział przedstawiciele
duszpasterstw wojskowych, organizacji pozarządowych i Ğrodowisk kombatanckich,
matka chrzestna okrĊtu (jednostki pomocniczej), załoga zdająca i przyjmująca okrĊt
(jednostkĊ pomocniczą), wydzielone pododdziały oraz okrĊty (jednostki pływające)
stojące w danym porcie (basenie portowym).
OkrĊt, na którym zostanie podniesiona bandera wojenna lub jednostka
pomocnicza, na której zostanie podniesiona bandera jednostek pomocniczych MW,
cumuje przy nabrzeĪu prawą burtą.
Pododdziały na nabrzeĪu ustawione są tak, jak podczas uroczystoĞci
pierwszego podniesienia bandery na okrĊcie lub jednostki pomocniczej MW. Załogi
– zdająca i przyjmująca okrĊt (jednostkĊ pomocniczą) – stoją na nabrzeĪu w szyku
rozwiniĊtym wzdłuĪ burty okrĊtu (jednostki pomocniczej) frontem do pododdziałów.
Załoga polska stoi bliĪej trapu okrĊtu (jednostki pomocniczej). Załogi innych okrĊtów
(jednostek pływających) znajdujących siĊ w porcie, zajmują miejsca wyznaczone na
rufie lub dziobie – w zaleĪnoĞci od konstrukcji okrĊtu (jednostki pływającej).
wprowadzenie załóg (zdającej i przyjmującej) okrĊtu (jednostki pomocniczej)
na nabrzeĪe (załogi zajmują wyznaczone miejsca);
6
Wielkie gale banderowe podnosi siĊ takĪe na jednostkach pomocniczych MW.
Po zakoĔczeniu uroczystoĞci wrĊczenia bandery wojennej (bandery jednostek pomocniczych MW)
i proporca MW, okrĊt (jednostka pomocnicza) MW jest udostĊpniany do zwiedzania.
8
Organizatorem uroczystoĞci jest MW.
7
131
przybycie przełoĪonego, który bĊdzie wrĊczał banderĊ wojenną (banderĊ
jednostek
pomocniczych
MW)
i
proporzec
MW9
(przełoĪony
w towarzystwie przedstawiciela dowództwa marynarki przekazującej okrĊt
/jednostkĊ pomocniczą/ przyjmuje meldunki: od dowódcy załogi przejmującej
okrĊt /jednostkĊ pomocniczą/ o gotowoĞci przyjĊcia okrĊtu /jednostki
pomocniczej/ przez dowódcĊ polskiego, a nastĊpnie od dowódcy załogi
zdającej okrĊt /jednostkĊ pomocniczą/ o gotowoĞci do przekazania okrĊtu
/jednostki pomocniczej/ przez przedstawiciela marynarki przekazującej);
ostatnie opuszczenie bandery wojennej (bandery jednostek pomocniczych
MW) na przekazywanym okrĊcie (przedstawiciel marynarki przekazującej
okrĊt /jednostkĊ pomocniczą/ podaje dowódcy załogi komendĊ:
„Przygotowaü siĊ do opuszczenia bandery”, dowódca zdający okrĊt
/jednostkĊ pomocniczą/ wchodzi na okrĊt /jednostkĊ pomocniczą/, załogi
– zdająca i przyjmująca wykonują w tył zwrot, przedstawiciel marynarki
przekazującej okrĊt /jednostkĊ pomocniczą/ podaje komendy do oddania
honorów banderze, a nastĊpnie podaje komendĊ: „BanderĊ wojenną /nazwa
paĔstwa/ – OPUĝû”. Dowódca okrĊtu /jednostki pomocniczej/ opuszcza
banderĊ wojenną (banderĊ jednostek pomocniczych), orkiestra wojskowa gra
hymn paĔstwa przekazującego okrĊt /jednostkĊ pomocniczą/. Po opuszczeniu
bandery wojennej (bandery jednostek pomocniczych) dowódca okrĊtu
/jednostki pomocniczej/ schodzi z banderą, składa meldunek swojemu
przełoĪonemu o opuszczeniu bandery, po czym odchodzi z banderą
w wyznaczone miejsce. Załogi – zdająca i przyjmująca – wykonują w tył
zwrot);
odczytanie rozkazu o wcieleniu okrĊtu (jednostki pomocniczej) do MW
(trĊbacz gra sygnał „BacznoĞü”, wyznaczona osoba odczytuje rozkaz);
nadanie imienia okrĊtowi (jednostce pomocniczej) MW (dowódca okrĊtu
/jednostki pomocniczej/ MW zwraca siĊ do matki chrzestnej: „ProszĊ matkĊ
chrzestną o dokonanie aktu nadania imienia okrĊtowi /jednostce
pomocniczej/ Marynarki Wojennej”. Matka chrzestna w towarzystwie
przełoĪonego podchodzi do czĊĞci dziobowej okrĊtu /jednostki pomocniczej/
MW i wypowiada formułĊ: „PłyĔ po morzach i oceanach Ğwiata, sław imiĊ
....... /nazwa paĔstwa/ stoczniowca i polskiego marynarza – nadajĊ ci imiĊ
.....… /nazwa okrĊtu lub jednostki pomocniczej MW/”, po czym rozbija butelkĊ
z szampanem o kadłub okrĊtu /jednostki pomocniczej/ MW. Przedstawiciel
instytucji patronackiej w towarzystwie dowódcy okrĊtu /jednostki pomocniczej/
odsłania jego nazwĊ);
poĞwiĊcenie okrĊtu lub jednostki pomocniczej MW (kapelan wojskowy
dokonuje aktu poĞwiĊcenia okrĊtu /jednostki pomocniczej/ MW)10.
Dalsza czĊĞü uroczystoĞci – podniesienie bandery wojennej (bandery
jednostek pomocniczych MW) i proporca MW, odbywa siĊ tak, jak na okrĊcie
(jednostce pomocniczej) MW, zbudowanym w stoczni krajowej, z tym, Īe dowódca
i zastĊpca dowódcy okrĊtu (jednostki pomocniczej) MW wystĊpują po banderĊ
wojenną (banderĊ jednostek pomocniczych MW) i proporzec MW z szyku załogi
stojącej na nabrzeĪu.
9
W przypadku uczestniczenia w uroczystoĞci kapelanów pozostałych duszpasterstw, modlitwy
i poĞwiecenia dokonywane są kolejno – zgodnie ze scenariuszem uroczystoĞci.
10
132
2. UROCZYSTE PODNIESIENIE BANDERY NA OKRĉCIE LUB JEDNOSTCE
Uroczyste podniesienie bandery wojennej lub bandery jednostek
pomocniczych MW nastĊpuje z okazji pobytu na okrĊcie (jednostce pomocniczej)
MW – Prezydenta RP lub innych osób (na specjalne zarządzenie), w czasie Ğwiąt
paĔstwowych i wojskowych oraz na rozkaz przełoĪonych, jeĪeli wymagają tego
wzglĊdy słuĪbowe, miĊdzynarodowe i kurtuazyjne. Uroczyste podniesienie bandery
wojennej (bandery jednostek pomocniczych MW) moĪe siĊ równieĪ odbyü na proĞbĊ
dowódcy obcego okrĊtu przebywającego na wodach terytorialnych RP. OkrĊt ten
podnosi galĊ banderową.
W czasie postoju okrĊtu (jednostki pomocniczej) MW w zagranicznym porcie,
uroczystego podniesienia bandery wojennej (bandery jednostek pomocniczych MW)
dokonuje siĊ z okazji Ğwiąt paĔstwowych (polskich i wizytowanego kraju). Gdy
w sąsiedztwie okrĊtu (jednostki pomocniczej) MW znajdują siĊ okrĊty (jednostki
pływające) paĔstwa wizytowanego, to uroczystego podniesienia bandery wojennej
(bandery jednostek pomocniczych MW) dokonuje siĊ jednoczeĞnie z nimi.
Z okazji Ğwiąt paĔstwowych wizytowanego kraju, kiedy okrĊtowi (jednostce
pomocniczej) MW nie towarzyszą okrĊty (jednostki pływające) tego paĔstwa,
uroczystego podniesienia bandery wojennej (bandery jednostek pomocniczych MW)
dokonuje siĊ na proĞbĊ władz lokalnych lub z własnej inicjatywy – w porozumieniu
z przedstawicielem korpusu dyplomatycznego RP.
Ceremonia uroczystego podniesienia bandery wojennej (bandery jednostek
pomocniczych MW) przewiduje podniesienie wielkiej gali branderowej, wystawienie
warty honorowej oraz zaprezentowanie orkiestry wojskowej, jeĪeli ta ostatnia bierze
udział w wizycie.
O uroczystym podniesieniu bandery wojennej (bandery jednostek
pomocniczych MW) na okrĊcie (jednostce pomocniczej) MW naleĪy uprzedziü
dowódców okrĊtów (jednostek pływających) obcych bander, jeĪeli takie znajdują siĊ
w porcie, podając im motywy uroczystoĞci. JeĪeli na tych okrĊtach (jednostkach
pływających) zostanie podniesiona gala banderowa, wówczas ich dowódcom składa
siĊ podziĊkowanie.
Przed uroczystym podniesieniem bandery wojennej (bandery jednostek
pomocniczych MW) na okrĊcie (jednostce pomocniczej) MW zdejmuje siĊ
wszystkie pokrowce z uzbrojenia, wyposaĪenia pokładowego i mechanizmów,
a załoga wystĊpuje w ubiorze galowym.
przybycie uczestników uroczystoĞci (ustawiają siĊ oni w wyznaczonych
miejscach);
podniesienie bandery wojennej (bandery jednostek pomocniczych MW
i proporca MW oraz wielkiej gali banderowej (zastĊpca dowódcy okrĊtu
/jednostki pomocniczej/ MW podaje komendĊ: „BACZNOĝû”, „Na –
BANDERĉ”, trĊbacz gra sygnał „BacznoĞü”, nastĊpnie podaje komendy:
„Na prawą (lewą) – BURTĉ”, „BanderĊ wojenną /banderĊ jednostek
pomocniczych Marynarki Wojennej/, proporzec Marynarki Wojennej11
i wielką galĊ banderową – PODNIEĝû”. Wyznaczeni marynarze podnoszą
11
133

3.
wolno i miarowo banderĊ wojenną /banderĊ jednostek pomocniczych MW/,
proporzec MW oraz wielką galĊ banderową. Uroczystemu podniesieniu
bandery towarzyszy Ğwist trapowy oraz komendy podawane gwizdkiem
oficerskim. W trakcie wykonywania tych poleceĔ orkiestra wojskowa gra
hymn RP)12;
OSTATNIE OPUSZCZENIE BANDERY NA OKRĉCIE LUB JEDNOSTCE
W uroczystoĞci opuszczenia po raz ostatni bandery wojennej lub bandery
jednostek pomocniczych MW na okrĊcie (jednostce pomocniczej) MW, który ma
zostaü wycofany z MW, biorą udział przedstawiciele kierownictwa MON i SZ RP,
władz administracyjnych i samorządowych regionu, duszpasterstw wojskowych,
organizacji pozarządowych i Ğrodowisk kombatanckich, matka chrzestna okrĊtu
(jednostki pomocniczej) MW, wydzielone pododdziały oraz okrĊty (jednostki
pływające) stojące w danym porcie (basenie portowym). Na uroczystoĞü zaprasza siĊ
równieĪ poprzednich dowódców okrĊtu (jednostki pomocniczej) MW oraz
zasłuĪonych członków załogi okrĊtu (jednostki pomocniczej) MW.
W dniu uroczystoĞci o godzinie 8.00 na wszystkich okrĊtach (jednostkach
pomocniczych) MW zacumowanych w porcie (basenie portowym) podnosi siĊ
dodatkowo proporzec MW13 i wielką galĊ banderową.
OkrĊt (jednostka pomocnicza) MW cumuje przy nabrzeĪu prawą burtą. Załoga
okrĊtu (jednostki pomocniczej) MW, na którym odbywa siĊ uroczystoĞü oraz załogi
wszystkich okrĊtów (jednostek pływających) zacumowanych w porcie (basenie
portowym) stoją na zbiórkach, na rufie okrĊtu (jednostki pływającej) lub
– w zaleĪnoĞci od konstrukcji okrĊtu (jednostki pływającej) – na dziobie.
Pododdziały ustawiają siĊ na nabrzeĪu w szyku rozwiniĊtym frontem do okrĊtu
(jednostki pomocniczej) MW.
miejsce);
przybycie przełoĪonego (dowódca uroczystoĞci składa meldunek, przełoĪony
w jego towarzystwie dokonuje przeglądu pododdziałów stojących na nabrzeĪu,
wita siĊ z marynarzami i zajmuje miejsce do rozpoczĊcia uroczystoĞci);
12
Podczas pobytu okrĊtu (jednostki pomocniczej) MW za granicą, po odegraniu hymnu RP, orkiestra
wojskowa gra hymn wizytowanego paĔstwa. JeĪeli w porcie stoją okrĊty (jednostki pływające)
innych paĔstw, mogą byü wykonywane równieĪ pozostałe hymny paĔstwowe – według kolejnoĞci
starszeĔstwa dowódców okrĊtów.
13
134

podniesienie flagi paĔstwowej RP (po podniesieniu flagi, sygnalista wachtowy
na okrĊcie /jednostki pomocniczej/ MW podnosi na noku rei dwie flagi
sygnałowe „Do pół” i ogłasza głosem „PiĊü przed”);
opuszczenie bandery wojennej (bandery jednostek pomocniczych MW),
proporca MW14 i wielkiej gali banderowej (dowódca okrĊtu /jednostki
pomocniczej/ MW podchodzi do drzewca rufowego, a zastĊpca dowódcy
okrĊtu MW do drzewca dziobowego i przyjmują postawĊ zasadniczą
w gotowoĞci do opuszczenia odpowiednio bandery wojennej i proporca MW.
Wyznaczona osoba odczytuje rozkaz o ostatnim opuszczeniu bandery
wojennej /bandery jednostek pomocniczych MW/. Sygnalista wachtowy
podnosi dwie flagi sygnałowe „Do miejsca” i ogłasza głosem: „Minuta
przed”. Dowódca uroczystoĞci podaje komendy do oddania honorów
i opuszczenia bandery wojennej /bandery jednostek pomocniczych MW/,
proporca MW wielkiej gali banderowej na okrĊcie /jednostki pomocniczej/
MW, na którym odbywa siĊ uroczystoĞü oraz opuszczenia proporców MW
i wielkich gal banderowych na pozostałych okrĊtach /jednostkach
pływających/. Sygnalista wachtowy zrywa dwie flagi sygnałowe i ogłasza
głosem: „Czas upłynął”, orkiestra wojskowa gra hymn RP. Dowódca okrĊtu
/jednostki pomocniczej/ MW i zastĊpca dowódcy okrĊtu /jednostki
pomocniczej/ MW opuszczają odpowiednio banderĊ wojenną /banderĊ
jednostek pomocniczych MW/ i proporzec MW, a marynarze wielką galĊ
banderową. Na pozostałych okrĊtach zacumowanych w porcie (basenie
portowym) opuszcza siĊ proporce MW i wielką galĊ banderową. Dowódca
okrĊtu /jednostki pomocniczej/ MW i jego zastĊpca składają banderĊ wojenną
/banderĊ jednostek pomocniczych MW i proporzec MW, po czym stają przy
trapie. Załoga schodzi z okrĊtu /jednostki pomocniczej/ MW w kolejnoĞci od
najmłodszego do najstarszego stopniem i staje w szyku pododdziałów na
wyznaczonym miejscu. Na komendĊ dowódcy uroczystoĞci z szyku wystĊpują
poczty: banderowy oraz proporcowy i stają w wyznaczonych miejscach.
Dowódca i zastĊpca dowódcy okrĊtu /jednostki pomocniczej/ MW schodzą
z okrĊtu /jednostki pomocniczej/ ostatni, przechodzą przed frontem
pododdziałów i podchodzą do przełoĪonego. Dowódca okrĊtu /jednostki
pomocniczej/ MW składa meldunek o opuszczeniu bandery /bandery
jednostek pomocniczych MW/. NastĊpnie dowódca okrĊtu /jednostki
pomocniczej/ MW przekazuje przełoĪonemu – banderĊ, a zastĊpca dowódcy
okrĊtu MW – proporzec. PrzełoĪony przekazuje banderĊ pocztowi
banderowemu, a proporzec pocztowi proporcowemu. Dowódca uroczystoĞci
podaje komendĊ pocztom do wstąpienia do szyku)15;
przemówienia okolicznoĞciowe (przemówienie wygłasza przełoĪony,
zasłuĪony członek załogi okrĊtu /jednostki pomocniczej/ MW oraz dowódca
okrĊtu /jednostki pomocniczej/ MW);
14
Po zakoĔczeniu uroczystoĞci bandera wojenna (bandera jednostek pomocniczych MW) i proporzec
MW naleĪy przekazaü do Muzeum MW.
15
135
4. ODDAWANIE HONORÓW BANDERZE WOJENNEJ LUB BANDERZE
JEDNOSTEK POMOCNICZYCH MARYNARKI WOJENNEJ
W czasie podnoszenia i opuszczenia bandery wojennej na okrĊcie (jednostce
pomocniczej) MW, jeĪeli sytuacja na to pozwala, na przepływających w ich pobliĪu
–
jachtach,
łodziach
Īaglowych,
motorowych,
wiosłowych
oficerowie
i podoficerowie oraz sternik salutują, natomiast marynarze przyjmują postawĊ
zasadniczą. Ponadto, na łodziach wiosłowych wykonuje siĊ komendĊ: „Wiosła
– WZWYĩ”, a na jachtach i łodziach Īaglowych opuszcza siĊ fokĪagiel.
Statki rybackie, handlowe oraz jachty przepływające obok okrĊtu (jednostki
pomocniczej) MW na morzu lub w porcie (basenie portowym) oddają mu honory
– bez wzglĊdu na jego przynaleĪnoĞü paĔstwową. Czynią to przez opuszczenie
bandery16.
OkrĊt (jednostka pomocnicza) MW odpowiada opuszczeniem swej bandery
wojennej (bandery jednostek pomocniczych MW) do połowy masztu lub drzewca
i natychmiast podnosi ją „Do miejsca”. JeĪeli statek (jacht) spotyka zespół okrĊtów
(jednostek pomocniczych) MW, honory banderą oddaje siĊ pierwszemu okrĊtowi
w szyku. W celu oddania „ukłonu banderą” dowódca okrĊtu (jednostki pomocniczej)
MW lub oficer wachtowy podaje komendĊ: „Do – BANDERY”. Sygnalista wachtowy
podchodzi wówczas do niej i klaruje flaglinkĊ. Po opuszczeniu bandery przez
przepływający okrĊt (jednostkĊ pływającą) – dowódca okrĊtu (jednostki pomocniczej)
MW lub oficer wachtowy podaje komendĊ: „ODSALUTOWAû”. Sygnalista
wachtowy opuszcza banderĊ do połowy drzewca lub masztu i natychmiast odnosi ją
„Do miejsca”.
Gdy okrĊt (jednostka pomocnicza) MW z powodu Īałoby ma opuszczoną do
połowy banderĊ wojenną (banderĊ jednostek pomocniczych MW), dla zwrócenia
ukłonu podnosi siĊ ją najpierw „Do miejsca”, nastĊpnie opuszcza do połowy na
znak ukłonu, po czym podnosi siĊ „Do miejsca” i ponownie opuszcza do połowy.
5. ĝWIST TRAPOWY NA OKRĉCIE LUB JEDNOSTCE POMOCNICZEJ
MARYNARKI WOJENNEJ
Aby uhonorowaü osoby wizytujące okrĊt nawodny II rangi MW17, oprócz warty
honorowej wystawia siĊ odpowiednią liczbĊ marynarzy trapowych18.
Liczba marynarzy trapowych zaleĪy od stanowiska zajmowanego przez osobĊ
wizytującą okrĊt (jednostkĊ pomocniczą) MW lub od jej stopnia wojskowego.
Aby wywołaü trapowych, oficer dyĪurny okrĊtu podaje komendĊ, np.:
„SzeĞciu trapowych – DO TRAPU”. Wywołani marynarze biegną do trapu
i ustawiają siĊ frontem do siebie na pokładzie przy przedniej i tylnej krawĊdzi górnej
platformy trapu.
Kiedy wizytujący wejdzie na dolną platformĊ trapu, rozpoczyna siĊ
jednoczesny Ğwist wszystkich trapowych i koĔczy siĊ, gdy wejdzie on na górną
platformĊ. Po przekroczeniu przez wizytującego burty okrĊtu (jednostki pomocniczej)
16
Taką ceremoniĊ okreĞla siĊ „ukłonem banderą”.
II ranga okrĊtu – zalicza siĊ do niej zasadnicze bojowe okrĊty nawodne klasy niszczyciel, fregata,
korweta, patrolowe okrĊty podwodne, duĪe okrĊty desantowe oraz jednostki pomocnicze wybranych
klas.
18
Na okrĊtach podwodnych i okrĊtach nawodnych III rangi MW wystawia siĊ tylko marynarzy
trapowych zgodnie z „Regulaminem słuĪby na okrĊtach Marynarki Wojennej Rzeczypospolitej
Polskiej” (III ranga okrĊtu – zalicza siĊ do niej pozostałe bojowe okrĊty nawodne i wybrane klasy
jednostek pomocniczych).
17
136
MW trapowi wykonują jednoczesny zwrot odpowiednio w lewo i w prawo. Po
komendzie oficera dyĪurnego okrĊtu: „Trapowi – ROZEJĝû SIĉ”, udają siĊ oni do
wyznaczonego miejsca.
ĝwistem trapowym wachtowy stojący przy trapie oddaje honory oficerom
Wojska Polskiego i sił zbrojnych innych paĔstw przy wchodzeniu ich na okrĊt
(jednostkĊ pomocniczą) MW lub opuszczeniu go, bez wzglĊdu na porĊ doby. ĝwist
trapowy przysługuje równieĪ podoficerom marynarki – dowódcom jednostek
pomocniczych MW, lecz tylko na dowodzonych przez nich jednostkach. Honory
oddaje siĊ tylko oficerom i podoficerom marynarki, którzy wystĊpują w mundurach.
ĝwist trapowy rozpoczyna siĊ w momencie, gdy osoba uprawniona19 wstĊpuje
na dolną platformĊ trapu, a koĔczy, gdy wchodzi na burtĊ okrĊtu (jednostki
pomocniczej) MW. Przy opuszczeniu okrĊtu (jednostki pomocniczej) MW Ğwist
trapowy rozpoczyna siĊ w momencie, gdy osoba uprawniona wstĊpuje na górną
platformĊ, a koĔczy, gdy schodzi z dolnej. Gdy trap jest wysoki, Ğwist dzieli siĊ na
dwie czĊĞci. W przypadku, gdy na okrĊt (jednostkĊ pomocniczą) MW wstĊpuje lub
opuszcza go kilka osób uprawnionych, Ğwistem trapowym oddaje siĊ honory tylko
najstarszej stopniem wojskowym spoĞród nich.
6. WIZYTY I REWIZYTY OKRĉTÓW LUB JEDNOSTEK POMOCNICZYCH
MARYNARKI WOJENNEJ
OkrĊty (jednostki pomocnicze) MW udające siĊ z wizytą lub rewizytą do innych
paĔstw są uroczyĞcie Īegnane i witane w macierzystym porcie. W wizytach
i rewizytach zagranicznych mogą uczestniczyü pojedyncze okrĊty (jednostki
pomocnicze) lub zespoły okrĊtów (jednostek pomocniczych) MW.
Przed poĪegnaniem okrĊtu (jednostki pomocniczej) MW – jego dowódca,
a w przypadku zespołu okrĊtów (jednostek pomocniczych) MW – dowódca zespołu
okrĊtów składa meldunek dowódcy MW lub jego przedstawicielowi o gotowoĞci
okrĊtu (jednostki pomocniczej) lub zespołu okrĊtów (jednostek pomocniczych) MW
do złoĪenia wizyty. Dowódca MW lub jego przedstawiciel dokonuje przeglądu załogi
(załóg) i wygłasza okolicznoĞciowe przemówienie.
OkrĊty (jednostki pomocnicze) MW powracające z rejsu są równieĪ witane
przez dowódcĊ MW lub jego przedstawiciela, który po odebraniu meldunku od
dowódcy okrĊtu (jednostki pomocniczej) lub zespołu okrĊtów (jednostek
pomocniczych) MW o zakoĔczeniu rejsu wygłasza okolicznoĞciowe przemówienie.
W poĪegnaniu i powitaniu okrĊtu (jednostki pomocniczej) MW bierze udział
orkiestra wojskowa, oficerowie dowództwa MW, bezpoĞredni przełoĪeni oraz
członkowie rodzin załóg okrĊtów (jednostek pomocniczych) MW.
Program wizyt i rewizyt okrĊtów (jednostek pomocniczych) MW powinien byü
wczeĞniej uzgodniony na szczeblu dyplomatycznym lub miĊdzy dowódcami
zainteresowanych flot. W momencie wejĞcia na wody terytorialne oraz
w czasie postoju w zagranicznych portach, okrĊty (jednostki pomocnicze) MW
podnoszą na prawym noku rei głównego masztu flagĊ wizytowanego paĔstwa, która
pozostaje tam przez cały czas pobytu na jego wodach terytorialnych.
Po przybyciu do zagranicznego portu w ciągu 24 godzin dowódca okrĊtu
(pomocniczej jednostki pływającej) lub zespołu okrĊtów (jednostek pomocniczych)
19
Osoba, której zgodnie z „Regulaminem słuĪby na okrĊtach Marynarki Wojennej Rzeczypospolitej
Polskiej” – przysługuje oddanie honorów Ğwistem trapowym.
137
MW składa wizyty przedstawicielom władz cywilnych i wojskowych – zgodnie
z programem i przyjĊtymi zwyczajami.
Osoby wizytowane składają rewizyty przybyłemu dowódcy okrĊtu (jednostki
pomocniczej) MW w ciągu 24 godzin od czasu złoĪenia przez niego wizyty.
Admirałowie i komandorowie rewizytują osobiĞcie dowódców wizytujących okrĊtów
(jednostek pomocniczych) lub zespołów okrĊtów (jednostek pomocniczych) MW,
którzy są w stopniu od komandora wzwyĪ, natomiast składanie rewizyt dowódców,
którzy są niĪsi stopniem, mogą zleciü swoim zastĊpcom.
Gdy do zagranicznego portu wchodzi zespół okrĊtów (jednostek
pomocniczych) MW, wizyty składa dowódca zespołu w towarzystwie dowódców
okrĊtów (jednostek pomocniczych) MW oraz innych oficerów, których obecnoĞü
uwaĪa siĊ za wskazaną.
W czasie pobytu okrĊtów (jednostek pomocniczych) MW w zagranicznych
portach do zwyczaju naleĪy składanie wieĔców i wiązanek w miejscach szczególnie
czczonych przez dane paĔstwo. WieĔce i wiązanki składa siĊ według przyjĊtego
w danym paĔstwie ceremoniału. MoĪna je składaü z udziałem orkiestry wojskowej20
i kompanii honorowej, przedstawicieli polskich placówek dyplomatycznych, a takĪe
osób honorowych, kompanii honorowej gospodarzy. WieĔce i wiązanki moĪe składaü
jedynie dowództwo rejsu bez wojskowej asysty honorowej lub tylko delegacja przez
nie wyznaczona.
Gdy na terenie wizytowanego paĔstwa znajdują siĊ polskie cmentarze
wojenne, mogiły polskich Īołnierzy i zasłuĪonych Polaków oraz miejsca
upamiĊtniające chwałĊ orĊĪa polskiego, składa siĊ w tych miejscach, w porozumieniu
z miejscowymi władzami administracyjnymi oraz przedstawicielami polskich
placówek dyplomatycznych – wieĔce bądĨ wiązanki21.
Po przybyciu do polskiego portu lub na redĊ okrĊtu (zespołu okrĊtów) innej
bandery, wysyła siĊ na ten okrĊt (okrĊt flagowy zespołu) oficera
komplementacyjnego, który odgrywa rolĊ łącznika miĊdzy dowódcą okrĊtu (zespołu
okrĊtów), a miejscowymi władzami wojskowymi. Na powitanie okrĊtu (zespołu
okrĊtów) składającego wizytĊ (przyjaĨni bądĨ kurtuazyjną) w polskim porcie wystawia
siĊ – na zasadach wzajemnoĞci – kompaniĊ honorową i orkiestrĊ wojskową.
W zaleĪnoĞci od stopnia wojskowego i stanowiska wizytującego wita ich odpowiedni
stopniem i stanowiskiem oficer MW. Na czas wizyty podnosi siĊ na nabrzeĪu na
maszt flagĊ paĔstwa reprezentowanego przez dowódcĊ okrĊtu (zespołu okrĊtów).
7. ĝWIĉTO OKRĉTU, JEDNOSTKI POMOCNICZEJ LUB ZESPOŁU OKRĉTÓW
MARYNARKI WOJENNEJ
Na ĞwiĊto okrĊtu, jednostki pomocniczej lub zespołu okrĊtów MW zaprasza siĊ
przedstawicieli kierownictwa MON i SZ RP, władz administracyjnych
i Ğrodowisk kombatanckich, matkĊ chrzestną okrĊtu (jednostki pomocniczej) MW
oraz byłych dowódców i członków załóg okrĊtów (jednostek pomocniczych) MW.
20
JeĪeli orkiestra wojskowa bierze udział w rejsie.
Podczas wizyty zagranicznej wspólnie z przedstawicielami placówek dyplomatycznych RP
organizuje siĊ konferencjĊ prasową, podczas której przedstawia siĊ cel, program wizyty oraz tradycje
okrĊtów (jednostek pomocniczych) MW. NastĊpnie udostĊpnia siĊ okrĊty (jednostki pomocnicze MW)
do zwiedzania.
21
138
Ponadto w uroczystoĞci biorą udział wydzielone pododdziały oraz okrĊty (jednostki
pływające) stojące w danym porcie (basenie portowym).
Kulminacyjnym momentem ĞwiĊta jest uroczyste podniesienie wielkiej gali
banderowej na okrĊcie (jednostki pomocniczej) MW. Po podniesieniu gali
branderowej zarządza siĊ zbiórkĊ załogi okrĊtu (jednostki pomocniczej) MW na
nabrzeĪu frontem do okrĊtu (jednostki pomocniczej) MW.
W przypadku ĞwiĊta zespołu okrĊtów MW kolejnoĞü ich ustawienia w szyku na
nabrzeĪu jest nastĊpująca: sztab zespołu, załogi okrĊtów, które zdobyły miano
najlepszych w MW lub w zespole, nastĊpnie załogi pozostałych okrĊtów według
kolejnoĞci numerów burtowych.
UroczystoĞü z okazji ĞwiĊta okrĊtu, jednostki pomocniczej lub zespołu okrĊtów
MW, którą organizuje siĊ na nabrzeĪu, przebiega zgodnie ze scenariuszem
uroczystego apelu22.
8. SKŁADANIE WIEēCÓW I WIĄZANEK NA MORZU
W MW powszechny jest zwyczaj składania wieĔców i wiązanek na morzu ku
czci załóg zatopionych okrĊtów (jednostek pływających). Gdy okrĊt (jednostka
pomocnicza) MW dopłynie do miejsca uroczystoĞci na jego pokładzie zarządza siĊ
zbiórkĊ załogi i osób czasowo zaokrĊtowanych.
Dowódca okrĊtu (jednostki pomocniczej) MW lub osoba przez niego
wyznaczona wygłasza okolicznoĞciowe przemówienie, które koĔczy słowami:
„CzeĞü ich pamiĊci”. Załoga odpowiada: „Polegli na polu chwały” lub „ZginĊli
Ğmiercią marynarza”.
JeĪeli na okrĊcie (jednostce pomocniczej) MW znajduje siĊ kapelan wojskowy,
to po przemówieniu okolicznoĞciowym odmawia on modlitwy za poległych
marynarzy. Wyznaczona delegacja marynarzy opuszcza wieĔce i wiązanki do morza.
W czasie tej ceremonii zmniejsza siĊ prĊdkoĞü okrĊtu i opuszcza banderĊ do połowy.
Na okrĊtach MW noszących nazwy okrĊtów, które zatonĊły w czasie walki,
w przeddzieĔ rocznicy zatoniĊcia okrĊtu w godzinach wieczornych organizuje siĊ
apel poległych. Do apelu załoga ustawia siĊ na zbiórce na pokładzie. Podczas apelu
banderĊ opuszcza siĊ do połowy.
JeĪeli okrĊt (jednostka pomocnicza) MW znajduje siĊ na morzu dowódca
okrĊtu (jednostki pomocniczej) MW lub osoba przez niego wyznaczona, odczytuje
tekst apelu poległych, a marynarze odpowiadają, np. „Polegli na polu chwały”,
„ZginĊli Ğmiercią marynarza”, „Chwała bohaterom”, „CzeĞü ich pamiĊci”. Gdy
na okrĊcie (jednostce pomocniczej) MW jest kapelan wojskowy, to po wystąpieniu
dowódcy okrĊtu (jednostki pomocniczej) MW odmawia modlitwy za poległych
marynarzy. Po zakoĔczeniu ceremonii banderĊ podnosi siĊ „Do miejsca”.
JeĪeli
okrĊt
(jednostka
pomocnicza)
MW
jest
zacumowany
w macierzystym porcie, to w apelu poległych lub apelu pamiĊci oprócz załogi mogą
wziąü udział przełoĪeni, przedstawiciele dowództwa MW i innych RSZ, władz
pozarządowych i Ğrodowisk kombatanckich oraz matka chrzestna okrĊtu (jednostki
22
Po zakoĔczeniu uroczystoĞci na nabrzeĪu moĪna zorganizowaü spotkanie okolicznoĞciowe, a okrĊt
(jednostkĊ pomocniczą) MW udostĊpnia siĊ do zwiedzania. W garnizonie mogą byü organizowane
przedsiĊwziĊcia o charakterze sportowym i kulturalno-oĞwiatowym. Po opuszczeniu bandery okrĊtu,
jednostki pomocniczej lub zespołu okrĊtów MW – okrĊt i jednostki pomocnicze MW mogą byü
iluminowane galą Ğwietlną.
139
pomocniczej) MW, byli dowódcy, członkowie załogi okrĊtu (jednostki pomocniczej)
MW i młodzieĪ. Podczas uroczystoĞci załoga staje na zbiórce na okrĊcie (jednostce
pomocniczej) MW, a pozostali uczestnicy na nabrzeĪu. Po odczytaniu treĞci
apelu i oddaniu salwy honorowej moĪna złoĪyü wieĔce lub wiązanki w miejscu
upamiĊtniających poległych marynarzy lub opuĞciü je do morza.
Wojskową asystĊ honorową podczas apelu poległych lub apelu pamiĊci
organizowanego w porcie stanowi kompania honorowa i orkiestra wojskowa.
9. CHRZEST I WODOWANIE OKRĉTU LUB JEDNOSTKI POMOCNICZEJ
MARYNARKI WOJENNEJ
Zgodnie z tradycją, przywilej chrztu okrĊtu (jednostki pomocniczej) MW
przysługuje kobietom. Dla kaĪdego okrĊtu (jednostki pomocniczej) MW ceremonia
chrztu jest organizowana tylko raz – przed wodowaniem.
Na uroczystoĞü zaprasza siĊ przedstawicieli władz paĔstwowych,
duszpasterstw wojskowych, organizacji pozarządowych i Ğrodowisk kombatanckich
oraz stoczniowców i młodzieĪ.
Wojskową asystĊ honorową podczas uroczystoĞci stanowi orkiestra wojskowa.
wprowadzenie orkiestry wojskowej;
przybycie dyrektora stoczni (dyrektor wita siĊ z goĞümi honorowymi i zaprasza
ich na trybunĊ, zajmuje miejsce do rozpoczĊcia uroczystoĞci);
złoĪenie meldunku o gotowoĞci jednostki pływającej do wodowania (trĊbacz
gra sygnał „BacznoĞü”, przedstawiciel kierownictwa stoczni składa meldunek
dyrektorowi o gotowoĞci jednostki do wodowania);
przemówienie okolicznoĞciowe (dyrektor stoczni wygłasza okolicznoĞciowe
przemówienie, które koĔczy poleceniem: „Przystąpiü do wodowania
jednostki”);
poĞwiecenie jednostki pływającej (kapelan wojskowy dokonuje aktu
poĞwiĊcenia jednostki pływającej)23;
ceremonia chrztu jednostki pływającej (dyrektor stoczni zwraca siĊ do matki
chrzestnej: „ProszĊ matkĊ chrzestną o dokonanie aktu nadania imienia
jednostce”. Matka chrzestna wypowiada formułĊ: „PłyĔ po morzach
i oceanach Ğwiata, sław imiĊ polskiego stoczniowca i polskiego
marynarza, nadajĊ ci imiĊ ........ /imiĊ okrĊtu /jednostki pomocniczej/ MW”.
NastĊpnie rozbija butelkĊ szampana o kadłub. OkrĊt /jednostka pomocnicza/
MW schodzi z pochylni na wodĊ, orkiestra wojskowa gra hymn RP);
złoĪenie gratulacji (dyrektor stoczni i goĞcie honorowi gratulują matce
chrzestnej udanego wodowania i wrĊczają jej kwiaty, nastĊpnie zasłuĪonym
stoczniowcom wrĊcza przyznane odznaczenia i wyróĪnienia);
23
W przypadku uczestnictwa w uroczystoĞci kapelanów kilku duszpasterstw, modlitwy i poĞwiĊcenia
dokonywane są kolejno – zgodnie ze scenariuszem uroczystoĞci
140
10. WRĉCZANIE PATENTU DOWÓDCY OKRĉTU LUB JEDNOSTKI
Oficer, który jest wyznaczony po raz pierwszy na stanowisko dowódcy okrĊtu
MW, otrzymuje od Dowódcy MW patent dowódcy okrĊtu MW, symbolizujący jego
kwalifikacje.
UroczystoĞü wrĊczenia oficerowi patentu dowódcy okrĊtu MW odbywa siĊ
w Salonie Kaprów OkrĊtu Muzeum ORP „Błyskawica”24. W uroczystoĞci powinien
uczestniczyü przełoĪony oficera.
przedstawienie oficera otrzymującego patent dowódcy okrĊtu MW (przełoĪony
przedstawia oficera Dowódcy MW);
odczytanie rozkazu (decyzji) o przyznaniu patentu dowódcy okrĊtu MW
(wyznaczona osoba odczytuje rozkaz /decyzjĊ/);
wrĊczenie patentu dowódcy okrĊtu MW (Dowódca MW wrĊczając patent,
wygłasza formułĊ: „Panie /Pani/ ...... /stopieĔ wojskowy/, jestem przekonany,
Īe okrĊty, którymi bĊdzie Pan /Pani/ dowodziü, bĊdą godnie
reprezentowały banderĊ wojenną na wszystkich morzach i oceanach
Ğwiata”. Oficer odbierający patent odpowiada: „Ku chwale Ojczyzny”);
zakoĔczenie spotkania.
Osoba wyznaczona po raz pierwszy na stanowisko dowódcy jednostki
pomocniczej MW otrzymuje patent dowódcy, który wrĊcza dowódca dywizjonu
jednostek pomocniczych MW. Ceremonia odbywa siĊ w sposób wyĪej opisany.
11. ZDAWANIE I OBEJMOWANIE STANOWISKA DOWÓDCY OKRĉTU
LUB JEDNOSTKI POMOCNICZEJ MARYNARKI WOJENNEJ
Zdanie i objĊcie stanowiska dowódcy okrĊtu (jednostki pomocniczej) MW
powinno odbyü siĊ po powrocie okrĊtu (jednostki pomocniczej) MW z morza.
Wskazane jest, aby w ostatnim wyjĞciu w morze dowódcy okrĊtu (jednostki
pomocniczej) MW zdającego obowiązki towarzyszył mu dowódca, który obejmie te
obowiązki.
UroczystoĞü zdania i objĊcia stanowiska odbywa siĊ na okrĊcie (jednostce
pomocniczej) MW w obecnoĞci przełoĪonego dowódcy okrĊtu oraz załogi okrĊtu
(jednostki pomocniczej) MW.
przybycie przełoĪonego (po przybyciu na miejsce zbiórki przełoĪonego wraz
z dowódcą obejmującym stanowisko, dowódca zdający okrĊt /jednostkĊ
pomocniczą/ MW składa meldunek.: „Panie /Pani/ ....... /stopieĔ wojskowy/
melduje załogĊ na zbiórce z okazji zdania i objĊcia stanowiska dowódcy
24
UroczystoĞü moĪe siĊ dobyü w innym miejscu wskazanym przez organizatora uroczystoĞci
– Dowództwo MW.
141

okrĊtu /jednostki pomocniczej/ Marynarki Wojennej”, przełoĪony zajmuje
miejsce przed frontem szyku i wita siĊ z załogą);
przekazanie obowiązków dowódcy okrĊtu (jednostki pomocniczej) MW
(po przywitaniu, dowódca zdający stanowisko zajmuje miejsce po prawej
stronie przełoĪonego, a obejmujący po lewej – obaj w odstĊpie jednego kroku.
Zdający stanowisko podaje komendĊ: „BACZNOĝû”, po której przełoĪony
przedstawia informacjĊ: „Rozkazem dowódcy Marynarki Wojennej wasz
dowódca, ...... /stopieĔ, imiĊ i nazwisko/, został przeniesiony /została
przeniesiona/ na inne stanowisko słuĪbowe. Na dowódcĊ ......... /nazwa
okrĊtu lub jednostki pomocniczej MW/ został wyznaczony /została
wyznaczona/ ...... /stopieĔ, imiĊ i nazwisko/”. Po przedstawieniu informacji
przez przełoĪonego nowy dowódca podaje komendĊ: „Załoga, na moją
komendĊ – SPOCZNIJ”);
przekazanie znaku dowódcy okrĊtu25 (zastĊpca dowódcy okrĊtu MW podaje
znak dowódcy okrĊtu przełoĪonemu, który wrĊcza go dowódcy zdającemu
obowiązki. NastĊpnie podaje przełoĪonemu nowy znak, który wrĊcza go
dowódcy obejmującemu obowiązki wypowiadając formułĊ: „WrĊczam Panu
/Pani/ …. /stopieĔ wojskowy/ znak dowódcy okrĊtu /jednostki
pomocniczej/ Marynarki Wojennej, symbol sprawowania władzy nad
okrĊtem /jednostką pomocniczą/ i jego załogą”. Dowódca odbiera znak
i odpowiada: „Ku chwale Ojczyzny”);
przemówienia okolicznoĞciowe (przełoĪony składa podziĊkowanie dowódcy
zdającemu stanowisko oraz informuje załogĊ o przebiegu słuĪby nowego
dowódcy. NastĊpnie dowódca zdający obowiązki dziĊkuje załodze za wspólną
słuĪbĊ, a obejmujący wita ją w krótkim wystąpieniu, po czym nowy dowódca
dokonuje wpisu w „Dzienniku ZdarzeĔ”, który podpisują zdający i obejmujący
obowiązki);
wykonanie wspólnego zdjĊcia i dokonanie wpisu w KsiĊdze Pamiątkowej
OkrĊtu (Jednostki Pomocniczej) MW lub Kronice OkrĊtu (Jednostki
Pomocniczej) MW;
zakoĔczenie uroczystoĞci (nowy dowódca okrĊtu /jednostki pomocniczej/ MW
melduje przełoĪonemu zakoĔczenie uroczystoĞci i odprowadza go oraz
dowódcĊ, którego zastąpił do trapu. W czasie schodzenia po trapie dowódcy,
który zdał obowiązki włącza siĊ syrenĊ okrĊtową i oddaje siĊ honory Ğwistem
trapowym).
12. POĩEGNANIE CZŁONKA ZAŁOGI OKRĉTU LUB JEDNOSTKI
PoĪegnanie członka załogi okrĊtu (jednostki pomocniczej) MW koĔczącego
słuĪbĊ wojskową, odchodzącego do słuĪby na innym okrĊcie (jednostce
pomocniczej) MW lub do słuĪby w innej jednostce (instytucji) wojskowej powinno
odbywaü siĊ na okrĊcie (jednostce pomocniczej) MW, na którym pełnił słuĪbĊ.
UroczystoĞü poĪegnania odbywa siĊ w obecnoĞci przełoĪonego oraz załogi
okrĊtu (jednostki pomocniczej) MW podczas ceremonii podniesienia bandery
wojennej (bandery jednostek pomocniczych MW).
25
Dotyczy równieĪ jednostki pomocniczej MW.
142
W uroczystoĞci mogą uczestniczyü przedstawiciele rodziny Īegnanego
członka załogi okrĊtu (jednostki pomocniczej) MW.
przybycie przełoĪonego (przełoĪony przybywa na miejsce zbiórki załogi
w towarzystwie dowódcy okrĊtu /jednostki pomocniczej/ MW);
rozpoczĊcie ceremonii podniesienia bandery wojennej (zastĊpca dowódcy
okrĊtu /jednostki pomocniczej/ MW składa meldunek przełoĪonemu.: „Panie
/Pani/ ....... /stopieĔ wojskowy/, zastĊpca dowódcy …… /stopieĔ wojskowy,
nazwisko/ melduje załogĊ ....... /nazwa okrĊtu lub jednostki pomocniczej MW/
na zbiórce do podniesienia bandery i poĪegnania ....... /stopieĔ, imiĊ
i nazwisko/, zwalnianego z zawodowej słuĪby wojskowej ......... /podaje
inny powód poĪegnania/”, przełoĪony zajmuje miejsce przed frontem szyku
i wita siĊ z załogą. ĩołnierz Īegnany wystĊpuje z szyku i staje z prawej strony
przełoĪonego);
podniesienie bandery wojennej (bandery jednostek pomocniczych MW);
odczytanie decyzji lub rozkazów (po podniesieniu bandery wyznaczona osoba
odczytuje stosowne decyzje /rozkazy/);
przemówienia okolicznoĞciowe (dowódca okrĊtu /jednostki pomocniczej/ MW
przedstawia przebieg słuĪby Īegnanego członka załogi, a przełoĪony dziĊkuje
Īegnanemu za dotychczasową słuĪbĊ)26;
wykonanie wspólnego zdjĊcia i dokonanie wpisu w KsiĊdze Pamiątkowej
OkrĊtu (Jednostki Pomocniczej) MW lub Kronice OkrĊtu (Jednostki
Pomocniczej) MW;
zakoĔczenie uroczystoĞci (dowódca okrĊtu /jednostki pomocniczej/ MW
melduje przełoĪonemu jej zakoĔczenie i odprowadza go oraz Īegnanego
Īołnierza do trapu. W czasie schodzenia po trapie Īołnierza Īegnanego
włącza siĊ syrenĊ okrĊtową i oddaje siĊ honory Ğwistem trapowym27).
B. CEREMONIAŁ LOTNICZY ORAZ WOJSK SPECJALNYCH
1. PIERWSZY SAMODZIELNY LOT SAMOLOTEM LUB ĝMIGŁOWCEM
WOJSKOWYM
Pierwsze samodzielne loty samolotem lub Ğmigłowcem wojskowym odbywają
siĊ w jednostkach wojskowych SP, zgodnie z programem szkolenia WSOSP.
BezpoĞrednio po zakoĔczeniu lotów na lotnisku zarządza siĊ zbiórkĊ całej
eskadry (skrzydła szkolnego). PodchorąĪowie, którzy wykonywali w tym dniu
pierwsze samodzielne loty samolotem lub Ğmigłowcem wojskowym, stają na zbiórce
w szeregu na prawym skrzydle.
W uroczystoĞci bierze udział rektor-komendant WSOSP, komendant centrum
szkolenia SP, dowódca oĞrodka szkolenia lotniczego lub ich przedstawiciele.
26
27
Honory Ğwistem trapowym oddaje siĊ Īołnierzowi, któremu on przysługuje zgodnie z „Regulaminem
słuĪby na okrĊtach Marynarki Wojennej Rzeczypospolitej Polskiej”.
143
przybycie przełoĪonego (po przybyciu na miejsce zbiórki przełoĪonego
dowódca eskadry /skrzydła szkolnego/ składa meldunek: „Panie /Pani/ .......
/stopieĔ wojskowy/ dowódca eskadry ….. /stopieĔ wojskowy, nazwisko/
melduje stan osobowy ....... /nazwa jednostki wojskowej/ na zbiórce z okazji
wykonania pierwszych samodzielnych lotów przez podchorąĪych
WyĪszej Szkoły Oficerskiej Sił Powietrznych”, przełoĪony zajmuje miejsce
przed frontem szyku i wita siĊ z Īołnierzami. Po przywitaniu dowódca eskadry
/skrzydła szkolnego/ zajmuje miejsce po prawej stronie wyĪszego
przełoĪonego);
wystąpienie z szyku podchorąĪych, którzy wykonali pierwszy samodzielny lot
(dowódca eskadry /skrzydła szkolnego/ wydaje komendĊ do wystąpienia
przed szyk podchorąĪych, którzy po wystąpieniu zatrzymują siĊ we
wskazanym miejscu);
przemówienie okolicznoĞciowe przełoĪonego (przełoĪony wygłasza krótkie
przemówienie oraz podchodzi do podchorąĪych i składa im gratulacje z okazji
wykonania pierwszych samodzielnych lotów);
przemówienie przedstawiciela podchorąĪych;
wykonanie wspólnego zdjĊcia i dokonanie wpisu do osobistego dziennika
lotów (wpis dokonuje siĊ w rozdziale pt. „Kontrola”, podając typ i numer
samolotu, stopieĔ, imiĊ i nazwisko instruktora oraz mechanika, pod wpisem
podpisy składają przełoĪeni i koledzy)28;
2. POĩEGNALNY LOT PILOTA WOJSKOWEGO
PoĪegnalny lot moĪe odbyü siĊ w macierzystej jednostce lotniczej pilota
wojskowego. Na jego odbycie wymagana jest zgoda przełoĪonego. DecyzjĊ
o wykonaniu ostatniego lotu moĪe wydaü przełoĪony wyĪszego szczebla, który
w strukturach organizacyjnych posiada jednostkĊ lotniczą. ĩołnierze z grupy
personelu latającego pełniący słuĪbĊ w sztabach, od związku taktycznego wzwyĪ,
wykonują poĪegnalny lot w jednej z podległych jednostek lotniczych.
Pilot, jeĪeli nie ma przeciwwskazaĔ natury zdrowotnej, wykonuje poĪegnalny
lot na samolocie lub Ğmigłowcu, który posiada podwójny układ sterowania.
W poĪegnalnym locie pilota uczestniczy instruktor (powinien nim byü przełoĪony
pilota, mający uprawnienia do wykonywania lotów).
Pilot przybywa na lotnisko w specjalnym ubiorze i uczestniczy w czynnoĞciach
związanych z przygotowaniem do lotu. Gdy jest gotowy do odbycia lotu, podchodzi
do dowódcy jednostki lotniczej i składa stosowny meldunek. Dowódca jednostki
lotniczej po udzieleniu wskazówek dotyczących lotu wygłasza formułĊ: „Do lotu
poĪegnalnego startuje ...... (stopieĔ, imiĊ i nazwisko), który po ....... (podaje liczbĊ)
latach słuĪby w lotnictwie odchodzi z szeregów personelu latającego”.
NastĊpnie pilot wystĊpuje z szyku i wsiada do samolotu lub Ğmigłowca wraz
z instruktorem.
28
Wykonanie pierwszych samodzielnych lotów naleĪy odnotowaü w Kronice Jednostki Wojskowej.
Po zakoĔczeniu oficjalnej czĊĞci uroczystoĞci w jednostce lotniczej moĪe odbyü siĊ spotkanie
okolicznoĞciowe.
29
144
Lot odbywa siĊ według ogólnie obowiązujących zasad i zgodnie z programem
szkolenia lotniczego po krĊgu nad lotniskiem. Przed podejĞciem do lądowania
samolot (Ğmigłowiec) przelatuje wzdłuĪ pasa startowego na wysokoĞci nie mniejszej
niĪ 100 metrów, wykonując trzy kolejne przechylenia. W czasie lotu poĪegnalnego
pilot wzywa drogą radiową wojskowe i cywilne punkty dowodzenia oraz kontroli
powietrznej danego rejonu i dziĊkuje im za dowodzenie i zabezpieczenie lotów.
Po wylądowaniu pilot opuszcza kabinĊ i Īegna siĊ z samolotem (Ğmigłowcem)
przez dotyk kadłuba otwartą dłonią oraz składa podziĊkowanie instruktorowi,
z którym odbył poĪegnalny lot i technikowi samolotu za dobre przygotowanie
maszyny do lotu.
NastĊpnie odbywa siĊ uroczystoĞü oficjalnego zakoĔczenia przez pilota
wykonywania lotów w powietrzu podczas słuĪby w WP. UroczystoĞü odbywa siĊ na
lotnisku wojskowym.
W uroczystoĞci powinien uczestniczyü – w miarĊ moĪliwoĞci – cały stan
osobowy macierzystej jednostki lotniczej oraz przełoĪony, dowódca jednostki
lotniczej, przedstawiciele duszpasterstw wojskowych oraz rodzina pilota.
przybycie przełoĪonego (po przybyciu przełoĪonego dowódca jednostki
wojskowej SP składa meldunek: „Panie /Pani/ ....... /stopieĔ wojskowy/
melduje stan osobowy ....... /nazwa jednostki wojskowej/ na zbiórce z okazji
wykonania poĪegnalnego lotu przez ........ /stopieĔ, imiĊ i nazwisko/”,
przełoĪony zajmuje miejsce przed frontem szyku i wita siĊ z Īołnierzami.
Po przywitaniu dowódca jednostki lotniczej zajmuje miejsce po prawej stronie
przełoĪonego);
wystąpienie z szyku pilota, który odbył poĪegnalny lot (pilot podchodzi do
przełoĪonego i składa mu meldunek: „Panie /Pani/ ....... /stopieĔ wojskowy
przełoĪonego/ – ........ /stopieĔ i nazwisko pilota/ meldujĊ wykonanie ostatniego
lotu w lotnictwie wojskowym”, który nastĊpnie podaje przełoĪonemu osobisty
dziennik lotów w celu dokonania w nim stosownego wpisu);
przemówienie okolicznoĞciowe przełoĪonego (przełoĪony dziĊkuje za
dotychczasową słuĪbĊ i składa gratulacje pilotowi, który staje po jego lewej
stronie) 30;
odczytanie okolicznoĞciowego rozkazu i wrĊczenie wyróĪnieĔ (wyznaczona
osoba odczytuje rozkaz o wyróĪnieniu pilota, wyróĪnienie wrĊcza przełoĪony,
nastĊpnie do pilota podchodzi delegacja przedstawicieli pilotów, techników
oraz personelu zabezpieczenia lotów i wrĊcza wiązankĊ kwiatów)31;
przemówienie pilota;
wykonanie wspólnego zdjĊcia i dokonanie wpisu do osobistego dziennika
lotów (wpis dokonuje siĊ w rozdziale pt. „Kontrola”, podając typ i numer
samolotu, stopieĔ, imiĊ i nazwisko instruktora oraz mechanika, pod wpisem
podpisy składają przełoĪeni i koledzy)32;
30
31
NastĊpuje odtworzenie „Marsza Lotników”.
32
Wykonanie poĪegnalnego lotu naleĪy odnotowaü w Kronice Jednostki Wojskowej.
33
okolicznoĞciowe.
145
3. WYKONANIE POĩEGNALNEGO SKOKU ZE SPADOCHRONEM
ĩołnierze posiadający uprawnienia do odbywania skoków ze spadochronem,
bezpoĞrednio przed zakoĔczeniem słuĪby wojskowej, mogą oddaü poĪegnalny skok
na lotnisku znajdującym siĊ zazwyczaj przy macierzystej jednostce lotniczej. Na jego
odbycie jest wymagana zgoda przełoĪonego.
W przypadku Īołnierzy pełniących słuĪbĊ w sztabach, od związku taktycznego
wzwyĪ, wykonanie poĪegnalnego skoku ze spadochronem moĪe odbyü siĊ na
lotnisku jednej z podległych jednostek lotniczych.
ĩołnierz, który ma odbyü poĪegnalny skok ze spadochronem, przybywa na
lotnisko w ubiorze üwiczebnym i uczestniczy w czynnoĞciach związanych
z przygotowaniem do skoku (pobiera spadochron z magazynu i po wyjĊciu z torby
transportowej przygotowuje go do załoĪenia).
Po udzieleniu instruktaĪu przez kierownika skoków i po stwierdzeniu przez
lekarza braku przeciwwskazaĔ do odbycia skoku spadochronowego, Īołnierz
podchodzi do dowódcy jednostki wojskowej i składa stosowny meldunek. Dowódca
jednostki wojskowej wygłasza formułĊ: „PoĪegnalny skok spadochronowy
wykonuje ....... (stopieĔ, imiĊ i nazwisko), który po ....... (podaje liczbĊ) latach
słuĪby w ……. (rodzaj sił zbrojnych lub nazwa jednostki wojskowej) koĔczy słuĪbĊ
wojskową”.
Po wygłoszonej formule Īołnierz zakłada samodzielnie spadochron, podchodzi
do 1, 2 i 3 linii kontroli, gdzie jest sprawdzany przez instruktorów spadochronowych.
Po komendzie ostatniego instruktora: „Wylot, do samolotu – MARSZ”, wsiada na
pokład samolotu lub Ğmigłowca. PoĪegnalny skok ze spadochronem zabezpiecza na
pokładzie statku powietrznego wskazany przez niego instruktor spadochronowy34.
Po wylądowaniu Īołnierz zdejmuje spadochron, zwija czaszĊ i podchodzi z nią
do dyĪurnego zrzutowiska – w jego obecnoĞci pakuje spadochron do torby
transportowej w taki sposób, aby skrawek czaszy wystawał poza nią. Wypisuje
„MetrykĊ skoków” i chowa ją do kieszonki. NastĊpnie przyklĊka na prawe kolano,
całuje wystający rąbek czaszy spadochronu i wypowiada słowa: „Niech słuĪy
szczĊĞliwie innym”. Po tej czynnoĞci dyĪurny zrzutowiska zabiera spadochron.
NastĊpnie odbywa siĊ uroczystoĞü oficjalnego zakoĔczenia przez Īołnierza
skoków ze spadochronem. UroczystoĞü odbywa siĊ na lotnisku wojskowym.
W uroczystoĞci powinien uczestniczyü – w miarĊ moĪliwoĞci – cały stan
osobowy macierzystej jednostki wojskowej oraz przełoĪony, dowódca jednostki
wojskowej, przedstawiciele duszpasterstw wojskowych oraz moĪe uczestniczyü
rodzina Īołnierza.
przybycie przełoĪonego (po przybyciu przełoĪonego dowódca jednostki
wojskowej składa meldunek, np.: „Panie /Pani/ ....... /stopieĔ wojskowy/
meldujĊ stan osobowy ....... /nazwa jednostki wojskowej/ na zbiórce z okazji
wykonania poĪegnalnego skoku ze spadochronem przez ........ /stopieĔ,
imiĊ i nazwisko/”, przełoĪony zajmuje miejsce przed frontem szyku i wita siĊ
z Īołnierzami. Po przywitaniu dowódca jednostki wojskowej zajmuje miejsce
po prawej stronie przełoĪonego);
34
WysokoĞü skoku ze spadochronem oraz czas opóĨnienia ustalane są według moĪliwoĞci
(kwalifikacji) skaczącego Īołnierza.
146

wystąpienie z szyku Īołnierza, który odbył poĪegnalny skok ze spadochronem
(Īołnierz podchodzi do przełoĪonego i składa mu meldunek, np.: „Panie
/Pani/ ....... /stopieĔ wojskowy przełoĪonego/ – ........ /stopieĔ i nazwisko
Īołnierza/ melduje wykonania ostatniego skoku ze spadochronem
podczas słuĪby w ….. /rodzaj sił zbrojnych lub nazwa jednostki wojskowej/”);
przemówienie okolicznoĞciowe przełoĪonego (dziĊkuje on za wzorową słuĪbĊ
w RSZ lub jednostce wojskowej i wrĊcza „Certyfikat wykonanych skoków”
z uwzglĊdnieniem skoku poĪegnalnego. ĩołnierz po odebraniu certyfikatu
staje po lewej stronie przełoĪonego)35;
odczytanie okolicznoĞciowego rozkazu i wrĊczenie wyróĪnieĔ (wyznaczona
osoba odczytuje rozkaz o wyróĪnieniu Īołnierza, które wrĊcza przełoĪony,
nastĊpnie do Īołnierza podchodzi delegacja Īołnierzy z macierzystej jednostki
wojskowej i wrĊcza wiązankĊ kwiatów);
przemówienie Īołnierza;
wykonanie wspólnego zdjĊcia36;
35
36
Wykonanie poĪegnalnego skoku ze spadochronem naleĪy odnotowaü w Kronice Jednostki
Wojskowej.
37
okolicznoĞciowe.
147
ROZDZIAŁ VII
UROCZYSTOĝCI O CHARAKTERZE PATRIOTYCZNYM,
PATRIOTYCZNO-RELIGIJNYM LUB RELIGIJNYM
1. UROCZYSTOĝCI O CHARAKTERZE PATRIOTYCZNYM
1) SKŁADANIE WIEēCÓW I WIĄZANEK PRZED POMNIKAMI, TABLICAMI
PAMIĄTKOWYMI ORAZ W MIEJSCACH PAMIĉCI NARODOWEJ
ZłoĪenie wieĔców i wiązanek przed pomnikami i tablicami pamiątkowymi oraz
w miejscach pamiĊci narodowej1, jest wyrazem oddania hołdu i upamiĊtnienia osób
oraz wydarzenia, któremu uroczystoĞü jest poĞwiĊcona.
Ceremonia złoĪenia wieĔców i wiązanek jest najczĊĞciej jednym z elementów
uroczystoĞci o charakterze patriotycznym lub patriotyczno-religijnym, np. apeli
pamiĊci, apeli poległych, odsłoniĊcia pomnika, tablicy pamiątkowej i innych miejsc
pamiĊci narodowej oraz uroczystych odpraw wart i uroczystej zmiany posterunku
honorowego przed GNĩ.
Organizując uroczystoĞü złoĪenia wieĔców i wiązanek, naleĪy pamiĊtaü
o zasadach ustawiania delegacji składających wieĔce. W Polsce zasady procedencji
nie są arbitralnie ustalone. Podczas składania wieĔców i wiązanek stosowane są
(zwyczajowo) nastĊpujące zasady:
• zasada „osobistej obecnoĞci”, która polega na tym, Īe w przypadku braku
obecnoĞci Prezydenta RP podczas uroczystoĞci – Marszałek Sejmu RP,
Marszałek Senatu RP i Prezes RM, składają wieĔce przed przedstawicielem
Prezydenta RP;
• zasada „pierwszeĔstwa urzĊdu, a nie osoby”, która polega na tym, Īe jako
pierwszy składany jest wieniec od delegacji stojącej najwyĪej w hierarchii.
KolejnoĞü ustawiania delegacji oraz sposób składania wieĔców i wiązanek,
organizator uroczystoĞci ustala mając na wzglĊdzie jedną z wyĪej wymienionych
zasad2. Ustalając kolejnoĞü delegacji organizator uroczystoĞci powinien kierowaü siĊ
taktem oraz nastĊpującymi regułami: władza Ğwiecka przed duchowną,
ustawodawcza przed wykonawczą w obrĊbie danego szczebla (centralny,
wojewódzki, powiatowy, gminny), szef zawsze przed zastĊpcą, ale wiceszef
wyĪszego szczebla terytorialnego (np. województwa) lub organizacyjnego przed
szefem szczebla niĪszego3.
Ze wzglĊdu na rodzaj i charakter uroczystoĞci dopuszcza siĊ moĪliwoĞü
udzielenia pierwszeĔstwa delegacji szczególnie związanej z obchodzoną
uroczystoĞcią, np. delegacja weteranów moĪe jako pierwsza złoĪyü wieniec z okazji
1
ZłoĪenie wieĔców i wiązanek przed pomnikami i tablicami pamiątkowymi oraz w miejscach pamiĊci
narodowej przez oficjalne delegacje zagraniczne zostało opisane w rozdziale II.
2
Gdy program uroczystoĞci przewiduje wystąpienia, to podczas nieobecnoĞci Prezydenta RP jego
przedstawiciel moĪe jako pierwszy odczytaü osobiste przesłanie Prezydenta RP.
3
KolejnoĞü ustawienia delegacji do składania wieĔców i wiązanek podczas uroczystoĞci
organizowanych przez WP zawiera załącznik nr 9.
148
Dnia Weterana oraz delegacja zagraniczna moĪe byü ustawiona przed delegacją
polską4.
UroczystoĞü złoĪenia wieĔców i wiązanek w miejscu pamiĊci narodowej
odbywa siĊ przy udziale wojskowej asysty wojskowej zgodnie z zasadami jej
uczestnictwa w uroczystoĞciach o charakterze patriotycznym lub patriotycznoreligijnym.
wystawienie posterunku honorowego (wystawienie posterunku powinno
nastąpiü pół godziny przed rozpoczĊciem uroczystoĞci, a zmiana posterunku
na piĊü minut przed jej rozpoczĊciem);
wprowadzenie
sztandarów
organizacji
pozarządowych,
Ğrodowisk
wprowadzenie wojskowej asysty honorowej (wprowadzenie asysty nastĊpuje
15 minut przed rozpoczĊciem uroczystoĞci);
rozpoczĊcie uroczystoĞci (odegranie hymnu RP lub odegranie przez trĊbacza
„Hasła WP”);
złoĪenie wieĔców i wiązanek (Īołnierze z wieĔcami i wiązankami wystĊpują
oraz ustawiają siĊ na wprost pomnika /tablicy pamiątkowej lub miejsca
pamiĊci narodowej/. Członkowie delegacji zajmują miejsca za wyznaczonymi
Īołnierzami albo niosą sami wieniec lub wiązankĊ, ustawiając siĊ za ostatnim
z Īołnierzy. WerbliĞci grają „Tremolo”, Īołnierze i delegacje podchodzą do
pomnika /tablicy pamiątkowej lub miejsca pamiĊci narodowej/ i składają
wieĔce i wiązanki. Przewodniczący delegacji po złoĪeniu przez Īołnierza
wieĔca /wiązanki/ moĪe podejĞü i poprawiü znajdującą siĊ na nim szarfĊ,
nastĊpnie wraca na poprzednie miejsce. ĩołnierz po złoĪeniu wieĔca
/wiązanki/ oddaje honory i odchodzi na wyznaczone miejsce. NastĊpnie
delegacja oddaje honory przez skłon głowy5 i odchodzi na poprzednie
miejsce6);
odegranie sygnału „Cisza” lub „ĝpij Kolego”;
odegranie utworu okolicznoĞciowego7;
odprowadzenie sztandarów organizacji pozarządowych, Ğrodowisk
4
Stosowanie tego rodzaju rozwiązaĔ podczas uroczystoĞci z udziałem przedstawicieli najwyĪszych
władz paĔstwowych wymaga uzyskania akceptacji odpowiednich kancelarii (chodzi o KancelariĊ
Prezydenta RP, KancelariĊ Sejmu RP, KancelariĊ Senatu RP i KancelariĊ Prezesa RM).
5
Delegacja wojskowa składająca wieniec lub wiązankĊ – po złoĪeniu ich równoczeĞnie salutuje,
wykonuje zwrot w prawą lub lewą stronĊ i odchodzi na poprzednie miejsce.
6
Gdy w miejscu uroczystoĞci składania wieĔców i wiązanek jest wyłoĪona ksiĊga pamiątkowa,
przewodniczący delegacji, po złoĪeniu wieĔca lub wiązanki – dokonuje w niej wpisu.
7
Podczas uroczystoĞci, których organizatorem jest WP nastĊpuje odegranie (odtworzenie) „PieĞni
Reprezentacyjnej Wojska Polskiego”.
149
JeĪeli scenariusz uroczystoĞci przewiduje przemówienia okolicznoĞciowe,
modlitwy itp. wówczas mogą one odbyü siĊ po odegraniu (odtworzenie) hymnu RP
(„Hasła WP”). W takim przypadku ceremonia złoĪenia wieĔców i wiązanek jest
ostatnim elementem uroczystoĞci.
2) APEL PAMIĉCI LUB APEL POLEGŁYCH
Apel pamiĊci lub apel poległych8 przeprowadza siĊ z okazji Ğwiąt
paĔstwowych i wojskowych oraz rocznic historycznych wydarzeĔ. Apel moĪe byü
takĪe elementem uroczystoĞci o charakterze patriotycznym lub patriotycznoreligijnym.
Do udziału w apelu moĪna zaprosiü przełoĪonego, przedstawicieli władz
pozarządowych i Ğrodowisk kombatanckich oraz młodzieĪ i innych partnerów
społecznych.
8
O apelu pamiĊci mówimy, kiedy w jego treĞci przywoływane są osoby związane z wydarzeniem
historycznym, które nie poległy w boju. JeĪeli w treĞci apelu (w przewaĪającej jego czĊĞci) wymienia
siĊ tych, którzy polegli podczas działaĔ wojennych mówimy wówczas o apelu poległych.
150
Apel przeprowadza siĊ w miejscach związanych z dziejami narodu polskiego,
na cmentarzach wojennych, przy pomnikach i tablicach pamiątkowych
upamiĊtniających poległych Īołnierzy polskich oraz chwałĊ orĊĪa polskiego.
Tekst apelu9 odczytuje siĊ powoli i wyraĨnie10. Po zawołaniu: „Wzywam Was
do apelu”, „Wołam Was do apelu”, „StaĔcie do apelu” itp. Īołnierze stojący
w szyku kompanii honorowej odpowiadają, np. „Polegli na polu chwały”, „Chwała
bohaterom”, „Chwała obroĔcom Ojczyzny”, „ZginĊli Ğmiercią mĊczeĔską”,
„ZginĊli Ğmiercią marynarza”, „CzeĞü ich pamiĊci”. Po odpowiedzi Īołnierzy
werbliĞci grają „Tremolo” (po ostatniej odpowiedzi „Tremolo” grane jest
trzykrotnie).
Apel pamiĊci lub apel poległych moĪna łączyü z uroczystym capstrzykiem,
odsłoniĊciem pomników, tablic pamiątkowych i innych miejsc pamiĊci narodowej oraz
ze składaniem wieĔców i wiązanek. Apel odbywa siĊ przy udziale wojskowej asysty
honorowej zgodnie z zasadami jej uczestnictwa w uroczystoĞciach o charakterze
patriotycznym lub patriotyczno-religijnym.
wystawienie posterunku honorowego (wystawienie posterunku powinno
nastąpiü pół godziny przed rozpoczĊciem uroczystoĞci, a zmiana posterunku
na piĊü minut przed jej rozpoczĊciem);
wprowadzenie
sztandarów
organizacji
pozarządowych,
Ğrodowisk
wprowadzenie wojskowej asysty honorowej (wprowadzenie asysty nastĊpuje
rozpoczĊcie uroczystoĞci (odegranie hymnu RP lub „Hasła WP”);
przemówienie organizatora uroczystoĞci (organizator wita uczestników
uroczystoĞci);
przemówienia okolicznoĞciowe11;
odczytanie apelu pamiĊci lub apelu poległych (wojskowa asysta honorowa
oddaje honory, oficer z jednostki /instytucji/ wojskowej wystawiającej
wojskową asystĊ honorową odczytuje treĞü apelu. Po odczytaniu apelu oficer
czytający apel podaje komendĊ: „Dla uczczenia /z okazji/ ....... (nazwa
9
Tekst apelu powinien byü opracowywany przez organizatorów uroczystoĞci i przekazany do
dowódcy garnizonu, kierującego na nią wojskową asystĊ honorową lub do dowódcy jednostki
(instytucji) wojskowej, który wystawia wojskową asystĊ honorową. Przed odczytaniem treĞü apelu
naleĪy uzgodniü z komórką organizacyjną MON właĞciwą w sprawach wychowania. Do uzgodnienia
powinna byü przesłana proponowana treĞü apelu w formie elektronicznej i drukowanej minimum 14 dni
przed rozpoczĊciem uroczystoĞci. Tekst apelu nie posiadający akceptacji nie moĪe byü odczytywany
podczas uroczystoĞci z udziałem wojskowej asysty honorowej.
10
JeĪeli w uroczystoĞci bierze udział wojskowa asysta honorowa tekst apelu powinien byü
odczytywany przez oficera z jednostki wojskowej wystawiającej asystĊ. Podczas uroczystoĞci
organizowanych przez komendantów szkół podoficerskich tekst apelu moĪe byü odczytany przez
podoficera.
11
JeĪeli organizatorzy apelu przewidzieli odmówienie modlitwy, to po zakoĔczeniu oficjalnych
przemówieĔ kapelan odmawia modlitwy (w przypadku uczestniczenia w uroczystoĞci duchownych
róĪnych wyznaĔ modlitwy odmawiane są kolejno – zgodnie ze scenariuszem uroczystoĞci).
151

upamiĊtnianego wydarzenia) – SALWA HONOROWA”. Po oddaniu salwy
honorowej, trĊbacz gra „Hasło WP”);
złoĪenie wieĔców i wiązanek;
odegranie sygnału „Cisza” lub „ĝpij Kolego”;
odprowadzenie wojskowej asysty honorowej
odprowadzenie
sztandarów
organizacji
pozarządowych,
Ğrodowisk
3) NADANIE IMIENIA ZWIĄZANEGO Z TRADYCJAMI ORĉĩA POLSKIEGO
Nadanie imienia związanego z tradycjami orĊĪa polskiego róĪnego rodzaju
budowlom o charakterze publicznym (np. szkołom, ulicom, placom, skwerom,
mostom, muzeom, salom tradycji), statkom powietrznym i pływającym13, moĪe byü
zorganizowane z udziałem wojskowej asysty honorowej, zgodnie z zasadami jej
uczestnictwa w uroczystoĞciach o charakterze patriotycznym lub patriotycznoreligijnym.
UroczystoĞü taka moĪe byü połączona z apelem pamiĊci lub apelem
poległych, odsłoniĊciem pomnika lub tablicy pamiątkowej i zorganizowana w rocznicĊ
historycznych wydarzeĔ związanych z osobą lub wydarzeniem, którego imiĊ jest
nadawane.
Do udziału w tych uroczystoĞci moĪna zaprosiü przełoĪonego, przedstawicieli
władz administracyjnych i samorządowych regionu, duszpasterstwa wojskowego,
organizacji pozarządowych i Ğrodowisk kombatanckich oraz młodzieĪ i innych
partnerów społecznych.
y wystawienie posterunku honorowego przy tablicy pamiątkowej lub pomniku14
(wystawienie posterunku powinno nastąpiü pół godziny przed rozpoczĊciem
uroczystoĞci, a zmiana posterunku na piĊü minut przed jej rozpoczĊciem);
y wprowadzenie
sztandarów
organizacji
pozarządowych,
Ğrodowisk
y wprowadzenie wojskowej asysty honorowej (wprowadzenie asysty nastĊpuje
y przybycie zaproszonych goĞci (zajmują oni wyznaczone miejsca, narrator
y rozpoczĊcie uroczystoĞci (odegranie hymnu RP lub „Hasła WP”);
y przemówienie organizatora uroczystoĞci (organizator wita uczestników
uroczystoĞci);
y odczytanie decyzji o nadaniu imienia (wyznaczona osoba lub przedstawiciel
urzĊdu nadającego imiĊ odczytuje treĞü dokumentu o nadaniu imienia);
y przemówienia okolicznoĞciowe15;
12
13
Nie dotyczy nadania imienia patrona jednostce wojskowej.
14
JeĪeli znajdują siĊ w miejscu uroczystoĞci lub bĊdą odsłaniane w jej trakcie.
152
y
y
y
y
y
dokonanie aktu odsłoniĊcia pomnika lub tablicy pamiątkowej (trĊbacz gra
sygnał „BacznoĞü”, wojskowa asysta honorowa oddaje honory, osoba
/osoby/ dokonująca aktu odsłoniĊcia zdejmuje wstĊgĊ /szarfĊ/, trĊbacz gra
„Hasło WP”);
odprowadzenie
sztandarów
organizacji
pozarządowych,
Ğrodowisk
2. UROCZYSTOĝCI O CHARAKTERZE PATRIOTYCZNO-RELIGIJNYM
1) WMUROWANIE AKTU EREKCYJNEGO I KAMIENIA WĉGIELNEGO
UroczystoĞü wmurowania aktu erekcyjnego czĊsto bywa połączona
z wmurowaniem kamienia wĊgielnego, czyli symbolicznego pierwszego elementu
w budowanym obiekcie.
Do udziału w uroczystoĞci wmurowania aktu erekcyjnego i kamienia
wĊgielnego moĪna zaprosiü przełoĪonego, przedstawicieli władz administracyjnych
i Ğrodowisk kombatanckich oraz młodzieĪ i innych partnerów społecznych.
Wmurowanie aktu erekcyjnego i kamienia wĊgielnego odbywa siĊ przy udziale
wojskowej asysty honorowej zgodnie z zasadami jej uczestnictwa w uroczystoĞciach
o charakterze patriotycznym lub patriotyczno-religijnym.
y wprowadzenie
sztandarów
organizacji
pozarządowych,
Ğrodowisk
uroczystoĞci);
y przemówienia okolicznoĞciowe17;
y odczytanie aktu erekcyjnego (trĊbacz gra sygnał „BacznoĞü”, wojskowa
asysta honorowa przyjmuje postawĊ zasadniczą, wyznaczona osoba
odczytuje akt erekcyjny. NastĊpnie osoby wytypowane przez organizatora
15
JeĪeli organizatorzy uroczystoĞci przewidzieli odmówienie modlitwy, to po zakoĔczeniu oficjalnych
16
17
153
y
y
y
y
y
uroczystoĞci składają podpisy na akcie erekcyjnym, który zostaje umieszczony
w specjalnym pojemniku);
ceremonia wmurowania aktu erekcyjnego i kamienia wĊgielnego (wojskowa
asysta honorowa oddaje honory, osoby wyznaczone przez organizatora
uroczystoĞci dokonują wmurowania aktu erekcyjnego i kamienia wĊgielnego,
trĊbacz gra „Hasło WP”);
odprowadzenie
sztandarów
organizacji
pozarządowych,
Ğrodowisk
2) ODSŁONIĉCIE POMNIKÓW, TABLIC PAMIĄTKOWYCH I INNYCH MIEJSC
PAMIĉCI NARODOWEJ
OdsłoniĊcie pomników, tablic pamiątkowych i innych miejsc pamiĊci
narodowej jest zazwyczaj organizowane z okazji rocznic historycznych wydarzeĔ.
Do udziału w tych uroczystoĞciach moĪna zaprosiü przełoĪonego,
wojskowych, organizacji pozarządowych i Ğrodowisk kombatanckich oraz młodzieĪ
Sposób okrycia pomnika, tablicy pamiątkowej przed odsłoniĊciem uzaleĪniony
jest od moĪliwoĞci organizacyjnych i technicznych19.
UroczystoĞü moĪe byü połączona z apelem pamiĊci lub apelem poległych,
które są związane z odsłanianym pomnikiem lub tablicą pamiątkową.
OdsłoniĊcie pomników, tablic pamiątkowych i innych miejsc pamiĊci
narodowej odbywa siĊ przy udziale wojskowej asysty honorowej zgodnie z zasadami
jej uczestnictwa w uroczystoĞciach o charakterze patriotyczno-religijnym.
y wystawienie posterunku honorowego (wystawienie posterunku powinno
nastąpiü pół godziny przed rozpoczĊciem uroczystoĞci, a jego zmiana na piĊü
minut przed jej rozpoczĊciem);
y wprowadzenie
sztandarów
organizacji
pozarządowych,
Ğrodowisk
18
19
Przyjmuje siĊ, Īe do tego celu wystarczy przepasanie (przesłoniĊcie) odsłanianego obiektu wstĊgą
(szarfą) o barwie biało-czerwonej, którą przymocowuje siĊ w górnym prawym rogu pomnika (tablicy
pamiątkowej) i przeciąga skoĞnie do jego dolnego lewego rogu. W przypadku innych obiektów pamiĊci
narodowej moĪna wykorzystaü wstĊgĊ (szarfĊ) o barwie biało-czerwonej, którą podczas odsłoniĊcia
obiektu przecina siĊ noĪyczkami.
154
y
y
y
y
y
y
y
y
y
y
y
rozpoczĊcie uroczystoĞci (odegranie hymnu RP lub odegranie przez trĊbacza
„Hasła WP”);
przemówienie organizatora uroczystoĞci (organizator wita uczestników
uroczystoĞci);
przemówienia okolicznoĞciowe20;
odsłoniĊcie pomnika lub tablicy pamiątkowej (trĊbacz gra sygnał „BacznoĞü”,
wojskowa asysta oddaje honory, osoba /osoby/ dokonująca aktu odsłoniĊcia
zdejmuje wstĊgĊ /szarfĊ/, trĊbacz gra „Hasło WP”);
poĞwiĊcenie pomnika lub tablicy pamiątkowej (duchowny /duchowni/ odmawia
modlitwy i dokonuje jego poĞwiĊcenia);
złoĪenie wieĔców i wiązanek;
odprowadzenie
sztandarów
organizacji
pozarządowych,
Ğrodowisk
3) POĝWIĉCENIE
WYBUDOWANYCH
I NOWEGO SPRZĉTU WOJSKOWEGO
OBIEKTÓW
WOJSKOWYCH
Nowo wybudowane obiekty wojskowe i nowy sprzĊt wojskowy mogą byü
poĞwiĊcone. W uroczystoĞci moĪe wziąü udział wojskowa asysta honorowa zgodnie
z zasadami jej uczestnictwa w uroczystoĞciach o charakterze patriotyczno-religijnym.
Do udziału w tych uroczystoĞciach moĪna zaprosiü przełoĪonego,
wojskowych, organizacji pozarządowych i Ğrodowisk kombatanckich oraz młodzieĪ
y wprowadzenie
sztandarów
organizacji
pozarządowych,
Ğrodowisk
kombatanckich, uczelni, szkół i innych partnerów społecznych22;
uroczystoĞci);
y przemówienia okolicznoĞciowe;
20
21
22
JeĞli są przewidziane do udziału w uroczystoĞci.
155
y
y
y
y
y
odmówienie modlitw i poĞwiĊcenie budowli lub sprzĊtu (w przypadku
uczestniczenia w uroczystoĞci duchownych róĪnych wyznaĔ modlitwy
odmawiane są kolejno – zgodnie ze scenariuszem uroczystoĞci);
odprowadzenie
sztandarów
organizacji
pozarządowych,
Ğrodowisk
3. UROCZYSTOĝCI O CHARAKTERZE RELIGIJNYM
UroczystoĞci o charakterze religijnym organizowane są z okazji Ğwiąt: BoĪego
Narodzenia, Zmartwychwstania PaĔskiego23, NajĞwiĊtszego Ciała i Krwi Chrystusa24,
Wszystkich ĝwiĊtych25, Dnia Wspomnienia Zmarłych, Odpustu Parafii Wojskowej
oraz rocznic historycznych wydarzeĔ, zdarzeĔ losowych (np. pogrzeby)
i indywidualnych (np. zawarcie małĪeĔstwa).
Z okazji Ğwiąt odprawiana jest uroczysta Msza ĞwiĊta.
1) ZACHOWANIE SIĉ WOJSKOWEJ ASYSTY HONOROWEJ
PODCZAS MSZY ĝWIĉTYCH I NABOĩEēSTW RÓĩNYCH WYZNAē
a) MSZA ĝWIĉTA ORGANIZOWANA W OBRZĄDKU RZYMSKOKATOLICKIM
Msza ĞwiĊta dla wspólnoty KoĞcioła Rzymsko-Katolickiego jest
najwaĪniejszym wydarzeniem i najĞwiĊtszą czynnoĞcią. Ze wzglĊdu na powagĊ Mszy
ĞwiĊtej uczestniczący w niej Īołnierze powinni przyjąü postawĊ godną w zachowaniu
i ubiorze, z pełnym poszanowaniem zwyczajów, przestrzegając liturgicznych
przepisów religijnych oraz ceremoniału wojskowego.
Msza ĞwiĊta z udziałem pocztu sztandarowego i trĊbacza.
ObrzĊdy wstĊpne
CzynnoĞci wykonywane przez wojskową asystĊ honorową26:
y przed rozpoczĊciem Mszy ĞwiĊtej, w momencie, gdy celebrans wychodzi
z zakrystii (po dzwonku) – trĊbacz gra sygnał „Słuchajcie Wszyscy”;
y po przybyciu kapłana i asysty liturgicznej do ołtarza:
− ceremoniarz lub inna osoba prosi o wprowadzenie sztandaru wojskowego:
„ProszĊ o wprowadzenie sztandaru wojskowego”;
− trĊbacz gra sygnał „BacznoĞü”;
23
Wojskowa asysta honorowa moĪe byü zaproszona do udziału w uroczystoĞciach Triduum
Paschalnego: w Wielki Czwartek na MszĊ ĞwiĊtą Wieczerzy PaĔskiej, w Wielki Piątek na
NaboĪeĔstwo Pasyjne, w Wielką SobotĊ na LiturgiĊ Wigilii Paschalnej i niedzielną RezurekcjĊ.
24
Wojskowa asysta honorowa moĪe byü zaproszona do udziału we Mszy ĞwiĊtej i procesji.
25
W tym dniu wystawiane są posterunki honorowe przy mogiłach Īołnierzy i bohaterów narodowych,
przy pomnikach, tablicach pamiątkowych oraz w miejscach pamiĊci narodowej i chwały orĊĪa
polskiego.
26
Podczas Mszy ĞwiĊtej komendy podawane dla wojskowej asysty honorowej do przyjĊcia postawy
zasadniczej i swobodnej powinny byü poprzedzane sygnałem granym przez trĊbacza.
156
− poczet sztandarowy wchodzi do obiektu sakralnego, zatrzymuje siĊ przed
ołtarzem i oddaje honory;
− trĊbacz gra „Hasło WP”27;
− po odegraniu sygnału dowódca pocztu sztandarowego podaje komendĊ do
przemieszczenia siĊ i zajĊcia wyznaczonego miejsca;
− trĊbacz gra sygnał „Spocznij”;
y kapłan rozpoczyna MszĊ ĞwiĊtą.
Liturgia Słowa i Liturgia Eucharystyczna
CzynnoĞci wykonywane przez wojskową asystĊ honorową:
y w trakcie Mszy ĞwiĊtej organizowanej w obiektach sakralnych oraz podczas
polowej Mszy ĞwiĊtej poczet sztandarowy wykonuje nastĊpujące czynnoĞci:
− przed „Podniesieniem” – oddaje honory, po „Podniesieniu” – przyjmuje
postawĊ swobodną;
− przed „Ewangelią” i „BłogosławieĔstwem” – przyjmuje postawĊ zasadniczą,
po „Ewangelii” i „BłogosławieĔstwie” – postawĊ swobodną.
y W trakcie Mszy ĞwiĊtej organizowanej w obiektach sakralnych oraz podczas
polowej Mszy ĞwiĊtej wykonywane są na trąbce nastĊpujące sygnały:
− sygnał „Słuchajcie Wszyscy” – przed rozpoczĊciem Mszy ĞwiĊtej
w momencie, gdy celebrans wychodzi z zakrystii (po dzwonku). Gdy
w uroczystoĞci bierze udział poczet sztandarowy (poczty), wykonuje siĊ
„Hasło WP”;
− sygnał „BacznoĞü” – przed „Ewangelią” w momencie, gdy wierni skoĔczą
Ğpiewaü „Alleluja”. Po słowach „Oto Słowo PaĔskie – Chwała Tobie
Chryste” – sygnał „Spocznij”;
− sygnał „BacznoĞü” – przed „Podniesieniem” po słowach „… Ciałem
i Krwią naszego Pana Jezusa Chrystusa”, sygnał „Spocznij” – po
opuszczeniu kielicha;
− utwór „Intrada” – podczas przeistoczenia, po ukazaniu kolejno postaci
NajĞwiĊtszego Sakramentu Eucharystii28;
− sygnał „BacznoĞü” – przed błogosławieĔstwem po słowach „A teraz
udzielĊ błogosławieĔstwa”;
− sygnał „Spocznij” – po słowach „IdĨcie w pokoju Chrystusa” (jeĪeli we
Mszy ĞwiĊtej uczestniczy poczet sztandarowy, po tych słowach grane jest
„Hasło WP”, a po wyjĞciu z obiektu sakralnego pocztu sztandarowego
– sygnał „Spocznij”).
ObrzĊdy rozesłania
y po „BłogosławieĔstwie” i odĞpiewaniu hymnu „BoĪe coĞ PolskĊ” lub innej
pieĞni religijnej:
− ceremoniarz lub inna osoba prosi o wyprowadzenie sztandaru
wojskowego: „ProszĊ o wyprowadzenie sztandaru wojskowego”;
27
JeĪeli w Mszy ĞwiĊtej bierze udział chór, moĪe on w miejscu „Hasła WP” zaĞpiewaü hymn RP,
ponadto, gdy uczestniczy w niej orkiestra moĪe zagraü hymn RP.
28
Utwór ten odgrywany jest tylko w przypadku udziału orkiestry we Mszy ĞwiĊtej.
157
−
poczet sztandarowy przechodzi przed ołtarz, zatrzymuje siĊ i oddaje
honory;
− trĊbacz gra „Hasło WP”;
− po odegraniu sygnału dowódca pocztu sztandarowego podaje komendĊ
do przemieszczenia siĊ i opuszczenia Ğwiątyni;
− trĊbacz gra sygnał „Spocznij”29;
y kapłan z asystą liturgiczną wychodzi z prezbiterium do zakrystii.
Msza ĞwiĊta z udziałem kompanii honorowej, orkiestry lub trĊbacza
ObrzĊdy wstĊpne
y na 5 minut przed rozpoczĊciem Mszy ĞwiĊtej, trĊbacz gra sygnał
„BacznoĞü”;
y dowódca kompanii honorowej wprowadza pododdział na miejsce celebry;
y po wprowadzeniu kompanii honorowej trĊbacz gra sygnał „Spocznij”;
y po przybyciu kapłana i asysty liturgicznej do ołtarza:
− ceremoniarz lub inna osoba prosi o wprowadzenie sztandaru
wojskowego: „ProszĊ o wprowadzenie sztandaru wojskowego” 31;
− kompania honorowa oddaje honory, poczet sztandarowy na komendĊ
dowódcy kompanii honorowej maszeruje do ołtarza, zatrzymuje siĊ
i oddaje honory32;
− po odegraniu sygnału dowódca pocztu sztandarowego podaje
komendĊ do przemieszczenia siĊ i zajĊcia wyznaczonego miejsca;
y kapłan rozpoczyna MszĊ ĞwiĊtą.
Liturgia Słowa i Liturgia Eucharystyczna
y w trakcie Mszy ĞwiĊtej w obiektach sakralnych oraz podczas polowej Mszy
ĞwiĊtej kompania honorowa i poczet sztandarowy wykonują nastĊpujące
czynnoĞci:
− przed „Podniesieniem” – oddaje honory, a po „Podniesieniu” – przyjmuje
postawĊ swobodną34;
− przed „Ewangelią” i „BłogosławieĔstwem” – przyjmuje postawĊ zasadniczą,
a po „Ewangelii” i „BłogosławieĔstwie” – postawĊ swobodną35.
29
W przypadku udziału orkiestry we Mszy ĞwiĊtej, gra ona pieĞĔ religijną.
Podczas Mszy ĞwiĊtej komendy do przyjĊcia postawy zasadniczej i swobodnej powinny byü
poprzedzane sygnałem granym przez trĊbacza.
31
Poczet sztandarowy moĪe równieĪ przez całą MszĊ ĞwiĊtą staü w szyku kompanii honorowej.
32
Gdy w polowej Mszy ĞwiĊtej uczestniczy wiĊcej pododdziałów, zachowują siĊ one tak, jak
kompania honorowa.
33
W przypadku udziału we Mszy ĞwiĊtej orkiestry wykonywany jest hymn RP.
34
JeĪeli we Mszy ĞwiĊtej bierze udział orkiestra wojskowa, to przed „Podniesieniem” przyjmuje ona
postawĊ zasadniczą, a po „Podniesieniu” – postawĊ swobodną.
35
JeĪeli we Mszy ĞwiĊtej bierze udział orkiestra wojskowa, to wykonuje ona te same czynnoĞci co
kompania honorowa.
30
158
y po zakoĔczeniu Ğpiewu przez wiernych36 ceremoniarz lub inna osoba prosi
o wyprowadzenie sztandaru wojskowego: „ProszĊ o wyprowadzenie
sztandaru wojskowego”;
y trĊbacz gra sygnał „BacznoĞü”;
y dowódca kompanii honorowej podaje komendĊ do oddania honorów;
y poczet sztandarowy przechodzi przed ołtarz, zatrzymuje siĊ i oddaje honory;
y trĊbacz gra „Hasło WP”, poczet sztandarowy wstĊpuje do szyku kompanii
honorowej;
y trĊbacz gra sygnał „Spocznij”;
y kompania honorowa wychodzi z obiektu sakralnego.
b) PRAWOSŁAWNE NABOĩEēSTWO DZIĉKCZYNNE
NaboĪeĔstwo z udziałem pocztu sztandarowego37
ObrzĊdy wstĊpne
CzynnoĞci wykonywane przez poczet sztandarowy:
y na 15 minut przed NaboĪeĔstwem poczet sztandarowy zajmuje miejsce przed
Ğwiątynią, frontem do niej;
y na 10 minut przed rozpoczĊciem NaboĪeĔstwa celebrans podchodzi do
sztandaru wojskowego i oddaje honor poprzez pochylenie głowy;
y nastĊpnie celebrans udaje siĊ do Ğwiątyni. Przed wejĞciem do głównej
(Ğrodkowej) nawy Ğwiątyni na celebransa czekają kapelani odziani w szaty
liturgiczne. Wraz z wejĞciem celebransa do Ğwiątyni goĞcie honorowi zajmują
w niej miejsca38. Celebrans podchodzi pod „Królewskie Wrota” ikonostasu,
odwraca siĊ do zebranych i udziela im błogosławieĔstwa;
y po odĞpiewaniu przez chór „Ton Despotin …” ceremoniarz lub inna osoba
prosi o wprowadzenie sztandaru wojskowego: „ProszĊ o wprowadzenie
sztandaru wojskowego”;
y poczet sztandarowy wchodzi do obiektu sakralnego, zatrzymuje siĊ przed
ikonostasem, na wprost „Królewskich Wrót” u podnóĪa schodów i oddaje
honory;
y celebrans pochyla głowĊ przed sztandarem, po czym poczet sztandarowy
zajmuje miejsce po lewej stronie ikonostasu39;
y celebrans powraca na podwyĪszone miejsce na Ğrodku Ğwiątyni i odziewa
szaty liturgiczne;
y po odzianiu szat liturgicznych wita przybyłych na uroczystoĞü goĞci;
36
Dotyczy równieĪ gry pieĞni przez orkiestrĊ.
W prawosławnym NaboĪeĔstwie dziĊkczynnym organizowanym w obiekcie sakralnym moĪe
uczestniczyü kompania honorowa na zasadach dotyczących jej udziału w uroczystoĞciach
38
Po lewej stronie głównej nawy od ołtarza miejsca zajmują wojskowi, zaĞ po prawej stronie od
ołtarza przedstawiciele władz paĔstwowych i samorządowych.
39
Patrząc od strony ikonostasu.
37
159
y przed rozpoczĊciem ĝwiĊtej Liturgii, dowódca pocztu sztandarowego podaje
komendĊ: „BACZNOĝû”;
y celebrans stojąc w ołtarzu wygłasza słowa rozpoczynające ĝwiĊtą LiturgiĊ:
„Błogosławione królestwo Ojca i Syna, i ĝwiĊtego Ducha, teraz i zawsze,
i na wieki wieków”; po tych słowach dowódca pocztu sztandarowego podaje
komendĊ: „SPOCZNIJ”.
ĝwiĊta Liturgia
Poczet sztandarowy oddaje honory w nastĊpujących momentach
NaboĪeĔstwa40:
y po wejĞciu celebransa na KatedrĊ (do chwili jego powrotu od Ołtarza na
KatedrĊ);
y po trzech ekteniach i trzeciej pieĞni antyfonalnej oraz po wypowiedzeniu słów:
„Albowiem jesteĞ Bogiem Dobrym, Miłującym człowieka, i Tobie chwałĊ
oddajemy, Ojcu i Synowi, i ĝwiĊtemu Duchowi, teraz i zawsze, i na wieki
wieków” kiedy nastĊpuje „Małe WejĞcie”, do chwili jego zakoĔczenia;
y kiedy rozpoczyna siĊ Ğpiew „Trisagion” („ĝwiĊty BoĪe, ĝwiĊty Mocny,
ĝwiĊty NieĞmiertelny …”), do chwili jego zakoĔczenia;
y podczas wyjĞcia diakona z Ewangelią na Ğrodek Ğwiątyni do czytania, do
momentu jej odczytania;
y podczas Liturgii Wiernych podczas Ğpiewu Cherubikonu kiedy nastĊpuje
„Wielkie WejĞcie”, do chwili jego zakoĔczenia;
y po intonacji przez diakona słów: „Drzwi! Drzwi! W mądroĞci uwaĪajmy!”
i Ğpiewu „Wyznania wiary” (Credo);
y podczas anafory (kanonu eucharystycznego) po słowach: „StaĔmy dobrze!
StaĔmy z bojaĨnią!”, po której nastĊpuje modlitwa eucharystyczna, aĪ do
chwili wypowiedzenia przez kapłana słów: „Szczególnie za najĞwiĊtszą,
przeczystą, błogosławioną, pełną chwały WładczyniĊ naszą, BogurodzicĊ
i zawsze DziewicĊ MariĊ”;
y wraz z intonacją słów przez celebranta: „I uczyĔ nas godnymi, Władco …”,
przed modlitwą „Ojcze nasz” do chwili zamkniĊcia „Królewskich Wrót”
w ikonostasie i po intonacji słów „ĝwiĊte ĞwiĊtym”;
y podczas otwierania „Królewskich Wrót”, przed modlitwą komunijną („WierzĊ,
Panie i wyznajĊ …”);
y po modlitwie przed amboną („Panie, błogosławiący tym, którzy ciebie
błogosławią …”) i udzieleniu błogosławieĔstwa przez celebransa,
ceremoniarz lub inna osoba prosi o wyprowadzenie sztandaru wojskowego:
„ProszĊ o wyprowadzenie sztandaru wojskowego”. JeĪeli zaĞ,
bezpoĞrednio po Liturgii ma miejsce NaboĪeĔstwo dziĊkczynne wówczas
proĞba o wyprowadzenie sztandaru podana jest po odĞpiewaniu przez chór
ĪyczeĔ „Wielu lat” lub „BoĪe coĞ PolskĊ”;
y opuszczając ĞwiątyniĊ, poczet sztandarowy podchodzi na wprost ikonostasu,
zatrzymuje siĊ i oddaje honory;
40
W liturgii prawosławnej podczas naboĪeĔstwa nie uĪywa siĊ sygnałów granych na trąbce do
podawania komend. Komendy podaje dowódca pocztu sztandarowego.
160
y celebrans pochyla głowĊ przed sztandarem, nastĊpnie poczet sztandarowy
odchodzi z miejsca uroczystoĞci.
c) EWANGELICKIE NABOĩEēSTWO WOJSKOWE
NaboĪeĔstwo z udziałem pocztu sztandarowego i trĊbacza
ObrzĊdy wstĊpne
y ceremoniarz lub inna osoba prosi o wprowadzenie sztandaru wojskowego:
„ProszĊ o wprowadzenie sztandaru wojskowego”;
y poczet sztandarowy wchodzi do obiektu sakralnego, zatrzymuje siĊ przed
ołtarzem, oddaje honory;
y trĊbacz gra „Hasło WP”41.
y po jego odegraniu dowódca pocztu sztandarowego podaje komendĊ do
przemieszczenia siĊ i zajĊcia miejsca po lewej stronie ołtarza42.
y celebrans z asystą zajmuje miejsce wokół ołtarza i rozpoczyna NaboĪeĔstwo.
CzynnoĞci w trakcie naboĪeĔstwa
Poczet sztandarowy oddaje honory w nastĊpujących momentach
NaboĪeĔstwa:
y podczas czytania „Słowa BoĪego”, po zapowiedzi czytania „Ewangelii”;
y w czasie Liturgii spowiedzi i Komunii ĝwiĊtej, przy słowach ustanowienia
Sakramentu Komunii ĝwiĊtej;
y przy „BłogosławieĔstwie” koĔcowym.
y po odĞpiewaniu pieĞni zboru na zakoĔczenie NaboĪeĔstwa, ceremoniarz lub
inna osoba prosi o wyprowadzenie sztandaru wojskowego: „ProszĊ
o wyprowadzenie sztandaru wojskowego”;
y trĊbacz gra „Hasło WP”;
y poczet sztandarowy po odegraniu przez trĊbacza „Hasła WP” zatrzymuje siĊ
przed ołtarzem, oddaje honory i odchodzi z miejsca uroczystoĞci.
NaboĪeĔstwo z udziałem kompanii honorowej
ObrzĊdy wstĊpne
y na 5 minut przed rozpoczĊciem NaboĪeĔstwa, trĊbacz gra sygnał
„BacznoĞü”;
41
W przypadku udziału orkiestry wykonywany jest „Hymn RP”.
43
Podczas NaboĪeĔstwa komendy do przyjĊcia postawy zasadniczej i swobodnej powinny byü
poprzedzane sygnałem granym przez trĊbacza.
42
161
y
y
y
y
dowódca kompanii honorowej wprowadza pododdział na miejsce celebry44;
po wprowadzeniu kompanii honorowej trĊbacz gra sygnał „Spocznij”;
po przybyciu celebransa i asysty liturgicznej do ołtarza:
− ceremoniarz lub inna osoba prosi o wprowadzenie sztandaru
wojskowego: „ProszĊ o wprowadzenie sztandaru wojskowego”;
− kompania honorowa oddaje honory, poczet sztandarowy na komendĊ
dowódcy kompanii honorowej maszeruje do ołtarza, zatrzymuje siĊ
i oddaje honory45;
− po odegraniu sygnału dowódca pocztu sztandarowego podaje
komendĊ do przemieszczenia siĊ i zajĊcia miejsce po lewej stronie
ołtarza47;
− trĊbacz gra sygnał „Spocznij”.
celebrans rozpoczyna NaboĪeĔstwo.
CzynnoĞci w trakcie NaboĪeĔstwa:
Kompania honorowa przyjmuje postawĊ zasadniczą48, a poczet sztandarowy
oddaje honory w nastĊpujących momentach NaboĪeĔstwa:
y podczas czytania „Słowa BoĪego”, po zapowiedzi czytania „Ewangelii”
(trĊbacz gra sygnał „BacznoĞü”, po odczytaniu sygnał „Spocznij”);
y przy „BłogosławieĔstwie” koĔcowym (trĊbacz gra sygnał „BacznoĞü”, a po
„BłogosławieĔstwie” sygnał „Spocznij”).
y po odĞpiewaniu pieĞni zboru na zakoĔczenie NaboĪeĔstwa:
− ceremoniarz lub inna osoba prosi o wyprowadzenie sztandaru
wojskowego: „ProszĊ o wyprowadzenie sztandaru wojskowego”;
− dowódca kompanii honorowej podaje komendĊ do oddania honorów;
− poczet sztandarowy przechodzi przed ołtarz, zatrzymuje siĊ i oddaje
honory;
− trĊbacz gra „Hasło WP”, poczet sztandarowy wstĊpuje do szyku
kompanii honorowej;
− kompania honorowa wychodzi z obiektu sakralnego.
44
Poczet sztandarowy moĪe równieĪ przez całe NaboĪeĔstwo staü w szyku kompanii honorowej.
Gdy w NaboĪeĔstwie polowym uczestniczy wiĊcej pododdziałów, zachowują siĊ one tak, jak
kompania honorowa.
46
W przypadku udziału w NaboĪeĔstwie orkiestry wykonywany jest hymn RP.
47
48
Po sygnale „Spocznij” wojskowa asysta honorowa przyjmuje postawĊ swobodną.
45
162
2) KONSEKRACJA BISKUPA POLOWEGO WOJSKA POLSKIEGO,
ORDYNARIUSZA PRAWOSŁAWNEGO WOJSKA POLSKIEGO,
EWANGELICKIEGO BISKUPA WOJSKOWEGO
a) KONSEKRACJA BISKUPA POLOWEGO WOJSKA POLSKIEGO
Konsekracja Biskupa Polowego WP odbywa siĊ w Katedrze Polowej WP lub
innej Ğwiątyni z udziałem wojskowej asysty honorowej, którą stanowi: kompania
honorowa i orkiestra wojskowa oraz Īołnierze do posługi liturgicznej.
W przypadku, gdy uroczystoĞü konsekracji biskupa połączona jest z ingresem
przebiega ona w nastĊpujący sposób:
• konsekracji dokonuje trzech biskupów podczas uroczystej Mszy ĞwiĊtej49
w której wojskowa asysta honorowa wykonuje czynnoĞci zgodnie
z ceremoniałem wojskowym;
• obrzĊd ĞwiĊceĔ rozpoczyna siĊ po odczytaniu „Ewangelii” według rytuału
ĞwiĊceĔ biskupich;
• po ceremonii konsekracji, zwykle nastĊpuje uroczystoĞü ingresu;
• dalsza czĊĞü uroczystoĞci przebiega tak, jak podczas kaĪdej Mszy ĞwiĊtej;
• na zakoĔczenie uroczystoĞci, podczas dziĊkczynnego Ğpiewu „Ciebie Boga
wysławiamy” nowo wyĞwiĊcony Biskup Polowy WP przechodząc przez
KatedrĊ Polową WP udziela wszystkim pasterskiego błogosławieĔstwa.
b) KONSEKRACJA
POLSKIEGO
ORDYNARIUSZA
PRAWOSŁAWNEGO
WOJSKA
Konsekracja Prawosławnego Ordynariusza Wojskowego odbywa siĊ
w Katedrze Metropolitalnej podczas ĝwiĊtej Liturgii z udziałem wojskowej asysty
honorowej, którą stanowi: kompania honorowa i orkiestra wojskowa oraz Īołnierze do
posługi liturgicznej
Konsekracji dokonuje Metropolita wraz z pozostałymi biskupami50. Podczas
uroczystoĞci kompania honorowa przyjmuje postawĊ zasadniczą, a poczet
sztandarowy oddaje honory w nastĊpujących momentach:
y od chwili Ğpiewu „Trisagion” („ĝwiĊty BoĪe, ĝwiĊty Mocny, ĝwiĊty
NieĞmiertelny …”) w czasie konsekracji nowego biskupa, nałoĪenia szat
biskupich i do błogosławieĔstwa przed czytaniem lekcji z „KsiĊgi Apostoła”;
y po zakoĔczeniu Liturgii i wyjĞciu biskupów w mantijach na Ğrodek cerkwi, gdy
najstarszy biskup wrĊcza pastorał i wyĞwiecony biskup udziela
błogosławieĔstwa na cztery strony.
c) KONSEKRACJA EWANGELICKIEGO BISKUPA WOJSKOWEGO
Konsekracja
Ewangelickiego
Biskupa
Wojskowego
odbywa
siĊ
w wyznaczonym koĞciele ewangelickim z udziałem wojskowej asysty honorowej,
którą stanowi: kompania honorowa i orkiestra wojskowa oraz Īołnierze do posługi
liturgicznej.
Konsekracji dokonuje Biskup KoĞcioła Ewangelicko-Augsburskiego w asyĞcie
innych biskupów według porządku konsekracji biskupa.
49
50
Ceremoniał przebiegu Liturgii Konsekracyjnej jest taki sam, jak kaĪdej Mszy ĞwiĊtej.
Ceremoniał przebiegu Liturgii Konsekracyjnej jest taki sam, jak kaĪdej ĝwiĊtej Liturgii.
163
Podczas uroczystoĞci kompania honorowa przyjmuje postawĊ zasadniczą,
a poczet sztandarowy oddaje honory w nastĊpujących momentach NaboĪeĔstwa:
y podczas czytania Słowa BoĪego, po zapowiedzi czytania „Ewangelii” (trĊbacz
gra sygnał „BacznoĞü”, a po odczytaniu sygnał „Spocznij”);
y przed nałoĪeniem rąk w akcie konsekracji;
y przy „BłogosławieĔstwie” koĔcowym (trĊbacz gra sygnał „BacznoĞü”, a po
„BłogosławieĔstwie” sygnał „Spocznij”).
3) INGRES BISKUPA POLOWEGO WOJSKA POLSKIEGO, ORDYNARIUSZA
PRAWOSŁAWNEGO WOJSKA POLSKIEGO
a) INGRES BISKUPA POLOWEGO WOJSKA POLSKIEGO
Ingres Biskupa Polowego WP odbywa siĊ w Katedrze Polowej WP z udziałem
wojskowej asysty honorowej, którą stanowi: kompania honorowa i orkiestra wojskowa
oraz Īołnierze do posługi liturgicznej.
W przypadku, gdy urząd Biskupa Polowego WP obejmuje biskup, który przyjął
ĞwiĊcenia biskupie wczeĞniej, uroczystoĞü ingresu przebiega w nastĊpujący sposób:
• przed rozpoczĊciem Mszy ĞwiĊtej nowy Biskup Polowy WP jest wprowadzany
w uroczystej procesji do Katedry Polowej WP;
• po zajĊciu miejsc zostaje odczytane pismo Stolicy Apostolskiej, które Nuncjusz
Apostolski w Polsce przekazuje nowemu Biskupowi Polowemu WP;
• po przekazaniu pisma zostaje odczytany protokół z objĊcia rządów przez
nowego Biskupa Polowego WP w Ordynariacie Polowym WP. NastĊpnie
dokument zostaje podpisany przez Kolegium Konsultorów Ordynariatu
Polowego WP;
• na znak władzy rządzenia Nuncjusz Apostolski w Polsce przekazuje Biskupowi
Polowemu WP pastorał. NastĊpnie nowy biskup zajmuje swoją katedrĊ,
z której bĊdzie przewodniczyü uroczystoĞciom liturgicznym;
• przemówienia okolicznoĞciowe: głos zabiera poprzedni Biskup Polowy WP,
Nuncjusz Apostolski i biskup obejmujący urząd Biskupa Polowego WP.
• po przemówieniach nastĊpuje przyjĊcie homagium od przedstawicieli
Ordynariatu Polowego WP;
• po zakoĔczeniu uroczystego ingresu rozpoczyna siĊ uroczysta Msza ĞwiĊta,
podczas której wojskowa asysta honorowa wykonuje czynnoĞci zgodnie
z ceremoniałem wojskowym.
b) INGRES ORDYNARIUSZA PRAWOSŁAWNEGO WOJSKA POLSKIEGO
Ingres Prawosławnego Ordynariusza Wojskowego odbywa siĊ w Katedrze
Wojskowej podczas ĝwiĊtej Liturgii z udziałem wojskowej asysty honorowej, którą
stanowi: kompania honorowa i orkiestra wojskowa oraz Īołnierze do posługi
liturgicznej.
Konsekracji dokonują Metropolita lub wyznaczony przez MetropolitĊ biskup
w obecnoĞci innych biskupów51.
51
Ceremoniał przebiegu Liturgii Konsekracyjnej jest taki sam, jak kaĪdej ĝwiĊtej Liturgii.
164
Podczas uroczystoĞci kompania honorowa przyjmuje postawĊ zasadniczą,
a poczet sztandarowy oddaje honory w nastĊpujących momentach:
y od chwili Ğpiewu „Trisagion” („ĝwiĊty BoĪe, ĝwiĊty Mocny, ĝwiĊty
NieĞmiertelny …”) w czasie wprowadzenia nowego biskupa na tron
Ordynariusza Prawosławnego WP i udzieleniu błogosławieĔstwa przed
czytaniem lekcji z „KsiĊgi Apostoła”;
y po zakoĔczeniu Liturgii i wyjĞciu biskupów na Ğrodek cerkwi, gdy nowy
Ordynariusz Prawosławny WP udziela błogosławieĔstwa na cztery strony;
y po zakoĔczeniu Liturgii nowy Ordynariusz Prawosławny WP przed Ğwiątynią
dokonuje przywitania ze sztandarem wojskowym zgodnie z ceremoniałem
wojskowym.
4) SPOTKANIA WIGILIJNE I WIELKANOCNE ORGANIZOWANE
W JEDNOSTKACH (INSTYTUCJACH) WOJSKOWYCH
W jednostkach (instytucjach) wojskowych z okazji BoĪego Narodzenia i ĝwiąt
Wielkanocnych (ĝwiąt Zmartwychwstania PaĔskiego) mogą byü organizowane
spotkania przedĞwiąteczne z Īołnierzami i pracownikami wojska, na zasadach
dobrowolnoĞci uczestnictwa.
Na uroczystoĞci te zaprasza siĊ przełoĪonych, byłych Īołnierzy zawodowych
i pracowników wojska oraz duszpasterzy wojskowych.
Odbywają siĊ one w klubach Īołnierskich, stołówkach Īołnierskich, salach
ceremonialnych, odpraw itp. w dniu, w którym ĞwiĊto jest obchodzone lub innym
nieodległym terminie, uwzglĊdniając wymogi przepisów religijnych, szczególnie
dotyczące liturgicznego okresu Wielkiego Postu, gdzie ĞwiĊto poprzedza Triduum
Paschalne niosące ze sobą ograniczenia w organizowaniu róĪnego rodzaju spotkaĔ.
Przebieg spotkania z okazji ĝwiąt BoĪego Narodzenia:
przybycie Īołnierzy, pracowników wojska i zaproszonych goĞci;
przybycie dowódcy jednostki (instytucji) wojskowej (dowódca wchodzi do sali,
wita siĊ z zaproszonymi goĞümi i zajmuje miejsce do rozpoczĊcia spotkania);
odĞpiewanie kolĊdy;
przemówienie okolicznoĞciowe dowódcy jednostki (instytucji) wojskowej
(dowódca wita uczestników spotkania i składa zebranym Īyczenia);
odczytanie „Ewangelii” i modlitwy wiernych (wyznaczona osoba odczytuje
tekst z „Ewangelii”, a nastĊpnie modlitwĊ wiernych);
błogosławieĔstwo opłatków (kapelani róĪnych wyznaĔ odmawiają modlitwy);
złoĪenie ĪyczeĔ (uczestnicy spotkania składają sobie wzajemnie Īyczenia
i dzielą siĊ opłatkiem);
poczĊstunek;
Przebieg spotkania z okazji ĝwiąt Wielkanocnych (ĝwiąt Zmartwychwstania
PaĔskiego):
przybycie Īołnierzy, pracowników wojska i zaproszonych goĞci;
przybycie dowódcy jednostki (instytucji) wojskowej (dowódca wchodzi do sali,
wita siĊ z zaproszonymi goĞümi i zajmuje miejsce do rozpoczĊcia spotkania);
165

uczestników spotkania i składa zebranym Īyczenia);
poĞwiĊcenie pokarmów wielkanocnych (kapelani róĪnych wyznaĔ odmawiają
modlitwy, ĞwiĊcą pokarmy i składają Īyczenia);
złoĪenie ĪyczeĔ (uczestnicy spotkania składają sobie wzajemnie Īyczenia);
poczĊstunek;
5) ĝLUBY ĩOŁNIERZY
Zawarcie związku małĪeĔskiego jest jednym z waĪniejszych momentów Īycia
kaĪdego człowieka. ĝlub Īołnierza moĪe mieü uroczystą oprawĊ. JeĞli ceremonia ma
charakter religijny, posługĊ liturgiczną w obiekcie sakralnym mogą sprawowaü
Īołnierze. Mogą oni takĪe ustawiü szpaler przed obiektem sakralnym lub urzĊdem
stanu cywilnego.
Szpaler złoĪony z Īołnierzy w umundurowaniu galowym ustawia siĊ przed
wejĞciem do obiektu sakralnego lub urzĊdu stanu cywilnego w dwóch szeregach
zwróconych frontem do siebie, na kilka minut przed wyjĞciem młodej pary.
ĩołnierze stojący w szpalerze oddają honory (salutują, prezentują broĔ,
wykonują „daszek” z bagnetów, kordzików, szabel itp.), gdy młoda para wyjdzie
z budynku. NowoĪeĔcy przechodzą pomiĊdzy szeregami szpaleru, który po
zatrzymaniu siĊ pary młodej do przyjmowania ĪyczeĔ odchodzi z miejsca
uroczystoĞci.
166
ROZDZIAŁ VIII
UROCZYSTOĝCI Z UDZIAŁEM ĩOŁNIERZY POLSKICH KONTYNGENTÓW
WOJSKOWYCH
UroczystoĞci z udziałem Īołnierzy Polskich Kontyngentów Wojskowych1
organizowane są w kraju oraz w rejonie pełnienia misji wojskowej (na terenie
stacjonowania PKW).
W PKW organizuje siĊ uroczystoĞci z okazji Ğwiąt paĔstwowych i wojskowych,
rocznic historycznych wydarzeĔ, przekazania i przyjĊcia dowodzenia kolejną zmianą
PKW, wizyt przedstawicieli władz paĔstwowych, wojskowych i innych delegacji oraz
wrĊczanie odznaczeĔ i wyróĪnieĔ – o ile pozwalają na to warunki bezpieczeĔstwa.
W Polsce organizuje siĊ poĪegnania Īołnierzy wyjeĪdĪających na misje
wojskowe oraz powitanie Īołnierzy powracających z misji. Do udziału
w uroczystoĞciach zaprasza siĊ przedstawicieli władz paĔstwowych, Parlamentu RP,
kierownictwa MON i SZ RP, władz administracyjnych i samorządowych regionu oraz
duszpasterstw wojskowych i rodziny Īołnierzy wyjeĪdĪających na misje wojskowe
lub powracających z misji.
JeĪeli uroczystoĞü ma charakter miĊdzynarodowy organizator uroczystoĞci
powinien uzgodniü jej scenariusz z przedstawicielami innych kontyngentów,
z poszanowaniem ich zwyczajów i tradycji, przy czym przyjĊte ustalenia nie mogą
byü sprzeczne z polskimi tradycjami i zwyczajami oraz zasadami polskiego
ceremoniału wojskowego.
UroczystoĞü w miejscu pełnienia misji wojskowej (na terenie stacjonowania
PKW) naleĪy organizowaü w sposób podobny do uroczystoĞci w kraju. Do udziału
w tych uroczystoĞciach zaprasza siĊ w miarĊ moĪliwoĞci przedstawicieli innych
kontyngentów, polskiego korpusu dyplomatycznego oraz władz administracyjnych
regionu i duszpasterstw wojskowych.
1. WRĉCZENIE ODZNACZEē I MEDALI PAMIĄTKOWYCH
ĩołnierze pełniący słuĪbĊ w misjach wojskowych poza granicami paĔstwa
otrzymują odznaczenia i medale pamiątkowe przyznawane przez organizatorów misji2.
WrĊczenie odznaczeĔ i medali pamiątkowych odbywa siĊ podczas uroczystego
apelu organizowanego na placu apelowym PKW lub w innym miejscu3 z udziałem
całego stanu osobowego kontyngentu. Na uroczystoĞü naleĪy w miarĊ moĪliwoĞci
zaprosiü przełoĪonego, przedstawicieli innych kontyngentów, polskiego korpusu
dyplomatycznego, władz administracyjnych regionu oraz duszpasterstw wojskowych.
Medale powinien wrĊczaü przełoĪony dowódcy PKW (głównodowodzący misją
wojskową lub jego przedstawiciel).
honorowa.
1
Dotyczy równieĪ związków operacyjnych, związków taktycznych, oddziałów i pododdziałów oraz
Īołnierzy polskich pełniących słuĪbĊ w jednostkach wielonarodowych w kraju i poza jego granicami.
2
UroczystoĞü, podczas której wrĊczane są odznaczenia i medale pamiątkowe zwana jest Medal
Parada.
3
167
przybycie dowódcy PKW (dowódca uroczystoĞci podaje komendĊ do oddania
honorów. Dowódca PKW przyjmuje meldunek od dowódcy uroczystoĞci,
dokonuje przeglądu pododdziałów i wita siĊ z Īołnierzami. NastĊpnie wita siĊ
z goĞümi honorowymi i zajmuje miejsce do rozpoczĊcia uroczystoĞci);
z szyku, podchodzi do masztu, flagowy przypina flagĊ. Odtworzenie hymnu
RP, flagowy podnosi flagĊ na maszt);
przemówienie okolicznoĞciowe dowódcy PKW (dowódca PKW wita
wrĊczenie odznak orderów, odznaczeĔ i medali pamiątkowych (wyznaczona
osoba odczytuje rozkaz /decyzjĊ/ dotyczący przyznania orderów, odznaczeĔ
i medali pamiątkowych. Dowódca uroczystoĞci podaje komendĊ do
wystąpienia uhonorowanych Īołnierzy. Po ich wystąpieniu dowódca PKW
wrĊcza im przyznane wyróĪnienia. ĩołnierz, któremu wrĊczono odznakĊ orderu,
odznaczenia lub medal pamiątkowy odpowiada: „Ku chwale Ojczyzny”)4;
przemówienie przedstawiciela uhonorowanych Īołnierzy;
odtworzenie „PieĞni Reprezentacyjnej Wojska Polskiego”;
defilada;
2. DZIEē PAMIĉCI
DzieĔ PamiĊci („Memorial Day”) – to ĞwiĊto poĞwiĊcone wszystkim Īołnierzom
poległym w czasie umacniania pokoju5.
UroczystoĞü moĪna zorganizowaü w formie uroczystego apelu na placu
apelowym PKW lub w innym miejscu6, w miarĊ moĪliwoĞci z udziałem całego stanu
osobowego kontyngentu.
Na uroczystoĞü naleĪy – w miarĊ moĪliwoĞci – zaprosiü przełoĪonego,
przedstawicieli innych kontyngentów, polskiego korpusu dyplomatycznego, władz
administracyjnych regionu oraz duszpasterstw wojskowych.
Podczas uroczystoĞci moĪna odczytaü apel poległych oraz realizowaü inne
przedsiĊwziĊcia związane z charakterem ĞwiĊta.
honorowa.
przybycie dowódcy PKW (dowódca uroczystoĞci podaje komendĊ do oddania
honorów. Dowódca PKW przyjmuje meldunek od dowódcy uroczystoĞci,
4
Gdy w uroczystoĞci bierze udział przedstawiciel innego paĔstwa, podczas wrĊczenia przez niego
odznaki orderu, odznaczenia lub medali pamiątkowych uhonorowany Īołnierz odpowiada: „Thank You,
Sir (Madam)”;
5
Obchody ĞwiĊta odbywają siĊ w dniu 1 listopada w godzinach wieczornych.
6
168

dokonuje przeglądu pododdziałów i wita siĊ z Īołnierzami. NastĊpnie wita siĊ
z goĞümi honorowymi i zajmuje miejsce do rozpoczĊcia uroczystoĞci);
podniesienie flagi paĔstwowej RP, flagi NATO lub innej organizacji
miĊdzynarodowej na maszty oraz odegranie hymnów (poczty flagowe
wystĊpują z szyku, podchodzą do masztów, flagowi przypinają flagi.
Odtworzenie hymnu RP, flagowy podnosi flagĊ na maszt, nastĊpnie
odtwarzany jest „Fanfara–SHAPE” lub hymn innej organizacji
miĊdzynarodowej, w trakcie którego flaga zostaje podniesiona na maszt)7;
przemówienie okolicznoĞciowe dowódcy PKW (dowódca wita uczestników
uroczystoĞci oraz przedstawia charakterystyki i dokonania Īołnierzy, którzy
polegli podczas pełnienia misji wojskowych);
odmówienie modlitw (kapelan odmawia modlitwĊ okolicznoĞciową)8;
odczytanie apelu poległych (wojskowa asysta honorowa oddaje honory,
wyznaczony oficer odczytuje treĞü apelu poległych9, po czym nastĊpuje
odtworzenie „Hasła WP”);
złoĪenie kwiatów oraz zniczy przed pomnikiem (płytą pamiątkową, obeliskiem
itp.) upamiĊtniającym poległych Īołnierzy (delegacja Īołnierzy PKW składa
kwiaty oraz zapalone znicze, po czym zostaje odtworzony utwór „ĝpij
Kolego” lub „Cisza”);
3. PRZEKAZANIE I PRZYJĉCIE DOWODZENIA POLSKIM KONTYNGENTEM
WOJSKOWYM
Zdanie i objĊcie stanowiska dowódcy PKW odbywa siĊ podczas uroczystego
apelu organizowanego na placu apelowym PKW lub w innym miejscu10 z udziałem
całego stanu osobowego kontyngentu (zmiany PKW zdającej i przyjmującej obowiązki
oraz personelu cywilnego) w obecnoĞci przełoĪonego.
Na uroczystoĞü naleĪy w miarĊ moĪliwoĞci zaprosiü przedstawicieli polskich
władz paĔstwowych i wojskowych, głównodowodzącego misją wojskową lub jego
przedstawiciela,
ambasadora
RP,
przedstawicieli
polskiego
korpusu
dyplomatycznego, innych kontyngentów, władz administracyjnych regionu oraz
duszpasterstw wojskowych.
honorowa. Narrator (konferansjer) przekazuje informacje w jĊzyku polskim oraz
w innym jĊzyku ustalonym z dowódcą PKW.
przybycie dowódców PKW (zdającego i obejmującego obowiązki)
z przełoĪonym (dowódca uroczystoĞci podaje komendĊ do oddania honorów.
7
W sytuacji, gdy flaga zamontowana jest na stałe, nastĊpuje tylko odegranie hymnów.
W przypadku uczestniczenia w uroczystoĞci duchownych róĪnych wyznaĔ, modlitwy odmawiane są
kolejno – zgodnie ze scenariuszem uroczystoĞci.
9
Po odczytaniu apelu poległych moĪe byü oddana salwa honorowa (oficer odczytujący apel poległych
podaje komendĊ: „Dla uczczenia …. (nazwa upamiĊtnianego wydarzenia) – SALWA HONOROWA”.
10
8
169

PrzełoĪony przyjmuje meldunek od dowódcy uroczystoĞci, dokonuje przeglądu
pododdziałówi wita siĊ z Īołnierzami. NastĊpnie wita siĊ z goĞümi honorowymi
i zajmuje miejsce do rozpoczĊcia uroczystoĞci na trybunie)11;
podniesienie flagi paĔstwowej RP, flagi NATO lub innej organizacji
miĊdzynarodowej na maszty oraz odegranie hymnów (poczty flagowe
wystĊpują z szyku, podchodzą do masztów, flagowi przypinają flagi.
Odtworzenie hymnu RP, flagowy podnosi flagĊ paĔstwową RP na maszt,
nastĊpnie odtwarzany jest „Fanfara–SHAPE” lub hymn innej organizacji
miĊdzynarodowej, w trakcie którego flaga zostaje podniesiona na maszt)12;
powitanie przybyłych przez dowódcĊ PKW zdającego obowiązki (dowódca
wita goĞci honorowych i uczestników uroczystoĞci);
odczytanie rozkazu o zmianie na stanowisku dowódcy PKW (wyznaczona
osoba odczytuje rozkaz (decyzjĊ) o zmianie na stanowisku dowódcy PKW);
ceremonia przekazania obowiązków (dowódcy PKW – zdający i obejmujący
obowiązki, schodzą z trybuny honorowej i stają w wyznaczonym miejscu.
Dowódcy podchodzą do stołu i podpisują protokół zdawczo-odbiorczy13.
Dowódca zdający obowiązki PKW przekazuje dowódcy obejmującemu
obowiązki symboliczny klucz (lub inny element) 14. NastĊpnie powracają na
trybunĊ honorową.
przemówienie okolicznoĞciowe przełoĪonego;
wystąpienia okolicznoĞciowe zdającego i obejmującego obowiązki dowódcy
PKW (zdający obowiązki dziĊkuje, a obejmujący obowiązki wita siĊ
z Īołnierzami);
wrĊczenie wyróĪnieĔ i upominków dla Īołnierzy koĔczących misjĊ wojskową
(wyznaczona osoba odczytuje rozkazy (decyzje) o wyróĪnieniu Īołnierzy,
nastĊpnie dowódca uroczystoĞci podaje komendĊ do wystąpienia Īołnierzy
wyróĪnionych. Dowódca PKW zdający obowiązki wrĊcza wyróĪnienia
i upominki. NastĊpnie na komendĊ dowódcy uroczystoĞci wyróĪnieni wstĊpują
do szyku );
defilada;
W przypadku oficjalnego zakoĔczenie działalnoĞci PKW i przekazania
dowodzenia przedstawicielom innej misji zagranicznej lub przedstawicielom kraju,
w którym misja przebywała, naleĪy w trakcie uroczystoĞci zakoĔczenia misji
wojskowej dokonaü opuszczenia flagi paĔstwowej RP16.
11
Dowódcy PKW – zdający i obejmujący obowiązki, maszerują do trybuny i wraz z przełoĪonym
zajmują miejsca na trybunie.
12
W sytuacji, gdy flaga zamontowana jest na stałe, nastĊpuje tylko odegranie hymnów.
13
Dopuszcza siĊ podpisanie protokołu zdawczo-odbiorczego przed lub po uroczystoĞci.
14
JeĪeli PKW posiada sztandar wojskowy lub proporzec, wówczas moĪe nastąpiü ich przekazanie.
15
Po zakoĔczonej uroczystoĞci, jeĪeli pozwalają na to warunki moĪna dokonaü posadzenia
symbolicznego drzewka, odsłoniĊcia pomnika lub tablicy pamiątkowej, które bĊdą upamiĊtniały udział
kolejnej zmiany PKW w misji wojskowej poza granicami paĔstwa.
16
Flaga paĔstwowa RP powinna byü przewieziona do kraju i wrĊczona przedstawicielom władz
paĔstwowych lub wojskowych, którzy przekazują ją do Muzeum Wojska Polskiego.
170
4. WIZYTY PRZEDSTAWICIELI WŁADZ PAēSTWOWYCH, WOJSKOWYCH
I INNYCH DELEGACJI W MIEJSCU STACJONOWANIA POLSKIEGO
KONTYNGENTU WOJSKOWEGO
Podczas pełnienia misji wojskowych PKW są odwiedzane przez
przedstawicieli najwyĪszych władz paĔstwowych i wojskowych oraz inne delegacje
krajowe i zagraniczne.
Do
powitania
przedstawicieli
najwyĪszych
władz
paĔstwowych
i wojskowych przybywających do miejsca stacjonowania PKW wystawia siĊ
wojskową asystĊ honorową, którą stanowi kompania honorowa.
Powitania odbywają na placu apelowym PKW lub w innym miejscu17
z udziałem całego stanu osobowego kontyngentu. Na uroczystoĞü naleĪy w miarĊ
moĪliwoĞci zaprosiü głównodowodzącego misją wojskową lub jego przedstawiciela,
ambasadora RP, przedstawicieli polskiego korpusu dyplomatycznego, innych
kontyngentów, władz administracyjnych regionu oraz duszpasterzy wojskowych.
Po złoĪeniu meldunku lub oficjalnym powitaniu przewodniczącego delegacji
przez dowódcĊ PKW lub jego przedstawiciela nastĊpuje przedstawienie goĞci
honorowych przez ambasadora RP. Pozostała czĊĞü uroczystoĞci przebiega zgodnie
ze scenariuszem uroczystego apelu18.
PoĪegnanie przedstawicieli najwyĪszych władz paĔstwowych i wojskowych
odbywa siĊ przed budynkiem sztabu w obecnoĞci goĞci honorowych oraz wojskowej
asysty honorowej.
W przypadku wizyt innych delegacji nie organizuje siĊ uroczystego apelu19.
Powitanie odbywa siĊ w wyznaczonym miejscu na terenie PKW. JeĪeli na czele
przybywającej delegacji stoi przełoĪony dowódcy PKW, to zostaje mu złoĪony
meldunek. NastĊpnie dowódca PKW przedstawia kadrĊ dowódcza i kierowniczą
kontyngentu20. PoĪegnanie delegacji odbywa siĊ w gabinecie dowódcy PKW.
5. POĩEGNANIE I POWITANIE POLSKIEGO KONTYNGENTU WOJSKOWEGO
W KRAJU ORAZ W REJONIE PEŁNIENIA MISJI WOJSKOWEJ
BezpoĞrednio przed odlotem PKW do rejonu pełnienia misji wojskowej
organizuje siĊ uroczystoĞü oficjalnego poĪegnania pododdziałów i Īołnierzy
skierowanych do udziału w tej misji21.
UroczystoĞü organizuje siĊ w formie uroczystego apelu na placu apelowym
jednostki wojskowej, na płycie lotniska lub w porozumieniu z władzami
administracyjnymi lub samorządowymi regionu w innym miejscu22 z udziałem całego
stanu osobowego jednostki wojskowej.
W uroczystoĞci poĪegnania PKW udział biorą przedstawiciele najwyĪszych
władz paĔstwowych, kierownictwa MON i SZ RP, przedstawiciele władz
17
Po uroczystoĞci oficjalnego powitania dalszy pobyt delegacji przebiega według odrĊbnego planu.
19
Dowódca PKW moĪe wystawiü wojskową asystĊ honorową do powitania innych delegacji.
20
Po powitaniu zaprasza siĊ przybyłych goĞci na spotkanie, podczas którego przedstawia siĊ
strukturĊ i zadania mandatowe realizowane przez PKW oraz bieĪącą sytuacją polityczno-militarną
w rejonie misji wojskowej.
21
Przebieg uroczystoĞci poĪegnania kolejnych zmian PKW wyjeĪdĪających do pełnienia misji jest
podobny do poĪegnania PKW wyjeĪdĪającego na misjĊ wojskową po raz pierwszy.
22
18
171
administracyjnych i samorządowych regionu, duszpasterstw wojskowych oraz
rodziny wyjeĪdĪających Īołnierzy.
Przebieg uroczystoĞci poĪegnania w kraju:
przemówienie
okolicznoĞciowe
przedstawiciela
najwyĪszych
władz
paĔstwowych lub wojskowych;
odczytanie rozkazu (decyzji) o skierowaniu PKW w rejon misji wojskowej
i zmianie jego podporządkowania (trĊbacz gra sygnał „BacznoĞü”,
wyznaczona osoba odczytuje rozkaz /decyzjĊ/);
wrĊczenie flagi paĔstwowej RP23 (przedstawiciel najwyĪszych władz
paĔstwowych lub wojskowych przekazuje dowódcy PKW flagĊ paĔstwową
RP);
podpisanie protokołu o przekazaniu PKW przez dowódcĊ RSZ
w podporządkowanie DO SZ;
przemówienia okolicznoĞciowe dowódcy PKW;
defilada;
Po zakoĔczeniu misji wojskowej przez PKW i jego powrocie do kraju
organizuje siĊ uroczysty apel z udziałem wszystkich Īołnierzy biorących udział
w misji25. Wojskową asystĊ honorową podczas uroczystoĞci stanowi kompania
UroczystoĞü powitania PKW moĪe odbyü siĊ bezpoĞrednio po przylocie
Īołnierzy na płycie lotniska lub na terenie jednostki wojskowej. Minister ON lub jego
przedstawiciel wita Īołnierzy wychodzących z samolotu.
NastĊpnie, podczas uroczystego apelu, odbywa siĊ oficjalne powitanie PKW,
w którym udział biorą przedstawiciele najwyĪszych władz paĔstwowych, kierownictwa
MON i SZ RP, przedstawiciele władz administracyjnych i samorządowych regionu,
duszpasterstw wojskowych oraz rodziny Īołnierzy powracających z misji wojskowej.
Ponadto do udziału w uroczystoĞci powitania PKW moĪna zaprosiü dowódców
wszystkich zmian PKW, a takĪe w miarĊ moĪliwoĞci rodziny Īołnierzy poległych oraz
Īołnierzy rannych i poszkodowanych w czasie misji. Podczas uroczystoĞci powitania
PKW, który powrócił do kraju po całkowitym zakoĔczeniu misji, nastĊpuje wrĊczenie
przedstawicielowi władz paĔstwowych lub wojskowych – flagi paĔstwowej RP
zabranej z miejsca stacjonowania PKW.
W trakcie uroczystoĞci wrĊcza siĊ Īołnierzom i pracownikom wojska PKW
odznaki orderów, odznaczeĔ i medale pamiątkowe.
23
JeĪeli PKW udaje siĊ w rejon pełnienia misji wojskowej po raz pierwszy.
Podczas uroczystego poĪegnania PKW moĪna zaplanowaü zjedzenie wspólnego posiłku. MoĪe to
nastąpiü przed lub po oficjalnych uroczystoĞciach.
25
Przebieg uroczystoĞci powitania kolejnych zmian PKW powracających z misji jest podobny do
uroczystego powitania PKW po całkowitym zakoĔczeniu misji wojskowej.
24
172
Podczas uroczystoĞci powitania PKW moĪna przeprowadziü apel poległych
zakoĔczony salwą honorową ku czci Īołnierzy, którzy polegli podczas wykonywania
zadaĔ w trakcie misji wojskowej.
JeĪeli Īołnierze PKW nie wracają z misji wojskowej w jednym terminie,
uroczystoĞü powitania moĪe byü przeprowadzona wtedy, gdy wszyscy wrócą do
kraju. Podczas powrotu z misji wojskowych kilkuosobowych grup Īołnierzy na płycie
lotniska nie organizuje siĊ uroczystych apeli. NiezaleĪnie od tego kaĪda grupa
Īołnierzy PKW wracających po zakoĔczeniu misji wojskowej do kraju powinna byü
oficjalnie powitana.
Przebieg uroczystoĞci powitania w kraju:
złoĪenie meldunku o wypełnieniu zadaĔ mandatowych oraz przekazanie flagi
paĔstwowej RP (dowódca PKW składa przedstawicielowi najwyĪszych władz
paĔstwowych lub wojskowych meldunek oraz przekazuje flagĊ paĔstwową
RP26);
odczytanie rozkazu (decyzji) o powrocie PKW z rejonu misji wojskowej oraz
zmianie jego podporządkowania (trĊbacz gra sygnał „BacznoĞü”,
wyznaczona osoba odczytuje rozkaz /decyzjĊ/);
przekazanie przez DO SZ wydzielonych sił odpowiedniemu Dowódcy RSZ
(dowódcy podchodzą do stolika i podpisują protokół o przekazaniu PKW przez
DO SZ w podporządkowanie dowódcy RSZ oraz składają meldunek Ministrowi
ON o przekazaniu i przyjĊciu dowodzenia siłami wydzielonymi do PKW);
wystąpienia okolicznoĞciowe przedstawicieli najwyĪszych władz paĔstwowych
lub wojskowych oraz zaproszonych goĞci;
wrĊczenie odznak orderów, odznaczeĔ i medali pamiątkowych (wyznaczona
osoba odczytuje stosowną decyzjĊ /rozkaz/. Na komendĊ dowódcy
uroczystoĞci wyróĪnieni Īołnierze wystĊpują, przedstawiciel najwyĪszych
władz paĔstwowych lub wojskowych dekoruje wyróĪnionych, którzy po
otrzymaniu odznak odznaczeĔ i medali, na komendĊ dowódcy uroczystoĞci
wracają na poprzednie miejsce);
defilada;
Po przybyciu PKW w rejon pełnienia misji wojskowej organizuje siĊ na terenie
jego stacjonowania uroczysty apel, w czasie którego nastĊpuje powitanie przybyłych
na misjĊ Īołnierzy.
UroczystoĞü organizuje siĊ na placu apelowym PKW lub w innym miejscu28
z udziałem całego stanu osobowego kontyngentu.
Na uroczystoĞü naleĪy w miarĊ moĪliwoĞci zaprosiü głównodowodzącego
misją wojskową lub jego przedstawiciela, ambasadora RP, przedstawicieli polskiego
26
Dotyczy PKW, który całkowicie zakoĔczył misjĊ poza granicami paĔstwa.
Po zakoĔczeniu uroczystoĞci moĪna zorganizowaü, w zaleĪnoĞci od pory dnia – uroczysty obiad lub
kolacjĊ. W przypadku powrotu PKW w godzinach nocnych nie przewiduje siĊ wspólnego posiłku.
28
27
173
korpusu dyplomatycznego, innych kontyngentów, władz administracyjnych regionu
oraz duszpasterstw wojskowych.
honorowa. Narrator (konferansjer) przekazuje informacje w jĊzyku polskim oraz
w innym jĊzyku ustalonym z dowódcą PKW.
Przebieg uroczystoĞci powitania w rejonie pełnienia misji wojskowej:
hymnu RP przebiega zgodnie ze scenariuszem uroczystego apelu. NastĊpnie
odbywa siĊ:
podniesienie na maszt flagi organizacji, pod auspicjami której wystĊpuje PKW
(flagowy podnosi flagĊ na maszt, odtworzenie hymnu /sygnału/)29;
przemówienie okolicznoĞciowe przełoĪonego i dowódcy PKW;
odmówienie modlitw (w przypadku uczestniczenia w uroczystoĞci duchownych
róĪnych wyznaĔ modlitwy odmawiane są kolejno – zgodnie ze scenariuszem
uroczystoĞci);
ceremonia wrĊczenia elementów (przedmiotów) charakterystycznych dla misji
wojskowej30;
defilada;
Po przybyciu pojedynczych Īołnierzy w celu pełnienia misji wojskowej w PKW,
w ramach uzupełnienia lub rotacji, organizuje siĊ ich spotkanie z dowódcą PKW31.
W spotkaniu uczestniczą ich przełoĪeni.
Nowo przybyłych Īołnierzy ustawia siĊ w szeregu lub dwuszeregu według
stopni wojskowych i przydziału. Dowódca PKW wita siĊ kolejno z nowo przybyłymi.
KaĪdy z nowo przybyłych przedstawia siĊ, podając stopieĔ i nazwisko. NastĊpnie
dowódca PKW przedstawia Īołnierzom specyfikĊ i zadania kontyngentu. JeĪeli
kontyngent posiada emblematy, dowódca PKW moĪe wrĊczyü je nowo przybyłym
Īołnierzom. Na zakoĔczenie spotkania moĪna wykonaü pamiątkową fotografiĊ32.
Po zakoĔczeniu spotkania nowo przybyli Īołnierze zapoznają siĊ z rejonem
stacjonowania PKW, a nastĊpnie udają siĊ do macierzystych pododdziałów, gdzie
zostają przedstawieni i zapoznani z zakresem obowiązków wynikających
z zajmowanego stanowiska.
Na najbliĪszej zbiórce dowódca PKW przedstawia nowo przybyłych wszystkim
Īołnierzom kontyngentu.
29
W sytuacji gdy flaga zamontowana jest na stałe, nastĊpuje tylko odegranie hymnów.
ĩołnierzom wykonującym misjĊ wojskową organizowaną pod auspicjami ONZ wrĊcza siĊ błĊkitne
berety wraz z apaszkami.
31
Termin spotkania i miejsce ustala organizator spotkania.
32
Przybycie Īołnierzy do pełnienia misji wojskowej naleĪy odnotowaü w Kronice Polskiego
Kontyngentu Wojskowego.
30
174
ROZDZIAŁ IX
UDZIAŁ SZWADRONU KAWALERII WOJSKA POLSKIEGO
W UROCZYSTOĝCIACH
Szwadron Kawalerii WP moĪe uczestniczyü w uroczystoĞci jako wojskowa
eskorta honorowa lub wojskowa asysta honorowa w szyku dostosowanym do rangi
i charakteru uroczystoĞci. Zazwyczaj podczas uroczystoĞci szwadron wystĊpuje
w szyku konnym rozwiniĊtym – szeregu lub dwuszeregu oraz w szyku marszowym –
w kolumnie trójkami lub szóstkami.
Przy planowaniu uĪycia szwadronu w wojskowej eskorcie honorowej lub
wojskowej asyĞcie honorowej naleĪy braü pod uwagĊ rangĊ i charakter uroczystoĞci,
miejsce jej realizacji, a przede wszystkim warunki bezpieczeĔstwa1, moĪliwoĞci
i wyszkolenie szwadronu2.
1. SZWADRON KAWALERII WOJSKA POLSKIEGO JAKO WOJSKOWA
ESKORTA HONOROWA
1) PRZYWÓDCÓW PAēSTWOWYCH PRZEBYWAJĄCYCH Z OFICJALNĄ
WIZYTĄ W RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ
Szwadron Kawalerii WP moĪe uczestniczyü jako wojskowa eskorta honorowa
w ceremoniach powitania przywódców paĔstwowych przebywających z oficjalną
wizytą w RP.
Szwadron uczestniczy w ceremonii powitania na wniosek Kancelarii
Prezydenta RP lub MSZ i towarzyszy przywódcy paĔstwowemu w czasie jego
przejazdu z Pałacu Prezydenckiego lub innego miejsca na Plac Marszałka Józefa
Piłsudskiego przed Grób Nieznanego ĩołnierza w Warszawie.
Ułani szwadronu tworzą wojskową eskortĊ honorową przed i za pojazdem
przywódcy paĔstwowego. Dowódca szwadronu jedzie na koniu na wysokoĞci tylnego
prawego koła pojazdu przywódcy paĔstwowego. JeĪeli w szyku szwadronu
wystĊpuje poczet z proporcem szwadronu, wówczas zajmuje on miejsce za
trĊbaczami.
Przebieg przejazdu przed GNĩ z Pałacu Prezydenckiego:
przybycie Szwadronu Kawalerii WP na dziedziniec Pałacu Prezydenckiego
(szwadron zajmuje wyznaczone miejsce);
wyjĞcie przywódcy paĔstwowego z Pałacu Prezydenckiego (dowódca
szwadronu składa meldunek przywódcy paĔstwowemu o gotowoĞci
szwadronu do przejazdu);
sformowanie kolumny do przejazdu (na komendĊ dowódcy szwadronu ułani zajmują
miejsca przed i za pojazdem przywódcy paĔstwowego w kolumnie trójkami);
1
Zabronione jest uĪywanie szwadronu na lotniskach, na których na czas trwania uroczystoĞci nie
zawieszono startów i lądowaĔ statków powietrznych. Ponadto odmawia siĊ udziału szwadronu
w uroczystoĞci, jeĪeli zagroĪone bĊdzie bezpieczeĔstwo jej uczestników.
2
Szwadron moĪe wejĞü w skład wojskowej asysty honorowej lub wojskowej eskorty honorowej
dopiero po potwierdzeniu przez dowódcĊ szwadronu, Īe pododdział jest wyszkolony w stopniu
umoĪliwiającym wystąpienia publiczne. Organizator uroczystoĞci powinien zapewniü tzw.
zabezpieczenie komunalne.
175

przejazd kolumny przed GNĩ (pojazd przywódcy paĔstwowego w eskorcie
szwadronu przemieszcza siĊ przed GNĩ, po przyjeĨdzie w wyznaczone
miejsce szwadron przeformowuje siĊ w szyk rozwiniĊty i oddaje honory);
ceremonia złoĪenia wieĔca (realizowana jest według odrĊbnego scenariusza);
przegrupowanie do defilady (w trakcie wysłuchiwania przez przywódcĊ
paĔstwowego informacji o historii GNĩ, Szwadron Kawalerii WP, KR WP
i orkiestra wojskowa przemieszczają siĊ w miejsce rozpoczĊcia defilady);
defilada (defilują w kolejnoĞci: KR WP, Szwadron Kawalerii WP i orkiestra
wojskowa);
zakoĔczenie uroczystoĞci (po wyjeĨdzie przywódcy paĔstwowego z Placu
Marszałka Józefa Piłsudskiego, KR WP, Szwadron Kawalerii WP i orkiestra
wojskowa udają siĊ do miejsc stacjonowania).
Przebieg przejazdu przed GNĩ z innego miejsca:
przybycie Szwadronu Kawalerii WP w miejsce oczekiwania na przybycie
kolumny z przywódcą paĔstwowym (szwadron zajmuje wyznaczone miejsce);
przyjazd kolumny (dowódca szwadronu oddaje honory);
sformowanie kolumny do przejazdu (na komendĊ dowódcy szwadronu ułani
zajmują miejsca przed i za pojazdem przywódcy paĔstwowego w kolumnie
trójkami);
przejazd kolumny przed GNĩ (pojazd przywódcy paĔstwowego w eskorcie
szwadronu przemieszcza siĊ przed GNĩ, szwadron przeformowuje siĊ w szyk
rozwiniĊty i oddaje honory);
ceremonia złoĪenia wieĔca (realizowana wg odrĊbnego scenariusza);
przegrupowanie do defilady (w trakcie wysłuchiwania przez przywódcĊ
paĔstwowego informacji o historii GNĩ, Szwadron Kawalerii WP, KR WP
i orkiestra wojskowa przemieszczają siĊ na podstawĊ wyjĞciową do
rozpoczĊcia defilady);
defilada (defilują w kolejnoĞci: KR WP, Szwadron Kawalerii WP i orkiestra
wojskowa);
zakoĔczenie uroczystoĞci (po wyjeĨdzie z Placu Marszałka Józefa
Piłsudskiego przywódcy paĔstwowego – KR WP, Szwadron Kawalerii WP
i orkiestra wojskowa udają siĊ do miejsc stacjonowania).
2) PREZYDENTA RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ PODCZAS UROCZYSTEJ
ODPRAWY WART PRZED GROBEM NIEZNANEGO ĩOŁNIERZA
W WARSZAWIE I CENTRALNEJ PARADZIE WOJSKOWEJ
Szwadron Kawalerii WP moĪe stanowiü wojskową eskortĊ honorową
Prezydenta RP przybywającego na uroczystą odprawĊ wart przed GNĩ
w Warszawie3.
Ułani szwadronu tworzą wojskową eskortĊ honorową przed i za pojazdem
Prezydenta RP. Dowódca szwadronu jedzie na koniu na wysokoĞci tylnego prawego
koła pojazdu przywódcy paĔstwowego. JeĪeli w szyku szwadronu wystĊpuje poczet
z proporcem szwadronu, wówczas zajmuje on miejsce za trĊbaczami.
3
DecyzjĊ w tej sprawie podejmuje Kancelaria Prezydenta RP.
176
Przebieg przejazdu przed GNĩ z Pałacu Prezydenckiego:
przybycie Szwadronu Kawalerii WP na dziedziniec Pałacu Prezydenckiego
(szwadron zajmuje wyznaczone miejsce);
wyjĞcie Prezydenta RP z Pałacu Prezydenckiego (dowódca szwadronu składa
meldunek Prezydentowi RP o gotowoĞci szwadronu do przejazdu);
sformowanie kolumny do przejazdu (na komendĊ dowódcy szwadronu ułani
zajmują miejsca przed i za pojazdem Prezydenta RP w kolumnie trójkami);
przejazd na Plac Marszałka Józefa Piłsudskiego (pojazd Prezydenta RP
w eskorcie szwadronu przemieszcza siĊ na plac, przed wjazdem samochodu
na plac szwadron przeformowuje siĊ w szyk rozwiniĊty i oddaje honory);
uroczysta odprawa wart przed GNĩ (realizowana wg odrĊbnego scenariusza);
Podczas centralnej parady wojskowej Szwadron Kawalerii WP stanowi eskortĊ
honorową Prezydenta RP w trakcie dokonywania przez niego przeglądu
pododdziałów4.
2. SZWADRON KAWALERII WOJSKA POLSKIEGO JAKO WOJSKOWA
ASYSTA HONOROWA
Szwadron Kawalerii WP bierze udział w centralnych uroczystoĞciach
organizowanych z okazji Ğwiąt paĔstwowych i wojskowych, a takĪe
w uroczystoĞciach upamiĊtniających rocznice wydarzeĔ mających szczególne
znaczenie dla historii orĊĪa polskiego5.
Jako wojskowa asysta honorowa szwadron uczestniczy w defiladzie
odbywającej siĊ po zakoĔczeniu uroczystej odprawy wart przed GNĩ, a takĪe
w defiladzie pododdziałów podczas centralnej parady wojskowej.
Przed rozpoczĊciem defilady szwadron zajmuje miejsce na koĔcu kolumny za
pododdziałami pieszymi. JeĪeli podczas uroczystoĞci poprzedzającej defiladĊ
szwadron zajmował miejsce na prawym skrzydle pododdziałów, to dowódca
uroczystoĞci bezpoĞrednio przed przegrupowaniem pododdziałów do defilady
powinien podaü komendy dla szwadronu do opuszczenia placu. JeĪeli szwadron
zajmował miejsce na lewym skrzydle ugrupowania lub stał poza szykiem
– oddzielnych komend nie podaje siĊ.
Do udziału w uroczystoĞciach pogrzebowych (odprowadzeniu zwłok) ułana,
jako element wojskowej asysty honorowej, mogą zostaü skierowani ułani Szwadronu
Kawalerii WP.
Ze wzglĊdu na specyfikĊ miejsca uroczystoĞci i jego infrastrukturĊ, Szwadron
Kawalerii WP nie wystĊpuje w czasie pogrzebów jako zwarty pododdział.
JeĞli wzglĊdy organizacyjne nie nakaĪą inaczej w ceremonii pogrzebowej
bierze udział koniowodny z koniem bez jeĨdĨca. W szczególnych przypadkach
jeĨdĨcy mogą stanowiü posterunek honorowy przy trumnie (urnie) lub asystowaü
w czasie przemarszu.
4
Prezydent RP dokonuje przeglądu pododdziałów jadąc odkrytym pojazdem w towarzystwie Szefa
SG WP. Pojazd porusza siĊ w asyĞcie Szwadronu Kawalerii WP.
5
Zasady udziału szwadronu w uroczystoĞciach okreĞlają ich organizatorzy.
177
3. CHWYTY SZABLĄ W SZYKU KONNYM
Chwyty szablą w szyku konnym wykonuje siĊ w postawie zasadniczej.
Pochwa szabli przytroczona powinna byü pod lewą tybinką siodła tak, aby rĊkojeĞü
szabli wystawała przed przedni pakunek siodła.
SzablĊ wydobywa siĊ na komendĊ:
„Szable – W DŁOē”. Na zapowiedĨ tej
komendy naleĪy przenieĞü prawą rĊkĊ
nad wodzami i pochylając wyprostowany
tułów do przodu, ująü rĊkojeĞü szabli
i wysunąü ją z pochwy na szerokoĞü dłoni.
178
Na hasło: „W dłoĔ” naleĪy energicznie
wydobyü szablĊ z pochwy, wznieĞü ją na
wysokoĞü
wyprostowanego
ramienia,
pionowo piórem do góry, a ostrzem do
przodu, a nastĊpnie rĊkĊ z szablą opuĞciü
w dół.
Prawa rĊka trzyma szablĊ zgiĊtą w stawie
łokciowym w ten sposób, aby nasada dłoni
i dwa ostatnie palce opierały siĊ z góry na
górnej czĊĞci prawego uda na szerokoĞü
dwóch dłoni poniĪej stawu biodrowego.
Głownia szabli powinna byü grzbietem
oparta o ramiĊ na szwie rĊkawa, ostrzem
skierowana do przodu.
179
Wkładanie szabli wykonuje siĊ na
komendĊ: „Szable – SCHROē”. Na
zapowiedĨ komendy unosi siĊ prawą
rĊkĊ z szablą do góry prostując ramiĊ.
Szabla jest skierowana piórem do góry
i ostrzem do przodu.
SzablĊ opuszcza siĊ piórem w lewo
w przód i w dół ku pochwie, prawa rĊka
zgina siĊ w stawie łokciowym tak, aby
pióro szabli moĪna było umieĞciü
w okienku pochwy. Głowa powinna byü
zwrócona w lewo w dół.
180
NastĊpnie wsuwa siĊ szablĊ do pochwy
tak, aby wystawała z pochwy
na szerokoĞü dłoni i zwraca siĊ głowĊ
na wprost. Na hasło: „SchroĔ”
energicznie wsuwa siĊ szablĊ do
pochwy
i
przyjmuje
postawĊ
zasadniczą.
W trakcie uroczystoĞci na komendĊ dowódcy uroczystoĞci: „Na ramiĊ –
BROē” i „Do nogi – BROē”, ułani szwadronu trzymają szable w połoĪeniu tak, jak
w postawie zasadniczej na komendĊ: „Szable – W DŁOē”.
181
Na komendĊ: „Prezentuj – BROē” przenosi siĊ szablĊ szybkim ruchem
z ramienia najkrótszą drogą przed pierĞ obejmując jednoczeĞnie rĊkojeĞü szabli całą
dłonią. Prawa piĊĞü oddalona od piersi na szerokoĞü dłoni, ustawiona jest tak, aby
jelec szabli był na wysokoĞci wszycia kołnierza kurtki munduru, prawy łokieü
swobodnie opuszczony, prawa rĊka lekko przylega do boku tułowia. Głownia szabli
ustawiona jest pionowo przed Ğrodkiem twarzy, ostrzem w lewo, a piórem do góry.
Lewa rĊka spoczywa na wodzach.
Powrót z postawy „Prezentuj –
BROē” do postawy zasadniczej
z szablą dobytą nastĊpuje na hasło
komendy: „Na ramiĊ – BROē”.
Wykonanie nastĊpuje najkrótszą
drogą.
182
Oficerowie na hasło komendy: „Prezentuj – BROē” salutują na trzy tempa.
Z postawy „Na ramiĊ” przenosi siĊ szablĊ szybkim ruchem z ramienia najkrótszą
drogą przed pierĞ, obejmując jednoczeĞnie rĊkojeĞü szabli całą dłonią. Prawa piĊĞü
oddalona od piersi na szerokoĞü dłoni, ustawiona jest tak, aby jelec szabli był na
wysokoĞci wszycia kołnierza kurtki munduru, prawy łokieü swobodnie opuszczony,
prawa rĊka lekko przylega do boku tułowia. Głownia szabli ustawiona jest pionowo
przed Ğrodkiem twarzy, ostrzem w lewo, a piórem do góry. Lewa rĊka spoczywa na
wodzach. Wytrzymując jedno tempo, energicznie opuszcza siĊ prawą rĊkĊ z szablą
tak, aby szabla z wyprostowaną rĊką opuszczona była pionowo w dół. Ostrze szabli
powinno byü skierowane na zewnątrz.
W marszu w szyku konnym
naleĪy
ukoĔczyü
trzecie
tempo na 12 kroków przed
przełoĪonym, a rozpocząü
powrót
do
postawy
zasadniczej 6 kroków za
przełoĪonym. Powrót do
postawy zasadniczej („Na
ramiĊ”)
odbywa
siĊ
w odwrotnej kolejnoĞci.
183
W szyku konnym lance trzyma siĊ prawą dłonią blisko jej Ğrodka ciĊĪkoĞci.
RamiĊ powinno byü swobodnie opuszczone wzdłuĪ tułowia, przedramiĊ poziomo,
a prawa piĊĞü na wysokoĞci łokcia. Lanca wisi na pĊtli skórzanej na prawej stopie
pochylona nieco w przód i nieznacznie w prawo.
184
ROZDZIAŁ X
MUSZTRA CEREMONIALNA WOJSKOWEJ ASYSTY HONOROWEJ
Z szablami wojsk lądowych wz. 76/90 oraz szablami wz. 76/90 MW wystĊpują
Īołnierze pododdziałów posiadających je na wyposaĪeniu, zgodnie z naleĪnoĞciami.
UĪywanie przez wojskową asystĊ honorową innych wzorów szabel jest
niedopuszczalne (za wyjątkiem Szwadronu Kawalerii Wojska Polskiego).
1. CHWYTY SZABLĄ
Chwyty szablą wykonuje siĊ w postawie zasadniczej. PochwĊ z szablą
Īołnierz przypina do pasa głównego przy lewym boku, przy czym brzusiec szabli jest
skierowany do przodu. Ostroga pochwy powinna znajdowaü siĊ na wysokoĞci kostki
nogi.
Wydobycie szabli przez dowódcĊ pododdziału jest komendą dla podległych
mu dowódców.
Aby wydobyü szablĊ, Īołnierz w postawie zasadniczej zmienia połoĪenie lewej
rĊki, trzymając pochwĊ w ten sposób, Īe ujmuje w tym samym miejscu, lecz
kciukiem od tyłu, a pozostałymi palcami – od przodu. JednoczeĞnie pochyla pochwĊ
górną czĊĞcią do przodu, a prawą rĊką chwyta rĊkojeĞü szabli (kciukiem – od
wewnątrz, a pozostałymi palcami – od zewnątrz), energicznie wydobywa szablĊ,
unosi ją do góry, brzuĞcem w przód.
NastĊpnie opuszcza prawą rĊkĊ z szablą
najkrótszą drogą i jednoczeĞnie chwyta
pochwĊ lewą rĊką tak, jak w postawie
zasadniczej.
Wkładając szablĊ do pochwy, Īołnierz
unosi ją prawą rĊką do góry, brzuĞcem do
przodu, jednoczeĞnie ujmuje pochwĊ lewą
rĊką w taki sam sposób, jak podczas
wydobywania szabli. NastĊpnie opuszcza
szablĊ w dół ku pochwie, zginając prawą
rĊkĊ w stawie łokciowym tak, aby pióro
szabli moĪna było wsunąü w okienko pochwy. Zwraca głowĊ w lewo w dół, patrząc
w stronĊ okienka i energicznie wsuwa
szablĊ.
185
W postawie zasadniczej z szablą u nogi Īołnierz obejmuje całą dłonią prawej
rĊki rĊkojeĞü szabli, kciukiem od strony uda. Szabla jest opuszczona w dół
w połoĪeniu prostopadłym do linii frontu, brzusiec skierowany w prawo. Prawa rĊka
jest naturalnie opuszczona. Jelec szabli znajduje siĊ przy szwie spodni, a koniec
głowni jest oddalony od ziemi o ok. 20 cm. Lewa rĊka przytrzymuje pochwĊ kciukiem
od przodu, pozostałymi palcami zwartymi - od tyłu, oprócz wskazującego, który jest
wyprostowany i ułoĪony wzdłuĪ pochwy.
W ten sam sposób Īołnierz w postawie zasadniczej trzyma pochwĊ z szablą.
W postawie swobodnej Īołnierz
trzyma wydobytą szablĊ w sposób dowolny.
186
W postawie z szablą na ramieniu Īołnierz trzyma szablĊ prawą rĊką, przy
czym palce: wskazujący i Ğredni - wyprostowane obejmują rĊkojeĞü od przodu, kciuk
- od tyłu z lewej strony, a pozostałe są złączone i wyprostowane. RĊka trzymająca
szablĊ jest wyprostowana, a kciuk przy szwie spodni. Grzbiet głowni jest oparty
o szew wszycia rĊkawa. PołoĪenie lewej rĊki jest takie, jak w postawie zasadniczej
z szablą u nogi.
W postawie z szablą na ramieniu w marszu Īołnierz na komendĊ:
„BACZNOĝû" utrzymuje prawą rĊkĊ nieruchomo z kciukiem przy szwie spodni.
Grzbiet głowni oparty jest o szew wszycia rĊkawa. Na komendĊ: „SPOCZNIJ" prawa
rĊka porusza siĊ w takt marszu.
187
Trzymanie pochwy w czasie marszu, zarówno z szablą na ramieniu, jak
i z szablą w pochwie, jest identyczne z jej trzymaniem w postawie zasadniczej.
W czasie dłuĪszego marszu z szablą na ramieniu moĪna ją opieraü
kapturkiem i kabłąkiem jelca na zgiĊtej dłoni (z kciukiem wewnątrz kabłąka).
Chwyt szablą „Na ramiĊ" z postawy u nogi oraz chwyt „Do nogi" z postawy
„Na ramiĊ" wykonuje siĊ jednym ruchem najkrótszą drogą.
188
Salutowanie szablą w miejscu Īołnierz wykonuje z postawy „Na ramiĊ" lub
„Do nogi" szybkim ruchem szablą z ramienia przed Ğrodek twarzy tak wysoko, by
jelec znalazł siĊ na poziomie brody, przy czym głowniĊ szabli trzyma pionowo,
brzuĞcem w lewo, oddaloną od twarzy na szerokoĞü dłoni. W czasie wykonywania
ruchu szablą chwyta rĊkojeĞü całą dłonią. Utrzymuje szablĊ przed twarzą przez
sekundĊ, po czym szybkim ruchem opuszcza szablĊ najkrótszą drogą do postawy
zasadniczej z szablą u nogi.
Powracając do postawy „Na ramiĊ" po salutowaniu, Īołnierz najkrótszą drogą
podnosi szablĊ przed Ğrodek twarzy tak, jak podczas salutowania, utrzymuje szablĊ
przed twarzą przez sekundĊ, po czym opuszcza szable najkrótszą drogą do postawy
„Na ramiĊ".
Salutowanie szablą w marszu odbywa siĊ tak, jak salutowanie w miejscu, ale
jest wykonywane w takt marszu i rozpoczyna siĊ na 10 kroków przed przełoĪonym.
ĩołnierz rozpoczyna salutowanie stawiając lewą nogĊ i wykonuje je w tempie trzech
kolejnych kroków. Opuszczając szablĊ do postawy zasadniczej z szablą u nogi,
Īołnierz zwraca jednoczeĞnie głowĊ w kierunku przełoĪonego. Do postawy „Na
ramiĊ" powraca w odległoĞci jednego kroku za przełoĪonym, w odwrotnej kolejnoĞci
niĪ podczas salutowania.
Salutowanie szablą w marszu wykonują tylko Īołnierze wystĊpujący przed
frontem szyku i podający komendy. Stojący z szablami w szyku oddają honory
jednoczeĞnie z pododdziałem w miejscu przez prezentowanie i zwrot głowy.
ĩołnierze maszerujący w szyku oddają honory tylko przez zwrot głowy..
Chwyt „Prezentuj" szablą wykonuje siĊ na komendĊ: „Na prawo – PATRZ"
podaną pododdziałowi. Na tĊ komendĊ Īołnierz przenosi szablĊ z ramienia przed
Ğrodek twarzy tak, jak podczas salutowania w miejscu z jednoczesnym zwrotem
głowy w prawo. Utrzymuje szablĊ w tym połoĪeniu dopóty, dopóki nie zostanie
podana komenda „BACZNOĝû", po której przenosi szablĊ do połoĪenia przed
prezentowaniem i zwraca głowĊ na wprost.
189
190
191
2. WYBRANE ELEMENTY MUSZTRY Z KARABINKIEM (kbk KSS)
Postawa zasadnicza Īołnierza z karabinkiem (kbk KSS) jest taka sama, jak
bez broni. Karabinek trzyma siĊ przy prawej nodze, jĊzykiem spustowym do przodu.
Kolba dotyka stopy prawej nogi. Przód trzewika kolby znajduje siĊ na linii czubków
butów, broĔ lekko przyciĞniĊta do biodra. Prawa rĊka opuszczona obejmuje
karabinek kciukiem od strony wewnĊtrznej, a pozostałe palce na zewnątrz zwarte
i wyprostowane.
ĩołnierz przyjmuje postawĊ zasadniczą na komendĊ: „BACZNOĝû". Prawą
rĊką (ruchem nadgarstka) unosi karabinek lekko nad ziemią z jednoczesnym
odstawieniem lewej stopy piĊtą na zewnątrz, po czym energicznie stawia karabinek
na podłoĪe z jednoczesnym dostawieniem piĊty lewej stopy do prawej.
PostawĊ swobodną Īołnierz przyjmuje
na komendĊ: „SPOCZNIJ". Lewą stopĊ
unosi na wysokoĞü górnej krawĊdzi butów,
równolegle do podłoĪa, jednoczeĞnie prawą
rĊką unosi karabinek lekko do góry, po czym
wysuwa energicznie lewą nogĊ w lewo
w skos na połowĊ długoĞci stopy
z jednoczesnym postawieniem karabinka na
podłoĪu. CiĊĪar ciała spoczywa na prawej nodze. NastĊpnie wyprostowaną lewą nogĊ
energicznie dostawia do prawej. PołoĪenie
karabinka i rąk jest identyczne, jak
w postawie zasadniczej.
3. CHWYTY KARABINKIEM (KBK KSS)
Chwyty karabinkiem (kbk KSS) wykonuje siĊ w postawie zasadniczej. PostawĊ
zasadniczą przed wykonaniem chwytu Īołnierz przyjmuje na komendĊ:
„BACZNOĝû", a postawĊ swobodną – po wykonaniu chwytu na komendĊ:
„SPOCZNIJ".
Komendy: „SPOCZNIJ" nie podaje siĊ, gdy Īołnierz ma karabinek
w połoĪeniu „Prezentuj" i „Na ramiĊ".
192
Chwyt „Na ramiĊ" z połoĪenia
„Do nogi" Īołnierz wykonuje na
komendĊ: „Na ramiĊ – BROē". Prawą
rĊką unosi karabinek i przenosi przed
siebie w połoĪenie pionowe jĊzykiem
spustowym w lewo. Rączka suwadła
powinna byü na wysokoĞci górnej lewej
krawĊdzi kieszeni munduru. Lewą rĊką
jednoczeĞnie chwyta karabinek tuĪ nad
prawą (rączka suwadła miĊdzy dłoĔmi).
Łokcie są zbliĪone do siebie. Prawą rĊką
trzyma trzon zamka pod rączką suwadła
tak, Īeby kciuk był wyprostowany wzdłuĪ
palców i obejmował suwadło. Po czym
obraca karabinek jĊzykiem spustowym
do
siebie
(zgina
przedramiĊ
w nadgarstku o 90°) i podnosi tak
wysoko, Īeby wsunąü go w lewe ramiĊ.
Lewą rĊką chwyta kolbĊ w ten sposób,
by tył trzewika kolby znajdował siĊ
w dłoni miĊdzy kciukiem a palcem
wskazującym. KoĔce palców przylegają
do kolby, a opuszki palców dotykają
pokrywy ładownicy. Łokieü lewego ramienia dociĞniĊty jest do tułowia. NastĊpnie
Īołnierz prawą rĊkĊ opuszcza najkrótszą drogą do połoĪenia, jak w postawie
zasadniczej.
Chwyt „Do nogi" z połoĪenia „Na ramiĊ" Īołnierz wykonuje na komendĊ:
„Do nogi – BROē". Obracając lewą rĊką kolbĊ w prawo o 90°, Ğciąga ją do lewego
uda na długoĞü wyciągniĊtej rĊki. Prawą
rĊką chwyta karabinek na wysokoĞci barku,
po czym przenosi karabinek przy tułowiu,
obracając go na zewnątrz tak, by Ğrodek
kolby przy całkowitym wyprostowaniu ramienia znajdował siĊ nad małym palcem
u prawej nogi, na wysokoĞci górnej
krawĊdzi butów. Lewą rĊkĊ opuszcza
szybko do połoĪenia tak, jak w postawie
zasadniczej.
NastĊpnie
prawą
rĊką
przystawia karabinek kolbą do prawej stopy
w połoĪenie identyczne, jak w postawie
zasadniczej.
Chwyt „Prezentuj" z połoĪenia na
ramiĊ Īołnierz wykonuje na komendĊ:
„Prezentuj – BROē". Obracając lewą rĊkĊ
o 90° przenosi karabinek w połoĪeniu
pionowym na Ğrodek ładownic na odległoĞü
wyciągniĊtej rĊki, jednoczeĞnie prawą rĊką
chwyta karabinek za szyjkĊ kolby kciukiem
zwróconym do tułowia. NastĊpnie prawą
rĊką obraca karabinek jĊzykiem spustowym
193
w przód, jednoczeĞnie obniĪając go tak, aby
muszka karabinka znalazła siĊ na wysokoĞci
brwi. Lewą rĊką chwyta karabinek za łoĪe, tak
by kciuk był wyprostowany wzdłuĪ łoĪa.
Pozostałe palce są zwarte, a dolna krawĊdĨ
dłoni spoczywa na wyciĊciu magazynka. Kciuk
prawej rĊki, trzymającej szyjkĊ kolby, znajduje
siĊ pod komorą zamka, a pozostałe palce
zwarte i wyprostowane tuĪ pod kabłąkiem.
Łokieü prawej rĊki lekko podany do przodu,
przedramiĊ z dłonią tworzy liniĊ prostą.
Chwyt „Na ramiĊ" z połoĪenia „Prezentuj" Īołnierz wykonuje na komendĊ: „Na
ramiĊ – BROē". Lewą rĊką skrĊca karabinek
jĊzykiem spustowym w lewo o 90°, prawą
puszcza szyjkĊ kolby i chwyta nią karabinek na
wysokoĞci górnej krawĊdzi kieszeni munduru.
NastĊpnie skrĊcając karabinek jĊzykiem
spustowym do tułowia wsuwa go w lewe ramiĊ,
lewą rĊką chwyta kolbĊ, po czym prawą rĊkĊ
opuszcza do połoĪenia tak, jak w postawie
zasadniczej.
Chwyt „Za szyjkĊ" z połoĪenia „Do nogi" wykonuje siĊ po wykonaniu
komend: „Bagnet – ZDEJMIJ", „Za szyjkĊ – BROē".
Wykonując komendĊ: „Za szyjkĊ – BROē" Īołnierz unosi karabinek prawą
rĊką pionowo do góry i chwyta go lewą rĊką tuĪ pod prawą. NastĊpnie prawą rĊką
chwyta za szyjkĊ, obejmując ją kciukiem
z przodu, a pozostałymi palcami od tyłu.
Przenosi karabinek do prawego boku,
opuszczając
jednoczeĞnie
lewą
rĊkĊ
i
trzyma
go
przyciĞniĊty
do
biodra
i ramienia.
Wykonując komendĊ: „Do nogi –
BROē" z połoĪenia „Za szyjkĊ" Īołnierz
chwyta lewą rĊką za nakładkĊ, nastĊpnie
prawą rĊkĊ przenosi nad lewą i stawia broĔ
przy nodze, opuszczając jednoczeĔ-nie lewą
rĊkĊ.
Wykonując komendĊ: „PołóĪ – BROē"
Īołnierz robi wykrok lewą nogą, pochyla siĊ i
kładzie karabinek na ziemiĊ rączką suwadła w
dół, opierając trzewik kolby o czubek buta
prawej nogi, po czym wyprostowuje siĊ i cofa
lewą nogĊ do prawej. Lewą rĊkĊ trzyma
wyprostowaną
wzdłuĪ
tułowia,
wzrok
skierowany na wprost.
194
Wykonując komendĊ: „Za – BROē" Īołnierz robi wykrok lewą nogą, pochyla
siĊ, prawą rĊką chwyta karabinek w tym samym miejscu, co przy kładzeniu, po czym
wyprostowuje siĊ i dostawia lewą nogĊ do prawej. Lewą rĊkĊ trzyma przez cały czas
wyprostowaną wzdłuĪ tułowia. Karabinek bierze w połoĪenie „Do nogi”.
4. MUSZTRA PARADNA PODODDZIAŁU WOJSKOWEGO
Musztra paradna jest pokazem wybranych elementów regulaminowej musztry
zespołowej, tworzących jednolitą kompozycjĊ, wykonywanych przez pododdział
z odpowiednim podkładem muzycznym orkiestry wojskowej.
Pokaz musztry paradnej jest prezentacją mistrzowskiego wyszkolenia
i zgranego działania pododdziału, wzorowej postawy oraz sprawnoĞci fizycznej.
Pokaz taki moĪna zaprezentowaü publicznoĞci podczas uroczystoĞci
organizowanych z okazji Ğwiąt paĔstwowych i wojskowych oraz rocznic
historycznych wydarzeĔ.
Na pokaz musztry paradnej moĪna zaprosiü przedstawicieli władz
i Ğrodowisk kombatanckich oraz młodzieĪ szkolną i akademicką.
W jednostce (instytucji) wojskowej pokaz musztry paradnej moĪna
zorganizowaü na placu apelowym, a w garnizonie, w uzgodnieniu z władzami
195
administracyjnymi regionu – na rynku miejskim, stadionie sportowym lub w innym
miejscu1.
Układ elementów pokazu (figur) musztry paradnej2 powinien byü dostosowany
do muzyki, wykonywanej przez orkiestrĊ wojskową. Pokaz moĪe byü uzupełniony
musztrą paradną orkiestry wojskowej. Czas trwania pokazu nie powinien
przekraczaü 20 minut. Komendy do wykonania poszczególnych elementów (figur)
pokazu są podawane głosem lub umówionymi sygnałami. Niektóre elementy (figury)
pokazu mogą byü wykonywane bez komendy.
ĩołnierze uczestniczący w pokazie musztry paradnej wystĊpują z jednolitym
uzbrojeniem oraz w umundurowaniu okreĞlonym przez dowódcĊ, który zarządził
pokaz3. Pododdział biorący udział w pokazie musztry paradnej ustawia siĊ
w kolumnie na linii wyjĞciowej, a orkiestra wojskowa na prawym skrzydle
ugrupowania.
Przebieg pokazu musztry paradnej:
przybycie goĞci honorowych i innych uczestników pokazu (przybyli zajmują
wyznaczone miejsca);
przybycie pododdziału na pokaz musztry paradnej (pododdział zajmuje
wyznaczone miejsce, dowódca pokazu musztry paradnej zajmuje miejsce
przed pododdziałem);
przybycie przełoĪonego (dowódca pokazu składa meldunek przełoĪonemu
o gotowoĞci do pokazu);
rozpoczĊcie pokazu musztry paradnej (dowódca pokazu podaje komendy:
„Kompania – BACZNOĝû", „Na liniĊ üwiczeĔ – MARSZ". Orkiestra
wojskowa zaczyna graü i maszeruje na wyznaczone miejsce, zatrzymuje siĊ
i przerywa grĊ. Pododdział, odpowiednio do układu, wychodzi na liniĊ üwiczeĔ
i zatrzymuje siĊ. Dowódca pokazu musztry paradnej podaje komendĊ:
„Kompania, musztrĊ paradną – ûWICZ". Na tĊ komendĊ orkiestra wojskowa
zaczyna graü muzykĊ, a pododdział wykonuje ustalony układ üwiczeĔ);
zakoĔczenie pokazu musztry paradnej (po zakoĔczeniu całego układu
üwiczeĔ pododdział ustawia siĊ na linii wyjĞciowej. Orkiestra wojskowa
przerywa grĊ. Dowódca pokazu musztry paradnej podaje komendy:
„Kompania – BACZNOĝû", „Do defilady, kierunek w prawo –
MASZEROWAû");
defilada;
zakoĔczenie uroczystoĞci (dowódca pokazu musztry paradnej melduje
przełoĪonemu jej zakoĔczenie).
1
Miejsce (plac), na którym odbĊdzie siĊ pokaz musztry naleĪy odpowiednio przygotowaü
(udekorowaü). JeĪeli pokaz jest organizowany w godzinach wieczornych, naleĪy miejsce (plac)
oĞwietliü reflektorami. MoĪna teĪ ustawiü szpaler Īołnierzy z pochodniami.
2
Przykładowe figury pokazu musztry paradnej przedstawiają fotografie zawarte w załączonym
zbiorze „Ilustracji”.
3
MusztrĊ paradną organizuje siĊ na rozkaz przełoĪonych od szczebla dowódcy jednostki (instytucji)
wojskowej wzwyĪ.
196
INDEKS ZNACZENIOWY POJĉû
Akt erekcyjny
− dokument rozpoczynający w uroczysty sposób budowĊ,
inicjatywĊ przedsiĊwziĊcia. Wymienia siĊ na nim inicjatorów,
fundatorów, budowniczych danego przedsiĊwziĊcia. Jest
czĊsto uroczyĞcie podpisywany i wmurowywany w fundament
rozpoczĊtej budowy.
Celebrans
− duchowny odpowiedzialny za przeprowadzenie Mszy ĞwiĊtej,
NaboĪeĔstwa.
Ceremoniarz
− osoba wyznaczona do prowadzenia uroczystoĞci.
Dowódca jednostki − dowódca (dyrektor, szef, komendant, prezes lub inna osoba
wojskowej
na równorzĊdnym stanowisku słuĪbowym) jednostki
wojskowej.
Dowódca
uroczystoĞci
− Īołnierz odpowiedzialny za przygotowanie i przeprowadzenie
uroczystoĞci
zgodnie
z
ceremoniałem
wojskowym.
W uroczystoĞciach z udziałem kilku pododdziałów – Īołnierz
podający komendy dla wszystkich pododdziałów.
GoĞcie honorowi
− osoby zaproszone przez dowódcĊ jednostki (instytucji)
wojskowej (organizatora uroczystoĞci), reprezentujące władze
paĔstwowe, administracyjne i samorządowe, organizacje
pozarządowe, młodzieĪowe itp., a takĪe przełoĪeni dowódcy
jednostki (instytucji) wojskowej lub ich przedstawiciele.
Ikonostas
− osobna przegroda pokryta ikonami, oddzielająca nawĊ od
czĊĞci ołtarzowej w Ğwiątyniach prawosławnych.
Ingres
− (łac. ingressus – wejĞcie, wkroczenie) – uroczyste objĊcie
władzy przez biskupa ordynariusza nad diecezją.
Instytucja
wojskowa
− jednostka
organizacyjna
niebĊdąca
oddziałem
ani
pododdziałem wojskowym, podległa Ministrowi Obrony
Narodowej lub przez niego nadzorowana.
Jednostka lotnicza − jednostka organizacyjna SZ RP, która do realizacji zadaĔ
w powietrzu posiada w swoim etacie i/lub ewidencji statki
powietrzne.
Jednostka
pływająca
− kaĪda konstrukcja zdolna do samodzielnego unoszenia siĊ na
powierzchni wody lub do czasowego przebywania pod jej
powierzchnią, z napĊdem własnym lub cudzym (holowana lub
pchana), lub teĪ zakotwiczona na stałe (np. statek badawczy,
statek-przetwórnia, barka, latarniowiec).
Jednostka
pomocnicza
− to jednostka pływająca przeznaczona do realizacji zadaĔ
zabezpieczenia bojowego i specjalnego oraz wsparcia
logistycznego działaĔ okrĊtów bojowych (zaopatrywania
w paliwo, wodĊ, amunicjĊ itp.).
Jednostka
wojskowa
− jednostka wojskowa, o której mowa w ustawie z dnia
21 listopada 1967 r. o powszechnym obowiązku obrony
197
Rzeczypospolitej Polskiej oraz ustawie z 17 grudnia 1998 r.
o zasadach uĪycia lub pobytu Sił Zbrojnych Rzeczypospolitej
Polskiej poza granicami paĔstwa (Dz. U. Nr 162, poz. 1117,
z 2004 r. Nr 210, poz.2135 oraz z 2009 r. Nr 79, poz. 669),
a takĪe komórka organizacyjna Ministerstwa Obrony
Narodowej, jednostka organizacyjna podległa Ministrowi
Obrony Narodowej lub przez niego nadzorowana oraz
przedsiĊbiorstwo paĔstwowe, dla którego jest on organem
załoĪycielskim.
Kir
− czarna wstąĪka, wstĊga albo czarna szarfa (pas tkaniny
zszytej z dwóch czĊĞci). Kir wiązany jest (nie zawieszany)
poprzez zawiązanie kokardy wyłącznie u góry na drzewcu
flagi wywieszonej (podobnie, jak na drzewcu sztandaru). Kiru
nie wiąĪe siĊ na fladze podnoszonej na maszt. DługoĞü
wstĊgi, z której wykonuje siĊ kir (przed zawiązaniem
w kokardĊ) powinna byü równa długoĞci flagi, a szerokoĞü
równa 0,05 długoĞci flagi.
Kompania
honorowa
− pododdział honorowy wyznaczany w rozkazie dowódcy
jednostki (instytucji) wojskowej do asystowania sztandarowi
i fladze paĔstwowej RP. LiczebnoĞü kompanii honorowej
(pododdziału honorowego) okreĞla dowódca jednostki
(instytucji) wojskowej.
Krok pogrzebowy
− krok stosowany przez wojskową asystĊ honorową podczas
uroczystoĞci pogrzebowych oraz podczas składania wieĔców
i wiązanek. Tempo marszu 52-56 kroków na minutĊ.
Pozostałe parametry marszu, jak w kroku zwykłym, bez
wymachu rĊki. ĩołnierze wystĊpujący indywidualnie idący
w kondukcie pogrzebowym, nie zdejmują nakrycia głowy.
Mistrz ceremonii
− osoba prowadząca uroczystoĞü pogrzebową bezwyznaniową.
Oficer
kompetencyjny
− oficer składający oficjalną wstĊpną wizytĊ dowódcy zespołu
lub dowódcy okrĊtu zagranicznego wchodzącego do portu.
Opuszczenie flagi − polega na opuszczeniu flagi do połowy masztu; (1) gdy Īałoba
paĔstwowej RP na
została ogłoszona juĪ po rannym podniesieniu flagi, wówczas
znak Īałoby
opuszcza siĊ ją wolno do polowy wysokoĞci masztu; (2) jeĪeli
flaga nie była do ogłoszenia Īałoby podniesiona, wtedy naleĪy
najpierw podnieĞü flagĊ wolno do pełnej wysokoĞci masztu,
a nastĊpnie równie wolno opuĞciü ją do połowy wysokoĞci
masztu.
Ordonans
− (fr.
ordonnance)
układ,
rozporządzenie,
rozporządzenie władzy, rozkaz słuĪbowy.
Poczet flagowy
− składa siĊ z dowódcy pocztu, flagowego, asystującego.
Poczet proporca
/buĔczuka/
− składa siĊ z dowódcy pocztu, proporcowego /buĔczukowego/,
asystującego.
Poczet
sztandarowy
− składa siĊ z dowódcy pocztu, sztandarowego, asystującego.
198
dawniej
Podnoszenie flagi
− polega na zaczepieniu flagi do ruchomej linki umocowanej
przy maszcie (takĪe maszcie pochyłym, np. nad wejĞciem do
budynku) i podciągniĊciu jej do szczytu masztu.
Poduszka Īałobna
− poduszka o wymiarach 35 x 35 cm obszyta ciemnoczerwonym suknem, na której w czasie uroczystoĞci
Īałobnych eksponowane są odznaki orderów i odznaczeĔ.
Precedencja
− porządek, pierwszeĔstwo (witania, przemawiania, zajmowania
miejsc),
kolejnoĞü
ustalona
zasadami
protokołu
dyplomatycznego.
Przywódca
paĔstwowy
− głowa paĔstwa, cesarz, król, prezydent itp.
Salut armatni
− ĞciĞle okreĞlona zwyczajami liczba strzałów armatnich oddana
ku czci osoby oraz uhonorowania osoby lub wydarzenia, która
zmienia siĊ w zaleĪnoĞci od tego, z jakiej okazji, w jakich
okolicznoĞciach lub komu oddawany jest salut. Podczas
najwiĊkszych Ğwiąt, uroczystoĞci i znamienitych wydarzeĔ
paĔstwowych oddaje siĊ tzw. Salut Narodowy, który zgodnie
z polską tradycją wojskową składa siĊ z 21 salw armatnich.
ĝwiĊto paĔstwowe − dzieĔ szczególnej pamiĊci o waĪnych wydarzeniach z historii
/ĞwiĊto narodowe/
Polski, ogólnie rozumianych dobrach narodowych lub
społecznych, czy teĪ osobach, które społeczeĔstwo polskie
chce uczciü, obchodząc kaĪdego roku rocznice im
poĞwiĊcone. CzĊsto są to dni wolne od pracy, wypełnione
oficjalnymi uroczystoĞciami i obchodami.
ĝwiĊto wojskowe
− dzieĔ upamiĊtniający waĪne wydarzenia dla Wojska Polskiego
oraz jednostek (instytucji) wojskowych.
Utwór
okolicznoĞciowy
− utwór muzyczny wykonywany w trakcie uroczystoĞci,
związany ĞciĞle z obchodzonym ĞwiĊtem, rocznicą
wydarzenia historycznego itp.
Wywieszanie flagi
− polega na umieszczeniu drzewca z zamocowaną na nim flagą
w odpowiednim uchwycie.
Zaproszeni goĞcie − osoby cywilne i Īołnierze zaproszeni na uroczystoĞü (nie
zaliczani do goĞci honorowych).
Znaczkowy
− Īołnierz noszący proporzec rozpoznawczy dowódcy.
199
WYKAZ SYGNAŁÓW NA TRĄBKĉ
„Hasło WP”
− sygnał hymniczny Wojska Polskiego, oparty na
motywach „Marsza obozowego” – „Bracia do bitwy
nadszedł czas” Karola KurpiĔskiego. W ceremoniach,
w których nie bierze udziału orkiestra moĪe byü
wykonywany w miejscu hymnu RP.
„BacznoĞü”
− sygnał poprzedzający komendy, odczytanie oficjalnych
dokumentów itp.
„Cisza”
− sygnał wykonywany na zakoĔczenie ceremonii
składania wieĔców i wiązanek kwiatów. Wykonywany
w czasie uroczystoĞci pogrzebowych i w miejscach nie
związanych z czynem zbrojnym Īołnierza polskiego.
„Do promocji”
− sygnał grany w trakcie wystĊpowania absolwentów do
promocji.
„Słuchajcie wszyscy”
− sygnał
poprzedzający
odegranie
hymnu
wystąpienia i przemówienia okolicznoĞciowe itp.
„SłuĪba wartownicza”
− sygnał zaprzysiĊĪenia pododdziałów wartowniczych.
„ĝpij kolego”
− sygnał wykonywany na zakoĔczenie ceremonii
składania wieĔców i wiązanek kwiatów. Wykonywany
w czasie uroczystoĞci pogrzebowych i w miejscach
związanych z czynem zbrojnym Īołnierza polskiego.
„Zbiórka”
− sygnał zastĊpujący komendĊ „Zbiórka” wydawany
głosem.
200
RP,
WYKAZ SKRÓTÓW
AMW – Akademia Marynarki Wojennej
AON – Akademia Obrony Narodowej
Biskup Polowy WP – Biskup Polowy Wojska Polskiego
DGW – Dowództwo Garnizonu Warszawa
DO SZ – Dowództwo Operacyjne Sił Zbrojnych
Dowódca GW – Dowódca Garnizonu Warszawa
Dowódca Operacyjny SZ – Dowódca Operacyjny Sił Zbrojnych
Dowódca RSZ – Dowódca Rodzaju Sił Zbrojnych
DWSZ MON – Departament Wojskowych Spraw Zagranicznych Ministerstwa Obrony
Narodowej
GNĩ – Grób Nieznanego ĩołnierza
GW – Garnizon Warszawa
hymn RP – hymn paĔstwowy Rzeczypospolitej Polskiej
IWsp SZ – Inspektorat Wsparcia Sił Zbrojnych
Kancelaria Prezydenta RP – Kancelaria Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej
kbk KSS – 7,62 mm karabin samopowtarzalny Simonowa
KG ĩW – Komenda Główna ĩandarmerii Wojskowej
Komendant Główny ĩW – Komendant Główny ĩandarmerii Wojskowej
KR WP – Kompania Reprezentacyjna Wojska Polskiego
KsiĊga Pamiątkowa GNĩ – KsiĊga Pamiątkowa Grobu Nieznanego ĩołnierza
KW – KrzyĪ Wojskowy
Marszałek Sejmu RP – Marszałek Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej
Marszałek Senatu RP – Marszałek Senatu Rzeczypospolitej Polskiej
Minister ON – Minister Obrony Narodowej
MON – Ministerstwo Obrony Narodowej
m. st. – miasto stołeczne
MSWiA – Ministerstwo Spraw WewnĊtrznych i Administracji
MSZ – Ministerstwo Spraw Zagranicznych
MW – Marynarka Wojenna
Order Wojenny VM – Order Wojenny Virtuti Militari
Ordynariat Polowy WP – Ordynariat Polowy Wojska Polskiego
201
OR WP – Orkiestra Reprezentacyjna Wojska Polskiego
Parlament RP – Parlament Rzeczypospolitej Polskiej
PKW – Polski Kontyngent Wojskowy
Prezes RM – Prezes Rady Ministrów
Prezydent RP – Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej
Protokół Dyplomatyczny MSZ – Protokół Dyplomatyczny Ministerstwa Spraw
Zagranicznych
Protokół Wojskowy DWSZ – Protokół Wojskowy Departamentu Wojskowych Spraw
Zagranicznych
RP – Rzeczpospolita Polska
RSZ – Rodzaj Sił Zbrojnych
SP – Siły Powietrzne
SZ – Siły Zbrojne
Szef IWsp SZ – Szef Inspektoratu Wsparcia Sił Zbrojnych
Szef SG WP – Szef Sztabu Generalnego Wojska Polskiego
SZ RP – Siły Zbrojne Rzeczypospolitej Polskiej
Szwadron Kawalerii WP – Szwadron Kawalerii Wojska Polskiego
WLąd. – Wojska Lądowe
WP – Wojsko Polskie
WSpec. – Wojska Specjalne
WSOSP – WyĪsza Szkoła Oficerska Sił Powietrznych
VM – Virtuti Militari
ĩW – ĩandarmeria Wojskowa
202
WYKAZ SCHEMATÓW
1. Przykładowe ustawienie pododdziałów do uroczystoĞci centralnej przed GNĩ
w Warszawie.
2. Ceremonia podniesienie flag RSZ przed GNĩ.
3. UroczystoĞü z okazji Dnia Flagi RP na Placu Zamkowym w Warszawie.
4. UroczystoĞü składania wieĔców na płycie GNĩ z udziałem najwyĪszych władz
paĔstwowych i wojskowych.
5. Ceremonia przyjĊcia zwierzchnictwa nad SZ RP przed GNĩ w Warszawie.
6. Ceremonia poĪegnania Prezydenta RP z SZ RP na dziedziĔcu Pałacu
Prezydenckiego.
7. Ceremonia oficjalnego powitania przywódcy paĔstwowego.
8. Ceremonia powitania szefa rządu przed Kancelarią Prezesa RM.
9. Przykładowe ustawienie szpaleru reprezentacyjnego podczas nieoficjalnego
powitania (poĪegnania) delegacji zagranicznej na lotnisku.
10. Powitanie nowo akredytowanego ambasadora na dziedziĔcu Pałacu
Prezydenckiego.
11. Ceremonia złoĪenia wieĔca na płycie GNĩ przez delegacjĊ zagraniczną
z udziałem kompanii honorowej i orkiestry wojskowej.
12. Ceremonia złoĪenia wieĔca na płycie GNĩ przez delegacjĊ zagraniczną
z udziałem szpaleru reprezentacyjnego.
13. Ceremonia złoĪenia wieĔca w miejscu pamiĊci narodowej przez delegacjĊ
zagraniczną z udziałem kompanii honorowej i orkiestry wojskowej.
14. Ceremonia złoĪenia wieĔca w miejscu pamiĊci narodowej przez delegacjĊ
zagraniczną z udziałem szpaleru reprezentacyjnego.
15. UroczystoĞü przekazania obowiązków dowódcy jednostki wojskowej.
16. Przykładowe ustawienie pododdziałów jednostki (instytucji) wojskowej do
uroczystego apelu.
17. Przykładowe ustawienie pododdziałów do przysiĊgi wojskowej organizowanej
w miejscu pamiĊci narodowej.
18. Przykładowe ustawienie okrĊtów i pododdziałów do uroczystej promocji
absolwentów AMW na OM „Błyskawica”.
19. Przykładowe ustawienie konduktu Īałobnego.
20. Przykładowe ustawienie wojskowej asysty honorowej do ceremonii
odprowadzenia zwłok.
21. Przykładowe ustawienie wojskowej asysty honorowej do uroczystoĞci przyjĊcia
zwłok z udziałem kompanii honorowej i orkiestry wojskowej na lotnisku.
22. Ustawienie wojskowej asysty honorowej podczas uroczystoĞci patriotycznej.
203
LEGENDA DO SCHEMATÓW
204
205
206
Załącznik nr 1
FORMULARZ WNIOSKU O SKIEROWANIE
WOJSKOWEJ ASYSTY HONOROWEJ DO UDZIAŁU W UROCZYSTOĝCI
.......................................
................................
(pieczĊü instytucji)
(miejscowoĞü i data)
......................................
......................................
1
(adresat )
WNIOSEK
o skierowanie wojskowej asysty honorowej
Uprzejmie proszĊ o skierowanie wojskowej asysty honorowej do udziału
w uroczystoĞci
……...........................................................................................................
........................................................................................................................................
(wpisaü nazwĊ uroczystoĞci)
UroczystoĞü odbĊdzie siĊ:
1. ....................................................................................................................................
(wpisaü datĊ uroczystoĞci)
2. ....................................................................................................................................
(wpisaü godzinĊ uroczystoĞci)
3. ....................................................................................................................................
(wpisaü
miejscowoĞü)
4. ....................................................................................................................................
(wpisaü miejsce uroczystoĞci)
1
Minister Obrony Narodowej w przypadku: (1) organizowania centralnych uroczystoĞci
paĔstwowych i wojskowych; (2) uroczystoĞci poza granicami kraju (nie dotyczy Polskich
Kontyngentów Wojskowych); (3) pogrzebów członków najwyĪszych władz paĔstwowych oraz innych
osób zasłuĪonych dla paĔstwa. Dowódca garnizonu w przypadku przygotowania i przeprowadzenia:
(1) uroczystoĞci paĔstwowych, wojskowych, patriotycznych, patriotyczno-religijnych lub religijnych
z udziałem wojskowej asysty honorowej; (2) uroczystoĞci pogrzebowych: (a) dam i kawalerów Orderu
Wojennego Virtuti Militari i Orderu KrzyĪa Wojskowego; (b) kombatantów i weteranów, uczestników
walk o wolnoĞü i niepodległoĞü Polski; (c) kombatantów i weteranów misji wojskowych poza granicami
paĔstwa; (d) Īołnierzy w słuĪbie czynnej; (e) byłych Īołnierzy zawodowych; (f) szczególnie
zasłuĪonych pracowników wojska.
207
ProszĊ o skierowanie wojskowej asysty honorowej w składzie:
......................................................................................................................................
(wpisaü propozycjĊ składu wojskowej asysty honorowej zgodnie z „Ceremoniałem Wojskowym Sił
Zbrojnych Rzeczypospolitej Polskiej” )
Podczas uroczystoĞci przewidujemy zorganizowanie:
........................................................................................................................................
........................................................................................................................................
(wpisaü z jakich elementów składaü siĊ bĊdzie uroczystoĞü )
Organizatorem uroczystoĞci jest:
1. ....................................................................................................................................
(wpisaü pełną nazwĊ organizatora )
2. …................................................................................................................................
(wpisaü adres do korespondencji, e-mail, tel./fax)
3. ....................................................................................................................................
(wpisaü imiĊ i nazwisko osoby upowaĪnionej przez organizatora do kontaktów roboczych,
tel./fax, e-mail)
JednoczeĞnie informujĊ, Īe po zakoĔczeniu uroczystoĞci2 z udziałem
wojskowej asysty honorowej przygotujemy materiał zdjĊciowy, który wraz z krótką
informacją
zostanie
przesłany
pocztą
elektroniczną
na
adres
e-mailowy:
[email protected]
..................................................
(podpis i pieczątka)
2
Nie dotyczy uroczystoĞci o charakterze religijnym i pogrzebów.
208
Załącznik nr 2
WZÓR SCENARIUSZA UROCZYSTOĝCI O CHARAKTERZE PATRIOTYCZNYM,
PATRIOTYCZNO-RELIGIJNYM LUB RELIGIJNYM
ZATWIERDZAM
.............................
SCENARIUSZ UROCZYSTOĝCI
...........................................................................................................
(wpisaü nazwĊ uroczystoĞci)
1. Data ..........................................................................................................................
(wpisaü datĊ uroczystoĞci)
2. Godzina .....................................................................................................................
(wpisaü godzinĊ uroczystoĞci)
3. MiejscowoĞü ..............................................................................................................
(wpisaü miejscowoĞü)
4. Miejsce ......................................................................................................................
(wpisaü miejsce uroczystoĞci)
5. Skład wojskowej asysty honorowej i nazwa jednostki (instytucji) wojskowej, która ją
skieruje ......................................................................................................................
(wpisaü skład i nazwĊ)
6. Uczestnicy uroczystoĞci …….....................................................................................
.......................................................................................................................................
(wpisaü, kto bĊdzie brał udział w uroczystoĞci)
Lp.
Czas
i termin
TreĞü przedsiĊwziĊcia
Miejsce
Odpowiedzialny Organizator
Uwagi
...................................................
(podpis i pieczątka)
209
SCENARIUSZ
......................................................
1. .......................................................
2. .......................................................
3. .......................................................
...............................................
OPRACOWAŁ
organizowanej w dniu (data, miejscowoĞü) ..........................................................
uroczystoĞci (nazwa uroczystoĞci) ...............................................
......................................................
Załącznik nr 3
AKCEPTUJĉ
WZÓR SCENARIUSZA UROCZYSTOĝCI
Z UDZIAŁEM PRZEDSTAWICIELI NAJWYĩSZYCH WŁADZ PAēSTWOWYCH I WOJSKOWYCH
ZATWIERDZAM
UZGODNIONO:
210
4
ZAŁĄCZNIKI: (schematy, szkice, rysunki, wykaz sprzĊtu wojskowego itp.).
3.
2.
1.
Przebieg uroczystoĞci
(wymieniü najwaĪniejsze osoby lub przedstawicieli instytucji paĔstwowych
i wojskowych biorących udział w uroczystoĞci).
5
Uwagi
(wymieniü skład wojskowej asysty honorowej biorącej udział w uroczystoĞci).
RODZAJ, MIEJSCE, TERMIN PRZEDSIĉWZIĉCIA ………...........................
3
CzynnoĞü
W uroczystoĞci udział wezmą:
2
1
TreĞü przedsiĊwziĊcia
Wojskowa asysta honorowa:
Czas
Lp.
Załącznik nr 4
TEKST ROTY PRZYSIĉGI WOJSKOWEJ
„Ja, Īołnierz Wojska Polskiego, przysiĊgam
słuĪyü wiernie Rzeczypospolitej Polskiej,
broniü jej niepodległoĞci i granic.
Staü na straĪy Konstytucji,
strzec honoru Īołnierza polskiego,
sztandaru wojskowego broniü.
Za sprawĊ mojej Ojczyzny
w potrzebie krwi własnej ani Īycia nie szczĊdziü.
Tak mi dopomóĪ Bóg”.
212
Załącznik nr 5
TEKSTY BŁOGOSŁAWIEēSTW ĩOŁNIERZY
PO ZŁOĩENIU PRZYSIĉGI WOJSKOWEJ
1. W wyznaniu rzymsko-katolickim
Kapelan: Pan z Wami.
ĩołnierze: I z duchem Twoim.
Kapelan:
Bóg, który powołał Was do słuĪby naszej OjczyĨnie, niech Wam udzieli
swego błogosławieĔstwa, byĞcie mogli godnie wypełniü Īołnierskie
powołanie.
ĩołnierze: Amen.
Kapelan:
Nasz Pan Jezus Chrystus, który „Do koĔca nas umiłował”, niech sprawi,
abyĞcie jako Īołnierze w trudnej słuĪbie wojskowej dla Rzeczypospolitej
byli zdolni oddaü nawet Īycie.
ĩołnierze: Amen.
Duch ĝwiĊty, Duch MĊstwa i Rady, niech Wam pozwoli godnie
i z honorem spełniaü Wasze Īołnierskie obowiązki.
ĩołnierze: Amen.
Kapelan:
Kapelan: Niech Was błogosławi Bóg Wszechmogący Ojciec, Syn i Duch ĝwiĊty.
ĩołnierze: Amen.
2. W wyznaniu prawosławnym
Kapelan:
Łaska Pana Jezusa Chrystusa i miłoĞü Boga Ojca i społecznoĞü
ĝwiĊtego Ducha niech bĊdzie z Wami wszystkimi.
3. W wyznaniu ewangelicko-augsburskim
Kapelan:
Niech Ci błogosławi Pan i niechaj ciĊ strzeĪe. Niech rozjaĞni Pan oblicze
Swoje nad Tobą i niech Ci miłoĞciw bĊdzie. Niech obróci Pan twarz
swoją ku Tobie i niech Ci da pokój Swój.
213
Załącznik nr 6
TEKSTY BŁOGOSŁAWIEēSTW ĩOŁNIERZY PO PROMOCJI
1. W wyznaniu rzymsko-katolickim
1) Tekst błogosławieĔstwa Īołnierzy po promocji oficerskiej
Kapelan:
Oficerowie:
Pan z Wami.
I z duchem Twoim.
Kapelan:
Bóg, który powołał Was do godnoĞci oficera Wojska Polskiego,
niech czuwa nad Wami, abyĞcie wiernie stali na straĪy Narodu
i PaĔstwa Polskiego.
Amen.
Oficerowie:
Kapelan:
Oficerowie:
Kapelan:
Oficerowie:
Kapelan:
Oficerowie:
Nasz Pan, Jezus Chrystus, niech sprawi, abyĞcie sumiennie
wykonywali swoje Īołnierskie obowiązki godnie słuĪąc tam, gdzie
Ojczyzna wymagaü bĊdzie waszego poĞwiĊcenia.
Amen.
Duch ĝwiĊty niech czuwa nad Wami, abyĞcie pomnaĪali chlubne
tradycje OrĊĪa Polskiego, naĞladowali bohaterskich obroĔców
Rzeczypospolitej Polskiej oraz dbali o dobre imiĊ i honor oficera
Wojska Polskiego.
Amen.
Niech Was błogosławi Bóg Wszechmogący Ojciec i Syn, i Duch
ĝwiĊty.
Amen.
2) Tekst błogosławieĔstwa Īołnierzy po promocji podoficerskiej
Kapelan:
Pan z Wami.
Podoficerowie: I z duchem Twoim.
Kapelan:
Bóg, który powołał Was do słuĪby straĪników suwerennoĞci
i niepodległoĞci Rzeczypospolitej Polskiej, niech bĊdzie z Wami,
abyĞcie bezwarunkowo i bezgranicznie oddani byli sprawom Narodu
i Ojczyzny.
Podoficerowie: Amen.
Kapelan:
Nasz Pan, Jezus Chrystus, niech sprawi, abyĞcie krocząc drogami
miłoĞci, mĊstwa, odwagi i poĞwiĊcenia, byli wzorem godnym
naĞladowania.
Duch ĝwiĊty niech czuwa nad Wami, abyĞcie zawsze zachowywali
postawĊ godną podoficera Wojska Polskiego w poczuciu
odpowiedzialnoĞci za PolskĊ i Polaków.
Kapelan:
Kapelan:
Niech Was błogosławi Bóg Wszechmogący Ojciec i Syn, i Duch
ĝwiĊty.
214
3) Tekst błogosławieĔstwa Īołnierzy po promocji oficerskiej
(podoficerskiej)
Kapelan: Wszechmogący, wieczny BoĪe, Ty dałeĞ kaĪdemu narodowi ojczyznĊ, aby
ją wiernie i ofiarnie kochał. Wejrzyj na tych Īołnierzy, którzy dziĞ otrzymali promocjĊ
oficerską (podoficerską). OkaĪ im swoją łaskĊ, aby zawsze i wszĊdzie zabiegali
o pomyĞlny rozwój naszej Ojczyzny. Niech przez obecnoĞü w ich Īyciu i słuĪbie
Twojego Syna Jezusa Chrystusa, bĊdą obrazem Twojego oddania sprawie
człowieka. Umacniaj ich w słuĪbie OjczyĨnie, niech zdobywają Twoją mądroĞü i Īyją
Twoją miłoĞcią. Niech bĊdą dobrymi kolegami i dobrymi przełoĪonymi. Niech
pomnaĪają liczbĊ ĞwiĊtych sług bezpieczeĔstwa, wolnoĞci narodów i pokoju
w Ğwiecie. NajĞwiĊtsza Panno, Królowo Polski i Hetmanko ĩołnierza Polskiego, bądĨ
im zawsze ku obronie. Miej ich zawsze w swojej Matczynej opiece.
Kapelan:
ĩołnierze:
Pan z Wami.
I z duchem Twoim.
Kapelan:
ĩołnierze:
Niech Was błogosławi Bóg Wszechmogący Ojciec i Syn, i Duch ĝwiĊty.
Amen.
2. W wyznaniu prawosławnym
1) Formuła błogosławieĔstwa Īołnierzy po promocji oficerskiej
Kapelan:
Oficerowie:
Kapelan:
Oficerowie:
Kapelan:
Oficerowie:
Panie BoĪe Władco nasz i NiebiaĔski Wojewodo, który powołałeĞ do
oficerskiej słuĪby Wojska Polskiego, aby stali wiernie na Jej straĪy
i Narodu, otocz ich wielkim miłosierdziem Twoim.
Amen.
Zbawiciel nasz Syn BoĪy niech da wam jasnoĞü myĞli i serce
nieustraszone w podejmowaniu oficerskich decyzji aby w cieniu
sztandaru z odwiecznym hasłem: BÓG, HONOR, OJCZYZNA, słuĪyü
tym najĞwiĊtszym wartoĞciom do koĔca Īycia.
Amen.
Łaska Pana naszego, Jezusa Chrystusa, miłoĞü Boga Ojca
w łącznoĞci ĝwiĊtego Ducha niech bĊdzie z wami wszystkimi
Amen.
2) Formuła błogosławieĔstwa Īołnierzy po promocji podoficerskiej
Kapelan:
Panie BoĪe nasz Wielki i MiłoĞciwy, pokornie błagamy ukaĪ Twoją
PrawicĊ i prowadĨ tych podoficerów dla ofiarnej słuĪby
Rzeczypospolitej Polskiej i Jej Narodu.
Kapelan:
Pan nasz Jezus Chrystus SĊdzia sprawiedliwy niech nauczy was
prawoĞci, odwagi i poĞwiĊcenia aby staü na straĪy prawa i honoru
Īołnierskiego.
Kapelan:
Łaska Pana naszego, Jezusa Chrystusa, miłoĞü Boga Ojca
w łącznoĞci ĝwiĊtego Ducha niech bĊdzie z wami wszystkimi
215
3) Formuła błogosławieĔstwa Īołnierzy po promocji oficerskiej
(podoficerskiej)
Kapelan:
Wszechmogący BoĪe i miłujący człowieka Zbawicielu, wejrzyj na tych
Īołnierzy, których powołałeĞ do słuĪby oficerskiej (podoficerskiej).
Pokornie błagamy, okaĪ im swoją ŁaskĊ i pobłogosław do ofiarnej słuĪby
OjczyĨnie i Narodowi, otocz ich Twoim wielkim miłosierdziem, umacniaj
ich w słuĪbie, wskaĪ im drogĊ miłoĞci, odwagi i poĞwiĊcenia, aby stali siĊ
wzorem godnym naĞladowania. Przez modlitwy PrzenajĞwiĊtszej
Władczyni naszej Bogurodzicy i wszystkich ĞwiĊtych
ĩołnierze: Amen.
Kapelan:
Łaska Pana naszego, Jezusa Chrystusa, miłoĞü Boga Ojca w łącznoĞci
ĝwiĊtego Ducha niech bĊdzie z wami wszystkimi
ĩołnierze: Amen.
3. W wyznaniu ewangelicko-augsburskim
Kapelan:
Niech Ci błogosławi Pan i niechaj ciĊ strzeĪe. Niech rozjaĞni Pan oblicze
Swoje nad Tobą i niech Ci miłoĞciw bĊdzie. Niech obróci Pan twarz
swoją ku Tobie i niech Ci da pokój.
216
Załącznik nr 7
GAUDEAMUS IGITUR
Gaudeamus igitur, iuvenes dum sumus
gaudeamus igitur, iuvenes dum sumus!
Post iucundam iuventutem,
post molestam senectutem
nos habebit humus,
nos habebit humus.
Vita nostra brevis est, brevi finietur,
vita nostra brevis est, brevi finietur,
venit mors velociter,
rapit nos atrociter,
nemini parcetur,
nemini parcetur.
Vivat Academia, vivant professores,
vivat Academia, vivant professores
vivat membrum quodlibet,
vivat membra quaelibet,
semper sint in flore,
semper sint in flore!
Vivat et res publica, et qui illam regit,
vivat et res publica, et qui illam regit,
vivat nostra civitas,
maecenatum caritas,
quae nos hic protegit
quae nos hic protegit.
Vivant omnes virgines, faciles, formosae,
vivant omnes virgines, faciles, formosae,
vivant et mulieres,
tenerae, amabiles,
bonae, laboriosae,
bonae, laboriosae!
217
Załącznik nr 8
HYMN DO MIŁOĝCI OJCZYNY
„ĝwiĊta miłoĞci kochanej Ojczyzny,
Czują CiĊ tylko umysły poczciwe!
Dla Ciebie zjadłe smakują trucizny
Dla Ciebie wiĊzy, pĊta niezelĪywe.
Kształcisz kalectwo przez chwalebne blizny,
GnieĨdzisz w umyĞle rozkosze prawdziwe,
Byle CiĊ tylko wspomóc, byle wspieraü,
Nie Īal Īyü w nĊdzy, nie Īal i umieraü”. (bis)
218
Załącznik nr 9
KOLEJNOĝû USTAWIENIA DELEGACJI DO SKŁADANIA WIEēCÓW
I WIĄZANEK PODCZAS UROCZYSTOĝCI
1) Prezydent RP,
2) Marszałek Sejmu RP,
3) Marszałek Senatu RP,
4) Prezes Rady Ministrów RP,
5) Wicemarszałkowie Sejmu RP,
6) Wicemarszałkowie Senatu RP,
7) Wiceprezesi Rady Ministrów RP,
8) Minister – Kancelarii Prezydenta RP,
9) Minister – członek Prezydium Rządu RP,
10) Minister Rady Ministrów RP (Minister Obrony Narodowej),
11) Kapituła Orderu Wojennego Virtuti Militari,
12) Kapituła Orderu KrzyĪa Wojskowego,
13) Przewodniczący Trybunału Stanu – Pierwszy Prezes Sądu NajwyĪszego,
14) Prezes Naczelnego Sądu Administracyjnego,
15) Prezes NajwyĪszej Izby Kontroli,
16) Rzecznik Praw Obywatelskich,
17) Prezesi (przewodniczący) urzĊdów, komitetów i komisji sprawujących funkcje
naczelnych lub centralnych organów administracji paĔstwowej,
18) Przewodniczący Komisji Sejmowej,
19) Przewodniczący Komisji Senackiej,
20) Posłowie na Sejm RP,
21) Senatorowie RP,
22) Sekretarze Stanu (Sekretarz Stanu do Spraw Społecznych
i Profesjonalizacji),
23) Szef Kancelarii Prezydenta RP,
24) Szef Kancelarii Sejmu RP i Szef Kancelarii Senatu RP,
25) Szef Kancelarii Prezesa Rady Ministrów RP,
26) Prezesi Sądu NajwyĪszego,
219
27) Szef Sztabu Generalnego Wojska Polskiego,
28) Podsekretarze Stanu (Podsekretarz Stanu do Spraw Polityki Obronnej,
Podsekretarz Stanu do Spraw Uzbrojenia i Modernizacji),
29) Ambasadorowie RP,
30) Wojewodowie i prezydenci miast stopnia wojewódzkiego,
31) ZastĊpcy
prezesów
(przewodniczący)
urzĊdów,
komitetów
i
komisji
sprawujących funkcje naczelnych lub centralnych organów administracji
paĔstwowej,
32) Dyrektorzy generalni (Dyrektor Generalny MON),
33) Dowódcy Rodzajów Sił Zbrojnych, Dowódca Operacyjny Sił Zbrojnych,
Szef
Inspektoratu
Wsparcia
Sił
Zbrojnych,
Komendant
Główny
ĩandarmerii Wojskowej, Dowódca Garnizonu Warszawa,
34) Dyrektorzy (dyrektorzy Departamentów MON, Szefowie Zarządów SG WP),
35) Ordynariusze Polowi WP.
220
ILUSTRACJE
221
SPOSÓB MOCOWANIA KIRU NA SZTANDARZE WOJSKOWYM
222
SPOSÓB PRZYKRYCIA TRUMNY FLAGĄ PAēSTWOWĄ RP
SPOSÓB UDEKOROWANA URNY WSTĉGĄ
ORDERU WOJENNEGO VIRTUTI MILITARI
223
SPOSÓB UDEKOROWANA TRUMNY FLAGĄ PAēSTWOWĄ RP
I WSTĉGĄ ORDERU WOJENNEGO VIRTUTI MILITARI
ORAZ UMIESZCZENIA CZAPKI ROGATYWKI
SPOSÓB DEKORACJI TRUMNY FLAGĄ PAēSTWOWĄ RP
Fot. 1
Fot. 2
224
Fot. 4
Fot. 3
Fot. 5
225
SPOSÓB SKŁADANIA FLAGI PAēSTWOWEJ RP UMIESZCZONEJ NA TRUMNIE
Fot. 2
Fot. 1
Fot. 3
226
Fot. 4
Fot. 5
227
Fot. 6
Fot. 7b
Fot. 7a
228
Fot. 8
Fot. 9
Fot. 10
229
Fot. 11
Fot. 12
Fot. 13
230
Fot. 14
Fot. 15
231
Fot. 16
Fot. 17
232
Fot. 18
Fot. 20
Fot. 19
233
Fot. 21
Fot. 22
234
SPOSÓB EKSPONOWANIA ODZNAKI ODZNACZENIA
NA PODUSZCE ĩAŁOBNEJ
235
SPOSÓB TRZYMANIA PODUSZKI ĩAŁOBNEJ PRZEZ ĩOŁNIERZA
236
SPOSÓB UMIESZCZENIA SZARFY ORDERU WOJENNEGO VIRTUTI MILITARI
NA SZTANDARZE JEDNOSTKI WOJSKOWEJ
237
WYBRANE FIGURY POKAZU MUSZTRY PARADNEJ
Fot. 1
Fot. 2
238
Fot. 3
Fot. 4
239
Fot. 5
Fot. 6
240
Fot. 7
Fot. 8
241
Fot. 9
Fot. 10
242
Fot. 11
Fot. 12
243
Fot. 13
Fot. 14
244
Fot. 15
Fot. 16
245
Fot. 17
Fot. 18
246
Fot. 19
Fot. 20
247
Fot. 21
Fot. 22
248
SPOSÓB USTAWIENIA SZPALERU REPREZENTACYJNEGO
Fot. 1
Fot. 2
249
WYKAZ
zawartoĞci płyty DVD dołączonej
do „Ceremoniału Wojskowego Sił Zbrojnych Rzeczypospolitej Polskiej”
1. Tekst „Ceremoniału Wojskowego Sił Zbrojnych Rzeczypospolitej Polskiej”.
2. Nagrania dĨwiĊkowe:
1) Hymn paĔstwowy Rzeczypospolitej Polskiej (00:39)
2) PieĞĔ Reprezentacyjna Wojska Polskiego (01:02)
3) Fanfare–SHAPE (00:35)
4) Marsz Wojsk Lądowych (01:41)
5) Marsz Lotników (02:02)
6) Hymn do Bałtyku (01:03)
7) Marsz Generalski (02:55)
8) Warszawianka (04:33)
9) Marsz ĩałobny (09:23)
10) Sygnał Prezydencki (00:25)
11) Hasło Wojska Polskiego (cztery trąbki) (00:29)
12) Hasło Wojska Polskiego (00:30)
13) Sygnały:
a) BacznoĞü (00:06)
b) SłuĪba Wartownicza (00:23)
c) Spocznij (00:07)
d) Słuchajcie Wszyscy (cztery trąbki) (00:17)
e) Słuchajcie Wszyscy (00:18)
f) ĝpij Kolego (00:37)
g) Cisza (00:48)
h) Pobudka (00:22)
i) Capstrzyk (00:34)
14) Tremolo werblowe (podczas składania wieĔców) (05:50).
3. Nuty sygnałów i haseł.
250

Ceremoniał wojskowy Sił Zbrojnych Rzeczypospolitej Polskiej”.

Transkrypt

Podobne dokumenty

Składanie papieru – przyjemne i pożyteczne