Program Nauczania

Eugeniusz Wachowiak
PROGRAM
nauczania muzyki w szkole podstawowej
II etap kształcenia - klasy IV-VI
Do Nowej Podstawy
Programowej
Agen­cja Wy­daw­ni­cza „GA­WA” sp. j. W. Gajewski, E. Wachowiak
64-920 Pi­ła, ul. Lu­do­wa 58 A/8
tel. (067) 212 33 24; 213 68 34, fax (067) 351 88 22
www.gawa.pl
e-mail:[email protected]
Opinia
Program nauczania muzyki w szkole podstawowej
II etap edukacyjny klasy: IV-VI
Do nowej podstawy programowej
autor: Eugeniusz Wachowiak
Przedstawiony Program nauczania muzyki w kl. IV-VI szkoły podstawowej zawiera:
-cele główne,
-cele wychowawcze,
-szczegółowe cele kształcenia,
-warunki realizacji Programu,
-treści nauczania,
-integracja treści muzycznych z plastyką, językiem polskim i historią,
-przewidywane osiągnięcia uczniów,
-propozycje metody oceny uczniów.
Stwierdzam zawiera treści, które będą:
-rozwijać i kształcić umiejętności poznawcze w zakresie śpiewu, czytania nut i gry na instrumentach (fakultatywne),
-uczyć poznawania, analizowania i interpretowania dzieł muzycznych charakterystycznych dla
epok i najwybitniejszych twórców,
-uczyć zdolności przeżywania, wartościowania i oceniania muzyki,
-rozwijać muzyczną aktywność twórczą i wrażliwość estetyczną.
Wymienione cele i zadania edukacyjne zostaną osiągnięte przez zaproponowane treści programowe ujęte w działach: ekpresja muzyczna i percepcja muzyki - realizowane przez podstawowe formy
kontaktu z muzyką: śpiew, grę na instrumentach, tworzenie, percepcję muzyki.
Zaproponowany podział tematyczny treści: dobór ćwiczeń oraz repertuar słuchanej literatury
muzycznej, jest możliwy do zrealizowania w trzyletnim cyklu kształcenia.
Na podkreślenie zasługują poszukiwania przez Autora możliwości korelowania przedmiotu muzycznego z innymi: plastyką, historią, językiem polskim.
Podsumowując pragnę stwierdzić, że koncepcja programu Eugeniusza Wachowiaka jest przemyślana, ujęta w logiczną i systematyczną całość uwzględniając narrację: pojęć, wiadomości i umiejętności muzycznych zdobywanych przez uczniów.
Aby powyższy program mógł być realizowany powinny zaistnieć określone warunki w edukacji
szkolnej, a mianowicie:
-określenie ilości godzin przeznaczonych na realizację w danej klasie /1 godzina w tygodniu/,
-wyposażenie pracowni muzycznej w szczególności niezbędne środki dydaktyczne do kształcenia
umiejętności i percpecji muzycznej.
Uważam, że przedstawiony program z muzyki może być dopuszczony do użytku szkolnego.
mgr Wiesław Kudła
Szkoła Podstawowa nr 7 w Pile
Nauczyciel dyplomowany
specjalność: muzyka
staż pracy: 21 lat
Spis tre­ści
1.Szczegółowe cele kształcenia i wychowania . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. 4
2.Treści nauczania. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5
3. Integracja treści muzycznych z językiem polskim, historią i plastyką. . . . . . . . . . 11
4.Procedury osiągania celów kształcenia i wychowania . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 15
5.Opis założonych osiągnięć uczniów. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 16
6.Propozycje kryteriów oceny i metod sprawdzania osiągnięć ucznia. . . . . . . . . . . . . 19
7.Założenia dydaktyczno-wychowawcze . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 21
3
Szczegółowe cele kształcenia i wychowania
1. Pobudzanie wszechstronnego rozwoju uczniów w zakresie:
- rozbudzania twórczej postawy wobec siebie i świata;
- rozwijanie ogólnej wrażliwości ucznia;
- rozwijanie umiejętności refleksyjnego słuchania i patrzenia;
- rozwijanie muzykalności;
- rozwijanie wrażliwości muzycznej.
2. Wyposażenie uczniów w podstawowe umiejętności muzyczne.
3. Wdrożenie uczniów do aktywnego uczestnictwa w kulturze.
4. Wpływ poprzez sztukę na obyczaje i kulturę uczniów.
4
Treści nauczania
Dział I - Odbiór i tworzenie wypowiedzi
Treści główne
1.Śpiew
Treści szczegółowe
•
•
•
•
•
śpie­wa­nie ze słu­chu lub z ob­ser­wa­cją za­pi­su
nu­to­we­go pie­śni i pio­se­nek na 1 lub 2 gło­sy
bez in­stru­men­tu lub z akom­pa­nia­men­tem
na­uczy­cie­la:
- hym­nicz­nych: hymn pań­stwo­wy, hymn
har­cer­ski,
- ar­ty­stycz­nych: F. Cho­pin – Ży­cze­nie,
S. Mo­niusz­ko – Przą­śnicz­ka,
Z. No­skow­ski – Rze­ka,
L. van Beetho­ven – Oda do ra­do­ści z IX Symfonii,
- lu­do­wych opar­tych na pię­ciu tań­cach
na­ro­do­wych: po­lo­nez, obe­rek, ku­ja­wiak,
ma­zur, kra­ko­wiak,
- lu­do­wych re­gio­nal­nych i in­nych na­ro­dów,
- pa­trio­tycz­nych, har­cer­skich, dziecięcych, okazjonalnych, turystycznych
śpie­wa­nie te­ma­tów słu­cha­nych utwo­rów li­te­ra­tu­ry
mu­zycz­nej;
śpie­wa­nie pio­se­nek z akom­pa­nia­men­tem
in­stru­men­tów tra­dy­cyj­nych i elek­tro­nicz­nych;
śpie­wa­nie ka­no­nów;
śpie­wa­nie ćwi­czeń:
- od­de­cho­wych,
- roz­sze­rza­ją­cych ska­lę gło­su,
- z za­sto­so­wa­niem zmian tem­pa, dy­na­mi­ki,
ar­ty­ku­la­cji,
- uczą­cych fra­zo­wa­nia,
- har­mo­nicz­nych dwugło­so­wych,
5
Treści główne
Treści szczegółowe
• od­twa­rza­nie z za­pi­su nu­to­we­go ryt­mów tań­ców na­ro­
do­wych wy­stę­pu­ją­cych w śpie­wa­nych pio­sen­kach,
roz­po­zna­wa­nie ryt­mów śpie­wa­nych pio­se­nek;
• re­cy­to­wa­nie ryt­mi­zo­wa­nych tek­stów pio­se­nek,
wier­szy, wy­li­cza­nek;
• prak­tycz­ne wy­ja­śnia­nie zna­ków dy­na­micz­nych
i ar­ty­ku­la­cyj­nych wy­stę­pu­ją­cych w za­pi­sach
nu­to­wych pio­se­nek;
• wy­ja­śnia­nie skró­tów pi­sow­ni mu­zycz­nej
po­ja­wia­ją­cych się w za­pi­sie nu­to­wym;
• śpie­wa­nie pio­se­nek z tak­to­wa­niem na 2, 3 i 4;
• śpie­wa­nie z uwzględ­nie­niem wła­snych pro­po­zy­cji
sto­so­wa­nia po­zna­nych środ­ków wy­ra­zu
ar­ty­stycz­ne­go (tem­po, dy­na­mi­ka, ar­ty­ku­la­cja).
2.Gra na
in­stru­men­tach
• gra­nie ła­twych utwo­rów na wy­bra­nych przez
na­uczy­cie­la in­stru­men­tach: fla­żo­le­tach, fle­tach lub
dzwon­kach;
• gra­nie ła­twych utwo­rów dwudźwiękami
in­stru­men­tal­ne;
• akom­pa­nio­wa­nie do pio­se­nek;
• akom­pa­nio­wa­nie do za­baw ru­cho­wych i ćwi­czeń
im­pro­wi­za­cyj­nych;
• gra­nie te­ma­tów li­te­ra­tu­ry mu­zycz­nej;
3.Mu­zycz­ne
za­ba­wy ru­cho­we
i im­pro­wi­za­cyj­ne
• na­uka pod­sta­wo­wych kro­ków ta­necz­nych
po­lo­ne­za i kra­ko­wia­ka;
• im­pro­wi­zo­wa­nie ryt­mu do przy­słów, frag­men­tów
wier­szy, wy­li­cza­nek w róż­nych tak­tach;
• ukła­da­nie me­lo­dii do po­da­nych ryt­mów;
6
Treści główne
Treści szczegółowe
• układanie melodii do podanych rytmów;
• tworzenie ilustracji muzycznych do wierszy,
opowiadań, zjawisk przyrodniczych, wydarzeń
dnia codziennego;
• układanie własnych kompozycji rytmicznych
względnie melodycznych w formie ABA i ronda;
• układanie i przekształcanie własnych tematów
rytmicznych;
• zabawy ruchowe do piosenek;
• realizowanie ćwierćnut - marszem, ósemek biegiem i ósemek z kropką - podskokami.
Dział II - Analiza i interpretacja tekstów kultury
Treści główne
1.Bu­do­wa
for­mal­na
utwo­rów
Treści szczegółowe
• Za­sa­dy kształ­to­wa­nia mu­zy­ki, ana­li­zo­wa­nie
bu­do­wy pio­se­nek:
- po­do­bień­stwa, po­wtó­rze­nia, kon­tra­sty,
- po­dział na mo­ty­wy, fra­zy, zda­nia i okre­sy
mu­zycz­ne,
Re­per­tu­ar: F. Cho­pin – Ma­zu­rek C-dur op. 7 nr 5,
S. Mo­niusz­ko – Pieśń wie­czor­na,
Pio­sen­ki szkol­ne.
• For­ma AB i ABA:
Re­per­tu­ar: L. van Beetho­ven – Tańce szkockie,
F. Chopin – Walc Des-dur op. 64 nr 1,
J.S. Bach – Marsz D-dur, Menuet g-moll,
Menuet G-dur.
• For­ma ronda:
Re­per­tu­ar: L. van Beetho­ven – Dla Eli­zy,
C. Da­qu­in – Ku­kuł­ka,
W. A. Mo­zart – Ron­do G-dur.
7
Treści główne
Treści szczegółowe
• For­ma wa­ria­cji:
Re­per­tu­ar: W. A. Mo­zart – Wa­ria­cje
Oh, vo­us di­rai je ma­man,
L. van Beetho­ven – Wa­ria­cje
Nel cor Piu,
N. Pa­ga­ni­ni – Ka­prys a-moll nr 24.
• Roz­róż­nia­nie mu­zy­ki ho­mo­fo­nicz­nej
i po­li­fo­nicz­nej. Wie­lo­gło­so­wość:
Re­per­tu­ar: J. S. Bach – In­wen­cja dwu­gło­so­wa
C-dur BWV 772,
J. S. Bach – Toc­ca­ta i fu­ga
d-moll BWV 565,
L. van Beetho­ven – IX Sym­fo­nia
d-moll Op. 125 cz. IV – Fi­nał,
P. Czaj­kow­ski – Aria Leń­skie­go z ope­ry
Eu­ge­niusz Onie­gin.
2. Tre­ści
wy­ra­zo­we
i pro­gra­mo­we
w mu­zy­ce
• In­ter­pre­ta­cja tre­ści po­za­mu­zycz­nych w utwo­rach
ilu­stra­cyj­nych i pro­gra­mo­wych, Okre­śla­nie
na­stro­ju i cha­rak­te­ru słu­cha­nych utwo­rów:
Re­per­tu­ar: M. Rim­ski-Kor­sa­kow – Lot trzmie­la,
F. Cho­pin – Pre­lu­dium Des-dur Op. 28
Nr 15 Desz­czo­we,
F. Cho­pin – Etiu­da c-moll op. 10 nr 12
Re­wo­lu­cyj­na,
B. Sme­ta­na – Po­emat sym­fo­nicz­ny
We­łta­wa,
A. Ho­neg­ger – Pa­cy­fik 231,
K. Szy­ma­now­ski – Źró­dło Are­tu­zy,
E. Grieg – Po­ra­nek,
E. Grieg – W gro­cie kró­la gór.
• Związ­ki mu­zy­ki z po­ezją:
Re­per­tu­ar: S. Mo­niusz­ko – Trzech Bu­dry­sów.
8
Treści główne
Treści szczegółowe
3. Brzmienie
i środki
wykonawcze
• Roz­po­zna­wa­nie brzmie­nia i moż­li­wo­ści
wy­ko­naw­czych gło­sów:
Re­per­tu­ar: S. Mo­niusz­ko – Przą­śnicz­ka,
S. Mo­niusz­ko – Aria Sko­łu­by z III ak­tu
ope­ry Strasz­ny Dwór,
F. No­wo­wiej­ski – Hymn do Bał­ty­ku,
S. Mo­niusz­ko – Przy­le­cie­li so­ko­ło­wie.
• Roz­po­zna­wa­nie brzmie­nia i moż­li­wo­ści
wy­ko­naw­czych in­stru­men­tów stru­no­wych:
-smycz­ko­wych:
Re­per­tu­ar: A. Dwo­rzak – Hu­mo­re­ska,
R. Schu­mann – Ma­rze­nie.
• Roz­po­zna­wa­nie brzmie­nia, bar­wy i ro­li
in­stru­men­tów w ze­spo­łach ka­me­ral­nych:
Re­per­tu­ar: W. A Mo­zart –
Eine kle­ine Na­cht­mu­sik Cz. I,
J. Haydn – Fi­nał z Kwar­te­tu B-dur.
• Roz­po­zna­wa­nie brzmie­nia in­stru­men­tów dę­tych
drew­nia­nych:
Re­per­tu­ar: M. De Fal­la – Ta­niec ognia z ba­le­tu
Cza­ro­dziej­ska mi­łość.
• Roz­po­zna­wa­nie brzmie­nia in­stru­men­tów dę­tych
bla­sza­nych:
Re­per­tu­ar: Ph. Te­le­mann – Ron­do na dwie
wal­tor­nie.
4. Wartości
muzyki
ludowej
i artystycznej
• Polskie tańce narodowe w muzyce artystycznej:
Re­per­tu­ar:F. Chopin – Polonez As-dur op. 40 nr 1,
M.K. Ogiński – Pożegnanie ojczyzny,
L. Różwiński – Krakowiak,
F. Chopin – Mazurek a-moll op. 68 nr 2,
F. Chopin – Mazurek B-dur op. 7 nr 1,
G. Bacewicz – Oberek,
9
Treści główne
Treści szczegółowe
S. Moniuszko – Mazur z opery Halka,
H. Wieniawski - Kujawiak,
S. Moniuszko – Mazur z opery
Straszny Dwór.
• Tańce różnych narodów;
Re­per­tu­ar: D. Sosztakowicz – Polka z baletu
Złoty wiek,
M. Ravel – Bolero.
• Cykle pieśni i cykle tańców - suita;
Re­per­tu­ar: J. Stefani – Krakowiak, Oberek,
E. Grieg – Poranek, W grocie krola gór,
E. Schubert – Dokąd?.
• Pierwiastki narodowe w muzyce Chopina;
Re­per­tu­ar: F. Chopin – Mazurek g-moll op. 24 nr 1,
F. Chopin – Mazurek D-dur op. 33 nr 2.
• Najpiękniejsze arie i pieśni
Stanisława Moniuszki;
Re­per­tu­ar: S. Moniuszko – Aria Skołuby z III aktu
opery Straszny Dwór,
S. Moniuszko – Prząśniczka,
S. Moniuszko – Pieśń wieczorna.
• Pierwiastki narodowe w muzyce
Karola Szymanowskiego;
Re­per­tu­ar: K. Szymanowski Mazurek C-dur op. 50 Nr 1,
Balet Harnasie op. 55.
10
11
Pierwiastki ludowe
w malarstwie i rzeźbie
Polskie tańce narodowe
w muzyce artystycznej
F. Chopina - Polonez
As-Dur op. 40 nr1
Opis poloneza w poemacie
Pan Tadeusz
A. Mickiewicza.
Zgodność rytmu wiersza
z rytmem muzyki
Mickiewicz - Ballada
Trzech Budrysów.
Poezja romantyczna
natchnieniem kompozytorów
Malarstwo romantyczne
Związki muzyki z poezją:
S. Moniuszko
- Trzech Budrysów,
F. Schubert - Pieśń Dokąd
z cyklu Piękna młynarka
Kultura ludowa:
obyczaje, obrzędy
Tło historyczne epoki
romantyzmu
Regiony historyczne.
Znaczenie tradycji jako
pamięci zbiorowej dla
życia narodu
Podania i baśnie ludowe.
Obrzędy i obyczaje ludowe.
Oskar Kolberg
Stroje ludowe tańców
narodowych i regionalnych.
Sztuka ludowa - malarstwo,
rzeźba
Pieśni i tańce ludu
polskiego.
Polskie tańce narodowe.
Ludowa muzyka regionalna.
Tło historyczne powstania
Mazurka Dąbrowskiego
Historia
Walka o niepodległość.
Odzyskanie niepodległości
i dostępu do morza
Malarstwo patriotyczne
i historyczne.
Rzeźby jako symbole
patriotyzmu
Pieśni patriotyczne
i historyczne.
F. Nowowiejski - Hymn
do Bałtyku
Treści patiotyczne zawarte
w słowach pieśni
hymnicznych
Język polski
Omówienie słów pieśni
patriotycznych
Sztandary, proporce,
emblematy i symbole
narodowe
Plastyka
Pieśni hymniczne
Muzyka
Integracja treści muzycznych z plastyką, językiem polskim i historią
12
Sztuka góralska.
Budownictwo podhalańskie.
Pejzaże tatrzańskie
w malarstwie
Ilustracja plastyczna
programu utworu
Wyrażanie nastroju
środkami plastycznymi
Ilustracja plastyczna
lotu owada
Malarstwo A. Grottgera:
Kucie kos, Bitwa,
Sybiracy
K. Szymanowski - Balet
Harnasie
Muzyka ilustracyjna
i programowa
K. Szymanowski
- Źródło Aretuzy
Chopin - Preludium
Des-Dur op. 28 nr 15
Deszczowe
M. Rimski-Korsakow
- Lot Trzmiela
F. Chopin - Etiuda c-moll
op. 10 nr 12
Rewolucyjna
Wpływ powstań
narodowych
na literaturę polską
Jesień w poezji wybrane wiersze
Mity greckie:
Alpeios i Aretuza
Kulturowy fenomen Tatr.
Gwara góralska
Ballada A. Mickiewicza
- Pan Twardowski
L. Różycki - Krakowiak
z baletu Pan Twardowski
Język polski
Legendy chopinowskie:
Z życia małego Frycka
Plastyka
F. Chopin - Mazurek D-dur
op. 33 nr 2
Muzyka
Tło historyczne powstania
Etiudy c-moll, r. 1831 -
losy Polaków po upadku
powstania listopadowego
Mity greckie
Górale podhalańscy
- polscy patrioci
Historia
13
H. Ibsen - dramat Peer Gynt.
Sztuka teatralna inspiracją
twórczą dla kompozytora
Opera jako synteza sztuk.
Libretto w operze
Ilustracja plastyczna
utworu
Plastyczne wizje
utworów programowych:
- Poranek,
- W grocie króla gór
Opera jako synteza sztuk.
Scenografia w operze
Honegger - Pacyfik 231
E. Grieg - Suita Peer Gynt
- Poranek,
- W grocie króla gór
Opera
S. Moniuszki - aria
Skołuby
z III aktu opery
Straszny dwór.
Mazur z opery Halka.
Mazur z opery
Straszny dwór
Patriotyzm źródłem
natchnień poetów, malarzy,
kompozytorów
Język polski
Ilustrowanie treści
programowych zawartych
w poemacie
Plastyka
B. Smetana poemat
symfoniczny Wełtawa
Muzyka
Tło historyczne
i społeczne
w operach S. Moniuszki
Początki kolei żelaznej
w Stanach Zjednoczonych pierwsza lokomotywa
Historia
14
L. van Beethoven - Oda
do radości z IX Symfonii
J. Stefani, G. Fitelberg Krakowiak i Oberek
z opery Cud mniemany
czyli Krakowiacy i Górale
Muzyka
Ludowe stroje
krakowiaków i górali
Plastyka
Oda - utwór poetycki
o charakterze uroczysto patetycznym opiewający
zazwyczaj wielkie idee,
symbole, znakomitych
ludzi, ważne wydarzenia
Język polski
Hymn Unii Europejskiej symbol wolnego świata
Tło historyczne:
premiera opery w 1794 r.
w Warszawie
w przeddzień wybuchu
powstania
kościuszkowskiego
Historia
Procedury osiągania celów kształcenia i wychowania
Realizując program, należy wykorzystywać różne sposoby kierowania procesem
nauczania - uczenia się, uwzględniając możliwości modyfikacji w zależności od sytuacji dydaktycznej i indywidualizacji pracy z uczniem zdolnym oraz uczniem mającym trudności w nauce.
Są to następujące metody:
-planowanie, organizowanie i ocenianie nauki własnej;
-samodzielne lub grupowe przygotowywanie przez uczniów niektórych tematów
lekcyjnych;
-stosowanie zdobytej wiedzy w praktyce;
-rozwiązywanie problemów w sposób twórczy;
-poznawanie utworów muzycznych podczas koncertów i nagrań;
-efektywna współpraca ucznia w zespołach np. udział w zespołach muzycznych;
-poszukiwanie, porządkowanie i wykorzystywanie informacji z różnych źródeł
dotyczących kompozytorów, utworów muzycznych, nagrań, impresji artystycznych, konkursów i przeglądów muzycznych;
-przygotowanie do publicznych wystąpień poprzez prezentowanie osiągnięć
artystycznych uczniów na terenie szkoły i środowiska;
-zbieranie i dokumentowanie zdobytej wiedzy, osiągnięć artystycznych w postaci
kronik, artykułów w prasie, gazetek, nagrań muzycznych.
15
Opis założonych osiągnięć uczniów
W wy­ni­ku na­ucza­nia mu­zy­ki na lek­cjach uczeń po­wi­nien umieć:
W za­kresie pod­sta­wo­wym:
• za­śpie­wać w grupie po­praw­nie in­to­na­cyj­nie, z wła­ści­wym pod­par­ciem od­de­cho­
wym, wła­ści­wą po­sta­wą śpie­wa­czą i za­le­ca­ną w za­pi­sie nu­to­wym in­ter­pre­ta­cją:
- pie­śni obo­wiąz­ko­we,
- wy­bra­ne pol­skie pie­śni lu­do­we opar­te o ryt­my pol­skich tań­ców
na­ro­do­wych, re­gio­nal­nych i in­nych na­ro­dów,
- wy­bra­ne pie­śni pa­trio­tycz­ne, har­cer­skie,
- piosenki dziecięce, okazjonalne, turystyczne,
- wy­bra­ne ka­no­ny dwu­gło­so­we,
- wy­bra­ne frag­men­ty z słu­cha­nej li­te­ra­tu­ry mu­zycz­nej;
• wy­ko­ny­wać ćwi­cze­nia kształ­cą­ce:
- słuch wy­so­ko­ścio­wy, har­mo­nicz­ny,
- po­czu­cie ryt­mu,
- wraż­li­wość na tem­po, dy­na­mi­kę, ar­ty­ku­la­cję;
• za­grać wy­bra­ne ła­twe utwo­ry na in­stru­men­cie;
• wy­ko­nać zbio­ro­wo akom­pa­nia­ment do pio­se­nek na in­stru­men­tach tra­dy­cyj­nych
i elek­tro­nicz­nych;
• wy­ko­nać zbio­ro­wo akom­pa­nia­ment do za­baw ru­cho­wych
i im­pro­wi­za­cyj­nych;
• za­grać wy­bra­ne frag­men­ty z słu­cha­nej li­te­ra­tu­ry mu­zycz­nej;
• wy­ko­nać na in­stru­men­tach per­ku­syj­nych ryt­my tań­ców na­ro­do­wych;
• ma­sze­ro­wać, bie­gać i pod­ska­ki­wać w rytm mu­zy­ki;
• wykonać kroki, figury i układy taneczne poloneza i krakowiaka;
• tworzyć wypowiedzi muzyczne za pomocą środków pozamuzycznych;
• odzwierciedlić graficznie cechy muzyki i form muzycznych;
• uło­żyć i wykonać rytm do wy­li­cza­nek, przy­słów;
• wy­ko­nywać za­ba­wy ryt­micz­ne i ru­cho­we do pio­se­nek;
• uło­żyć i wykonać wska­za­ną for­mę mu­zycz­ną z po­da­nych sche­ma­tów
ryt­micz­nych;
• uło­żyć mu­zycz­ną od­po­wiedź na mu­zycz­ne py­ta­nie;
16
• uło­żyć i wy­ko­nać ilu­stra­cje mu­zycz­ne do wy­li­czan­ek,
przy­słów, wier­szy, zja­wi­sk przy­ro­dy;
• wy­mie­nić ob­rzę­dy i oby­cza­je lu­do­we;
• omó­wić ob­rzę­dy i oby­cza­je lu­do­we, takie jak: ko­lę­da, ma­rzan­na,
dyn­gus, so­bót­ka, ga­ik, do­żyn­ki, szop­ka;
• scha­rak­te­ry­zo­wać i rozpoznać rytmy pol­skich tań­ców na­ro­do­wych;
• wy­ja­śnić po­ję­cie sty­li­za­cji w mu­zy­ce ar­ty­stycz­nej;
• wy­mie­nić i zdefiniować na­zwy po­zna­nych form mu­zycz­nych (ABA, ronda,
wariacji);
• wy­mie­nić in­stru­men­ty stru­no­we (6);
• wy­mie­nić in­stru­men­ty kwar­te­tu smycz­ko­we­go (4);
• wy­mie­nić in­stru­men­ty dę­te drew­nia­ne i bla­sza­ne (8);
• wy­mie­nić gło­sy wo­kal­ne (4);
• ob­ja­śnić ro­lę pu­dła re­zo­nan­so­we­go;
• wy­ja­śnić spo­sób po­wsta­wa­nia dźwię­ków w in­stru­men­tach
smycz­kowych oraz dę­tych;
• po­dać na­zwi­ska naj­wy­bit­niej­szych kom­po­zy­to­rów pol­skich (4) i ob­cych (8);
• wy­mie­nić tytuły dwóch ope­r S. Mo­niusz­ki;
• wy­mie­nić tytuły pie­śni (3) i arii (2) S. Mo­niusz­ki;
• zde­fi­nio­wać po­ję­cia: ope­ra, li­bret­to, aria, du­et, ter­cet, kwar­tet, ba­let, chór żeń­ski,
chór mę­ski, chór mie­sza­ny;
• za­uwa­żyć mo­tyw pio­sen­ki lu­do­wej w Ma­zur­ku g-moll op. 24 nr l F. Cho­pi­na;
• roz­po­znać na­zwy pol­skich tań­ców na­ro­do­wych i re­gio­nal­nych
w sty­li­zo­wa­nych tań­cach F. Cho­pi­na, S. Mo­niusz­ki, H. Wie­niaw­skie­go,
L. Ró­życ­kie­go, G. Ba­ce­wicz, K. Szy­ma­now­skie­go;
• opi­sać ce­chy cha­rak­te­ry­stycz­ne po­lki i bo­le­ra na pod­sta­wie słu­cha­nych utwo­rów
D. Szo­sta­ko­wi­cza - Po­lka z ba­le­tu Zło­ty wiek i M. Ra­ve­la - Bo­le­ro;
• opo­wie­dzieć treść po­za­mu­zycz­ną słu­cha­nych utwo­rów ilu­stra­cyj­nych:
M. Rim­ski-Kor­sa­kow - Lot trzmie­la, A. Ho­neg­ger - Pa­cy­fik 231;
• opo­wie­dzieć treść po­zna­nych utwo­rów pro­gra­mo­wych:
B. Sme­ta­na - Po­emat sym­fo­nicz­ny We­łta­wa, E. Grieg - Po­ra­nek,
W gro­cie kró­la gór;
• opi­sać treść li­te­rac­ką słu­cha­nej bal­la­dy S. Mo­niusz­ki - Trzech Bu­dry­sów;
• za­uwa­żyć związ­ki mu­zy­ki z tre­ścią li­te­rac­ką bal­la­dy A. Mickiewiccza - Trzech
Bu­dry­sów;
17
• roz­po­znać for­mę słu­cha­ne­go utwo­ru: AB, ABA, ron­da, wa­ria­cji;
• wy­mie­nić pod­sta­wo­we ele­men­ty mu­zy­ki;
• roz­róż­nić kon­tra­stu­ją­ce czę­ści słu­cha­ne­go utwo­ru;
• wska­zać po­wtó­rze­nia, po­do­bień­stwa i róż­ni­ce w słu­cha­nym utwo­rze;
• okre­ślić cha­rak­ter i na­strój słu­cha­ne­go utwo­ru;
• omó­wić ce­chy i wła­ści­wo­ści ele­men­tów mu­zy­ki w słu­cha­nym utwo­rze;
• roz­po­znać mu­zy­kę po­li­fo­nicz­ną i ho­mo­fo­nicz­ną;
• roz­po­znać in­stru­ment so­lo­wy w słu­cha­nym utwo­rze;
• okre­ślić ro­lę in­stru­men­tów w słu­cha­nym utwo­rze;
• opi­sać bar­wę in­stru­men­tów w słu­cha­nym utwo­rze;
• roz­po­znać na­zwy li­te­ro­we i sol­mi­za­cyj­ne nut na pię­cio­li­nii w ob­rę­bie okta­wy
raz­kreśl­nej i dwu­kreśl­nej;
• za­na­li­zo­wać za­pis nu­to­wy wy­bra­nych śpie­wa­nych pio­se­nek;
• wy­ja­śnić zna­cze­nie pod­sta­wo­wych sym­bo­li mu­zycz­nych za­pi­su nu­to­we­go
i skró­tów no­ta­cji mu­zycz­nej;
• roz­po­znać na­zwy li­te­ro­we i sol­mi­za­cyj­ne nut na pię­cio­li­nii w ob­rę­bie okta­wy
raz­kreśl­nej.
Wy­ma­ga­nia po­nad­pod­sta­wo­we:
• za­śpie­wać w gru­pie pio­sen­ki w dwu­gło­sie;
• za­śpie­wać w gru­pie ka­no­ny trzy- i czte­ro­gło­so­we;
• za­śpie­wać pio­sen­ki z tak­to­wa­niem na 2, 3 i 4;
• za­grać na in­stru­men­cie wy­bra­ne pio­sen­ki i utwo­ry in­stru­men­tal­ne na dwa lub
wię­cej gło­sów;
• układać i wykonywać kom­po­zy­cje ryt­micz­ne i me­lo­dycz­ne;
• zin­ter­pre­to­wać zmia­ny za­cho­dzą­ce w ele­men­tach mu­zy­ki słu­cha­nych utwo­rów;
• za­na­li­zo­wać treść bal­la­dy pod ką­tem do­bo­ru środ­ków wy­ra­zu ar­ty­stycz­ne­go
w muzyce ballady;
• roz­po­znać ro­dzaj ze­spo­łu wy­ko­nu­ją­ce­go słu­cha­ny utwór i wy­mie­nić skład in­stru­
men­tów;
• omówić wpływ barwy brzmienia instrumentów na cha­rak­ter wy­ra­zo­wy
słuchanych utworów muzycznych;
• roz­po­znać na­zwy li­te­ro­we i sol­mi­za­cyj­ne nut na pię­cio­li­nii w ob­rę­bie oktaw raz­
kreśl­nej i dwu­kreśl­nej;
• okre­ślić na­zwy nut ze zna­ka­mi chro­ma­tycz­ny­mi: krzy­żyk, be­mol i ka­sow­nik.
18
Propozycje kryteriów oceny i metod sprawdzania
osiągnięć ucznia
1.Propozycje oceny uczniów w zakresie realizacji celów wychowawczych
dotyczą:
- czynnego uczestniczenia w zajęciach;
- wykazywania pozytywnej motywacji do przedmiotu;
- umiejętności samodzielnego wykonywania zadań;
- mobilizowanie kolegów do aktywności;
- integrowania, systematyzowania i konstruowania zadań.
Ocenie z muzyki podlegają postawy, umiejętności i wiedza.
2.W zakresie postaw oceniamy:
a) wykonywanie muzyki;
b) słuchanie muzyki.
3.W zakresie umiejętności oceniamy:
a) umiejętność śpiewu;
b) umiejętność gry na instrumentach;
c) umiejętność odczytywania zapisu nutowego.
4.W zakresie wiedzy oceniamy:
a) wiedzę z dziedziny kultury muzycznej;
b) znajomość podstawowych zasad muzyki.
Ad. 2a:
Oceny z dziedziny percepcji utworów muzycznych dotyczą następujących
kryteriów:
-rozpoznawanie dzieła muzycznego;
-rozpoznawanie charakterystycznych cech dzieła muzycznego;
-znajomości literatury muzycznej w powiązaniu z wiedzą dotyczącą epoki, stylu,
kompozytora;
-szczególnym zainteresowaniem się określonym dziełem wyrażające się w chęci
jego powtórnego wysłuchania.
19
Ad. 2b:
Oceny z dziedziny wykonywania muzyki dotyczą:
-aktywności;
-pomysłowości.
Ad. 3a:
Umiejętność śpiewu oceniamy według następujących kryteriów:
-czystość intonacji;
-poprawność rytmiczną;
-muzykalne wykonanie piosenki (dynamika, tempo, artykulacja);
-przekazywanie treści emocjonalnych.
Ad. 3b:
Umiejętność gry na instrumentach oceniamy według następujących kryteriów:
-sprawność techniczną;
-muzykalność wykonania partii instrumentalnej;
-prawidłowe wykonanie dźwięków w skali, czy trudniejszych całych utworów
(w przypadku gry na flecie prostym).
Ad. 3c:
Umiejętność odczytywania zapisu nutowego oceniamy następująco:
-czytanie rytmu (np. samodzielne odczytanie tematu rytmicznego, partii instrumentalnej, rytmu piosenki);
-czytanie na instrumencie melodii opartych na dźwiękach o zróżnicowanej
wysokości;
-czytanie zapisu nutowego głosem (należy stosować ostrożnie ze względu na
trudność.
Bez specjalnego odpytywania).
Ad. 4a:
Oceny z dziedziny kultury muzycznej dotyczą:
- pogłębianie znajomości dzieł muzycznych, stylów, wykonawców;
- samodzielnego przygotowania materiałów bibliograficznych do lekcji;
- dokonywania wyborów nagrań;
- opracowania wystąpienia na temat aktualnie przerabiany na lekcji.
Ad. 4b:
Ocenianie wiadomości z zasad muzyki dokonujemy wyłącznie w związku z działalnością muzyczną bez której ta działalność nie mogłaby zaistnieć.
20
Założenia dydaktyczno-wychowawcze
Program zakłada, że głównymi celami nauczania muzyki w szkole podstawowej
w klasach IV-VI są:
- śpiew poprzez:
• naukę ćwiczeń wokalnych,
• naukę piosenek,
- gra na instrumentach (alternatywnie do wyboru przez ucznia)*,
- słuchanie muzyki w mediach i z nośników oraz aktywne uczestniczenie w życiu muzycznym,
- przygotowanie ucznia do świadomego korzystania z dorobku światowej i rodzimej kultury muzycznej: uczęszczanie na koncerty.
Cele edukacyjne i materiał nauczania skonstruowany został w oparciu o wybór
znanych utworów literatury muzycznej oraz wybrane piosenki o różnych walorach:
- patriotycznych,
- ludowych innych narodów,
- religijnych,
- tanecznych,
- turystycznych.
Poprzez wnikanie w strukturę i warstwy dzieł muzycznych uczniowie rozwijają
umiejętność świadomego odbioru muzyki, jej opisywania, oceniania i wartościowania.
Zgodnie z założeniami Nowej Podstawy Programowej formy aktywności
muzycznej są dostosowane do możliwości oraz zainteresowań uczniów i realizowania
przede wszystkim w zespole.
Wychowawczym aspektem nauki słuchania muzyki jest rozbudzanie twórczej postawy uczniów, wpływanie na ich obyczaje i kulturę.
* - w przypadku braku dostatecznej ilości instrumentów realizacją treści programowych i celów kształcenia
dotyczących gry na instrumentach można przenieść na zajęcia pozalekcyjne i korzystać z prywatnych instrumentów uczniów.
21