J. Grela, Sztuka buddyjska w Azji Południowo
Transkrypt
J. Grela, Sztuka buddyjska w Azji Południowo
J. Grela, Sztuka buddyjska w Azji Południowo-Wschodniej (2) Tajlandia – okresy w sztuce (wg Steve Van Beek, Luca Invernizzi Teutoni, The Arts of Thailand, Periplus, Singapore 2000) • Okres kamiennych „kół dhammy” (przed I w. n.e.), Nakhon Pathom, wpływy ind. i lankijskie do VI w., stupy dzwonowate • Dvaravati (VI-XI w.) – therawada, w sztuce wpływy Monów • Śrivijaya (VIII-XIII w.) z Sumatry, płd. Tajlandia, mahajana, posągi bodhisattwów • Lopburi (X-XIV w.), wpływy Khmerów, mahajana • Sukhotai (XIII-XV w.) środk. Tajl., therawada • Lanna (XIII-XVI w.), pn, therawada • Ayutthaya (XIV-XVIII w.) • Ratanakosin (XVIII-nadal). Wpływy Indii, Sri Lanki i Khmerów, dopiero od Sukhotai, XIII w. własny styl Styl moński: -cegła -budowla schodkowa -repliki budowli na rogach poszcz. poziomów Styl khmerski: -gł. kamień, skała -strzelistość -4 wejścia -nisze na posągi Sukhotai (1238-1438) środk. Tajlandia • Strzelistość, wysmukłość budowli • Symetria • Częsta oktagonalność podstawy budowli • Motyw słonia • Materiał: głównie cegła • Rzeźba: znaczne wydłużenie sylwetki Buddy, zwłaszcza głowy • „Płomień” (ramsi) wychodzący z głowy Buddy • 4 pozycje ciała Buddy : Budda siedzący, le żący, stojący i rzadki Budda kroczący Lanna (XIII-XVI w.) półn. Tajlandia • Świątynie - architektura drewniana, niezachowana • Chedi (stupy) z cegieł, w formie strzelistej piramidy • Posągi: brąz; zaokrąglone rysy, masywne, przysadziste sylwetki, małe usta Ayutthaya (1350-1767) • Architektura: drewno/cegła wielkie budowle, 400 świątyń (wat) w 150 lat wpływy Khmerów: nisze na posągi, 4 wejścia kapitele kolumn: pąk lotosu stupy (chedi) dzwonowate (lankijskie) • Posągi – brąz -styl wczesny: U-Thong: głównie Budda siedzący, twarz wyokrąglona, płomień nad głową lub wpływy khmerskie: Budda jako książę -styl Ayutthaya: znaczne wydłużenie sylwetki, szaty niemal przezroczyste 1 J. Grela, Sztuka buddyjska w Azji Południowo-Wschodniej (2) Ratnakosin (1782-nadal) • Architektura: -dachy wielopoziomowe, schodkowe, wyłożone płytkami -zakończenia krawędzi połaci dachowych: stylizowane ptaki, smoki -balustrady: węże -fronton: pozłacane elementy -bielone ściany Świątynia Szmaragdowego Buddy Wat Prah Keo z 1902, Bangkok, mieści posąg-relikwię Wietnam • Południe: II w. p.n.e. wpływy indyjskie; królestwo Champa VII w. – pocz. XIX w., bogate zdobienia • • • Wpływy chińskie I w. p.n.e. – XVIII w n.e.; architektura: cegła, świątynie-pagody wieżowe Od XIX w. (od 1843 r.) wpływy europejskie (Francja), układ przestrzenny i ogrody jak w pałacach barokowych Po 1976 r. monumentalizm agitacyjno-propagandowy 2