Co ma piekarz do matematyki?
Transkrypt
Co ma piekarz do matematyki?
Co ma piekarz do matematyki? Bartosz Frej Instytut Matematyki i Informatyki Politechnika Wrocławska Dolnośląski Festiwal Nauki Wrzesień 2009 Bartosz Frej Co ma piekarz do matematyki? x Bartosz Frej Co ma piekarz do matematyki? x (x1 , x2 ) Bartosz Frej Co ma piekarz do matematyki? x (x1 , x2 ) (x1 , x2 , x3 ) Bartosz Frej Co ma piekarz do matematyki? x (x1 , x2 ) (x1 , x2 , x3 ) (x1 , x2 , x3 , x4 ) .. . Bartosz Frej Co ma piekarz do matematyki? x d(x, y) = |x − y| (x1 , x2 ) (x1 , x2 , x3 ) (x1 , x2 , x3 , x4 ) .. . Bartosz Frej Co ma piekarz do matematyki? x (x1 , x2 ) d(x, y) = |x − y| d(x, y) = p (x1 − y1 )2 + (x2 − y2 )2 (x1 , x2 , x3 ) (x1 , x2 , x3 , x4 ) .. . Bartosz Frej Co ma piekarz do matematyki? d(x, y) = |x − y| x (x1 , x2 ) (x1 , x2 , x3 ) d(x, y) = d(x, y) = p (x1 − y1 )2 + (x2 − y2 )2 p (x1 − y1 )2 + (x2 − y2 )2 + (x3 − y3 )2 (x1 , x2 , x3 , x4 ) .. . Bartosz Frej Co ma piekarz do matematyki? d(x, y) = |x − y| x (x1 , x2 ) (x1 , x2 , x3 ) (x1 , x2 , x3 , x4 ) p d(x, y) = d(x, y) = (x1 − y1 )2 + (x2 − y2 )2 p (x1 − y1 )2 + (x2 − y2 )2 + (x3 − y3 )2 d(x, y) = .. . p (x1 − y1 )2 + ... + (x4 − y4 )2 .. . Bartosz Frej Co ma piekarz do matematyki? d(x, y) = |x − y| x (x1 , x2 ) (x1 , x2 , x3 ) (x1 , x2 , x3 , x4 ) p d(x, y) = d(x, y) = p (x1 − y1 )2 + (x2 − y2 )2 + (x3 − y3 )2 p (x1 − y1 )2 + ... + (x4 − y4 )2 d(x, y) = .. . (x1 , x2 , ..., xn ) (x1 − y1 )2 + (x2 − y2 )2 .. . d(x, y) = p Bartosz Frej (x1 − y1 )2 + ... + (xn − yn )2 Co ma piekarz do matematyki? d(x, y) = |x − y| = x (x1 , x2 ) (x1 , x2 , x3 ) (x1 , x2 , x3 , x4 ) p d(x, y) = d(x, y) = (x − y)2 (x1 − y1 )2 + (x2 − y2 )2 p (x1 − y1 )2 + (x2 − y2 )2 + (x3 − y3 )2 p (x1 − y1 )2 + ... + (x4 − y4 )2 d(x, y) = .. . (x1 , x2 , ..., xn ) p .. . d(x, y) = p Bartosz Frej (x1 − y1 )2 + ... + (xn − yn )2 Co ma piekarz do matematyki? d(x, y) = |x − y| = x (x1 , x2 ) (x1 , x2 , x3 ) (x1 , x2 , x3 , x4 ) p d(x, y) = d(x, y) = (x − y)2 (x1 − y1 )2 + (x2 − y2 )2 p (x1 − y1 )2 + (x2 − y2 )2 + (x3 − y3 )2 p (x1 − y1 )2 + ... + (x4 − y4 )2 d(x, y) = .. . (x1 , x2 , ..., xn ) p .. . d(x, y) = p (x1 − y1 )2 + ... + (xn − yn )2 Odcinek między x a y to zbiór punktów postaci x + t · (y − x), gdzie t ∈ [0, 1]. Bartosz Frej Co ma piekarz do matematyki? d(x, y) = |x − y| = x (x1 , x2 ) (x1 , x2 , x3 ) (x1 , x2 , x3 , x4 ) p d(x, y) = d(x, y) = (x − y)2 (x1 − y1 )2 + (x2 − y2 )2 p (x1 − y1 )2 + (x2 − y2 )2 + (x3 − y3 )2 p (x1 − y1 )2 + ... + (x4 − y4 )2 d(x, y) = .. . (x1 , x2 , ..., xn ) p .. . d(x, y) = p (x1 − y1 )2 + ... + (xn − yn )2 Odcinek między x a y to zbiór punktów postaci x + t · (y − x), gdzie t ∈ [0, 1]. Kula o środku w x0 i promieniu r to zbiór punktów x, dla których d(x0 , x) 6 r. Bartosz Frej Co ma piekarz do matematyki? Bartosz Frej Co ma piekarz do matematyki? trzy współrzędne położenia Bartosz Frej Co ma piekarz do matematyki? trzy współrzędne położenia trzy współrzędne pędu (lub prędkości) Bartosz Frej Co ma piekarz do matematyki? trzy współrzędne położenia trzy współrzędne pędu (lub prędkości) w sumie stan układu to punkt w R6 Bartosz Frej Co ma piekarz do matematyki? Bartosz Frej Co ma piekarz do matematyki? 3k współrzędnych położenia Bartosz Frej Co ma piekarz do matematyki? 3k współrzędnych położenia 3k współrzędnych pędu (lub prędkości) Bartosz Frej Co ma piekarz do matematyki? 3k współrzędnych położenia 3k współrzędnych pędu (lub prędkości) w sumie stan układu to punkt w przestrzeni 6k-wymiarowej Bartosz Frej Co ma piekarz do matematyki? 111010010100100101001010000001010110101001010011100... Bartosz Frej Co ma piekarz do matematyki? 111010010100100101001010000001010110101001010011100... Podstawowa przestrzeń w teorii informacji to zbiór wszystkich nieskończonych ciągów zerojedynkowych, czyli {0, 1}Z . Jeden punkt jest charakteryzowany przez nieskończenie wiele współrzędnych! Bartosz Frej Co ma piekarz do matematyki? 111010010100100101001010000001010110101001010011100... Podstawowa przestrzeń w teorii informacji to zbiór wszystkich nieskończonych ciągów zerojedynkowych, czyli {0, 1}Z . Jeden punkt jest charakteryzowany przez nieskończenie wiele współrzędnych! Pierwszy problem: szyfrowanie (kryptografia) Bartosz Frej Co ma piekarz do matematyki? 111010010100100101001010000001010110101001010011100... Podstawowa przestrzeń w teorii informacji to zbiór wszystkich nieskończonych ciągów zerojedynkowych, czyli {0, 1}Z . Jeden punkt jest charakteryzowany przez nieskończenie wiele współrzędnych! Pierwszy problem: szyfrowanie (kryptografia) Drugi problem: kompresja danych Bartosz Frej Co ma piekarz do matematyki? Zbiór Cantora Bartosz Frej Co ma piekarz do matematyki? Zbiór Cantora Bartosz Frej Co ma piekarz do matematyki? Zbiór Cantora Bartosz Frej Co ma piekarz do matematyki? Zbiór Cantora Bartosz Frej Co ma piekarz do matematyki? Zbiór Cantora Bartosz Frej Co ma piekarz do matematyki? Zbiór Cantora Bartosz Frej Co ma piekarz do matematyki? Zbiór Cantora Bartosz Frej Co ma piekarz do matematyki? Zbiór Cantora Bartosz Frej Co ma piekarz do matematyki? Zbiór Cantora Bartosz Frej Co ma piekarz do matematyki? Zbiór Cantora Bartosz Frej Co ma piekarz do matematyki? Zbiór Cantora Bartosz Frej Co ma piekarz do matematyki? Bartosz Frej Co ma piekarz do matematyki? Bartosz Frej Co ma piekarz do matematyki? Bartosz Frej Co ma piekarz do matematyki? Stała Avogadra – w jednym molu gazu znajduje się około 6 · 1023 cząsteczek Bartosz Frej Co ma piekarz do matematyki? Stała Avogadra – w jednym molu gazu znajduje się około 6 · 1023 cząsteczek To jest 18 · 1023 współrzędnych; dla uproszczenia – 1024 Bartosz Frej Co ma piekarz do matematyki? Stała Avogadra – w jednym molu gazu znajduje się około 6 · 1023 cząsteczek To jest 18 · 1023 współrzędnych; dla uproszczenia – 1024 1 mol gazu doskonałego w typowych warunkach (20◦ C, 105 Pa) zajmuje 24 dm3 Bartosz Frej Co ma piekarz do matematyki? Biblia „Tysiąclatka” zawiera 655 539 słów Bartosz Frej Co ma piekarz do matematyki? Biblia „Tysiąclatka” zawiera 655 539 słów Dla uproszczenia przyjmijmy, że słów jest 106 i jedno słowo opisuje jedną współrzędną Bartosz Frej Co ma piekarz do matematyki? Biblia „Tysiąclatka” zawiera 655 539 słów Dla uproszczenia przyjmijmy, że słów jest 106 i jedno słowo opisuje jedną współrzędną Do opisu tego układu potrzebujemy około 1024 /106 = 1017 tomów wielkości Biblii! Bartosz Frej Co ma piekarz do matematyki? Musimy stawiać inne pytania! Bartosz Frej Co ma piekarz do matematyki? Musimy stawiać inne pytania! jakie jest prawdopodobieństwo, że układ w trakcie swojej ewolucji będzie się znajdował w jednym ze stanów z wyróżnionego zbioru (np. wszystkie cząstki w jednej połówce pudełka)? Bartosz Frej Co ma piekarz do matematyki? Musimy stawiać inne pytania! jakie jest prawdopodobieństwo, że układ w trakcie swojej ewolucji będzie się znajdował w jednym ze stanów z wyróżnionego zbioru (np. wszystkie cząstki w jednej połówce pudełka)? czy stan układu będzie dążył do jakiegoś położenia równowagi? Bartosz Frej Co ma piekarz do matematyki? Musimy stawiać inne pytania! jakie jest prawdopodobieństwo, że układ w trakcie swojej ewolucji będzie się znajdował w jednym ze stanów z wyróżnionego zbioru (np. wszystkie cząstki w jednej połówce pudełka)? czy stan układu będzie dążył do jakiegoś położenia równowagi? czy układ będzie miał tendencję do powracania do stanu początkowego? Bartosz Frej Co ma piekarz do matematyki? Ludwig 1906): Boltzmann (1844– związki między termodynamiką a mechaniką statystyczną (statystyczna interpretacja II zasady termodynamiki) rozkład prędkości cząstek gazu (rozkład Maxwella-Boltzmanna) Bartosz Frej Co ma piekarz do matematyki? Josiah Willard Gibbs (1839– 1903): mechanika statystyczna (twórca tej nazwy) chemia fizyczna analiza wektorowa Bartosz Frej Co ma piekarz do matematyki? Paul Ehrenfest (1880–1933): mechanika statystyczna a fizyka atomowa fizyka kwantowa Bartosz Frej Co ma piekarz do matematyki? Andriej Kołmogorow (1903– 1987): rachunek prawdopodobieństwa mechanika złożoność obliczeniowa Bartosz Frej Co ma piekarz do matematyki? George Birkhoff (1884–1944): równania różniczkowe teoria ergodyczna Bartosz Frej Co ma piekarz do matematyki? Teoria ergodyczna to dziedzina matematyki zajmująca się badaniem przekształceń określonych na pewnych abstrakcyjnych przestrzeniach, ze szczególnym uwzględnieniem asymptotycznych własności tych przekształceń. Bartosz Frej Co ma piekarz do matematyki? Teoria ergodyczna to dziedzina matematyki zajmująca się badaniem przekształceń określonych na pewnych abstrakcyjnych przestrzeniach, ze szczególnym uwzględnieniem asymptotycznych własności tych przekształceń. Matematyczny model: Bartosz Frej Co ma piekarz do matematyki? Teoria ergodyczna to dziedzina matematyki zajmująca się badaniem przekształceń określonych na pewnych abstrakcyjnych przestrzeniach, ze szczególnym uwzględnieniem asymptotycznych własności tych przekształceń. Matematyczny model: X — zbiór wszystkich stanów układu Bartosz Frej Co ma piekarz do matematyki? Teoria ergodyczna to dziedzina matematyki zajmująca się badaniem przekształceń określonych na pewnych abstrakcyjnych przestrzeniach, ze szczególnym uwzględnieniem asymptotycznych własności tych przekształceń. Matematyczny model: X — zbiór wszystkich stanów układu Tt -– przekształcenia przestrzeni X (funkcje Tt : X → X) odpowiadające upływowi czasu t, tzn. po czasie t układ przechodzi od stanu x do stanu Tt (x) Bartosz Frej Co ma piekarz do matematyki? Teoria ergodyczna to dziedzina matematyki zajmująca się badaniem przekształceń określonych na pewnych abstrakcyjnych przestrzeniach, ze szczególnym uwzględnieniem asymptotycznych własności tych przekształceń. Matematyczny model: X — zbiór wszystkich stanów układu Tt -– przekształcenia przestrzeni X (funkcje Tt : X → X) odpowiadające upływowi czasu t, tzn. po czasie t układ przechodzi od stanu x do stanu Tt (x) Zakładamy, że Tt+s (x) = Tt (Ts (x)) dla każdego stanu x Bartosz Frej Co ma piekarz do matematyki? Upraszczając sytuację mierzymy stan układu jedynie co pewien czas t0 , np. co sekundę, i zamiast zestawu przekształceń Tt rozważamy tylko to jedno T = Tt0 . Bartosz Frej Co ma piekarz do matematyki? Upraszczając sytuację mierzymy stan układu jedynie co pewien czas t0 , np. co sekundę, i zamiast zestawu przekształceń Tt rozważamy tylko to jedno T = Tt0 . Otrzymujemy układ dynamiczny (X, T), czyli zbiór z działaniem pewnego przekształcenia. Bartosz Frej Co ma piekarz do matematyki? X – kwadrat, którego bokami są odcinki [0, 1) Bartosz Frej Co ma piekarz do matematyki? X – kwadrat, którego bokami są odcinki [0, 1) T – przekształcenie kwadratu, w którym kwadrat najpierw ściskamy dwukrotnie w pionie, a następnie przekrawamy na pół i jedną połówkę ustawiamy na drugiej Bartosz Frej Co ma piekarz do matematyki? X – kwadrat, którego bokami są odcinki [0, 1) T – przekształcenie kwadratu, w którym kwadrat najpierw ściskamy dwukrotnie w pionie, a następnie przekrawamy na pół i jedną połówkę ustawiamy na drugiej Bartosz Frej Co ma piekarz do matematyki? X – kwadrat, którego bokami są odcinki [0, 1) T – przekształcenie kwadratu, w którym kwadrat najpierw ściskamy dwukrotnie w pionie, a następnie przekrawamy na pół i jedną połówkę ustawiamy na drugiej ( T(x, y) = (2x, 21 y) dla x < 1 (2x − 1, 2 y + 1) dla x > Bartosz Frej 1 2 1 2 Co ma piekarz do matematyki? Rozważmy ciasto-kwadrat z nadzieniem. Bartosz Frej Co ma piekarz do matematyki? Rozważmy ciasto-kwadrat z nadzieniem. Bartosz Frej Co ma piekarz do matematyki? Rozważmy ciasto-kwadrat z nadzieniem. Bartosz Frej Co ma piekarz do matematyki? Definicja Jeśli przez P(A) oznaczymy pole zbioru A, to przekształcenie kwadratu T ma własność mieszania, gdy dla dowolnych zbiorów A i B zachodzi: P(A ∩ Tn B) → P(A) · P(B) Bartosz Frej Co ma piekarz do matematyki? Nie wszystkie przekształcenia tak ładnie mieszają Bartosz Frej Co ma piekarz do matematyki? Nie wszystkie przekształcenia tak ładnie mieszają ( T(x, y) = (x + r, y) gdy x + r < 1 (x + r − 1, y) w przeciwnym razie Bartosz Frej Co ma piekarz do matematyki? Nie wszystkie przekształcenia tak ładnie mieszają ( T(x, y) = (x + r, y) gdy x + r < 1 (x + r − 1, y) w przeciwnym razie Bartosz Frej Co ma piekarz do matematyki? {0, 1}Z – zbiór wszystkich ciągów zerojedynkowych obustronnie nieskończonych Bartosz Frej Co ma piekarz do matematyki? {0, 1}Z – zbiór wszystkich ciągów zerojedynkowych obustronnie nieskończonych Każdy punkt z odcinka [0,1) można zakodować ciągiem zerojedynkowym (zwykłym), a punkt z kwadratu ciągiem obustronnie nieskończonym ...1001010 | {z } . 001010001... | {z } y Bartosz Frej x Co ma piekarz do matematyki? ...1001010 | {z } . 001010001... | {z } y Bartosz Frej x Co ma piekarz do matematyki? ...1001010 | {z } . 001010001... | {z } y Bartosz Frej x Co ma piekarz do matematyki? ...1001010 | {z } . 001010001... | {z } y x Mnożenie przez 2 to skasowanie pierwszej współrzędnej Bartosz Frej Co ma piekarz do matematyki? ...1001010 | {z } . 001010001... | {z } y x Mnożenie przez 2 to skasowanie pierwszej współrzędnej Dzielenie przez 2 to dopisanie pierwszej współrzędnej 0 Bartosz Frej Co ma piekarz do matematyki? ...1001010 | {z } . 001010001... | {z } y x Mnożenie przez 2 to skasowanie pierwszej współrzędnej Dzielenie przez 2 to dopisanie pierwszej współrzędnej 0 Liczby z [0, 12 ) mają współrzędna 0; dodawanie zamiana tego 0 na 1 Bartosz Frej 1 2 to Co ma piekarz do matematyki? ...1001010 | {z } . 001010001... | {z } y x Mnożenie przez 2 to skasowanie pierwszej współrzędnej Dzielenie przez 2 to dopisanie pierwszej współrzędnej 0 Liczby z [0, 12 ) mają współrzędna 0; dodawanie zamiana tego 0 na 1 1 2 to Przekształcenie piekarza na kwadracie to przesunięcie ciągu o jedna pozycję w lewo( (2x, 12 y) dla x < 12 T(x, y) = (2x − 1, 12 y + 1) dla x > 21 Bartosz Frej Co ma piekarz do matematyki?