WZROST Z SACHAROZY KLONÓW DRO D Y YARROWIA
Transkrypt
WZROST Z SACHAROZY KLONÓW DRO D Y YARROWIA
Acta Sci. Pol., Biotechnologia 8(4) 2009, 25-36 WZROST Z SACHAROZY KLONÓW DRODY YARROWIA LIPOLYTICA Z GENEM INWERTAZY Z SACCHAROMYCES CEREVISIAE Ewa Walczak, Magorzata Robak1 Uniwersytet Przyrodniczy we Wrocawiu Streszczenie. Celem bada bya ocena wzrostu potencjalnych producentów heterologicznych biaek: klonów Suc+ drody Yarrowia lipolytica A-101. Wzrost z sacharozy oceniano dla 26 transformantów, dla szczepu wyjciowego (dzikiego) A-101 i referencyjnego rekombinowanego szczepu W29 ura3-302. Badane transformanty róniy si zdolnoci do wzrostu z sacharozy (dugo trwania lag fazy, moment osignicia fazy stacjonarnej wzrostu). Natomiast bez wzgldu na typ przeprowadzonej modyfikacji nie odnotowano rónic we wzrocie z fruktozy i glukozy. Oceniano take wpyw pocztkowego pH hodowli (6,8) oraz dodatku peptonu (0,1 i 0,01%) na indukcj promotora XPR2. Wykazano, e KLON1 oraz KLON10 wyrastaj obficie z sacharozy ju przy minimalnej dawce peptonu (0,01%). Z kolei stabilizacja pH w pocztkowym okresie wzrostu na poziomie 6,8 wpyna pozytywnie na przebieg hodowli. Nawet w podou zawierajcym 30% sacharozy, pomimo duszej lag fazy, klony wyrastay lepiej z buforem ni bez. Sowa kluczowe: Yarrowia lipolytica, Suc+Ura+, Suc+Ura-, sacharoza, XPR2, Bioscreen C WSTP Obecnie wiodcymi gatunkami, wykorzystywanymi w badaniach nad produkcj heterologicznych biaek, s: Saccharomyces cerevisiae, Pichia pastoris, Kluyveromyces lactis, Hansenula polymorpha, Arxula adeninivorans oraz Yarrowia lipolytica [Gellissen i in. 2005, Robak i Walczak 2009]. Ten ostatni jest kolejnym gatunkiem, zdobywajcym popularno jako gospodarz w produkcji obcych biaek. W oparciu o róne systemy ekspresji szczepy Y. lipolytica mog wydziela na litr podoa nawet kilka gramów biaek, pochodzcych od bakterii, grzybów, rolin lub ssaków, w tym ludzi [Juretzek i in. 2001, Nicaud i in. 2002]. Od lat 80. intensywnie rozwijaj si badania dotyczce udoskonalenia szczepów Y. lipolytica, w celu wydajnej produkcji heterologicznych biaek. Dotychczas opisano Adres do korespondencji – Corresponding author: Magorzata Robak, Katedra Biotechnologii i Mikrobiologii ywnoci, Uniwersytet Przyrodniczy we Wrocawiu, ul. C.K. Norwida 25, 50-375 Wrocaw, e-mail: [email protected] 26 E. Walczak, M. Robak zaledwie 16 rekombinowanych szczepów Y. lipolytica, potencjalnych producentów obcych biaek. Szczepy te posiadaj markery genetyczne, gównie w postaci auksotrofii leucynowej i uranylowej, umoliwiajce dalsz selekcj transformantów [Madzak i in. 2005]. Stosunkowo atw selekcj producentów heterologicznych biaek z wklonowanym obcym genem stanowi zdolno do utylizacji nietypowych dla tego gatunku róde wgla. Jednym z nich jest sacharoza, ulegajca hydrolizie pod wpywem inwertazy, enzymu kodowanego przez gen SUC2 u S. cerevisiae. Dziki zdolnoci do wzrostu z sacharozy, rekombinowane szczepy Y. lipolytica mog wykorzystywa substraty zawierajce sacharoz (niehydrolizowana melasa, cukier spoywczy i inne) [Nicaud i in. 1989, Wojtatowicz i in. 1997]. Tak zdolno do wzrostu z sacharozy wykazuje zaledwie osiem rekombinowanych szczepów Y. lipolytica [Madzak i in. 2005]. Rekombinowane szczepy nalece do tego gatunku drody znacznie róni si wydajnoci produkcji obcych biaek. Na wydajno produkcji heterologicznego biaka wpywa wydajno ekspresji genów (sia promotora, regulacja transkrypcji i translacji), potranslacyjne modyfikacje oraz sposób wydzielania biaka [Watson i in. 2008]. Stosowanie indukcyjnych promotorów umoliwia kontrol zarówno momentu, jak i poziomu ekspresji genu. Promotor XPR2, wykorzystany w wielu projektach zakadajcych produkcj heterologicznych biaek, jest najlepiej poznanym i najczciej stosowanym sporód znanych promotorów Y. lipolytica [Nicaud i in. 1989, Hamsa i in. 1994, Park i in. 1997]. Pomimo pozyskania przez niezalene laboratoria szczepów bdcych potencjalnymi producentami obcych biaek wci poszukiwani s nowi gospodarze, pochodzcy od szczepów dzikich izolowanych z naturalnych róde. Takim szczepem jest izobat Y. lipolytica A-101 zdeponowany w kolekcji kultur w Katedrze Biotechnologii i Mikrobiologii ywnoci Uniwersytetu Przyrodniczego we Wrocawiu, który poddano transformacji, uzyskujc liczne klony o fenotypie Suc+ [Walczak i in. 2007a,b]. Celem pracy bya ocena zdolnoci do wzrostu z sacharozy, glukozy i fruktozy klonów Y. lipolytica o fenotypie Suc+Ura+ oraz Suc+Ura- posiadajcych gen inwertazy z S. cerevisiae. Analizowano take wpyw dodatku peptonu w dawce 0,1 i 0,01% oraz buforu fosforanowego o pH 6,8 jako czynników indykujcych promotor XPR2, warunkujcego ekspresj genu SUC2. MATERIA I METODY Mikroorganizmy. Przedmiotem bada byo 26 zmodyfikowanych genetycznie szczepów drody Yarrowia lipolytica, otrzymanych na drodze transformacji szczepu dzikiego Y. lipolytica A-101 (MATA,Ura+Suc-) ekspresyjn kaset drodow z plazmidu pINA302. Kaseta drodowa integrujca w obrbie genu URA3, zawieraa sekwencj genu SUC2 drody S. cerevisiae znajdujcego si pod kontrol promotora indukcyjnego i terminatora genu XPR2 drody Y. lipolytica. Pozyskane klony wykazyway fenotyp Suc+Ura- lub Suc+Ura+ i byy wynikiem integracji kasety drodowej odpowiednio w homologiczne lub przypadkowe (heterologiczne) miejsce genomu. Zestawione w tabeli 1 szczepy drody otrzymano w 2007 roku [Walczak i in. 2007a,b]. Mikrohodowle prowadzono w analizatorze Bioscreen C, umoliwiajcym wykonanie równolegle 200 mikrohodowli oraz pomiar gstoci optycznej (OD420-580 nm) co 15 min. Do mikrostudzienek kasety wprowadzono 300 μl podoa pynnego z tiamin (MMT). ródo wgla stanowia glukoza (1%), fruktoza (1%) lub sacharoza (1–30%). Acta Sci. Pol. Wzrost z sacharozy klonów drody… 27 Tabela 1. Stosowane szczepy Y. lipolytica Table 1. Applied Y. lipolytica strains Lp. Szczep Y .lipolytica No. Strain Y .lipolytica Genotyp Genotype Fenotyp Phenotype 1. A-101 WT MATA URA3 Suc-Ura+ 2. W 29 ura3-302 ref. MATA, ura3-302:pXPR2::SUC2 Suc+Ura- 3. A-101 A18 MATA, ura3-302:pXPR2::SUC2 4. A-101 B55-3 MATA, ura3-302:pXPR2::SUC2 5. A-101 B54-6 MATA, ura3-302:pXPR2::SUC2 6. A-101 B57-4 MATA, ura3-302:pXPR2::SUC2 7. A-101 KLON 1 MATA, X-302:pXPR2::SUC2 8. A-101 KLON 10 MATA, X-302:pXPR2::SUC2 9. A-101 B7-6 MATA, X-302:pXPR2::SUC2 10. A-101 B14-6 MATA, X-302:pXPR2::SUC2 11. A-101 B10A-5 MATA, X-302:pXPR2::SUC2 12. A-101 B56-5 MATA, X-302:pXPR2::SUC2 13. A-101 B58-2 MATA, X-302:pXPR2::SUC2 14. A-101 B59-3 MATA, X-302:pXPR2::SUC2 15. A-101 B60-4 MATA, X-302:pXPR2::SUC2 16. A-101 B61-5 MATA, X-302:pXPR2::SUC2 17. A-101 B62-1 MATA, X-302:pXPR2::SUC2 18. A-101 KLON 11 MATA 19. A-101 KLON 12 MATA, X-302:pXPR2::SUC2 20. A-101 KLON 14 MATA, X-302:pXPR2::SUC2 21. A-101 KLON 17 MATA, X-302:pXPR2::SUC2 22. A-101 KLON 19 MATA URA3 23. A-101 KLON 26 MATA 24. A-101 KLON 29 MATA 25. A-101 KLON 34 MATA 26. A-101 KLON 35 MATA 27. A-101 KLON 38 MATA 28. A-101 KLON 41 MATA Biotechnologia 8(4) 2009 Suc+Ura- Suc+Ura+ Suc-Ura+ Suc+Ura+ 28 E. Walczak, M. Robak W celu indukcji promotora XPR2 dodano do podoa 0,1 lub 0,01% peptonu oraz w wybranych wariantach hodowli 50 mM bufor fosforanowy o pH 6,8. Uracyl (20 mg · l-1) dodawano w hodowli klonów niezdolnych do syntezy uracylu (fenotyp Ura-). Inokulum (50 μl) stanowia 24-godz. hodowla wstrzsana drody, prowadzona w podou YPG, w temp. 28°C, standaryzowana w sterylnym pynie fizjologicznym do gstoci zawierajcej okoo 4 · 106 komórek w mL. Gsto wyznaczono z równania krzywej zalenoci OD550 od iloci komórek obecnych w 1 ml. Komórki drody liczono w komorze Thoma, zliczajc komórki w trzech preparatach mikrobiologicznych. Hodowl prowadzono w temp. 25°C, przez 72–96 godz., przy cigym wstrzsaniu. Kady wariant hodowli wykonano w trzech powtórzeniach. Kontrol czystoci stanowio 300 μL podoa bez inokulum. Zastosowanie programu BioLink umoliwio ledzenie krzywych wzrostu w trakcie prowadzenia hodowli. Dla wybranych klonów i wariantów podoa wyznaczono: maksymalny przyrost OD w czasie (ΔODmax, h-1), plon biomasy (ODmax), czas trwania lag fazy (h) oraz czas wzrostu (h). Oznaczenie glukozy, fruktozy i sacharozy. Cukry oznaczano metod HPLC na kolumnie Animex HPX 87H poczonej z detektorem RI w temperaturze pokojowej. Szybko przepywu fazy ciekej (0,01N H2SO4) wynosia 0,6 ml · h-1. Ubytek substratu (sacharozy) oraz przyrost i ubytek produktów (glukozy i fruktozy) obliczono z powierzchni piku, w odniesieniu do standardów [Rywiska 2008]. OMÓWIENIE WYNIKÓW Wszystkie badane klony o fenotypie Suc+Ura+ wykazyway zblione wartoci plonu biomasy w mikrohodowli prowadzonej w podou MMT z 1% glukozy (rys. 1). Pewne zrónicowanie widoczne byo w dugoci trwania lag fazy poszczególnych szczepów. Najwyszy plon biomasy (1,78), przy najkrótszym czasie lag fazy (4 h) oraz maksymalnej szybkoci wzrostu równej 0,091 h-1 odnotowano dla genotypu transformanta KLON10. Najduszy czas lag fazy (~24 h) odnotowano dla szczepu referencyjnego W29ura3-302 oraz dla szczepu KLON1. Ten ostatni oraz B56-5 wyrastay najlepiej w podou MMT z 1% sacharozy i 0,1% peptonu, osigajc podobn ilo biomasy (OD = odpowiednio 1,13 i 1,14), przy maksymalnym przyrocie OD w czasie: 0,12 h-1 i 0,057 h-1 (rys. 1). Krzywe wzrostu pozostaych klonów miay przebieg liniowy, a maksymalny plon biomasy nie przekroczy 0,7 (OD). Szczep wyjciowy nie wyrasta w warunkach dowiadczenia. W odrbnym dowiadczeniu stwierdzono, e poszczególne klony o fenotypie Suc+Ura+ w zrónicowany sposób wyrastaj w podou MMT z 1% sacharozy i 0,1% peptonu (rys. 2). Oceniano wzrost szczepu wyjciowego oraz 13 klonów. Krzywe sporzdzone dla wikszoci transformantów, a zwaszcza dla KLON10, obrazuj liniowy wzrost drody i wskazuj jednoczenie na zrónicowany metabolizm szczepów. Tym razem najwyszy plon biomasy odnotowano dla KLON1 i KLON10. Wynosi on 1,48 i 1,55 wartoci OD, przy maksymalnym przyrocie w czasie 0,11 h-1 i 0,06 h-1, odpowiednio dla pierwszego i drugiego z opisywanych klonów. Warto maksymalnej szybkoci wzrostu szczepu KLON1, wyznaczona w dwóch dowiadczeniach bya podobna (0,12 h-1 oraz 0,11 h-1). Niemniej szybko wzrostu transformantów bya ponad dwukrotnie nisza ni warto wyznaczona przez Robak [2007] dla szczepu wyjciowego (dzikiego) Acta Sci. Pol. Wzrost z sacharozy klonów drody… 29 A-101 i jego mutantów octanowych wyrastajcych w podou MMT z glukoz. Szczep dziki (A-101) oraz mutanty octanowe w zrónicowany sposób wyrastay take w podou z glicerolem, octanem sodu, etanolem. Zatem nieukierunkowane zmiany w genomie, czyli mutacje spowodowane nawietlaniem w UV, prowadz do pozyskania szczepów o zrónicowanych waciwociach metabolicznych. Moliwe jest, e obserwowane rónice we wzrocie pozyskanych klonów o fenotypie Suc+, uzyskanych po transformacji jednego szczepu wyjciowego t sam sekwencj, mogy by spowodowane integracj kasety w odmienne miejsca genomu. Moe to by zwizane z wpywem „ssiedztwa” rónych sekwencji na regulacj ekspresji genu inwertazy lub obecnoci dwóch kopii wprowadzonego genu SUC2 potwierdzon w badaniach dla B56-5 (wyniki przygotowywane do druku). Efektem tego moe by zrónicowana indukcja promotora XPR2 u rónych szczepów. Bez peptonu klony Y. lipolytica z genem inwertazy nie s zdolne do wzrostu w podou z sacharoz. Indukcj peptonem promotora XPR2 odnotowali ju w 1989 roku Nicaud i in., a potwierdzili Blanchin-Roland i in. [1994] oraz Madzak i in. [2000], wykazujc jednoczenie wpyw pH na regulacje jego ekspresji. 1 OD [420 –- 580 nm] MMT Glu 1% MMT Glu1% 2 2 1,75 3 4 1,5 5 1,25 Szczep – Strain 6 7 1. Y. lipolytica A-101 B7-6 0,75 8 2. Y. lipolytica A-101 B10A-5 0,5 9 1 3. Y. lipolytica A-101 B14-6 0,25 10 0 11 4. Y. lipolytica A-101 B56-5 12 5. Y. lipolytica A-101 B58-2 0 6 12 18 24 30 36 42 48 54 60 66 czas czas [h] [h] – time 6. Y. lipolytica A-101 B59-3 7. Y. lipolytica A-101 B60-4 MMT 1% Pepton 0,1% MMTSuc Suc1% Pepton0,1% 2 OD [420 –- 580 nm] 1 3 8. Y. lipolytica A-101 B61-5 9. Y. lipolytica A-101 B62-1 1,75 4 1,5 5 10. Y. lipolytica A-101 KLON 1 1,25 6 11. Y. lipolytica A-101 KLON 10 1 7 8 0,75 9 0,5 12. Y. lipolytica A-101 W29 ura3-302 10 0,25 11 0 0 6 12 18 24 30 36 42 czas [h] time czas– [h] 48 54 60 66 12 13 Rys. 1. Wzrost klonów o fenotypie Suc+Ura+ na podou MMT z 1% glukozy oraz z 1% sacharozy i 0,1% peptonu Fig. 1. Suc+Ura+ clones growth on MMT medium with 1% glucose and 1% sucrose and 0,1% peptone Biotechnologia 8(4) 2009 E. Walczak, M. Robak 30 2 MMT Sacharoza 1%, Pepton 0,1% Sucrose Peptone OD [420 -– 580 nm] 1,75 1 2 3 1,5 4 5 1,25 Szczep – Strain 6 1 7 1. Y. lipolytica A-101 WT 8 0,75 2. Y. lipolytica A-101 KLON 1 9 0,5 10 3. Y. lipolytica A-101 KLON 10 11 0,25 12 0 13 0 8 16 24 32 40 48 56 64 72 80 88 96 4. Y. lipolytica A-101 KLON 11 5. Y. lipolytica A-101 KLON 12 14 6. Y. lipolytica A-101 KLON 14 czasczas [h] –[h] time 7. Y. lipolytica A-101 KLON 17 MMT S ach aroz a 1%, Pe pton 0,01% Sucrose Peptone OD [420 –- 580 nm] 2 8. Y. lipolytica A-101 KLON 19 1 2 1,75 3 1,5 4 9. Y. lipolytica A-101 KLON 26 10. Y. lipolytica A-101 KLON 29 5 1,25 1 6 11. Y. lipolytica A-101 KLON 34 7 12. Y. lipolytica A-101 KLON 35 8 0,75 9 13. Y. lipolytica A-101 KLON 38 0,5 10 14. Y. lipolytica A-101 KLON 41 0,25 11 12 0 13 0 8 16 24 32 40 48 56 64 72 80 88 96 14 czascz [h]as– [h time ] Rys. 2. Wzrost wybranych szczepów o fenotypie Suc+Ura+ na podou MMT z 1% sacharozy oraz 0,1 lub 0,01% peptonu Fig. 2. Growth of Suc+Ura+ selected strains on MMT medium with 1% sucrose and 0,1 or 0,01% peptone MMT Suc 1%Pepton Pepton 0,1% 0,1% Uracyl MMT Suc1% Uracyl 2 Peptone Szczep – Strain Uracil OD [420 –- 580 nm] 1,75 1 1. Y. lipolytica A-101 B54-6 2 2. Y. lipolytica A-101 B55-3 1 3 3. Y. lipolytica A-101 B57-4 0,75 4 4. Y. lipolytica A-101 A18 1,5 1,25 0,5 5 0,25 6 0 0 8 16 24 32 40 48 56 64 72 80 5. Y. lipolytica A-101 WT 6. Y. lipolytica A-101 W29 ura3-302 czasczas [h] –[h] time Rys. 3. Wzrost klonów o fenotypie Suc+Ura- na podou MMT z 0,1% peptonu, 1% sacharozy i uracylem Fig. 3. Growth of Suc+Ura- strains on MMT medium with 0,1% peptone, 1% sucrose and uracil Acta Sci. Pol. Wzrost z sacharozy klonów drody… 31 Wad stosowania tego promotora w produkcji biaka prowadzonej na skal przemysow jest konieczno regulacji jego aktywnoci, wymagajca obecnoci peptonu lub utrzymania odpowiedniego pH rodowiska. Dlatego dy si do pozyskania klonów, u których ju minimalna dawka peptonu warunkuje aktywno promotora. W przypadku badanych transformantów zastosowano dwie dawki peptonu: 0,01 i 0,1%. Z danych przedstawionych na rysunku 2 wynika, e przy dawce 0,1% wyrastaj wszystkie klony, a niektórym do wzrostu z sacharozy wystarcza ju 0,01% peptonu. Zatem dla pozyskanych klonów wystarczajca dawka induktora jest od 1,7 do 50 razy mniejsza, ni dawka odnotowana przez innych badaczy [Nicaud i in. 1989, Förster i in. 2007]. W niezalenych badaniach stwierdzili oni, e niezbdna dawka peptonu, warunkujca ekspresj inwertazy wynosi od 0,17 do 0,5%. W warunkach dowiadczenia przy 0,01% dodatku peptonu dobrze wyrastay dwa transformanty: KLON1 i KLON10. Wysoki by plon biomasy (odpowiednio 1,69 i 1,65 OD) i zadowalajcy przyrost OD w czasie (odpowiednio 0,11 i 0,094 h-1) (rys. 2). Czas trwania lag fazy dla KLON1 by taki sam jak w hodowli z 0,1% peptonu, a dla KLON10 by krótszy o ponad 3 godziny. Wydaje si wic, e promotor XPR2 u tych dwóch klonów jest w inny sposób regulowany ni u pozostaych transformantów, które przy 0,01% peptonu nie byy zdolne do wzrostu z sacharozy. Prawdopodobnie indukcja samego promotora u tych klonów jest gównie wynikiem dziaania pH, a mniej peptonu. Podobne spostrzeenia odnotowali Förster i in. [2007]. W kolejnym dowiadczeniu analizowano wzrost w podou MMT z 1% sacharozy i 0,1% peptonu klonów o fenotypie Suc+Ura-. Wyrastay one sabiej z sacharozy ni klony o fenotypie Suc+Ura+ (rys. 3). Najwyszy plon biomasy, równy 1,09 OD, przy rednim maksymalnym przyrocie OD 0,054 h-1, stwierdzono dla szczepu referencyjnego W29ura3-302. Sporód pozyskanych transformantów najwyszy plon biomasy (OD 0,751), najwikszy maksymalny przyrost OD w czasie (0,072 h–1) i najkrótszy okres lag fazy (4 h) odnotowano dla klonu B55-3. Pozostae klony wyrastay sabiej i nie osigny stacjonarnej fazy wzrostu. Kolejn mikrohodowl prowadzono dla szczepu wyjciowego, klonów o fenotypie Suc+Ura+ (B56-5) oraz Suc+Ura- (A18 oraz B57-4). Jako ródo wgla zastosowano 1% sacharozy, 1% fruktozy lub 1% glukozy. Jednolity wzrost klonów odnotowano na podou z 1% glukozy oraz 1% fruktozy (rys. 4). Szczep wyjciowy (dziki) oraz B57-4 wyrastay najlepiej z glukozy, osigajc plon biomasy (OD) 1,67 i 1,64. Dla pozostaych klonów warto ta bya minimalnie nisza. Dla wszystkich szczepów oraz rodzica mona zaobserwowa, e wzrost logarytmiczny transformantów trwa 12–24 godzin hodowli na glukozie i 18–30 h hodowli na fruktozie, co wiadczy o tym, e przeprowadzone modyfikacje nie wpyny na szybko wykorzystania glukozy i fruktozy. Natomiast przeprowadzona analiza ponownie wykazaa zrónicowan zdolno wybranych klonów do hydrolizy sacharozy (rys. 4). Szczep B56-5 osiga najwikszy plon biomasy oraz wykazywa najwikszy przyrost OD w czasie. W badaniach z wykorzystaniem promotora XPR2 warunkiem jego indukcji jest dodatek peptonu oraz utrzymanie pH 6,8 hodowli np. przez dozowanie 2,5–10 N NaOH. Dlatego w nastpnym cyklu mikrohodowli analizowano wpyw buforu fosforanowego pH 6,8 na plon biomasy, szybko przyrostu OD oraz dugo lag fazy szczepu wyjciowego i trzech klonów o fenotypie Suc+Ura+: KLON1, B56-5 oraz B60-4. Biotechnologia 8(4) 2009 E. Walczak, M. Robak 32 M M T Sacharoza 1% Pe pton 0,1% Sucrose Peptone 2 OD [420 –- 580 nm] 1,75 2 1,5 1,25 1 2 1 0,75 3 0,5 1 0,25 4 0 0 M M T Gluk oza 1% Glucose 2 1,75 OD [420 -– 580 nm] 6 12 18 24 30 36 42 48 54 60 66 72 78 84 90 czas czas [h] [h] – time 1 1,5 2 1,25 Szczep – Strain 1. Y. lipolytica A-101 WT 2. Y. lipolytica A-101 B56-5 1 3 0,75 0,5 4 0,25 3. Y. lipolytica A-101 A18 4. Y. lipolytica A-101 B57-4 0 0 M M T Fruktoza 1% Fructose 2 1,75 OD [420 -– 580 nm] 6 12 18 24 30 36 42 48 54 60 66 72 78 84 90 czas czas [h] [h] – time 1 1,5 1,25 2 1 0,75 3 0,5 4 0,25 0 0 6 12 18 24 30 36 42 48 54 60 66 72 78 84 90 czas [h] – time czas [h] Rys. 4. Wzrost wybranych klonów na podoach MMT z 1% sacharozy i 0,1% peptonu; 1% glukozy oraz 1% fruktozy Fig. 4. Growth of selected strains on MMT medium with 1% sucrose and 0,1% peptone; 1% glucose and 1% fructose Zastosowano podoe MMT z sacharoz w iloci od 1 do 30%, z 0,1% dodatkiem peptonu oraz buforem fosforanowym pH 6,8. Obecno buforu pozytywnie wpyna na plon biomasy uzyskanej w podou z rónymi dawkami sacharozy. Wszystkie klony wyrastay lepiej w zbuforowanym podou (rys. 5). Nie odnotowano znacznych zmian we wzrocie w podou zawierajcym od 1 do 10% sacharozy, a najwikszy plon biomasy (OD = 1,493) uzyskano dla KLON1 w podou z 5% sacharozy. Dopiero przy 20 i 30% dawce róda wgla obserwowano niszy wzrost klonów. W podou bez dodatku buforu fosforanowego pH 6,8 najwyszy plon biomasy (OD = 1,281) uzyskano dla Acta Sci. Pol. Wzrost z sacharozy klonów drody… 33 B56-5 w podou z 10% sacharozy, w którym take pozostae szczepy wyrastay najlepiej. Najwikszy wpyw obecnoci buforu na plon biomasy dla wszystkich klonów odnotowano w podou z 1 i 5% sacharozy. Odnotowano a 0,7 punktu rónicy OD. Natomiast jednoczenie ze wzrostem stenia sacharozy mala wpyw buforu na plon biomasy. Prawdopodobnie zastosowany ukad buforowy by za saby w stosunku do iloci wydzielanego kwasu cytrynowego i obserwowano zahamowanie wzrostu drody. Drode te s znane z biosyntezy cytrynianu, znacznie zakwaszajcego podoe [Wojtatowicz i in. 1997]. Podoe PodoeMMT MMTbez bezbuforu buforu Medium MMT without buffer Podoe PodoeMMT MMTzzbuforem buforem Medium MMT with buffer 2 1,5 1 2 1 3 0,5 4 O D [4 8 0 - 5 2 0 n m ] O D [4 8 0 - 5 2 0 n m ] 2 0 2 3 0,5 4 5 10 20 30 1 5 10 20 Stenie sacharozy [%] Stenie sacharozy [%] Sucrose concentrated Stenie sacharozy [%] Stenie sacharozy [%] Sucrose concentrated Podoe PodoeMMT MMTz zbuforem buforem Medium MMT with buffer Podoe PodoeMMT MMTbez bezbuforu buforu Medium MMT without buffer 0,15 0,1 1 2 3 0,05 4 0 1 5 10 20 30 Szybko przyrostu OD [g/L/h]] S z y bk o p r z y r o s tu O D Increase [g /L /h speed ] Szybko S z y b przyrostu k o p r z y rOD o s tu[g/L/h]] OD Increase [g /L /h]]speed 1 1 0 1 30 Szczep – Strain 0,15 0,1 1 2 3 0,05 4 0 1 5 10 20 Stenie sacharozy [%] Stenie sacharozy [%] Sucrose concentrated Stenie sacharozy [%] Stenie sacharozy [%] Sucrose concentrated Podoe MMT z buforem Podoe MMT z buforem Medium MMT with buffer Podoe MMT bez buforu Podoe MMT bez buforu Medium MMT without buffer 30 1. Y. lipolytica A-101 KLON 1 2. Y. lipolytica A-101 B56-5 3. Y. lipolytica A-101 B60-4 4. Y. lipolytica A-101 WT 18 18 15 12 1 9 2 6 3 3 4 0 L a g fa z a [h ] 15 L a g fa z a [h] 1,5 12 1 9 2 6 3 3 4 0 1 5 10 20 Stenie sacharozy Stenie sacharozy [%] [%] Sucrose concentrated 30 1 5 10 20 30 Stenie sacharozy [%] Stenie sacharozy [%] Sucrose concentrated Rys. 5. Wzrost klonów o fenotypie Suc+Ura+ na podou MMT z 1–30% sacharozy, 0,1% peptonu oraz buforem fosforanowym o pH 6,8 Fig. 5. Growth of Suc+Ura+ strains on MMT medium with 1–30% sucrose, 0,1% peptone and phosphate buffer pH 6,8 Biotechnologia 8(4) 2009 34 E. Walczak, M. Robak Stwierdzono pozytywny wpyw obecnoci buforu fosforanowego o pH 6,8 na szybko wzrostu i to bez wzgldu na stenie sacharozy w podou. W zbuforowanym podou MMT szybko przyrostu OD dla KLON1 i B56-5 rosa wraz z gradacj stenia sacharozy, osigajc maksymaln warto w podou z 20% sacharozy (odpowiednio 0,076 i 0,124 h-1) (rys. 5). Dla szczepu B60-4 maksymaln szybko przyrostu OD odnotowano w podou z 5% sacharozy (0,096 h-1). W przypadku drody hodowanych w podou bez buforu fosforanowego, maksymalne szybkoci przyrostu OD byy mniejsze i to bez wzgldu na stenie róda wgla. Najwysze wartoci przyrostu OD (0,088 i 0,08 h-1) odnotowano przy 1 i 5% sacharozy, odpowiednio dla KLON1 oraz B56-5. Dodatek buforu mia take wpyw na dugo trwania lag fazy klonów. Obecno buforu fosforanowego spowodowaa wyduenie lag fazy dla wszystkich klonów (rys. 5). Jedynie klon B60-4 w podou z 10% sacharozy mia krótszy czas lag fazy ni w podou bez buforu. W podou MMT bez dodatku buforu czas lag fazy by zdecydowanie krótszy, a wzrost stenia sacharozy powodowa jego wyduenie do 10–12 godzin. Najwiksze rónice w czasie trwania lag fazy (8–11 h), ze wzgldu na obecno lub brak buforu obserwowano w podou z 5 i 20% sacharozy. WNIOSKI 1. Transformanty drody Yarrowia lipolytica A-101 o fenotypie Suc+Ura+ oraz Suc+Ura- w róny sposób wyrastay z sacharozy. Wynika to prawdopodobnie z integracji ekspresyjnej kasety drodowej w róne miejsca genomu oraz odmiennej indukcji promotora XPR2. 2. Dwa klony o fenotypie Suc+Ura+ wyrastay z sacharozy, przy nie opisanej dotd bardzo niskiej dawce peptonu (0,01%). Dla pozostaych klonów niezbdne byo stosowanie dziesiciokrotnie wikszej dawki induktora. 3. Stwierdzono take, e w zbuforowanym rodowisku (pH 6,8) komórki intensywnie si dzieliy, nie osigajc stacjonarnej fazy wzrostu. 4. Badane klony nie róniy si we wzrocie z glukozy oraz fruktozy. Wprowadzone modyfikacje genetyczne nie wpyny na komórkowy metabolizm tych róde wgla. PIMIENNICTWO Blanchin-Roland S., Cordero Otero R.R., Gaillardin C., 1994. Two upstream activating sequence control the expression of the XPR2 Gene in the yeast Yarrowia lipolytica. Mol. Cell Biol., 14 (1): 327–338. Förster A., Aurich A., Mauersberger S., Barth G., 2007a. Citric acid production from sucrose using a recombinant strain of the Yarrowia lipolytica. Appl. Microbiol. Biotechnol., 75 (6): 1409–1417. Gellissen G., Kunze G., Gaillardin C., Cregg J.M., Berardi E., Veenhuis M., van der Klei I., 2005. New yeast expression platforms based on methylotrophic Hansenula polymorpha and Pichia pastoris and on dimorphic Arxula adeninivorans and Yarrowia lipolytica – A comparison. FEMS Yeast Res., 5: 1079–1096. Acta Sci. Pol. Wzrost z sacharozy klonów drody… 35 Hamsa P.V., Chattoo B.B., 1994. Cloning and growth-regulated expression of the gene encoding the hepatitis B virus middle surface antigen in Yarrowia lipolytica. Gene, 143: 165–170. Juretzek T., Le Dall M.T., Mauersberger S., Gaillardin C., Barth G., Nicaud J.M., 2001. Vectors for gene expression and amplification in the yeast Yarrowia lipolytica. Yeast, 30, 18(2): 97–113. Madzak C., Nicaud J.M., Gaillardin C., 2005. Yarrowia lipolytica, [in:] Gellissen G., (Ed)., Production of recombinant proteins. Novel Microbial and Eukaryotic Expression System. WILEY-VCH VerlagGmbH & Co. KgaA. Madzak C., Treton B., Blanchin-Roland S., 2000. Strong hybrid promoters and integrative expression/secretion vectors for quasi-constitutive expression of heterologous proteins in the yeast Yarrowia lipolytica. J. Mol. Microbiol. Biotechnol., 2(2): 207–216. Nicaud J.M., Fabre E., Gaillardin C., 1989. Expression of invertase activity in Yarrowia lipolytica and its use as a selective marker. Curr. Genet., 16 (4): 253–260. Nicaud J.M., Madzak C., van der Broek P., Gysler C., Duboc P., Niederberger P., Gaillardin C., 2002. Protein expression and secretion in the yeast Yarrowia lipolytica. FEMS Yeast Res., 2: 371–379. Park C.S., Chang C.C., Kim J.Y., Ogrydziak D.M., Ryu D.Y., 1997. Expression, secretion, and processing of rice α-Amylase in the yeast Yarrowia lipolytica. J. Biol. Chem., 272: 6876– 6881. Robak M., 2007. Yarrowia lipolytica specific growth rate on acetate medium supplemented with glucose, glycerol, ethanol. Acta Sci. Pol., Biotechnol., 6(1): 23–31. Robak M., Walczak E., 2009. Niekonwencjonalne drode w produkcji heterologicznych biaek, Biotechnologia, 49(87): 46–65. Rywiska A., 2008. Wykorzystanie glicerolu odpadowego do biosyntezy kwasu cytrynowego przez Yarrowia lipolytica Wratislavia AWG7. Acta Sci. Pol., Biotechnol. 7(4): 13–22. Walczak E., Robak M., Mauersberger S., 2007a. Transformacja szczepu niekonwencjonalnych drody Yarrowia lipolytica. III Krajowy Kongres Biotechnologii, 09–12 wrzenia 2007a, Pozna. Walczak E., Robak M., Mauersberger S., 2007b. Gene disruption, transformants selection and physiologic properties of Yarrowia lipolytica A101 clones. 8th International Symposium on Biocatalysis and Biotransformations –BIOTRANS 2007. 08–13.07.2007b, Oviedo, Hiszpania. Watson J.D., Baker T.A., Bell S.P., Gann A., Levine M., Losick R., 2008. Molecular biology of the gene (6th Edition). Cold Spring Harbor Laboratory Press, New York. Wojtatowicz M., Rymowicz W., Robak M., arowska B., Nicaud J.M., 1997. Kinetics of cell growth amd citric acid production by Yarrowia lipolytica Suc+ transformants in sucrose media. Pol. J. Food Nutr. Sci., 6/47: 4, 49–54. GROWTH ON SUCROSE OF YARROWIA LIPOLYTICA YEASTS CLONES WITH INVERTASE GENE FROM SACCHAROMYCES CEREVISIAE Abstract. The aim of the study was to evaluate the growth of potential heterologous proteins producers: Suc+ clones of Yarrowia lipolytica A-101. Growth of 26 transformants, parental strain (wild) and reference strain W29ura3-302 was studied. Transformants showed differences in the ability of growth on sucrose (biomass, lag time duration, beginning of stationary phase). Beside the type of transformation, no differences in yeasts growth were observed on glucose and fructose. Biotechnologia 8(4) 2009 E. Walczak, M. Robak 36 Influence of pH (6,8) and peptone addition (0,01 and 1%) on XPR2 promoter induction was analyzed. Both inducers were effective, allowing yeasts growth on sucrose. Growth of two transformants: KLON1 and KLON10 on sucrose was abundant, even with minimal peptone dose (0,01%). Stabilization of pH at 6,8 in the first hours of yeasts growth had a positive effect on culture. Clones grew better with buffer in the medium with 30 % sucrose, a substrate concentration which has induced longer lag phase. Key words: Yarrowia lipolytica, Suc+Ura+, Suc+Ura-, sucrose, XPR2, Bioscreen C Zaakceptowanodo druku – Accepted for print: 15.12.2009 Do cytowania – For citation: Walczak E., Robak M., 2009. Wzrost z sacharozy klonów drody Yarrowia lipolytica z genem inwertazy z Saccharomyces cerevisiae. Acta Sci. Pol. Biotechnol. 8(4), 25–36. Acta Sci. Pol.