Osiedle Zodiak prognoza-opiniowanie
Transkrypt
Osiedle Zodiak prognoza-opiniowanie
MIEJSKA PRACOWNIA URBANISTYCZNA MPU-ORZ2/7322-493/Rz/09 5066/10 PROGNOZA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO DOTYCZĄCA PROJEKTU MIEJSCOWEGO PLANU ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO „OSIEDLE ZODIAK” W POZNANIU OPRACOWANIE: ZESPÓŁ OPRACOWAŃ ŚRODOWISKOWYCH MGR KATARZYNA SYDOR MGR JOANNA ZOMERSKA MGR KRYSTYNA BEREZOWSKA-APOLINARSKA - AKUSTYKA WOJEWODY WLKP. NR 0006 BIEGŁY Z LISTY POZNAŃ, PAŹDZIERNIK 2010 R. PROGNOZA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO DOTYCZĄCA PROJEKTU MPZP „OSIEDLE ZODIAK” W POZNANIU 1. WPROWADZENIE ............................................................................................................... 3 1.1. Informacje wstępne......................................................................................................3 1.2. Podstawy formalno-prawne opracowania .......................................................................3 1.3. Cel i zakres merytoryczny opracowania ..........................................................................4 1.4. Wykorzystane materiały i metody pracy .........................................................................4 2. CHARAKTERYSTYKA ORAZ STAN ŚRODOWISKA PRZYRODNICZEGO ............................... 8 2.1. PołoŜenie, uŜytkowanie i zagospodarowanie terenu ....................................................... 8 2.2. Rzeźba terenu ..............................................................................................................9 2.3. Budowa geologiczna i warunki gruntowe......................................................................10 2.4. Warunki wodne ..........................................................................................................10 2.5. Szata roślinna ............................................................................................................12 2.6. Świat zwierzęcy..........................................................................................................12 2.7. Gleby.........................................................................................................................13 2.8. Klimat lokalny ............................................................................................................14 2.9. Dziedzictwo kulturowe ................................................................................................14 2.10. Jakość powietrza atmosferycznego ..............................................................................15 2.11. Klimat akustyczny.......................................................................................................18 2.12. Jakość wód ................................................................................................................19 3. ISTNIEJĄCE PROBLEMY OCHRONY ŚRODOWISKA ISTOTNE Z PUNKTU WIDZENIA REALIZACJI PROJEKTU PLANU, W SZCZEGÓLNOŚCI DOTYCZĄCE OBSZARÓW CHRONIONYCH NA PODSTAWIE USTAWY O OCHRONIE PRZYRODY ............................. 21 4. INFORMACJA O GŁÓWNYCH CELACH I ZAWARTOŚCI PROJEKTU PLANU ...................... 26 4.1. Cel opracowania projektu planu ..................................................................................26 4.2. Ustalenia projektu planu .............................................................................................26 4.3. Powiązanie ustaleń projektu planu z innymi dokumentami ............................................31 4.4. Potencjalne zmiany stanu środowiska w przypadku braku realizacji ustaleń projektu planu32 5. CELE OCHRONY ŚRODOWISKA USTANOWIONE NA SZCZEBLU MIĘDZYNARODOWYM I KRAJOWYM ISTOTNE Z PUNKTU WIDZENIA PROJEKTOWANEGO DOKUMENTU............ 34 6. PRZEWIDYWANE ODDZIAŁYWANIA USTALEŃ PROJEKTU PLANU NA ŚRODOWISKO .... 38 6.1. Oddziaływanie na powierzchnię ziemi ..........................................................................38 6.2. Oddziaływanie na wody powierzchniowe i podziemne ...................................................39 6.3. Oddziaływanie na róŜnorodność biologiczną i krajobraz.................................................41 6.4. Oddziaływanie na szatę roślinną ..................................................................................42 6.5. Oddziaływanie na świat zwierzęcy ...............................................................................43 6.6. Oddziaływanie na ludzi ...............................................................................................43 6.7. Oddziaływanie na powietrze........................................................................................44 6.8. Oddziaływanie na klimat akustyczny ............................................................................45 6.9. Oddziaływanie na dziedzictwo kulturowe......................................................................48 6.10. Oddziaływanie na dobra materialne .............................................................................48 6.11. Oddziaływanie na obszary chronione, w tym obszary Natura 2000.................................48 6.12. Oddziaływanie transgraniczne .....................................................................................49 6.13. Pola elektromagnetyczne ............................................................................................49 7. PROPOZYCJE DOTYCZĄCE PRZEWIDYWANYCH METOD ANALIZY SKUTKÓW REALIZACJI POSTANOWIEŃ MIEJSCOWEGO PLANU ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO ORAZ CZĘSTOTLIWOŚCI JEJ PRZEPROWADZANIA ................................................................... 50 8. ROZWIĄZANIA ALTERNATYWNE DO ROZWIĄZAŃ ZAWARTYCH W PROJEKCIE PLANU51 9. WNIOSKI ......................................................................................................................... 52 10.STRESZCZENIE ................................................................................................................ 53 ZAŁĄCZNIKI GRAFICZNE 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. Granica obszaru objętego opracowaniem mpzp na tle ortofotomapy miasta Poznania Hipsometria Mapa glebowa Geologia Dokumentacja fotograficzna terenu opracowania Projekt mpzp „Osiedle Zodiak” w Poznaniu, MPU 2010r. – etap procedury planistycznej – opiniowanie Zasięgi oddziaływania hałasu samochodowego w porze dzienno-wieczorno-nocnej (LDWN) – w stanie istniejącym Zasięgi oddziaływania hałasu samochodowego w w porze nocnej (LN) – stanie istniejącym Zestawienie przewidywanych znaczących oddziaływań jakie spowoduje realizacja zapisów projektu miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego na poszczególne komponenty środowiska przyrodniczego 2 PROGNOZA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO DOTYCZĄCA PROJEKTU MPZP „OSIEDLE ZODIAK” W POZNANIU 1. WPROWADZENIE 1.1. Informacje wstępne Przedmiotem niniejszego opracowania jest prognoza oddziaływania na środowisko dotycząca projektu miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego „Osiedle Zodiak” w Poznaniu. Projekt planu opracowywany jest na podstawie uchwały Nr LVI/745/V/2009 Rady Miasta Poznania z dnia 9 czerwca 2009 r. w sprawie przystąpienia do sporządzenia miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego „Osiedle Zodiak” w Poznaniu. Planem objęto obszar połoŜony we wschodniej części Poznania, w dzielnicy Nowe Miasto, w niedalekiej odległości od centrum miasta (ok. 4 km). Obszar projektu planu połoŜony jest po południowej stronie wschodniego klina zieleni, ukształtowanego wzdłuŜ doliny rzeki Cybiny. Jego granice wyznaczają: od północy ul. abpa W. Dymka, od wschodu ul. Szwajcarska, od południa ul. Kurlandzka i od zachodu ul. Chartowo. Przedmiotowy obszar stanowi głównie obszar osiedla mieszkaniowego, zainwestowany zarówno zabudową wielorodzinną, jak i jednorodzinną. Powierzchnia obszaru objętego sporządzeniem planu miejscowego wynosi 29,1 ha. 1.2. Podstawy formalno-prawne opracowania Obowiązek sporządzenia prognozy oddziaływania na środowisko wynika z ustawy z dnia 3 października 2008 r. o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz ocenach oddziaływania na środowisko1. W myśl powyŜszej ustawy prognoza oddziaływania na środowisko stanowi podstawowy dokument niezbędny do przeprowadzenia postępowania w sprawie strategicznej oceny oddziaływania na środowisko skutków realizacji polityki, strategii, planu lub programu. Zgodnie z art. 51 ust. 1 organ opracowujący m.in. projekt planu zagospodarowania przestrzennego obligatoryjnie sporządza prognozę oddziaływania na środowisko. Na obowiązek sporządzenia prognozy oddziaływania na środowisko dotyczącej projektu planu miejscowego wskazuje równieŜ art. 17, pkt. 4 ustawy z dnia 27 marca 2003 r. o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym2, zgodnie z którym wójt, burmistrz albo prezydent miasta sporządza projekt planu miejscowego wraz z prognozą, uwzględniając zapisy studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy. Stosownie do tej ustawy projekt planu wraz z prognozą oddziaływania na środowisko przedkładane są instytucjom i organom właściwym do zaopiniowania i uzgodnienia projektu planu, a takŜe są przedmiotem społecznej oceny – podlegają wyłoŜeniu do publicznego wglądu. 1 2 Dz. U. Nr 199, poz. 1227 ze zmianami Dz. U. Nr 80, poz. 717 ze zmianami 3 PROGNOZA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO DOTYCZĄCA PROJEKTU MPZP „OSIEDLE ZODIAK” W POZNANIU 1.3. Cel i zakres merytoryczny opracowania Głównym celem sporządzenia prognozy oddziaływania na środowisko jest wskazanie przewidywanego wpływu na środowisko, jaki moŜe mieć miejsce na skutek realizacji dopuszczonych w projekcie planu form zagospodarowania przestrzennego. W tym celu w prognozie ocenia się relacje pomiędzy przyjętymi w projekcie planu rozwiązaniami planistycznymi, a uwarunkowaniami środowiska przyrodniczego, a takŜe aspektami gospodarczymi i społecznymi, zgodnie z zasadą zrównowaŜonego rozwoju. W prognozie oddziaływania na środowisko analizie i ocenie podlega projekt uchwały w sprawie miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego (tekst) wraz z rysunkiem, stanowiącym załącznik graficzny uchwały. Szczegółowy zakres informacji wymaganych w prognozie określony jest w art. 51 ust. 2 ustawy z dnia 3 października 2008 r. o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz ocenach oddziaływania na środowisko. Zgodnie z art. 52 ust. 1 ww. ustawy prognoza oddziaływania na środowisko musi być opracowana stosownie do stanu współczesnej wiedzy i metod oceny, a informacje w niej zawarte dostosowane do zawartości i stopnia szczegółowości informacji zawartych w projekcie planu miejscowego. Stosownie do wymogu art. 53 ww. ustawy zakres i stopień szczegółowości informacji zawartych w niniejszej prognozie został uzgodniony z właściwymi organami, wskazanymi w art. 57 i 58 ustawy – Regionalnym Dyrektorem Ochrony Środowiska w Poznaniu (pismem RDOŚ-30-OO.III7041-403/10/pw z dnia 26.04.2010 r.) oraz Państwowym Powiatowym Inspektorem Sanitarnym w Poznaniu (pismem NS-72/1-70(1)/10 z dnia 06.04.2010 r.). 1.4. Wykorzystane materiały i metody pracy Przy opracowaniu niniejszej prognozy wykorzystano następujące materiały źródłowe: Literatura: • Geografia Polski. Mezoregiony fizyczno-geograficzne Kondracki J., Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 1994, • Geografia fizyczna Niziny Wielkopolskiej, Cz. 1 Geomorfologia Krygowski B., PTPN, Wydz. Mat.Przyr., Poznań 1961, • Przyrodnicze aspekty bezpiecznego budownictwa JeŜ J., Wydawnictwo Politechniki Poznańskiej, Poznań 2001, • Fizjografia urbanistyczna Szponar A., Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2003, • Atlas geochemiczny Poznania i okolic Lis J., Pasieczna A., Państwowy Instytut Geologiczny, Warszawa 2005, • Ocena stanu i tendencje zmian czystości wód Cybiny, Ryszard Gołdyn, Zbigniew Ziętkowiak, w: Wody powierzchniowe Poznania. Problemy wodne obszarów miejskich, tom II, pod red. Alfreda Kanieckiego i Jadwigi Rotnickiej, Sorus Poznań 1995, 4 PROGNOZA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO DOTYCZĄCA PROJEKTU MPZP „OSIEDLE ZODIAK” W POZNANIU • ENERGIA elektryczna: „Pole elektryczne i magnetyczne generowane przez napowietrzne linie SN i WN”; Nadolny Z., Siodła K. i in., Politechnika Poznańska, marzec 2010. Materiały kartograficzne • mapa zasadnicza dla obszaru planu w skali 1:1000, • mapa ewidencyjna gruntów w skali 1:1000, • mapa glebowo-rolnicza, • mapa hydrograficzna w skali 1:50 000, ark. N-33-130-D Poznań, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 2001, • mapa sozologiczna w skali 1:50 000, ark. N-33-130-D Poznań, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 2004, • szczegółowa mapa geologiczna Polski w skali 1:50 000, ark. 471 - Poznań N-33-130-D, Państwowy Instytut Geologiczny, 1990, • mapa topograficzna w skali 1:10 000, ark. N-33-130-D-D-2 Poznań – Rataje, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 2007 Akty prawne • Ustawa z dnia 27 kwietnia 2001 roku Prawo ochrony środowiska (Dz. U. z 2008 r. Nr 25, poz. 150 ze zmianami), • Ustawa z dnia 3 października 2008 o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, o udziale społeczeństwa, w ochronie środowiska i ocenach oddziaływania na środowisko (Dz. U. Nr 199, poz. 1227 ze zmianami), • Ustawa z dnia 27 marca 2003 r. o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym (Dz. U. Nr 80, poz. 717 ze zmianami), • Ustawa z dnia 16 kwietnia 2004 roku o ochronie przyrody (Dz. U. z 2009 r. Nr 151, poz. 1220 ze zmianami), • Ustawa z dnia 23 lipca 2003 r. o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami (Dz. U. Nr 162 poz. 1568 ze zmianami), • Ustawa z dnia 27 kwietnia 2001 r. o odpadach (Dz. U. z 2007 r. Nr 39, poz.251 ze zmianami). • Ustawa z dnia 18 lipca 2001 roku Prawo wodne (Dz. U. z 2005 r. Nr 239 poz. 2019 ze zmianami), • Ustawa z dnia 7 maja 2010 r. o wspieraniu rozwoju usług i sieci telekomunikacyjnych (Dz.U. Nr 106, poz. 675) • Rozporządzenie Nr 39/07 Wojewody Wielkopolskiego z dnia 31 grudnia 2007 r. w sprawie określenia programu ochrony powietrza dla strefy – aglomeracja Poznań (Dz. Urz. Woj. Wlkp. Nr 4, poz. 61 z dnia 31 stycznia 2008 r.), • Rozporządzenia Nr 22/08 Wojewody Wielkopolskiego z dnia 4 września 2008 r w sprawie ustanowienia obszaru chronionego krajobrazu „Dolina Cybiny w Poznaniu” (Dz. Urz. Woj. Wlkp. Nr 168, poz. 2813 z dnia 6 października 2008 r.), 5 PROGNOZA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO DOTYCZĄCA PROJEKTU MPZP „OSIEDLE ZODIAK” W POZNANIU • Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 14 czerwca 2007 r. w sprawie dopuszczalnych poziomów hałasu w środowisku (Dz. U. Nr 120, poz. 826), • Rozporządzenie Nr 40/07 Wojewody Wielkopolskiego z dnia 31 grudnia 2007 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie utworzenia obszaru ograniczonego uŜytkowania dla lotniska wojskowego Poznań-Krzesiny w Poznaniu (Dz. Urz. Woj. Wlkp. Nr 1/2008, poz. 1), • Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 30 października 2003 r. w sprawie dopuszczalnych poziomów pól elektromagnetycznych w środowisku oraz sposobów sprawdzania dotrzymania tych poziomów (Dz. U. Nr 192, poz. 1883), • Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 9 września 2001 r. w sprawie standardów jakości gleb oraz standardów jakości ziemi (Dz. U. Nr 165, poz. 1359), • Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 9 listopada 2004 r. w sprawie określenia rodzajów przedsięwzięć mogących znacząco oddziaływać na środowisko oraz szczegółowych uwarunkowań związanych z kwalifikowaniem przedsięwzięcia do sporządzenia raportu o oddziaływaniu na środowisko (Dz. U. Nr 257, poz. 2573 ze zmianami), • Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 12 kwietnia 2002 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie (Dz. U. Nr 75, poz. 690, ze zmianami). Dokumenty, inne dostępne opracowania: • projekt Uchwały Rady Miasta Poznania w sprawie miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego „Osiedle Zodiak” w Poznaniu, MPU październik 2010, • Uchwała Nr LVI/745/V/2009 Rady Miasta Poznania z dnia 9 czerwca 2009 r. w sprawie przystąpienia do sporządzenia miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego „Osiedle Zodiak” w Poznaniu, • Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego miasta Poznania, Uchwała Nr XXXI/299/V/2008 Rady Miasta Poznania z dnia 18 stycznia 2008 r., • Program ochrony środowiska miasta Poznania na lata 2009-2012, Uchwała Nr LIV/729/V/2009 Rady Miasta Poznania z dnia 12 maja 2009 r., • Mapa akustyczna miasta Poznania wraz z programem ochrony środowiska przed hałasem, Etap I: Mapa akustyczna m. Poznania (2007), Etap II: Program ochrony przed hałasem (POH) (2008), Centrum Badań Akustycznych, Fundacja Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza, Poznań, czerwiec 2008, Uchwała Nr XLIII/521/V/2008 Rady Miasta Poznania z dnia 14 października 2008 r. (Dz. U. Woj. Wlkp. z dnia 24 listopada 2008 r. Nr 200, poz. 3281), • Dane o natęŜeniach ruchu pojazdów umownych (w dobie i w godzinie szczytu), istniejących i prognozowanych, ZDM, Poznań, • Raport o stanie środowiska w Wielkopolsce w roku 2008, Biblioteka Monitoringu Środowiska, WIOŚ, Poznań 2009, • Wielkopolski Monitoring Powietrza, Raport roczny za rok 2009 ze stacji Poznań u. Polanka, WIOŚ, Poznań 2010, 6 PROGNOZA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO DOTYCZĄCA PROJEKTU MPZP „OSIEDLE ZODIAK” W POZNANIU • Roczna ocena jakości powietrza w woj. wielkopolskim za rok 2009, WIOŚ, Poznań 2010, • Monitoring jakości wód powierzchniowych, www.poznan.pios.gov.pl, • Opracowanie ekofizjograficzne dla potrzeb miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego „III rama komunikacyjna – odcinek wschodni” w Poznaniu, oprac. Jackowiak B. Poznań 2006, • Prognoza skutków wpływu ustaleń miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego na środowisko przyrodnicze dot. mpzp „Malta” w Poznaniu, oprac. Ziętkowiak Z., Poznań 2000, • Waloryzacja przyrodnicza i weryfikacja granic uŜytku ekologicznego „Olszak I” w Poznaniu, dr Bogdan Jackowski, dr Jerzy Ptaszyk, Poznań, luty 1999, • Uchwała Nr LXXXV/982/III/2002 Rady Miasta Poznania z dnia 23 kwietnia 2002 r. w sprawie uchwalenia miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego obszaru „MALTA” w Poznaniu oraz zmiany uchwały nr CV/610/94 Rady Miejskiej Poznania z dnia 10 maja 1994 r. w sprawie utworzenia uŜytków ekologicznych i zespołów przyrodniczo- krajobrazowych, z późniejszymi zmianami. Inne źródła: • wizja terenowa (wrzesień 2010 r.), • dokumentacja fotograficzna (MPU, wrzesień 2010 r.), • www.geoinfo.amu.edu.pl, • www.poznan.pios.gov.pl. • www.kolejwaskotorowa.republika.pl/historia • www.zkzl.poznan.pl PowyŜsze materiały w połączeniu z wizją terenową pozwoliły na opracowanie charakterystyki stanu funkcjonowania środowiska w podziale na poszczególne komponenty. Prognozę oddziaływania na środowisko sporządzono przy zastosowaniu metody opisowej, polegającej na charakterystyce istniejących zasobów środowiska oraz łączeniu w całość posiadanych informacji o dotychczasowych mechanizmach funkcjonowania środowiska i wskazaniu, jakie potencjalne skutki mogą wystąpić w środowisku w wyniku realizacji ustaleń planu. PosłuŜono się równieŜ metodą porównawczą, wykorzystując wiedzę o funkcjonowaniu środowiska jako całości. Skonfrontowano zaproponowane rozwiązania planistyczne z istniejącymi uwarunkowaniami środowiskowymi. Prognozę oddziaływania na środowisko przedstawiono w zakresie, jaki umoŜliwia obecny stan dostępnej informacji o środowisku oraz w tym kontekście – stopień ogólności (lub szczegółowości) ustaleń planu. 7 PROGNOZA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO DOTYCZĄCA PROJEKTU MPZP „OSIEDLE ZODIAK” W POZNANIU 2. CHARAKTERYSTYKA ORAZ STAN ŚRODOWISKA PRZYRODNICZEGO 2.1. PołoŜenie, uŜytkowanie i zagospodarowanie terenu Obszar objęty opracowaniem połoŜony jest we wschodniej części Poznania, w dzielnicy Nowe Miasto, w odległości ok. 4 km od centrum miasta. Osiedle Zodiak to jedno z osiedli na Chartowie, powstałych na prawym brzegu Warty, w niedalekim sąsiedztwie Jeziora Maltańskiego. Granice projektu miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego „Osiedle Zodiak” w Poznaniu wyznaczają ulice: od północy ul. abpa W. Dymka (zał. 5., fot. 16.), od południa ul. Kurlandzka, od zachodu ul. Chartowo i od wschodu ul. Szwajcarska. Obszar objęty opracowaniem charakteryzuje się wysokim stopniem zainwestowania oraz stosunkowo zróŜnicowaną strukturą funkcjonalną. Pośród terenów zabudowy mieszkaniowej wielorodzinnej, o róŜnym standardzie i parametrach, znajduje się zabudowa mieszkaniowa jednorodzinna w formie atrialnej, a takŜe zabudowa usługowa. W związku z powyŜszym, w granicach obszaru opracowania zasadniczo moŜna wydzielić trzy strefy funkcjonalne. Pierwszą, obejmującą południowo-zachodni oraz centralny fragment opracowania, stanowi zabudowa mieszkaniowa wielorodzinna, w skład której wchodzą od południa wielokondygnacyjne budynki dochodzące nawet do osiemnastu pięter wysokości oraz znajdujące się w części centralnej budynki wielorodzinne średniowysokie, od trzech do maksymalnie pięciu, kondygnacji. Dodatkowo, zabudowa ta jest zróŜnicowana pod względem standardu i stanu technicznego ww. budynków. Budynki wielorodzinne w części południowo-zachodniej to tzw. punktowce, pochodzące z lat 70 (zał. 5., fot. 1.). Z kolei średniowysoka zabudowa wielorodzinna stanowi stosunkowo nową część osiedla (zał. 5., fot. 2.), w której w dalszym ciągu powstają nowe inwestycje mieszkaniowe (zał. 5., fot. 3.). Drugą strefę stanowi zabudowa mieszkaniowa jednorodzinna w formie atrialnej, zlokalizowana w rejonie ulic: Kurlandzkiej i Szwajcarskiej (zał. 5., fot. 4.). Budynkom mieszkalnym towarzyszy tu gęsta siatka ulic wewnętrznych oraz bogata zieleń przydomowa. Z kolei usługi, poza drobnymi usługami w parterach budynków wielorodzinnych, występują wąskim pasem wzdłuŜ ul. Chartowo (zał. 5., fot. 5.) oraz w środkowej części obszaru opracowania jako pawilony usługowe. Na skrzyŜowaniu ul. abpa W. Dymka z ul. Chartowo znajduje się drukarnia Św. Wojciecha. W części północnej obszaru opracowania znajdują się tereny dotąd niezagospodarowane porośnięte gęstą roślinnością z niewielkim udziałem budynków usługowych oraz mieszkalnych, częściowo juŜ zniszczonych i opustoszałych (zał. 5., fot. 17 i 18.). W granicach obszaru opracowania znajduje się równieŜ dawny schron fortyfikacyjny (zał. 5., fot. 6 i 7), objęty ochroną konserwatorską. Schron ten powstał w latach 1887-1888 i stanowił schron piechoty pogotowia. 8 PROGNOZA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO DOTYCZĄCA PROJEKTU MPZP „OSIEDLE ZODIAK” W POZNANIU Ochroną konserwatorską objęto równieŜ znajdującą się w granicach ustaleń projektu planu bocznicę kolejową, stanowiącą ślad dawnej Średzkiej Kolei Powiatowej (zał. 5., fot. 8.). Ponadto, w granicach obszaru objętego opracowaniem znajdują się nieklasyfikowane ogrody działkowe (w rejonie skrzyŜowania ul. abpa W. Dymka i ul. Szwajcarskiej) (zał. 5., fot. 15.). Na uwagę zasługuje takŜe bogata zieleń osiedlowa (zał. 5., fot. 9 i 10) oraz wspomniana juŜ zieleń ogrodów przydomowych (zał. 5., fot. 11.). Zieleń osiedlową tworzą urządzone trawniki, skwery, aleje oraz skupiska drzew, które poprawiają fizjonomię krajobrazu „osiedla blokowego” oraz wpływają pozytywnie na jakość Ŝycia mieszkańców osiedla. Dodatkowo, pośród miejscami dosyć gęstej zabudowy mieszkaniowej znajdują się garaŜe oraz place parkingowe (zał. 5., fot. 12 i 13). WzdłuŜ północnej i wschodniej granicy obszaru opracowania przebiega dwutorowa elektroenergetyczna linia napowietrzna WN 110 kV (zał. 5., fot. 14.). Obszar opracowania znajduje się w niedalekiej odległości od centrum miasta, pośród gęstej i wysokiej zabudowy innych osiedli ratajskich. Po zachodniej stronie ul. Chartowo znajduje się os. Tysiąclecia, a po południowej stronie ul. Kurlandzkiej os. Rusa. Zabudowa sąsiednich osiedli to w duŜej mierze skupiska wysokich bloków. Na zachód od obszaru opracowania znajduje się Wielkospecjalistyczny Szpital Miejski im. Józefa Strusia przy ul. Szwajcarskiej oraz jeszcze dotąd niezagospodarowane fragmenty działek. Na północ od przedmiotowego obszaru znajdują się lasy wschodniego klina zieleni, dolina Cybiny, a bardziej na północny zachód Jezioro Maltańskie, wokół którego utworzono centrum sportowo-rekreacyjne dla mieszkańców Poznania. Wschodni klin zieleni stanowi istotny element w klinowo – pierścieniowym systemie terenów zieleni Poznania. Sąsiedztwo Zbiornika Maltańskiego, lasów wschodniego klina zieleni oraz dogodne połoŜenie komunikacyjne, w niedalekiej odległości od centrum, sprawia, Ŝe tereny w granicach obszaru opracowania są atrakcyjne zarówno dla obecnych jak i przyszłych mieszkańców. Prawie wszystkie ww. tereny, stanowiące sąsiedztwo obszaru opracowania, objęte są projektami miejscowych planów, dla których prowadzone jest postępowanie proceduralne lub teŜ posiadają prawomocne mpzp. 2.2. Rzeźba terenu Według regionalizacji fizyczno-geograficznej Kondrackiego3 obszar opracowania znajduje się w obrębie mezoregionu Równina Wrzesińska (315.56). Zgodnie z podziałem geomorfologicznym Niziny Wielkopolskiej Krygowskiego4 badany obszar występuje w obrębie Wysoczyzny Gnieźnieńskiej (IX), w subregionie Równiny Średzkiej (IX1). Naturalna rzeźba obszaru objętego opracowaniem, podobnie jak całego miasta, została ukształtowana w fazie poznańskiej zlodowacenia bałtyckiego. 3 4 Geografia Polski. Mezoregiony fizyczno-geograficzne, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 1994, Geografia fizyczna Niziny Wielkopolskiej, Cz. 1 Geomorfologia, PTPN, Wydz. Mat.-Przyr., Poznań 1961, 9 PROGNOZA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO DOTYCZĄCA PROJEKTU MPZP „OSIEDLE ZODIAK” W POZNANIU Pod względem geomorfologicznym obszar opracowania prawie w całości znajduje się w obrębie tarasu kemowego. Jedynie południowo-wschodni fragment opracowania stanowi wysoczyzna morenowa płaska.5 Cały teren jest lekko nachylony w kierunku południowym. Wysokości względne sięgają tu od 79 m n.p.m. wzdłuŜ północnej granicy obszaru opracowania do 76 m n.p.m. na południowych krańcach. Niewielkie wzniesienia terenu są efektem sztucznych nasypów wzdłuŜ bocznicy kolejowej na północy. Wysokości względne dochodzą tu do 80 m n.p.m. Deniwelacje są tu zatem niewielkie i tylko lokalnie sięgają 4 m. 2.3. Budowa geologiczna i warunki gruntowe Prawie na całym obszarze opracowania powierzchniowe osady wodnolodowcowe tworzą piaski i Ŝwiry wodnolodowcowe poziomu sandrowego pierwszego, powstałe w plejstocenie na skutek typowej proglacjalnej sedymentacji sandrowej. Jedynie na południowo-wschodnim fragmencie od powierzchni zalegają gliny zwałowe. MiąŜszość utworów plejstoceńskich wynosi od kilku do kilkudziesięciu metrów (najczęściej 30-40 m). Występujące w podłoŜu utwory trzeciorzędowe, powstałe w okresie od górnego eocenu do pliocenu włącznie, to zespół róŜnorodnych osadów, na które składają się piaski, Ŝwiry, mułki, iły, węgle brunatne. Grunty spoiste (trzeciorzędowe), występujące w podłoŜu utworów czwartorzędowych, to grunty o konsystencji półzwartej lub zwartej, tzw. iły pstre. Iły podatne są na uplastycznienie, co moŜe utrudniać głębokie fundamentowanie budynków. Łączna miąŜszość utworów kenozoicznych (trzeciorzędowych i czwartorzędowych) wynosi ok. 200 m. W powierzchni przedkenozoicznej Poznania zaznaczył się wpływ antykliny Szamotuł pasmem wychodni osadów jury górnej (malmu). W związku z tym brak jest tu osadów kredy. Utwory jury (lias, dogger, malm) osiągają łączną miąŜszość około 800 m. Zalegające pod nimi utwory triasu (zlepieńce, piaskowce, iłowce, morskie wapienie i dolomity oraz ewaporyty) posiadają miąŜszość około 1200 m. Ze względu na liczne działania antropogeniczne podłoŜe budowlane częściowo stanowią grunty nasypowe, osiągające miąŜszość od 0,5 do 2,0 m. Grunty nasypowe nie nadają się do bezpośredniego posadowienia budynków, w związku z czym naleŜy się spodziewać lokalnych utrudnień podczas fundamentowania. 2.4. Warunki wodne Wody powierzchniowe Obszar opracowania pod względem hydrograficznym połoŜony jest w dorzeczu Warty i zlewni rzeki Cybiny, stanowiącej jej prawobrzeŜny dopływ. Obszar opracowania jest w zasadzie bezwodny. NajbliŜsze zbiorniki oraz cieki wód powierzchniowych tylko pośrednio mają znaczenie dla kształtowania warunków wodnych w obszarze opracowania, gdyŜ nie znajdują się one w granicach ustaleń mpzp „Osiedle Zodiak”. 5 Objaśnienia do szczegółowej mapy geologicznej Polski, ark. 471 Poznań (N-33-130-D) 10 PROGNOZA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO DOTYCZĄCA PROJEKTU MPZP „OSIEDLE ZODIAK” W POZNANIU Cybina bierze swój początek w okolicy wsi Nekielka w gminie Kostrzyn, a kończy swój bieg w Poznaniu. Ma długość 43,5 km, a powierzchnia jej zlewni całkowitej wynosi 201,5 km2.6 Średnie natęŜenie przepływu wód z okresu 1951-1990 wynosi 0,675 m3/s. Dzięki duŜej retencyjności zlewni, związanej z obecnością 4 jezior w biegu rzeki, licznych stawów rybnych oraz kilku jezior na dopływach Cybiny, nie obserwuje się wysokich wezbrań powodziowych. Maksymalny przepływ miesięczny wynosi 5,12 m3/s, natomiast z prawdopodobieństwem 1% - 6,01 m3/s. Przepływy maksymalne obserwowane są zwykle wiosną, w czasie spływu wód roztopowych. W tzw. latach mokrych obserwuje się równieŜ letnie wezbrania, najczęściej w lipcu. Do wyraźnego zwiększenia objętości przepływu, obserwowanego zwłaszcza w latach suchych, dochodzi równieŜ jesienią (w październiku), w wyniku spuszczenia wody ze stawów rybnych. Minimalny przepływ, wynoszący 8 l/s występuje latem (w lipcu). Bardzo niskie przepływy (poniŜej 0,1 m3/s) w tzw. latach suchych obserwuje się od kwietnia do listopada. Na Cybinie zostały stworzone niewielkie zbiorniki retencyjne głównie w celu intensyfikowania procesów samooczyszczania się wód Cybiny przed ujściem do Zbiornika Maltańskiego Zbiornik Maltański, utworzony na początki lat pięćdziesiątych w celach rekreacyjnych, praktycznie nie spełniał tych funkcji, ze względu na silne zanieczyszczenie wód. W latach 1980-1990 wodę ze zbiornika wypuszczono i poddano go rekultywacji, pogłębiając go i nieznacznie przedłuŜając. Odcięto teŜ wszystkie punktowe źródła zanieczyszczeń, uchodzące przedtem do zbiornika. Powierzchnia zbiornika po rekultywacji wynosi 64 ha, objętość 2 mln m3, długość 2220 m, głębokość maksymalna przy zaporze 5 m, średnia 3,13 m. Jakość wody w Zbiorniku Maltańskim uzaleŜniona jest od składu wód dopływających Cybiną oraz od zachodzących w nim procesów fizyczno-chemicznych i biologicznych. Wody podziemne W obrębie obszaru opracowania zwierciadło wody utrzymuje się w strefie 2 - 5 m. Dotyczy to zarówno obszarów bardziej miąŜszych poziomów sandrowych oraz fragmentów wysoczyzny morenowej, której przypowierzchniowa warstwa glin zwałowych ma charakter silnie piaszczysty, co powoduje utrzymywanie się w niej zwierciadła wody. Poziom wodonośny trzeciorzędowy związany jest z piaszczystymi utworami miocenu. Jest to poziom subartezyjski, napięty przez nieprzepuszczalną warstwę tzw. iłów poznańskich. Zwierciadło wody stabilizuje się kilka lub kilkanaście metrów poniŜej powierzchni terenu. Ze względu na bardzo dobrą izolację warstwami nieprzepuszczalnymi nie istnieje niebezpieczeństwo przedostania się zanieczyszczeń z powierzchni. Na większości obszaru opracowania wody czwartorzędowenie są izolowane od powierzchni warstwami nieprzepuszczalnymi, zaś lustro wody ma charakter swobodny. Zasilanie odbywa się drogą infiltracji, natomiast drenaŜ związany jest z ciekami powierzchniowymi. Wody piętra czwartorzędowego mają charakter zaskórny, i w zasadzie są nieprzydatne do wykorzystania. Na opracowywanym obszarze oraz w jego bezpośrednim otoczeniu są one jednak lokalnie ujmowane 6 Wody powierzchniowe Poznania. Problemy wodne obszarów miejskich, tom II; Poznań 1995 11 PROGNOZA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO DOTYCZĄCA PROJEKTU MPZP „OSIEDLE ZODIAK” W POZNANIU przez niektóre zakłady przemysłowe i usługowe, a takŜe przez ludność na terenach nie objętych siecią wodociągową.7 2.5. Szata roślinna Pomimo dosyć wysokiego stopnia zainwestowania obszar opracowania charakteryzuje duŜy udział szaty roślinnej w stosunku do sposobu zagospodarowania przedmiotowego terenu. Na obszarze opracowania zaznacza się bogactwo szaty roślinnej przydomowych ogrodów, a takŜe bogata zieleń osiedlowa w postaci powierzchni trawiastych, zagospodarowanych kompozycjami drzew i krzewów, często gatunków ozdobnych m.in. magnolii (Magnolia), róŜy (Rosa), Ŝywotników (Thuja), sumaków octowców (Rhus typhina), bzu lilaka (Syringa vulgaris), głogu (Crataegus), tamaryszku (Tamarix), irgi (Cotoneaster), winobluszczu (Parthenocissus), berberysu (Berberis), jodły (Abies), cisów (Taxus), świerków (Picea), sosen (Pinus) a takŜe drzewami owocowymi oraz gęstymi Ŝywopłotami. Pośród zabudowy mieszkaniowej jednorodzinnej znajduje się dawny schron fortyfikacyjny (teren oznaczony w projekcie planu jako 3ZP), z bogatą seminaturalną roślinnością. Teren dawnego schronu to obszar mocno zacieniony oraz wilgotny, w związku z czym moŜna tu spotkać rośliny wilgocio- i cieniolubne, m.in. licznie tu występujacy glistnik jaskółcze ziele (Chelidonium majus). Pośród zieleni wysokiej dominuje tutaj robinia akacjowa (Robinia pseudoacacia). Szata roślinna obszaru opracowania to równieŜ bogata zieleń synantropijna porastająca jeszcze nie zagospodarowane fragmenty terenu, szczególnie wzdłuŜ północnej oraz wschodniej granicy projektu planu. Spośród dominujących gatunków moŜna tutaj wymienić: dąb bezszypułkowy (Quercus petraea), jesion (Fraxinus), klon (Acer), brzozę (Betula), topolę (Populus), wierzbę płaczącą (Salix alba „Tristis”), kasztanowce (Aesculus), nawłoć (Solidago), pokrzywę zwyczajną (Urtica dioica), malinę (Rubus), babkę lancetowatą (Plantago lanceolata), krwawnika pospolitego (Achillea millefolium), mniszka pospolitego (Taraxacum officinale), jarząb pospolity (Sorbus aucuparia), bylicę (Artemisia), perz właściwy (Elymus repens), wrotycz pospolity (Tanacetum vulgare), cykorię (Cichorium), koniczynę (Trifolium), itd. Bocznicę kolejową porasta charakterystyczna dla tego terenu zieleń ruderalna, gdzie duŜą rolę odgrywają gatunki synantropijne. Dominuje tutaj tasznik pospolity (Capsella bursa pastoris) oraz gatunki z rodziny komosowate (Chenopodiaceae). Zieleń obszaru opracowania to takŜe nieklasyfikowane ogrody działkowe w północnowschodniej części opracowania. Dominują tutaj drzewa owocowe, bluszcze, maliny oraz w mniejszym stopniu rośliny ozdobne tj. róŜe (Rosa), magnolie (Magnolia) czy cisy (Taxus). 2.6. Świat zwierzęcy Obszar projektu planu nie obejmuje atrakcyjnych siedlisk fauny. Na sytuację tę wpływa głównie dotychczasowy sposób zagospodarowania terenu objętego analizą (w większości zabudowa 7 Opracowanie ekofizjograficzne dla potrzeb mpzp „III rama komunikacyjna – odcinek wschodni” w Poznaniu, oprac. Jackowiak B., Poznań, 2006 r. 12 PROGNOZA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO DOTYCZĄCA PROJEKTU MPZP „OSIEDLE ZODIAK” W POZNANIU mieszkaniowa) oraz terenów bezpośrednio z nim sąsiadujących (od zachodu i od południa gęsta zabudowa mieszkaniowa wielorodzinna). Ponadto obszar opracowania sąsiaduje z waŜnymi elementami układu komunikacyjnego Poznania (ul. abpa W. Dymka, ul. Szwajcarska), które z ekologicznego punktu widzenia mogą stanowić bariery dla funkcjonowania siedlisk fauny. Niewielka powierzchnia zajmowana przez roślinność seminaturalną (zieleń torów kolejowych oraz niezagospodarowanych fragmentów działek wzdłuŜ północnej granicy opracowania) pozwala obecnie na zapewnienie odpowiednich warunków Ŝyciowych jedynie mało wymagającym gatunkom zwierząt, głównie bezkręgowcom. Większe bogactwo występowania (szczególnie owadów) towarzyszy fragmentom porośniętym przez kwitnące rośliny zielne, które są źródłem pokarmu dla owadów zapylających. Szczególnie widoczne są tu gatunki motyli. Tereny zurbanizowane sprzyjają występowaniu gatunków synantropijnych awifauny tj. gołąb skalny (Columba livia), sroka (Pica pica), wróbel zwyczajny (Passer domesticus), jaskółka oknówka (Delichon urbicum), jaskółka dymówka (Hirundo rustica) oraz jerzyki (Apus apus). 2.7. Gleby Z uwagi na dosyć wysoki stopień zainwestowania na przedmiotowym obszarze występują głównie gleby antropogeniczne, silnie przekształcone w wyniku działalności człowieka. Zaliczane do klasy V i VI zostały wykształcone na piaskach słabogliniastych i piaskach luźnych, lokalnie piaskach słabogliniastych i glinach lekkich. Gleby obszarów miejskich charakteryzują się zniekształceniem profilu glebowego, podwyŜszeniem odczynu glebowego, zasoleniem i skaŜeniem metalami cięŜkimi, szczególnie na obszarach zieleni przyulicznej. Wielkość powyŜszych właściwości glebowych uzaleŜniona jest od stopnia antropizacji. Ponadto ze względu na prowadzone w związku z urbanizacją roboty inŜynierskie następuje wyraźne zachwianie stosunków wodnych w glebach cechujące się znacznie obniŜonym poziomem wód gruntowych. Gleby w rejonie Chartowa charakteryzuje odczyn alkaliczny. Zgodnie z „Atlasem geochemicznym Poznania i okolic”8 w obrębie obszaru opracowania nie stwierdzono występowania przekroczeń dopuszczalnych granic stęŜeń pierwiastków (As, Ba, Cr, Zn, Cd, Co, Cu, Ni, Pb i Hg) dla grup uŜytkowania gleb (w tym przypadku grupa A), zgodnie z rozporządzeniem Ministra Środowiska z dnia 09.09.2001 r. w sprawie standardów jakości gleb oraz standardów jakości ziemi9. Jedynie lokalnie moŜna zaobserwować podwyŜszone wartości stęŜeń Cr, Mg, Ni. PodwyŜszone zawartości ww. stęŜeń pierwiastków związane są ze zwartą zabudową na Chartowie. Przestrzenne rozmieszczenie gruntów na analizowanym obszarze przedstawia załącznik graficzny nr 3. 8 9 Lis J., Pasieczna A., PIG Warszawa 2005 Dz. U. Nr 165, poz. 1359 13 PROGNOZA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO DOTYCZĄCA PROJEKTU MPZP „OSIEDLE ZODIAK” W POZNANIU 2.8. Klimat lokalny Warunki klimatyczne analizowanego obszaru są zbliŜone do panujących na terenie Niziny Wielkopolskiej. Zgodnie z regionalizacją klimatyczną Polski wg Okołowicza (1973-1978) Poznań połoŜony jest w obrębie regionu Śląsko – Wielkopolskiego, odznaczającego się klimatem o przewadze wpływów oceanicznych. Cechami charakterystycznymi tego klimatu są stosunkowo małe roczne amplitudy temperatury powietrza, wczesna wiosna, długie lato, łagodna i krótka zima z mało trwałą pokrywą śnieŜną. Okres wegetacyjny trwa tutaj 220 dni i zaliczany jest do najdłuŜszych w Polsce. Według Wosia (1994) Nizina Wielkopolska połoŜona jest w obrębie czterech regionów klimatycznych, pomiędzy którymi zaznaczają się bardziej lub mniej wyraźne granice, co oznacza wówczas zbliŜone, do sąsiednich regionów, warunki klimatyczne. Zgodnie z tym podziałem miasto Poznań leŜy w obrębie Regionu Środkowowielkopolskiego. W porównaniu z pozostałymi regionami charakteryzuje go częstsze występowanie pogody bardzo ciepłej i pochmurnej bez opadu. Jednocześnie odznacza się on częstszym występowaniem dni z pogodą przymrozkową, bardzo chłodną z duŜym zachmurzeniem i opadem. Na klimat miasta Poznania w duŜym stopniu wpływ mają napływające znad Atlantyku masy powietrza polarno-morskiego. Stanowią one ponad 75% wszystkich mas napływających nad Poznań. Taki rozkład warunkuje przede wszystkim napływ wiatrów z sektora zachodniego, północnego i południowo-zachodniego, o prędkości dochodzącej do 5 m/s. Średnia roczna temperatura powietrza dla analizowanego obszaru jest zbliŜona do panującej na terenie całego Poznania i wynosi 8,2° C. Rozkład opadów charakteryzuje wyraźny cykl roczny. Średnia roczna suma opadów dla terenu Poznania naleŜy do najniŜszych w kraju. Pomiary wielkości opadów atmosferycznych dla posterunku Poznań Ławica wykazały, Ŝe średnia wartość opadu atmosferycznego z wielolecia (w okresie 1960 – 2002)10 wynosiła 527mm. Analizowany obszar, pomimo typowych dla miasta warunków klimatycznych, wyróŜnia swoisty mikroklimat. Wysoka oraz zwarta zabudowa powoduje wyŜsze temperatury powietrza w ciągu roku i mniejszą jego wilgotność, a takŜe zwiększone stęŜenie zanieczyszczeń. Z drugiej strony bliskość kompleksów leśnych czy akwenów (Cybina, Zbiornik Maltański) decyduje o większej wilgotności powietrza i mniejszych amplitudach dobowych temperatury i wilgotności. Panujące na tym terenie warunki klimatyczne ogólnie moŜna określić jako korzystne dla mieszkańców. Jest on zaliczany do obszarów o dobrym mikro i bioklimacie. 2.9. Dziedzictwo kulturowe W rozumieniu ustawy z dnia 23 lipca 2003 r. o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami11 na obszarze objętym ustaleniami projektu planu znajduje się obiekt objęty ochroną konserwatorską – pochodzący z 1888 r. schron pogotowia piechoty, wpisany do rejestru zabytków decyzją z dnia 25.05.1983 r. nr A 245. Schron fortyfikacyjny 256 zlokalizowany jest przy ul. Zodiakalnej i ma 135 m2 10 11 Wydział Nauk Geograficznych i Geologicznych Uniwersytetu im. A. Mickiewicza w Poznaniu; www.geoinfo.amu.edu.pl Dz. U. Nr 162 poz. 1568 z dnia 17 września 2003 r. 14 PROGNOZA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO DOTYCZĄCA PROJEKTU MPZP „OSIEDLE ZODIAK” W POZNANIU powierzchni uŜytkowej. Jego stan techniczny, pod względem budowlanym, oceniany jest jako dobry.12 Zachowało się nawet kilka par oryginalnych drzwi. Ponadto wzdłuŜ północnej granicy projektu planu, znajduje się zachowany fragment torowiska dawnej Średzkiej Kolei Powiatowej, wpisanej do rejestru zabytków decyzją z dnia 08.08.1990 r., nr A 318, podlegający ochronie konserwatorskiej. Średzka Kolej Powiatowa, a właściwie Schroda’er Kreisbahn, bo taką nazwę nosiła na początku swego istnienia, powstała z inicjatywy akcjonariuszy naleŜących do władz powiatu. Widzieli oni w powstaniu kolei moŜliwość rozwoju gospodarczego regionu, co oczywiście miało zaowocować wzrostem ich dochodów. Budowę kolejki rozpoczęto w 1898 roku, a pierwsze odcinki oddano do eksploatacji w 1902 roku. Połączyły one Kobylepole z obecnym dworcem Poznań - Wschód (torem normalnym) oraz ze Środą (torem wąskim). W skład kolei wchodziły linie normalnotorowe o długości 11 km z bocznicami do zakładów prawobrzeŜnego Poznania. Sieć wąskotorowa składała się z linii głównej Kobylepole - Środa – Zaniemyśl, o długości 59 km, oraz szeregu bocznic i odgałęzień. W roku 1949 Średzka Kolej Powiatowa została przejęta przez PKP. Rozpoczęto wówczas przebudowę kolejki z toru o szerokości 1000 mm na tor o szerokości 750 mm. Prace prowadzono do 1954 r. nie przerywając ruchu pociągów. Początek lat 60-tych to powolny zmierzch kolejki. DuŜa konkurencja ze strony komunikacji samochodowej oraz rozbudowa dróg lokalnych spowodowała znaczny spadek przewozów. Doprowadziło to do stopniowego zawieszenia ruchu pociągów na niektórych bocznicach. Od 1973 r. prowadzono rozbiórkę, początkowo bocznic, a od 1976 r. linii głównej. Obecnie, z bardzo dobrze prosperującej niegdyś kolejki pozostało 14 km linii łączących Środę z Zaniemyślem. Średzka kolejka prowadziła ruch planowy do początku 2001 r.13 W granicach obszaru objętego opracowaniem nie występują udokumentowane stanowiska archeologiczne o duŜej wartości poznawczej. 2.10. Jakość powietrza atmosferycznego Największy wpływ na jakość powietrza na obszarze opracowania będą miały liniowe emitory zanieczyszczeń. Wyznaczające granice opracowania ciągi komunikacyjne: ul. Chartowo, ul. Kurlandzka, ul. Szwajcarska oraz ul. abpa W. Dymka (poza ustaleniami projektu planu) generują duŜy ruch samochodowy. Ruch samochodowy powoduje emisję do atmosfery szeregu zanieczyszczeń gazowych, powstających podczas spalania paliw płynnych w silnikach pojazdów, w tym m.in. węglowodorów aromatycznych, dwutlenku siarki, dwutlenku azotu, tlenku węgla oraz substancji pyłowych, powstających w wyniku ścierania nawierzchni jezdni i opon pojazdów. NaleŜy jednak zaznaczyć, Ŝe wyniki wielu analiz stęŜeń zanieczyszczeń powietrza w rejonie tras komunikacyjnych, prowadzonych 12 13 www.zkzl.poznan.pl www.kolejkawaskotorowa.republika.pl/historia 15 PROGNOZA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO DOTYCZĄCA PROJEKTU MPZP „OSIEDLE ZODIAK” W POZNANIU w ramach ocen oddziaływania na środowisko realizacji inwestycji drogowych, wykazują brak przekroczeń dopuszczalnych poziomów stęŜeń substancji poza pasami drogowymi. W granicach ustaleń projektu planu znajduje się równieŜ gęsta siatka dróg wewnętrznych, gdzie ruch ma charakter głównie lokalny i naleŜy przypuszczać, Ŝe nie powoduje on przekroczeń dopuszczalnych poziomów stęŜeń zanieczyszczeń. Ponadto, okresowe zagroŜenie dla jakości powietrza stanowi emisja niska, generowana przez zabudowę mieszkaniową jednorodzinną. Systemy grzewcze stanowią źródło emisji głównie SO2 i pyłu zawieszonego do atmosfery. Jest to jednak emisja okresowa i ma ona małe znaczenie dla stęŜenia średniorocznego. NaleŜy równieŜ zauwaŜyć, Ŝe obecnie zabudowę mieszkaniową jednorodzinną osiedla Zodiak w duŜym stopniu stanowią budynki stosunkowo nowe lub wyremontowane, znajdujące się w dobrym stanie technicznym. Stąd moŜna zakładać, Ŝe ich znaczna część zaopatrzona jest juŜ w bardziej nowoczesne systemy grzewcze, bazujące na mniej szkodliwych dla powietrza paliwach, tj. gaz czy olej opałowy. Zgodnie z art. 89 ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony środowiska14 Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w Poznaniu, w ramach Państwowego Monitoringu Środowiska, dokonuje corocznej oceny jakości powietrza dla całego województwa wielkopolskiego, celem uzyskania informacji o stęŜeniu zanieczyszczeń w powietrzu. Pod kątem ochrony zdrowia ludzi bada się stęŜenie w powietrzu następujących substancji: dwutlenku azotu, dwutlenku siarki, benzenu, ołowiu, kadmu, arsenu, niklu, benzopirenu, tlenku węgla, ozonu oraz pyłu PM10. Tło zanieczyszczeń powietrza atmosferycznego zmierzone w ramach monitoringu środowiska dla wybranych substancji w punkcie pomiarowym zlokalizowanym najbliŜej obszaru opracowania – na stacji w rejonie ul. Polanka w 2009 r., przedstawia poniŜsza tabela 1: Tabela 1. StęŜenia kilku substancji w powietrzu w 2009 r., odnotowane na stacji pomiarowej zlokalizowanej w rejonie ul. Polanka w Poznaniu DWUTLENEK SIARKI (SO2) µg/m3 TLENEK AZOTU (NO) µg/m3 6,1 7,6 20 DWUTLENEK AZOTU (NO2) µg/m3 TLENKI AZOTU (NOX) µg/m3 23,1 35,1 WARTOŚCI DOPUSZCZALNE 40 30 PYŁ ZAWIESZONY PM10 µg/m3 33,3 40 Źródło: Monitoring jakości powietrza za rok 2009, Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska; www.poznan.pios.gov.pl Legenda: wartość < 50% normy 50% normy < wartość < 75% normy 75% normy < wartość < 100% normy wartość przekracza normę 14 Dz. U. z 2008 r. Nr 25, poz. 150 ze zmianami 16 PROGNOZA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO DOTYCZĄCA PROJEKTU MPZP „OSIEDLE ZODIAK” W POZNANIU Badania przeprowadzone w 2009 r. na stacji pomiarowej przy ul. Polanka wykazały przekroczenie dopuszczalnych norm dla tlenków azotu oraz 24-godzinnych stęŜeń pyłu PM10 (częstość przekraczania poziomu dopuszczalnego w 2009 r. wynosiła 67 razy). Stan jakości powietrza za rak 2009 w strefie aglomeracja poznańska przedstawia poniŜsza tabela. Tabela 2. Strefa aglomeracja poznańska z uwzględnieniem kryteriów określonych w celu ochrony zdrowia: SYMBOL KLASY STRFEY DLA POSZCZEGÓLNYCH SUBSTANCJI NAZWA STREFY NO2 SO2 CO C6H2 PM10 BA P AS CD NI PB O3 aglomeracja poznańska A A A A C C A A A A A Źródło: Monitoring jakości powietrza za rok 2009, Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska; www.poznan.pios.gov.pl W strefie aglomeracja poznańska w 2009 r. stwierdzono przekroczenia poziomu docelowego dla benzo(a)pirenu, a takŜe przekraczanie poziomów dopuszczalnych stęŜenia pyłu PM10. Z uwagi na powyŜsze strefę aglomeracja poznańska pod kątem stęŜeń PM10 i BaP zaliczono do klasy C. StęŜenia pozostałych substancji pod kątem ochrony zdrowia - NO2, SO2, CO, C6H6, As, Cd, Ni, Pb, O3 - nie przekraczały odpowiednio poziomów dopuszczalnych, docelowych lub długoterminowych (w zaleŜności od substancji), dlatego aglomeracja poznańska zaliczona została do klasy A. Pod kątem ochrony roślin aglomeracja poznańska zakwalifikowana została do klasy C ze względu na stęŜenie O3. StęŜenia pozostałych substancji pod kątem ochrony roślin – NOx, SO2 - nie przekraczały poziomów dopuszczalnych, dlatego aglomeracja poznańska zaliczona została do klasy A. Ze względu na przekroczenia dopuszczalnych poziomów stęŜeń pyłu PM10 w trzech punktach pomiarowych zlokalizowanych na terenie miasta, w trakcie badań przeprowadzonych w 2005 r., Poznań został zaliczony do terenów, dla których istnieje konieczność wyznaczenia obszarów przekroczeń stęŜeń danej substancji i potrzebę opracowania programu ochrony powietrza. Zgodnie z rozporządzeniem Nr 39/07 Wojewody Wielkopolskiego z dnia 31 grudnia 2007 r. w sprawie określenia programu ochrony powietrza dla strefy – aglomeracja Poznań15 niezbędne jest podjęcie działań mających na celu poprawę jakości powietrza atmosferycznego w mieście, poprzez m.in. ograniczanie zuŜycia produkowanej energii (stosowanie termoizolacji budynków), rozbudowę i modernizację sieci ciepłowniczej, zastępowanie ogrzewania budynków starego typu – węglowego – ogrzewaniem olejowym, gazowym, elektrycznym, wykorzystywanie alternatywnych źródeł energii (np. kolektory słoneczne), wymianę starych kotłów węglowych na kotły ekologiczne, a takŜe ograniczanie emisji ze źródeł liniowych. Przewidziano równieŜ wprowadzenie tzw. strefy ograniczonej emisji komunikacyjnej w centrum Poznania. W porównaniu do obszaru całego miasta zakłada się tam dwukrotnie częstsze działania w zakresie utrzymania czystości nawierzchni, które przyniosą efekt ograniczenia emisji wtórnej na poziomie 60% redukcji w porównaniu do roku 2005. 15 Dz. Urz. Woj. Wlkp. Nr 4, poz. 61 z dnia 31 stycznia 2008 r. 17 PROGNOZA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO DOTYCZĄCA PROJEKTU MPZP „OSIEDLE ZODIAK” W POZNANIU 2.11. Klimat akustyczny W stanie istniejącym, obszar projektu planu obejmuje przede wszystkim tereny zabudowy mieszkaniowej wielorodzinnej i jednorodzinnej (w formie atrialnej), dla których – na podstawie przepisów ustawy Prawo ochrony środowiska16 oraz rozporządzenia w sprawie dopuszczalnych poziomów hałasu w środowisku17 – definiuje się standardy akustyczne w środowisku. W obszarze projektu planu, wzdłuŜ ul. abpa W. Dymka (poza planem), zlokalizowanych jest kilka budynków mieszkalnych jednorodzinnych, częściowo juŜ zniszczonych i niezamieszkałych. Ponadto, w rejonie odcinków ulic: abpa W. Dymka i Szwajcarskiej (poza planem) znajduje się teren po nieuŜytkowanych juŜ ogrodach działkowych, który nie podlega ochronie akustycznej w środowisku. Obszar planu nie jest skaŜony hałasem kolejowym. Zakłada się, Ŝe równieŜ lokalny ruch kolejowy, wykorzystujący bocznicę kolejową, biegnącą w obszarze planu (1KDW i 2KDW), nie stanowi zagroŜenia akustycznego w środowisku. Obszar planu znajduje się takŜe poza zasięgiem ponadnormatywnego oddziaływania hałasu lotniczego z lotniska cywilnego Poznań – Ławica oraz lotniska woskowego Poznań – Krzesiny18. Tereny zabudowy mieszkaniowej, sąsiadujące z ulicami ograniczającymi obszar planu, tj.: apba W. Dymka (poza obszarem planu), Chartowo, Kurlandzką oraz Szwajcarską, skaŜone są w róŜnym stopniu ponadnormatywnym hałasem samochodowym19. Zasięgi oddziaływania tego hałasu w stanie istniejącym – w porze dzienno-wieczorno-nocnej oraz porze nocnej – ilustrują odpowiednio załączniki nr 7 i nr 8. Izolinie hałasu zostały wyznaczone dla tzw. wysokości znormalizowanej 4 m, co oznacza, Ŝe powyŜej i poniŜej tej wysokości poziom hałasu moŜe być inny; np. w przypadku budynków parterowych hałas moŜe być mniejszy. Zabudowa mieszkaniowa wielorodzinna skaŜona jest hałasem samochodowym od ulic: Chartowo i Kurlandzkiej. Izolinia dopuszczalnego poziomu w porze dzienno-wieczorno-nocnej LDWN = 60 dB obejmuje budynki mieszkalne zlokalizowane w strefie o szerokości ok. 60-70 m od skraju jezdni ul. Chartowo oraz ok. 60 m od skraju jezdni ul. Kurlandzkiej. Nieco większy ponadnormatywny zasięg charakteryzuje te ulice w porze nocnej, dla kryterium LN = 50 dB – ok. 70-75 m. W obszarze ponadnormatywnego oddziaływania hałasu samochodowego znajdują się prawie wszystkie budynki mieszkalne, lub ich części, rozmieszczone w pierwszej linii zabudowy. 16 17 18 19 ustawa z dnia 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony środowiska (Dz. U. z 2008 r., Nr 25, poz. 150, tekst jednolity, z późniejszymi zmianami) rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 14 czerwca 2007 r. w sprawie dopuszczalnych poziomów hałasu w środowisku (Dz. U. z 2007 r., Nr 120, poz. 826) Rozporządzenie Nr 40/07 Wojewody Wielkopolskiego z dnia 31 grudnia 2007 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie utworzenia obszaru ograniczonego uŜytkowania dla lotniska wojskowego Poznań – Krzesiny w Poznaniu Mapa akustyczna miasta Poznania wraz z programem ochrony środowiska przed hałasem, Etap I: Mapa akustyczna m. Poznania (2007), Centrum Badań Akustycznych, Fundacja Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza, Poznań, czerwiec 2008, Uchwała Nr XLIII/521/V/2008 Rady Miasta Poznania z dnia 14 października 2008 r. (Dz. U. Woj. Wlkp. z dnia 24 listopada 2008 r. Nr 200, poz. 3281) 18 PROGNOZA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO DOTYCZĄCA PROJEKTU MPZP „OSIEDLE ZODIAK” W POZNANIU Zabudowa mieszkaniowa jednorodzinna, atrialna, znajduje się w zasięgu ponadnormatywnego oddziaływania hałasu samochodowego od ulic: Kurlandzkiej i Szwajcarskiej. Izolinia dopuszczalnego poziomu w porze dzienno-wieczorno-nocnej LDWN = 55 dB obejmuje budynki mieszkalne zlokalizowane w strefie o szerokości ok. 120 m od skraju jezdni ul. Kurlandzkiej oraz ok. 150 m od skraju jezdni ul. Szwajcarskiej. Zasięg hałasu w porze nocnej jest znacznie mniejszy i dla kryterium LN = 50 dB wynosi ok. 75 m – dla ul. Kurlandzkiej oraz ok. 120 m – dla ul. Szwajcarskiej. W obszarze ponadnormatywnego oddziaływania ulic: Kurlandzkiej i Szwajcarskiej znajduje się większa część wszystkich budynków mieszkalnych jednorodzinnych. Na linii zabudowy od strony ul. Kurlandzkiej poziom dźwięku kształtuje się na poziomie LDWN = 65 dB i LN = 58 dB – odpowiednio dla kryterium dzienno-wieczorno-nocnego i tylko nocnego. Z kolei, na linii zabudowy od strony ul. Szwajcarskiej poziom dźwięku kształtuje się odpowiednio na poziomie LDWN = 67 dB i LN = 60 dB. Zasięg hałasu dla ul. Szwajcarskiej aproksymowano na odcinku od ul. Dymka do ul. Kurlandzkiej. Niemniej, dzięki bogatej zieleni w otoczeniu tej zabudowy – odczuwanie dyskomfortu akustycznego jest tam w rzeczywistości mniejsze niŜ wykazują to przebiegi izolinii pokazane na załącznikach nr 7 i nr 8. Zabudowa mieszkaniowa jednorodzinna wzdłuŜ ul. abpa W. Dymka znajduje się w obszarze bardzo niekorzystnych warunków akustycznych w środowisku. Na linii zabudowy poziom hałasu kształtuje się w stanie istniejącym na poziomie LDWN = 70 dB i LN = 63 dB – odpowiednio dla kryterium dzienno-wieczorno-nocnego i tylko nocnego. Cytowana Mapa akustyczna20 nie zawiera informacji o oddziaływaniu akustycznym pozostałych ulic na otaczające środowisko. Przyjęto jednak, Ŝe charakter tych ulic nie powinien stwarzać zagroŜeń dla warunków akustycznych w środowisku. O uciąŜliwym oddziaływaniu tzw. pozostałych obiektów i działalności mogącej być źródłem hałasu – związanych z działalnością usługową prowadzoną w budynkach mieszkalnych (która nie wymaga zmiany klasyfikacji terenów zabudowy mieszkaniowej na tereny mieszkaniowo-usługowe, zgodnie z przepisami prawa budowlanego) lub w budynkach usługowych na terenach zabudowy mieszkaniowej – brak jest informacji o prowadzeniu postępowań administracyjnych. Nie oznacza to jednak, Ŝe nie stanowią zagroŜenia dla środowiska akustycznego i nie są lub nie mogą być przedmiotem skarg sąsiadów. 2.12. Jakość wód Zgodnie z „Atlasem geochemicznym Poznania i okolic” wody powierzchniowe w rejonie obszaru opracowania charakteryzują się lekką zasadowością. Ponadto wykazują się umiarkowaną przewodnością elektryczną (1,07 – 1,33 mS/m). Wody te zawierają podwyŜszoną zawartość chloru, boru i sodu. 20 Mapa akustyczna miasta Poznania wraz z programem ochrony środowiska przed hałasem, Etap I: Mapa akustyczna m. Poznania (2007), Centrum Badań Akustycznych, Fundacja Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza, Poznań, czerwiec 2008, Uchwała Nr XLIII/521/V/2008 Rady Miasta Poznania z dnia 14 października 2008 r. (Dz. U. Woj. Wlkp. z dnia 24 listopada 2008 r. Nr 200, poz. 3281) 19 PROGNOZA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO DOTYCZĄCA PROJEKTU MPZP „OSIEDLE ZODIAK” W POZNANIU Po przystąpieniu do Unii Europejskiej Polska zobowiązana jest do wdroŜenia Ramowej Dyrektywy Wodnej 2000/60/WE, której głównym celem jest osiągnięcie do roku 2015 dobrego stanu ekologicznego i chemicznego wód powierzchniowych. Od 2007 roku ocena jakości wód prowadzona jest dla jednolitych części wód (JCW). Ocenę jakości wód powierzchniowych przeprowadzono zgodnie z rozporządzeniem Ministra Środowiska z dnia 20 sierpnia 2008 r. w sprawie sposobu kwalifikacji stanu jednolitych części powierzchniowych, określając dla poszczególnych punktów pomiarowych oraz JCW, na podstawie wskaźników biologicznych i wspierających je wskaźników fizykochemicznych, stan ekologiczny, a w przypadku wód wyznaczonych jako silnie zmienione lub sztuczne – potencjał ekologiczny. Badania realizowane w sieci diagnostycznej określiły równieŜ stan chemiczny wód. Dla punktu pomiarowo-kontrolnego Cybina – Poznań, zlokalizowanego w JCW Cybina do wpływu do Jez. Maltańskiego (kod PLRW60001718589) stwierdzono umiarkowany stan/potencjał ekologiczny wód. Dokładne wyniki badań stanu ekologicznego wód w ww. punkcie pomiarowo- kontrolnym na podstawie wyników badań z roku 2009 przedstawia poniŜsza tabela: Tabela 3. Wyniki badań stanu ekologicznego wód w punkcie pomiarowo-kontrolnym Cybina Poznań na podstawie wyników badań z roku 2009 KLASA WSKAŹNIK JAKOŚCI JEDNOSTK LICZBA WODY A MIARY PROB 1 2 3 Temperatura wody Odczyn Tlen rozpuszczony °C pH mg O2/l 4 BZT5 5 LP. ŚREDNIA MINIMUM DATA MAXIMUM DATA 10 10 10 2,0 7,6 6,0 2009-02-23 2009-09-14 2009-09-14 20,0 8,3 11,6 2009-07-21 2009-08-24 2009-02-23 11,9 8,0 8,98 mg O2/l 10 2,9 2009-06-23 11,5 2009-02-23 5,86 Ogólny węgiel organiczny mg C/l 10 7,99 2009-03-13 16,02 2009-07-21 13,423 6 Azot amonowy mg NNH4/l 10 0,162 2009-08-24 1,017 2009-09-14 0,436 7 Azot Klejdahala mg N/l 10 1,093 2009-07-21 2,634 2009-06-23 1,852 8 Azot azotanowy mg NNO3/l 10 0,05 2009-07-21 8,498 2009-03-13 1,359 9 10 11 Azot ogólny Fosfor ogólny Przewodność w 20° mg N/l mg P/l µS/cm 10 10 10 1,175 0,123 640 2009-07-21 2009-11-17 2009-11-17 9,892 0,342 1453 2009-03-13 2009-02-23 2009-03-13 3,276 0,219 890 12 Substancje rozpuszczone mg/l 10 459 2009-07-21 974 2009-03-13 593,5 13 Indeks okrzemkowy Źródło: Monitoring jakości www.poznan.pios.gov.pl wód 1 0,54 powierzchniowych za 2009-10-20 0,54 2009-10-20 rok 2009, Wojewódzki Inspektorat ROCZNA Ochrony WSKAŹNIKA JAKOŚCI WÓD I I II poniŜej stanu dobrego poniŜej stanu dobrego II poniŜej stanu dobrego poniŜej stanu dobrego II II II poniŜej stanu dobrego II Środowiska; Wynikiem stopniowego wdraŜania Ramowej Dyrektywy Wodnej (2000/60/WE) są równieŜ modyfikacje badań i oceny jakości wód podziemnych. Z tego względu od 2007 r. ocena jakości wód podziemnych prowadzona jest dla jednolitych części wód (JCWPd). Miasto Poznania połoŜone jest w obrębie jednolitej części wód podziemnych nr 62. 20 PROGNOZA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO DOTYCZĄCA PROJEKTU MPZP „OSIEDLE ZODIAK” W POZNANIU Badania przeprowadzone w 2008 r. przez Państwowy Instytut Geologiczny w Warszawie wskazały na zagroŜenie JCWPd nr 62 nieosiągnięcia dobrego stanu21. Wody z poziomów trzecio- i czwartorzędowego występujące na obszarze arkusza generalnie zalicza się do wód średniej jakości wymagających prostego uzdatniania.22 3. ISTNIEJĄCE PROBLEMY OCHRONY ŚRODOWISKA ISTOTNE Z PUNKTU WIDZENIA REALIZACJI PROJEKTU PLANU, W SZCZEGÓLNOŚCI DOTYCZĄCE OBSZARÓW CHRONIONYCH NA PODSTAWIE USTAWY O OCHRONIE PRZYRODY Na obszarze objętym projektem mpzp „Osiedle Zodiak” w Poznaniu nie występują cenne zasoby przyrodnicze, objęte prawną ochroną w formie: parku narodowego, rezerwatu przyrody, parku krajobrazowego, obszaru chronionego krajobrazu, obszaru Natura 2000, zespołu przyrodniczokrajobrazowego, uŜytku ekologicznego, stanowiska dokumentacyjnego, pomników przyrody, ustanowione w trybie ustawy z dnia 16 kwietnia 2004 r. o ochronie przyrody23. Na omawianym obszarze nie występują równieŜ pozostałe obszary chronione, podlegające ochronie na podstawie innych przepisów odrębnych, tj. lasy, grunty rolne, główne zbiorniki wód podziemnych, ujęcia wody oraz ich strefy ochronne, obszary ciche w aglomeracji. Omawiany obszar nie jest równieŜ zlokalizowany w zasięgu obszarów, na których obowiązują ograniczenia w zagospodarowaniu i uŜytkowaniu terenów, np. obszarów ograniczonego uŜytkowania lub obszarów naraŜonych na niebezpieczeństwo powodzi. Biorąc powyŜsze pod uwagę, nie stwierdzono występowania ograniczeń w realizacji załoŜeń projektu mpzp, wynikających z występowania na omawianym obszarze obszarów prawnie chronionych. W niewielkiej odległości od obszaru projektu planu znajdują się jednak obszary chronione na podstawie ustawy z dnia 16 kwietnia 2004 r. o ochronie przyrody. NaleŜą do nich: • uŜytek ekologiczny „Olszak I”, ustanowiony na mocy uchwały Nr CV/610/94 Rady Miejskiej Poznania z dnia 10 maja 1994 r. w sprawie: utworzenia uŜytków ekologicznych i zespołów przyrodniczo-krajobrazowych24, utrzymany uchwałą Nr LXXXV/982/III/2002 RMP z dnia 23 kwietnia 2002 r. w sprawie uchwalenia mpzp obszaru „Malta” w Poznaniu oraz zmiany uchwały Nr CV/610/94 RMP z dnia 10 maja 1994 r w sprawie utworzenia uŜytków ekologicznych i zespołów przyrodniczo – krajobrazowych, z późniejszymi zmianami25, połoŜony w odległości ok. 150 m od obszaru projektu planu, • Fort III, połoŜony w odległości ok. 650 m od obszaru projektu planu objęty Europejską Siecią Ekologiczną Natura 2000 - PLH300005 „Fortyfikacje w Poznaniu”, ustanowiony na mocy dyrektywy Rady 92/43/EWG z dnia 21 maja 1992 r. w sprawie ochrony siedlisk przyrodniczych oraz dzikiej fauny i flory –, 21 22 23 24 25 Raport o stanie środowiska w Wielkopolsce w roku 2008, Biblioteka Monitoringu Środowiska, WIOŚ, Poznań 2009, s. 51, Objaśnienia do szczegółowej mapy geologicznej Polski, ark. Poznań (471), Warszawa 1997 Dz. U. z 2009 r. Nr 151, poz. 1220 ze zmianami Dz. Urz. Woj. Pozn. Nr 12, poz. 126 ze zmianami, Dz. Urz. Woj. Wlkp. Nr 87 poz. 2229 21 PROGNOZA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO DOTYCZĄCA PROJEKTU MPZP „OSIEDLE ZODIAK” W POZNANIU • obszar chronionego krajobrazu „Dolina Cybiny w Poznaniu”, ustanowiony na mocy Rozporządzenia Nr 22/08 Wojewody Wielkopolskiego z dnia 4 września 2008 r.26, połoŜony w odległości ok. 1,5 km od obszaru projektu planu. UŜytek ekologiczny „Olszak I” powołano w celu ochrony bogactwa roślinności leśnej. szczególnie typu łęgowego, miejscami równieŜ grądowego oraz ochrony czystości wód rzeki Cybiny i Jeziora Maltańskiego. Pod względem przyrodniczym uŜytek „Olszak I” naleŜy do najbardziej wartościowych terenów na obszarze Poznania Stanowi ostoję róŜnorodności gatunkowej zwierząt i roślin, z których liczne zachowały charakter zbliŜony do naturalnego. Występują tu pozostałości ekosystemów leśnych, tj.: łęgi jesionowo-olszowe, lasy dębowo-grabowe, olsy, ekosystemy bagiennoszuwarowe, zarośla nadrzeczne, ekosystemy łąkowe oraz skupiska roślinności ciepłolubnej. Obszar ten charakteryzuje się jednym z najwyŜszych w mieście udziałów gatunków roślin naczyniowych, z których liczne gatunki uznane są za ginące i zagroŜone w skali regionalnej i krajowej oraz stosunkowo niskim udziałem antropofitów. Obszar uŜytku wyróŜnia się wielopiętrową strukturą roślinności, mozaikowatym układem drzew i krzewów, stwarzającym liczne dogodne miejsca dla rozrodu i bytowania ptaków, których stwierdzono tu łącznie 60 gatunków, w większości chronionych. Liczne siedliska wilgotne sprzyjają występowaniu mięczaków. Na obszarze uŜytku stwierdzono 9 gatunków drobnych ssaków oraz 12 gatunków ssaków większych27. Do głównych zagroŜeń dla prawidłowego funkcjonowania uŜytku ekologicznego „Olszak I” zaliczyć naleŜy: • wzrost natęŜenia ruchu samochodowego, odbywającego się ulicami: abpa A. Baraniaka, abpa W. Dymka, Browarną, powodujący wzrost emisji spalin, negatywnie wpływających na kondycję szaty roślinnej, zarówno strefy przybrzeŜnej uŜytku, jak i ekosystemów zajmujących dno doliny Cybiny, a takŜe pogorszenie klimatu akustycznego negatywnie oddziaływujący na faunę uŜytku, • nasilająca się presja turystyczna ze strony mieszkańców (zwłaszcza ruch pieszy i rowerowy odbywający się poza wyznaczonymi trasami rekreacyjnymi), powodująca niszczenie roślinności, płoszenie zwierząt, • realizacja liniowych sieci infrastruktury technicznej, w tym napowietrznej linii elektroenergetycznej 110 kV i magistrali cieplej, których budowa spowodowała konieczność fragmentacji kompleksów leśnych, imigrację obcych elementów flory i fauny, rozpoczęcie procesu erozji stokowej, prowadzącej do przekształceń naturalnego profilu doliny Cybiny oraz zmian właściwości gleb. Obszar Natura 2000 „Fortyfikacje w Poznaniu” powołany został w celu ochrony unikatowych stanowisk zimowania nietoperzy. W poznańskich fortyfikacjach najczęściej występują nietoperze będące przedstawicielami gatunków takich jak nocek: Natterera (Myotis nattereri), mopek (Barbastella barbastelus), nocek duŜy (Myotis myotis), nocek rudy (Myotis daubentonii) oraz gacek brunatny 26 27 Dz. Urz. Woj. Wlkp. Nr 168, poz. 2813 z dnia 6 października 2008 r. Waloryzacja przyrodnicza i weryfikacja granic uŜytku ekologicznego „Olszak I” w Poznaniu, dr Bogdan Jackowski, dr Jerzy Ptaszyk, Poznań, luty 1999 22 PROGNOZA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO DOTYCZĄCA PROJEKTU MPZP „OSIEDLE ZODIAK” W POZNANIU (Plecotus auritus). Ze względu na fakt, iŜ fortyfikacje nie były wykorzystywane w celach militarnych od zakończenia II wojny światowej, roślinność, jaka je porasta, ma charakter spontaniczny i pojawiają się w drodze procesów sukcesji wtórnej. Występują tu zbiorowiska roślinne w postaci fragmentów lasów liściastych o dobrze rozwiniętej warstwie krzewów i bogatym florystycznie runie, które stwarzają dogodne warunki siedliskowe dla wielu gatunków ptaków i innych rzadko występujących na pozostałych terenach Poznania gatunków zwierząt. Do głównych zagroŜeń dla prawidłowego funkcjonowania siedlisk nietoperzy zaliczyć naleŜy działania człowieka prowadzące do pomniejszenia ich bazy pokarmowej, m.in. poprzez stosowanie środków owadobójczych, chemicznych środków ochrony roślin, stosowanie toksycznych środków ochrony drewna w budynkach, w których znajdują one schronienie. W przypadku fortyfikacji szczególnie niebezpieczne są działania powodujące zmianę mikroklimatu panującego w fortach, m.in. szczelne zamykanie otworów wlotowych, zaburzających cyrkulacje powietrza, osuszanie podziemi oraz zbyt częsta obecność człowieka w fortach w trakcie hibernacji nietoperzy. Obszar chronionego krajobrazu „Dolina Cybiny w Poznaniu” powołany został ze względu na wyróŜniający się krajobraz o zróŜnicowanych ekosystemach, wartościowych ze względu na moŜliwość zaspakajania potrzeb związanych z turystyką i wypoczynkiem, a takŜe pełnioną funkcją korytarzy ekologicznych. Czynna ochrona wskazana w rozporządzeniu dotyczy ekosystemów leśnych, nieleśnych ekosystemów lądowych oraz ekosystemów wodnych. Do głównych zagroŜeń funkcjonowania tego obszaru zaliczyć naleŜy: niszczenie zadrzewień śródpolnych, przydroŜnych, nadwodnych, likwidowanie naturalnych zbiorników wodnych, starorzeczy, obszarów wodno-błotnych, dokonywanie zmian stosunków wodnych, zabijanie dziko występujących zwierząt oraz niszczenia miejsc ich rozrodu, dokonywanie zmian powierzchni ziemi, w tym rzeźby terenu, lokalizacja przedsięwzięć mogących znacząco oddziaływać na środowisko, lokalizowanie obiektów budowlanych w pasie szerokości 100 m od linii brzegów rzek, jezior, i innych zbiorników wodnych. Obszar projektu mpzp nie posiada bezpośredniego powiązania z cennymi przyrodniczo obszarami zieleni, w tym równieŜ tymi objętymi prawną ochroną. Bezpośrednie powiązania przyrodnicze analizowanego obszaru z kompleksami leśnymi wschodniego klina zieleni przerwane zostało na skutek budowy trasy samochodowej w ciągu ulic abpa A. Baraniaka i abpa W. Dymka. Środowisko przyrodnicze i krajobraz omawianego obszaru w znacznej części zostały zantropizowane w wyniku rozwoju zainwestowania w postaci zespołów zabudowy mieszkaniowej wielorodzinnej, jednorodzinnej, nielicznej usługowej oraz istotnych elementów układu komunikacyjnego, a takŜe sieci infrastruktury technicznej. Niezabudowane fragmenty obszaru stanowią obecnie głównie nieuŜytki, porośnięte gęstą zielenią o charakterze spontanicznym oraz niesklasyfikowane ogrody działkowe, częściowo juŜ zlikwidowane (załącznik nr 5., fot. 15.). Występująca w północnej części omawianego obszaru nieliczna zabudowa (głównie mieszkaniowa) w kilku przypadkach została opuszczona i znajduje się w bardzo złym stanie technicznym (załącznik nr 5., fot. 17, 18). Biorąc pod uwagę walory krajobrazowe tej części obszaru projektu planu, wymaga on uporządkowania i zdecydowanej poprawy jakości przestrzeni. NaleŜy przy tym jednak zwrócić uwagę, Ŝe istniejący pas zieleni, miejscami stosunkowo zwartej i gęstej, przyczynia się do pochłania części komunikacyjnych 23 PROGNOZA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO DOTYCZĄCA PROJEKTU MPZP „OSIEDLE ZODIAK” W POZNANIU zanieczyszczeń powietrza oraz nieznacznie pochłania hałas komunikacyjny, co pozytywnie wpływa na jakość funkcjonowania istniejącej zabudowy mieszkaniowej w pozostałej części osiedla Zodiak. Dlatego teŜ teren ten nie powinien być przekształcany na funkcje wymagające zapewnienia wymaganych standardów akustycznych w środowisku. Ze względu na uwarunkowania wynikające ze „Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego miasta Poznania”, obszar projektu planu predysponuje do zainwestowania, zgodnego z mieszkaniowym charakterem osiedla Zodiak, z uwzględnieniem jednak połoŜenia omawianego terenu w sąsiedztwie wschodniego klina zieleni, obszaru wraŜliwego na antropopresję. Obecnie, znaczące ograniczenia w zagospodarowaniu omawianego obszaru powodują istniejące magistralne sieci infrastruktury technicznej, a zwłaszcza te napowietrzne, które dodatkowo wpływają na degradację walorów krajobrazowych terenów, przez które przebiegają. W przypadku magistrali cieplnej, magistrali wodociągowej, kolektora sanitarnego i kolektora deszczowego, stosownie do wniosków gestorów tych sieci, ograniczenia polegają na zakazie lub ograniczeniu lokalizacji zabudowy i wysokich nasadzeń nad sieciami oraz w tzw. strefach ochronnych (pasach roboczych), pasach terenów niezbędnych do prawidłowego prowadzenia prac eksploatacyjnych. Szerokości te ustalane są przez gestorów sieci. W przypadku napowietrznych linii elektroenergetycznych ograniczenia w zagospodarowaniu terenów wynikają dodatkowo z emisji przez nie pól elektromagnetycznych. Powstają one na skutek występowania napięcia (pola elektrycznego E) oraz w wyniku przepływu prądu (pola magnetycznego H). Emitują pole o częstotliwości sieciowej 50Hz. Polskie prawodawstwo określa zasady ochrony przed polami elektroenergetycznymi o tej częstotliwości. W rozporządzeniu Ministra Środowiska z dnia 30 października 2003 r. w sprawie dopuszczalnych poziomów pól elektromagnetycznych w środowisku oraz sposobów sprawdzania dotrzymania tych poziomów28 wprowadzono pojęcie dopuszczalnego poziomu poszczególnych składowych pola elektromagnetycznego - elektrycznej E i magnetycznej H, jakie mogą wystąpić w miejscach dostępnych dla ludzi. Dla pola elektrycznego występującego w otoczeniu linii elektroenergetycznej o częstotliwości sieciowej 50Hz dopuszczalna wartość natęŜenia wynosi 10kV/m, przy czym najwyŜsze dopuszczalne w środowisku natęŜenie pola elektrycznego na terenach przeznaczonych pod zabudowę mieszkaniową nie moŜe przekroczyć 1kV, natomiast na pozostałych terenach dostępnych dla ludności 10kV/m. Z kolei dla pola magnetycznego w otoczeniu linii elektroenergetycznej o częstotliwości sieciowej 50Hz, najwyŜsze dopuszczalne w środowisku natęŜenie, w tym równieŜ na terenach przeznaczonych pod zabudowę mieszkaniową, wynosić moŜe 60A/m. Promieniowanie elekromagnetyczne wytwarzane przez linie elektroenergetyczne powoduje ograniczenia w zagospodarowaniu terenów, które wynikają z konieczności uwzględnienia obszarów ich oddziaływania. Ze elektromagnetyczne, 28 względu na obszary duŜe zróŜnicowanie istniejących instalacji emitujących pola oddziaływania oraz Dz. U. Nr 192, poz. 1883 z dnia 14 listopada 2003 r. 24 zasady zagospodarowania terenów wokół PROGNOZA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO DOTYCZĄCA PROJEKTU MPZP „OSIEDLE ZODIAK” W POZNANIU poszczególnych obiektów, wyznacza się indywidualnie (przez gestorów sieci) na podstawie przepisów odrębnych, polskich norm, uwzględniając napięcie przewodów, konkretne parametry techniczne linii i określone uwarunkowania terenowe trasy. Do przepisów odrębnych w tym zakresie naleŜą: wyŜej wspomniane rozporządzenie Ministra Środowiska w sprawie dopuszczalnych pól elektromagnetycznych w środowisku oraz sposobów sprawdzania dotrzymania tych poziomów, rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Społecznej w sprawie najwyŜszych dopuszczalnych stęŜeń i natęŜeń czynników szkodliwych dla zdrowia w środowisku pracy, a takŜe norma PN-E-05100-1. „Elektroenergetyczne linie napowietrzne. Projektowanie i budowa. Linie prądu przemiennego z przewodami roboczymi gołymi”. Przebiegająca przez obszar opracowania dwutorowa napowietrzna linia elektroenergetyczna WN 110 kV o kierunku Bema – Rataje i Główna – Rataje, wraz z kilkoma innymi znajdującymi się na terenie miasta Poznania, została poddana analizie w zakresie natęŜenia pola elektrycznego i magnetycznego. Pomiary natęŜenia pola elektrycznego i magnetycznego wykonano pod środkiem przęsła. Jest ono tam zazwyczaj największe z dwóch zasadniczych powodów. Po pierwsze, miejsce to jest najbardziej oddalone od słupów linii, które – będąc uziemione – zmniejszają natęŜenie pola. Po drugie, przewody fazowe znajdują się najbliŜej ziemi. Pomiary przeprowadzono na 100-metrowym odcinku, prostopadłym do toru linii. Dokonano ich dwiema sondami – odpowiednio – do pomiaru natęŜenia pola elektrycznego i magnetycznego – o częstotliwości 50 Hz oraz szerokopasmowym miernikiem natęŜenia pola. Wartości natęŜenia pola elektrycznego i magnetycznego, zmierzone, a następnie przeliczone, zostały porównane z wartościami dopuszczalnymi, obowiązującymi w Polsce.29 Wartość dopuszczalna natęŜenia pola elektrycznego równa jest 1 kV/m (1000 V/m) dla terenów przeznaczonych pod zabudowę oraz 10 kV/m (10000 V/m) dla miejsc dostępnych dla ludności. Z kolei w przypadku pola magnetycznego wartość dopuszczalna natęŜenia równa jest 60 A/m, zarówno dla miejsc przeznaczonych pod zabudowę, jak i dla miejsc dostępnych dla ludności. W tabeli poniŜej przedstawiono wyniki pomiarów natęŜenia pola elektrycznego i magnetycznego pod przedmiotową linią. Są to wartości przeliczone dla przypadku obciąŜenia linii maksymalną wartością napięcia i takąŜ prądu. Zatem wartości podane w tabeli są największymi wartościami natęŜenia, jakie mogą zostać wygenerowane przez linie przebiegającą przez obszar opracowania. 29 zdefiniowanych w rozporządzeniu Ministra Środowiska z dnia 30 października 2003 r. w sprawie dopuszczalnych poziomów pól elektromagnetycznych w środowisku oraz sposobów sprawdzania dotrzymania tych poziomów (Dz. U. Nr 192, poz. 1883 z dnia 14 listopada 2003 r) 25 PROGNOZA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO DOTYCZĄCA PROJEKTU MPZP „OSIEDLE ZODIAK” W POZNANIU Tabela 4. Wartości natęŜenia pola elektrycznego i magnetycznego pod linią WN w Poznaniu, przeliczone dla przypadku największego obciąŜenia napięciowego i prądowego linii, oraz ocena tychŜe wartości w świetle obowiązujących w Polsce przepisów NAPIĘCIE LINII 110 KV KIERUNEK LINII NATĘśENIE POLA ELEKTRYCZNEGO E [KV/M] MAGNETYCZNEGO 0,35 12,78 BEMA – RATAJE GŁÓWNA - RATAJE NATĘśENIE POLA H [A/M] CZY ZACHOWANE CZY TEREN MOśE SĄ WARTOŚCI BYĆ DOPUSZCZALNE PRZEZNACZONY POD LINIĄ? POD ZABUDOWĘ? TAK TAK Źródło: ENERGIA elektryczna: „Pole elektryczne i magnetyczne generowane przez napowietrzne linie SN i WN”; Nadolny Z., Siodła K. i in., Politechnika Poznańska, marzec 2010 Biorąc powyŜsze pod uwagę, moŜna stwierdzić, Ŝe w przypadku przedmiotowej linii natęŜenie pola elektrycznego i magnetycznego nie przekroczyło wartości dopuszczalnych obowiązujących w Polsce. Pod ww. linią jest teren, który moŜe być przeznaczony pod zabudowę mieszkaniową.30 4. INFORMACJA O GŁÓWNYCH CELACH I ZAWARTOŚCI PROJEKTU PLANU 4.1. Cel opracowania projektu planu Stosownie do zapisów ustawy z dnia 27 marca 2003 r. o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym, głównym celem miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego „Osiedle Zodiak” w Poznaniu jest ustalenie przeznaczenia terenów oraz określenie sposobów ich zagospodarowania i zabudowy, uwzględniając konieczność kształtowania ładu przestrzennego oraz konieczność dostosowania funkcji, struktury zabudowy i intensywności zagospodarowania do uwarunkowań przestrzennych i przyrodniczych terenu. Uchwałę o przystąpieniu do sporządzenia mpzp dla omawianego obszaru wywołano na wniosek Wydziału Gospodarki Nieruchomościami Urzędu Miasta Poznania, który zwrócił uwagę na konieczność wskazania kompleksowego i spójnego sposobu zagospodarowania gruntów w tej części miasta, wykształcenie zwartego układu przestrzennego osiedli mieszkaniowych i uzyskanie wysokiej jakości środowiska zamieszkania. 4.2. Ustalenia projektu planu Projekt planu składa się z części tekstowej, sporządzonej w formie projektu uchwały Rady Miasta Poznania oraz z części graficznej – rysunku projektu planu, sporządzonego w skali 1:1 000. W zakresie przeznaczenia terenów w projekcie planu ustalono (załącznik nr 6): 30 • tereny zabudowy mieszkaniowej wielorodzinnej 1-8MW, • teren zabudowy usługowej lub mieszkaniowej wielorodzinnej U/MW, • tereny zabudowy usługowej 1-3U, • tereny zabudowy mieszkaniowej jednorodzinnej 1-10MN, • tereny zieleni urządzonej 1-3ZP, • tereny zieleni izolacyjnej 1-11Zi, ENERGIA elektryczna: „Pole elektryczne i magnetyczne generowane przez napowietrzne linie SN i WN”; Nadolny Z., Siodła K. i in., Politechnika Poznańska, ,marzec 2010 26 PROGNOZA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO DOTYCZĄCA PROJEKTU MPZP „OSIEDLE ZODIAK” W POZNANIU • tereny dróg publicznych, w tym klasy głównej 1,2KD-G, klasy zbiorczej KD-Z, klasy dojazdowej 1,2KD-D, • tereny dróg wewnętrznych 1-6KDW, 1-9KDWxs, KDWpp, • teren infrastruktury technicznej kanalizacji K, • tereny infrastruktury technicznej elektroenergetyki 1-3E. W zachodniej i południowej części omawianego obszaru projekt zachowuje istniejący układ funkcjonalno-przestrzenny osiedla mieszkaniowego Zodiak (tereny 1-4MW, 7,8MW, 1-10MN) oraz wykształcony układ komunikacyjny, głównie dróg wewnętrznych, obsługujących istniejącą zabudowę mieszkaniową wielorodzinną i jednorodzinną. W północnej oraz północno-wschodniej części projektu planu, na terenach obecnie głównie nieuŜytkowanych, wprowadza nowy układ urbanistyczny. WzdłuŜ ul. abpa W. Dymka ustalono lokalizację zabudowy usługowej (na terenach 1U i U/MW) lub zabudowy mieszkaniowej wielorodzinnej (na terenie U/MW, na którym dla części działek wydano juŜ decyzję o warunkach zabudowy dla realizacji budynku wielorodzinnego). NaleŜy tu zauwaŜyć, Ŝe zabudowa mieszkaniowa wielorodzinna została przewidziana w ustaleniach planu tylko z powodu wydanych juŜ decyzji. Jednak bardzo trudno będzie uzyskać w tym terenie wymagany dla niej standard akustyczny w środowisku. Korzystniejsze ze względów akustycznych byłoby tu ustalenie tylko zabudowy usługowej – bez obiektów i funkcji wymagających zapewnienia komfortu akustycznego w środowisku, tak jak na wcześniejszym odcinku tego ciągu komunikacyjnego – na wysokości ul. abpa A. Baraniaka. PoniŜej terenu 1U wyznaczono dwa tereny zabudowy mieszkaniowej wielorodzinnej (tereny 5,6MW). Obecnie na terenie 5MW trwa budowa dwóch budynków mieszkaniowych wielorodzinnych z garaŜem podziemnym, natomiast w zachodniej części terenu 6MW powstała juŜ nowa zabudowa wielorodzinna. Pomiędzy tymi terenami w projekcie planu wyznaczono nową drogę publiczną klasy dojazdowej 2KD-D. Projekt planu usankcjonował lokalizację istniejącej zabudowy usługowej na terenach 2U przy ul. Chartowo oraz 3U przy ul. Bliźniąt, na których zlokalizowane są parterowe pawilony handlowe i usługowe. Na obszarze projektu planu wyznaczono trzy tereny zieleni urządzonej (tereny 1-3ZP), które docelowo pełnić mogą funkcje rekreacyjno-sportowe. Na terenach 1,2ZP dopuszczono bowiem lokalizację placów zabaw, na terenie 2ZP dodatkowo boiska sportowego. Natomiast na terenie 3ZP, na którym obecnie zlokalizowany jest zabytkowy schron pogotowia piechoty, dopuszczono lokalizację usług sportu i rekreacji oraz kultury. Wokół zespołu zabudowy mieszkaniowej jednorodzinnej (terenów 1-10MN) wyznaczono tereny zieleni izolacyjnej, wyłączone z zabudowy, które, zgodnie ze swoim przeznaczeniem oddzielać mają tereny mieszkaniowe od terenów komunikacyjnych (zwłaszcza ul. Kurlandzkiej KD-Z i ul. Szwajcarskiej 2KD-G), a takŜe terenów o innym przeznaczeniu i innym sposobie zagospodarowania (np. terenu zabudowy mieszkaniowej wielorodzinnej 6MW od terenów zabudowy mieszkaniowej jednorodzinnej 10MN). Zieleń izolacyjną, stosownie do zapisów projektu planu, stanowić będzie zieleń wysoka, kształtowana jako pasy lub szpalery nasadzeń w zwartej formie. 27 PROGNOZA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO DOTYCZĄCA PROJEKTU MPZP „OSIEDLE ZODIAK” W POZNANIU Projekt planu zawiera ustalenia w zakresie rehabilitacji części analizowanego obszaru, której celem jest wykształcenie zwartego układu przestrzennego osiedli mieszkaniowych oraz podniesienie jakości i atrakcyjności środowiska zamieszkania. Stosownie do zapisów „Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego miasta Poznania”31, obszar wymagający przeprowadzenia rehabilitacji wyznaczono na całym omawianym obszarze, oprócz południowowschodniej części obszaru, obejmującej tereny: zabudowy mieszkaniowej jednorodzinnej (1-10MN), dróg wewnętrznych obsługujących tę zabudowę (1-9KDWxs i 6KDW), zieleni izolacyjnej (1-10Zi), zieleni urządzonej (3ZP) oraz dróg publicznych podstawowego układu komunikacyjnego (1,2KD-G i KD-Z). Zgodnie z projektem planu w zakresie rehabilitacji terenów ustalono: jednorodne projektowanie obiektów małej architektury, zakaz stosowania nawierzchni bitumicznych dla dojść do budynków lub ciągów pieszych, na terenach 6,8MW w strefach zieleni (wskazanych na rysunku), wprowadzenie zieleni wysokiej z uwzględnieniem przebiegu infrastruktury technicznej oraz lokalizację placów zabaw, na terenach U/MW i 1U równieŜ wprowadzenie zieleni wysokiej, z uwzględnieniem infrastruktury technicznej. Na rysunku projektu planu wskazano przebieg wszystkich znaczących sieci infrastruktury technicznej, funkcjonujących obecnie na omawianym obszarze, w tym napowietrznych linii elektroenergetycznej 110kV, magistrali cieplnej, magistrali wodociągowej, kolektora sanitarnego i kolektora deszczowego. Wskazano równieŜ przebieg projektowanej magistrali wodociągowej. W większości przypadków projekt planu ustala zachowanie powyŜszych sieci infrastruktury, z dopuszczeniem ich przebudowy. Jedynie w przypadku napowietrznych linii elektroenergetycznych 110kV ustalono skablowanie, z dopuszczeniem ich zachowania. Projekt planu ustala ochronę istniejących na omawianym obszarze obiektów zabytkowych, w tym obiektu schronu pogotowia piechoty, zlokalizowanego na terenie 3ZP, a takŜe linii dawnej Średzkiej Kolei Powiatowej, biegnącej w północnej części analizowanego obszaru (przez tereny 1KD-G, 1,2KDW i 1KD-D). W przypadku schronu projekt dopuszcza adaptację obiektu na funkcje rekreacyjno-usługowe lub kulturę. Natomiast dla dawnej Średzkiej Kolei Powiatowej ustalono zachowanie śladu jej przebiegu, albo jako bocznicy kolejowej, albo w przypadku likwidacji bocznicy, na terenach 1KD-G i 1KD-D jako przejścia dla pieszych i rowerzystów, a na terenach 1,2KDW jako ścieŜki rowerowej i drogi pieszej. W projekcie planu określono równieŜ szczegółowe ustalenia w zakresie wymaganych parametrów i wskaźników kształtowania zabudowy oraz zagospodarowania poszczególnych terenów, w tym maksymalnych powierzchni zabudowy dla kaŜdej działki, minimalnych powierzchni biologicznie czynnych, jakie naleŜy zachować na kaŜdej działce budowlanej, wysokości obiektów budowlanych, minimalnych powierzchni nowo wydzielanych działek budowlanych. Dla wszystkich terenów szczegółowo określono dostęp do dróg publicznych, a dla terenów przeznaczonych pod zabudowę równieŜ normatyw parkingowy, uwzględniający wymagane w granicy działek budowlanych miejsca postojowe dla samochodów osobowych i rowerów. Dodatkowo dla obsługi zabudowy usługowej ustala 31 Uchwała Nr XXXI/299/V/2008 Rady Miasta Poznania z dnia 18 stycznia 2008 r 28 PROGNOZA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO DOTYCZĄCA PROJEKTU MPZP „OSIEDLE ZODIAK” W POZNANIU się zapewnienie w granicy działki budowlanej miejsc do przeładunku towarów, zlokalizowanych poza stanowiskami postojowymi dla samochodów osobowych i rowerów. Do projektu planu wprowadzono równieŜ szereg ustaleń w zakresie ochrony i kształtowania środowiska przyrodniczego, w tym jego poszczególnych komponentów, a takŜe w zakresie ochrony przyrody. W projekcie planu ustalono: a. w zakresie ochrony i kształtowania zieleni: • na terenach MW, U/MW, U, MN, ZP Zi, KD..., KDW, KDWxs ochronę istniejącej zieleni wysokiej, zgodnie z przepisami odrębnymi, a w przypadku kolizji z planowaną infrastrukturą lub zabudową, wymóg jej przesadzenia lub wprowadzenia nowych nasadzeń na danym terenie, • zagospodarowanie zielenią wszystkich wolnych od utwardzenia fragmentów terenów, • wykształcenie stref zieleni wysokiej na terenach 6,8MW przeznaczonych pod zabudowę mieszkaniową wielorodzinną; b. w zakresie ochrony powierzchni ziemi: • nakaz utrzymania jakości gleby i ziemi na poziomie wymaganych standardów, a w przypadku gdy nie są one zachowane, doprowadzenia jakości gleby i ziemi do wymaganych standardów, zgodnie z przepisami odrębnymi; c. w zakresie ochrony wód: • zaopatrzenie w wodę pitną z sieci wodociągowej, • odprowadzanie ścieków bytowych lub komunalnych do sieci kanalizacji sanitarnej, • zagospodarowanie wód opadowych lub roztopowych na terenie z uwzględnieniem przepisów odrębnych na wszystkich terenach przeznaczonych pod zabudowę, terenach zieleni i infrastruktury technicznej, przy czym na terenach MW, U/MW, U, E, K i 3ZP, w przypadku lokalizacji na nim usług, dopuszczono odprowadzanie ścieków do sieci kanalizacji deszczowej, • na terenach komunikacyjnych odprowadzanie wód opadowych lub roztopowych do sieci kanalizacji deszczowej, z dopuszczeniem na terenach 1,2KDW zagospodarowania wód na terenie, zgodnie z przepisami odrębnymi; d. w zakresie ochrony przed hałasem: • uzyskanie dopuszczalnych poziomów hałasów w środowisku – w zaleŜności od przeznaczenia terenów, zgodnie z przepisami odrębnymi32: • o dla terenów MW – jak dla terenów zabudowy mieszkaniowej wielorodzinnej, o dla terenów MN – jak dla terenów zabudowy mieszkaniowej jednorodzinnej, o dla terenu U/MW – jak dla terenów mieszkaniowo-usługowych, na terenach U/MW oraz U zakaz lokalizacji obiektów i usług wymagających zapewnienia standardów akustycznych w środowisku, a takŜe zakaz funkcji powodujących uciąŜliwości dla środowiska, 32 Dz. U. Nr 120, poz. 826 29 PROGNOZA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO DOTYCZĄCA PROJEKTU MPZP „OSIEDLE ZODIAK” W POZNANIU • stosowanie zasad akustyki budowlanej, a w przypadku nowej zabudowy – dodatkowo zasad akustyki urbanistycznej i architektonicznej w budynkach mieszkalnych zlokalizowanych w strefach ponadnormatywnego hałasu na terenach MW i MN oraz w budynkach i obiektach z pomieszczeniami wymagającymi komfortu akustycznego na terenach U/MW i U, • na terenach E uzyskanie standardów akustycznych na granicach z terenami o zdefiniowanych wymaganiach akustycznych w środowisku, • na terenach 10 i 11Zi dopuszczenie lokalizacji ekranów akustycznych w formie nasypów ziemnych, • na terenach komunikacyjnych dopuszczenie stosowania elementów przeciwhałasowych, zgodnie z przepisami odrębnymi; e. w zakresie ochrony powietrza: • zakaz stosowania kotłów, pieców i trzonów kuchennych na paliwo stałe, za wyjątkiem paliw odnawialnych z biomasy, • na terenach U/MN i U zakaz lokalizacji usług powodujących uciąŜliwości dla środowiska, zgodnie z przepisami odrębnymi; f. w zakresie gospodarki odpadami: • segregację, gromadzenie i zagospodarowanie odpadów, zgodnie z przepisami odrębnymi, • wykorzystanie nadmiaru mas ziemnych pozyskanych podczas prac budowlanych w obrębie danego terenu lub usuwanie ich zgodnie z przepisami odrębnymi. W zakresie kształtowania komfortu akustycznego sformułowano ustalenia dotyczące konieczności uzyskania wymaganych standardów akustycznych w środowisku dla poszczególnych rodzajów terenów, dla których przepisy odrębne33 formułują takie wymagania. Tam, gdzie to było moŜliwe wprowadzono zakaz lokalizacji obiektów i usług wymagających zapewnienia standardów akustycznych w środowisku. Zapisano równieŜ ustalenia odnoszące się nie tylko do poprawy warunków akustycznych w środowisku. Dotyczą one konieczności stosowania zasad akustyki budowlanej w budynkach wymagających zapewnienia standardów akustycznych w pomieszczeniach przeznaczonych na pobyt ludzi. W przypadku nowej zabudowy – dodatkowo ustalenie to poszerzono o nakaz stosowania równieŜ zasad akustyki urbanistycznej i architektonicznej. Trudno bowiem oczekiwać zmiany sposobu uŜytkowania terenów osiedli mieszkaniowych na inne, nie posiadające wymagań akustycznych na zewnątrz budynków. Nie moŜna równieŜ spodziewać się radykalnej poprawy zewnętrznych warunków akustycznych w najbliŜszej przyszłości, gdy nie przewiduje jej „Program ochrony przez hałasem”34. Stąd, zastosowanie tego ustalenia do czasu uzyskania wymaganych standardów akustycznych w środowisku jest w pełni uzasadnione. 33 34 rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 14 czerwca 2007 r. w sprawie dopuszczalnych poziomów hałasu w środowisku (Dz. U. z 2007 r., Nr 120, poz. 826) Mapa akustyczna miasta Poznania wraz z programem ochrony środowiska przed hałasem, Etap II: Program ochrony przed hałasem (POH) (2008), Centrum Badań Akustycznych, Fundacja Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza, Poznań, czerwiec 2008, Uchwała Nr XLIII/521/V/2008 Rady Miasta Poznania z dnia 14 października 2008 r. (Dz. U. Woj. Wlkp. z dnia 24 listopada 2008 r. Nr 200, poz. 3281) 30 PROGNOZA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO DOTYCZĄCA PROJEKTU MPZP „OSIEDLE ZODIAK” W POZNANIU W zakresie ochrony i kształtowania ładu przestrzennego terenów objętych projektem planu, wprowadzono zakaz lokalizacji w granicy projektu planu tymczasowych obiektów budowlanych, reklam na terenach MN, MW, ZP, Zi, E, K, terenach komunikacyjnych, za wyjątkiem reklam umieszczanych w wiatach przystankowych, ogrodzeń, za wyjątkiem ogrodzeń aŜurowych (jedynie na terenach MN ustalono zachowanie ogrodzeń pełnych) wolno stojących garaŜy na terenach U/MW i U. 4.3. Powiązanie ustaleń projektu planu z innymi dokumentami Stosownie do ustawy z dnia 27 marca 2003 r. o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym35 zapisy projektu planu miejscowego (część tekstowa i graficzna) muszą być zgodne z zapisami studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy, a rada gminy uchwala plan miejscowy dopiero po stwierdzeniu jego zgodności ze studium. Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy sporządza się w celu określenia polityki przestrzennej gminy, w tym lokalnych zasad zagospodarowania przestrzennego. W „Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego miasta Poznania” obszar projektu planu połoŜony jest w podstrefie intensywnego zagospodarowania mieszkaniowego i usługowego, obejmującej obszar Piotrowa, Łaciny, Rataj, śegrza (podstrefa D1). W granicy projektu planu w „Studium...” wyznaczono teren przeznaczony pod zabudowę – oznaczony symbolem M1sw - tereny zabudowy średniowysokiej, mieszkaniowej wielorodzinnej, blokowej i kwartałowej z usługami podstawowymi, na którym utrzymuje się istniejące funkcje ogólnomiejskie. Ponadto, „Studium...” wskazuje elementy podstawowego układu komunikacyjnego – drogę klasy głównej – ul. Szwajcarską (kG.16.3), drogę klasy głównej – ul. Chartowo (kG.14.1+kt.25.3), drogę klasy zbiorczej – ul. Kurlandzką (kZ. 012.2). W „Studium...” wskazano równieŜ przebieg istniejących napowietrznych linii elektroenergetycznych 110 kV. Zgodnie z kierunkami zmian w zagospodarowaniu przestrzennym wskazanymi w „Studium...”, na terenie podstrefy naleŜy utrzymać priorytet dla funkcji mieszkaniowej wielorodzinnej. NaleŜy dąŜyć do zapewnienia odpowiednich warunków jej utrzymania i rozwoju, m.in. poprzez: zapewnienie jednorodności funkcji, utrzymanie i powiększenie terenów przestrzeni ośrodkotwórczych, zakaz lokalizacji funkcji kolidujących z funkcją mieszkaniową oraz generujących zwiększony ruch samochodowy, lokalizację wzdłuŜ ulic klasy: Z, G pasów zieleni izolacyjnej (w szczególności wzdłuŜ ulic III ramy komunikacyjnej), ewentualnie dopuszczenie lokalizacji usług ogólnomiejskich w formie pierzei zabudowy izolującej (pod warunkiem zapewnionej prawidłowej dostępności komunikacyjnej). „Studium...” wskazuje przewaŜającą część analizowanego obszaru jako teren o charakterze blokowym do rehabilitacji, która ma się odbywać poprzez: • uczytelnienie zasad kompozycji prowadzących do poprawy systemu identyfikacji przestrzeni osiedli; • 35 wykreowanie i uporządkowanie przestrzeni ośrodkotwórczych; Dz. U. Nr 80, poz. 717 ze zmianami 31 PROGNOZA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO DOTYCZĄCA PROJEKTU MPZP „OSIEDLE ZODIAK” W POZNANIU • wprowadzenie zieleni wysokiej i zakomponowanie zieleni niskiej, w tym urządzenie terenów o funkcji parkowej; • poprawę estetki i standardu technicznego budynków; • wymianę obiektów ekonomicznie budowlanych, których stan techniczny nie pozwala na opłacalne przeprowadzenie remontów, oraz wprowadzenie na uwolnionych i niezabudowanych terenach nowej zabudowy mieszkaniowej wielorodzinnej – kwartałowej średniowysokiej. Projekt planu uwzględnia w swoich ustaleniach zapisy „Studium...”. Realizacja ustaleń planistycznych pozwoli na zachowanie funkcji mieszkaniowej wielorodzinnej jako wiodącej w strukturze funkcjonalnej osiedla Zodiak. Ustalono zachowanie istniejących zespołów zabudowy mieszkaniowej wielorodzinnej i jednorodzinnej. W miejscu istniejących nieuŜytków, połoŜonych w północno-wschodniej części omawianego obszaru, ustalono uzupełnienie zabudowy mieszkaniowej wielorodzinnej (na terenach 5,6MW). Lokalizację nowej zabudowy usługowej ustalono jedynie wzdłuŜ drogi klasy głównej - ul. abpa. W Dymka (na terenach U/MW i 1U), charakteryzującej się duŜym natęŜeniem ruchu. Z kolei od strony ul. Szwajcarskiej wyznaczono tereny zieleni izolacyjnej (10,11Zi), które pełnić mogą funkcję osłaniającą zabudowę mieszkaniową przed hałasem i zanieczyszczeniami powietrza pochodzenia komunikacyjnego (samochodowego). Projekt planu „Osiedle Zodiak” zawiera ustalenia w zakresie poprawy jakości zagospodarowania przestrzeni ogólnodostępnych w obrębie terenów wskazanych w „Studium...” do rehabilitacji. W tym zakresie na terenach MW, U/MW, U, ZP, Zi wprowadzono zapisy o realizacji nowych nasadzeń zieleni wysokiej, jednorodnym projektowaniu obiektów małej architektury, czy teŜ zakazie stosowania nawierzchni bitumicznych na dojściach do budynków i na drogach pieszych. Projekt planu uwzględnia równieŜ zapisy rozporządzenia Wojewody Wielkopolskiego Nr 39/07 z dnia 31 grudnia 2007 r. w sprawie określenia programu ochrony powietrza dla strefy – aglomeracja Poznań36 poprzez wprowadzenie zakazu stosowania w nowych budynkach kotłów, pieców i trzonów kuchennych na paliwo stałe z wyjątkiem paliw odnawialnych z biomasy. Wprowadzono równieŜ zakaz lokalizacji zabudowy usługowej (na terenach U/MW i U), powodujących uciąŜliwości dla środowiska, zgodnie z przepisami odrębnymi. 4.4. Potencjalne zmiany stanu środowiska w przypadku braku realizacji ustaleń projektu planu Brak planu miejscowego dla danego terenu powoduje utrudnienia w określeniu zasad kształtowania polityki przestrzennej i sposobu postępowania w sprawach przeznaczania terenów na określone cele oraz ustalania zasad ich zagospodarowania i zabudowy (stosownie do ustawy z dnia 27 marca 2003 r. o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym37). Sytuacja taka utrudnia kształtowanie ładu przestrzennego obszaru oraz skuteczną ochronę jego środowiska przyrodniczego. 36 37 Dz. Urz. Woj. Wlkp. Nr 4, poz. 61 Dz. U. Nr 80, poz. 717 ze zmianami 32 PROGNOZA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO DOTYCZĄCA PROJEKTU MPZP „OSIEDLE ZODIAK” W POZNANIU Obecnie obszar projektu planu „Osiedle Zodiak” w Poznaniu – jego poszczególne komponenty środowiska - charakteryzują się stosunkowo niskimi walorami przyrodniczymi. Stanowi przestrzeń silnie zurbanizowaną, z niewielkim udziałem terenów niezabudowanych i nieuŜytkowanych, zlokalizowanych tylko w północnej i północno-wschodniej części obszaru projektu planu. Biorąc pod uwagę, obserwowane zarówno na omawianym obszarze oraz w skali całego miasta, tendencje dotyczące procesów inwestycyjnych, moŜna zakładać, Ŝe tereny obecnie niezabudowane i nieuŜytkowane stopniowo przekształcane będą w tereny budowlane. Przykładem rozpoczęcia tego procesu są nowe inwestycje mieszkaniowe, realizowane obecnie na analizowanym obszarze, w tym budynki mieszkalne wielorodzinne na terenach 7MW i 5MW, czy teŜ juŜ zrealizowane budynki wielorodzinne na terenie 6MW. RównieŜ na terenie U/MW połoŜonym wzdłuŜ ul. abpa W. Dymka wydana została decyzja o warunkach zabudowy, dotycząca realizacji nowej zabudowy mieszkaniowej, która nie uwzględnia zapewnienia wymaganych standardów akustycznych w środowisku w tym terenie. W decyzji tej wyznaczono obowiązującą linię zabudowy w odległości od jezdni, w której znajdują się istniejące tam budynki, częściowo juŜ opustoszałe, a w ramach ochrony przed hałasem wskazano na rozwiązania techniczne, np. ekrany akustyczne i pasy zieleni izolacyjnej – na które od strony ul. abpa W. Dymka nie ma miejsca w granicach terenu na który wydano decyzję. Niestety, w związku z tym, projekt planu – nawiązując do tej linii nieprzekraczalną linią zabudowy – takŜe dopuszcza lokalizację nowej zabudowy mieszkaniowej w terenie o niekorzystnych warunkach akustycznych w środowisku. Na pozostałym obszarze istnieją juŜ zespoły zabudowy mieszkaniowej jedno- i wielorodzinnej, w obrębie których nie przewiduje się zasadniczych zmian funkcjonalnoprzestrzennych, które mogłyby wpływać na kształtowanie stanu środowiska przyrodniczego. Bez miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego wszelkie nowe inwestycje budowlane na analizowanych terenach prowadzone będą w oparciu o decyzje administracyjne (decyzje o warunkach zabudowy i decyzje pozwolenia na budowę), które nie stanowią skutecznego narzędzia, umoŜliwiającego kształtowanie ładu przestrzennego. Taka sytuacja utrudnia równieŜ prowadzenie polityki przestrzennej z uwzględnieniem istotnych aspektów ochrony i kształtowania środowiska przyrodniczego, wśród których do najwaŜniejszych zaliczyć naleŜy: ochronę powietrza atmosferycznego, ochronę przed hałasem, proekologiczną gospodarkę wodno-ściekową, ochronę i kształtowanie terenów zieleni, w przypadku analizowanego obszaru głównie zieleni osiedlowej. Bez z góry określonych ram dotyczących intensywności, parametrów i form zabudowy, istnieje zagroŜenie, Ŝe tereny przekształcane z terenów nieuŜytkowanych w tereny budowlane zainwestowane zostaną zbyt intensywnie, bez uwzględnienia kontekstu istniejącej zabudowy terenów sąsiednich. MoŜe to powodować równieŜ wymuszanie konieczności realizacji rozwiązań przeciwhałasowych – ekranów akustycznych, których naleŜałoby unikać w tej części miasta, i które nie były tu wskazywane jako właściwe rozwiązania ochronne przed hałasem w „Studium ...”. W przypadku dalszego rozwoju zabudowy bez ustaleń planu miejscowego problemem moŜe być równieŜ brak kompleksowych rozwiązań w zakresie obsługi komunikacyjnej nowych terenów inwestycyjnych, co skutkować moŜe negatywnym oddziaływaniem na jakość funkcjonowania istniejących terenów mieszkaniowych. 33 PROGNOZA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO DOTYCZĄCA PROJEKTU MPZP „OSIEDLE ZODIAK” W POZNANIU Efektem tego moŜe być przede wszystkim wzmoŜony ruch samochodowy na istniejących wąskich drogach osiedlowych, problemy z parkowaniem, uciąŜliwości akustyczne. Istnieje równieŜ zagroŜenie wprowadzania na omawiany obszar funkcji generujących dla obszaru planu oraz jego otoczenia zbyt duŜo emisji zanieczyszczeń, przy jednoczesnym braku rozwiązań pozwalających na ograniczanie negatywnego oddziaływania antropopresji na środowisko, tj. stosowanie niskoemisyjnych nośników energii, uregulowanie gospodarki wodno-ściekowej, ochronę akustyczną. Pozostawienie obszaru opracowania bez planu miejscowego utrudni ochronę środowiska i ludzi, bowiem plan miejscowy, w powiązaniu z innymi przepisami prawa, określa i porządkuje szereg zagadnień związanych z ochroną środowiska przyrodniczego, w tym m.in. zagadnienia związane z ochroną i kształtowaniem zieleni, gospodarką wodno-ściekową, ochroną powietrza atmosferycznego oraz ochroną przed hałasem. Reasumując, do najwaŜniejszych potencjalnych zmian w środowisku, przy braku realizacji ustaleń planu miejscowego, zaliczyć moŜna m.in.: • moŜliwość pogorszenia walorów krajobrazowych omawianego obszaru, w wyniku realizacji zabudowy odmiennej od istniejącej pod względem przeznaczenia, charakteru, kubatury, standardu i wyglądu oraz braku kompleksowych rozwiązań w zakresie układu komunikacyjnego oraz infrastruktury technicznej, obsługujących nowe tereny budowlane, • zbyt intensywne zainwestowanie poszczególnych terenów i z tym związane uszczelnienie duŜych powierzchni terenów, znaczne zmniejszenie zdolności infiltracyjnych gruntów i pogorszenie warunków retencyjnych terenów, • zwiększenie zagroŜenia zanieczyszczenia środowiska gruntowo-wodnego w wyniku braku rozwiązań w zakresie gospodarki wodno-ściekowej oraz degradacji gleb, • zwiększenie zagroŜenia ponadnormatywnym hałasem poprzez ograniczanie moŜliwości zapewniania wymaganych standardów akustycznych w środowisku, w tym dopuszczanie – bez ograniczeń – realizacji funkcji wymagających odpowiednich warunków akustycznych w środowisku i wewnątrz pomieszczeń. 5. CELE OCHRONY ŚRODOWISKA MIĘDZYNARODOWYM I KRAJOWYM PROJEKTOWANEGO DOKUMENTU USTANOWIONE NA ISTOTNE Z PUNKTU SZCZEBLU WIDZENIA Akcesja Polski do Unii Europejskiej nałoŜyła na Polskę nowe obowiązki, wynikające z konieczności dostosowania prawa polskiego do regulacji unijnych. Ochrona środowiska wraz z Traktatem z Maastricht (1991) włączona została przez Wspólnoty Europejskie do spisu ich stałych zadań, dla których określono cele działań zapobiegawczych i regulujących. Obecnie prawo Unii Europejskiej regulujące ochronę środowiska liczy sobie kilkaset aktów prawnych, obejmujących dyrektywy, rozporządzenia, decyzje i zalecenia. Do priorytetów Unii Europejskiej w dziedzinie ochrony środowiska zaliczyć naleŜy m.in. przeciwdziałanie zmianom klimatu, ochronę róŜnorodności biologicznej, ograniczenie wpływu zanieczyszczenia na zdrowie, w tym hałasu, a takŜe lepsze wykorzystanie zasobów naturalnych. 34 PROGNOZA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO DOTYCZĄCA PROJEKTU MPZP „OSIEDLE ZODIAK” W POZNANIU Do dokumentów rangi międzynarodowej, formułujących cele ochrony środowiska istotne z punktu widzenia omawianego projektu planu, zaliczyć moŜna: → Dyrektywę Rady z dnia 21 maja 1991 r. dotycząca oczyszczania ścieków komunalnych (91/271/EWG), wprowadzająca wymóg wyposaŜenia aglomeracji w systemy zbierania ścieków komunalnych – cel szczególnie istotny w kontekście połoŜenia fragmentu obszaru projektu planu w zasięgu obszaru wysokiej ochrony GZWP 144, → Dyrektywę Rady z dnia 27 września 1996 r. w sprawie oceny i zarządzania jakością otaczającego powietrza (96/62/WE), stanowiącą o utrzymaniu jakości powietrza tam, gdzie jest ona dobra, oraz jej poprawie w pozostałych przypadkach - cel szczególnie istotny w kontekście obowiązywania dla Poznania programu ochrony powietrza programu ochrony powietrza dla strefy – aglomeracja Poznań38, → Dyrektywę 2001/42/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 27 czerwca 2001 r. w sprawie oceny wpływu niektórych planów i programów na środowisko. Na szczeblu krajowym cele ochrony środowiska ustanawiają strategiczne dokumenty rządowe: II Polityka Ekologiczna Państwa oraz Polityka ekologiczna państwa w latach 2009-2012 z perspektywą do roku 2016. Oba te dokumenty respektują zapisy Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej z 1997 r., mówiące o konieczności zapewnienia przez Rzeczypospolitą Polską ochrony środowiska kierując się zasadą zrównowaŜonego rozwoju oraz koniecznością zapewnienia przez władze publiczne bezpieczeństwa ekologicznego współczesnemu i przyszłym pokoleniom. II Polityka Ekologiczna Państwa Wiodącą zasadą polityki ekologicznej państwa jest zasada zrównowaŜonego rozwoju, ustanowiona w ramach Konferencji Narodów Zjednoczonych w Rio de Janeiro w 1992 r. Podstawowym załoŜeniem zrównowaŜonego rozwoju jest takie prowadzenie polityki i działań w poszczególnych sektorach gospodarki i Ŝycia społecznego, aby zachować zasoby i walory środowiska w stanie zapewniającym trwałe, nie doznające uszczerbku, moŜliwości korzystania z nich zarówno przez obecne jak i przyszłe pokolenia, przy jednoczesnym zachowaniu trwałości funkcjonowania procesów przyrodniczych oraz naturalnej róŜnorodności biologicznej na poziomie krajobrazowym, ekosystemowym, gatunkowym i genowym. Istotą zrównowaŜonego rozwoju jest równorzędne traktowanie racji społecznych, ekonomicznych i ekologicznych, co oznacza konieczność integrowania zagadnień ochrony środowiska z polityką w poszczególnych dziedzinach gospodarki. Podstawowym celem polityki jest zapewnienie bezpieczeństwa ekologicznego kraju, czyli mieszkańców, infrastruktury społecznej i zasobów przyrodniczych. Wśród metod realizacji polityki ekologicznej państwa priorytet ma stosowanie tzw. dobrych praktyk gospodarowania i systemów zarządzania środowiskowego, które pozwalają powiązać efekty gospodarcze z efektami ekologicznymi, zwłaszcza w przemyśle i energetyce, transporcie, rolnictwie, leśnictwie, budownictwie i gospodarce komunalnej, zagospodarowaniu przestrzennym, turystyce, ochronie zdrowia, handlu i działalności obronnej. 38 Dz. Urz. Woj. Wlkp. Nr 4, poz. 61 z dnia 31 stycznia 2008 r. 35 PROGNOZA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO DOTYCZĄCA PROJEKTU MPZP „OSIEDLE ZODIAK” W POZNANIU Cele szczegółowe polityki ekologicznej państwa ujęto w dwóch grupach: w sferze racjonalnego uŜytkowania zasobów naturalnych i w zakresie jakości środowiska. Wśród nich, w kontekście zakresu ustaleń projektów planów miejscowych, wymienić naleŜy m.in.: • racjonalizację uŜytkowania wody, • ochronę gleb, • zmniejszenie energochłonności gospodarki i wzrost wykorzystania energii ze źródeł odnawialnych, • gospodarowanie odpadami, • jakość wód, • jakość powietrza, zmiany klimatu, • hałas i promieniowanie, • róŜnorodność biologiczna i krajobrazowa. Ponadto, dokument wskazuje na konieczność stworzenia spójnego wewnętrznie systemu prawa ochrony środowiska, dostosowanego do wymagań unijnych. Wymaga poddania dokumentów programowych z dziedziny ochrony środowiska (planów, strategii, polityk, itp.) ocenie ekologicznej skuteczności lub ocenie oddziaływania na środowisko (w formie strategicznych ocen oddziaływania na środowisko), ocenie efektywności kosztowej, konsultacjom społecznym, ocenie zgodności z wymogami Unii Europejskiej. Polityka ekologiczna państwa w latach 2009-2012 z perspektywą do roku 2016 Polityka ekologiczna państwa w latach 2009-2012 z perspektywą do roku 2016 stanowi załącznik do uchwały Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 22 maja 2009 r. w sprawie przyjęcia dokumentu „Polityka...”39. Sporządzona została przez Ministerstwo Środowiska, zgodnie z wymogiem ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony środowiska. Omawiany dokument określa cele średniookresowe do 2016 r. oraz wskazuje kierunki działań do wykonania w latach 2009-2012 w odniesieniu do zagadnień związanych z : 1. kierunkami działań systemowych, 2. ochroną zasobów naturalnych, 3. poprawą jakości środowiska i bezpieczeństwa ekologicznego. Wśród działań systemowych dokument wymienia aspekt ekologiczny w planowaniu przestrzennym i w jego ramach cel dotyczący podnoszenia roli planowania przestrzennego, które powinno być podstawą lokalizacji nowych inwestycji. Wskazuje się na konieczność wdraŜania wytycznych dotyczących uwzględnienia w planach zagospodarowania przestrzennego wymagań ochrony środowiska i gospodarki wodnej, wdroŜenie przepisów umoŜliwiających przeprowadzenie strategicznej oceny oddziaływania na środowisko juŜ na etapie studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy, zatwierdzenie wszystkich obszarów europejskiej sieci Natura 2000, uwzględnianie obszarów naraŜonych na niebezpieczeństwo powodzi, określenie zasad ustalania progów tzw. chłonności środowiskowej oraz 39 M.P. Nr 34, poz. 501 36 PROGNOZA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO DOTYCZĄCA PROJEKTU MPZP „OSIEDLE ZODIAK” W POZNANIU pojemności przestrzennej zaleŜnie od typu środowiska, uwzględniania w planach wyników monitoringu środowiska. Na szczeblu lokalnym zapisy projektu planu miejscowego korespondują z zapisami Programu Ochrony Środowiska dla Miasta Poznania na lata 2009-2012. Program ten stanowi wyraz realizacji polityki ekologicznej państwa na szczeblu gminnym. Sporządzony został w oparciu o zapisy ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony środowiska, nakładającej na organy samorządowe województwa, powiatu i gminy obowiązek sporządzania odpowiednio wojewódzkich, powiatowych i gminnych programów ochrony środowiska. WyŜej wymieniony dokument określał zadania w zakresie ochrony środowiska dla Poznania dla okresu czteroletniego (lata 2009-2012) oraz zdefiniował cele średniookresowe dla miasta do roku 2015. Dokument wskazuje działania strategiczne, obejmujące cele i kierunki działań realizowanych w Poznaniu w zakresie ochrony środowiska, podzielone na trzy bloki tematyczne, w tym: • cele i priorytety o charakterze systemowym obejmującym rozwój społeczno-gospodarczy gminy w powiązaniu z ochroną środowiska, • cele i priorytety w zakresie ochrony dziedzictwa przyrodniczego i racjonalnego uŜytkowania zasobów przyrody, • cele i priorytety w zakresie poprawy jakości środowiska i bezpieczeństwa ekologicznego. Część z celów znajduje swoje odzwierciedlenie w zapisach omawianego projektu mpzp „Osiedle Zodiak”. Są to zwłaszcza cele ekologiczne dotyczące: o ochrony powierzchni ziemi i gleb, realizowany w projekcie planu poprzez zapisy ustalające: maksymalne powierzchnie zabudowy działek budowlanych oraz minimalne udziały powierzchni biologicznie czynnych na działkach lub terenach, zasady prowadzenia gospodarki odpadami, obowiązek utrzymania lub uzyskania jakości gleby i ziemi na poziomie wymaganych standardów, oraz zasady wykorzystania mas ziemnych uzyskanych w wyniku prac budowlanych; o poprawy jakości wód powierzchniowych i zapewnienia odtwarzalności zasobów wód podziemnych, realizowany w projekcie planu poprzez zapisy ustalające: zaopatrzenie w wodę pitną z sieci wodociągowej, odprowadzenie ścieków bytowych lub komunalnych wyłącznie do sieci kanalizacji sanitarnej, zagospodarowanie wód opadowych i roztopowych w granicach działek budowlanych lub terenów, zgodnie z przepisami odrębnymi (z dopuszczeniem odprowadzania do sieci kanalizacji deszczowej); o osiągnięcia najwyŜszej jakości powietrza oraz lokalnego wyeliminowania negatywnego oddziaływania na środowisko, realizowany w projekcie planu poprzez zapisy ustalające: zakaz stosowania kotłów, pieców i trzonów kuchennych na paliwo stałe z wyjątkiem paliw odnawialnych z biomasy na wszystkich terenach, na których dopuszczono lokalizację zabudowy, ochronę istniejących lub realizację nowych terenów zieleni (ZP, Zi) lub realizację zieleni wysokiej na terenach przeznaczonych pod zabudowę mieszkaniową wielorodzinną lub usługową; o osiągnięcia wymaganych standardów akustycznych w środowisku oraz lokalnego wyeliminowania negatywnego oddziaływania na środowisko potencjalnych źródeł hałasu, realizowany w projekcie planu poprzez zapisy ustalające: m.in. zakaz lokalizacji obiektów i usług 37 PROGNOZA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO DOTYCZĄCA PROJEKTU MPZP „OSIEDLE ZODIAK” W POZNANIU wymagających zapewnienia komfortu akustycznego w środowisku na terenach usługowych – skaŜonych ponadnormatywnym hałasem komunikacyjnym, a takŜe zakaz funkcji powodujących uciąŜliwości dla środowiska, stosowanie zasad akustyki budowlanej, dopuszczenie lokalizacji ekranów akustycznych w formie nasypów ziemnych (na terenach 10 i 11Zi), czy dopuszczenie stosowania elementów przeciwhałasowych na terenach komunikacyjnych. 6. PRZEWIDYWANE ODDZIAŁYWANIA USTALEŃ PROJEKTU PLANU NA ŚRODOWISKO 6.1. Oddziaływanie na powierzchnię ziemi W kontekście oceny oddziaływań na środowisko przyrodnicze, przekształcenia powierzchni ziemi są szczególnie istotne, powodują bowiem zmiany wśród pozostałych komponentów środowiska przyrodniczego, a poza tym naleŜą do zmian trwałych. Projektem planu obejmuje się w duŜej mierze tereny juŜ zainwestowane z istniejącym systemem dróg oraz wyposaŜone w infrastrukturę techniczną. Na skutek realizacji projektu planu naleŜy się spodziewać intensyfikacji zabudowy, a takŜe modernizacji elementów infrastruktury technicznej. Nowe zainwestowanie dotyczyć będzie terenów częściowo juŜ zagospodarowanych (nieklasyfikowane ogrody działkowe, czy teŜ tereny częściowo juŜ zniszczonej zabudowy mieszkaniowej jednorodzinnej), a takŜe nieuŜytków. Tereny te zostaną przekształcone na tereny zabudowy usługowej – teren 1U, zabudowy usługowej lub zabudowy mieszkaniowej wielorodzinnej – oznaczony w projekcie planu jako teren U/MW oraz tereny zabudowy mieszkaniowej wielorodzinnej – 5,6MW. W związku z powyŜszym przekształcenia powierzchni ziemi nie będą rozległe i dotyczyć będą głównie terenów niezagospodarowanych, aczkolwiek wszelkie przekształcenia prowadzące do wprowadzenia nowych obiektów budowlanych, w tym budynków, ciągów komunikacyjnych, elementów infrastruktury technicznej, prowadzą do nieodwracalnego zniszczenia powierzchni ziemi, poniewaŜ jej poszczególne formy są na ogół adaptowane do załoŜeń poszczególnych projektów inwestycyjnych. Związane jest to z powstaniem nowych form antropogenicznych, np.: nasypów czy powierzchni niwelowanych. Skutkiem realizacji wszystkich wymienionych elementów będzie przykrycie powierzchni dotąd biologicznie czynnej, a takŜe – prawdopodobnie – podwyŜszenie parametrów właściwości gruntów poprzez wprowadzenie materiałów nasypowych i mieszanek. Skutkiem prowadzenia procesów inwestycyjnych jest powstanie, niekiedy znaczących, mas ziemnych. Zgodnie z zapisami projektu planu nadmiar takiego materiału naleŜy wykorzystać w obrębie działki budowlanej lub danego terenu, (np. poprzez wykorzystywanie ich do kształtowania nowych terenów zieleni towarzyszących inwestycjom) lub usunąć, zgodnie z przepisami odrębnymi. W zaleŜności od stopnia przekształcenia powierzchni ziemi transformacji ulegają równieŜ gleby. Powodowane działaniami mechanicznymi przekształcenia powodują zmianę ułoŜenia warstw, jak równieŜ zmianę składu chemicznego gruntów i ich właściwości technicznych, m.in. uziarnienia, zagęszczenia, stopnia plastyczności. ObciąŜenie terenu powoduje bowiem degradację naturalnego systemu kapilarnego decydującego o retencji wody, jej dostępności dla roślin oraz o wymianie 38 PROGNOZA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO DOTYCZĄCA PROJEKTU MPZP „OSIEDLE ZODIAK” W POZNANIU gazowej w profilu glebowym. W rezultacie powstają nowe grunty, składające się z przemieszczonych składników mineralnych rodzimych i sztucznych, kwalifikowane do nasypowych. Trwałą ingerencją w warunki podłoŜa będzie lokalizacja kondygnacji podziemnych jako garaŜy wielostanowiskowych, w tym wielokondygnacyjnych, dopuszczona zgodnie z ustaleniami projektu planu na terenach: U/MW, MW, 1U. Ze względu na trwały charakter zmian powierzchni ziemi, szczególnie waŜne są zapisy projektu planu, dotyczące ustaleń określających nieprzekraczalne powierzchnie zabudowy działek oraz minimalne procenty powierzchni biologicznie czynnych. Ustalono lokalizację zabudowy zgodnie z liniami zabudowy wyznaczonymi na rysunku planu. PowyŜsze zapisy projektu planu pozwolą na ograniczenie negatywnego oddziaływania nowych inwestycji budowlanych na powierzchnie ziemi, zapewnią pozostawienie na kaŜdej działce niezabudowanych powierzchni o nienaruszonej powierzchni terenu i o zbliŜonym do naturalnego podłoŜu gruntowym. Dodatkowo, na części terenów MW wprowadzono obowiązek wykształcenia stref zieleni na tle innego przeznaczenia, zgodnie z rysunkiem planu. Zgodnie z ustaleniami projektu planu ochroną obejmuje się powierzchnie ziemi i gleby poprzez wprowadzenie nakazu utrzymania jakości gleby i ziemi co najmniej na poziomie wymaganych standardów, a w przypadku gdy nie są one zachowane, doprowadzenie jakości gleby i ziemi do wymaganych standardów, zgodnie z przepisami odrębnymi. Opisane wyŜej przewidywane inwestycje, wynikające z zapisów projektu planu, będą oczywiście wpływać na zmianę powierzchni ziemi oraz zmianę struktury i funkcjonowania innych elementów środowiska w sposób trwały lub długotrwały. NaleŜy jednak uznać, Ŝe zjawiska te są oczywistymi procesami niezbędnymi dla wykształcenia nowego, przejrzystego układu urbanistycznego w tej części miasta, a co za tym idzie jego rozwoju, podniesienia standardu i jakości Ŝycia mieszkańców oraz poprawy ładu przestrzennego. 6.2. Oddziaływanie na wody powierzchniowe i podziemne Obszar opracowania jest w zasadzie bezwodny, w związku z czym na skutek realizacji ustaleń projektu planu nie naleŜy się spodziewać oddziaływania na wody powierzchniowe w granicach projektowanego dokumentu. Realizacja zapisów projektu planu „Osiedle Zodiak” nie wpłynie równieŜ negatywnie na wody powierzchniowe w sąsiedztwie obszaru opracowania. Co prawda wzrost liczby mieszkańców w granicach obszaru opracowania najprawdopodobniej przyczyni się do zwiększonej penetracji obszaru wschodniego klina zieleni, zwłaszcza otoczenia Jeziora Maltańskiego, naleŜy jednak zauwaŜyć, Ŝe to nie ruch turystyczny powoduje obciąŜenie zanieczyszczeniami wody Zbiornika Maltańskiego. Nie przewiduje się równieŜ znaczącego oddziaływania realizacji ustaleń planu na wody podziemne. Ustalenia omawianego projektu planu regulują zasady prowadzenia gospodarki wodnościekowej na przedmiotowym terenie. Przede wszystkim wprowadzono nakaz powiązania elementów sieci infrastruktury technicznej na terenie planu z układem zewnętrznym infrastruktury technicznej 39 PROGNOZA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO DOTYCZĄCA PROJEKTU MPZP „OSIEDLE ZODIAK” W POZNANIU oraz zapewnienie dostępu do sieci, zgodnie z przepisami odrębnymi. Zgodnie z ustaleniami projektu planu wprowadza się obowiązek odprowadzania ścieków bytowych i komunalnych wyłącznie do sieci kanalizacji sanitarnej. Powiększenie obszarów zabudowanych powoduje zawsze zmniejszenie zdolności infiltracyjnych gruntów przypowierzchniowych oraz większy odpływ wód opadowych i roztopowych z terenów za pośrednictwem sieci kanalizacyjnej. Powoduje to zagroŜenie obniŜania poziomu wód gruntowych, zmniejszania ich zasobów, nadmiernego przesuszania gruntu, a w konsekwencji równieŜ zanikanie i degradację cieków na terenach zurbanizowanych oraz zachwiania równowagi ekologicznej. Korzystnym skutkiem środowiskowym realizacji ustaleń planu będzie moŜliwość zmniejszenia odpływu wód opadowych i roztopowych z terenów przez sieci kanalizacyjne. Plan przewiduje bowiem zagospodarowanie czystych wód opadowych i roztopowych na terenach MW, U/MW, U, E, K oraz 1,2KDW, lub ich odprowadzanie do sieci kanalizacji deszczowej lub teŜ ustala zagospodarowanie wód opadowych i roztopowych wyłącznie w granicach terenów MN, 1-3ZP, 1-11Zi. Jednocześnie dopuszcza się retencjonowanie wód opadowych lub roztopowych na terenie działki budowlanej oraz ich wtórne wykorzystanie, zgodnie z przepisami odrębnymi na terenach MW, U/MW, 1U. Takie rozwiązanie ocenia się pozytywnie z ekologicznego punktu widzenia. Jest ono zgodne z Programem Ochrony Środowiska dla miasta Poznania na lata 2009-2012. Podstawową zasadą współczesnych metod jest zatrzymanie części (lub całości) deszczu na terenie, na który spadł, powolny odpływ pozostałych wód opadowych do odbiornika, oraz naturalne oczyszczanie wód opadowych na miejscu (przed wprowadzeniem ich do odbiornika wodnego lub gruntowego, np. spływ przez trawę). Zatrzymanie części wód opadowych ogranicza degradację środowiska spowodowaną uszczelnieniem terenu, powoduje podniesienie poziomu wód gruntowych i lepsze zasilanie istniejących w sąsiedztwie cieków przez wody gruntowe, co przyczynia się do polepszenia sytuacji przy niŜówkach. Przy pomocy stosowania retencji i infiltracji deszczu do gruntu moŜna doprowadzić do powstania wody w ciekach, które przez niewłaściwie zaprojektowaną kanalizację deszczową pozostawały nawet przez dłuŜszy czas bez wody. Ponadto zgodnie z art. 100 ustawy Prawo ochrony środowiska przy planowaniu i realizacji przedsięwzięcia powinny być stosowane rozwiązania, które ograniczą zmianę stosunków wodnych do rozmiarów niezbędnych ze względu na specyfikę przedsięwzięcia. Dla ochrony zasobów wód podziemnych poŜądane jest utrzymanie jak największych powierzchni umoŜliwiających infiltrację wód do gruntu. W tym kontekście istotne są zapisy projektu planu dotyczące ograniczenia powierzchni zabudowanych działek oraz wymaganych minimalnych powierzchni biologicznie czynnych (dla wszystkich terenów zabudowy w granicach ustaleń projektu planu nie mniej niŜ 50% powierzchni działki budowlanej). Dodatkowo, na części terenów przeznaczonych pod zabudowę, projekt planu wskazuje lokalizację stref zieleni. Przydomową zieleń w wielu krajach wprowadza się jako proekologiczny system drenaŜowy w ramach regionalnych, bądź ogólnokrajowych strategii. Woda z dachu trafia wówczas do rynien spustowych, następnie otwartymi muldami, rowami czy rynsztokami płynie do niecek rozsączających lub zasila oczka wodne. Jednocześnie ogród moŜe być traktowany jako gospodarowaniu wodą opadową lub roztopową. 40 podstawowa jednostka regionu, słuŜąca PROGNOZA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO DOTYCZĄCA PROJEKTU MPZP „OSIEDLE ZODIAK” W POZNANIU Zapisy projektu planu ustalają takŜe warunki gospodarowania odpadami, które powinny być zgodne z przepisami odrębnymi. Pozwoli to uniknąć zagroŜenia, związanego z moŜliwością zanieczyszczenia gleb i wód odpadami, które będą wytwarzane przez większą liczbę gospodarstw domowych. Ograniczenie powierzchni zabudowy i pozostawienie odpowiednio wysokiego udziału powierzchni nieuszczelnionych daje moŜliwość zachowania funkcji retencyjnych na tym obszarze. 6.3. Oddziaływanie na róŜnorodność biologiczną i krajobraz Obszar opracowania stanowi mozaikę krajobrazu wysokiej zabudowy mieszkaniowej wielorodzinnej z krajobrazem terenów niskiej zabudowy mieszkaniowej jednorodzinnej, uzupełniony o nieliczne budynki usługowe, charakteryzujący się niezbyt wysoką róŜnorodnością biologiczną. BioróŜnorodność obszaru zachowana jest głównie dzięki zieleni towarzyszącej zabudowie - zieleni ogrodowej, przyosiedlowej, zieleni przestrzeni publicznych – przyulicznej oraz zieleni porastającej obecnie nieuŜytkowane fragmenty terenów. Jest to zieleń w duŜym stopniu kształtowana i kontrolowana przez człowieka, o niŜszym stopniu naturalności oraz obniŜonej odporności na antropopresję. Realizacja projektu planu spowoduje najprawdopodobniej zmniejszenie róŜnorodności biologicznej na tym terenie. Pozytywnie jednak ocenia się wyznaczenie w obrębie przedmiotowego obszaru terenów zieleni urządzonej (ZP) oraz zieleni izolacyjnej (Zi). Czynnikiem, który takŜe moŜe łagodzić negatywne dla środowiska przyrodniczego skutki antropopresji oraz moŜe wspomagać zachowanie ekologicznych funkcji terenów jest wykształcenie odpowiedniego układu przestrzennego zabudowy oraz wprowadzenie obowiązku zachowania powierzchni biologicznie czynnych, zapewniających warunki Ŝycia organizmów Ŝywych, produkcji materii organicznej oraz warunki infiltracji wód opadowych i roztopowych do gruntu. W tym celu w projekcie ustalono nieprzekraczalne parametry zabudowy oraz minimalne powierzchnie biologicznie czynne dla wszystkich terenów przeznaczonych pod zabudowę. Dodatkowo, na części terenów MW wprowadzono obowiązek wykształcenia stref zieleni na tle innego przeznaczenia, które w niewielkim stopniu przyczynić się mogą do zwiększenia róŜnorodności biologicznej w granicach obszaru projektu planu. Na większości terenów ustalono zagospodarowanie czystych wód opadowych i roztopowych w granicach terenów, dzięki czemu umoŜliwiono utrzymanie warunków zasilania zasobów wód gruntowych. Korzystnymi, z punktu widzenia ochrony róŜnorodności, zapisami projektu planu są równieŜ ustalenia dotyczące ochrony i kształtowania zieleni w obrębie poszczególnych terenów, zarówno terenów budowlanych, jak i komunikacyjnych, umoŜliwiających ukształtowanie korzystnych warunków dla bytowania na nich drobnych zwierząt. W tym kontekście istotne są zapisy ustalające ochronę istniejącej zieleni wysokiej, zgodnie z przepisami odrębnymi, a w przypadku kolizji z planowaną infrastrukturą lub zabudową ustala się wymóg jej przesadzenia lub wprowadzenia nowych nasadzeń na danym terenie. 41 PROGNOZA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO DOTYCZĄCA PROJEKTU MPZP „OSIEDLE ZODIAK” W POZNANIU Ponadto ustalono zagospodarowanie zielenią wszystkich wolnych od utwardzenia fragmentów terenów. Wszystkie te zapisy przyczynią się poprawy walorów estetycznych i krajobrazowych obszaru planu. Wprowadzana zieleń oraz jej odpowiedni dobór i zróŜnicowanie gatunkowe przyczyni się do poprawy fizjonomii krajobrazu. NaleŜy jednak zauwaŜyć, Ŝe realizacja projektu planu wiąŜe się z duŜą ingerencją w bioróŜnorodność przedmiotowego obszaru. Wprowadzenie do środowiska budynków mieszkaniowych wielorodzinnych czy usługowych, jako elementów nowych, wyróŜniających się w krajobrazie, wpłynie na trwałe przekształcenie seminaturalnego krajobrazu. Tym niemniej naleŜy uznać planowane inwestycje jako sposób racjonalnego wykorzystania potencjału śródmiejskich terenów oraz próbę uporządkowania i wprowadzenia ładu przestrzennego dotychczas zaniedbanego, wykorzystywanego w przypadkowy, czasem samowolny sposób, obszaru. MoŜna przypuszczać, Ŝe przekształcenia funkcjonalno-przestrzenne przedmiotowego terenu dadzą pozytywny efekt jego uporządkowanego i prawidłowego zagospodarowania. Obecnie za najbardziej niekorzystne dla krajobrazu przedmiotowego obszaru uznaje się zaniedbany schron fortyfikacyjny pogotowia piechoty (teren 3ZP), oraz elektroenergetyczne linie napowietrzne. W związku z powyŜszym za korzystne dla fizjonomii krajobrazu przedmiotowego obszaru ocenia się moŜliwość lokalizacji usług sportu i rekreacji oraz kultury w obiekcie schronu oraz skablowania elektroenergetycznych linii napowietrznych. Ponadto, w kontekście ochrony i kształtowania ładu przestrzennego omawianego obszaru, pozytywnie ocenia się zakazy lub ograniczenia lokalizacji elementów wpływających negatywnie na krajobraz, burzących tzw. ład przestrzenny, takich jak: napowietrzne sieci infrastruktury technicznej, urządzenia reklamowe, szyldy, tablice informacyjne. 6.4. Oddziaływanie na szatę roślinną Realizacja ustaleń projektu planu wpłynie na trwałe zniszczenie szaty roślinnej wyłącznie na terenach dotychczas niezainwestowanych lub obecnie nieuŜytkowanych, a przeznaczonych w projekcie pod zabudowę lub zainwestowanie elementami infrastruktury komunikacyjnej lub technicznej. Przy czym zniszczona zieleń nieurządzona, przynajmniej częściowo, zastąpiona zostanie zielenią urządzoną, towarzyszącą budynkom mieszkalnym (na terenach MW i U/MW), mieszkalno-usługowym lub usługowym (na terenach U/MW i U). W projekcie planu wyznacza się tereny zieleni urządzonej (ZP) oraz tereny zieleni izolacyjnej (Zi). Poza oczywistą poprawą fizjonomii tego terenu, wprowadzona zieleń wysoka pełnić będzie rolę izolacji przed emitowanymi zanieczyszczeniami powietrza (zwłaszcza pyłowymi). Ponadto, projekt planu nakazuje uwzględnienie w zagospodarowaniu istniejącej zieleni wysokiej, zgodnie z przepisami odrębnymi, a w przypadku przebudowy układu drogowego i wprowadzenia nowej zabudowy, wymóg jej przesadzenia lub wprowadzenia nowych nasadzeń. 42 PROGNOZA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO DOTYCZĄCA PROJEKTU MPZP „OSIEDLE ZODIAK” W POZNANIU Na terenach budowlanych, w celu zniwelowania negatywnego wpływu zwiększenia powierzchni zabudowanych, projekt planu określa maksymalny procent powierzchni zabudowy oraz minimalny procent zachowania powierzchni biologicznie czynnych. W ten sposób zachowane zostaną powierzchnie o podłoŜu zbliŜonym do naturalnego, umoŜliwiające wprowadzanie nowej roślinności. W tym zakresie na terenach MW wyznaczono strefy lokalizacji zieleni na tle innego przeznaczenia oraz wprowadzono nakaz zagospodarowania zielenią wszystkich terenów nieutwardzonych. Dodatkowo, dopuszcza się nowe nasadzenia w pasie drogowym, pod warunkiem, Ŝe nie koliduje to z parametrami drogi i infrastrukturą techniczną. Zieleń przyczyni się do poprawy panującego w otoczeniu mikroklimatu, wpłynie dodatnio na skład powietrza poprzez produkcję tlenu i absorpcję dwutlenku węgla. NaleŜy się jednak spodziewać, Ŝe realizacja ustaleń projektu planu „Osiedle Zodiak” w Poznaniu przyczyni się do ograniczenia zasięgu przestrzeni Ŝyciowej dla roślin i zwierząt. 6.5. Oddziaływanie na świat zwierzęcy Obszar opracowania w znacznej części jest juŜ intensywnie zainwestowany i tym samym stanowi miejsce występowania głównie gatunków fauny, przystosowanych do Ŝycia w bliskim sąsiedztwie siedzib ludzkich. Zamieszkują tutaj gatunki zwierząt odporne na zanieczyszczenia i hałas komunikacyjny. W związku z powyŜszym, na znacznej części omawianego obszaru realizacja ustaleń projektu planu nie spowoduje znaczących negatywnych oddziaływań na faunę. Niemniej jednak usunięcie stosunkowo gęstej zieleni z północnej części omawianego obszaru (z terenów U/MW i 1U) przyczynić się moŜe do zniszczenia miejsc bytowania drobnych zwierząt, w tym głównie ptaków, a takŜe zmiany dotychczasowych warunków ich bytowania. Stąd teŜ na etapie realizacji nowych inwestycji na tych terenach szczególnie istotne będzie zapewnienie moŜliwie jak największej ochrony istniejącej zieleni, zgodnie z przepisami odrębnymi oraz w przypadku konieczności usunięcia istniejących nasadzeń zieleni wprowadzanie, w ramach kompensacji przyrodniczej, nowej zieleni. Omawiany projekt planu zawiera stosowny zapis w tym zakresie. Jego przestrzeganie pozwoli na ograniczenie negatywnego oddziaływania realizacji ustaleń planu na zwierzęta, zamieszkujące ten fragment obszaru projektu planu. Nie mniej jednak nowa zieleń (zieleń urządzona towarzysząca nowej zabudowie) będzie tworzyć juŜ odmienne warunki bytowania dla zwierząt, niŜ obecnie występującą zieleń o charakterze spontanicznym. Dodatkowo, wprowadzenie terenów zieleni urządzonej, izolacyjnej, stref zieleni na tle innego przeznaczenia terenów oraz zagospodarowanie zielenią nieutwardzonych fragmentów terenów, pozwoli na zapewnienie miejsc Ŝerowania i bytowania drobnym zwierzętom. 6.6. Oddziaływanie na ludzi Projekt planu wprowadza nowe zainwestowanie na terenach dotychczas nieuŜytkowanych. Powstaną nowe tereny zabudowy mieszkaniowej, mieszkaniowo-usługowej i usługowej oraz tereny infrastruktury technicznej. 43 PROGNOZA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO DOTYCZĄCA PROJEKTU MPZP „OSIEDLE ZODIAK” W POZNANIU Niewielki z pojawieniem wzrost intensywności nowych źródeł zagospodarowania hałasu, głównie obszaru hałasu planu będzie komunikacyjnego wiązał się samochodowego. Skanalizowanie tego ruchu w terenach przeznaczonych pod komunikację oraz zapisanie w uchwale planu ustaleń umoŜliwiających ograniczanie ponadnormatywnych oddziaływań hałasu, a takŜe dopuszczających lokalizację rozwiązań przeciwhałasowych w elementach układu komunikacyjnego, umoŜliwi zmniejszenie negatywnych oddziaływań akustycznych na ludzi. Z kolei, na skutek prowadzonych prac budowlanych naleŜy spodziewać się – okresowo – zwiększonej emisji hałasu, której źródłem będą pracujące maszyny, a takŜe zwiększonej emisji zanieczyszczeń gazowych i pyłowych pochodzących ze źródeł komunikacyjnych. Będzie to powodowało pewien dyskomfort dla mieszkańców osiedla. NaleŜy jednak przypuszczać, Ŝe prace prowadzone będą w ciągu dnia i nie będą stanowiły uciąŜliwości w godzinach nocnych. Poza tym będzie to oddziaływanie krótkotrwałe i chwilowe, które powinno ustać po zakończeniu prac budowlanych. Zasięg oddziaływania powinien być ograniczony do działki budowlanej i nie będzie stanowić zbyt duŜego dyskomfortu dla dalszego otoczenia. W wyniku realizacji ustaleń planu nie naleŜy spodziewać się innych, znaczących oddziaływań na ludzi. NaleŜy przypuszczać, Ŝe właściwy układ funkcjonalno-przestrzenny, o uporządkowanym i zadbanym krajobrazie, będzie stanowił raczej przyjazne miejsce dla Ŝycia, zarówno obecnych, jak i przyszłych mieszkańców osiedla Zodiak. 6.7. Oddziaływanie na powietrze Na skutek realizacji ustaleń projektu planu nie przewiduje się zwiększonego znaczącego oddziaływania na jakość powietrza atmosferycznego w granicach opracowania. W projekcie planu nie przewiduje się realizacji nowych ciągów komunikacyjnych, które generowałyby duŜy ruch samochodowy. Na terenie objętym projektem planu duŜy wpływ na kształtowanie jakości powietrza mają istniejące ciągi komunikacyjne, stanowiące granice obszaru opracowania (ul. Szwajcarska, ul. Chartowo, ul. Kurlandzka) oraz bezpośrednio z nim graniczące (ul. abpa W. Dymka). Jednak na podstawie wyników wielu analiz, prowadzonych w związku z oceną zanieczyszczeń powietrza atmosferycznego – wymaganą w procedurze uzyskiwania decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach dla dróg, naleŜy stwierdzić, Ŝe emisja zanieczyszczeń, w tym przede wszystkim tlenków azotu – najbardziej uciąŜliwych z emitowanych zanieczyszczeń, nie przekracza i nie będzie przekraczała w przyszłości obowiązujących wartości odniesienia juŜ na powierzchni pasów jezdni lub przy granicy pasa drogowego. Emisja zanieczyszczeń z rosnącej liczby poruszających się pojazdów będzie rekompensowana zmniejszającymi się z roku na rok jednostkowymi wskaźnikami emisji z poszczególnych typów pojazdów. Ponadto dla ochrony przed zanieczyszczeniami w projekcie planu ustala się uwzględnienie istniejącej zieleni wysokiej, zgodnie z przepisami odrębnymi, a w przypadku przebudowy układu drogowego, wymóg jej przesadzenia lub wprowadzenia nowych nasadzeń. Jednocześnie dopuszcza się 44 PROGNOZA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO DOTYCZĄCA PROJEKTU MPZP „OSIEDLE ZODIAK” W POZNANIU wprowadzenie nowych nasadzeń w pasie drogowym, pod warunkiem, Ŝe nie koliduje to z parametrami drogi i infrastrukturą techniczną. Dla wzmocnienia ochrony przed zanieczyszczeniami projekt planu wprowadza tereny zieleni izolacyjnej wzdłuŜ ciągów komunikacyjnych i w otoczeniu terenów zabudowy mieszkaniowej jednorodzinnej. Zieleń izolacyjna powinna charakteryzować się duŜą liczbą nasadzeń drzew i krzewów o gęstej więźbie sadzenia oraz młodym materiałem roślinnym. W projektach zieleni naleŜy uwzględniać rodzime gatunki typowe dla polskich krajobrazów, jak np. śliwa tarnina Prunus spinosa L., bez czarny Sambucus nigra L., kolcowój Lycium barbarum, bez lilak Syringa vulgaris, śliwa ałycza Prunus cerasifera czy topola osika Populus tremula L. NaleŜy pamiętać, Ŝe projektowane kompozycje grup drzew i krzewów powinny w duŜym stopniu odpowiadać tym naturalnym. W projekcie planu na części terenów MW ustalono równieŜ strefę zieleni na tle innego przeznaczenia terenu. Dla ochrony przed zanieczyszczeniami szczególne znaczenie ma wykształcenie strefy wyznaczonej na terenie 8MW, w rejonie skrzyŜowania ul. Chartowo i ul. Kurlandzkiej. Spodziewana jest jednak zwiększona czasowa emisja substancji gazowych i pyłowych, których źródłem będą pojazdy, silniki pracujących maszyn, sypkie materiały budowlane, związana z pracami budowlanymi, prowadzonymi w związku z lokalizacją nowej zabudowy, przebudową lub rozbudową układu komunikacyjnego oraz infrastruktury technicznej. Będzie to oddziaływanie krótkotrwałe, którego zasięg powinien ograniczyć się jedynie do terenu budowy i które powinno ustać po zakończeniu prowadzenia prac budowlanych. NaleŜy spodziewać się jednak, Ŝe prace nad przebudową i modernizacją będą prowadzone etapowo, co znacznie zmniejszy oddziaływanie na jakość powietrza atmosferycznego osiedla. Funkcjonowanie nowej zabudowy nie przyczyni się do pogorszenia jakości powietrza na obszarze opracowania. W tym zakresie projekt planu wprowadza zakaz stosowania w budynkach systemów grzewczych na paliwo stałe z wyjątkiem paliw odnawialnych z biomasy. Zapisy te wpisują się w zalecenia wynikające z rozporządzenia Nr 39/07 Wojewody Wielkopolskiego z dnia 31 grudnia 2007 r. w sprawie określenia programu ochrony powietrza dla strefy – aglomeracja Poznań. Zgodnie z ww. rozporządzeniem niezwykle istotne dla jakości powietrza, szczególnie w sąsiedztwie ciągów komunikacyjnych, jest równieŜ ilość i jakość poruszających się pojazdów. W zakresie transportu drogowego zmierza się do ograniczenia wtórnej emisji pyłu poprzez regularne utrzymanie czystości nawierzchni (np. czyszczenie metodą mokrą). W projekcie planu wprowadzono równieŜ zakaz lokalizacji usług powodujących uciąŜliwości dla środowiska, zgodnie z przepisami odrębnymi. 6.8. Oddziaływanie na klimat akustyczny W wyniku realizacji ustaleń planu – intensyfikujących nieznacznie gęstość zabudowy w analizowanym obszarze, a takŜe biorąc pod uwagę przewidywane nieznaczne zwiększenie potoków ruchu w badanym rejonie – związane z funkcjonowaniem terenów oraz ich obsługą, tudzieŜ uwzględniając prognozy komunikacyjne dla miasta, w tym przede wszystkim dla ulic okalających analizowany teren, tj. ul. abpa W. Dymna, ul. Chartowo, ul. Kurlandzkiej oraz ul. Szwajcarskiej, obszar 45 PROGNOZA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO DOTYCZĄCA PROJEKTU MPZP „OSIEDLE ZODIAK” W POZNANIU planu – podobnie jak w stanie istniejącym – znajdzie się w znacznej części w zasięgu ponadnormatywnego oddziaływania hałasu samochodowego – jeśli nie zostaną podjęte skuteczne działania przeciwhałasowe. Ustalenia planu wprowadzają nową zabudowę mieszkaniową wielorodzinną – na terenach 5MW i 6MW oraz zabudowę usługową lub mieszkaniową wielorodzinną – na terenie U/MW, a takŜe zabudowę usługową – na terenie 1U, podtrzymując jednocześnie wszystkie dotychczasowe sposoby uŜytkowania pozostałych terenów mieszkaniowych wielorodzinnych i jednorodzinnych oraz terenów usługowych. Planowane tereny zabudowy z funkcją usługową (U/MW oraz 1U) znajdą się w strefie ponadnormatywnego oddziaływania akustycznego ul. abpa W. Dymka, dlatego wprowadzono dla nich zakaz lokalizacji obiektów wymagających zapewnienia standardów akustycznych w środowisku. Zakaz lokalizacji takich obiektów obowiązuje równieŜ dla pozostałych terenów zabudowy usługowej 1U i 2U. Ustalenia projektu planu, a takŜe prognoza skutków oddziaływania ustaleń planu nie mają bowiem wpływu na kształt rozwiązań przeciwhałasowych ani na fakt realizacji przebudowy ul. abpa W. Dymka, która znacząco determinuje warunki akustyczne w obszarze planu. PoniewaŜ Prawo budowlane40 dopuszcza działalność usługową prowadzoną w budynkach mieszkalnych, która nie wymaga zmiany klasyfikacji terenów zabudowy mieszkaniowej na tereny mieszkaniowo-usługowe, lub w budynkach usługowych – na terenach zabudowy mieszkaniowej, ustalenia planu zakazują lokalizacji usług powodujących uciąŜliwości dla środowiska. Ustalenie to dotyczy równieŜ terenów zabudowy usługowej. Planowana zabudowa mieszkaniowa wielorodzinna na terenie U/MW, zlokalizowana przy ul. abpa W. Dymka – wzdłuŜ obowiązującej linii zabudowy na mocy decyzji o warunkach zabudowy oraz nieprzekraczalnej linii zabudowy – w projekcie planu, znajdzie się w strefie o poziomach hałasu w środowisku porównywalnych ze stanem istniejącym, tj.: ok. LDWN = 70 dB i ok. LN = 63 dB – odpowiednio dla kryterium dzienno-wieczorno-nocnego i nocnego. Pozostałe tereny zabudowy mieszkaniowej wielorodzinnej i jednorodzinnej, sąsiadujące z ulicami ograniczającymi obszar planu i objętymi jego granicami, tj.: Chartowo, Kurlandzką oraz Szwajcarską, takŜe skaŜone będą w przyszłości ponadnormatywnym hałasem samochodowym. Przewiduje się, Ŝe prognozowany wzrost poziomu hałasu będzie rekompensowany zmniejszającą się hałaśliwością pojedynczych pojazdów41 oraz zastosowanymi rozwiązaniami i elementami przeciwhałasowymi – związanymi np. z organizacją ruchu, ograniczeniem prędkości, zastosowaniem tzw. cichej nawierzchni jezdni. Stąd zasięg ponadnormatywnego oddziaływania akustycznego tych ulic w rejonie planu nie będzie znacząco róŜnił się od tego w stanie istniejącym42 – w porze dziennowieczorno-nocnej oraz porze nocnej, co odpowiednio ilustrowały załączniki nr 7 i nr 8. 40 Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 12 kwietnia 2002 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie (Dz. U. Nr 75, poz. 690, ze zmianami 41 J. Kragh, U. Sandberg, Noise emission from road vehicle 1990-2010, The development expected by a group of nordic experts, Yokohama, Inter Noise’94 Mapa akustyczna miasta Poznania wraz z programem ochrony środowiska przed hałasem, Etap I: Mapa akustyczna m. Poznania (2007), Centrum Badań Akustycznych, Fundacja Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza, Poznań, czerwiec 2008, 42 46 PROGNOZA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO DOTYCZĄCA PROJEKTU MPZP „OSIEDLE ZODIAK” W POZNANIU Zabudowa wielorodzinna skaŜona będzie hałasem samochodowym od ul. Chartowo i ul. Kurlandzkiej. Izolinia dopuszczalnego poziomu w porze dzienno-wieczorno-nocnej LDWN = 60 dB obejmie budynki mieszkalne zlokalizowane w strefie o szerokości ok. 60-70 m od skraju jezdni ul. Chartowo oraz ok. 60 m od skraju jezdni ul. Kurlandzkiej. Nieco większy ponadnormatywny zasięg scharakteryzuje te ulice w porze nocnej, dla kryterium LN = 50 dB – ok. 70-75 m. W obszarze ponadnormatywnego oddziaływania ul. Chartowo i ul. Kurlandzkiej znajdują się prawie wszystkie budynki mieszkalne, lub ich części, rozmieszczone w pierwszej linii zabudowy. Zabudowa mieszkaniowa jednorodzinna atrialna, tak jak obecnie, będzie znajdowała się w zasięgu ponadnormatywnego oddziaływania hałasu samochodowego od ul. Kurlandzkiej i ul. Szwajcarskiej. Izolinia dopuszczalnego poziomu w porze dzienno-wieczorno-nocnej LDWN = 55 dB obejmie budynki mieszkalne zlokalizowane w strefie o szerokości ok. 120 m od skraju jezdni ul. Kurlandzkiej oraz ok. 150 m od skraju jezdni ul. Szwajcarskiej. Zasięg hałasu w porze nocnej będzie znacznie mniejszy i dla kryterium LN = 50 dB wyniesie ok. 75 m – dla ul. Kurlandzkiej oraz ok. 120 m – dla ul. Szwajcarskiej. W obszarze ponadnormatywnego oddziaływania ul. Kurlandzkiej i ul. Szwajcarskiej nadal będzie znajdowała się większość budynków mieszkalnych jednorodzinnych. Zasięg hałasu od ul. Szwajcarskiej, dzięki bogatej zieleni w otoczeniu tej zabudowy oraz ustaleniu w planie – dopuszczającym realizację przeciwhałasowego wału ziemnego na terenach 10Zi i 11Zi, moŜe skutecznie ograniczyć niekorzystne oddziaływanie akustyczne na środowisko. W związku z tym, Ŝe znaczne obszary planu znajdują się i będą się znajdowały w przyszłości w strefach ponadnormatywnego hałasu (por. załącznik nr 7 i nr 8), w ustaleniach planu zapisano dla terenów zabudowy mieszkaniowej MW, Ŝe do czasu uzyskania wymaganych standardów akustycznych w środowisku naleŜy stosować zasady akustyki budowlanej, a przypadku nowej zabudowy – dodatkowo zasady akustyki urbanistycznej i architektonicznej. Ustalenie stosowania zasad akustyki budowlanej obowiązuje równieŜ dla terenów U/MW oraz U – w przypadku obiektów a takŜe innych budynków z pomieszczeniami wymagającymi komfortu akustycznego, które równieŜ znajdują się lub znajdą w przyszłości w strefach ponadnormatywnego hałasu. Brak danych o ruchu samochodowym dla pozostałych ulic w obszarze planu – dojazdowych i wewnętrznych – uniemoŜliwił przeprowadzanie wiarygodnych analiz i ocen zagroŜeń akustycznych. Jednak zapis zawarty w ustaleniach projektu planu, dopuszczający stosowanie m.in. rozwiązań czy przeciwhałasowych w elementach układu komunikacyjnego, daje nadzieję na ograniczenie hałasu samochodowego z tych ulic do wymaganych standardów akustycznych w środowisku. NaleŜy równieŜ oczekiwać, Ŝe zarządzający będzie stosował takŜe rozwiązania organizacyjne, np. ograniczenie prędkości ruchu pojazdów, spowalniacze ruchu, które pozwolą zmniejszać niekorzystne oddziaływanie akustyczne poruszających się pojazdów na otaczającą zabudowę mieszkaniową. Uchwała Nr XLIII/521/V/2008 Rady Miasta Poznania z dnia 14 października 2008 r. (Dz. U. Woj. Wlkp. z dnia 24 listopada 2008 r. Nr 200, poz. 3281) 47 PROGNOZA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO DOTYCZĄCA PROJEKTU MPZP „OSIEDLE ZODIAK” W POZNANIU Dla terenów E infrastruktury technicznej elektroenergetyki ustalono nakaz uzyskania standardów akustycznych w środowisku na granicach z terenami o zdefiniowanych wymaganiach akustycznych w środowisku. Przewiduje się, Ŝe w przyszłości – w przypadku reanimacji zabytkowych torów dawnej kolei średzkiej (1KDW i 2KDW) – obszar planu nie będzie skaŜony hałasem kolejowym, podobnie jak w stanie istniejącym. RównieŜ nie przewiduje się zagroŜenia hałasem lotniczym z lotniska cywilnego Poznań – Ławica oraz lotniska woskowego Poznań – Krzesiny. 6.9. Oddziaływanie na dziedzictwo kulturowe Zgodnie z ustaleniami projektu planu znajdujące się w jego granicach obiekty wpisane do rejestru zabytków tj. schron piechoty pogotowia oraz ślad przebiegu linii dawnej Średzkiej Kolei Powiatowej objęte są ochroną. W związku z powyŜszym nie naleŜy spodziewać się negatywnego oddziaływania na dziedzictwo kulturowe w granicach obszaru opracowania. 6.10. Oddziaływanie na dobra materialne Przez dobro materialne ogólnie naleŜy rozumieć to wszystko, co dana jednostka ludzka moŜe gromadzić wokół siebie tworząc własne środowisko materialne. Realizacja projektu miejscowego planu „Osiedle Zodiak” spowoduje przyrost dóbr materialnych na przedmiotowym obszarze. Na skutek zainwestowania pojawią się nowe budynki i wiele innych dóbr materialnych, towarzyszących nowej zabudowie. Nie naleŜy się jednak spodziewać negatywnego oddziaływania na istniejące w granicach obszaru opracowania dobra materialne. Ustalenia projektu planu obejmują ochroną istniejące w jego granicach dobra materialne, m.in. poprzez wykształcenie odpowiedniego układu zabudowy czy stworzenie właściwego układu komunikacyjnego, zapewniającego bezpieczny dostęp do kaŜdej działki. 6.11. Oddziaływanie na obszary chronione, w tym obszary Natura 2000 Jak wcześniej wspomniano, w granicach obszaru projektu planu nie występują obszary objęte ochroną prawną w rozumieniu ustawy o ochronie przyrody, w tym obszary objęte siecią Natura 2000. Obszar opracowania połoŜony jest jednak w pobliŜu uŜytku ekologicznego „Olszak I”, w odległości ok. 650 m od obszaru Natura 2000 „Fortyfikacje w Poznaniu” PLH30005 (Fort III) oraz w odległości ok. 1,5 km od „Obszaru Chronionego Krajobrazu Dolina Cybiny” w Poznaniu. W wyniku realizacji ustaleń projektu planu, nastąpi zmiana struktury funkcjonalnej w północnej części przedmiotowego obszaru. Na terenach dotąd nieuŜytkowanych powstanie nowa zabudowa usługowa, mieszkaniowa lub mieszkaniowo-usługowa. 48 PROGNOZA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO DOTYCZĄCA PROJEKTU MPZP „OSIEDLE ZODIAK” W POZNANIU W związku z powyŜszym, w przypadku realizacji nowych terenów zabudowy mieszkaniowej, moŜna spodziewać wzrostu ruchu turystycznego w kierunku uŜytku ekologicznego „Olszak I”, co moŜe stanowić potencjalne zagroŜenie dla ochrony jego wartości krajobrazowych oraz bioróŜnorodności. Natomiast działania mające na celu eliminację bezpośrednich zagroŜeń dla roślin i zwierząt ograniczanie ruchu turystycznego, czy penetrowanie siedlisk przez ludzi - znajdują się poza zakresem ustaleń projektu planu miejscowego. Będzie to jednak oddziaływanie pośrednie, spowodowane potencjalnym wzrostem ruchu turystycznego na skutek powstania nowych terenów MW. NaleŜy tu równieŜ podkreślić, główne zagroŜenie stanowi ruch odbywający się poza wyznaczonymi trasami turystycznymi. Jak juŜ wspomniano w rozdz. 3, duŜe znaczenie dla flory i fauny „Olszaka I” ma takŜe ruch samochodowy, odbywający się ulicami: abpa Baraniaka, abpa W. Dymka oraz Browarną. Ww. ulice znajdują się jednak poza granicami projektu planu, w związku z tym działania na rzecz ograniczenia negatywnego oddziaływania ruchu samochodowego na uŜytek ekologiczny „Olszak I” znajdują się poza zakresem ustaleń omawianego w prognozie projektu mpzp. NaleŜy jednak zaznaczyć, Ŝe realizacja ustaleń projektu planu „Osiedle Zodiak” w Poznaniu nie wpłynie na przerwanie ciągłości ekologicznej uŜytku ekologicznego. Z uwagi na oddalenie przedmiotowego obszaru od obszaru Natura 2000 „Fortyfikacje w Poznaniu” PLH30005 (Fort III) oraz „Obszaru Chronionego Krajobrazu Dolina Cybiny” w Poznaniu realizacja ustaleń projektu planu w Ŝaden sposób nie wpłynie na funkcjonowanie oraz integralność ww. obszarów. 6.12. Oddziaływanie transgraniczne Ze względu na połoŜenie geograficzne Poznania (znaczne oddalenie od terenów przygranicznych państwa) stwierdzić naleŜy, Ŝe realizacja ustaleń omawianego planu miejscowego nie spowoduje oddziaływania na środowisko w kontekście transgranicznym, w rozumieniu Konwencji z Espoo z 25 lutego 1991 r. 6.13. Pola elektromagnetyczne Promieniowanie elektromagnetyczne pochodzi zarówno ze źródeł naturalnych, tj. naturalne pola magnetyczne ziemskie, naturalne pola elektryczne ziemskie oraz ze źródeł sztucznych – elektroenergetyczne linie napowietrzne wysokiego napięcia (110 kV i więcej), stacje radiowe i telewizyjne, GPZ i stacje transformatorowe, stacje bazowe telefonii komórkowej i in. Projekt planu nie ustala konkretnej lokalizacji nowych sztucznych źródeł promieniowania elektromagnetycznego. Natomiast zgodnie z ustawą z dnia 7 maja 2010 r. o wspieraniu usług i sieci telekomunikacyjnych43 na terenach zabudowy mieszkaniowej wielorodzinnej oraz na terenach zabudowy usługowej nie ma zakazu lokalizacji infrastruktury telekomunikacyjnej, z kolei na terenach zabudowy mieszkaniowej jednorodzinnej dopuszcza się lokalizację infrastruktury telekomunikacyjnej o nieznacznym oddziaływaniu. 43 Dz. U. Nr 106, poz. 675 49 PROGNOZA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO DOTYCZĄCA PROJEKTU MPZP „OSIEDLE ZODIAK” W POZNANIU Szczegółowe określenie zasięgów występowania pola elektromagnetycznego, emitowanego przez stację bazową telefonii komórkowej, nie jest moŜliwe na obecnym etapie projektowania z uwagi na brak szczegółowych informacji, określających moc oraz charakterystykę promieniowania emitowanego przez anteny, jakie zostaną w tym przypadku zastosowane. Na podstawie informacji zawartych w literaturze przewiduje się jednak, Ŝe eksploatacja tych instalacji nie spowoduje przekroczenia dopuszczalnych poziomów pól elektromagnetycznych, zdefiniowanych w rozporządzeniu Ministra Środowiska z dnia 30 października 2003 r. w sprawie dopuszczalnych poziomów pól elektromagnetycznych w środowisku oraz sposobów sprawdzania dotrzymania tych poziomów44. Ww. rozporządzenie określa dopuszczalne poziomy pól elektromagnetycznych w środowisku, zróŜnicowane dla terenów przeznaczonych pod zabudowę mieszkaniową, miejsc dostępnych dla ludności oraz zakresy częstotliwości pól elektromagnetycznych, dla których określa się parametry fizyczne, charakteryzujące oddziaływanie pól elektromagnetycznych na środowisko, a takŜe metody sprawdzania dotrzymania dopuszczalnych poziomów pól elektromagnetycznych, jak równieŜ metody wyznaczania dotrzymania dopuszczalnych poziomów pól elektromagnetycznych. W związku z powyŜszym nie naleŜy spodziewać się znaczącego negatywnego oddziaływania spowodowanego przez pola elektromagnetyczne. W zakresie ograniczenia moŜliwości wystąpienia negatywnego oddziaływania spowodowanego polami elektromagnetycznymi, zapisy projektu planu wprowadzają zakaz lokalizacji nowych napowietrznych sieci infrastruktury technicznej. Dopuszczają równieŜ przebudowę napowietrznej linii elektroenergetycznej WN wyłącznie na linię kablową. Ponadto zgodnie z zapisami projektu planu ogranicza się wysokość instalacji radiokomunikacyjnych wraz z konstrukcją wsporczą wolno stojących – nie większą niŜ 40,0 m oraz na budynkach – nie większą niŜ 10,0m. 7. PROPOZYCJE DOTYCZĄCE PRZEWIDYWANYCH METOD ANALIZY SKUTKÓW REALIZACJI POSTANOWIEŃ MIEJSCOWEGO PLANU ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO ORAZ CZĘSTOTLIWOŚCI JEJ PRZEPROWADZANIA Skutki realizacji postanowień planu podlegać będą bieŜącym pomiarom, ocenom oraz analizom wpływu na środowisko wielu czynników, prowadzonym w ramach Państwowego Monitoringu Środowiska45 przez zobligowane do tego instytucje. Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w Poznaniu, Państwowy Instytut Geologiczny, Prezydent miasta Poznania (będący jednocześnie starostą powiatu grodzkiego) prowadzą monitoring poszczególnych komponentów środowiska w zakresie określonym szczegółowo w ustawie z dnia z dnia 27 kwietnia 2001 r Prawo ochrony środowiska46. Stosownie do art. 10 ust. 2 Dyrektywy 2001/42/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 27 czerwca 2001 r. w sprawie oceny wpływu niektórych planów i programów na środowisko dla monitoringu znaczącego wpływu na środowisko realizacji planów moŜliwe jest wykorzystanie istniejącego systemu monitoringu, w celu uniknięcia jego powielania. 44 45 46 Dz. U. Nr 192, poz. 1883 z dnia 14 listopada 2003 r. utworzonemu ustawą z dnia 20 lipca 1991 roku o Inspekcji Ochrony Środowiska zgodnie z art. 88, art. 109 ust.1, art. 117 ust. 1 ustawy Prawo ochrony środowiska 50 PROGNOZA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO DOTYCZĄCA PROJEKTU MPZP „OSIEDLE ZODIAK” W POZNANIU W kontekście ustaleń omawianego w prognozie projektu planu szczególnie istotne będzie monitorowanie poziomu hałasu samochodowego – w zabudowie połoŜonej wzdłuŜ istniejących dróg 1,2KD-G i KD-Z, jak i ze względu na planowane połoŜenie terenów zabudowy mieszkaniowej na terenie U/MW od ul. abpa W. Dymka, a takŜe monitoring jakości powietrza w zakresie nowej zabudowy mieszkaniowej i usługowej. Skutkiem realizacji ustaleń planu miejscowego będą niewielkie zmiany w zagospodarowaniu przestrzennym omawianego obszaru, lokalizacja nowej zabudowy mieszkaniowej lub mieszkaniowousługowej i usługowej, modernizacja układu komunikacyjnego oraz infrastruktury technicznej. Analiza skutków realizacji postanowień planu wykonana będzie m.in. w ramach analizy zmian w zagospodarowaniu przestrzennym miasta Poznania, przeprowadzanej na podstawie ustawy z dnia 23 marca 2003 r. o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym47. Zgodnie z art. 32 ust. 1 ustawy prezydent miasta ma obowiązek co najmniej raz w czasie kadencji przeprowadzić analizę zmian w zagospodarowaniu przestrzennym gminy w celu oceny aktualności planów miejscowych oraz studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy. Analiza dotyczy równieŜ kontroli realizacji ustaleń w zakresie ochrony i kształtowania środowiska, gdyŜ analiza zmian w zagospodarowaniu przestrzennym obejmuje takŜe kwestie związane między innymi z: ochroną terenów cennych przyrodniczo oraz obszarów objętych prawną formą ochrony. 8. ROZWIĄZANIA ALTERNATYWNE W PROJEKCIE PLANU DO ROZWIĄZAŃ ZAWARTYCH MoŜliwość rozwaŜania róŜnego rodzaju sposobu zagospodarowania terenów znajdujących się w granicach mpzp „Osiedle Zodiak” w Poznaniu została ograniczona w „Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego miasta Poznania”, które określa przeznaczenie terenów znajdujących się w granicach przedmiotowego miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego. W związku z powyŜszym ilość moŜliwych do wprowadzenia alternatywnych sposobów zagospodarowania tego obszaru jest stosunkowo niewielka. Projekt mpzp „Osiedle Zodiak” w duŜej mierze sankcjonuje obecny stan zainwestowania, a takŜe uwzględnia decyzje o warunkach zabudowy, wydane na przedmiotowym obszarze, które – niestety w przypadku omawianego planu – pozbawiły moŜliwości wariantowania propozycji planistycznych na terenie U/MW. Teren ten bowiem nie powinien być przeznaczony pod zabudowę mieszkaniową w pasie pomiędzy ul. abpa W. Dymka i linia elektroenergetyczną., a jedynie pod obiekty usługowe, nie wymagające zapewnienia standardów akustycznych w środowisku. 47 Dz. U. Nr 80, poz. 717 ze zmianami 51 PROGNOZA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO DOTYCZĄCA PROJEKTU MPZP „OSIEDLE ZODIAK” W POZNANIU 9. WNIOSKI Jak wykazano w prognozie, realizacja ustaleń projektu planu powodować będzie potencjalnie oddziaływania na środowisko przyrodnicze o zróŜnicowanym charakterze, intensywności oraz zasięgu przestrzennym. Oddziaływania te będą skutkiem realizacji w granicy planu nowych inwestycji budowlanych (na terenach MW, U/MW), nowych elementów komunikacyjnych oraz nowych obiektów i sieci infrastruktury technicznej. Zestawienie przewidywanych oddziaływań, w tym oddziaływań bezpośrednich, pośrednich, wtórnych, skumulowanych, krótkoterminowych, długoterminowych, stałych, chwilowych, pozytywnych i negatywnych na środowisko przedstawiono w tabeli, stanowiącej załącznik do prognozy nr 9. Projekt planu zawiera zapisy zapewniające ochronę istotnych elementów środowiska przyrodniczego i minimalizujących lub ograniczających negatywne skutki realizacji planu na środowisko przyrodnicze. Dotyczą one: → nakazu zagospodarowania zielenią urządzoną wszystkich wolnych od utwardzenia fragmentów terenów, → nakazu utrzymania jakości gleby i ziemi na poziomie wymaganych standardów, a w przypadku ich przekroczenia doprowadzenie jakości ziemi i gleby do wymaganych standardów zgodnie z przepisami odrębnymi, → nakazu segregacji, gromadzenia i zagospodarowania odpadów, zgodnie z przepisami odrębnymi, a takŜe nakazu zagospodarowania mas ziemnych pozyskanych podczas wykopów, a spełniających standardy jakości gleby i ziemi, na działce budowlanej poprzez wykorzystanie ich do kształtowania zieleni towarzyszącej inwestycjom, z dopuszczeniem usuwania ich poza obszar planu zgodnie z przepisami odrębnymi, → zakazu stosowania w indywidualnych systemach grzewczych budynków pieców, kotłów i trzonów kuchennych na paliwo stałe, z wyjątkiem paliw odnawialnych z biomasy, → nakazu odprowadzania ścieków bytowych i komunalnych wyłącznie do sieci kanalizacji sanitarnej, → zagospodarowanie czystych wód opadowych i roztopowych na terenie (tereny MW, U/MW, U, E, K oraz 1,2KDW), lub ich odprowadzanie do sieci kanalizacji deszczowej, zagospodarowanie wód opadowych i roztopowych w granicach terenów (tereny MN, 1-3ZP, 1-11Zi), → dopuszczenia retencjonowanie wód opadowych lub roztopowych na terenie działki budowlanej oraz ich wtórne wykorzystanie, zgodnie z przepisami odrębnymi (tereny MW, U/MW, 1U). Projekt planu zawiera równieŜ m.in. ustalenia dotyczące kształtowania warunków akustycznych w środowisku – zewnętrznym, a takŜe ustalenia dla zapewnienia komfortu akustycznego wewnątrz pomieszczeń w budynkach – tam gdzie przekroczone są standardy akustyczne za zewnątrz. 52 PROGNOZA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO DOTYCZĄCA PROJEKTU MPZP „OSIEDLE ZODIAK” W POZNANIU Ponadto, projekt planu zawiera ustalenia w zakresie lokalizacji na terenach elementów zagospodarowania dysharmonizujących ich walory krajobrazowe, tj.: ogrodzenia, reklamy, szyldy, napowietrzne elementy infrastruktury technicznej. Warunkiem niezbędnym dla ograniczania negatywnych skutków oddziaływania na środowisko będzie precyzyjne wyegzekwowanie ustaleń planu miejscowego i restrykcyjne przestrzeganie przez inwestorów przepisów i wymogów ochrony środowiska, wynikających z przepisów odrębnych. Dla zmniejszenia szkód dokonanych w środowisku przyrodniczym na skutek realizacji ustaleń projektu planu - w ramach kompensacji przyrodniczej – szczególnie istotne będą działania polegające na wprowadzaniu nowych nasadzeń oraz wprowadzaniu nowej zieleni na wszystkich nieutwardzonych fragmentach terenów, w tym zarówno drzew, krzewów oraz zieleni niskiej. W ramach kompensacji przyrodniczej strat poniesionych w środowisku na skutek realizacji ustaleń planu istotne będzie równieŜ przywracanie jakości gleby i ziemi do wymaganych przepisami odrębnymi standardów, w przypadku przekroczenia tych standardów na skutek eksploatacji nowych obiektów budowlanych. 10. STRESZCZENIE Prognoza oddziaływania na środowisko stanowi podstawowy dokument, niezbędny do przeprowadzenia postępowania w sprawie strategicznej oceny oddziaływania na środowisko skutków realizacji polityki, strategii, planu lub programu. Obowiązek jej opracowania wynika bezpośrednio z zapisów ustawy z dnia 3 października 2008 r. o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz ocenach oddziaływania na środowisko oraz z ustawy z dnia 27 marca 2003 r. o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym. Zasadniczym celem prognozy oddziaływania na środowisko jest diagnoza obecnego stanu środowiska oraz wskazanie potencjalnego oddziaływania realizacji ustaleń miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego na środowisko przyrodnicze, przy uwzględnieniu jego poszczególnych komponentów, w tym: powierzchni ziemi, warunków wodnych, róŜnorodności biologicznej, krajobrazu, szaty roślinnej i zwierząt, powietrza, klimatu akustycznego. Wzięto równieŜ pod uwagę oddziaływanie realizacji ustaleń mpzp na dziedzictwo kulturowe, a takŜe oddziaływanie w kontekście emisji pól elektromagnetycznych. PowyŜsza prognoza oddziaływania na środowisko dotyczy projektu mpzp „Osiedle Zodiak” w Poznaniu. Projekt planu miejscowego opracowywany jest na podstawie uchwały Nr LVI/745/V/2009 Rady Miasta Poznania z dnia 9 czerwca 2009 r. w sprawie przystąpienia do sporządzenia miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego „Osiedle Zodiak” w Poznaniu. Planem objęto obszar połoŜony we wschodniej części Poznania, w dzielnicy Nowe Miasto, w niedalekiej odległości od centrum miasta (ok. 4 km). Obszar projektu planu połoŜony jest po południowej stronie wschodniego klina zieleni, ukształtowanego wzdłuŜ doliny rzeki Cybiny. Jego granice wyznaczają: od północy ul. abpa W. Dymka, od wschodu ul. Szwajcarska, od południa ul. Kurlandzka i od zachodu ul. Chartowo. Powierzchnia obszaru objętego sporządzeniem planu miejscowego wynosi 29,1 ha. 53 PROGNOZA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO DOTYCZĄCA PROJEKTU MPZP „OSIEDLE ZODIAK” W POZNANIU Prognoza składa się z ośmiu części. W pierwszej omówiono podstawy formalno-prawne, metodologię i zasadność jej sporządzania. W drugiej części omówiono połoŜenie przedmiotowego obszaru w przestrzeni miasta i jego obecne zagospodarowanie. Scharakteryzowano poszczególne elementy środowiska przyrodniczego oraz ich wzajemne powiązania, w tym rzeźbę terenu, budowę geologiczną i warunki gruntowe, warunki wodne, szatę roślinną, świat zwierzęcy, gleby, klimat lokalny. Określono równieŜ stan środowiska przyrodniczego w zakresie jakości powietrza, jakości wód oraz klimatu akustycznego. W trzeciej części prognozy zwrócono uwagę na problemy ochrony środowiska, związane z zagadnieniami regulowanymi w projekcie planu. W czwartej części omówiono cel i zapisy projektu planu. Wskazano równieŜ ich powiązania z zapisami „Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego miasta Poznania”. Wykazano takŜe potencjalne skutki dla środowiska i przestrzeni, jakie mogą wystąpić w przypadku braku realizacji ustaleń projektu planu. W piątej części omówiono podstawowe cele ochrony środowiska, formułowane na szczeblu międzynarodowym, krajowym oraz lokalnym, natomiast w części szóstej omówiono potencjalne oddziaływanie realizacji ustaleń projektu planu na poszczególne komponenty środowiska przyrodniczego. Jednocześnie wskazano teŜ rozwiązania mające na celu zapobieganie i ograniczanie negatywnych oddziaływań na środowisko, mogących być rezultatem realizacji projektowanego planu. W siódmej części odniesiono się do zagadnień związanych z analizą skutków realizacji postanowień planu miejscowego, natomiast w części ósmej do rozwiązań alternatywnych do rozwiązań zawartych w projekcie planu. 54