Zapalenie gardła

Farmakoterapia
Zapalenie gardła
Objawy zapalenia gardła mogą być bardzo różne. Czasem
pacjent odczuwa tylko lekki dyskomfort, jednak zdarza się, że
pojawiają się problemy z przełykaniem, a nawet mówieniem.
Problemy z zapaleniem błony śluzowej gardła pojawiają się najczęściej
w okresie jesienno-zimowym, kiedy wiele
osób boryka się ze stanami obniżonej
odporności. Z tego też względu na zapalenie gardła dużo bardziej narażone
są dzieci, ludzie starsi, a także osoby
obciążone chorobami lub lekami. Istnieje wiele przyczyn rozwoju zapalenia
gardła – choroba ta może mieć etiologię wirusową, bakteryjną, a nawet
grzybiczą. Czasem jest również efektem
podrażnienia śluzówki w wyniku reakcji alergicznej lub nadwrażliwości na
zanieczyszczone albo klimatyzowane
powietrze. Leczenie przyczynowe zależy
od czynnika sprawczego, jednak mechanizm rozwoju objawów i związane
z tym możliwości leczenia objawowego
pozostają takie same.
Podstawowym zadaniem farmaceuty jest rozpoznanie czynnika wywołującego zapalenie oraz charakterystycznych symptomów, a dzięki
temu odpowiednie dobranie leczenia objawowego i przyczynowego.
W razie podejrzenia etiologii bakteryjnej lub grzybiczej należy dodatkowo
polecić pacjentowi wizytę u lekarza
pierwszego kontaktu albo laryngologa,
ponieważ w tych przypadkach często
niezbędne jest zastosowanie leków
dostępnych tylko na receptę.
Patofizjologia i czynniki sprawcze
Gardło jest częścią wspólną układu
oddechowego oraz pokarmowego.
W tym miejscu powietrze jest ogrzewane
i oczyszczane ze wszelkich zanieczyszczeń, a niebezpieczne mikroorganizmy
są zatrzymywane dzięki obecności elementów układu odpornościowego,
czyli grudek chłonnych i migdałków
podniebiennych, które razem tworzą
tzw. pierścień Waldeyera. Z tego względu błona śluzowa wyścielająca gardło
ma bardzo częsty kontakt z różnymi
patogenami wdychanymi wraz z powietrzem lub wprowadzanymi do organizmu podczas spożywania pokarmu.
W przypadku obniżonej odporności
bariera ochronna nie jest w pełni wydolna i może dojść do rozwoju zakażenia.
Opór tkanki limfoidalnej bardzo często
zostaje przełamany również u małych
dzieci, u których układ odpornościowy
nie jest do końca rozwinięty. Wniknięcie
patogenu przez błonę śluzową indukuje rozwój stanu zapalnego, którego
podstawowym zadaniem jest usunięcie czynnika chorobotwórczego. Rozwój objawów związany jest najczęściej
z pojawieniem się wirusów z rodziny
rhinowirusów, koronawirusów, adenowirusów, enterowirusów, wirusa grypy
i paragrypy. Znacznie rzadziej, bo w co
piątym przypadku, choroba związana
jest z obecnością organizmów bakteryjnych, najczęściej paciorkowców hemolizujących typu A – Streptococcus
pyogenes. Możliwe jest również, że zapalenie błony śluzowej gardła wywołane
jest grzybicą. Sytuacja taka najczęściej
pojawia się po długotrwałej antybiotykoterapii, u osób z zaburzeniami odporności oraz stosujących przewlekle
sterydy wziewne, np. w przebiegu astmy oskrzelowej i obturacyjnej choroby
płuc. Stan zapalny gardła może być
też wywoływany przez różne alergeny i szkodliwe substancje chemiczne,
także te zawarte w dymie tytoniowym.
U osób wrażliwych przypadłość ta pojawia się nawet w zanieczyszczonym
powietrzu miejskim.
Pojawienie się organizmu chorobotwórczego powoduje wyzwolenie ka-
skady reakcji zapalnej. Wydzielane są
mediatory stanu zapalnego, głównie
bradykininy i histamina. W wyniku tego
procesu drobne naczynia krwionośne
ulegają rozszerzeniu, dochodzi też do
wysięku zapalnego i aktywacji układu
immunologicznego. Do obszaru objętego chorobą przedostaje się osocze
krwi wraz z komórkami układu odpornościowego.
Reakcje te prowadzą do rozpulchnienia i przekrwienia błony śluzowej,
co znacząco zwiększa jej tkliwość,
a w wyniku podrażnienia zakończeń
nerwowych powoduje również dolegliwości bólowe.
Dodatkowo rośnie produkcja gęstego,
lepkiego śluzu, który ułatwia usuwanie
patogenu z organizmu.
Objawy zapalenia
Objawy zapalenia gardła są dość zróżnicowane i zależą od nasilenia stanu
chorobowego, jak i czynnika sprawczego. Pacjent może odczuwać lekki
dyskomfort, suchość, drapanie, pieczenie. Może się również uskarżać
na silny ból, utrudniający połykanie,
a nawet mówienie. Migdałki zwykle
są zaczerwienione i powiększone, a w
przypadku zakażeń bakteryjnych może się na nich pojawić wydzielina ropna. Pojawienie się ropy oznacza, że
to już angina, która jest powikłaniem
wirusowego zapalenia gardła. Z kolei
infekcje grzybicze charakteryzują się
białawym nalotem; zmiany takie nazywamy pleśniawkami. W odróżnieniu
od ropnych zmian w infekcji bakteryjnej łatwo dają się one oddzielić od
błony śluzowej. Infekcję wirusową od
bakteryjnej również można odróżnić
– dzięki nasileniu objawów. Zapalenie
wirusowe zwykle przebiega dużo łagodniej i rozwija się powoli, a ciepłota
ciała podnosi się jedynie nieznacznie. Natomiast w przypadku infekcji
bakteryjnej (która bardzo często jest
kontynuacją niewyleczonego procesu wirusowego) objawy pojawiają się
17
Farmakoterapia
SZYBKO TRAFIA W BÓL GARDŁA
UNIBEN
B e n z y d a m i n i h y d ro c h l o r i d u m
nagle, od samego początku są bardzo
nasilone, a temperatura może wzrosnąć nawet powyżej 39°C. Dodatkowymi objawami stanów zapalnych są
chrypka i kaszel, związany z obecnością gęstej wydzieliny ściekającej po
tylnej ścianie gardła. We wszystkich
przypadkach u pacjenta stwierdza się
w badaniu fizykalnym powiększenie
okolicznych węzłów chłonnych. Samo
zapalenie może prowadzić również do
poważnych powikłań, do których zaliczamy zapalenie ucha środkowego,
zatok, oskrzeli, a nawet płuc.
Leczenie przyczynowe i objawowe
Leczenie przyczynowe wdraża się po
stwierdzeniu czynnika sprawczego zapalenia. W przypadku infekcji bakteryjnej
są to odpowiednio dobrane antybiotyki, przy zmianach grzybiczych – leki
przeciwgrzybicze. Natomiast w przypadku infekcji wirusowej stosuje się
przede wszystkim leczenie objawowe,
które jest oczywiście zalecane również
w chorobach bakteryjnych i grzybiczych. Polega ono głównie na działaniu miejscowym, rzadziej ogólnoustrojowym. Do leczenia objawowego
zaliczyć można działanie przeciwzapalne i przeciwbólowe, ewentualnie
przy objawach silnego bólu – działanie
znieczulające. Niektóre preparaty stosowane w zapaleniu gardła wykazują
także właściwości dezynfekujące, co
ma istotne znaczenie przy usuwaniu
zmian bakteryjnych i grzybiczych, jak
również ich zapobieganiu podczas choroby wirusowej. W wielu lekach spotkać
możemy naturalne substancje, które
mają udokumentowane działanie przeciwzapalne, przeciwbakteryjne, ściągające oraz miejscowo znieczulające.
Ich obecność gwarantuje też działanie
nawilżające, łagodzące i powlekające
błony śluzowe gardła i jamy ustnej. Na
rynku istnieją także preparaty zawierające laktoferynę – spełnia ona funkcje
immunomodulujące, przeciwbakteryjne, przeciwgrzybicze, przeciwzapalne,
przeciwwirusowe, a nawet przeciwnowotworowe.
Polecenie preparatów należy oprzeć na
wyczerpującym wywiadzie z pacjentem.
Powinno się ustalić etiologię choroby
na podstawie objawów, a także dobrać
lek odpowiedni do ich nasilenia. Poza
różnymi składami preparatów farmaceuci mają również do dyspozycji kilka
ich postaci – tabletki do ssania, płyny
do płukania jamy ustnej i gardła oraz
spraye. Wybór najczęściej podyktowany
jest wygodą pacjenta i substancjami
czynnymi, które zawierają leki.
Dodatkowe zalecenia
Pierwszym krokiem, jaki powinien podjąć pacjent, to odpowiednie nawilżenie
błon śluzowych, co może osiągnąć
Działanie
heksylorezorcynol,
chlorek cetylopirydyniowy
antyseptyczne
salicylan choliny,
flurbiprofen, chlorowodorek benzydaminy
przeciwbólowe i przeciwzapalne,
lekko bakteriobójcze
preparaty ziołowe: wyciąg z tymianku,
szałwii, aloesu, prawoślazu, podbiału
Skuteczność
Skuteczność
Bezpieczeństwo
Bezpieczeństwo
Do leczenia dołączyć można też rutynę
i wapń, które zmniejszają przepuszczalność drobnych naczyń krwionośnych,
zmniejszając w ten sposób nasilenie
stanu zapalnego. Leczenie farmakologiczne można wspomóc również
domowymi sposobami: picie naparu
z lipy pomoże w przypadku gorączki,
natomiast płukanie gardła naparami
z szałwii i rumianku działa ściągająco i odkażająco. Oczywiście podczas
zapalenia zaleca się także podawanie
środków działających ogólnoustrojowo,
np. przeciwzapalnych leków niesteroidowych, w celu obniżenia gorączki, czy
preparatów stymulujących odporność,
w celu wsparcia organizmu w walce
z zakażeniem.
Przykład substancji czynnej
chlorowodorek lidokainy
18
poprzez spożywanie zwiększonej ilości
płynów. Napoje powinny być ciepłe,
ale nie gorące, nie mogą być również
gazowane. Ponadto należy unikać
wszelkich czynników, które mogłyby
dodatkowo podrażniać śluzówkę gardła, jak dym papierosowy czy klimatyzowane pomieszczenia. Poza tym stan
błon śluzowych poprawiają witaminy
A i E, które można polecić w kapsułkach do rozgryzania. Skuteczne są
również propolis, miód, witamina C,
cynk, selen, aloes oraz wyciąg z porostu islandzkiego.
znieczulające
przeciwzapalne, antyseptyczne,
nawilżające, osłaniające, powlekające
mgr farm. Iwona Napierała
Preparat należy
dobrać na podstawie
wywiadu z pacjentem
w zależności od objawów
i ich nasilenia. Tabletki
powinno się ssać co
4 godziny. Niektóre
preparaty można też
stosować jako płukanki
do gardła lub spraye.
Precyzja
działania
Precyzja
działania
Przyjemny,słodki
słodkismak
smak
Przyjemny,
Może
stosowany
Może
byćbyćstosowany
każdymwieku,
wieku,
ww
każdym
także
u dzieci
także
u dzieci
Nazwa produktu leczniczego: Uniben, 1,5 mg/ml, aerozol do stosownia w jamie ustnej. Skład jakościowy i ilościowy: 1 ml roztworu zawiera 1,5 mg benzydaminy chlorowodorku (Benzydamini hydrochloridum).
Postać farmaceutyczna: Aerozol do stosowania w jamie ustnej. Wskazania do stosowania: Leczenie miejscowych objawów związanych z ostrym stanem zapalnym jamy ustnej i gardła. Dawkowanie
i sposób podawania: Lek Uniben stosuje się miejscowo spryskując powierzchnię błony śluzowej jamy ustnej i (lub) gardła. Dzieci poniżej 6 lat: 1 dawka leku na 4 kg masy ciała, stosowana od 2 do 6 razy na dobę.
Bez względu na masę ciała, jednorazowo nie należy przekraczać 4 dawek. Dzieci od 6 do 12 lat: Jednorazowo 4 dawki leku, stosowane od 2 do 6 razy na dobę. Dzieci powyżej 12 lat i dorośli: Jednorazowo od 4
do 8 dawek leku, stosowane od 2 do 6 razy na dobę. Jedna dawka leku o objętości 0,17 ml zawiera 255 mikrogramów benzydaminy chlorowodorku. Uwaga: leczenie ciągłe nie powinno trwać dłużej niż 7 dni,
a o jego ewentualnym przedłużeniu powinien zadecydować lekarz. Dawek produktu leczniczego nie można dzielić. Przeciwwskazania: Nadwrażliwość na benzydaminy chlorowodorek lub którąkolwiek
substancję pomocniczą produktu. Specjalne ostrzeżenia i środki ostrożności: Stosowanie, zwłaszcza długotrwałe, produktów leczniczych o działaniu miejscowym, może spowodować reakcję
uczuleniową. W takim przypadku lek należy odstawić i wdrożyć odpowiednie postępowanie. Ze względu na zawartość metylu parahydroksybenzoesanu, lek może powodować reakcje alergiczne (możliwe
reakcje typu późnego). Produkt leczniczy zawiera niewielkie stężenie etanolu. Działania niepożądane: Częstość występowania działań niepożądanych: Bardzo często (≥1/10); Często (≥1/100 do <1/10);
Niezbyt często (≥1/1000 do <1/100); Rzadko (≥1/10 000 do <1/1000); Bardzo rzadko (<1/10 000), nie znana (częstość nie może być określona na podstawie dostępnych danych).
Układ/narząd
Bardzo rzadko (mniej niż 1 na 10 000 pacjentów), nie znana (częstość nie może być określona na
podstawie dostępnych danych)
Zaburzenia ogólne i stany w miejscu podania
Uczucie pieczenia błony śluzowej jamy ustnej
Zaburzenia żołądka i jelit
Suchość w jamie ustnej, nudności oraz wymioty
Zaburzenia układu immunologicznego
Reakcje nadwrażliwości
Zaburzenia układu nerwowego
Zaburzenia czucia, drętwienie, zawroty głowy, bóle głowy
Zaburzenia skóry i tkanki podskórnej
Wysypka
Miejscowe działania niepożądane są zazwyczaj przemijające, ustępują samoistnie i rzadko wymagają dodatkowego leczenia. Benzydamina stosowana miejscowo wchłania się w niewielkiej ilości do krążenia, w związku
z tym ogólne działania niepożądane występują bardzo rzadko.
Lek OTC - wydawany bez przepisu lekarza.
Podmiot odpowiedzialny: Zakłady Farmaceutyczne „UNIA” Spółdzielnia Pracy, ul. Chłodna 56/60, 00-872 Warszawa, tel. 22 620 90 81, www.uniapharm.pl
Pozwolenie na dopuszczenie do obrotu wydane przez Ministra Zdrowia nr 17982.
UN/04/08/2014