Wystąpienie pokontrolne z kontroli kompleksowej przeprowadzonej

WOJEWODA OPOLSKI
Opole, 10 kwietnia 2015 r.
PS.II.431.11.2015.AC
WYSTĄPIENIE POKONTROLNE
1. Nazwa i adres jednostki kontrolowanej:
Dom Dziecka im. Marii Konopnickiej w Sowczycach
46-300 Sowczyce
ul. Długa 37 tel. 34/ 359 63 30
2. Imię i nazwisko kierownika podmiotu kontrolowanego:
Elżbieta Polak – dyrektor Domu Dziecka im. Marii Konopnickiej w Sowczycach
3. Imię, nazwisko i stanowisko służbowe kontrolera:
 Agnieszka Cieślik - inspektor wojewódzki w Wydziale Polityki Społecznej
i Zdrowia Opolskiego Urzędu Wojewódzkiego w Opolu,
 Anna Namysło - starszy inspektor wojewódzki w Wydziale Polityki Społecznej
i Zdrowia Opolskiego Urzędu Wojewódzkiego w Opolu,
4. Miejsce kontroli:
Dom Dziecka w Sowczycach
5. Termin kontroli: 25 i 27 lutego oraz 4 marca 2015 r.
6. Podstawa prawna:
 ustawa z dnia 9 czerwca 2011 r. o wspieraniu rodziny i systemie pieczy
zastępczej (Dz. U. z 2015 r., poz. 332 j.t.);
 rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 22 grudnia 2011
w sprawie instytucjonalnej pieczy zastępczej (Dz. U. Nr 292, poz. 1720).
7. Zakres kontroli:
a) przedmiot kontroli:
- ocena standardu opieki i wychowania w placówce,
- ocena standardu usług w placówce w zakresie zaspokajania potrzeb bytowych
wychowanków,
- przestrzeganie praw dziecka,
- kwalifikacje osób zatrudnionych w placówce.
b) okres objęty kontrolą: 1 stycznia 2013 r. – 3 marca 2015 r.
8. Ocena skontrolowanej działalności, ze wskazaniem ustaleń, na których została
oparta:
W wyniku kontroli pozytywnie ocenia się działalność placówki w zakresie
przestrzegania standardu opieki i wychowania, zapewnienia standardu usług
w zakresie zaspokajania potrzeb bytowych wychowanków, przestrzegania praw
dziecka oraz kwalifikacji zawodowych osób zatrudnionych w Domu Dziecka
im. Marii Konopnickiej w Sowczycach.
Dom Dziecka w Sowczycach z 30 miejscami socjalizacyjnymi funkcjonuje na
podstawie decyzji Wojewody Opolskiego z dnia 1 października 2010 r. Nr 1/2010
zezwalającej na funkcjonowanie placówki na czas nieokreślony.
W dniu kontroli w placówce umieszczonych było 29 wychowanków, spośród których
4 przebywa w młodzieżowych ośrodkach wychowawczych, 3 kontynuuje naukę poza
Sowczycami i zamieszkuje w internacie, 1 wychowanka przebywała w szpitalu,
1 wychowanek przebywał w rodzinie zastępczej.
Kontrolę przeprowadzono w oparciu o analizę dokumentacji osobowej i indywidualnej
wychowanków, dokumentację prowadzoną przez specjalistów zatrudnionych w placówce,
oględziny placówki, ocenę kwalifikacji osób zatrudnionych w placówce oraz zbadanie praw
dziecka za pomocą anonimowych ankiet oraz rozmów kierowanych z wychowankami.
1
Ustalenia kontroli
1. Ocena standardu opieki i wychowania w placówce, w tym w zakresie
prowadzenia dokumentacji:
1.1.
osobowej wychowanków,
1.2.
indywidualnej wychowanków.
W celu dokonania oceny standardu opieki i wychowania w placówce kontroli poddano
dokumentację osobową i indywidualną 10 wychowanków losowo wybranych z listy dzieci,
dokumentację prowadzoną przez specjalistów zatrudnionych w placówce oraz analizę
protokołów zespołów do spraw okresowej oceny dziecka.
Ad. 1.1. Ocena standardu opieki i wychowania w placówce w zakresie prowadzenia
dokumentacji osobowej wychowanków.
W dokumentacji osobowej wychowanków znajdowały się: dokumenty potwierdzające
miejsce zameldowania dzieci, postanowienia sądu o umieszczeniu dziecka w placówce,
skierowanie dziecka do placówki wydane przez powiatowe centrum pomocy rodzinie,
dokumentacja medyczna dzieci, w tym m.in. dokumentację leczenia szpitalnego, opinie
poradni psychologiczno-pedagogicznych, orzeczenia o niepełnosprawności lub o potrzebie
kształcenia specjalnego, dokumentacja szkolna dzieci, umowy o pracę w celu przygotowania
zawodowego. Ponadto, akta osobowe wychowanków zawierały korespondencję placówki
z sądem rodzinnym, szkołami, poradniami psychologiczno-pedagogicznymi i ośrodkami
pomocy społecznej, ośrodkiem adopcyjnym oraz wnioski rodziców o urlopowanie dzieci.
Ad. 1.2. Ocena standardu opieki i wychowania w placówce w zakresie prowadzenia
dokumentacji indywidualnej wychowanków.
W dokumentacji indywidualnej wychowanków znajdowały się karty informacyjne
zawierające najistotniejsze informacje o wychowanku i jego rodzinie. Stwierdzono, że
wychowawca kierujący procesem wychowawczym opracowuje dla wychowanka plan pomocy
dziecku. Dla dzieci przyjętych do placówki po wejściu w życie rozporządzenia ministra pracy
i polityki społecznej z 22 grudnia 2011 r. w sprawie instytucjonalnej pieczy zastępczej plany
pomocy dziecku są opracowane na podstawie diagnozy psychofizycznej dziecka
sporządzonej przez psychologa placówki.
Plany pomocy dziecku zawierały cele długo i krótkoterminowe w poszczególnych
sferach:
1) rozwojowej, w tym rozwoju fizycznego i płciowego oraz umiejętności życiowych,
2) emocjonalnej, w tym: poczucia bezpieczeństwa, okazywania uczuć, napięcia
emocjonalnego, nastroju i nadpobudliwości,
3) edukacyjnej, w tym: osiągnięć w nauce, poziomu motywacji, zainteresowań,
4) więzi z rodziną.
W planie pomocy dziecku wychowawca dokonuje analizy potrzeb dziecka w ww.
sferach, określa metody jakimi cele będą realizowane oraz wskazuje osoby pomocne w ich
realizacji. Działania podejmowane na rzecz dziecka dostosowane są do jego wieku,
możliwości psychofizycznych, uwzględniają sytuację rodzinną dziecka. Plan pomocy dziecku
jest opracowywany z udziałem wychowanka, którego dotyczy, co potwierdza podpis dziecka.
Stwierdzono, że plany są modyfikowane w zależności od zmieniającej się sytuacji dziecka
i nie rzadziej niż co pół roku.
Dla każdego dziecka prowadzona jest karta pobytu, która zawiera:
1) opis relacji dziecka z rodziną,
2) opis funkcjonowania społecznego w placówce i poza nią,
3) informację o sytuacji szkolnej,
4) opis samodzielności,
5) opis stanu emocjonalnego,
6) informację o stanie zdrowia, w tym stanie zdrowia psychicznego,
2
7) informacja o szczególnych potrzebach dziecka i znaczących dla dziecka
wydarzeniach,
8) opis współpracy z instytucjami i organizacjami działającymi na rzecz dzieci
i rodziny.
Karta pobytu aktualizowana jest raz w miesiącu.
Analizie poddano protokoły zespołu do spraw oceny sytuacji dziecka. Stwierdzono, że
posiedzenia Zespołu odbywają się nie rzadziej niż co pół roku. W posiedzeniach uczestniczą
wychowawcy i specjaliści zatrudnieni w placówce. W trakcie posiedzeń Zespołu analizowana
jest sytuacja każdego z wychowanków i jego rodziny. Na jej podstawie wychowawcy
prowadzący dokonują modyfikacji planu pomocy dziecku oraz wskazują wychowanków,
których należy objąć terapią psychologiczną i pedagogiczną.
2. Ocena standardu usług w placówce, w tym:
2.1 - zapewnienie dzieciom pokoi mieszkalnych nie większych niż 5 –
osobowych, właściwie oświetlonych i wyposażonych, łazienek z miejscem do
prania i suszenia rzeczy osobistych, miejsca do nauki oraz wspólnej
przestrzeni mieszkalnej, stanowiącej miejsce spotkań i wypoczynku.
W celu dokonania oceny standardu usług w Domu Dziecka im. Marii Konopnickiej
w Sowczycach przeprowadzono oględziny pomieszczeń. Stwierdzono, że w placówce
znajdują się pokoje 1 – 3 osobowe, właściwie oświetlone i wyposażone, o powierzchni
zapewniającej przechowywanie rzeczy osobistych, łazienki z miejscem do prania i suszenia
rzeczy osobistych i toalety, w ilości umożliwiającej korzystanie z nich w sposób zapewniający
intymność i zgodność z zasadami higieny, miejsce do nauki, aneksy kuchenne do
przygotowywania posiłków oraz świetlice stanowiące wspólną przestrzeń spotkań
i wypoczynku.
2.2 - Ocena zaspokajania potrzeb bytowych wychowanków, w tym:
2.2.1.- zapewnienie wychowankom wyżywienia dostosowanego do potrzeb
rozwojowych, kulturowych, religijnych i stanu zdrowia, dostępu przez całą dobę
do podstawowych produktów żywnościowych oraz napojów oraz miejsca do
przygotowywania posiłków, przechowywania i obróbki żywności,
2.2.2 - dostępu do opieki zdrowotnej, zaopatrzenie w produkty lecznicze,
wyroby medyczne oraz środki specjalnego przeznaczenia żywieniowego oraz
dostęp do zajęć terapeutycznych,
2.2.3 - wyposażenia w odzież, obuwie, bieliznę, środki higieny oraz przedmioty
osobistego użytku,
2.2.4- dostępu do nauki, pomoc przy nauce, w szczególności przy odrabianiu
zadań domowych, w tym poprzez udział w zajęciach wyrównawczych
i kompensacyjnych; zapewnienie opłaty za pobyt w bursie lub internacie jeżeli
dziecko uczy się poza miejscowością, w której znajduje się szkoła, pokrycie
kosztów dojazdów do szkoły,
2.2.5- wyposażenia w kwotę pieniężną do własnego dysponowania przez dzieci
od 5 roku życia, której wysokość nie niższą niż 1 % i nie wyższą niż 8% kwoty
określonej w art. 80 ust. 1 pkt 2 ustawy z dnia 6 czerwca 2011 r. o wspieraniu
rodziny i systemie pieczy zastępczej, tj. kwoty 1000 zł.
Ad. 2.2.1
Na podstawie rozmów z wychowankami stwierdzono, że każdego dnia dzieci otrzymują
5 posiłków. Posiłki są bardzo różnorodne, podczas śniadań i kolacji dostępne są różne
produkty do wyboru; wędlina, ser, dżem, warzywa.
Obiady złożone są z dwóch dań. Podczas rozmów kierowanych wszystkie dzieci
potwierdziły, że są zadowolone z ilości i jakości wyżywienia, mogą zabrać do szkoły tyle
3
kanapek ile potrzebują, a gdy są głodne między posiłkami, mogą przygotowywać przekąski
w aneksie kuchennym.
Ad. 2.2.2
Leki przechowywane są w gabinecie pielęgniarki szafce zamkniętej na klucz.
W trakcie rozmów kierowanych dzieci potwierdziły, że w przypadku choroby otrzymują leki
od pielęgniarki lub wychowawcy, w obecności których muszą je zażyć. W przypadku złego
samopoczucia nie pozostają bez pomocy oraz, że objęte są systematyczną opieką
stomatologiczną i inną opieką lekarzy specjalistów w ramach potrzeb.
Dyrektor placówki poinformował kontrolujących, iż aktualnie żadne z dzieci nie
korzysta ze specjalnej diety.
Placówka zatrudnia pedagoga, psychologa i pracownika socjalnego. Pedagog
sporządza roczny plan pracy, w którym określa zadania, zadania szczegółowe oraz formy
i termin ich realizacji. Prowadzi arkusze obserwacji, które aktualizuje raz w miesiącu.
Prowadzi pogadanki, zajęcia socjoterapeutyczne oraz terapię pedagogiczną
wychowanków wskazanych przez stały zespół do spraw oceny sytuacji dziecka.
Opisuje przebieg prowadzonych zajęć. W 2014 r. terapią objętych było 6 wychowanków
a w 2015 r. – 7.
Psycholog sporządza roczny plan pracy, w którym określa zadania, zadania
szczegółowe oraz formy i termin ich realizacji. Sporządza diagnozy psychofizyczne
wychowanków, prowadzi zajęcia specjalistyczne, których przebieg dokumentuje.
Wychowankowie w miarę potrzeb są kierowani na badania do poradni psychologicznopedagogicznych.
Pracownik socjalny sporządza plan pracy z rodzinami wychowanków na okres
6 miesięcy. W planie ujmuje działania zmierzające do poprawy sytuacji rodziny, określa
termin ich realizacji oraz wskazuje osoby, z którymi zamierza współpracować realizując
wyznaczone cele. Dokumentuje podejmowane działanie w celu realizacji planu.
Współpracuje z ośrodkami pomocy społecznej, z terenu działania których pochodzą
wychowankowie, poszukuje zakładów pracy, w których mogliby odbywać praktyczną naukę
zawodu wychowankowie uczęszczający do szkół zawodowych, prowadzi usamodzielnienia
wychowanków.
Ad. 2.2.3
Zespół inspektorów poddał analizie ewidencję wydawanej odzieży, w której
odnotowywane są wszystkie elementy odzieży, którą otrzymują dzieci. W rozmowach
kierowanych wychowankowie potwierdzili, że posiadają wystarczającą ilość bielizny
osobistej, odzieży i butów. Dzieci wiedzą, że mogą zwrócić się do wychowawców z prośbą
o wydanie lub zakup potrzebnych ubrań.
Środki higieny osobistej są wydawane dzieciom według potrzeb.
Ad. 2.2.4
Dzieci w wieku szkolnym realizują obowiązek szkolny (odpowiednio do wieku
uczęszczają do szkół podstawowych, gimnazjum i szkół ponadgimnazjalnych). Wszystkie
potwierdziły, że zaopatrzone są w podręczniki i przybory szkolne.
Dyrektor placówki wyjaśnił, że na bieżąco dokonuje zakupu biletów na dojazd do szkół
lub internatu.
Ad. 2.2.5
Zgodnie z Regulaminem Kieszonkowego, wysokość kieszonkowego jest zależna od
poziomu edukacji, na którym znajduje się wychowanek. Regulamin umożliwia wychowankom
uzyskanie wyższego kieszonkowego za wykonane dodatkowe działania na rzecz domu
dziecka. Z rozmów z dziećmi wynika, że kieszonkowe było wypłacane wszystkim
wychowankom, którzy ukończyli 5 lat, w wysokości nie niższej niż 1% i nie wyższej niż 8%
kwoty odpowiadającej kwocie, o której mowa w art. 80 ust. 1 pkt 2 ustawy z dnia 6 czerwca
2011 r. o wspieraniu rodziny i systemu pieczy zastępczej. Z ankiet i rozmów
z wychowankami wynika, że dzieci mogą swobodnie dysponować swoim kieszonkowym.
4
3. Przestrzeganie praw dziecka w placówce.
Badanie praw dziecka przeprowadzono za pomocą anonimowych ankiet wypełnionych
przez 10 wychowanków w wieku od 12 do 20 lat oraz rozmów kierowanych z ww.
wymienionymi wychowankami oraz 3 wychowankami w wieku od 5 – 7 lat.
Prawo do nauki
Z rozmów z dziećmi wynika, że wszystkie realizują obowiązek szkolny (odpowiednio
uczęszczają do szkoły podstawowej, gimnazjum i szkół średnich). Potwierdziły, że są
zaopatrywane w podręczniki i przybory szkolne. Z ankiet i rozmów z wychowankami wynika,
że wychowawcy zapewniają dzieciom pomoc w nauce na terenie placówki i poza nią.
Prawo do informacji
Analiza ankiet oraz rozmowy z dziećmi wskazują, że wszystkie dzieci znają regulamin
placówki, w tym obowiązujący system kar i nagród. 6 ankietowanych uważa ten system za
sprawiedliwy.
Ankietowani napisali, że są na bieżąco informowani o zmieniającej się sytuacji
w swojej rodzinie. Wszyscy znają swoją sytuację prawną. O sytuacji prawnej i rodzinnej są
informowane przez dyrektora, wychowawców i pracownika socjalnego. Dzieci wiedzą jakiego
rodzaju dokumentacja indywidualna jest prowadzona w placówce. Uczestniczą wraz
z wychowawcą w tworzeniu swoich planów pomocy.
Prawo do swobody wypowiedzi
Wszyscy ankietowani napisali, że wychowawcy słuchają ich opinii na różne tematy
i w razie, gdy zdanie dziecka różni się od zdania wychowawcy, pedagodzy tłumaczą
wychowankom swój punkt widzenia i starają się pomóc w rozwiązaniu problemu, czasem
nawet zmienią decyzję zgodnie z sugestią wychowanka. Wszyscy ankietowani napisali, że
w sytuacji, gdy ich zdanie nie zgadza się z opinią wychowawcy, mogą swobodnie o tym
powiedzieć w obecności wychowawcy.
Ochrona przed poniżającym traktowaniem i karaniem
Na zawarte w ankiecie pytanie „czy zdarzyło się, że poczułeś się poniżony,
upokorzony” 9 ankietowanych odpowiedziało przecząco. 1 wychowanek napisał, że poczuł
się upokorzony w związku sytuacją rodzinną, jednak nie opisał szczegółowo zdarzenia i jego
miejsca. Żaden z wychowanków nie czuje się gorzej traktowany niż inni wychowankowie.
Na pytanie o to z kim mogą szczerze porozmawiać w sytuacji, gdy zostały źle potraktowane,
dzieci wskazały dyrektora, pedagoga, opiekuna prawnego, przyjaciół i rodzeństwo.
Prawo do prywatności
Z rozmów kierowanych z dziećmi wynika, że szanowana jest tajemnica
korespondencji. Rozmowy na poufne tematy są z dziećmi prowadzone „w cztery oczy”,
z zachowaniem dyskrecji przez osoby dorosłe. 9 dzieci napisało, że ma w swoim otoczeniu
osoby, z którymi mogą swobodnie porozmawiać o swoich sprawach osobistych.
Wychowankowie mają prawo do zapraszania kolegów do placówki i odwiedzin u kolegów.
Wolność religijna
Dyrektor placówki poinformował, że wychowankowie mają możliwość uczestnictwa
w obrzędach religijnych zgodnie z wiarą kultywowaną w domu rodzinnym.
Prawo do czasu wolnego i wypoczynku
Z rozmów z dziećmi wynika, że mogą dysponować swoim czasem wolnym.
W zależności od wieku dzieci mogą dłużej lub krócej przebywać poza domem, po
wcześniejszym uzgodnieniu z wychowawcą.
5
Zabezpieczenie podstawowego standardu życia
Wszyscy wychowankowie mają odpowiednią odzież, stosowną do wieku i pór roku.
Dzieci są czyste, zadbane. Z rozmów kierowanych wynika, że środki higieniczne i środki
czystości są w stałej dyspozycji dzieci. Wychowankowie nie zgłaszali zastrzeżeń co do ilości
i jakości jedzenia, podkreślali, że mają wpływ na ofertę jadłospisu.
4. Kwalifikacje osób zatrudnionych w placówce
Dyrektor Domu Dziecka im. Marii Konopnickiej w Sowczycach legitymuje się
dyplomem studiów wyższych magisterskich na kierunku pedagogika opiekuńczo –
wychowawcza oraz dyplomem studiów podyplomowych w zakresie organizacji i zarządzania
w pomocy społecznej, posiada kwalifikacje zgodne z wymogami art. 97 ust. 3 cyt. ustawy.
W Domu Dziecka w Sowczycach zatrudnionych jest 6 wychowawców.
Wszyscy posiadają odpowiednie kwalifikacje zgodne z art. 98 ust. 1 ustawy z dnia 9 czerwca
2011 r. o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej. Legitymują się dyplomami studiów
wyższych
lub
wyższych
studiów
magisterskich
na
kierunku
pedagogika
w zakresie: pedagogiki opiekuńczo – wychowawczej, poradnictwa zawodowego, zarządzania
w oświacie i doradztwa, pedagogiki opiekuńczej i terapii pedagogicznej oraz ekonomiki
i organizacji produkcji uzupełnionej studiami podyplomowymi z zakresu terapii patologii
zachowań. Psycholog legitymuje się wykształceniem wyższym magisterskim na kierunku
psychologia. Pedagog posiada dyplom magistra pedagogiki na kierunku pedagogiki
opiekuńczo – wychowawczej i pracy socjalnej. Pielęgniarka legitymuje się świadectwem
ukończenia liceum medycznego i posiada prawo wykonywania zawodu. Pracownik socjalny
ukończył studia wyższe magisterskie w zakresie pedagogiki opiekuńczej i terapii
pedagogicznej.
Dyrektor placówki poinformował, że pracownicy nie są i nie byli pozbawieni władzy
rodzicielskiej ani nie była im ona zawieszona ani ograniczona, nie byli skazani
prawomocnym wyrokiem za umyślne przestępstwo lub umyślne przestępstwo skarbowe.
Zdolność do pracy w placówce opiekuńczo-wychowawczej, potwierdzają zaświadczenia
lekarskie o braku przeciwwskazań do pracy na danym stanowisku.
9. Zakres, przyczyny i skutki stwierdzonych nieprawidłowości – nie dotyczy.
10. Nie zgłoszono zastrzeżeń do ustaleń kontroli.
Z up. Wojewody Opolskiego
Joanna Chmura
Zastępca Dyrektora Wydziału
Polityki Społecznej i Zdrowia
……………………………………..
(pieczątka imienna kierownika komórki
ds. kontroli/ osoby upoważnionej,
data i miejsce podpisania)
Inspektor Wojewódzki
Agnieszka Cieślik
6