ANDRZEJ „SŁOWIK" Skarżyłem się grobowi

WARSZAWA 2001
ANDRZEJ „SŁOWIK"
Skarżyłem się grobowi...
Projekt graficzny i r e d a k c j a
J a n u s z Golik
© Copyright by Andrzej Zieliński 2 0 0 1
Ali rlghts reserved
Wydanie pierwsze
Warszawa
Wydawnictwo
ISBN 83-913738-5-1
Wstęp do niniejszej książki obiecał napisać znany polski polityk,
jednakże po przeczytaniu tego woluminu stanowczo odmówił,
a nawet zakazał jego wydania...
S z a n o w n y C z y t e l n i k u , r o z p o c z y n a s z c z y t a n i e książki, k t ó r a
m a m n a d z i e j ę o k a ż e się n a tyle c i e k a w a , ż e d o c z y t a s z j ą d o
k o ń c a . J e s t to historia człowieka, który poprzez zbieg różnych
okoliczności oraz realia ówczesnego systemu wkroczył na dro­
gę p r z e s t ę p s t w a i w tej chwili j e s t n a j b a r d z i e j p o s z u k i w a n ą
p r z e z p o l i c j ę o s o b ą w P o l s c e . B y ć m o ż e k o m p o z y c j a książki
i sposób n a r r a c j i b ę d ą dla Ciebie zaskoczeniem, ale po wielu
p r z e m y ś l e n i a c h p o s t a n o w i ł e m z w r a c a ć się d o C i e b i e w p i e r w ­
szej o s o b i e . M a m n a d z i e j ę , ż e w t e n s p o s ó b t o wszystko, c o zo­
stanie tu napisane, będzie m i a ł o c h a r a k t e r bardziej osobisty
i j e d n o c z e ś n i e u w i a r y g o d n i wszystkie u j a w n i o n e h i s t o r i e . P o d
wszystkim, c o p r z e c z y t a s z , p o d p i s u j ę się o s o b i ś c i e . Z a z g o d ­
n o ś ć z p r a w d ą w s z y s t k i c h u j a w n i o n y c h t u i n f o r m a c j i r ę c z ę sło­
w e m h o n o r u , a ludzie, którzy m n i e znają wiedzą, że słowo ho­
n o r u „Słowika" jest wartością
niepodważalną. Jednocześnie
u j a w n i ę t u fakty, o k t ó r y c h w i e m t y l k o j a i n i e w i e l k i e g r o n o
wtajemniczonych osób, które swoim autorytetem poświadczą
w i a r y g o d n o ś ć m o i c h z w i e r z e ń . M a m n a d z i e j ę , ż e l u d z i e ci,
mając
świadomość
powagi
wydarzenia
i
odpowiedzialności
związanej z tym faktem, b ę d ą mieli o d w a g ę n i e tylko przyznać
się do z n a j o m o ś c i ze m n ą , a n i e j e d n o k r o t n i e i p r z y j a ź n i , a l e
i w m i a r ę swojej w i e d z y p o t w i e r d z ą m o j e słowa.
N i e s p o d z i e w a j się, ż e p r z e c z y t a s z k r y m i n a ł o w s p ó ł c z e ­
s n y m p o l s k i m g a n g s t e r z e . B a r d z i e j zależy m i n a o b a l e n i u m i ­
tu b e z w z g l ę d n e g o bandyty, na j a k i e g o j e s t e m k r e o w a n y przez
p o l i c j ę i m e d i a , niż n a z d o b y c i u j e s z c z e w i ę k s z e g o r o z g ł o s u .
Książka ta ma pokazać prawdziwe oblicze „Słowika". Studio­
w a n i e P i s m a Ś w i ę t e g o i o b c o w a n i e z l u d ź m i w i e l k i e j wiary, ta­
kimi j a k ksiądz K a z i m i e r z K o r y b u t O r z e c h o w s k i , m ó j d u c h o ­
wy przewodnik,
pozwoliło mi powrócić na d r o g ę uczciwości,
c o s p r ó b u j ę p o k a z a ć n a d a l s z y c h s t r o n a c h tej książki.
7
C h c i a ł b y m również wykorzystać to, że b ę d ą c człowiekiem
w o l n y m m o g ę s w o b o d n i e w y p o w i e d z i e ć się, c z e g o zostali p o ­
z b a w i e n i m o i k o l e d z y a r e s z t o w a n i w tzw.
sprawie pruszkow­
skiej. N i e j e d n o k r o t n i e p r z e k o n a ł e m się, że w P o l s c e człowiek
pozbawiony wolności, praktycznie nie ma żadnej
możliwości
s w o b o d n e j wypowiedzi czy o b r o n y , a j e g o z e z n a n i a wykorzysty­
wane
są w
stopniu wygodnym
dla p r o k u r a t u r y
i przebiegu
śledztwa.
K s i ą ż k a t a m o m e n t a m i w y d a c i się c h a o t y c z n a , ale o n a t a k a
w ł a ś n i e m a b y ć . N i e j e s t t o k r o n i k a m o j e g o życia, a j e d y n i e za­
pis m o i c h p r z e m y ś l e ń i refleksji, c z ę s t o p o w s t a j ą c y c h b a r d z o
s p o n t a n i c z n i e i p o d w p ł y w e m e m o c j i . N i e c h n i e dziwią C i ę na­
g ł e z m i a n y t e m a t u czy u t r a t a wątku, a l e książka t a w i e r n i e od­
d a j e c h a o s m o i c h myśli i k r ę t e ścieżki m o j e j duszy.
5
M o j a h i s t o r i a r o z p o c z y n a się p o d k o n i e c lat s i e d e m d z i e s i ą ­
t y c h w S t a r g a r d z i e S z c z e c i ń s k i m - n i e w i e l k i m m i e ś c i e na P o m o ­
rzu Z a c h o d n i m . Patrząc z perspektywy czasu m o g ę powiedzieć,
ż e m o j a r o d z i n a n i c z y m n i e w y r ó ż n i a ł a się s p o ś r ó d tysięcy p o ­
d o b n y c h j e j w ówczesnej Polsce. Ja również byłbym przecięt­
n y m m ł o d y m c h ł o p a k i e m , takim j a k większość m o i c h rówieśni­
ków, g d y b y n i e z a m i ł o w a n i e do s p o r t u i sukcesy, j a k i e w n i m
odnosiłem. Dzięki tym sukcesom b y ł e m w swoim środowisku
osobą p o p u l a r n ą i lubianą. S p o r t dawał mi nie tylko popular­
n o ś ć , ale uczył j e d n o c z e ś n i e z d y s c y p l i n o w a n i a , p o s z a n o w a n i a
c i ę ż k i e j p r a c y i u m i e j ę t n o ś c i z n a l e z i e n i a się w g r u p i e . C e c h y te,
nabyte w młodości
dzięki uprawianiu
sportu,
pozwoliły m i
w przyszłości p r z e t r w a ć w n a j t r u d n i e j s z y c h c h w i l a c h m o j e g o ży­
cia. T o s p o r t u c z y n i ł z e m n i e c z ł o w i e k a s i l n e g o , p o t r a f i ą c e g o
p o r a d z i ć sobie w t r u d n e j rzeczywistości w i ę z i e n n e j , n i e d a ć się
p o z b a w i ć c z ł o w i e c z e ń s t w a i s k r u p u ł ó w . B y ć na tyle s i l n y m i o d ­
p o r n y m , aby p o wyjściu z w i ę z i e n i a , b ę d ą c m ł o d y m n i e d o ś w i a d ­
c z o n y m życiowo c z ł o w i e k i e m , z d a n y m tylko n a w ł a s n e siły, m ó c
p o r a d z i ć s o b i e w o t a c z a j ą c e j m n i e rzeczywistości. N a z n a c z o n y
p i ę t n e m k r y m i n a l i s t y i o d r z u c o n y p r z e z c h o r y system. S y s t e m ,
który nic mi nie dał, który wolał odrzucić m ł o d e g o , zagubione­
g o c z ł o w i e k a , niż m u p o m ó c .
W naszym społeczeństwie człowiek, który wszedł na d r o g ę
przestępstwa ma n i e w i e l k ą szansę, aby z tej d r o g i zejść. W i ę z i e n i a
to miejsca, gdzie skazani pozostawieni są sami sobie, bez szans na
resocjalizację, gdyż takiej szansy są pozbawieni. To więzienia p r o ­
dukują p r z e s t ę p c ó w z ludzi, którzy słusznie czy nie, t a m trafili.
M ł o d y człowiek w wieku o s i e m n a s t u lat, b e z u k s z t a ł t o w a n e g o c h a ­
r a k t e r u i doświadczenia życiowego, trafia do celi z l u d ź m i o wielo­
l e t n i c h w y r o k a c h , w i e l o k r o t n y c h recydywistów odsiadujących ka­
ry za najcięższe przestępstwa. T a k i e właśnie środowisko kształtuje
m ł o d e g o , z a g u b i o n e g o człowieka. W i ę z i e n i e m a m u zastąpić d o m
9
rodzinny, m a n a u c z y ć g o j a k należy w życiu p o s t ę p o w a ć , j a k b y ć
p r a w y m człowiekiem.
J a k j u ż wcześniej w s p o m n i a ł e m b y ł e m m ł o d y m , wesołym
c h ł o p a k i e m , k o c h a j ą c y m życie, l u b i ą c y m z a b a w ę i t o w a r z y s t w o
przyjaciół. Sukcesy w sporcie nobilitowały m n i e w środowisku
r ó w i e ś n i k ó w , d z i e c i ó w c z e s n y c h m i e j s c o w y c h p r o m i n e n t ó w za­
b i e g a ł y o m o j e t o w a r z y s t w o . D o m o i c h p r z y j a c i ó ł n a l e ż e l i syn
p o s ł a n a s e j m , syn p r e z y d e n t a m i a s t a , d y r e k t o r a szkoły, w któ­
r e j się u c z y ł e m . T o o n i z a b i e g a l i o m o j ą przyjaźń, c h c i e l i p o k a ­
zywać
się w t o w a r z y s t w i e
najlepszego
sportowca w
mieście.
W s z y s t k o wskazywało n a t o , ż e m o j e życie b ę d z i e i n n e o d m i e j ­
s c o w e j rzeczywistości, w i e r z y ł e m , ż e wielki świat stoi p r z e d e
m n ą o t w o r e m . W i d z i a ł e m siebie n a w i e l k i c h z a w o d a c h s p o r t o ­
wych, m i s t r z o s t w a c h świata, o l i m p i a d z i e . W y g r y w a m , staję się
sławny, p o d r ó ż u j ę p o świecie, p o z n a j ę s ł a w n y c h ludzi.
Bardzo
w to w i e r z y ł e m i w i a r a ta d o d a w a ł a mi sił do c i ę ż k i e j p r a c y na
sali t r e n i n g o w e j . N i g d y n a w e t w n a j c z a r n i e j s z y c h m y ś l a c h n i e
przypuszczałem,
że
to
wszystko
legnie
w
gruzy,
przypadek
sprawi, ż e m o j e życie p r z e w r ó c i się d o g ó r y n o g a m i .
G d y dzisiaj o t y m m y ś l ę , to w i d z ę w t y m r ę k ę o p a t r z n o ś c i ,
w o l ę B o g a , k t ó r y p o k i e r o w a ł m o i m ż y c i e m w taki, a n i e i n n y
s p o s ó b . Po l a t a c h wielki żal i r o z g o r y c z e n i e u s t ą p i ł y w d z i ę c z n o ­
ści. Z a b i e r a j ą c c o ś , B ó g d a ł mi w z a m i a n siłę i w i a r ę w siebie,
zetknął z prawymi ludźmi, których być może nie dane byłoby
mi p o z n a ć . Nauczył m n i e sprawiedliwości. Czyniąc m n i e prze­
s t ę p c ą , d a ł m i j e d n o c z e ś n i e d a r r o z p o z n a w a n i a k r z y w d y ludz­
kiej i b y c i a s p r a w i e d l i w y m .
Nigdy nikogo nie zabiłem, nie
skrzywdziłem
przeciwników
biednego,
na
godnych bycia m o i m i przeciwnikami.
wybierałem
ludzi
Potrafię p o m a g a ć po­
t r z e b u j ą c y m i s k r z y w d z o n y m p r z e z los, d z i e l i ć się z b i e d n y m i .
W s z y s t k i e swoje w i n y o d k u p i ł e m w i e l o l e t n i m w i ę z i e n i e m i n i c
10
nie j e s t e m winien społeczeństwu, które niczego mi nie dało.
N i e m a m w y r z u t ó w s u m i e n i a , a w r ę c z c z u j ę się o f i a r ą c h o ­
r e g o s y s t e m u , w k t ó r y m p r z y s z ł o m i u r o d z i ć się i żyć. M a m ci­
c h ą nadzieję, ż e książką t ą p o m o g ę wielu p o d o b n y m j a k j a ,
którzy
oczekują
sprawiedliwości
i
uczciwego
osądu.
Może
k s i ą ż k a t a p o z w o l i n i e j e d n e m u u z y s k a ć w o l n o ś ć duszy, d o k o ­
n a ć r a c h u n k u s u m i e n i a i znaleźć d o b r o w swoim sercu.
11
P r z y p o m i n a m sobie dzień, w k t ó r y m m o j e dotychczasowe
b e z t r o s k i e życie z m i e n i ł o się w p a s m o klęsk i u p o k o r z e ń . N i c
n i e z a p o w i a d a ł o t a k i e g o k o ń c a . B y ł a t o j e d n a z wielu p o d o b ­
n y c h , l e t n i c h sobót, s p ę d z a n y c h n a d y s k o t e c e w towarzystwie
rówieśników.
Zwyczaj b y ł taki, że w c i ą g u j e d n e g o w i e c z o r a
p r z e n o s i l i ś m y się z m i e j s c a n a m i e j s c e szukając d y s k o t e k i , k t ó r a
b ę d z i e n a m n a j b a r d z i e j o d p o w i a d a ł a . C a ł ą p a c z k ą wsiadaliśmy
do s a m o c h o d u i j e c h a l i ś m y do następnej dyskoteki. Luksus po­
siadania s a m o c h o d u w tamtych ciężkich czasach n i e był dla
m n i e n i c z y m n i e z w y k ł y m . J a k j u ż w s p o m n i a ł e m , o b r a c a ł e m się
w k r ę g u dzieci ludzi b o g a t y c h i p o s i a d a n i e w ł a s n e g o s a m o c h o ­
du czy k o r z y s t a n i e z s a m o c h o d u r o d z i c a b y ł o w t y m towarzy­
stwie zjawiskiem n o r m a l n y m .
T e n s o b o t n i w i e c z ó r r o z p o c z ą ł się p o d o b n i e j a k i n n e . B a w i ­
liśmy się w n a j l e p s z e . W p e w n y m m o m e n c i e ktoś r z u c i ł p o m y s ł
z m i a n y d y s k o t e k i . P o j a w i ł się j e d n a k p r o b l e m , k t o m a p r o w a ­
dzić s a m o c h ó d . K t o ś r z u c i ł n a stolik kluczyki, k t o ś i n n y wskazał
n a m n i e . T y l k o j a b y ł e m trzeźwy, wszyscy p o z o s t a l i u c z e s t n i c y
zabawy byli p o d w p ł y w e m a l k o h o l u . N i e m i a ł e m w y b o r u , n i e
m o g ł e m o d m ó w i ć . W o c z a c h r ó w i e ś n i k ó w u c h o d z i ł e m z a czło­
wieka odważnego, dla k t ó r e g o nie ma rzeczy niemożliwych. Nie
m o g ł e m o k a z a ć się t c h ó r z e m . Z d a w a ł e m s o b i e s p r a w ę z e swoich
m a r n y c h u m i e j ę t n o ś c i kierowcy. J e d n a k p o d j ą ł e m ryzyko. N i e
m o g ł e m stracić wizerunku twardziela.
Tym razem mieliśmy j e c h a ć do oddalonego o 30 kilometrów
S z c z e c i n a . D o m a l u c h a , k t ó r y m i a ł e m p r o w a d z i ć , weszło c h y b a
sześć o s ó b . W s z y s c y weseli, hałaśliwi, p o b u d z e n i w y p i t y m alko­
h o l e m . B y ł a u p a l n a , l e t n i a n o c 1 9 7 8 r o k u , w światłach s a m o ­
c h o d u d r o g a w y d a w a ł a się p r o s t a , a s a m o c h ó d b a r d z o ł a t w o się
p r o w a d z i ł . W r a d i u g ł o ś n o g r a ł a m u z y k a , l u d z i e śmiali się, wy­
głupiali, p r z e k r z y k i w a l i się n a w z a j e m . K t o ś k l e p a ł m n i e p o ra-
12
m i e n i u , ktoś i n n y w y m a c h i w a ł r ę k o m a . Ś m i a ł e m się r a z e m z ni­
m i , b y ł e m szczęśliwy, c z u ł e m się p e w n i e z a k i e r o w n i c ą . N i c n i e
z a p o w i a d a ł o zbliżającej się t r a g e d i i .
Na zakręcie straciłem panowanie nad samochodem. Wpa­
dliśmy d o r o w u , a u t o k i l k a k r o t n i e k o z i o ł k o w a ł o . J a k i m ś c u d e m
n i k o m u n i c się n i e stało. Z t r u d e m w y g r a m o l i l i ś m y się z rozbi­
t e g o s a m o c h o d u i w p o ś p i e c h u o d d a l i l i ś m y się z t e g o m i e j s c a .
N i k t z n a s n i e w p a d ł n a p o m y s ł , żeby w y p a d e k zgłosić milicji.
K a ż d y c z u ł się w i n n y t e g o , c o się stało. B y ł a t o n a s z a t a j e m n i c a ,
której nie chcieliśmy ujawnić.
P o m i e s i ą c u , g d y o c a ł y m i n c y d e n c i e p r z e s t a w a ł e m j u ż my­
śleć, z o s t a ł e m a r e s z t o w a n y . O szóstej r a n o o b u d z i ł m n i e dzwo­
n e k d o drzwi. O k a z a ł o się, ż e t o przyszła p o m n i e m i l i c j a . M n i e
m ł o d e g o , nigdy nie mającego do czynienia z milicją chłopaka,
z a k u t o w k a j d a n k i i na o c z a c h p r z e r a ż o n y c h r o d z i c ó w i sąsia­
dów wywleczono z d o m u .
Potraktowano mnie j a k groźnego
bandytę, a nie j a k m ł o d e g o chłopca, który nigdy nie popełnił
żadnego wykroczenia.
Milicja odtworzyła przebieg wydarzeń, dotarła do uczestni­
k ó w w y p a d k u . O k a z a ł o się, że a u t o b y ł o k r a d z i o n e , o c z y m
w c z e ś n i e j n i e w i e d z i a ł e m . Z ł o d z i e j e m b y ł syn p o s ł a , o c z y m do­
w i e d z i a ł e m się p ó ź n i e j . Ale t o n i e o n m i a ł o d p o w i e d z i e ć z a kra­
dzież. P r z e c i e ż b y ł s y n e m p o s ł a . B y ć m o ż e g d y b y m wiedział t o
w t e d y w i e c z o r e m , n i e w s i a d ł b y m d o t e g o s a m o c h o d u . Ale stało
się i n a c z e j . W s z y s c y u c z e s t n i c y t a m t e j p r z e j a ż d ż k i m n i e obciąża­
l i w i n ą z a t o , c o się s t a ł o . O
m
° j e j w i n i e p r z e s ą d z i ł y n i e tyle i c h
z e z n a n i a , c o fakt, ż e byli o n i d z i e ć m i m i e j s c o w y c h p r o m i n e n ­
tów; p r e z y d e n t a m i a s t a , p o s ł a do s e j m u , d y r e k t o r a szkoły, a ko­
neksje ich rodziców broniły ich przed odpowiedzialnością. Za
m n ą n i e m i a ł się k t o wstawić. M o i r o d z i c e n i e zostali d o sprawy
13
d o p u s z c z e n i , byli t o p r o ś c i l u d z i e b e z w p ł y w o w y c h p r z y j a c i ó ł .
N i e stać ich b y ł o n a w y n a j ę c i e a d w o k a t a . M a ł o t e g o , n i k t n i e za­
p r o p o n o w a ł m i a d w o k a t a z u r z ę d u , k t ó r y m i się n a l e ż a ł i k t ó r y
m ó g ł b y m n i e o b r o n i ć . N i e d o c i e k a n o prawdy. M o j e z e z n a n i a
były b e z z n a c z e n i a . Z o s t a ł e m o s k a r ż o n y n i e tylko o s p o w o d o w a ­
n i e w y p a d k u , ale i o k r a d z i e ż a u t a . W y r o k n a m n i e z a p a d ł j e s z ­
cze z a n i m r o z p o c z ę ł a się r o z p r a w a sądowa.
W y r o k i e m s ą d u z o s t a ł e m s k a z a n y na 1,5 r o k u w i ę z i e n i a i wy­
s o k ą g r z y w n ę . W y s ł a n o m n i e d o a r e s z t u ś l e d c z e g o n a ulicy K a ­
szubskiej w c e n t r u m S z c z e c i n a . N i e p o d d a w a ł e m się. C i ą g l e
m ó w i ł e m o swojej n i e w i n n o ś c i . N i e p o t r a f i ł e m p o g o d z i ć się
z wyrokiem i z tym, w j a k i sposób zostałem potraktowany. Dla
w y c h o w a w c y i p s y c h o l o g a w i ę z i e n n e g o b y ł e m „ t r u d n y m " , „nie­
w y g o d n y m " p r z y p a d k i e m . C i t a k zwani f a c h o w c y p o d j ę l i decy­
zję w y s ł a n i a m n i e d o n a j b a r d z i e j r e p r e s y j n e g o w i ę z i e n i a d l a
małolatów - „Mielęcin".
T e r a z myślę, ż e g d y b y w t e d y z n a l a z ł się ktoś, k t o p o t r a f i ł b y
właściwie o c e n i ć m o j e p o s t ę p o w a n i e i w y b r a ć k a r ę a d e k w a t n ą
d o m o j e g o p r z e w i n i e n i a , b y ć m o ż e dzisiaj b y ł b y m i n n y m c z ł o ­
w i e k i e m . Ale m n i e n i k t n i e d a ł takiej szansy. P r z e d s t a w i c i e l e ów­
c z e s n e g o z g n i ł e g o s y s t e m u wybrali n a j p r o s t s z e r o z w i ą z a n i e ,
na
wiele lat pozbawili m n i e szansy b y c i a n o r m a l n y m c z ł o w i e k i e m .
11
J u ż w a r e s z c i e ś l e d c z y m m i a ł e m p o z n a ć p r z e d s m a k prawdzi­
wego
życia
więziennego.
Umieszczono
mnie, jako
piątego
a r e s z t a n t a , w d w u o s o b o w e j celi. O z n a c z a ł o t o , że tylko dwie
osoby, zazwyczaj o n a j s t a r s z y m „ s t a ż u " w i ę z i e n n y m , m o g ł y s p a ć
n a ł ó ż k a c h , p o z o s t a l i t r z e j spali n a m a t e r a c a c h r o z ł o ż o n y c h n a
p o d ł o d z e . J a k w k a ż d y m w i ę z i e n i u , obowiązywał t a m n i e p i s a n y
k o d e k s z a c h o w a ń , k t ó r y j a w j a k n a j k r ó t s z y m czasie m i a ł e m p o ­
z n a ć . I tylko od m o j e j p o s t a w y z a l e ż a ł o , j a k ą p o z y c j ę w s p o ł e c z ­
ności więziennej b ę d ę zajmował. M u s i a ł e m d o k o n a ć wyboru,
czy p r z y s t ą p i ę do ludzi „ g r y p s u j ą c y c h " i d o s t o s u j ę się do wszyst­
k i c h r e g u ł i z a c h o w a ń , k t ó r e p r z e s t r z e g a j ą , czy p o z o s t a n ę w ś r ó d
l u d z i „ n i e g r y p s u j ą c y c h " . M i a ł e m t y d z i e ń n a p o d j ę c i e decyzji.
W b r e w u t a r t y m s t e r e o t y p o m , g r y p s o w a n i e t o n i e tylko swo­
isty j ę z y k , g w a r a w i ę z i e n n a . T o cały system z a c h o w a ń , n i e j a k o
kodeks honorowy, którego należy przestrzegać. Grypsowanie
j a k o g w a r a w i ę z i e n n a , k t ó r ą p o s ł u g i w a l i się więźniowie, przy­
w ę d r o w a ł o d o Polski z R o s j i . B y ł t o j ę z y k z n a n y tylko w i ę ź n i o m .
B y ł n i e z r o z u m i a ł y d l a straży w i ę z i e n n e j i p o z w a l a ł s w o b o d n i e
p o r o z u m i e w a ć się s k a z a n y m w s p o s ó b n i e z r o z u m i a ł y d l a „kla­
wiszy". Z c z a s e m g r y p s o w a n i e j a k o s p o s ó b p o r o z u m i e w a n i a się
t r a c i ł o n a z n a c z e n i u , n a t o m i a s t c o r a z w i ę k s z ą w a g ę przywiązy­
w a n o d o g r y p s o w a n i a j a k o k o d e k s u z a c h o w a ń w celi i p o z a n i ą .
Przestrzeganie tych r e g u ł pozwalało godnie przetrwać trudy
w s p ó l n e g o p r z e b y w a n i a w c i a s n e j celi p r z e z l a t a w y r o k u . Po­
zwalało z a c h o w a ć g o d n o ś ć i c z ł o w i e c z e ń s t w o i u s z a n o w a ć g o d ­
n o ś ć współwięźniów.
R e g u l a m i n więzienia nie gwarantował poczucia bezpieczeń­
stwa. W celi o w y m i a r a c h d w a na trzy m e t r y , w k t ó r e j p r z e b y ­
wało o ś m i u skazanych, musiały być ustalone zasady zachowa­
n i a , d a j ą c e g w a r a n c j ę b e z p i e c z e ń s t w a i i n t y m n o ś c i . O b o k zaka­
zów a g r e s j i w o b e c współwięźniów, b y ł y t o t a k oczywiste zasady,
15
j a k n a p r z y k ł a d zakaz z a ł a t w i a n i a p o t r z e b fizjologicznych p o d ­
czas posiłków, m y c i e r ą k p o wyjściu z u b i k a c j i , n i e u ż y w a n i e
o b r a ź l i w y c h słów w o b e c w s p ó ł w i ę ź n i ó w .
Sprawą podstawową
b y ł o z a c h o w a n i e w t a j e m n i c y t e g o w s z y s t k i e g o , c o d z i a ł o się
p o d c e l ą , o c z y m się m ó w i ł o . N i e w o l n o b y ł o „klawiszowi" czy
w y c h o w a w c y z d r a d z i ć t a j e m n i c s p o d c e l i , n i e w o l n o b y ł o z ni­
m i w s p ó ł p r a c o w a ć , w i t a ć się z n i m i , o k a z y w a ć i m s z a c u n k u .
Byli to ludzie, którzy trzymali nas p o d kluczem, zabierali n a m
w o l n o ś ć , źle się d o n a s o d n o s i l i , d o k u c z a l i n a m , bili n a s .
T ł u m a c z o n o mi, j a k i e korzyści niesie ze sobą grypsowanie.
Dzięki grypsowaniu m o g ł e m zachować honor. Gdy szedłem na
„ s p a c e r n i a k " n i e b a ł e m się, ż e ktoś m n i e o p l u j e . N i k t m i n i e za­
rzuci, że m a m nieczyste sumienie. Grypsowanie nie było mi po­
t r z e b n e do p o l e p s z e n i a s o b i e życia w w i ę z i e n i u . G r y p s o w a n i e
pozwoliło mi zachować godność i honor. Nikt m n i e do tego nie
z m u s z a ł , n i e n a m a w i a ł . S a m d o k o n a ł e m w y b o r u . Zawsze c h c i a ­
łem być w porządku.
L u d z i e n i e g r y p s u j ą c y t o ludzie, k t ó r z y n i e m i e l i c z y s t e g o
s u m i e n i a , n i e potrafili zawsze z a c h o w y w a ć się h o n o r o w o . A l b o
byli k o n f i d e n t a m i , z d r a d z a l i , c o dzieje się p o d c e l ą , a l b o n i e p o ­
trafili współżyć z i n n y m i w i ę ź n i a m i , n i e szanowali i c h g o d n o ś c i .
N i g d y n i e b y ł o d l a m n i e w a ż n e , czy ktoś g r y p s u j e , czy n i e .
Dla m n i e ważne było, abym nigdy nie był zmuszany do czegoś,
c z e g o n i e c h c ę , c o m i n i e o d p o w i a d a , c o j e s t w b r e w m o i m zasa­
d o m . Zawsze t r a k t o w a ł e m p o b y t w w i ę z i e n i u j a k o s p r a w ę p r z e j ­
ściową i p r z e s t r z e g a ł e m zasad t a m p a n u j ą c y c h tylko w t a k i m za­
kresie, j a k i był mi p o t r z e b n y dla zachowania h o n o r u . C h c i a ł e m
z a c h o w a ć g o d n o ś ć , c z ł o w i e c z e ń s t w o . B o „ z e s z m a c i ć " się m o ż n a
b y ł o b a r d z o ł a t w o , tylko co w z a m i a n ? C z ł o w i e k idzie s p a ć i p ł a ­
cze. C z u j e , j a k b y u m a r ł , p r ó b u j e się p r z e d t y m b r o n i ć . J e s t t o
16
n a t u r a l n y i n s t y n k t s a m o z a c h o w a w c z y , k t ó r y wyzwala się w m o ­
mencie zagrożenia.
Służby więzienne popełniły kolejny błąd. Skierowano mnie
n a piąty p a w i l o n , n a k t ó r y m odsiadywali k a r y n a j b a r d z i e j zde­
prawowani młodzi przestępcy, wtórnie karani, którzy mieli za
s o b ą l a t a p o p r a w c z a k a . N i k t n i e p o m y ś l a ł wtedy, żeby u m i e ś c i ć
m n i e w p a w i l o n i e d l a m ł o d z i e ż y k a r a n e j p o raz pierwszy, gdzie
m ó g ł b y m k o n t y n u o w a ć n a u k ę . N i e t r a f i ł e m n a o d d z i a ł d l a lu­
dzi p r a c u j ą c y c h , o n i ż s z y m r y g o r z e . T r a f i ł e m m i ę d z y n a p r a w d ę
zdeprawowanych
ludzi,
pozbawionych jakichkolwiek
skrupu­
łów, d l a k t ó r y c h g ł ó w n y m c e l e m w życiu b y ł o z o s t a ć j a k n a j l e p ­
szym p r z e s t ę p c ą . P i ę ś c i a m i m u s i a ł e m walczyć o życie. K a ż d y
dzień to była walka o przetrwanie. Powoli przesiąkałem atmos­
ferą więzienia, zaczynałem myśleć i n n y m i kategoriami. P o m i m o
woli s t a w a ł e m się w y p r o d u k o w a n y m p r z e s t ę p c ą .
J e s z c z e nie przekroczyłem b r a m y więzienia „Mielęcin", a j u ż
z a c z ę t o p r o c e s u p o d l a n i a m n i e , t r a k t o w a n i a j a k istotę n i ż s z e g o
g a t u n k u . I to w s p o s ó b dosłowny. Zawsze b ę d ę p a m i ę t a ł t e n
d z i e ń , k i e d y n a r a m p i e w S z c z e c i n i e , skuty k a j d a n k a m i , wraz
z czterdziestoma innymi skazanymi m ł o d y m i ludźmi, zostałem
wrzucony
do
specjalnie
przygotowanego
wagonu
bydlęcego
i w t a k i c h w a r u n k a c h r u s z y l i ś m y w „ p o d r ó ż m o j e g o życia" do
w i ę z i e n i a „ M i e l ę c i n " . Z a p o k a r m m i a ł wystarczyć k a w a ł e k czar­
nego chleba,
s ł o n i n a i p o r c j a soli d l a k a ż d e g o w i ę ź n i a .
B r u d n i i wycieńczeni z pragnienia, n o c ą dojechaliśmy do
..Mielęcina". Pociąg wjechał na specjalną bocznicę j u ż na tere­
n i e w i ę z i e n i a . G d y r o z s u n i ę t o drzwi w a g o n u , w światłach r e ­
flektorów ujrzałem szpaler strażników więziennych z psami.
N i e o d p a r c i e n a s u w a ł o się s k o j a r z e n i e z o g l ą d a n y m i w fil-
17
mach scenami z obozów koncentracyjnych. Funkcjonariusze
w c z a r n y c h m u n d u r a c h , g r o ź n e , s z a r p i ą c e się n a s m y c z a c h
wilczury w k a g a ń c a c h i biedni, sponiewierani ludzie, p ę d z e n i
d o k o m ó r ś m i e r c i . J a m i a ł e m p r z e b y ć t a k ą s a m ą d r o g ę i tylko
nie wiedziałem, co czeka m n i e na k o ń c u tego szpaleru.
Zaczął się b i e g p o życie. Z e wszystkich s t r o n n a m o j ą głowę,
k a r k , p l e c y s p a d a ł y razy p a ł e k „klawiszy". U d e r z e n i a były m o c ­
n e , p r e c y z y j n e , z a s ł a n i a n i e się p r z e d n i m i n i c n i e d a w a ł o . I tyl­
k o j e d n a m y ś l - n i e u p a ś ć , n i e d a ć się s k o p a ć i z a d e p t a ć . M n i e
się u d a ł o . P i e r w s z e zwycięstwo w w a l c e o p r z e t r w a n i e .
W g w a r z e w i ę z i e n n e j b y ł o to t a k z w a n e „ p r z y w i t a n i e " . S ł u ż ­
b y w i ę z i e n n e d e m o n s t r o w a ł y swoją siłę i w ł a d z ę . J u ż n a począt­
k u c h c i a n o wybić n a m z głowy j a k i e k o l w i e k p r ó b y n i e p o s ł u ­
szeństwa, b u n t u . N i e m i e l i ś m y p r a w a d o w ł a s n e g o z d a n i a , n a ­
sze o p i n i e b y ł y b e z z n a c z e n i a , k a ż d e n a s z e d z i a ł a n i e m i a ł o b y ć
p o d k o n t r o l ą . M i e l i ś m y z a c h o w y w a ć się d o k ł a d n i e tak, j a k ży­
czyli sobie s t r a ż n i c y w i ę z i e n n i . S k r a j n y m r y g o r e m p r ó b o w a n o
w y m u s i ć p o s ł u s z e ń s t w o . O d pierwszej chwili s t a r a n o się każ­
dym więźniem sterować. R ó ż n y m i m e t o d a m i p r ó b o w a n o nakło­
n i ć w i ę ź n i ó w n i e tylko d o p o s ł u s z e ń s t w a , ale i d o w s p ó ł p r a c y .
Z każdego p r ó b o w a n o zrobić konfidenta, posłusznie zdającego
r e l a c j ę z e wszystkiego, c o dzieje się w celi. J a m i a ł e m b y ć p o d ­
dany takiej samej p r o c e d u r z e .
Z o s t a j ę wysłany n a p a w i l o n n u m e r p i ę ć . S t r a ż n i k p r o w a d z i
m n i e p o d c e l ę . W c h o d z ę , p y t a m , czy k t o ś t u g r y p s u j e , słyszę o d ­
p o w i e d ź t w i e r d z ą c ą . Klawisz z a m y k a z a m n ą c e l ę . W t y m m o ­
m e n c i e otacza m n i e ośmiu więźniów i oznajmiają mi, że oni są
„festami", ż e t u się n i e g r y p s u j ę i ż e j a r ó w n i e ż n i e b ę d ę gryp­
sował.
„ F e ś c i " t o g r u p a więźniów, k t ó r z y w s p ó ł p r a c o w a l i z a d m i -
18
nistracją więzienną i którzy robili z więźniami to, czego nie
w o l n o b y ł o s t r a ż n i k o m . T o o n i n a p o l e c e n i e „ k l a w i s z ó w " bili
nieposłusznych
więźniów,
próbowali
ich
rozgrypsować,
upodlić, zmusić do współpracy.
G d y z d a ł e m s o b i e s p r a w ę z t e g o , w j a k i e j z n a l a z ł e m się sytu­
acji, m u s i a ł e m szybko z a r e a g o w a ć . N i e m o g ł e m walczyć z n i m i
o ś m i o m a , m u s i a ł e m j a k najszybciej s t a m t ą d się wydostać. N i e
m o g ł e m się i m p o d p o r z ą d k o w a ć , stracić h o n o r u , d a ć się „zes z m a c i ć " . M u s i a ł e m się r a t o w a ć . I to n i e c h o d z i ł o j u ż n a w e t o t o ,
czy j a b ę d ę grypsował, czy n i e , ale m u s z ę b y ć c z ł o w i e k i e m h o n o ­
r o w y m . W i e d z i a ł e m , ż e m o j e życie n i e k o ń c z y się n a wiezieniu.
K i e d y ś stąd wyjdę, ale wyjdę j a k o c z ł o w i e k h o n o r o w y N i e m o g ę
p o z w o l i ć o d e b r a ć sobie t y c h wszystkich wartości, k t ó r e w p o i ł w e
m n i e m ó j o j c i e c , dla k t ó r e g o h o n o r i g o d n o ś ć c z ł o w i e k a były naj­
ważniejsze. N i e m ó g ł b y m żyć z e ś w i a d o m o ś c i ą , ż e j e s t e m „szma­
t ą " . W o l a ł e m o d e b r a ć sobie życie, niż d a ć się „ z e s z m a c i ć " .
W a k c i e r o z p a c z y r z u c i ł e m się w o k n o . Posypały się szyby,
m n i e zalała k r e w z o d n i e s i o n y c h r a n . O s i ą g n ą ł e m taki efekt, że
z a s k o c z e n i w s p ó ł w i ę ź n i o w i e wezwali „klawisza". N a n i m t o , c o
zobaczył, n i e z r o b i ł o w i ę k s z e g o w r a ż e n i a . Zaczął d r z e ć się n a
m n i e , ż e b y m n i e z a k ł ó c a ł s p o k o j u , ż e zaraz d o ł o ż y m i d o zdro­
wia i w r z u c i m n i e do izolatki. N a j w y r a ź n i e j c z e k a ł , że ja się prze­
straszę, a w s p ó ł w i ę ź n i o w i e „ z g n o j ą " m n i e do k o ń c a i c a ł e więzie­
n i e d o w i e się, ż e j a j u ż n i e grypsuję, ż e z o s t a ł e m złamany, straci­
ł e m h o n o r . Zaczął straszyć m n i e „ a t a n t ą " , czyli s p e c j a l n y m od­
d z i a ł e m strażników, k t ó r z y tylko czekali n a sygnał, żeby
zapro­
wadzić p o r z ą d e k . N i e p r z e b i e r a l i w ś r o d k a c h . B i c i e m i z n ę c a ­
n i e m wymuszali n a w i ę ź n i a c h p o s ł u s z e ń s t w o .
W i d z ę , że to n a p r a w d ę n i e przelewki. J e s t e m cały zakrwa­
wiony, s t r a ż n i k d r z e n a m n i e m o r d ę , w s p ó ł w i ę ź n i o w i e t y l k o
19
c z e k a j ą , ż e b y r z u c i ć się n a m n i e i m i d o w a l i ć . C h w y t a m d u ż y
k a w a ł szyby i w b i j a m go s o b i e w b r z u c h . W g w a r z e w i ę z i e n n e j
j e s t t o t a k z w a n a „ s z a b l a " , czyli m o ż l i w i e j a k n a j d ł u ż s z y kawa­
ł e k szyby, c z ę s t o w k s z t a ł c i e o s t r z a n o ż a czy w r ę c z szabli.
T o n i e s k u t k u j e . C h w y t a m l e ż ą c ą n a stole łyżkę, ł a m i ę j ą n a
p ó ł i p o ł y k a m r ą c z k ę . Z a c z y n a m p l u ć krwią, p r z e w r a c a m się, j e ­
s t e m bliski o m d l e n i a . S t r a ż n i k p r z y n o s i z a p t e c z k i w o d ę utle­
n i o n ą i wlewa m i d o o k a . B ó l j e s t taki, ż e t r u p a p o s t a w i ł o b y n a
n o g i . Wyję z b ó l u . A s t r a ż n i k na to m ó w i ze s p o k o j e m w głosie
-
O
k...,
symulant!
-
I
zaczyna
kopać
mnie
po
brzuchu,
gdzie m a m „ p o ł y k " .
K a r e t k ą p o g o t o w i a z o s t a ł e m zawieziony d o szpitala „wolno­
ś c i o w e g o " , g d z i e z o s t a ł e m z o p e r o w a n y . P o kilku d n i a c h prze­
w i e z i o n o m n i e d o szpitala w i ę z i e n n e g o w G d a ń s k u . S t a m t ą d p o
m i e s i ą c u w r ó c i ł e m d o „ M i e l ę c i n a " , ale j u ż n i e p r ó b o w a n o z e
m n ą e k s p e r y m e n t o w a ć , tylko w s a d z o n o m n i e d o n o r m a l n e j c e ­
li, g d z i e n i k t m i n i e d o k u c z a ł , n i e z a b i e r a n o m i m o i c h a m b i c j i ,
poglądów, c z ł o w i e c z e ń s t w a .
P o p e w n y m czasie t r a f i a m n a „ b r z ó z k i " . T a k w g w a r z e wię­
z i e n n e j n a z y w a ł się szósty p a w i l o n , g d z i e b y ł y izolatki. K i e r o w a ­
n o t a m więźniów, k t ó r z y p o p e ł n i l i n a j c i ę ż s z e w y k r o c z e n i a wo­
b e c r e g u l a m i n u w i ę z i e n i a . W czasie o d s i a d y w a n i a t e g o w y r o k u
byłem na „brzózkach" wielokrotnie.
Zawsze b u n t o w a ł e m się
p r z e c i w k o r y g o r o m w i ę z i e n n y m , n i e d a w a ł e m z m u s i ć się d o r o ­
b i e n i a c z e g o ś , c o m i n i e o d p o w i a d a ł o . Ale z a p i e r w s z y m r a z e m
trafiłem tam niezasłużenie.
W w i ę z i e n i u wszystkie o k n a od z e w n ą t r z z a s ł o n i ę t e są tzw.
„ b l i n d ą " , czyli s p e c j a l n ą m a t o w ą szybą, k t ó r a p r z e s ł a n i a w i d o k .
Ż e b y m ó c z o b a c z y ć s k r a w e k n i e b a , s ł o ń c e , p o l e , las, c o k o l w i e k ,
20
co k o j a r z y się z w o l n o ś c i ą , w i ę ź n i o w i e wybijali „ b l i n d y " . W n a ­
szej celi też k t o ś t o z r o b i ł . N a w e t n i e w i e d z i a ł e m k t o . N a w e t
m n i e to nie interesowało. Pobyt w więzieniu nauczył m n i e nie
i n t e r e s o w a ć się r z e c z a m i , k t ó r e n i e b y ł y m i p o t r z e b n e . Potrafi­
ł e m wyłączyć się z życia celi, s k o n c e n t r o w a ć się t y l k o na swoich
m y ś l a c h . K i e d y b y ł e m z m ę c z o n y , k ł a d ł e m się s p a ć . N i e i n t e r e ­
s o w a ł o m n i e , co d z i e j e się w celi. A zawsze d z i a ł o się wiele.
W celi n i e ma d n i a i nocy. Dwadzieścia cztery godziny na d o ­
b ę coś się dzieje. N i e w a ż n e , ż e j e s t n o c i światło j e s t zgaszone. S ą
na to sposoby. K t o ś p o d ł ą c z a się do żarówki i po k r y j o m u gotuje
h e r b a t ę ; ktoś w n o c y pisze list d o n a r z e c z o n e j , b o m a a k u r a t n a
t o o c h o t ę ; ktoś p ł a c z e , ż e m u p ó ł wsi ż o n ę „wygrzmociło"; ktoś
g r a w karty; w k ą c i e się „ d m u c h a j ą " ; ktoś wybija „ b l i n d ę " . N i e
d a ł o się stale uczestniczyć w życiu celi. K i e d y ś t r z e b a b y ł o spać.
P o m i m o tych wszystkich h a ł a s ó w p o t r a f i ł e m się wyłączyć i spać.
B u d z ę się r a n o , a w o k n i e n i e m a „ b l i n d y " . N i e o b c h o d z i
m n i e , kto to zrobił, bo nie j e s t mi to potrzebne. Na apelu po­
r a n n y m o f i c e r dyżurny, p r z y j m u j ą c y a p e l , p y t a klawisza, k t ó r y
otwiera cele i składa raport:
- J a k a to cela?
- Grypsująca.
W s k a z u j e na m n i e , p i e r w s z e g o z b r z e g u więźnia, i pyta:
- K t o wybił „ b l i n d ę " ?
- Nie wiem - odpowiadam zgodnie z prawdą - może pękła
w nocy od mrozu, po prostu nie wiem.
- N a p i s a ć r a p o r t - m ó w i do klawisza.
I d ę d o n a c z e l n i k a w i ę z i e n i a . P a m i ę t a m d o dzisiaj, n a z y w a ł się
C i s e k , p u ł k o w n i k straży w i ę z i e n n e j , n a c z e l n i k z dwudziestolet­
n i m s t a ż e m . N i e c h c i a ł n a w e t p r z e z chwilę m n i e w y s ł u c h a ć , p o ­
zwolić się w y t ł u m a c z y ć .
- Miesiąc izolatek macie.
- P a n i e n a c z e l n i k u , a l e j a p r z e c i e ż ...
21
-
Czy ja
pozwoliłem
ci
mówić?,
„wypierdalaj"
stąd.
Na
„brzózki" z n i m !
D o s t a j ę j e d e n k o c i i d ę n a „ b r z ó z k i " . J e s t z i m a . O k n o w izo­
l a t c e j e s t wybite. D o ś r o d k a zawiewa ś n i e g i e m . C a ł y sufit p o k r y ­
t y j e s t t a k ą warstwą l o d u ,
że
możnaby jeździć
n a łyżwach.
G d z i e n i e g d z i e zwisają s o p l e . K o c j e s t sztywny j a k arkusz blachy,
p r z y o d c h y l a n i u trzeszczy, j a k b y z a c h w i l ę m i a ł się z ł a m a ć . P o
pierwszej n o c y b u d z ę się c a ł y sztywny i p r z e m a r z n i ę t y do szpi­
ku k o ś c i .
W y p r o w a d z a j ą m n i e n a spacer. G d y w r a c a m , n a k o c u leży
„ b e r ł o " , czyli szczotka d o czyszczenia „ k i b l a " . C h c ą s o b i e z e
m n i e zadrwić, p o k a z a ć m i , j a k i m j e s t e m m a ł y m c z ł o w i e k i e m ,
j a k ł a t w o m o ż n a m i d o k u c z y ć . W i e d z ą , ż e j a , c z ł o w i e k grypsują­
cy, n i e m o g ę j u ż p o d t y m k o c e m s p a ć . J e s t o n „ p r z e c w e l o n y " .
W y r z u c a m g o i o d tej p o r y śpię b e z k o c a . P r z e z i ę b i a m krew.
P u c h n ą m i n o g i . N a c a ł y m c i e l e p o j a w i a j ą się czyraki, k t ó r e p o
k o l e i o t w i e r a j ą się. L e ż ę n a p r y c z y i j u ż n i e c z u j ę z i m n a a n i b ó ­
lu. I w t e d y na ś c i a n i e celi p o s t a n a w i a m n a p i s a ć :
„Tu u m a r ł A n d r z e j , n a r o d z i ł się S ł o w i k " .
22
W międzyczasie
przysługuje mi tak zwane
„warunkowe",
czyli p r z e d t e r m i n o w e z w o l n i e n i e . Po r a z pierwszy o t a k i e zwol­
n i e n i e u b i e g a ł e m się w czasie o d s i a d y w a n i a t e g o w y r o k u . M a m
s t a n ą ć n a „ w o k a n d ę " , gdzie sąd p e n i t e n c j a r n y , n i e z a l e ż n y o d
danego
więzienia,
ma
rozpatrzyć
możliwość
udzielenia
mi
p r z e d t e r m i n o w e g o z w o l n i e n i a . W o b e c n o ś c i n a c z e l n i k a więzie­
n i a i w y c h o w a w c y r o z p a t r y w a n y j e s t k a ż d y p r z y p a d e k . Analizu­
j e się s p o s ó b z a c h o w a n i a w i ę ź n i a w czasie o d s i a d y w a n i a wyro­
ku, j e g o p o s t a w ę , s t o p i e ń r e s o c j a l i z a c j i . N a p o d s t a w i e o p i n i i wy­
c h o w a w c y i n a c z e l n i k a w i ę z i e n i a p o d e j m u j e się d e c y z j ę o zwol­
n i e n i u lub nie.
P r z e d „ w o k a n d ą " p o d c h o d z i d o m n i e w y c h o w a w c a i pyta:
- P o w i e d z , c h c e s z wyjść?
- No tak - m ó w i ę - p r z e c i e ż po to staję na „ w a r u n k o w e " .
- P o w i e d z na „ w o k a n d z i e " , że n i e grypsujesz, a wyjdziesz.
- Ale p a n i e w y c h o w a w c o , p r z e c i e ż p r z e z d w a l a t a g r y p s o w a ł e m ,
s a m P a n w y c h o w a w c a d o s k o n a l e wie i j a t a k i c h r z e c z y r o b i ć
n i e m o g ę . N i e d l a t e g o , ż e się k t o ś d o w i e , ale P a n m n i e uczy,
ż e b y m b y ł s a m dla siebie świnią.
- P o w i e d z i zobaczysz - wychodzisz.
O n p o t r z e b o w a ł p o k a z a ć , ż e p r z y p r o w a d z a k o l e j n e g o więźnia,
k t ó r y j u ż n i e g r y p s u j e . M o i m k o s z t e m c h c i a ł coś zyskać, wyka­
zać się p r z e d p r z e ł o ż o n y m i s w o i m i o s i ą g n i ę c i a m i . J e s z c z e wielo­
k r o t n i e w życiu przyjdzie mi s p o t k a ć się z t a k ą p o s t a w ą , k i e d y
l u d z i e p r ó b o w a l i wykorzystywać m n i e d l a s w o i c h korzyści.
W c h o d z ę n a „ w o k a n d ę " i n i k t m n i e n i e pyta, c z y j a u t r z y m u ­
j ę k o n t a k t z r o d z i n ą , j a k i e j a m a m p o g l ą d y n a życie, c o b ę d ę r o ­
b i ł n a w o l n o ś c i , czy m a m z a m i a r iść d o pracy, w j a k i s p o s ó b wię­
z i e n i e n a m n i e w p ł y n ę ł o . Z a d a j ą m i tylko j e d n o p y t a n i e :
- Grypsujesz?
- Tak.
24
- D z i ę k u j ę , „ w o k a n d y " n i e o t r z y m u j e s z . P r o s z ę wyjść!
M i a ł e m o k a z j ę wyjść p r z e d t e r m i n o w o . M u s i a ł e m tylko s k ł a m a ć ,
zaprzeczyć s a m e m u sobie. K o l e j n a instytucja chciała nauczyć
m ł o d e g o c h ł o p a k a , że k ł a m s t w e m i n i e u c z c i w o ś c i ą m o ż n a w ży­
ciu coś o s i ą g n ą ć . A j a c h c i a ł e m p o p r o s t u b y ć s o b ą . N i e c h c i a ­
ł e m , ż e b y m z a k i l k a lat, g d y ktoś spyta, c o w t e d y p o w i e d z i a ł e m ,
m u s i a ł o d p o w i e d z i e ć , ż e z d r a d z i ł e m swoje zasady, „zeszmacił e m " się.
25
O d s i e d z i a ł e m n i e tylko wyrok, ale i g r z y w n ę , na s p ł a c e n i e
k t ó r e j n i e b y ł o stać m o i c h rodziców. M o j e w i e l o k r o t n e p r o ś b y
o
pozwolenie
pracowania
w
więzieniu
były
odrzucane.
Po
d w ó c h l a t a c h w y s z e d ł e m n a w o l n o ś ć . J a k wielkie s p u s t o s z e n i e
życie w i ę z i e n n e p o c z y n i ł o w m o j e j p s y c h i c e , m i a ł e m p r z e k o n a ć
się j u ż w k r ó t c e .
N i e p o t r a f i ł e m z n a l e ź ć się w n o w e j rzeczywistości. N i e mia­
ł e m się gdzie p o d z i a ć , r o d z i n a o d w r ó c i ł a się o d e m n i e . Z e swo­
j ą p r z e s z ł o ś c i ą n i e m o g ł e m z n a l e ź ć pracy. W t e d y c o ś w e m n i e
p ę k ł o . B y ł e m wściekły n a cały świat, z d a ł e m s o b i e s p r a w ę , j a k ą
krzywdę mi wyrządzono. K o m u n a zrobiła ze m n i e stuprocento­
wego przestępcę.
I wtedy powiedziałem sobie; chcecie m i e ć
przestępcę, to będziecie go mieli.
Z a c z ą ł e m p o p e ł n i a ć d r o b n e p r z e s t ę p s t w a , k r a d z i e ż e , wła­
m a n i a do mieszkań. Na wolności b y ł e m 58 dni. I znowu
wiel­
kie n i e p o r o z u m i e n i e . J a , d r o b n y z ł o d z i e j a s z e k , z a t o c o zrobi­
ł e m t r a f i a m n a c z t e r y lata d o w i ę z i e n i a d l a n a j g r o ź n i e j s z y c h
p r z e s t ę p c ó w , do w i ę z i e n i a w C z a r n e m .
M a m d w a d z i e ś c i a j e d e n lat.
mam
spędzić p o ś r ó d
Najpiękniejsze lata młodości
najgorszych
kryminalistów,
morderców,
gwałcicieli, n a r k o m a n ó w , w i e l o k r o t n y c h recydywistów. W t y m
czasie, k i e d y m o i r ó w i e ś n i c y cieszą się m ł o d o ś c i ą , c h o d z ą n a
r a n d k i , z a k o c h u j ą się, p r z e ż y w a j ą wzloty i u p a d k i , j a m a m spę­
dzić c z t e r y l a t a w n a j c i ę ż s z y m w i ę z i e n i u w P o l s c e .
Przysyłają m n i e d o C z a r n e g o . J e s t e m m ł o d y m c h ł o p a k i e m ,
a za sobą m a m j u ż j e d e n wyrok odsiedziany w „Mielęcinie". J e ­
s t e m c z ł o w i e k i e m g r y p s u j ą c y m , u m i e j ą c y m p r z e s t r z e g a ć wszel­
k i e zasady, o b o w i ą z u j ą c e g r y p s u j ą c y c h . W c h o d z ę z „ m a n d ż u r e m " pod celę. Wiem, że nie m o g ę położyć go na podłodze, bo
26
w e z m ą m n i e z a „ f r a j e r a " . R o z g l ą d a m się w i ę c u w a ż n i e p o celi,
żeby z n a l e ź ć w o l n e ł ó ż k o . C e l a j e s t c z t e r n a s t o o s o b o w a . K t o ś py­
ta, czy g r y p s u j ę . N i e o d p o w i a d a m , tylko p o d c h o d z ę d o w o l n e ­
go łóżka i k ł a d ę na n i m „ m a n d ż u r " . Dla ludzi grypsujących j e s t
t o z n a k , ż e j a też g r y p s u j ę . W s z e l k i e p y t a n i a s ą z b ę d n e . P o d c h o ­
dzi d o m n i e facet, z w y g l ą d u d u ż o starszy o d e m n i e , b i e r z e m ó j
„ m a n d ż u r " i r z u c a n a ś r o d e k celi, n a p o d ł o g ę .
- Z a d a ł e m ci p y t a n i e , czy ty grypsujesz?
- T o t y n i e widzisz, c o j a r o b i ę ? J a k c i coś n i e p a s u j e i m a s z p r o ­
b l e m y z e s o b ą , t o idź d o l e k a r z a .
Z n o w u b i o r ę „ m a n d ż u r " i k ł a d ę n a ł ó ż k o . Ł ó ż k o , k t ó r e j e s t wol­
n e . A on p o d c h o d z i i wali m n i e w głowę. D o s t a ł e m tak, że się
p r z e w r a c a m . W s t a j ę , b i o r ę z g ó r n e g o ł ó ż k a d e s k ę , k t ó r a zabez­
p i e c z a p r z e d s p a d n i ę c i e m z ł ó ż k a p o d c z a s s n u , walę go w ł e b ,
d e s k a p ę k a , p o p r a w i a m g o d r u g i raz. K l i e n t leży n i e p r z y t o m n y .
J e s t s t r a s z n a afera, b o j e s t d u ż o krwi, g r o ź n i e t o wygląda. Zabie­
r a j ą g o n a „szpitalkę". P o o p a t r z e n i u r a n k a ż e o d p r o w a d z i ć się
z p o w r o t e m p o d c e l ę . Twierdzi, że się p o t k n ą ł i p r z e w r ó c i ł . Ale
n e r w y m u p u s z c z a j ą i z e złości, ż e j a k i ś „ S ł o w i k " m u „ d o ł o ż y ł " ,
o d g r y z a sobie p a l e c . O n , największy „ k o z a k " n a c a ł ą Polskę, zo­
stał p o r a z pierwszy p u b l i c z n i e pobity. T a k i e w i a d o m o ś c i r o z c h o ­
dzą się p o w i ę z i e n i u błyskawicznie. M a ł o t e g o , p o j a k i m ś czasie
c a ł a P o l s k a wie o t y m z d a r z e n i u . W i ę ź n i o w i e , k t ó r z y p r z e w o ż e n i
s ą d o i n n y c h więzień, r o z n o s z ą t a k i e i n f o r m a c j e . Z a k a ż d y m
w i ę ź n i e m w ę d r u j e p o c a ł e j Polsce i n f o r m a c j a , czy j e s t „ c w e l e m " ,
czy grypsuje, z j a k i e g o a r t y k u ł u siedzi. N i g d y więcej j u ż g o n i e
w i d z i a ł e m . T y l k o raz, p o l a t a c h , k i e d y t e r r o r y z o w a ł c a ł ą Ł ó d ź ,
r o z m a w i a ł e m z n i m p r z e z t e l e f o n . Ale w t e d y o d n o s i ł się d o m n i e
z p e ł n y m szacunkiem, nawet zaprosił m n i e na wódkę.
W w i ę z i e n i u l u d z i e d l a z a b i c i a c z a s u i ż e b y n i e z w a r i o w a ć wy­
szukiwali s o b i e r ó ż n e zajęcia. J e d e n p r ó b o w a ł m a l o w a ć obrazy,
d r u g i h o d o w a ł kwiatek, a j e s z c z e k t o ś i n n y o p i e k o w a ł się m a ł y m
27
k o t k i e m . K o t ó w w w i ę z i e n i u zawsze b y ł o s p o r o , a byli i tacy lu­
dzie, k t ó r z y je j e d l i . S m a ż y ł taki k o t a , a m ó w i ł , że d o s t a ł w pacz­
ce k r ó l i k a . C z ę s t o w a ł wszystkich i j e s z c z e u r ą g a ł , że ż o n a , ta sta­
r a „k...", t a k i e g o s t a r e g o k r ó l i k a m u p r z y s ł a ł a .
S t a r e k o t y szły
n a p a t e l n i ę , a m ł o d e służyły z a m a s k o t k i s e k s u a l n e .
K t ó r e g o ś dnia wychodzę na główny „spacerniak", na któ­
rym jest,
powiedzmy,
pięćdziesięciu
więźniów.
Idę
sobie
po
ścieżce, m y ś l ę o r o d z i n i e , o w o l n o ś c i . S t a r a m się o m i j a ć k a ł u ż e ,
n i e w d e p n ą ć w b ł o t o . W i d z ę , ż e p r z e d e m n ą ktoś p r o w a d z i m ł o ­
d e g o k o t k a n a s z n u r k u . S p e c j a l n i e n i e z w r a c a m n a t o uwagi,
nie takie rzeczy j u ż w więzieniu widziałem i kotek na sznurku
wcale m n i e n i e dziwi. M y ś l ę r a c z e j o tym, ż e b y n i e w d e p n ą ć
w k a ł u ż ę . G d y p o r a z k o l e j n y p r z e s k a k u j ę k a ł u ż ę s k a c z ę tak nie­
fortunnie, że zaczepiam nogą o sznurek, na końcu którego jest
k o t e k . K o t e k zapiszczał, a j e g o właściciel r z u c i ł się n ą m n i e
i u d e r z y ł m n i e w twarz.
- K... twoja m a ć - m ó w i do m n i e - co ty, n i e m a s z litości n a d
zwierzętami.
W y n u r z a m się z kałuży, ł a p i ę f a c e t a za włosy, biję go i na k o n i e c
w r z u c a m g o d o wody.
- Co ty robisz, świrze, za co m n i e u d e r z y ł e ś ? - m ó w i ę do n i e g o .
O co ci c h o d z i ?
O k a z a ł o się, że b y ł to t a k zwany „ P a l m a " , facet, k t ó r e g o wszy­
scy się bali i k t ó r y t e r r o r y z o w a ł c a ł e w i ę z i e n i e . U d a w a ł złodzie­
j a , a t a k n a p r a w d ę siedział z a z n ę c a n i e się n a d r o d z i n ą . K i l k a ­
k r o t n i e z a m y k a ł m a t k ę i siostrę w s p i ż a r n i i r o z b i j a ł im na g ł o ­
w a c h weki,
w których m a t k a robiła przetwory na zimę.
- To ty, świnio, t e r a z k o t k a k o c h a s z , a m a t k i i o j c a n i e k o c h a ł e ś !
P o b i ł e m g o z a t o s t r a s z n i e . J a k t o p o s z ł o w eter, t o wszyscy n a
„ s p a c e r n i a k u " p a l c e m m n i e pokazywali. Z d o b y ł e m t a k i szacu­
n e k , że ci n a j w i ę k s i k r y m i n a l i ś c i , z w y r o k a m i n i e m n i e j s z y m i
28
niż dziesięć lat, zaczęli m n i e s z a n o w a ć i o d n o s i ć się d o m n i e
z r e s p e k t e m . J u ż p o wyjściu z w i ę z i e n i a , k i e d y n i e b y ł e m j u ż
w i ę ź n i e m p r z e k o n a ł e m się, ż e t e n s z a c u n e k p r z e n i ó s ł się rów­
nież na wolność.
P o s t a n a w i a m u c i e c z C z a r n e g o . W c a ł e j h i s t o r i i t e g o najle­
piej s t r z e ż o n e g o w i ę z i e n i a w P o l s c e j e s t e m j e d n ą z n i e w i e l u
o s ó b , k t ó r e j t o się u d a j e .
29
B y ł stan wojenny. P r z e z p ó ł r o k u u k r y w a ł e m się w r ó ż n y c h
m i e j s c a c h , ale najwięcej czasu s p ę d z i ł e m w G d a ń s k u n a S t a r ó w ­
c e . Z o k n a m o j e j kryjówki w i d z i a ł e m s ł y n n y b u d y n e k Poczty
G d a ń s k i e j . W tej historii m i e j s c e t o o d e g r a b a r d z o w a ż n ą r o l ę .
Ze względu
na stan wojenny,
ukrywanie
się b y ł o b a r d z o
u t r u d n i o n e . Po całym mieście krążyło mnóstwo patroli. N a d
z a c h o w a n i e m p o r z ą d k u c z u w a ł o n i e tylko w o j s k o i m i l i c j a , ale
również zmobilizowano oddziały O R M O (Ochotnicze Rezerwy
Milicji Obywatelskiej), Z O M O ( Z b r o j n e Oddziały Milicji Oby­
watelskiej), a nawet na potrzeby stanu w o j e n n e g o zorganizo­
w a n o s p e c j a l n e o d d z i a ł y tzw.
Milicji
Obywatelskiej),
do
ROMO
których
(Rezerwowe
powoływano
Oddziały
przypadko­
w y c h ludzi, b a r d z o c z ę s t o b e z ż a d n e g o p r z y g o t o w a n i a . B y l i t o
r o b o t n i c y i c h ł o p i , o d e r w a n i od s w o i c h c o d z i e n n y c h zajęć w fa­
b r y c e czy n a roli. W y g l ą d a l i k o m i c z n i e , p r z e b r a n i w m u n d u r y
m o r o , z wielkimi b r z u c h a m i , b o k o b r o d a m i na pól policzka
i d ł u g i m i , c z ę s t o p r z e t ł u s z c z o n y m i w ł o s a m i wystającymi s p o d
c z a p e k . Zazwyczaj c h o d z i l i s z ó s t k a m i , p a t r o l o d p a t r o l u w o d ­
stępach
kilkudziesięciu metrów,
uzbrojeni w pałki milicyjne
i kajdanki. Wyglądali k o m i c z n i e . Byli m a ł o skuteczni, zagubie­
n i w n i e z n a n y m m i e ś c i e . T a k i p a t r o l p r ó b o w a ł m n i e k i e d y ś za­
trzymać.
W i e c z o r e m , tuż p r z e d z a m k n i ę c i e m , p o s z e d ł e m n a P o c z t ę
G ł ó w n ą z a t e l e f o n o w a ć . G d y j u ż w y c h o d z i ł e m z b u d y n k u , za­
trzymał mnie patrol R O M O w celu sprawdzenia dokumentów.
Oczywiście d o k u m e n t ó w nie m i a ł e m , m a ł o tego, b y ł e m poszu­
kiwany. Z d a ł e m s o b i e s p r a w ę , ż e m a m k ł o p o t y . Z a c z ą ł e m u d a ­
wać, że s z u k a m po k i e s z e n i a c h d o k u m e n t ó w , a w m i ę d z y c z a s i e
z a c z y n a m k o m b i n o w a ć , c o m a m d a l e j z r o b i ć . Z p o m o c ą przy­
szła mi b a b c i a , k t ó r a a k u r a t w y c h o d z i ł a z poczty, a k t ó r e j t a r a ­
sowaliśmy przejście. M ó w i ę : - Panowie,
30
p r z e s u ń c i e się, t r z e b a
p r z e p u ś c i ć b a b c i ę . G d y o n i się rozstąpili j a z a c z ą ł e m u c i e k a ć .
O n i rzucili się w p o ś c i g z a m n ą .
B i e g n ę c o sił w n o g a c h g ł ó w n y m d e p t a k i e m , z a m n ą b i e g n i e
patrol
ROMO,
wiejskie
chłopy,
z
wystającymi
brzuchami,
w p r z y c i a s n y c h m u n d u r a c h m o r o . K t ó r y ś z n i c h m i a ł gwizdek,
w i ę c g o n i ą c m n i e gwizdał, ile m i a ł sił w p ł u c a c h . W s z y s t k i e pa­
t r o l e , k t ó r e m i j a l i ś m y p o d r o d z e , p r z y ł ą c z a ł y się d o p o ś c i g u .
Z b o c z n y c h u l i c z e k wybiegały k o l e j n e , czekały, aż wszyscy p r z e ­
b i e g n ą i s a m i d o ł ą c z a l i d o p o g o n i . P o p e w n y m czasie g o n i ł o
mnie
kilkadziesiąt o s ó b ,
ubranych
w
mundury,
uzbrojonych
w t a r c z e i p a ł k i . K t o ś , k t o by o b s e r w o w a ł to z b o k u , m i a ł b y n i e ­
zły ubaw.
P o w o l i z a c z ę ł o b r a k o w a ć mi sił. P o s t a n o w i ł e m s k r ę c i ć w b r a ­
m ę , w y d a w a ł o m i się, ż e p r z e l o t o w ą . Ale b r a m a o k a z a ł a się „śle­
pa".
Z n a l a z ł e m się w p u ł a p c e .
Powoli z a c z ą ł e m p a n i k o w a ć .
W p a d ł e m na klatkę schodową. S z a r p a ł e m za klamki mijanych
drzwi w n a d z i e i , że m o ż e k t ó r e ś się o t w o r z ą . Za p l e c a m i słysza­
ł e m o d g ł o s y zbliżającego się p o ś c i g u . M i n ą ł e m p i e r w s z e p i ę t r o ,
na półpiętrze pomiędzy pierwszym a d r u g i m p i ę t r e m na klatce
s c h o d o w e j b y ł o o t w a r t e o k n o . N i e zastanawiając się d ł u g o wy­
szedłem przez to o k n o na parapet i czekałem ze skokiem na
m o m e n t , k i e d y p o ś c i g b ę d z i e j a k n a j b l i ż e j . P r z e z r a m i ę widzia­
ł e m zbliżających się f u n k c j o n a r i u s z y , p a t r z y ł e m , j a k t ł o c z ą się j e ­
d e n p r z e z d r u g i e g o . S p o c e n i , zdyszani, l e d w o b i e g l i p o d g ó r ę .
G d y pierwsi byli n a p r a w d ę b l i s k o , s k o c z y ł e m w d ó ł i wylądowa­
ł e m p r o s t o n a g ł o w a c h m i l i c j a n t ó w , k t ó r z y stali n a d o l e . N i e
p r z e w i d z i a ł e m t e g o , że w czasie p o ś c i g u t a k wielu p r z y ł ą c z y ł o
się d o n a s , ż e g d y c i pierwsi byli tuż p r z y m n i e n a s c h o d a c h , c i
o s t a t n i j e s z c z e n i e wbiegli d o klatki. Wszyscy rzucili się n a m n i e ,
zaczęli m n i e k o p a ć i t ł u c p a ł k a m i . W k o ń c u skuli m n i e k a j d a n ­
k a m i i z a b r a l i n a k o m e n d ę d o w y j a ś n i e n i a . P o n i e w a ż n i e przy-
31
z n a w a ł e m się d o p r a w d z i w e g o nazwiska, p o o d c i s k a c h p a l c ó w
doszli d o t e g o , j a k się n a z y w a m i ż e j e s t e m p o s z u k i w a n y m
li­
stem gończym zbiegiem z więzienia.
Po miesiącu od n i e u d a n e g o skoku z o k n a wróciłem do Czar­
n e g o . S p e c j a l n a j e d n o s t k a milicji d o w i o z ł a m n i e d o więzienia,
a przy b r a m i e czekał j u ż na m n i e kierownik o c h r o n y Biernacki.
M i l i c j a p r z e k a z a ł a m n i e w j e g o r ę c e , a o n przywitał m n i e b a r ­
dzo „ s e r d e c z n i e " . T a k m o c n o u d e r z y ł m n i e w n o s , ż e zalała
m n i e krew. G d y o d z y s k a ł e m ś w i a d o m o ś ć , p y t a m g o :
- P a n o ś m i e l i ł się m n i e u d e r z y ć ? P r z e c i e ż zawsze m i a ł P a n ludzi
od bicia.
- Zbyt d ł u g o c z e k a ł e m na tą p r z y j e m n o ś ć , ż e b y ci przywalić.
B r a ć go na „jedynkę"!.
W tym czasie w C z a r n e m b y ł o d w a d z i e ś c i a p i ę ć pawilonów.
„ J e d y n k a " t o b y ł p a w i l o n izolatek. Z a u c i e c z k ę d o s t a ł e m p ó ł r o ­
k u „ j e d y n k i " . B i e r n a c k i osobiście z a p r o w a d z i ł m n i e n a pawilon,
gdzie c z e k a ł j u ż n a m n i e „ C z a r n a d u p a " , c h y b a n a j g o r s z y kla­
wisz na świecie. B y ł e m w k i l k u n a s t u w i ę z i e n i a c h , ale t a k i e g o
skurwysyna w ż a d n y m z n i c h n i e s p o t k a ł e m . Każdy, k t o w tam­
tym czasie siedział w C z a r n e m wie, że „ C z a r n a d u p a " p r a c o w a ł
tylko n a i z o l a t k a c h .
„ C z a r n a d u p a " wsławił się tym, że b i ł więźniów w s p o s ó b
o k r u t n y B i ł i z n ę c a ł się n a d w i ę ź n i a m i w s p o s ó b tak perfidny, że
p o m i e s i ą c u t a k i c h t o r t u r każdy z g a d z a ł się n a wszystko, żeby tyl­
k o n i e b y ć dalej p o n i e w i e r a n y m . O d b i e r a ł l u d z i o m g o d n o ś ć tyl­
k o p o t o , żeby p o p i s a ć się p r z e d c a ł y m w i ę z i e n i e m , j a k i t o z nie­
g o d o b r y „klawisz".
Po pół roku pobytu na izolatkach przeniesiono mnie do
„ n o r m a l n e j " celi. Ż e b y c a ł k o w i c i e n i e z w a r i o w a ć c h c i a ł e m coś
32
r o b i ć , c z y m ś się zająć. D o p r a c y n i e c h c i e l i m n i e przyjąć, b o bali
się, że im z n o w u u c i e k n ę . Zgodzili się n a t o m i a s t , ż e b y m uczęsz­
czał do szkoły. P r z e z dwa lata u c z y ł e m się z a w o d u fryzjera. P r z e z
t e n o k r e s p r z e k o n a ł e m się, j a k a j e s t r ó ż n i c a w t r a k t o w a n i u więź­
n i ó w u c z ą c y c h się. N i k t z „klawiszy" mi n i e d o k u c z a ł , m i a ł e m
święty s p o k ó j , p r z e z t e dwa lata a n i r a z u n i e w i d z i a ł e m izolatek.
M o g ł e m w m i a r ę l u d z k i c h w a r u n k a c h odsiadywać wyrok.
W czasie odsiadywania t e g o w y r o k u po raz pierwszy i ostatni zda­
rzyło mi się, żeby f u n k c j o n a r i u s z służby w i ę z i e n n e j s a m z a p r o p o ­
n o w a ł m i p r z e d t e r m i n o w e zwolnienie. C z ł o w i e k i e m t y m b y ł m ó j
wychowawca więzienny, sprawujący j e d n o c z e ś n i e f u n k c j ę kierow­
n i k a p e n i t e n c j a r n e g o więzienia. Wezwał m n i e kiedyś d o siebie
i mówi:
- S ł u c h a j , „ S ł o w i k " , p r a c u j ę w t y m zawodzie j u ż wiele lat i wi­
d z i a ł e m tysiące więźniów. O b s e r w u j ę c i e b i e o d d ł u ż s z e g o cza­
s u i m o i m z d a n i e m t y j u ż się d o w i ę z i e n i a n i e n a d a j e s z . J e ż e l i
zostaniesz d ł u ż e j w w i ę z i e n i u , to c i ę z e p s u j ą do szpiku kości.
T w o j a r e s o c j a l i z a c j a dalej m u s i p r z e b i e g a ć n a w o l n o ś c i . J a wy­
stępuję dla ciebie o w a r u n k o w e zwolnienie.
- P a n i e w y c h o w a w c o , p r z e c i e ż m n i e te k...y n i e puszczą.
- Pisz o „ w a r u n k o w e " i w y c h o d ź na w o l n o ś ć .
Na „wokandzie" p o p a r ł m ó j wniosek o zwolnienie warunkowe.
Stwierdził, że w w i ę z i e n i u p r z e ż y ł e m j u ż wszystko i dalsze trzy­
m a n i e m n i e t u m o ż e tak wypaczyć m o j ą o s o b o w o ś ć , ż e j a k a k o l ­
wiek r e s o c j a l i z a c j a b ę d z i e n i e s k u t e c z n a .
swoim
autorytetem
i
dzięki
temu
Poświadczył z a m n i e
warunkowo
wypuszczono
m n i e z więzienia.
33
W y c h o d z ę n a wolność. N i e m a m p r a c y nikt nie c h c e z a t r u d n i ć
w i e l o k r o t n e g o złodzieja. Z a c z y n a m kraść. W tym czasie j a k grzy­
by po deszczu powstają najróżniejsze h u r t o w n i e , k t ó r e aż prosiły
się, żeby je o k r a d a ć . Zazwyczaj są z a k ł a d a n e w okolicy Warszawy
w j a k i ś s t o d o ł a c h czy szopach. Są źle z a b e z p i e c z o n e . N i e m a j ą alar­
mów, j e d y n e zabezpieczenie to m e t a l o w e skoble i duże kłódki. Za­
c z y n a m k r a ś ć p a p i e r o s y i h a n d l o w a ć n i m i . Wszystko idzie j a k
z płatka. Wystarczy tylko n o c ą otworzyć k ł ó d k ę albo p o p r o s t u j ą
u k r ę c i ć i zabrać to, co „ b i z n e s m e n " m i a ł w środku.
P e w n e g o r a z u na szopie z n o w u nie było a l a r m u , ale za to
w ś r o d k u siedziało p ó ł wsi z w i d ł a m i w r ę k a c h . O k r a d a n i c h ł o p i
postanowili się b r o n i ć . P a d ł o hasło: „brać g o " i zaczęła się p o g o ń .
Zostawiam wszystko i w n o g i . Ja patrzę, a za m n ą b i e g n i e c h y b a
p ó ł wioski, wszyscy u z b r o j e n i w widły, rozwścieczeni. Ale myślę so­
bie, ja młody, wysportowany c h ł o p a k , a za m n ą stare zgredy w gu­
m i a k a c h . N i e b ę d z i e p r o b l e m u , aby d o lasu. W p a d ł e m n a karto­
flisko, Z c o r a z większym t r u d e m b i e g n ę przez bruzdy, n o g i zapa­
dają się w grząskiej ziemi, r o b i ą się j a k z waty. A za sobą, coraz bli­
żej, słyszę o d d e c h y goniących. P r z e w r a c a m się, r z u c o n e widły
o c e n t y m e t r y mijają m o j ą głowę. T y l k o nie d a ć się p r z e b i ć widła­
mi. Dziury w p l e c a c h po kulach to tak, ale n i e po widłach. Ostatk e m sił w p a d a m do lasu. B i e g n ę p r z e z gęstwinę, gałęzie szarpią
mi u b r a n i e , kaleczą twarz i r ę c e . Pościg ustaje.
Pieszo przez kilkanaście k i l o m e t r ó w wlokę się d o d o m u . J u ż
widzę z n a j o m e bloki, za chwilę napiję się wody, wejdę do wanny.
S k r a d a m się d o klatki, wjeżdżam w i n d ą n a piąte p i ę t r o , dzwonię
do drzwi. Zmęczony, ale szczęśliwy, że j u ż j e s t e m w d o m u . Po dłuż­
szym oczekiwaniu drzwi otwiera m o j a kobieta. Zieje t a n i m alko­
h o l e m , uważnie mi się przygląda i mówi:
- K . . . ą p a c h n i e s z , gdzie ty, w b u r d e l u byłeś, miałeś m n i e świ­
nio nie zdradzać.
- O czym ty mówisz, g ł u p i a k o b i e t o . Ja ledwo z życiem u s z e d ł e m .
34
Na wolności tym r a z e m j e s t e m 59 dni, podczas których do­
k o n a ł e m k i l k u n a s t u w ł a m a ń i kradzieży, a l e tak n a p r a w d ę d o
więzienia wróciłem za przestępstwo, którego nie p o p e ł n i ł e m .
M i l i c j a d o m y ś l a ł a się tylko, ż e n i e k t ó r e z k r a d z i e ż y m o g ą b y ć
m o i m d z i e ł e m , ale n i e m i a ł a ż a d n y c h d o w o d ó w . O p r ó c z t e g o
p o w o l i z a c z ę ł a krążyć o m n i e o p i n i a ś w i e t n e g o złodzieja, k t ó r y
p o t r a f i o t w o r z y ć k a ż d y z a m e k . N i e u k r y w a m , ż e b y ł a t o praw­
da, gdyż p r z e z l a t a o d s i a d k i n a j l e p s i z ł o d z i e j e w P o l s c e uczyli
m n i e o t w i e r a ć wszystkie r o d z a j e z a m k ó w . M i l i c j a p o s t a n o w i ł a
unieszkodliwić m n i e j a k najszybciej. Postanowiono „przybić" m i
j a k ą ś s p r a w ę , czyli o s k a r ż y ć o p r z e s t ę p s t w o , k t ó r e g o n i e p o p e ł ­
niłem. Zostaję aresztowany i postawiony p r z e d sądem.
Na s p r a w ę p r z y c h o d z i b a b a i m ó w i , że w styczniu o k r a d ł e m
j e j d o m . W t y m czasie b y ł a o n a z a g r a n i c ą , a p o p o w r o c i e zasta­
ła d o m okradziony.
Z a n a m o w ą milicji m n i e wskazała j a k o
s p r a w c ę . T y l k o z a p o m n i e l i p o w i e d z i e ć j e j o kilku b a r d z o istot­
n y c h s z c z e g ó ł a c h , na p r z y k ł a d o t y m , że w styczniu ja siedzia­
ł e m w w i ę z i e n i u w C z a r n e m i n i e b y ł o możliwości, ż e b y m to zro­
bił. Ale sąd n a w e t n i e z a d a j e s o b i e t r u d u , żeby to sprawdzić, tyl­
k o skazuje m n i e n a o d s i a d k ę .
K o l e j n y w y r o k . W r a c a m d o w i ę z i e n i a . P o w o l i z a c z y n a m zda­
wać s o b i e s p r a w ę , że w i e l o l e t n i e p r z e b y w a n i e w j e d n e j
celi
z najgroźniejszymi przestępcami tak bardzo m n i e zmieniło, że
n i e p o t r a f i ę żyć n a w o l n o ś c i . M o j e życie, m ó j d o m s ą tu, w wię­
z i e n i u . J e s t e m n i e p r z y s t o s o w a n y d o i n n e g o życia. Z d r u g i e j j e d ­
n a k s t r o n y n i e m o g ę p o g o d z i ć się z r y g o r a m i , j a k i m j e s t e m
poddawany w więzieniu. C h c ę wrócić na wolność.
35
N a w o l n o ś c i n a s t a j ą czasy „ S o l i d a r n o ś c i " , r y g o r y w i ę z i e n n e
zostają z ł a g o d z o n e , c o r a z w i ę c e j w i ę ź n i ó w w y c h o d z i n a p r z e ­
p u s t k i . Ja siedzę z w y r o k i e m i z w y s o k ą grzywną. C z e k a m tylko
n a s p o s o b n o ś ć wyjścia z w i ę z i e n i a p r z y n a j m n i e j n a k i l k a d n i ,
a b y m m ó g ł w t y m czasie s p ł a c i ć p r z y n a j m n i e j c z ę ś ć grzywny, za
k t ó r ą siedzę w w i ę z i e n i u . N a w o l n o ś c i m a m p o u k r y w a n e r ó ż n e
„fanty", wystarczy j e tylko s p r z e d a ć . K o l e j n e p r o ś b y o p r z e p u s t ­
kę zostają o d r z u c o n e . P o s t a n a w i a m załatwić s p r a w ę w i n n y spo­
sób.
N a w i d z e n i e p r z y j e ż d ż a d o m n i e p r z y j a c i e l . Z a c z y n a m y roz­
mawiać.
- Co się d z i e j e ? - p y t a .
- J a k t o , c o się d z i e j e ? C o się m a d z i a ć , j e s t e m w t y m w i ę z i e n i u
fryzjerem i j u ż m a m tego dosyć. Siedzę tu z bandziorami, ban­
dytami, gwałcicielami, którzy lawinowo wychodzą z więzienia
a ja za k r a d z i e ż i n i e o t r z y m u j ę ż a d n e j p r z e p u s t k i . Wyrwałbyś
m n i e stąd.
- A masz j a k i e ś możliwości?
- D l a c z e g o n i e , są m o ż l i w o ś c i w y k u p i e n i a się.
- A ile to k o s z t u j e ?
- N i e d u ż o , c z ł o w i e k u , ja za sto d o l a r ó w wyjdę z t e g o w i ę z i e n i a .
T o b a n d a pijaków, n ę d z n e „klawisze", c o z a d w a d z i e ś c i a dola­
r ó w d u p ę c i wyliżą.
- J a k to się d z i e j e ?
- D a j mi sto dolarów, a w k r ó t c e się p r z e k o n a s z .
Z o s t a w i a m i sto d o l a r ó w w d r o b n y c h b a n k n o t a c h . T e r a z tyl­
k o c z e k a m n a o d p o w i e d n i m o m e n t , żeby się w y k u p i ć . G d y n a
zastępstwo przychodzi wychowawca znany z tego, że j e s t prze­
kupny, i d ę d o n i e g o z e swoją s p r a w ą .
- S ł u c h a j , m i s i u - m ó w i ę - p o t r z e b u j ę iść na p r z e p u s t k ę , ile to
kosztuje?
36
- Pożycz mi dzisiaj d w a d z i e ś c i a d o l a r ó w a j u t r o ci o d p o w i e m .
- T o b a r d z o ł a d n i e się s k ł a d a , b o a k u r a t tyle p r z y sobie m a m mówię do niego i daję mu pieniądze. A on na to:
- Widzisz, d l a c z ł o w i e k a z t w o j ą „ksywą" m o ż e b y ć p e w i e n p r o ­
b l e m , ale z r o b i m y tak; z o r g a n i z u j t e l e g r a m , ż e z m a r ł c i o j c i e c
a l b o m a t k a , a j a r e s z t ę załatwię.
P o p e w n y m czasie d o w i ę z i e n i a p r z y c h o d z i „ l i p n y " tele­
g r a m , że m a t k a u m a r ł a w W a r s z a w i e , p o m i m o że n i g d y w W a r ­
szawie n i e b y ł a . N a t e l e g r a m i e j e s t tyle p i e c z ą t e k i p o t w i e r d z e ń
z najróżniejszych urzędów, że naczelnikowi więzienia na m o ­
ment mowę odebrało.
- J a k długo pracuję w więziennictwie,
t a k p o t w i e r d z o n e g o t e l e g r a m u j e s z c z e n i e w i d z i a ł e m - stwier­
dził p o o d z y s k a n i u mowy. Oczywiście d o s t a ł e m p r z e p u s t k ę i n a
pięć dni wyszedłem na wolność. Wtedy jeszcze nie myślałem,
ż e b y n i e w r ó c i ć z tej p r z e p u s t k i . C h c i a ł e m w ciągu t y c h p i ę c i u
d n i załatwić wszystkie n a j p i l n i e j s z e sprawy a p o t e m o d s i e d z i e ć
w y r o k d o k o ń c a . C h c i a ł e m m i e ć t o j u ż p o z a sobą, b y ć czystym.
Ale stało się i n a c z e j . W c i ą g u t y c h p i ę c i u d n i w o l n o ś c i z a r o ­
b i ł e m t a k d u ż ą ilość pieniędzy, ż e m o g ł e m s k u t e c z n i e u k r y w a ć
się w n i e s k o ń c z o n o ś ć . Ale j a j u ż n i e c h c i a ł e m się u k r y w a ć , u c i e ­
k a ć p r z e d p r a w e m . C h c i a ł e m żyć j a k n o r m a l n y , w o l n y człowiek.
C h c i a ł e m żyć j a k m ą ż , o j c i e c rodziny. D z i e l i ć się z ż o n ą t r o s k a ­
m i i r a d o ś c i a m i d n i a c o d z i e n n e g o , w y c h o w y w a ć w s p ó l n i e dzie­
ci, c h o d z i ć z r o d z i n ą w n i e d z i e l ę d o k o ś c i o ł a , n a s p a c e r d o p a r ­
ku, z a b i e r a ć dzieci n a lody, c h o d z i ć w o d w i e d z i n y d o b a b c i , d o
z n a j o m y c h . P r o w a d z i ć życie n o r m a l n e g o , s t a t e c z n e g o obywate­
la. C z u ł e m , ż e staję się i n n y m , l e p s z y m c z ł o w i e k i e m , b o p r a g n ą ­
ł e m b y ć inny, niż d o tej pory. P o t r z e b o w a ł e m szansy p o w r o t u d o
normalności, powrotu do społeczeństwa.
Poznałem kobietę, która urodziła mi córkę. B y ł e m dumny
37
ze s w o j e g o ojcostwa. C i e s z y ł e m się k a ż d y m d n i e m n o w e g o ży­
cia. Z r a d o ś c i ą w s e r c u o b s e r w o w a ł e m r o z w ó j m o j e j c ó r e c z k i .
Pierwsze u ś m i e c h y , ł e z k i , o k r z y k i b ó l u i r a d o ś c i , o c z e k i w a n i e n a
pierwszy ząbek, r a c z k o w a n i e , p i e r w s z e n i e p o r a d n e k r o k i .
C u d m i ł o ś c i i łaski B o ż e j . W t y m s a m y m czasie k i e d y na­
p r a w d ę u m i e r a m o j a m a m a , r o d z i się m o j a c ó r k a . B ó g z a b i e r a
m i j e d n ą m i ł o ś ć , ż e b y d a ć m i d r u g ą . C u d k o n t y n u a c j i życia i mi­
łosierdzia Boskiego.
J e s t e m szczęśliwy.
n a j w s p a n i a l s z e chwile.
marzyłem
przez
U boku ukochanej
kobiety przeżywam
Nareszcie m a m taką rodzinę, o jakiej
lata więzienia.
Taką,
w jakiej
wychowywali
m n i e m o i rodzice. Męczy m n i e j e d y n i e ciągła presja ukrywania
się p r z e d p o l i c j ą . I p r e s j a ta u d z i e l a się r ó w n i e ż m o j e j k o b i e c i e .
T o p o w o d u j e , ż e p o p e w n y m czasie m ó j związek r o z p a d a się.
M o j a k o b i e t a n i e w y t r z y m u j e t e g o c i ą g ł e g o n a p i ę c i a . Ale w t e d y
j e s z c z e o t y m n i e w i e d z i a ł e m . N a t o m i a s t p o j a w i a się okazja, że­
b y załatwić s p r a w ę u ł a s k a w i e n i a .
38
Z a p r o p o n o w a n o mi s k o r z y s t a n i e z p r a w a a k t u łaski ówcze­
s n e g o P r e z y d e n t a R z e c z p o s p o l i t e j Polskiej L e c h a Wałęsy. I j a
z tej p r o p o z y c j i s k o r z y s t a ł e m , ściślej m ó w i ą c po p r o s t u się wyku­
piłem. Zapłaciłem żądane pieniądze i otrzymałem odpowiedni
dokument.
N i e w i d z i a ł e m i n n e j możliwości. N a z n a c z o n y p i ę t n e m groź­
n e g o p r z e s t ę p c y u k r y w a j ą c e g o się p r z e d policją, n i e m o g ł e m
u b i e g a ć się o a k t łaski P r e z y d e n t a w n o r m a l n y m trybie. Wyko­
r z y s t a ł e m l u d z k ą c h c i w o ś ć i a k t łaski p o p r o s t u k u p i ł e m .
Akt łaski o t r z y m u j e się w a r u n k o w o . P r z e z p i ę ć k o l e j n y c h lat
ułaskawiony nie m o ż e p o p e ł n i ć żadnego przestępstwa,
bowiem
w p r z e c i w n y m w y p a d k u z p o w r o t e m w r a c a do o d b y w a n i a kary,
w y k o n y w a n i e k t ó r e j czasowo zawieszono. P o p i ę c i u l a t a c h n i e n a ­
g a n n e g o s p r a w o w a n i a k a r a zostaje a k t e m łaski d a r o w a n a .
W tym m o m e n c i e p o t w i e r d z a m wszystkie z n a n e z p r a s y fak­
ty d o t y c z ą c e k o r u p c j i w o t o c z e n i u P r e z y d e n t a . N i e c h n i k t n i e
mvśli, ż e p r o b l e m k o r u p c j i dotyczy tylko u r z ę d n i k a m o g ą c e g o
przyspieszyć
wydanie
paszportu,
lekarza
przeprowadzającego
operację, sprzedawcy samochodów, który p o m o ż e kupić auto
w u l u b i o n y m k o l o r z e . N i e c h n i e o b r a z i się ktoś, k o g o w tej wyli­
c z a n c e p o m i n ą ł e m , a kto też n i e raz wziął. W i e l u ludzi, k t ó r z y
m o g ą coś załatwić, k t ó r z y m a j ą d o s t ę p d o c e n n y c h d l a i n n y c h in­
f o r m a c j i , u l e g a k o r u p c j i . M a j ą o n i swoją c e n ę . T a k j e s t w Polsce,
w I z r a e l u , w A m e r y c e - na c a ł y m świecie. T y l k o od możliwości
i stanowiska zależy w y s o k o ś ć tej ceny. D z i ę k i s k ł o n n o ś c i ludzi do
p r z e k u p s t w a m o g ę d o dzisiaj s k u t e c z n i e u k r y w a ć się p r z e d poli­
c j ą . I n f o r m a t o r z y n a najwyższych s z c z e b l a c h u r z ę d n i c z e j d r a b i n ­
k i n a b i e ż ą c o udzielają m i i n f o r m a c j i o k o l e j n y c h r u c h a c h poli­
cji i o ich z a m i e r z e n i a c h . I c h b e z k a r n o ś ć b ę d z i e trwała tak dłu­
go, j a k d ł u g o b ę d z i e trwało m o j e u k r y w a n i e się.
39
O c e n ę czynu urzędników Prezydenta Wałęsy pozostawiam
i n n y m . W ś r ó d t y c h ludzi o n i e p o s z l a k o w a n e j o p i n i i , b o j o w n i ­
k ó w o w o l n o ś ć Polski, w a l c z ą c y c h o p a ń s t w o s p r a w i e d l i w e i de­
m o k r a t y c z n e , z n a j d u j ą się l u d z i e g o t o w i z d r a d z i ć t e ideały.
Ś m i e s z n e wydaje m i się t ł u m a c z e n i e P a n a P r e z y d e n t a , ż e
ktoś p o d s u n ą ł Mu do podpisania stosowny d o k u m e n t , że On
o n i c z y m n i e wiedział, że n i e p o n o s i za to ż a d n e j o d p o w i e d z i a l ­
n o ś c i . Z a s ł a n i a n i e się n i e w i e d z ą wydaje m i się n i e g o d n e o s o b y
na takim stanowisku.
P a n P r e z y d e n t W a ł ę s a zawsze b y ł d l a m n i e w z o r e m
prawo­
ści, uczciwości i k o n s e k w e n c j i w d ą ż e n i u do c e l u . Z a m i a s t tłu­
m a c z y ć się n i e w i e d z ą , P a n P r e z y d e n t p o w i n i e n d o ł o ż y ć wszel­
k i c h s t a r a ń , żeby c a ł ą t ą h i s t o r i ę wyjaśnić.
T ł u m a c z e n i e się m o ż l i w o ś c i ą p o m y ł k i p r z y b a r d z o d u ż e j ilo­
ści p o d p i s y w a n y c h u ł a s k a w i e ń
nie
zwalnia P a n a
Prezydenta
z m o r a l n e j o d p o w i e d z i a l n o ś c i z a czyny p o p e ł n i a n e p r z e z J e g o
w s p ó ł p r a c o w n i k ó w , ludzi, k t ó r y c h s a m d o b i e r a ł d o w s p ó ł p r a c y .
J a k o ich przełożony ponosi osobiście odpowiedzialność za ich
wykroczenia. W tym kontekście publiczne nazywanie m n i e łaj­
dakiem uważam za wielką pomyłkę. Cała ta sprawa rzuca cień
na osobę P a n a Prezydenta, a precyzyjnie mówiąc na j e g o kan­
celarię.
41
„Kto z was jest bez grzechu, niech pierwszy rzuci na nią ka­
mień" - t o w e d ł u g E w a n g e l i i W e d ł u g Św. J a n a słowa J e z u s a d o
z e b r a n y c h na G ó r z e O l i w n e j u c z o n y c h w P i ś m i e i faryzeuszy,
którzy przyprowadzili do N i e g o kobietę p o c h w y c o n ą na cudzo­
łóstwie
odchodzić,
...
Kiedy to
poczynając
tylko Jezus i kobieta,
usłyszeli,
od
wszyscy jeden po drugim zaczęli
starszych,
stojąca
aź
na środku.
do
ostatnich.
Pozostał
Wówczas Jezus podnió­
słszy się rzekł do niej: „Kobieto, gdzież oni są? Nikt cię nie po­
tępił? A ona rzekła: „Nikt,
bie nie potępiam.
Panie!" Rzekł do niej Jezus: „I Ja cie­
- Idź, a od tej chwili już nie grzesz!"
W t y m m i e j s c u n a s u w a m i się j e s z c z e j e d n a refleksja. Czy
p a n W a ł ę s a p a m i ę t a kłopoty, j a k i e sprawiał M u j e g o niezdyscy­
p l i n o w a n y syn P r z e m y s ł a w ? . Czy n i e m i a ł m o r a l n y c h r o z t e r e k ,
kiedy k p i o n o sobie z wymiaru
sprawiedliwości,
kiedy młody
W a ł ę s a b y ł p o z a p r a w e m ? . M n i e w t e d y p r z y p o m n i a ł się wypa­
dek samochodowy, który spowodowałem j a k o młody chłopak
i to, w j a k i s p o s ó b z o s t a ł e m p o t r a k t o w a n y p r z e z sąd. D z i e c i p r o ­
m i n e n t ó w u n i k n ę ł y k a r y tylko d l a t e g o , ż e i c h r o d z i c e byli k i m ś ,
mieli „układy".
43
J e ż e l i d o b r z e p a m i ę t a m , syn P r e z y d e n t a R z e c z p o s p o l i t e j L e ­
cha Wałęsy -
P r z e m y s ł a w , b ę d ą c w p o d o b n y m w i e k u c o j a , spo­
wodował wypadek samochodowy. J a d ą c po pijanemu samocho­
d e m p o t r ą c i ł k o b i e t ę , k t ó r a w w y n i k u o d n i e s i o n y c h r a n została
k a l e k ą d o k o ń c a życia. Z a t o n i e p o s z e d ł d o w i ę z i e n i a , ale d o s t a ł
wyrok w zawieszeniu.
Czując
się b e z k a r n i e l e k c e w a ż y p r a w o
i nadał jeździ s a m o c h o d e m po alkoholu i bez prawa j a z d y
w w y n i k u c z e g o p o w o d u j e k o l e j n y g r o ź n y w y p a d e k , gdzie t y m
r a z e m o f i a r a m i a ł a w i ę c e j szczęścia, gdyż n i e z o s t a ł a k a l e k ą .
R ó w n i e ż i z a t e n w y p a d e k n i e p o s z e d ł d o w i ę z i e n i a , ale p o n o w ­
n i e d o s t a ł w y r o k w z a w i e s z e n i u . Polski K o d e k s K a r n y n i e p r z e ­
widuje sytuacji, ż e b y r e c y d y w i s t a p o r a z k o l e j n y o t r z y m a ł w y r o k
w z a w i e s z e n i u za to s a m o p r z e s t ę p s t w o .
44
C z y z a s p o w o d o w a n i e p o d w p ł y w e m a l k o h o l u w y p a d k u sa­
m o c h o d o w e g o i d o p r o w a d z e n i e d o k a l e c t w a n i e w i n n e j kobiety,
P a ń s k i syn p o s z e d ł d o w i ę z i e n i a ?
N i e , d o s t a ł w y r o k w zawieszeniu.
Czy za p r o w a d z e n i e s a m o c h o d u b e z p r a w a j a z d y i s p o w o d o w a n i e
k o l e j n e g o w y p a d k u o d w i e s z o n o m u w y k o n a n i e p o p r z e d n i e j kary
i z n o w y m w y r o k i e m p o s ł a n o na piąty oddział w „ M i e l ę c i n i e " ? .
Czy m u s i a ł n a u c z y ć się g r y p s o w a ć , u w a ż a ć , żeby n i e zostać
„cwelem"?.
Czy m u s i a ł p r z e j ś ć „ścieżkę z d r o w i a " ? .
Czy l e ż ą c w i z o l a t c e , p o g o d z o n y z ż y c i e m , u m i e r a j ą c y , m u s i a ł
czekać na miłosierdzie wskrzeszenia?.
Czy d o z n a ł tylu u p o k o r z e ń i c i e r p i e n i a , ilu j a d o ś w i a d c z y ł e m ? .
Nie musiał, bo J e g o ojciec był p r e z y d e n t e m państwa.
P a n P r e z y d e n t n i e m u s i a ł n i k o m u n i c z e g o k a z a ć czy z a b r a ­
n i a ć , n i e m u s i a ł p o d e j m o w a ć d z i a ł a ń m a j ą c y c h p o m ó c synowi.
On wydał milczące przyzwolenie na p e w n e działania. T a k więc
proszę Pana, Panie Prezydencie, o nie nazywanie m n i e łajda­
k i e m n a ł a m a c h prasy.
Proszę tylko, żeby pomyślał Pan, c h o ć przez sekundę, j a k
o s i e m n a s t o l e t n i c h ł o p a k s p o d S z c z e c i n a , d w a d z i e ś c i a dwa l a t a
t e m u spowodował n i e g r o ź n y wypadek i co z
tym chłopakiem
z r o b i o n o ! T o w ł a ś n i e j e m u u d z i e l i ł P a n a k t u łaski.
46
Zawsze na swojej d r o d z e n a p o t y k a ł e m ludzi, którzy p r ó b o w a ­
li m n i e o c e n i a ć . Z g ó r y zakładali, że każdy, kto był w więzieniu,
m u s i być p r z e s t ę p c ą i oszustem. N a w e t n i e p r ó b o w a l i m n i e słu­
c h a ć . Oczekiwali tylko, że p o t w i e r d z ę to, co sobie wymyślili, co by­
ło w y g o d n e dla n i c h i p r z e b i e g u śledztwa. J e s z c z e n i e zebrali do­
w o d ó w winy, a j u ż k o g o ś oskarżali.
Ale j a j u ż b y ł e m n a t o przygotowany. W i e l o k r o t n e o b c o w a n i e
z t a k i m i l u d ź m i n a u c z y ł o m n i e ostrożności, zawsze s t a r a ł e m się
p r z y g o t o w a ć d o o d p i e r a n i a ich ataków, m i e ć możliwość obrony.
Zawsze b ę d ę p a m i ę t a ł p r z e s ł u c h a n i a , n a j a k i e wzywał m n i e z n a n y
warszawski p r o k u r a t o r J e r z y Mierzewski. N a j e g o p r o w o k a c j e za­
wsze znalazłem o d p o w i e d ź : „ P a n i e p r o k u r a t o r z e , n i e c h P a n nie
traktuje m n i e j a k o p r z e s t ę p c ę , b o n i e wszyscy, którzy siedzieli n a
tym krześle, n a k t ó i y m j a teraz siedzę, byli p r z e s t ę p c a m i . N i e c h
P a n n i e traktuje m n i e j a k o p r z e s t ę p c ę tak na dzień dobry. W tej
chwili P a n m a tylko nadzieję, a nie p e w n o ś ć , ż e j a j e s t e m winien,
ż e j e s t e m p r z e s t ę p c ą . A j a b y m chciał, żeby P a n m i a ł p e w n o ś ć . N i e
m o ż e m y zaczynać naszej r o z m o w y od tego, że P a n k i e r u j e się tyl­
k o nadzieją. N i e c h P a n m n i e o d r a z u z góry n i e skazuje. O d t e g o
j e s t sąd a n i e P a n . P a n ma nadzieję rozwiązać k o l e j n ą sprawę,
a k o m u P a n swoje zarzuty przypisze, to dla P a n a j u ż nie j e s t waż­
n e . Po m n i e przyjdą do P a n a n a s t ę p n i i P a n b ę d z i e im to „przy­
klejał", aż w k o ń c u k o m u ś P a n to „przyklei,,. C z y j a o d p o w i a d a m
za m o j ą przeszłość czy za zarzuty, k t ó r y m i teraz P a n m n i e oskar­
ża? B o j e ż e l i m ó w i m y o przeszłości, t o m o ż e p o r o z m a w i a m y
o Pańskiej. To P a n b y ł z d e g e n e r o w a n y m a l k o h o l i k i e m , wielokrot­
n i e „zaszywanym". C u d e m u r a t o w a ł się P a n o d rynsztoka. T o Pa­
na ż o n a wygoniła z d o m u i m i e s z k a ł P a n k ą t e m w h o t e l u p r o k u ­
r a t o r s k i m . A m o ż e p o r o z m a w i a m y o P a ń s k i m wykształceniu? T a k
p r a w d ę m ó w i ą c m i ę d z y n a m i , t o m a m y p o d o b n e wykształcenie.
To znaczy, że a n i j a , a n i P a n nie u k o ń c z y l i ś m y szkoły. I to również
znaczy, że albo b ę d z i e m y rozmawiali j a k m ę ż c z y z n a z mężczyzną,
47
albo j a k m a g i s t e r z m a g i s t r e m . Tylko ż e j a n i e o p o w i a d a m niko­
m u , że m a m d y p l o m magistra, a P a n chwali się d y p l o m e m , k t ó r e ­
g o P a n nigdy n i e zdobył. N i e c h P a n s a m wybierze, j a k m a m y z e
sobą r o z m a w i a ć ! N i e c h P a n n a m n i e n i e n a p a d a . N i e z a k ł a d a z gó­
ry, że j e s t e m winny. N i e c h P a n mi pozwoli s w o b o d n i e się wypowie­
dzieć. N i e c h P a n p o r o z m a w i a ze m n ą s w o b o d n i e i d o p i e r o
uzy­
ska P a n p e w n e i n f o r m a c j e . Ale j a k j a m o g ę z takim człowiekiem
r o z m a w i a ć j a k r ó w n y z r ó w n y m kiedy wiem, ile w P a ń s k i m życiu
j e s t kłamstw i matactwa. P a n m n i e oskarża. Ale o co? C z e m u P a n
siebie n i e oskarży? J a wiem, ż e P a n w i e l o k r o t n i e b r a ł łapówki.
Chociażby
ostatnia
sprawa
zabójstwa
gangstera
numer jeden
w Polsce, tak z w a n e g o „Wariata". Co w j e g o n o t e s i e znaleziono?
T a m j e s t n u m e r P a ń s k i e g o telefonu, a o b o k n a p i s a n e : 2 0 0 0 $ . Ł a ­
pówka, k t ó r ą P a n dostał! J a się p y t a m , skąd taka s z u m o w i n a mia­
ł a P a n a prywatny n u m e r t e l e f o n u ? J a teraz m a m ufać, ż e z m o i m i
z e z n a n i a m i postąpi P a n uczciwie? T a k j a k z i n n y m i sprawami, ze
swoim a l k o h o l i z m e m , t y t u ł e m m a g i s t r a ? C z e m u taki b a n d z i o r j a k
„Wariat" m i a ł P a n a n u m e r telefonu, a j a n i e m a m ? I P a n , P a n i e
p r o k u r a t o r z e , c h c e r o z m a w i a ć n a t e m a t przypisywanego m i prze­
stępstwa? P a n się zajmował zabójstwem g e n e r a ł a Papały. I co P a n
zrobił w tej sprawie? I l e P a n u k r y ł d o w o d ó w ? N i e c h się P a n z te­
g o wytłumaczy! J a n a t e n t e m a t d u ż o wiem, ale nie P a n u t o po­
wiem. J e ż e l i P a n rozlicza m n i e teraz z m o j e j przeszłości, a nie z te­
go, c o r o b i ę teraz, t o j a n i e m o g ę t r a k t o w a ć P a n a j a k p r o k u r a t o r a ,
ale j a k a l k o h o l i k a i oszusta! J a m o g ę się wypowiedzieć n a ł a m a c h
prasy, m o g ę n a p i s a ć list otwarty do j a k i e j ś gazety. I wtedy p o w i e m ,
co P a n zrobił w sprawie zabójstwa g e n e r a ł a . D l a c z e g o P a n b r o n i
swojego u l u b i e ń c a „ M a s ę " ? . N i e c h P a n j e g o zapyta, dlaczego Pap a ł a zginął! A właściwie P a n go n i e m u s i pytać, bo P a n w czasie
śledztwa d o s z e d ł do j a k i e j ś wiedzy, tylko P a n z tej wiedzy szybko
zrezygnował. D l a c z e g o ? N i e c h się P a n z t e g o wytłumaczy!,,
T o tylko n i e k t ó r e z d a n i a , k t ó r e w y p o w i e d z i a ł e m w t r a k c i e
rozmowy z prokuratorem Mierzewskim.
48
P r o w a d z ę w y s t a w n e życie. D u ż o p o d r ó ż u j ę , z w i e d z a m świat.
S t a ć m n i e n a wiele. P o l a t a c h s p ę d z o n y c h w w i ę z i e n i a c h , gdzie
o d p o k u t o w a ł e m z a swoje p r z e s t ę p s t w a , p r o w a d z ę życie uczci­
wego obywatela. Prowadzę legalną firmę, zarabiam pieniądze,
płacę państwu podatki. Nie j e s t e m złodziejem, nie o k r a d a m
państwa. J e ż e l i kiedyś to r o b i ł e m , to j u ż dawno za to odpowie­
działem.
N i e c h n i k t n i e myśli, ż e m o j e b o g a c t w o wzięło się z o k r a d a ­
n i a b a n k ó w , n a p a d ó w n a sklepy, w y m u s z a n i a haraczy. B y ł e m
ś w i a d k i e m p o w s t a w a n i a w i e l k i c h f o r t u n w s p o s ó b nieuczciwy.
W i e l u p o l s k i c h b i z n e s m e n ó w , k t ó r z y u c h o d z ą z a u c z c i w y c h oby­
wateli, ludzi z a r a d n y c h i p r z e d s i ę b i o r c z y c h , n a m o i c h o c z a c h
b o g a c i ł o się w s p o s ó b n i e l e g a l n y . M ó g ł b y m p o d a ć kilka nazwisk
p o w s z e c h n i e s z a n o w a n y c h b i z n e s m e n ó w , k t ó r z y potrafili p r z e ­
m y c i ć d o Polski kilkadziesiąt c y s t e r n s p i r y t u s u czy T I R - ó w pa­
p i e r o s ó w m i e s i ę c z n i e . Ale o d p u ś ć m y sobie nazwiska, p r z y n a j ­
m n i e j w m o j e j książce. T a k p o w s t a w a ł y i c h fortuny. I j a i c h
o k r a d a ł e m . Z a b i e r a ł e m i m i c h t r a n s p o r t y . N i e m o g l i iść n a p o ­
licję, b o t o , c o s a m i robili, b y ł o o k r a d a n i e m p a ń s t w a . O n i n i e
m i e l i s k r u p u ł ó w , żeby o k r a d a ć p a ń s t w o . Z a r o b i o n e n i e u c z c i w i e
p i e n i ą d z e l o k o w a l i w u c z c i w e interesy. Dzisiaj są s z a n o w a n y m i
obywatelami, a nawet niektórzy z nich senatorami i posłami
o p o d w ó j n e j m o r a l n o ś c i . Potrafili o k r a d a ć p a ń s t w o n a wielkie
p i e n i ą d z e , w t a k z w a n y c h „ b i a ł y c h rękawiczkach,,. N i e p o w i e m ,
że to, co r o b i ł e m j a , to była k a r a za ich nieuczciwość. Nie takie
m a m p o c z u c i e sprawiedliwości. J a p o p r o s t u k o r z y s t a ł e m z n i e ­
uczciwości innych.
Na granicy o p ł a c e n i celnicy przepuszczali T I R - y z nielegal­
n i e w w o ż o n y m s p i r y t u s e m czy p a p i e r o s a m i . P r z e m y t n i k a t a k a
u s ł u g a k o s z t o w a ł a trzydzieści tysięcy m a r e k . J a d o p ł a c a ł e m
d z i e s i ę ć tysięcy i o d t e g o s a m e g o p r z e m y t n i k a m i a ł e m „ c y n k "
49
o przepuszczanych s a m o c h o d a c h z k o n t r a b a n d ą . Wystarczyło
tylko z a t r z y m a ć taki s a m o c h ó d , „ n a m ó w i ć " k i e r o w c ę d o o d d a ­
n i a k l u c z y k ó w i z a b r a ć t r a n s p o r t . Z c z a s e m z a c z ą ł e m p ł a c i ć cel­
n i k o m d r u g i e tyle, c o p r z e m y t n i k . T a k w i ę c b y w a ł o tak, ż e z a j e ­
d e n p r z e p u s z c z o n y s a m o c h ó d c e l n i k d o s t a w a ł sześćdziesiąt ty­
sięcy m a r e k . W s z y s c y byli z a d o w o l e n i z w y j ą t k i e m w ł a ś c i c i e l a
transportu, który nie dość, że zapłacił za towar i opłacił celnika,
to j e s z c z e w k o n s e k w e n c j i t r a c i ł wszystko. C z a s a m i b y w a ł o tak,
że o p ł a c o n y celnik na m o j ą p r o ś b ę zatrzymywał przez kilkana­
ście g o d z i n T i R - a
n a granicy, ż e b y m m i a ł czas z o r g a n i z o w a ć
odpowiednią ekipę i dotrzeć na miejsce.
N i g d y n i e z d a r z y ł o się, ż e b y p o s z k o d o w a n y z a w i a d o m i ł poli­
cję. N i e m ó g ł t e g o z r o b i ć , gdyż s a m n i e b y ł w p o r z ą d k u . W t e n
s p o s ó b r o s ł y w P o l s c e fortuny, a ja p r z y okazji u s z c z k n ą ł e m z te­
go troszeczkę. B y ł to rodzaj „podatku", n a k ł a d a n y na nieuczci­
wych obywateli.
P i e n i ą d z e to w ł a d z a i s z a c u n e k . P i e n i ą d z e d a j ą p o c z u c i e siły,
p o z w a l a j ą p r z y p o r z ą d k o w a ć s o b i e i n n y c h ludzi. L u d z i e b o g a c i
r z ą d z ą t y m ś w i a t e m . J a swoją p o z y c j ę i s z a c u n e k z a w d z i ę c z a m
n i e tyle p i e n i ą d z o m , k t ó r e p o s i a d a m , c o p o s z a n o w a n i u zasad,
n a k t ó r e s k ł a d a j ą się h o n o r , w i e r n o ś ć i l o j a l n o ś ć w o b e c przyja­
ciół. W o b r o n i e tych ideałów b y ł e m bezkompromisowy. G d y po
wielu
latach
ugruntowaną
odsiadki
opinię
wyszedłem
człowieka
na
wolność,
twardego
i
miałem już
nieustępliwego
w o b r o n i e s w o i c h zasad. K r ą ż y ł a też o p i n i a , w y n i e s i o n a z wię­
zienia, o n i e p o k o n a n y m „Słowiku" i o j e g o okularach.
A n e g d o t y c z n a j e s t j u ż h i s t o r i a m o i c h o k u l a r ó w i wszystkie­
go, c o z n i m i j e s t związane. Zawsze d b a ł e m o t o , żeby m i e ć d o ­
b r e , m a r k o w e okulary. Z a l e ż a ł o m i n i e
tylko n a t y m , żeby d o ­
b r z e w i d z i e ć i i n t e r e s u j ą c o w y g l ą d a ć , ale ż e b y p o p r z e z o k u l a r y
50
n a d a ć s o b i e wygląd o s o b y p o w a ż n e j , s t a t e c z n e j . C h c i a ł e m , żeby
postrzegano m n i e raczej j a k o intelektualistę, a nie chuligana.
O k a z a ł o się, ż e s k u t e k b y ł o d w r o t n y . I l e k r o ć p r z e b y w a ł e m w j a ­
k i m ś b a r z e czy r e s t a u r a c j i , zawsze n a m n i e s k u p i a ł a się u w a g a
„ k l i e n t ó w " , k t ó r z y szukali a w a n t u r y , c h c i e l i p o p i s a ć się p r z e d
t o w a r z y s t w e m , ż e k o g o ś m o g ą p o b i ć . W y b ó r zazwyczaj p a d a ł n a
m n i e , j a k o ż e j e s t e m r a c z e j n i e p o z o r n e j postury, a p r z y m o i c h
1 7 0 cm wzrostu i złotych okularach wyglądam raczej na „lamu­
sa", k t ó r e g o ł a t w o m o ż n a zlać.
P r z e b i e g t a k i c h a w a n t u r b y ł zazwyczaj t a k i s a m . P o d p i t y fa­
c e t p o d c h o d z i ł d o b a r u , r o z p y c h a ł się, t r ą c a ł m n i e , z a c z y n a ł m i
ubliżać. R o z m o w a p r z e b i e g a ł a zwykle w t e n s p o s ó b :
- S ł u c h a j , misiu - m ó w i ę - nie trącaj m n i e i m n i e nie denerwuj,
b o c i e r p l i w o ś ć m i się kończy.
- T a k , p o k a ż w j a k i s p o s ó b . I k i e d y p o c z u ł e m r ę k ę t a k i e g o gościa
n a m o i m r a m i e n i u , czy w r ę c z m n i e szarpnął, o d p o w i a d a ł e m :
- P r o s z ę u p r z e j m i e - m ó w i ł e m i z d e j m o w a ł e m okulary. F a c e t d o ­
stawał w ł e b , z a m i a t a ł e m n i m bar, l u b w r z u c a ł e m g o n a stojące
w j e d n e j linii b u t e l k i z a b a r m a n e m , w z a l e ż n o ś c i o d t e g o , j a k
bardzo m n i e zdenerwował.
P o p e w n y m czasie wszyscy, k t ó r z y m n i e znali wiedzieli, ż e j a k
z d e j m ę o k u l a r y t o b ę d z i e a w a n t u r a i j a k najszybciej wychodzili.
A o c h r o n i a r z e lokalu, zamiast m n i e uspokajać,
musieli wynosić
„niegrzecznego" klienta.
D o tej p o r y tylko r a z z d a r z y ł o się, ż e b y m p o z d j ę c i u o k u l a ­
r ó w n i e zbił f a c e t a . Wyjątek t e n d o t y c z y m o j e g o z n a j o m e g o F i ­
l i p a W y g a n o w s k i e g o , s y n a b y ł e g o p r e z y d e n t a Warszawy. F i l i p
d o p r o w a d z i ł m n i e d o t a k i e g o s t a n u , w k t ó r y m z d e j m u j ę okula­
r y i d a j ę w m o r d ę . T y m r a z e m , p o z d j ę c i u o k u l a r ó w przyszła r e ­
fleksja, ż e j e d n a k O n m i a ł r a c j ę i n i e m o g ę G o z a t o zbić. Z a ł o ­
ż y ł e m o k u l a r y z p o w r o t e m . P o t r a f i ę d o c e n i ć ludzi, k t ó r z y m ó -
51
wią p r a w d ę , p a t r z ą c m i w oczy. J a i wszyscy świadkowie t e g o
z d a r z e n i a p o d a l i ś m y F i l i p o w i r ę c e . Dzisiaj p o t r a f i m y ś m i a ć się
z t a m t e j sytuacji, a c a ł e z d a r z e n i e krąży po W a r s z a w i e j a k o
anegdota.
T o F i l i p o d k r y ł w e m n i e i r o z b u d z i ł z a m i ł o w a n i e d o sztuk
pięknych,
szczególnie
do
malarstwa.
Wielokrotnie
zabierał
m n i e na w e r n i s a ż e , wystawy i a u k c j e , o d k r y ł b o w i e m , że w m o ­
j e j o b e c n o ś c i r o b i d o s k o n a ł e interesy. Dziwiło m n i e , d l a c z e g o
zawsze p r z e d r o z p o c z ę c i e m a u k c j a m i F i l i p p r z e d s t a w i a ł m n i e
wszystkim j a k o „ S ł o w i k " . Z r o z u m i a ł e m t o , k i e d y z a c z ę ł a się licy­
tacja. C e n a wywoławcza. - K t o d a w i ę c e j ? F i l i p p o d n o s i c h o r ą ­
giewkę. W s z y s c y p a t r z ą n a n i e g o i n a m n i e . W i d z ą c m n i e , rezy­
g n u j ą z dalszej licytacji. N i k t n i e o d w a ż y ł się p r z e l i c y t o w a ć Fili­
pa. Za najniższą c e n ę kupował u p a t r z o n y obraz.
P e w n e g o r a z u z n a l a z ł się d o w c i p n i ś , k t ó r y c h c i a ł p r z e l i c y t o ­
wać F i l i p a . W ó w c z a s F i l i p p r z e k a z a ł m i c h o r ą g i e w k ę , ż e b y m t o
ja u c z e s t n i c z y ł w licytacji. - K t o da w i ę c e j ? - słyszę p y t a n i e p r o ­
w a d z ą c e g o licytację. F i l i p k o p i e m n i e w k o s t k ę , j a p o d n o s z ę
chorągiewkę i spoglądam na dżentelmena, który chciał m n i e
przelicytować.
D ż e n t e l m e n o p u ś c i ł swoją c h o r ą g i e w k ę i a n i
drgnął. I tak było wielokrotnie.
Ale p o w r a c a j ą c d o historii m o i c h o k u l a r ó w , p o p e w n y m cza­
sie po c a ł e j P o l s c e r o z e s z ł a się p l o t k a o n i e p o k o n a n y m „Słowi­
k u " . G d z i e się n i e p o j a w i ł e m , z n a j d o w a l i się c h ę t n i d o spraw­
d z e n i a się z e m n ą . J u ż n i e t a k j a k w c z e ś n i e j d l a t e g o , ż e wyglą­
d a ł e m n a „ f r a j e r a " , k t ó r e g o ł a t w o zlać i p o p i s a ć się p r z e d pa­
n i e n k ą , ale d l a t e g o , ż e n i e j e d e n c h c i a ł u d o w o d n i ć , ż e j e s t lepszy
o d „ S ł o w i k a " . W s z y s t k i e p o j e d y n k i k o ń c z y ł y się p o d o b n i e ; k r ó t ­
kie s p i ę c i e i k a r e t k a z a b i e r a ł a „ d e l i k w e n t a " . N i g d y n i e bawiły
m n i e takie h i s t o r i e , p o p r o s t u z m u s z a n y b y ł e m d o o b r o n y , a ż e
52
p r z e z l a t a ć w i c z e ń n a b r a ł e m s p o r e j wprawy, zawsze wychodzi­
ł e m z tych p o j e d y n k ó w zwycięsko. T y l k o że n i e zawsze p o k o n a ­
ni potrafili p o g o d z i ć się z p r z e g r a n ą , o c z y m n i e c h zaświadczy
poniższa historia.
M a m b a r d z o atrakcyjną żonę, z którą często bywam w restau­
r a c j a c h , n a d y s k o t e k a c h , n a r ó ż n y c h p r z y j ę c i a c h . J e j u r o d a po­
woduje, ż e b a r d z o często j e s t p o d r y w a n a przez facetów. I l e k r o ć j e ­
steśmy w m i e j s c a c h p u b l i c z n y c h widzę z a i n t e r e s o w a n i e , j a k i e
w z b u d z a swoją o s o b ą . C z a s a m i bywają z t e g o p o w o d u kłopoty.
J e s t e ś m y r a z e m n a d y s k o t e c e . Z n a m wielu ludzi, każdy c h c e
z e m n ą p r z e z chwilę p o r o z m a w i a ć . Zostawiam M o n i k ę przy ba­
rze, a s a m i d ę załatwiać interesy. G d y w r a c a m , stoi k o ł o niej j a k i ś
facet i najwyraźniej J ą podrywa.
- P r z e p r a s z a m b a r d z o - m ó w i ę - to j e s t m o j a ż o n a , i j a k możesz,
t o o d p u ś ć sobie.
- K a ż d y tak m ó w i o byle j a k i e j „ d u p i e " .
- Chwileczkę, to n i e j e s t byle j a k a „ d u p a " , tylko m o j a ż o n a i b ą d ź
uprzejmy odejść.
- To ty, m a l u t k i o d e j d ź - m ó w i do m n i e i m n i e o d p y c h a .
- S ł u c h a j , człowieku, m o ż e m y r o z m a w i a ć g o d z i n a m i , tylko m n i e
n i e dotykaj. . N i e n a w i d z ę , j a k ktoś m n i e d o t y k a . A p r z e d e
wszystkim w o b e c n o ś c i m o j e j
żony.
N i e słyszysz t e g o ,
k...,
że to j e s t m o j a żona?
- Nie.
- To zaraz usłyszysz.
Z d e j m u j ę o k u l a r y i tak go „leję", że b r a m k a r z e zamiast m n i e wy­
p r o w a d z i ć , j e g o w y n o s z ą n a zewnątrz. F a c e t dostał a t a k u padacz­
ki. P r z y j e c h a ł a k a r e t k a r e a n i m a c y j n a i faceta z t r u d e m uspokoili.
P ó ź n i e j o k a z a ł o się, że facet po t y m z d a r z e n i u w i e l o k r o t n i e
o d g r a ż a ł się, że mi n i e d a r u j e , że się zemści. C z ł o w i e k n i e u m i a ł
53
54
przyjść i p o r o z m a w i a ć , wyjaśnić c a ł e g o n i e p o r o z u m i e n i a . N i e p o ­
trafił p o g o d z i ć się z myślą, że został pobity. A że b y ł to, j a k się to
o k a z a ł o , m ł o d y „ g a n g s t e r " , k t ó r y starał się z d o b y ć prestiż w śro­
dowisku uważał, ż e o d s t ą p i e n i e o d zemsty n a d s z a r p n i e j e g o au­
torytet.
P o s t a n a w i a z e m ś c i ć się w s p o s ó b o k r u t n y . P o d d o m ,
w k t ó r y m m i e s z k a m , p o d k ł a d a b o m b ę . J e s t t o kilka k i l o g r a m ó w
trotylu, do t e g o gwoździe i śruby, k t ó r e w m o m e n c i e w y b u c h m a ­
j ą m n i e d o d a t k o w o r a n i ć . D o całej k o n s t r u k c j i d o ł ą c z o n y j e s t
a k u m u l a t o r s a m o c h o d o w y , k t ó r y pozwala z d e t o n o w a ć b o m b ę n a
o d l e g ł o ś ć . Wszystko to j e s t z a k o p a n e w z i e m i w pobliżu b l o k u na
ulicy
Broniewskiego
w
Warszawie,
gdzie
wtedy
mieszkałem.
B o m b a miała eksplodować w dniu moich imienin, w Andrzejki.
T a k i p r e z e n t p r z y g o t o w a ł m i pałający z e m s t ą b a n d z i o r .
Z M o n i k ą j e d z i e m y n a zakupy, p o n i e w a ż zaprosiliśmy gości
i m u s i m y i c h czymś przyjąć. W d r o d z e p o w r o t n e j m a m o d e b r a ć
z p r z e d s z k o l a c ó r k ę S a r ę . M o n i k a u p i e r a się, żebyśmy n a j p i e r w
p o j e c h a l i d o d o m u i zostawili zakupy, a p ó ź n i e j j u ż j a s a m p o j a d ę
do p r z e d s z k o l a po c ó r k ę . P r z e z j a k i ś czas s p r z e c z a m y się o t o ,
w k o ń c u z g a d z a m się na takie rozwiązanie. I b y ć m o ż e u p ó r żo­
n y u r a t o w a ł życie m o j e j c ó r c e . P o d j e c h a l i ś m y p o d d o m . W t y m
czasie, kiedy wyładowywaliśmy zakupy, z a m a c h o w c y postanowili
z d e t o n o w a ć b o m b ę . Ale zrobili to w złym m o m e n c i e . B o m b a wy­
b u c h ł a z a wcześnie.
W s z y s t k o t r w a ł o u ł a m k i s e k u n d . Słyszymy ogłuszający h u k .
Siła wybuchu rzuca nas na ziemię. Swoim ciałem zasłaniam Mo­
n i k ę , p o p r o s t u r z u c a m się n a n i ą . Z o k i e n d z i e s i ę c i o p i ę t r o w e g o
b l o k u wylatują wszystkie szyby, a i c h o d ł a m k i j a k g r a d sypią się
n a n a s . M a m p o k a l e c z o n e c a ł e p l e c y i p o ł o w ę twarzy, k t ó r e j n i e
z a s ł o n i ł e m . K i l k a o d ł a m k ó w b o m b y r a n i M o n i k ę . J e s t e m n a tyle
p r z y t o m n y , ż e c h w y t a m J ą n a r ę c e i p r ó b u j ę p r z e n i e ś ć j a k naj­
dalej o d t e g o m i e j s c a . K a ż ę J e j u c i e k a ć . W i e m , ż e z a chwilę za-
55
machowcy przyjdą nas dobić. Wstaję i krzyczę - Chodźcie! Nie
u c i e k a m . C h c ę , żeby d o k ł a d n i e m n i e widzieli, ż e b y m t o j a b y ł
i c h c e l e m , a n i e M o n i k a . Ale na szczęście z j a k i e g o ś p o w o d u zre­
zygnowali.
Policja wykopała w pobliżu d r u g ą b o m b ę , której zamachow­
c y n i e zdążyli z d e t o n o w a ć . N a szczęście d l a nas, a l b o n e r w y od­
m ó w i ł y im p o s ł u s z e ń s t w a , a l b o c o ś i c h wypłoszyło, w k a ż d y m
b ą d ź r a z i e n i e d o k o ń c z y l i d z i e ł a . P o j a k i m ś czasie p o z n a ł e m
sprawców, ale t o j u ż c a ł k i e m i n n a h i s t o r i a .
Za przykład, j a k duże wrażenie robiła na ludziach opinia
o m o i c h u m i e j ę t n o ś c i a c h , n i e c h świadczy h i s t o r i a m o i c h spo­
tkań z A n d r z e j e m G o ł o t a . Myślę, że n i k o m u nie muszę tłuma­
czyć, k i m j e s t A n d r z e j G o ł o t a . W p o c z ą t k a c h k a r i e r y został b r ą ­
z o w y m m e d a l i s t ą o l i m p i j s k i m , a po wyjeździe do S t a n ó w Zjed­
n o c z o n y c h stoczył k i l k a s p e k t a k u l a r n y c h p o j e d y n k ó w , m i ę d z y
i n n y m i z b y ł y m m i s t r z e m świata R i d d i c k i e m B o w e , L e n n o x e m
L e w i s e m , czy M i k e ' m T y s o n e m . B y ł p u p i l e m p r e z e s a P o l s k i e g o
Związku B o k s e r s k i e g o , m e c e n a s a J a c k a W a s i l e w s k i e g o , który,
nawiasem mówiąc, wielokrotnie p o m a g a ł Gołocie w j e g o kłopo­
tach z prawem. G o ł o t a nie potrafił poradzić sobie z sukcesem,
j a k i o d n i ó s ł n a r i n g u a m a t o r s k i m . Zaczął n a d u ż y w a ć a l k o h o l u .
P o p a d ł w konflikt z prawem.
S k ł o n n o ś c i G o ł o t y do bijatyk spowodowały, że w p e w n y m
m o m e n c i e zaczął b y ć p o s z u k i w a n y l i s t e m g o ń c z y m i t o b y ł o
p r z y c z y n ą , ż e w y j e c h a ł d o S t a n ó w Z j e d n o c z o n y c h . Ale z a n i m t o
n a s t ą p i ł o , u k r y w a ł się w O ż a r o w i e p o d W a r s z a w ą , w d o m u zna­
n e g o wszystkim „ P e r s h i n g a " . P o n i e w a ż G o ł o t a b y ł wielki i d o ­
b r z e się b i ł , „ P e r s h i n g " z a t r u d n i ł g o d o swojej obstawy. P r z y b o ­
ku „ P e r s h i n g a " zaczął p o j a w i a ć się w r ó ż n y c h p o p u l a r n y c h dys­
k o t e k a c h i r e s t a u r a c j a c h , w k t ó r y c h i ja b y w a ł e m . D z i ę k i t e m u
56
w którymś m o m e n c i e G o ł o t a stanął na mojej drodze.
W towarzystwie p r z y j a c i ó ł b a w i ł e m się w d y s k o t e c e „Olszynk a " , g d y w p e w n y m m o m e n c i e d o n a s z e g o stolika p o d s z e d ł G o ­
ł o t a i p r ó b o w a ł się dosiąść.
- P r z e p r a s z a m c i ę b a r d z o - m ó w i ę - to są m o j e k o l e ż a n k i , m o ż e
byś się przywitał i spytał, czy m o ż e s z się dosiąść.
- K o ł o d u p y latają m i twoje k o b i e t y - o n n a to.
- S k o r o n i e witasz się z m o i m i k o l e ż a n k a m i , to się zrywaj i w t y m m o m e n c i e ś c i ą g n ą ł e m okulary.
P o wielu l a t a c h s p o t y k a m y się z n o w u , t y m r a z e m w a g e n c j i
t o w a r z y s k i e j , do k t ó r e j z a p r o s i ł e m kilku m o i c h gości z z a g r a n i ­
cy. O k a z u j e się, że k l i e n t e m w tej a g e n c j i j e s t
Pan Andrzej Go­
łota, m a ł o tego, udaje, że m n i e nie zna. R o z u m i e m , m o ż e nie
p r z y z n a w a ć się do z n a j o m o ś c i ze m n ą w telewizji, na ulicy, czy
g d z i e k o l w i e k w m i e j s c u p u b l i c z n y m , ale n i e w b u r d e l u . J e s t r o ­
zebrany, z a s ł o n i ę t y tylko r ę c z n i k i e m . P a m i ę t a j ą c o tym, j a k kil­
k a lat t e m u z l e k c e w a ż y ł m o j ą o s o b ę , b a r d z o s p o k o j n i e m ó w i ę
do niego:
- S ł u c h a j , misiu, natychmiast opuść ten lokal!
- J a k to? - p y t a zdziwiony.
- M a s z dwie s e k u n d y !
I ten słynny G o ł o t a grzecznie wychodzi poza t e r e n burdelu.
- A buty?
- B u t y zostają tutaj n a p a m i ą t k ę , b o j e s t e ś s ł y n n y m b o k s e r e m .
A t e r a z w y n o ś się stąd b e z b u t ó w !
N o t a b e n e , z t e g o c o w i e m b u t y t e d o dzisiaj wiszą n a ś c i a n i e
w s p o m n i a n e j a g e n c j i towarzyskiej p r z y
ulicy P o e t ó w w Warsza­
wie i c z e k a j ą na a u t o g r a f właściciela.
Po p e w n y m czasie telewizja p o k a z u j e walki G o ł o t y ze S t a n ó w
Z j e d n o c z o n y c h . P r ó b u j ą w y k r e o w a ć g o n a mistrza świata. Walczy
57
On z najlepszymi b o k s e r a m i i n a d a l p r a c u j e dla „ P e r s h i n g a " .
„ P e r s h i n g " , d l a k t ó r e g o p r a c o w a ł G o ł o t a , t o o d d z i e l n y aka­
p i t w życiu p r z e s t ę p c z y m n a s z e g o k r a j u . To c z ł o w i e k o n i e s a m o ­
witym t a l e n c i e o r g a n i z a c y j n y m , c h o c i a ż największy t a l e n t „Per­
s h i n g a " b y ł d o p r z e g r y w a n i a wielkich f o r t u n w g r a c h h a z a r d o ­
wych. B y ł u l u b i o n y m k l i e n t e m n i e tylko e u r o p e j s k i c h kasyn
i wyścigów k o n n y c h , ale r ó w n i e ż m i e j s c h a z a r d u z d r u g i e j stro­
ny oceanu.
Z o s o b ą „ P e r s h i n g a " wiąże się wiele n i e w y j a ś n i o n y c h do dzi­
siaj historii.
Na przykład j a k m ó g ł d o k o n a ć tego, że straciłem
wizę a m e r y k a ń s k ą . W S t a n a c h Z j e d n o c z o n y c h s p ę d z i ł e m w su­
m i e c h y b a dwa lata, b y w a ł e m w n a j l e p s z y c h h o t e l a c h , g r y w a ł e m
w n a j l e p s z y c h k a s y n a c h , w L a s V e g a s wziąłem ślub z m o j ą ż o n ą
M o n i k ą . G d y s t a r a ł e m się o p r z e d ł u ż e n i e wizy a m e r y k a ń s k i e j
t r a k t o w a n o m n i e j a k V I P - a , d o s t a ł e m wizę n a dziesięć lat.
Gdy
po raz kolejny chciałem wyjechać do Stanów Zjednoczonych
a m b a s a d a a m e r y k a ń s k a p o w i a d o m i ł a m n i e i m o i c h przyjaciół,
że wizy zostają n a m o d e b r a n e i j e s t e ś m y w A m e r y c e p e r s o n a
n o n g r a t a . Wszyscy, z wyjątkiem „ P e r s h i n g a " . O n n a d a l p o d r ó ­
żował do Stanów Zjednoczonych, a my nie. J a k i była w tym j e g o
rola?
Do k o ń c a nie są wyjaśnione powiązania „Pershinga" i j e g o
wspólnika „Masy" ze światem znanych biznesmenów. T a j e m n i c ą
p o l i s z y n e l a są i c h p o w i ą z a n i a ze z n a n y m b i z n e s m e n e m i s e n a t o ­
r e m , o k t ó r y m ó w i się, że wykorzystując swoje u k ł a d y wszedł
w s p ó ł k ę z „ P e r s h i n g i e m " i „ M a s ą " i r a z e m d o k o n a l i n a d u ż y ć na
o g r o m n ą skalę p r z y o d z y s k i w a n i u p o d a t k u V A T o d o b c o k r a j o w ­
ców. I n t e r e s szedł t a k d o b r z e , że s z k o d a b y ł o dzielić się olbrzy­
m i m i zyskami z e w s p ó l n i k a m i . T o „ M a s a " m i a ł największy i n t e ­
r e s w t y m , żeby w y e l i m i n o w a ć wspólników.
58
N i e w y j a ś n i o n e s ą r ó w n i e ż d o k o ń c a o k o l i c z n o ś c i ś m i e r c i by­
ł e g o w i c e p r e m i e r a I r e n e u s z a Sekuły. W t a j e m n i c y u t r z y m u j e się
fakt, że w o s t a t n i m o k r e s i e życia s p o t y k a ł się on z „ M a s ą " i „ P e r ­
s h i n g i e m " i p r o w a d z i ł z n i m i j a k i e ś interesy. M ó w i ł o się n a w e t
o d w ó c h m i l i o n a c h dolarów, k t ó r e r z e k o m o b y ł i m w i n i e n . N a ­
gle S e k u ł a zostaje z n a l e z i o n y w swoim b i u r z e z c z t e r e m a r a n a m i
p o s t r z a ł o w y m i , k t ó r e j a k o b y s a m m i a ł sobie z a d a ć . C a ł a Warsza­
wa m ó w i ł a o tym, że p o p r z e d n i e g o d n i a „ P e r s h i n g " z „ M a s ą "
złożyli m u wizytę w j e g o m i e s z k a n i u .
59
60
B y ł e m człowiekiem z b u n t o w a n y m , wielokrotnie niesłusz­
nie mnie
k a r a n o . Ale g d z i e ś g ł ę b o k o w z a k a m a r k a c h m o j e j
d u s z y c z u ł e m , ż e n i g d y n i e b y ł e m zepsuty. W m o i m s e r c u tli­
ł a się i s k i e r k a w i a r y w n a w r ó c e n i e . C h c i a ł e m zawsze b y ć c z ł o ­
wiekiem d o b r y m , nie c h c i a ł e m krzywdzić innych. Przez całe
swoje ś w i a d o m e życie p r a g n ą ł e m m i e ć k s i ę d z a z a p r z y j a c i e l a .
Miałby to być człowiek, który byłby dla m n i e m o r a l n y m auto­
r y t e t e m , k t ó r y p o m ó g ł b y m i o d n a l e ź ć swoje m i e j s c e w życiu,
n a p r a w i ć m o j ą z b ł ą k a n ą duszę. I ja z n a l a z ł e m takiego człowie­
ka w osobie księdza Kazimierza Korybut Orzechowskiego.
N a s t ę p u j e k o l e j n y z w r o t w m o i m życiu.
Przyjeżdżam do
Skolimowa do d o m u byłego aktora i poznaję księdza Kazimie­
r z a . M o j e p i e r w s z e s p o t k a n i e z k s i ę d z e m K a z i e m t o b y ł a spo­
w i e d ź . Ale n i e z w y k ł a s p o w i e d ź w k o n f e s j o n a l e , t y l k o s z c z e r a
r o z m o w a w c z t e r y oczy. A n a w e t n i e r o z m o w a , t y l k o m ó j m o ­
nolog. Ksiądz Orzechowski zabrał m n i e do kaplicy
i pozwolił
m i p r z e z g o d z i n ę m ó w i ć o wszystkim, c o leży m i n a duszy.
Cierpliwie
w
moją
wysłuchał
szczerą
chęć
wszystkich
naprawy,
moich
grzechów,
prowadzenia
uwierzył
normalnego,
u c z c i w e g o życia, t a k i e g o życia, a b y m m ó g ł p a t r z e ć l u d z i o m
p r o s t o w oczy, a b y n i k t n i e m ó g ł m i n i c z e g o z ł e g o z a r z u c i ć . P o ­
stanowił mi p o m ó c .
K a ż d a następna spowiedź przebiegała podobnie. Długa,
s z c z e r a r o z m o w a , b e z z a d a w a n i a k r ę p u j ą c y c h p y t a ń . N i e klat­
ka konfesjonału, krata, kiedy nie wiem, do kogo mówię. Mó­
wiłem do człowieka, do księdza, k t ó r e m u m o g ł e m patrzeć
w oczy. Z j e d n e j s t r o n y O n , żywy c z ł o w i e k , z d r u g i e j O ł t a r z
J e z u s a Chrystusa. Po raz pierwszy był ktoś, kto chciał m n i e
wysłuchać. M o g ł e m m ó w i ć o wszystkim, co leżało na m o i m
sercu. M ó w i ł e m do tego wielkiego człowieka, a On cierpliwie
słuchał.
61
Po spowiedzi na jeziorze
62
Z k a ż d e g o s p o t k a n i a z k s i ę d z e m K a z i e m w y c h o d z i ł e m szczę­
śliwy i u d u c h o w i o n y . C z u ł e m p o t r z e b ę b y c i a d o b r y m i r o z d a w a ­
n i a t e g o d o b r a i n n y m , d z i e l e n i a się z i n n y m i m o i m s z c z ę ś c i e m .
T y m wszystkim, c o d o s t a w a ł e m o d k s i ę d z a K a z i a , c h c i a ł e m dzie­
lić się z l u d ź m i .
O d t e g o m o m e n t u z a c z ę ł a się m o j a p r z y j a ź ń z k s i ę d z e m
Orzechowskim. J e s t e m p o d nieodpartym wpływem tego mą­
d r e g o i s z l a c h e t n e g o c z ł o w i e k a . T o d z i ę k i N i e m u z a c z ą ł e m czy­
tać l i t e r a t u r ę p i ę k n ą , b y w a ć w t e a t r z e , s p o t y k a ć się z l u d ź m i kul­
t u r y i sztuki. T o O n n a m ó w i ł m n i e n a s t u d i o w a n i e P i s m a Świę­
tego, z N i m odbyłem cztery pielgrzymki do Ziemi Świętej.
W t e d y jeszcze nie wiedziałem, kim j e s t ten wspaniały czło­
wiek. D l a m n i e b y ł n a j w s p a n i a l s z y m p o w i e r n i k i e m i przyjacie­
l e m , c z ł o w i e k i e m , k t ó r y leczy m o j ą d u s z ę .
B y ł n i e tylko m o i m
o j c e m d u c h o w y m , O n zastąpił m i m o j e g o o j c a , k t ó r y n i e żył o d
wielu lat, a k t ó r e g o t a k b a r d z o mi b r a k o w a ł o . A w k r ó t c e m i a ł
zostać c z ł o w i e k i e m , k t ó r y wskrzesi A n d r z e j a , d z i ę k i k t ó r e m u
w e j d ę n a n o w ą d r o g ę życia.
K i m j e s t ksiądz K a z i m i e r z ? G d y b y m m i a ł w s o b i e c h o ć t r o ­
c h ę s k r o m n o ś c i i p o k o r y , t a książka b y ł a b y tylko o N i m . O n j e s t
przyjacielem Ojca Świętego, On święcenia kapłańskie otrzymał
o d P r y m a s a Tysiąclecia K a r d y n a ł a Stefana Wyszyńskiego, O n
j e s t p r z y j a c i e l e m w i e l k i c h t e g o świata, polityków, artystów, a l e
i ludzi t a k i c h j a k j a , m a l u c z k i c h . N i k t n i e p o w i e o N i m i n a c z e j ,
j a k k o c h a n y K a z i m i e r z , nasz K a z i o .
To z N i m K a r d y n a ł K a r o l Wojtyła ostatnią n o c przed K o n ­
klawe s p ę d z a w k l a s z t o r z e u W i z y t e k na ulicy W i ś l a n e j w W a r ­
szawie. N a s t ę p n e g o d n i a K a r d y n a ł K a r o l W o j t y ł a leci d o Rzy­
mu. Zostaje wybrany na Papieża.
63
T o p r z e d N i m c h y l ą głowy najwięksi p o l i t y c y i b i z n e s m e n i .
On jest kapelanem
domu byłego aktora w Skolimowie. Bez
N i e g o n i e o d b ę d z i e się ż a d n a p r e m i e r a t e a t r a l n a . Z J e g o b ł o g o ­
s ł a w i e ń s t w e m ż e n i ą się najsławniejsi p o l s c y artyści. O n pierwszy
wita n a świecie i c h dzieci.
O n ż e g n a n a j w i ę k s z y c h p o l s k i c h ar­
tystów n a o s t a t n i e j d r o d z e i c h życia.
O d wielu lat j e s t O n ś w i a d k i e m wszystkich najważniejszych
w y d a r z e ń w m o i m życiu.
W d o m u byłego aktora w Skolimowie
u d z i e l a C h r z t u Ś w i ę t e g o m o j e j c ó r c e S a r z e i b ł o g o s ł a w i m ó j nie­
f o r m a l n y związek. P o l a t a c h j e s t ś w i a d k i e m r o z p a d u t e g o związ­
ku. P o d t r z y m u j e m n i e n a d u c h u , n i e p o z w a l a się z a ł a m a ć .
Po
wielu
spotkaniach
i
długich,
szczerych
rozmowach,
ksiądz K a z i m i e r z p r o p o n u j e m i u d z i a ł w p i e l g r z y m c e d o Z i e m i
Ś w i ę t e j . C o r o k u j e s t O n p r z e w o d n i k i e m kilku o f i c j a l n y c h piel­
grzymek,
ale
zawsze j e d n a w r o k u j e s t J e g o
p r y w a t n ą piel­
g r z y m k ą , n a k t ó r ą z a p r a s z a s w o i c h najbliższych p r z y j a c i ó ł . T y m
r a z e m j e d n y m z n i c h m i a ł e m b y ć j a . B y ł a t o m o j a p i e r w s z a piel­
g r z y m k a d o Z i e m i Ś w i ę t e j , ale j a k się p ó ź n i e j o k a z a ł o , c h y b a
najważniejsza.
64
Spotkanie z duchownym w Jerozolimie
65
J a d ę na pielgrzymkę z księdzem Kazimierzem, przez władze
Izraela u z n a n y m za najlepszego przewodnika - obcokrajowca
po Z i e m i Ś w i ę t e j .
Mieszkamy w D o m u Polskim w klasztorze
Sióstr Elżbietanek w J e r o z o l i m i e . J e s t to kilka pokoików, prze­
z n a c z o n y c h d l a p i e l g r z y m ó w z Polski. M i e s z k a m y w s u r o w y c h
warunkach
cel klasztornych.
Wędrujemy
zgodnie
z
pismem
Nowego T e s t a m e n t u śladami Chrystusa. Ksiądz Kazimierz pro­
wadzi n a s d o B e t l e j e m , g d z i e J e z u s się u r o d z i ł , N a z a r e t , gdzie
się w y c h o w a ł , Galilei, gdzie n a u c z a ł i p o z n a ł swoich apostołów,
p o d r o d z e krzyżowej i d o J e r o z o l i m y , gdzie został u k r z y ż o w a n y
i gdzie zmartwychwstał.
Ksiądz Kazimierz oprowadza nas po
t y c h wszystkich m i e j s c a c h , p o m a g a n a m p o z n a ć i z r o z u m i e ć Pi­
smo Święte.
Ż y j e m y w s p a r t a ń s k i c h w a r u n k a c h i j e s t e ś m y szczęśliwi, ra­
d o ś n i . P o p r z e z p o z n a w a n i e P i s m a Ś w i ę t e g o i historii, k t ó r a m a
d w a tysiące lat, k a ż d y z n a s p r ó b u j e o d n a l e ź ć w s o b i e r a d o ś ć ży­
cia, l e p i e j p o z n a ć siebie. N a u c z y ć się k o c h a ć i n n y c h . L u d z i e
wszystkich zawodów, aktorzy, wojskowi, b i z n e s m e n i , l u d z i e do
tej p o r y n i e p r z e k o n a n i d o wiary, n a w r a c a j ą się. Z a c z y n a j ą
mo­
dlić się, z w i e l k ą p o k o r ą z w r a c a j ą się do B o g a .
J a j e s t e m j e d n y m z n i c h . T r a k t u j ą m n i e przyjaźnie,
nikt
m n i e n i e o d r z u c a , n i e p o t ę p i a . M o g ę b y ć taki s a m j a k c i ludzie.
O k a z u j e się, ż e n i e m a m n a c z o l e w y p i s a n e g o i m i e n i a „ S ł o w i k " ,
N i k t n i e p r z y p u s z c z a n a w e t , ż e j a t o t e n „ g r o ź n y " b a n d z i o r , któ­
ry p r z e s i e d z i a ł w w i ę z i e n i a c h dziesięć lat życia.
P r z e z cały czas c z u j ę , ż e ksiądz K a z i m i e r z o t a c z a m n i e spe­
c j a l n ą t r o s k ą . S t a l e j e s t e m p o d j e g o o p i e k ą , stale m n i e k o n t r o ­
luje. J a k b y b a ł się, ż e w p e w n y m m o m e n c i e m o g ę coś z e p s u ć .
Zauważył t o K r z y s z t o f K , z n a n y p o l s k i aktor, j e d e n z u c z e s t n i ­
k ó w p i e l g r z y m k i . I t o w ł a ś n i e j e m u ksiądz K a z i o z l e c a o p i e k ę
66
n a d e m n ą . Przez miesiąc m i e s z k a m y w j e d n e j celi. P o z n a j e m y się.
Z d r a d z a m y sobie swoje największe sekrety. M ó w i m y sobie o spra­
wach, o k t ó r y c h wie tylko On i j a . Z c z a s e m nasza z n a j o m o ś ć prze­
kształca się w g ł ę b o k ą przyjaźń. S y m b o l e m tej przyjaźni j e s t obra­
zek M a t k i B o s k i e j O p i e k u ń c z e j , k t ó r y d o s t a ł e m o d S t r a ż n i k a G r o ­
bu P a ń s k i e g o w J e r o z o l i m i e , a z k t ó r y m to o b r a z k i e m n i g d y się
nie rozstaję. C o wieczór p r z e d s n e m K r z y s z t o f m i a ł zwyczaj czytać
książkę. B a r d z o m n i e ciekawiło, co to za książka. K t ó r e g o ś wieczo­
ra n i e wytrzymałem, i spytałem Krzysztofa:
- Krzysiu, co ty t a m czytasz tak u w a ż n i e ?
- A, d o s t a ł e m od K s i ę d z a M a l i ń s k i e g o taki b r e w i a r z . O t w ó r z go,
gdzie c h c e s z - o d p o w i e d z i a ł , mi p o d a j ą c książkę.
O t w i e r a m b r e w i a r z na p r z y p a d k o w e j s t r o n i e , a K r z y s z t o f zaczy­
n a czytać tekst, k t ó r y t a m się z n a j d o w a ł :
„Zaufaj sobie. Zaufaj, że potrafisz być uczciwy, że zachowasz się
z godnością,
że
nie
zdradzisz,
że
nie
stchórzysz,
że
się
nie
upodlisz, że dasz sobie radę, że wypełnisz zadanie, które ci po­
wierzono, że potrafisz kochać,
drugiemu człowiekowi,
być wiernym.
Zaufaj sobie.
Zaufaj
że cię nie zostawi samego, że ci dochowa
wierności, że cię nie opuści w chorobie, że ci pomoże, że cię zro­
zumie, że odkryje swój błąd.
ufaj sobie.
gólny
Zaufaj drugiemu człowiekowi.
Za­
I nawet gdybyś się zawiódł, pamiętaj że to jest szcze­
wypadek,
który nie
może przekreślić
twojej
ufności"
Ks. M. Maliński
Cały ten tekst K r z y s z t o f K. p r z e p i s a ł z tyłu o b r a z k a , do któ­
r e g o m o d l i ł e m się c o w i e c z ó r , t e g o s a m e g o o b r a z k a , k t ó r y d o ­
stałem od Strażnika G r o g u Pańskiego. Pod spodem dopisał
słowa:
„Niech
ci
to rozważanie pomaga żyć rozważnie"
Krzysztof
K.
67
Po mszy z przyjaciółmi
68
Krzysztofowi w y d a w a ł o się, ż e t e n t e k s t d o s k o n a l e d o m n i e
pasuje.
Widocznie
ksiądz
Kazimierz
musiał opowiadać
Mu
o m o j e j p r z e s z ł o ś c i . I to złe f a t u m , ta m o j a p r z e s z ł o ś ć m i a ł a n i e
o p u ś c i ć m n i e n a w e t tu, n a p i e l g r z y m c e .
K r z y s z t o f K . m i a ł walizkę, w k t ó r e j p r z e c h o w y w a ł swoje oso­
b i s t e r z e c z y i o s z c z ę d n o ś c i . I p e w n e g o r a z u z g i n ą ł Mu k l u c z y k
o d tej walizki. C a ł y z d e n e r w o w a n y s z u k a ł t e g o k l u c z y k a , spraw­
d z a ł we wszystkich z a k a m a r k a c h celi. W p o s z u k i w a n i a z a a n g a ­
ż o w a ł o się k i l k a n a ś c i e o s ó b . C e l a b y ł a p e ł n a ludzi, wszyscy byli
p o d e n e r w o w a n i , p o d n i e c e n i . J e s z c z e n i g d y n i e z d a r z y ł o się, że­
b y p o d c z a s p i e l g r z y m k i c o ś z g i n ę ł o . G d y w s z e d ł e m d o celi, c a ł e
t o z a m i e s z a n i e w y d a ł o m i się d z i w n e . N i e s k o j a r z y ł e m sytuacji
z m o j ą o s o b ą . N a w e t n i e a n g a ż o w a ł e m się w p o s z u k i w a n i a . A l e
w pewnym m o m e n c i e pytam:
- O co c h o d z i K r z y s i u , co tu się stało?
- N i e m o g ę o t w o r z y ć walizki, k l u c z y k m i się gdzieś z a p o d z i a ł .
- A l e c o c h c e s z , k l u c z y k z n a l e ź ć , czy o t w o r z y ć walizkę? C z y j a k
C i o t w o r z ę walizkę, t o C i ę t o u s p o k o i ? J a C i j ą o t w o r z ę .
Po czym, k o r z y s t a j ą c z m o i c h u m i e j ę t n o ś c i , k t ó r e n a b y ł e m w cza­
sie p r z e b y w a n i a w w i ę z i e n i a c h , na o c z a c h wszystkich z g r o m a ­
d z o n y c h ludzi o t w o r z y ł e m walizkę,. G d y K r z y s z t o f sprawdził za­
w a r t o ś ć walizki i stwierdził, że n i c n i e z g i n ę ł o , z o b a c z y ł e m u l g ę
na j e g o
twarzy.
Chwilę
później
znalazły
się
kluczyki.
Były
w spodniach, które Krzysztof oddał Siostrom do prania. Dopie­
r o p o chwili u ś w i a d o m i ł e m sobie, ż e b y ł e m p o d e j r z e w a n y o kra­
dzież. P i ę t n o m o j e j p r z e s z ł o ś c i d o p a d ł o m n i e w Z i e m i Ś w i ę t e j .
O d t e g o z d a r z e n i a K r z y s z t o f n a b r a ł d o m n i e t a k i e g o zaufania, ż e
j u ż n i g d y n i e z a m y k a ł walizki.
Przychodzi
ostatni
dzień
pielgrzymki.
Droga
Krzyżowa.
I d z i e m y o d stacji d o stacji ś l a d a m i J e z u s a C h r y s t u s a . K a ż d y
z u c z e s t n i k ó w p i e l g r z y m k i n a p r z y d z i e l o n e j m u stacji m o ż e p o -
69
w i e d z i e ć c o ś o d siebie, swoje p r z e m y ś l e n i a , o d c z u c i a .
J a też
m a m swoją stację.
„Trzeci u p a d e k J e z u s a C h r y s t u s a . C h r y s t u s u p a d ł p o r a z trzeci.
Po raz t r z e c i p o d n i ó s ł g r z e c h y świata w p o s t a c i krzyża. D a ł ra­
dę p o d ź w i g n ą ć się i iść d a l e j .
C z a s a m i i n a m p o w i n i e się n o g a , m a ł y p r o b l e m p o w o d u j e ,
ż e n i e m o ż e m y d a ć s o b i e r a d y w życiu. W t e d y t r z e b a p a t r z e ć n a
C h r y s t u s a . O n m i a ł większe p r o b l e m y , większy ciężar,
dał radę
i szedł d a l e j . N i e z a ł a m u j m y się n i e p o w o d z e n i a m i , k t ó r e nas
s p o t y k a j ą . M o ż e t o j e s t n a s z a d r o g a krzyżowa, n a s z e c i e r p i e ­
nie".
W czasie t y c h słów, k t ó r e w y p o w i a d a m p r z y t r z e c i m u p a d k u
C h r y s t u s a , p o d n o s z ę w g ó r ę krzyż i c a ł u j ę g o . I w t e d y widzę j a k
niektórzy z nich, butni, zarozumiali, którzy jeszcze niedawno
powątpiewali w sens pielgrzymki, zaczynają płakać. Przeprasza­
j ą z a z w ą t p i e n i e , n i e w i a r ę w i s t n i e n i e J e z u s a C h r y s t u s a . Wszy­
scy ł a m i ą się d u c h o w o .
P o d c z a s m o i c h c z t e r e c h p i e l g r z y m e k n i e w i d z i a ł e m człowie­
ka, k t ó r e g o ksiądz K a z i m i e r z b y n i e „ z ł a m a ł " P i s m e m Ś w i ę t y m .
I to nie tylko j e g o zasługa. To bliskość Ziemi Świętej powoduje,
ż e k a ż d y z a c z y n a r o z u m i e ć , j a k i j e s t m a l u t k i w z g l ę d e m historii
i J e z u s a C h r y s t u s a . M ą d r y czy g ł u p i , silny czy słaby - j e s t e ś tyl­
ko człowiekiem. Ksiądz Kazimierz n a m to pokazuje.
J e z u s też m i a ł
swoje w i ę z i e n i e . J a b y ł e m w t y m m i e j s c u . N a
l i n a c h s p u s z c z o n o G o d o l o c h u . P r z y k u t y d o skały, t o r t u r o w a ­
ny, o s a m o t n i o n y . J e g o p i e r w s z e w i ę z i e n i e , „izolatka n a " b r z ó z ­
k a c h " w „Mielęcinie". Nie ma matki, która wytarłaby mu spoco­
n e c z o ł o . N i k t n i e p o d a m u wody. Ś w i ę t y P i o t r w y p a r ł się G o ,
Apostołowie Go opuścili. B e z przyjaciół. O s a m o t n i o n y i nie-
70
winny. I w t e d y j a , o d m i e n i o n y d u c h o w o , p r z y w r ó c o n y życiu
i n a t c h n i o n y mówię księdzu Kaziowi:
„Tu
umarł Słowik,
narodził się Andrzej"
P o d c z a s tej pierwszej p i e l g r z y m k i z a k o c h a ł e m się w Z i e m i
Ś w i ę t e j . O d tej pory, k i e d y k o l w i e k w i e d z i a ł e m , ż e ksiądz K a z i o
prowadzi
pielgrzymkę,
rezygnowałem
ze
wszystkich
dobro­
dziejstw, z o s t a w i a ł e m wszystkie s p r a w y i j e c h a ł e m z N i m , do
mojej u k o c h a n e j Ziemi Świętej. Do tych miejsc, gdzie „narodzi­
ł e m się p o n o w n i e " .
- I l e j e s t świętych e w a n g e l i i ? - p y t a K s i ą d z K a z i m i e r z .
- C z t e r y - i je wyliczam.
- N i e - o d p o w i a d a K s i ą d z . - J e s t i c h p i ę ć . P i ą t ą j e s t Z i e m i a Świę­
ta i ja nauczę Cię Ją kochać.
Czasami
ksiądz
Orzechowski
przyjmował m n i e
w
swoim
p r y w a t n y m p o k o j u w S k o l i m o w i e . B y ł e m w t e d y b a r d z o szczęśli­
wy, b o m o g ł e m p r o w a d z i ć z n i m s w o b o d n ą r o z m o w ę , n i e s k r ę ­
p o w a n y d o s t o j e ń s t w e m kaplicy. P o d c z a s j e d n e j z t a k i c h wizyt
K a z i o p o w i e d z i a ł m i o p r o b l e m i e , j a k i m i a ł a j e d n a z sióstr za­
k o n n y c h , k t ó r e t a m służyły.
- Słuchaj - mówi - m a m problem. Niedługo j a d ę z pielgrzymką
do Z i e m i Świętej, a o k a z u j e się, że j e d n e j z sióstr n i e stać na to.
M a t k a p r z e ł o ż o n a wyraziła z g o d ę n a J e j wyjazd, a l e O n a n i e
m a wystarczająco d u ż o p i e n i ę d z y . B a r d z o c h c i a ł b y m z a b r a ć J ą
z e s o b ą . P o d w u d z i e s t u l a t a c h służby z a k o n n e j s p e ł n i ł o b y się
J e j m a r z e n i e . P r ó b u j ę z b i e r a ć p i e n i ą d z e o d wszystkich, k t ó r z y
tylko m o g l i b y m i p o m ó c . J u ż niewiele m i b r a k u j e .
Czy t y
m ó g ł b y ś mi w t y m p o m ó c ?
- N i e wiem, czy potrafię, bo to m o ż e j a k a ś w y g ó r o w a n a s u m a ?
J a k ą ś niewielką kwotę m ó g ł b y m n a t o przeznaczyć. A O n n a t o :
- Cokolwiek. K a ż d e p i e n i ą d z e się liczą.
O k a z a ł o się, że to „cokolwiek" to była kwota, j a k ą n i e raz wy-
72
Andrzej podczas czytania biblii, Jerozolimie
73
Ślub Andrzeja i Moniki w Jerozolimie
74
d a w a ł e m na p r z e c i ę t n ą kolację w b a r z e . Co więcej, księdzu n i e tyl­
k o , ż e n i e b r a k u j e niewiele, ale j e s z c z e wcale n i e zaczął zbierać. J a
b y ł e m pierwszą osobą, do k t ó r e j zwrócił się z p r o ś b ą . N i e tylko po­
m o g ł e m wtedy tej siostrze, ale j e s z c z e s a m p o j e c h a ł e m z tą piel­
grzymką.
Podczas którejś k o l e j n e j wizyty w S k o l i m o w i e w y d a ł e m się
p r z e d S i o s t r ą M i r i a m , że m u s z ę się spieszyć,
bo w s a m o c h o d z i e
p r z e d b r a m ą ktoś n a m n i e czeka.
- A kto t a m czeka? - pyta S i o s t r a M i r i a m .
- M o j a dziewczyna, n a r z e c z o n a , M o n i k a - o d p o w i a d a m zmieszany.
- O J e z u , to ja nic o t y m n i e wiem, a o n a tyle godzin t a m czeka!
S z y b k o p o b i e g ł a d o księdza K a z i m i e r z a .
- K a z i u , t a m j e g o n a r z e c z o n a M o n i k a czeka, a on tu u nas siedzi.
J a k to jest?
- Szybciutko m i t u j ą przyprowadź, s k o r o t o j e s t T w o j a narzeczo­
na, m u s z ę n a t y c h m i a s t J ą p o z n a ć . L e ć szybko i n i e dyskutuj!
P r z y p r o w a d z i ł e m M o n i k ę i przedstawiłem J ą wszystkim m o i m
przyjaciołom. M o n i k a poskarżyła się, że i l e k r o ć przyjeżdżałem do
Skolimowa, O n a musiała czekać na m n i e w samochodzie przed
b r a m ą . Ksiądz K a z i m i e r z zażądał, ż e b y m o d t e g o r a z u j u ż zawsze
zabierał M o n i k ę z e sobą. M o ż e m y r o z m a w i a ć o s o b n o tylko w e
dwóch, ale M o n i k a m u s i przyjeżdżać z e m n ą . Doszło d o t e g o , ż e
podczas naszych wizyt ksiądz K a z i m i e r z więcej czasu poświęcał
M o n i c e , niż m n i e . Wypytywał J ą , j a k d ł u g o z e sobą jesteśmy, j a k i e
są nasze p l a n y na przyszłość. M o n i k a zdradziła się p r z e d N i m , że
z a m i e r z a m y się p o b r a ć . I wtedy ksiądz K a z i m i e r z z a p r o p o n o w a ł ,
ż e udzieli n a m Ś l u b u p o d c z a s p i e l g r z y m k i d o Z i e m i Świętej.
M o j a trzecia p i e l g r z y m k a . J a d ę z e swoją n a r z e c z o n ą M o n i k ą .
J a k „Pan
B ó g pozwoli"
ksiądz
K a z i m i e r z udzieli n a m ślubu
w m i e j s c u niezwykłym - w N a z a r e c i e , w d o m u J e z u s a Chrystusa.
N i e t a m , gdzie się u r o d z i ł , n i e t a m , gdzie został u k r z y ż o w a n y
75
i zmartwychwstał, ale w m i e j s c u d l a N i e g o najważniejszym - w J e ­
g o d o m u r o d z i n n y m . T a m , gdzie M a r i a została n a t c h n i o n a przez
D u c h a Świętego, a zwiastunem dobrej nowiny był Archanioł Ga­
b r i e l , gdzie r a z e m z J ó z e f e m wychowywali m a ł e g o J e z u s a .
W Polsce załatwiam wszystkie n i e z b ę d n e f o r m a l n o ś c i . N i e
c h c ę , aby nasz ślub b y ł tylko symboliczny. C h c ę , aby to b y ł legal­
ny ślub, h o n o r o w a n y p r z e z K o ś c i ó ł . P i ę t r z ą się t r u d n o ś c i , wyda­
wałoby się n i e d o p o k o n a n i a . M o j a k r y m i n a l n a przeszłość powo­
duje,
że
ambasada
Izraela
zatrzymuje
paszporty
wszystkich
uczestników pielgrzymki.
P r z e z e m n i e n a p i e l g r z y m k ę m a j ą n i e p o j e c h a ć zacni ludzie,
sławni aktorzy, ludzie kultury. P o m a g a mi ksiądz K a z i o i g r o n o j e ­
g o przyjaciół. P o z n a j ę P r y m a s a Polski K a r d y n a ł a J ó z e f a G l e m p a ,
k t ó r e m u m u s z ę t ł u m a c z y ć c a ł ą sytuację. T o wtedy p o z n a j ę Szy­
m o n a S z u r m i e j a , k t ó r e g o i n t e r w e n c j a wystarczyła, żebyśmy o d ­
zyskali p a s z p o r t y i żeby p i e l g r z y m k a doszła do skutku.
Wydawało się, że wszystkie przeszkody m a m y j u ż za sobą, że
spełni się m o j e m a r z e n i e i w d o m u Chrystusa w e z m ę ślub z M o n i ­
ką, k o b i e t ą m o j e g o życia. A u t o k a r e m j e d z i e m y d o Nazaret, n a
miejsce ślubu. W p e w n y m m o m e n c i e na d r o d z e a u t o k a r u pojawia
się o g r o m n y , d w u m e t r o w y wąż. Przejeżdżamy po n i m . S y m b o l dia­
b ł a , g r z e c h u , pozostaje za m n ą . Wyzwoliłem się od złych ludzi, któ­
rzy po raz kolejny próbowali przeszkodzić mi w m o i m szczęściu.
J e s t e ś m y j u ż tak blisko. J e s z c z e chwila i połączymy się w świętym
s a k r a m e n c i e zaślubin. N a g l e pojawia się j e s z c z e j e d n a przeszkoda.
Kustosz bazyliki, której część stanowi d o m Chrystusa, o d m a w i a
podpisania aktu ślubu, bo nie m a m y ze sobą paszportów, k t ó r e zo­
stały w sejfie u Sióstr Elżbietanek. D l a bezpieczeństwa m a m y ze so­
bą tylko k o p i e d o k u m e n t ó w . W tym m o m e n c i e ksiądz Kazimierz
76
Slub Andrzeja i MoniRi w Jerozolimie
77
kładzie na szalę swoje kapłaństwo, mówiąc do kustosza bazyliki:
- O b a j j e s t e ś m y k a p ł a n a m i - j e ż e l i n i e pozwolisz mi udzielić ślu­
b u t y m d w o j g u , t o swoje k a p ł a ń s t w o wyrzuć d o kosza, n i e
będzie o n o nic warte.
I to wystarczyło. O t w i e r a b r a m y kaplicy, z n a j d u j ą c e j się w Świę­
tej G r o c i e N a w i e d z e n i a M a r y i . P r z y d ź w i ę k a c h m u z y k i wchodzi­
my do d o m u C h r y s t u s a i w o b e c n o ś c i p i e l g r z y m ó w - świadków,
ksiądz O r z e c h o w s k i wraz z k s i ę d z e m I r e n e u s z e m i W i k a r i u s z e m
lubelskiej parafii u d z i e l a n a m ślubu.
P o tylu p r z e s z k o d a c h , p r o b l e m a c h , P a n B ó g p o z w a l a m i
wziąć ślub w t a k i m m i e j s c u . W tej m a ł e j g r o c i e , w k t ó r e j żyła r o ­
dzina J e z u s a Chrystusa. Najważniejszym miejscu dla N i e g o i J e ­
g o rodziny. I n a j w a ż n i e j s z y m dla m n i e . M a m swoją w y m a r z o n ą
r o d z i n ę . W z i ą ł e m ślub z u k o c h a n ą k o b i e t ą , k t ó r a p o l a t a c h u r o ­
dzi mi syna.
K t o ś p o w i e : „ M i a ł e ś p i e n i ą d z e , m o g ł e ś załatwić sobie ślub
w d o w o l n y m m i e j s c u na z i e m i " . Ale u w i e r z c i e m i , że n i e wyda­
ł e m a n i grosza, aby t e n związek t a m się uwieńczył. T o B ó g po­
zwolił m i n a to, a b y m p o m i m o p i ę t r z ą c y c h się p r z e s z k ó d wziął
ślub właśnie t a m .
P i ę ć lat p ó ź n i e j k o l e j n a p i e l g r z y m k a . K a n a Galilejska. M i e j ­
sce, w k t ó r y m C h r y s t u s d o k o n u j e s w o j e g o p i e r w s z e g o c u d u - za­
m i e n i a w o d ę w w i n o . Piąta r o c z n i c a m o j e g o ślubu. D o k o n u j e się
k o l e j n y c u d w m o i m życiu - ksiądz O r z e c h o w s k i u d z i e l a mi po­
n o w i e n i a ślubów. M n i e , w i e l k i e m u grzesznikowi, n a w r ó c o n e m u
n a d r o g ę c z ł o w i e c z e ń s t w a i wiary. J e s t w r z e s i e ń 2 0 0 0 r o k u .
T a k j a k ksiądz O r z e c h o w s k i b y ł m o i m z b a w i e n i e m w życiu
poza m u r a m i więziennymi, tak j a byłem J e g o p o m o c ą w j e g o
służbie w i ę z i e n n e j . T e n s z l a c h e t n y c z ł o w i e k p o d j ą ł wyzwanie
78
Każdy z nas ma swoją ścianę płaczu
79
bycia k a p e l a n e m więziennym, podjął p r ó b ę n a w r a c a n i a naj­
większych p r z e s t ę p c ó w , l u d z i b e z wiary i s k r u p u ł ó w . W y o b r a ź ­
c i e s o b i e m s z ę świętą w w i ę z i e n i u . S k a z a ń c y z c a ł e g o w i ę z i e n i a
p r z y c h o d z ą t u n i e p o t o , a b y się m o d l i ć , s p o t k a ć z B o g i e m . O n i
p r z y c h o d z ą t a m , a b y załatwić sprawy, k t ó r y c h n i e załatwią w c e ­
li. P o d c z a s m s z y świętej h a n d l u j e się p a p i e r o s a m i i n a r k o t y k a ­
m i , w y m i e n i a „grypsy", gwałci „ c w e l a " . W i ę ź n i o w i e k ł ó c ą się,
b l u ź n i ą , n i k t n i e z w r a c a u w a g i n a k s i ę d z a i o f i a r ę m s z y świętej.
Z a ł a m a n y ksiądz K a z i o p r z y c h o d z i d o m n i e p o k o l e j n e j wi­
zycie w w i ę z i e n i u i p r o s i o p o m o c . N i e wie, d l a c z e g o n i k t Go n i e
s ł u c h a , n i e wie, j a k m a z t y m i l u d ź m i r o z m a w i a ć . J e s t z a ł a m a n y ,
bliski r e z y g n a c j i . I w t e d y z r o z u m i a ł e m , ż e n a d s z e d ł t e n m o ­
m e n t , kiedy m o g ę chociaż częściowo odpłacić Mu za całe d o b r o ,
j a k i e d l a m n i e d o tej p o r y u c z y n i ł .
- Ze wszystkich więźniów, k t ó r z y są na mszy, wybierz t e g o ,
który
Ci
najbardziej
przeszkadza,
największego
bandytę.
Z a p r o ś g o d o o ł t a r z a i p o w i e d z : „ C h c i a ł b y m , żebyś g r y p s o w a ł
z t e g o m i e j s c a , t a k żeby c i ę wszyscy słyszeli. N i e grypsuj po ci­
c h u , za p l e c a m i kolegi, niegrypsuj j a k tchórz. Grypsuj z pod­
n i e s i o n ą g ł o w ą . J a C i e b i e b a r d z o s z a n u j ę , l u b i ę j a k grypsujesz,
b o p o d o b n o j e s t e ś d z i ę k i t e m u b a r d z i e j szanowany. Ale t e r a z
m i p r z e s z k a d z a s z " . T y l k o p a m i ę t a j , zawsze wybierz t e g o n a j ­
gorszego. J e m u pierwszemu udziel K o m u n i i Świętej, pozwól
aby o n p o d a w a ł o p ł a t e k i n n y m w i ę ź n i o m . P o m i m o t e g o , ż e s ą
t o p r z e s t ę p c y , s ą t o l u d z i e , k t ó r z y m a j ą swoją g o d n o ś ć . U s z a ­
n u j t o . N i e r ó b t e g o , c o r o b i ą służby w i ę z i e n n e . N i e p o n i ż a j
t y c h ludzi, n i e zadawaj i m n i e p o t r z e b n y c h p y t a ń . S t a r a j się i c h
słuchać, bo O n i tego potrzebują.
M o j a r a d a o k a z a ł a się s k u t e c z n a . G d y s p o t k a l i ś m y się p o j a ­
k i m ś czasie ksiądz K a z i m i e r z , p e ł e n e n t u z j a z m u , o p o w i e d z i a ł
80
mi p r z e b i e g m s z y w w i ę z i e n i u .
- Z w r ó c i ł e m się d o n a j b a r d z i e j p r z e s z k a d z a j ą c e g o , żeby m i p o ­
m ó g ł zaprowadzić porządek, ponieważ nie potrafię sobie po­
r a d z i ć . „ C h c i a ł b y m t a k j a k T y g r y p s o w a ć , tylko ż e j a j a k o ka­
p ł a n n i e m o g ę r o b i ć t e g o w taki s p o s ó b j a k Ty. C h c i a ł b y m m ó c
r o b i ć t o j a k o k a p ł a n , n a swój s p o s ó b . N i e c h c i a ł b y m T o b i e
p r z e s z k a d z a ć , ale i T y n i e p r z e s z k a d z a j
mnie.
P o m ó ż mi
w tym. T y grypsujesz, j e s t e ś c z ł o w i e k i e m h o n o r o w y m , m a s z
o b o w i ą z e k p o m a g a ć swoim k o l e g o m " .
O d d a j ą c s z a c u n e k t y m l u d z i o m ksiądz O r z e c h o w s k i stał się
i c h n a j w i ę k s z y m p r z y j a c i e l e m . N i e m u s i a ł j u ż więcej n i k o g o uci­
szać, p r o s i ć o p o m o c . D o p r o w a d z i ł d o t e g o , ż e t o o n i c z e k a l i n a
N i e g o , z n i e c i e r p l i w o ś c i ą oczekiwali n a s t ę p n e j mszy. Wystarczy­
ł o , że uszanował ich o d m i e n n o ś ć , pozwolił im być ludźmi, a nie
tylko w i ę ź n i a m i z a m k n i ę t y m i w k l a t k a c h cel. W t y m tkwi wiel­
kość i m ą d r o ś ć tego człowieka.
81
O d m o m e n t u , k i e d y p o raz o s t a t n i o p u ś c i ł e m m u r y więzien­
n e m i j a d z i e s i ę ć lat. P r z e z t e l a t a b a r d z o wiele z m i e n i ł o się
w m o i m życiu. Z a ł o ż y ł e m szczęśliwą r o d z i n ę , j e s t e m p r z y k ł a d ­
n y m m ę ż e m i o j c e m . D z i ę k i p o m o c y wielu w s p a n i a ł y c h ludzi
p o w r ó c i ł e m d o wiary. Z a ł o ż y ł e m f i r m ę , p r o w a d z ę l e g a l n e i n t e ­
resy. Ale m o j a p r z e s z ł o ś ć k r y m i n a l n a n i e daje s p o k o j u n i e k t ó ­
rym ludziom.
Pada na m n i e podejrzenie udziału w wymuszeniu od znane­
g o b i z n e s m e n a p i ę c i u s e t tysięcy d o l a r ó w . P r o k u r a t o r J e r z y M i e rzewski, m ó j „ d o b r y z n a j o m y " , d e c y d u j e o m o i m t y m c z a s o w y m
aresztowaniu.
Ten
zakompleksiony
człowiek,
bez
sukcesów
w d o t y c h c z a s o w e j k a r i e r z e p r o k u r a t o r s k i e j , d o s t r z e g a szansę n a
jakiś spektakularny sukces, odniesiony m o i m kosztem. Nawet
nie
zadał
sobie
wystarczająco
wiele
trudu,
żeby
dokładnie
s p r a w d z i ć z a s a d n o ś ć s t a w i a n y c h mi zarzutów, ale z g ó r y przesą­
dził o m o j e j w i n i e . A w e d ł u g faktów j a j e s t e m niewinny. M o ż e
tym r a z e m o p o w i e m całą historię nie z krzesła w p o k o j u prze­
s ł u c h a ń w p r o k u r a t u r z e , czy z p o k o j u w i d z e ń w a r e s z c i e na uli­
cy R a k o w i e c k i e j w W a r s z a w i e , ale na ł a m a c h tej książki.
Z n a n y warszawski b i z n e s m e n , n a z w i j m y g o N o w a k , założył
ze w s p ó l n i k i e m firmę, k t ó r a d o s k o n a l e p r o s p e r o w a ł a i przynosi­
ł a d u ż e zyski. S z y b k o zaczęli z a r a b i a ć d u ż e p i e n i ą d z e . W s z y s t k o
szło p o myśli w s p ó l n i k ó w a ż d o m o m e n t u , k i e d y się p o k ł ó c i l i
i p o s t a n o w i l i się r o z s t a ć . Ale n i e m o g l i d o j ś ć do p o r o z u m i e n i a
w sprawie p o d z i a ł u m a j ą t k u spółki. N o w a k o w i p o d z i a ł , j a k i za­
p r o p o n o w a ł j e g o wspólnik, wydał się niesprawiedliwy. P o n i e w a ż
c z u ł się oszukany, zwrócił się do sądu o p o m o c . C h o d z i ł o n i e tyl­
ko o p o d z i a ł m a j ą t k u firmy, ale o fałszowanie d o k u m e n t ó w i in­
n e n a d u ż y c i a , j a k i c h d o p u ś c i ł się w s p ó l n i k N o w a k a . O p i e s z a ł o ś ć
sądu w r o z s t r z y g a n i u t a k i c h spraw s p o w o d o w a ł a , że po kilku la­
t a c h c z e k a n i a n a s ą d o w e r o z s t r z y g n i ę c i e sprawy, N o w a k posta-
82
n o w i ł szukać p o m o c y w p r y w a t n e j firmie, zajmującej się n e g o c j o ­
w a n i e m r o s z c z e ń . I w t e n s p o s ó b trafił do firmy, k t ó r e j ja j e s t e m
w s p ó ł w ł a ś c i c i e l e m . J e s t t o f i r m a działająca l e g a l n i e , z a r e j e s t r o ­
w a n a w sądzie j a k o s p ó ł k a akcyjna, ze wszystkimi n i e z b ę d n y m i
p o z w o l e n i a m i n a p r o w a d z e n i e działalności.
N o w a k złożył w m o j e j f i r m i e o d p o w i e d n i e d o k u m e n t y sądo­
we, p o t w i e r d z a j ą c e J e g o p r a w o d o p o ł o w y m a j ą t k u swojej fir­
my. P r z y j ę l i ś m y z l e c e n i e i u r u c h o m i l i ś m y o d p o w i e d n i ą do ta­
kich przypadków p r o c e d u r ę postępowania. Ponieważ wspólnik
Nowaka nie odpowiadał na nasze pisemne prośby o podjęcie
negocjacji, postanowiłem osobiście, j a k o przedstawiciel mojej
firmy i j e d n o c z e ś n i e oficjalny r e p r e z e n t a n t N o w a k a w n e g o c j a ­
c j a c h ze w s p ó l n i k i e m , s p o t k a ć się z o p o r n y m k l i e n t e m .
J a d ę d o c z ł o w i e k a d o d o m u d o A n i n a , d z w o n i ę d o drzwi, fa­
cet wychodzi na p o d w ó r k o i zaczynamy rozmawiać.
- Przepraszam,
chciałbym
z
Panem
porozmawiać
na t e m a t
P a ń s k i e j firmy. W y n a j ą ł m n i e P a ń s k i w s p ó l n i k N o w a k d o n e ­
g o c j a c j i w s p r a w i e o d z y s k a n i a n a l e ż n e j m u części m a j ą t k u Wa­
szej s p ó ł k i .
- P r o s z ę b a r d z o , z a p r a s z a m p a n a d o d o m u , m o ż e m y n a t e n te­
mat porozmawiać.
- N i e , wie P a n , j a s z a n u j ę P a n a i P a ń s k ą p r y w a t n o ś ć , t o s ą i n t e ­
r e s y i m o ż e o m ó w i l i b y ś m y j e p o z a d o m e m . Z c a ł y m szacun­
k i e m d l a P a n a , c h c i a ł b y m o m ó w i ć t e sprawy b ą d ź w m o i m
b i u r z e , b ą d ź gdzieś n a t e r e n i e n e u t r a l n y m .
U m a w i a m y się n a s p o t k a n i e n a s t ę p n e g o d n i a w „Zajeździe N a ­
p o l e o n " . Ale d ż e n t e l m e n n a s p o t k a n i e n i e przyjeżdża, więc j a d ę
d o N i e g o d o f i r m y , p r o s z ę s e k r e t a r k ę , żeby z a d z w o n i ł a d o sze­
fa i p r z e k a z a ł a mi s ł u c h a w k ę .
- Co ty, m i s i u - m ó w i ę do N i e g o - u m a w i a s z się ze m n ą i n i e
przyjeżdżasz! J a k t y m n i e t r a k t u j e s z ?
83
- O c h p r z e p r a s z a m , j e s t e m t r o s z e c z k ę z a g a n i a n y - z a c z y n a się
tłumaczyć. J e s t e m teraz w
hotelu „Holiday" w restauracji,
m o ż e b y ś m y t a m się s p o t k a l i ?
- D o b r z e , b ę d ę za p ó ł godziny.
Przyjeżdżam, f a c e t t y m r a z e m p r z y c h o d z i n a s p o t k a n i e i zaczy­
namy rozmawiać:
- S ł u c h a j , czy znasz s w o j e g o w s p ó l n i k a , P a n a N o w a k a ? T o s ą
wszystkie p a p i e r y k t ó r e m ó w i ą , ż e m o j a f i r m a m a się zająć
sprawą. A t o j e s t d o k u m e n t k t ó r y m ó w i , ż e j a m a m p r a w o
w J e g o i m i e n i u n e g o c j o w a ć z t o b ą udziały, k t ó r e się J e m u na­
leżą. A t o j e s t z l e c e n i e m o j e g o p r e z e s a , ż e j a r e p r e z e n t u j ę ta­
ką to a t a k ą f i r m ę . Czy t e r a z c h c e s z r o z m a w i a ć o z w r o c i e na­
leżnych Nowakowi pieniędzy?
F a c e t zgadza się o d d a ć p i e n i ą d z e , po c z y m idzie na policję i zgła­
sza p r ó b ę w y m u s z e n i a h a r a c z u w wysokości p ó ł m i l i o n a dolarów.
Twierdzi, ż e g r o ż ę j e m u i j e g o r o d z i n i e i c h c ę g o o k r a ś ć . B e z p r ó ­
by uzyskania wyjaśnień z m o j e j s t r o n y m ó j d o b r y „ z n a j o m y " p r o ­
kurator Mierzewski
wydaje p o l e c e n i e a r e s z t o w a n i a m n i e i osa­
d z e n i a w areszcie na ul. R a k o w i e c k i e j w Warszawie. N i k t n i e bie­
rze p o d u w a g ę stosownych d o k u m e n t ó w , j a k i m i d y s p o n u j e m o j a
firma. Nie są b r a n e p o d uwagę zeznania Nowaka. Dla prokura­
tury w a ż n e j e s t j e d y n i e to, ż e n a z y w a m się „ S ł o w i k " .
84
85
Na r o k trafiam do aresztu, a j u ż po d w ó c h miesiącach u l e g a m
wypadkowi. Prowadzą m n i e na spacer. I d ę swoim k r o k i e m , ni­
gdzie się n i e spieszę. D o w ó d c a z m i a n y p o g a n i a m n i e , żebym szedł
szybciej. W k o ń c u k o p n ą ł m n i e tak m o c n o , że s p a d ł e m ze scho­
dów. U p a d ł e m t a k n i e f o r t u n n i e , ż e n i e m o g ł e m się j u ż p o d n i e ś ć .
„Klawisze" wzięli m n i e na n o s z e i zanieśli do szpitala w i ę z i e n n e ­
go. N i e m o g ł e m się r u s z a ć , o d p a s a w d ó ł b y ł e m sparaliżowany.
P r z e z kilka m i e s i ę c y n i e b a d a m n i e l e k a r z specjalista, k t ó r y
m ó g ł b y stwierdzić, n a ile p o w a ż n y j e s t m ó j stan. S ł u ż b y więzien­
ne p o d e j r z e w a j ą m n i e , że s y m u l u j ę c h o r o b ę . W celi, w k t ó r e j
p r z e b y w a m , z a i n s t a l o w a n a j e s t k a m e r a , k t ó r a c a ł ą d o b ę obser­
wuje m o j e z a c h o w a n i e . W k o ń c u , p o kilku m i e s i ą c a c h l e ż e n i a
w ł ó ż k u i r o b i e n i a w p a m p e r s y , zostaje d o p u s z c z o n y do m n i e le­
k a r z specjalista, k t ó r y stwierdza, że m ó j stan j e s t tak groźny, że
g r o z i m i d o ż y w o t n i paraliż. Należy j a k najszybciej p r z e p r o w a ­
dzić o p e r a c j ę , k t ó r a m o ż e p r z y w r ó c i ć m i w ł a d z ę w n o g a c h . Tyl­
k o szpital „wolnościowy" j e s t p r z y g o t o w a n y d o p r z e p r o w a d z e n i a
t a k i e g o z a b i e g u . T y m c z a s o w e a r e s z t o w a n i e n i e zostaje m i uchy­
l o n e i j a k o więzień, p o d e s k o r t ą policji, zostaję p r z e w i e z i o n y d o
szpitala M S W i A p r z y ulicy W o ł o s k i e j w Warszawie.
Po d o k ł a d n y m b a d a n i u przy p o m o c y tomografii kompute­
rowej lekarze p o d e j m u j ą decyzję o natychmiastowej operacji.
I c h z d a n i e m j e s t o n a o p ó ł r o k u s p ó ź n i o n a . O p e r a c j a trwa kil­
k a g o d z i n . U s u n i ę t o m i dwa dyski, n a p o z i o m i e L 4 i L 5 . O p e ­
r a c j a u d a ł a się, a l e j a n a d a l n i e m o g ę c h o d z i ć , n i e t r z y m a m m o ­
czu.
L e ż ę n a O I O M - i e . C a ł y o d d z i a ł j e s t o b s t a w i o n y p r z e z funk­
c j o n a r i u s z y s p e c j a l n e j j e d n o s t k i a n t y t e r r o r y s t y c z n e j , t a k zwa­
n y c h „ c z a r n y c h " . W p e ł n y m u z b r o j e n i u , z o d b e z p i e c z o n y m i ka­
r a b i n a m i , c z u w a j ą p r z y m o i m ł ó ż k u . N a sali o b o k leży ż o n a p r o ­
fesora Religi, w następnym dziecko senatora Romaszewskiego.
86
Wszyscy o d w i e d z a j ą c y b l i s k i c h , b ę d ą c y c h w b a r d z o c i ę ż k i m sta­
n i e , m a j ą p r o b l e m y z d o s t a n i e m się n a o d d z i a ł .
J e s t wigilia B o ż e g o
Narodzenia, jestem
kilka godzin p o
o p e r a c j i , m ó j s t a n j e s t c i ę ż k i . P r z y c h o d z i d o m n i e k a p e l a n szpi­
talny, ksiądz j e z u i t a , i c h c e m i u d z i e l i ć k o m u n i i świętej. „ C z a r ­
n i " n i e c h c ą G o d o m n i e d o p u ś c i ć . S t o j ą tuż p r z y ł ó ż k u z o d ­
b e z p i e c z o n y m i k a r a b i n a m i i n i e p o z w a l a j ą k s i ę d z u zbliżyć się
do m n i e . A ksiądz z w r a c a się do n i c h w te słowa: " S ł u c h a j c i e ,
w y m a c i e swoje p r a w a , a j a m a m o b o w i ą z e k u d z i e l i ć k o m u n i i
świętej c z ł o w i e k o w i , k t ó r y t e g o o d e m n i e ż ą d a . J e ż e l i c h c e c i e
m n i e p o w s t r z y m a ć , t o m n i e a r e s z t u j c i e . J a m u s z ę s p e ł n i ć swo­
j ą p o w i n n o ś ć w o b e c w i e r n e g o " . P o d s z e d ł d o m n i e i b e z słowa
udzielił mi k o m u n i i .
N a s t ę p n e g o d n i a p o w r ó c i ł d o m n i e i zaczął m n i e wypytywać
o m o j ą sytuację.
- Co ty, c z ł o w i e k u z r o b i ł e ś , że w taki s z c z e g ó l n y s p o s ó b j e s t e ś
p i l n o w a n y ? J e s z c z e n i g d y n i e w i d z i a ł e m t u tylu p o l i c j a n t ó w
i to p o p r z e b i e r a n y c h w t a k i e d z i w n e s t r o j e , z k a r a b i n a m i w r ę ­
kach.
- N i e z r o b i ł e m , p r o s z ę księdza, n i c z ł e g o . N i k o g o n i e z a b i ł e m ,
n i k o g o nie zgwałciłem. J a k n o r m a l n y człowiek prowadziłem
firmę
i
na
skutek
nieporozumienia
zostałem
oskarżony.
J a n a w e t n i e j e s t e m skazany, j e s t e m t y l k o t y m c z a s o w o a r e s z ­
towany.
- To n i e m o ż l i w e , s y n u .
- S k o r o ksiądz twierdzi, ż e t o n i e m o ż l i w e , t o m o ż e ksiądz j e s t
z U O P ? N i e c h ksiądz o n i c w i ę c e j m n i e n i e pyta. J a n i e b ę d ę
k s i ę d z u n i c z e g o o p o w i a d a ł , j a się p o p r o s t u w y s p o w i a d a m .
W t e d y ksiądz b ę d z i e m u s i a ł m i u w i e r z y ć .
W y s p o w i a d a ł e m się w t e d y t e m u j e z u i c i e , w y z n a ł e m m u swoje
grzechy, o p o w i e d z i a ł e m c a ł ą p r a w d ę o m n i e . Z a d a ł m i tylko
87
j e d n o p y t a n i e - czy żałuję z a swoje g r z e c h y ? O d p o w i e d z i a ł e m ,
ż e tak. O b i e c a ł przyjść n a s t ę p n e g o d n i a .
N a s t ę p n e g o d n i a ksiądz p r z y n i ó s ł m i książkę. P r z e c z y t a ł e m
j ą p r z e z j e d n ą n o c . K s i ą ż k a t a opisywała p r z y p a d e k m o r d e r c y ,
k t ó r e g o K o ś c i ó ł p o wielu l a t a c h p o s t a n o w i ł b e a t y f i k o w a ć . C z ł o ­
w i e k t e n , p o m i m o z b r o d n i , k t ó r e j d o k o n a ł i n i e u c h r o n n o ś c i ka­
ry, został r o z g r z e s z o n y i w z n i e s i o n y na p i e d e s t a ł wiary. Ż a ł o w a ł
s w o j e g o c z y n u i do k o ń c a swoich d n i w i e r z y ł w z r o z u m i e n i e
i przebaczenie.
J a też n i e p o w i n i e n e m r e z y g n o w a ć , p o d d a w a ć się n i e b ę d ą c
m o r d e r c ą . P o w i n i e n e m wierzyć w z r o z u m i e n i e
i sprawiedli­
w o ś ć i do k o ń c a walczyć o p r a w d ę . M o j e p r z e w i n i e n i a są n i e p o ­
r ó w n y w a l n e z e z b r o d n i ą t a m t e g o c z ł o w i e k a , ale t o , c o p o w i n n o
n a s ł ą c z y ć , to n a d z i e j a i wiara. M i a ł e m u w i e r z y ć w siebie i wal­
czyć o s p r a w i e d l i w o ś ć .
Wspomniany
wcześniej
prokurator
Mierzewski,
pomimo
s p r z e c i w ó w specjalistów s z p i t a l n y c h , u p i e r a się p r z y przewiezie­
n i u m n i e d o szpitala w i ę z i e n n e g o . W t y d z i e ń p o o p e r a c j i przy­
syła s ą d o w ą k o m i s j ę l e k a r s k ą . K o m i s j a l e k a r s k a , w s k ł a d k t ó r e j
w c h o d z i l e k a r z i n t e r n i s t a , g i n e k o l o g i c h i r u r g plastyczny, k a ż ą
mi klęczeć na krześle i palcami u rąk dotykać podłogi. D o p i e r o
interwencja o r d y n a t o r a oddziału uratowała m n i e od paraliżu,
który groził mi po takim „badaniu". Po miesiącu wracam do
szpitala w i ę z i e n n e g o . N a d a l n i e c h o d z ę , r o b i ę p o d siebie. Dzie­
więć m i e s i ę c y o d w y p a d k u sędzia p r o w a d z ą c a s p r a w ę p o d e j m u ­
j e d e c y z j ę o u c h y l e n i u a r e s z t u , gdyż m ó j stan z d r o w i a o r a z
przebieg
śledztwa
m n i e w areszcie.
88
nie
pozwalają
na
dalsze
przetrzymywanie
Kolejni ludzie oskarżani w tak zwanej aferze pruszkowskiej
trafiają d o a r e s z t u . W s z y s t k i e o s k a r ż e n i a o p i e r a j ą się n a d o ­
m n i e m a n i a c h , p r o k u r a t o r n i e j e s t w s t a n i e p r z e d s t a w i ć t y m lu­
d z i o m ż a d n y c h k o n k r e t n y c h zarzutów. W s z e l k i m i s p o s o b a m i
p r ó b u j e się z n a l e ź ć d o w o d y i c h p r z e s t ę p c z e j d z i a ł a l n o ś c i .
T r u d n o j e s t n i e k t ó r y m l u d z i o m p o g o d z i ć się z f a k t e m , ż e by­
li p r z e s t ę p c y p r o w a d z ą dzisiaj życie u c z c i w y c h , s p o k o j n y c h oby­
wateli. L u d z i e c i p r o w a d z ą l e g a l n e interesy, p ł a c ą p o d a t k i , dzię­
k i swojej p r z e d s i ę b i o r c z o ś c i b o g a c ą się. P o l a t a c h b ł ą d z e n i a p o ­
trafili z n a l e ź ć swoje m i e j s c e w s p o ł e c z e ń s t w i e . Z a k ł a d a j ą rodzi­
ny, z g o d n i e w y c h o w u j ą dzieci. S ą t o l u d z i e , k t ó r z y z a swoje b ł ę ­
d y c z ę s t o zapłacili b a r d z o w y s o k ą c e n ę . S w o j e g r z e c h y o d k u p i l i
w i e l o l e t n i m i w y r o k a m i , l a t a m i izolacji w b a r d z o c i ę ż k i c h w a r u n ­
k a c h u t r a t y w o l n o ś c i i p o n i ż e n i a . N i e m o g ą c a ł e życie o d p o w i a ­
dać za raz p o p e ł n i o n e przewinienia.
A l e są l u d z i e , d l a k t ó r y c h i c h szczęście i d o b r o b y t są solą
w o k u . M ó g ł b y m w s k a z a ć p r z y n a j m n i e j kilku t a k z w a n y c h stró­
żów p r a w a ,
chorobliwie ambitnych prokuratorów,
którzy za
p u n k t h o n o r u stawiają sobie p o z b a w i e n i e w o l n o ś c i t a k i e g o czy
i n n e g o c z ł o w i e k a t y l k o d l a t e g o , że k i e d y ś b y ł p r z e s t ę p c ą , a dzi­
siaj żyje w l u k s u s i e , j e ź d z i d o b r y m s a m o c h o d e m , w a k a c j e spę­
d z a z a g r a n i c ą , dzieci p o s y ł a d o n a j l e p s z y c h szkół. C z ł o w i e k o w i ,
który przesiąknięty j e s t ideałami wyczytanymi w prawniczych
książkach, k t ó r y g n i e ź d z i się z r o d z i n ą w m a ł y m m i e s z k a n k u
w k o m u n a l n y m b l o k u , żyje od wypłaty do wypłaty, a j e d n o c z e ­
śnie n a c o d z i e ń o b c u j e z b o g a c t w e m i n n y c h ludzi,
trudno jest
p o g o d z i ć się z f a k t e m , że wczorajsi p r z e s t ę p c y dzisiaj c i e s z ą się
s z c z ę ś c i e m i d o b r o b y t e m . D l a t a k i c h ludzi p r z e s t ę p c a m u s i b y ć
p o t ę p i o n y n a wieki. I n i e j e s t t o n a w e t kwestia p r z e b a c z e n i a , ale
z r o z u m i e n i a faktu, ż e z a o d k u p i o n e winy n i e m o ż n a o d p o w i a ­
d a ć p r z e z c a ł e życie.
89
I nagle tym ludziom wpada w r ę c e „Masa", gwałciciel i mor­
derca, który oczerniając innych chce uniknąć odpowiedzialno­
ści z a swoje p r z e s t ę p s t w a . O n , w i e l o k r o t n y gwałciciel, m o r d e r ­
c a i sadysta, w i e l o l e t n i n a r k o m a n , n i g d y n i e z o s t a ł p r z e z ś r o d o ­
wisko p r z e s t ę p c z e z a a k c e p t o w a n y . P r z e s t ę p c z y k o d e k s h o n o r o ­
wy w najwyższym s t o p n i u p o t ę p i a gwałcicieli, na r ó w n i z p e d o ­
filami czy k o n f i d e n t a m i .
„Masa" nigdy nie m ó g ł być tolerowany przez środowisko
p r z e s t ę p c z e . D o p ó k i z a j m o w a ł się k r a d z i e ż a m i czy r o z b o j a m i
b y ł p o s p o l i t y m k r y m i n a l i s t ą , ale w m o m e n c i e , k i e d y u j a w n i ł się
ze
swoimi
dewiacjami
seksualnymi,
został przez
środowisko
p r z e s t ę p c z e p o t ę p i o n y i w y r z u c o n y p o z a j e g o m a r g i n e s . Wyda­
wało
mu
się,
że
mordując
swojego
najlepszego
przyjaciela
„ K i e ł b a s ę " z a j m i e j e g o p o z y c j ę , p r z e j m i e J e g o i n t e r e s y i stanie
się o s o b ą s z a n o w a n ą . T a k a z b r o d n i a n i e m o g ł a b y ć w środowi­
sku p r z e s t ę p c z y m p r z e b a c z o n a .
„Masa" zamordował człowieka, który był j e g o przyjacielem,
k t ó r e m u zawdzięczał wszystko, co w życiu osiągnął,. G d y b y n i e
„ K i e ł b a s a " , „ M a s a " p r a w d o p o d o b n i e b y ł b y d o dzisiaj d r o b n y m
z ł o d z i e j a s z k i e m , większość życia s p ę d z a j ą c y m w w i ę z i e n i u , gdyż
j e g o p r y m i t y w i z m i p r o s t o t a n i e pozwoliłyby m u z o s t a ć d o b r y m
złodziejem. J e g o miejsce było p o ś r ó d takich j a k o n kryminali­
stów', o k r a d a j ą c y c h b i e d n y c h , b e z b r o n n y c h ludzi tylko p o to,
aby z r a b o w a n e p i e n i ą d z e zaraz p r z e p i ć i p r z e w ą c h a ć .
90
D z i e s i ę ć lat t e m u P r u s z k ó w b y ł j e d n ą z wielu n i c z y m n i e wy­
r ó ż n i a j ą c y c h się p o d w a r s z a w s k i c h m i e j s c o w o ś c i . N i k t w P o l s c e
n i e m ó w i ł w t e d y o mafii czy z o r g a n i z o w a n e j p r z e s t ę p c z o ś c i . Po
p r z e m i a n a c h u s t r o j o w y c h , k t ó r e w t y m czasie nastąpiły i otwar­
c i u g r a n i c przyszła m o d a n a „ z a c h ó d " , wszystko c o k o j a r z y ł o się
z „ z a c h o d e m " i wolnym r y n k i e m było m o d n e , ciekawe, lepsze.
T o w t e d y m e d i a zaczęły używać słowa m a f i a d l a j a k i c h k o l ­
w i e k d z i a ł a ń p r z e s t ę p c z y c h . P o m i m o , ż e m a ł o kto r o z u m i a ł zna­
c z e n i e t e g o o k r e ś l e n i a , używali g o wszyscy. D z i e n n i k a r z o m m a ­
f i a b y ł a p o t r z e b n a , żeby w i a d o m o ś c i o m n a d a ć p o s m a k s e n s a c j i
i l e p i e j j e s p r z e d a ć ; policji, żeby u z y s k a ć d o d a t k o w e f u n d u s z e
n a walkę z e z o r g a n i z o w a n ą
przestępczością.
P r z e c i ę t n y telewidz i c z y t e l n i k g a z e t u w i e r z y ł w i s t n i e n i e m a ­
f i i . L u d z i e zaczęli się b a ć . W y k r e o w a n o m a f i ę p r u s z k o w s k ą , póź­
niej wołomińską. Pisano o wojnie między tymi mafiami, podkła­
d a n i u b o m b , m o r d e r s t w a c h n a z l e c e n i e . S t r a s z o n o ludzi zwyrodnialcami wyrzucającymi przez o k n a niemowlęta, robieniu
w i e r t a r k ą d z i u r w k o l a n a c h t o r t u r o w a n y c h ofiar.
A tak n a p r a w d ę w P o l s c e mafii n i g d y n i e b y ł o i n i e m a . Że­
b y m o ż n a b y ł o m ó w i ć o mafii, m u s i e l i b y ś m y m i e ć d o c z y n i e n i a
z organizacją o ustalonej
hierarchii,
posiadającej
możliwość
w p ł y w a n i a n a r z ą d z e n i e p a ń s t w e m p o p r z e z p r z e k u p i o n y c h po­
lityków, z a r z ą d z a j ą c e j b a n k a m i , wpływającej n a m e d i a , o b r a c a ­
jącej olbrzymimi pieniędzmi, mającej koneksje międzynarodo­
we.
W Polsce m o ż e m y j e d y n i e mówić o przestępcach,
k t ó r z y się
z n a j ą i k t ó r z y się w z a j e m n i e r e s p e k t u j ą . J e ż e l i d w ó c h złodziei
przekupuje na granicy celnika i przemyca T I R - a z alkoholem,
t o p r a s a n a z y w a t o k o l e j n y m d z i a ł a n i e m mafii. J e ż e l i kilku zło­
dziei o k r a d a h u r t o w n i ę p a p i e r o s ó w , t o z d a n i e m p o l i c j i z r o b i ł a
91
Andrzej z „Pershingiem'
92
t o m a f i a , k t ó r a m a wpływy n a d a n y m t e r e n i e . M a f i ą n a z y w a
się k i l k u m ł o d y c h , o s t r z y ż o n y c h n a ł y s o osiłków, k t ó r z y n a
s w o i m o s i e d l u w y m u s z a j ą o k u p o d w ł a ś c i c i e l i s k l e p ó w czy r e ­
stauracji.
To dziennikarze i policjanci wykreowali „Masę", „Pershin­
g a " czy „ S ł o w i k a " n a p r z y w ó d c ó w t a k z w a n e j m a f i i . T o t y l k o
w i c h w y o b r a ż e n i a c h i na i c h u ż y t e k l u d z i e ci k i e r u j ą o r g a n i ­
zacjami przestępczymi.
J e s z c z e r a z p r z e n i e ś m y się d o p o c z ą t k u l a t d z i e w i ę ć d z i e s i ą ­
t y c h . N i k t n i e n a z y w a ł w t e d y P r u s z k o w a s t o l i c ą p o l s k i e j mafii
i n i k t n i e słyszał j e s z c z e o „ K i e ł b a s i e " , z w a n y m t a k o d n a z w i s k a
Kiełbiński.
B y ł t o m ł o d y , a m b i t n y c h ł o p a k , p e ł e n fantazji i cie­
k a w y c h p o m y s ł ó w , d l a k t ó r e g o r o d z i n n y P r u s z k ó w n i e b y ł wy­
m a r z o n y m m i e j s c e m d o s p ę d z e n i a r e s z t y życia. „ K i e ł b a s ę " cią­
g n ę ł o d o w i e l k i e g o świata, c h c i a ł p o z n a ć i n n e , c i e k a w e ż y c i e .
Z a c z ą ł p o j a w i a ć się w W a r s z a w i e . N a d y s k o t e k a c h p o z n a w a ł
r ó ż n y c h l u d z i z e ś w i a t k a p r z e s t ę p c z e g o stolicy. D z i ę k i swoje­
m u u r o k o w i o s o b i s t e m u i w r o d z o n e j i n t e l i g e n c j i z o s t a ł szybko
przez nich zaakceptowany i dopuszczony do interesów. Zaczął
z a r a b i a ć d u ż e , j a k n a ó w c z e s n e czasy, p i e n i ą d z e .
I w t e d y p r z y j e g o b o k u p o j a w i a się „ M a s a " . S w o j e j d u ż e j
p o s t a c i i g ł u p o c i e z a w d z i ę c z a swój p s e u d o n i m .
Początkowo
j e s t o c h r o n i a r z e m „ K i e ł b a s y " , a z c z a s e m z o s t a j e J e g o przyja­
c i e l e m . „ K i e ł b a s a " p o k a z u j e m u Warszawę, zabiera d o dysko­
t e k i , p r z y „ K i e ł b a s i e " p o r a z p i e r w s z y widzi d o l a r a , p o z n a j e
pierwszą dziewczynę, wyjeżdża za g r a n i c ę . T e n prymityw, któ­
r y n i e p o t r a f i ł z d o b y ć z a w o d u h y d r a u l i k a , widzi i n n y świat,
p o z n a j e l u d z i , k t ó r z y s t a n o w i ą a w a n g a r d ę ó w c z e s n e g o świata
przestępczego.
93
B y ł w i e l k i i g ł u p i , a l e m i a ł d u ż o szczęścia. K t ó r e g o ś d n i a
zatelefonował do m n i e z p r o p o z y c j ą spotkania i o m ó w i e n i a
k o n k r e t n e j r o b o t y . U m ó w i l i ś m y się w h o t e l u W e r a w W a r s z a ­
wie n a t a k z w a n e ś n i a d a n i e w i e d e ń s k i e . O ile d o b r z e p a m i ę ­
t a m , m i e l i ś m y się s p o t k a ć w p o ł u d n i e , b o j a k w i a d o m o , p r z e d
g o d z i n ą j e d e n a s t ą a n i n i k o g o się n i e o k r a d a , a n i n i e załatwia
interesów.
S p o t y k a m y się n a ś n i a d a n i u , j e m y j a j k a p o w i e d e ń s k u , pije­
my kawę i r o z m a w i a m y o i n t e r e s a c h . I w t e d y z j e g o s t r o n y pa­
d a p r o p o z y c j a k o n k r e t n e j pracy. „ M a s a " i n f o r m u j e m n i e , ż e m a
d o w y k o n a n i a p e w n e z l e c e n i e . „ R o b o t a " t a p o l e g a ł a n a tym, ż e
n a l e ż a ł o n a p a ś ć n a f a c e t a i z a b r a ć m u p a k u n e k , k t ó r y m i a ł wa­
żyć p o n a d d w a d z i e ś c i a k i l o g r a m ó w . „ M a s a " m i a ł o b e z w ł a d n i ć
faceta, p r z y d u s i ć g o , a m o i m z a d a n i e m m i a ł o b y ć c h w y c i ć ważą­
c ą o k o ł o d w u d z i e s t u k i l o g r a m ó w p a c z k ę i j a k najszybciej u c i e c
z nią z miejsca napadu.
Był j e d e n warunek.
Napadu należało dokonać dokładnie
w t a k i s p o s ó b , j a k t e g o życzył s o b i e z l e c e n i o d a w c a . F a c e t a n i e
m o ż n a b y ł o zastrzelić czy p o s t r a s z y ć p i s t o l e t e m , z r a n i ć n o ż e m
czy c i ę ż k o p o b i ć . N a l e ż a ł o o b e z w ł a d n i ć go w taki s p o s ó b , żeby
n i e stała m u się ż a d n a większa k r z y w d a i możliwie j a k najszyb­
ciej o d e b r a ć m u p r z e s y ł k ę .
„ M a s a " j a k o c z ł o w i e k n i e z w y k l e silny d o s k o n a l e n a d a w a ł się
d o tej r o b o t y . B y ł o g r o m n y m f a c e t e m o n i e s p o t y k a n e j sile, tak
więc p r z y d u s z e n i e faceta, n a w e t gdyby n i e b y ł u ł o m k i e m , n i e
stanowiłoby dla n i e g o ż a d n e g o p r o b l e m u . Ja natomiast w owym
czasie u c h o d z i ł e m w ś r o d o w i s k u za najszybszego złodzieja. B y ­
ł e m m ł o d y , wysportowany, s y s t e m a t y c z n i e ć w i c z y ł e m n a siłow­
ni. W a ż y ł e m n i e w i e l e p o n a d s i e d e m d z i e s i ą t k i l o g r a m ó w , a wy­
c i s k a ł e m s z t a n g ę w a ż ą c ą sto sześćdziesiąt k i l o g r a m ó w . N i k t n i e
94
b y ł w stanie złapać m n i e w razie ucieczki z m i e j s c a kradzieży. Po
tym, c o usłyszałem o d „ M a s y " p o m y ś l a ł e m sobie, ż e n i e m a prost­
szej r o b o t y na świecie. P o t r z e b o w a ł e m p i e n i ę d z y i b y ł e m zdecy­
d o w a n y z r o b i ć t e n „skok" z „ M a s ą " .
U m ó w i l i ś m y się n a n a s t ę p n y d z i e ń n a o g l ę d z i n y miejsca na­
p a d u . Pamiętam", ż e było t o n a D o l n y m M o k o t o w i e , n a k t ó r y m ś
z p o d w ó r e k przy ulicy S t ę p i ń s k i e j . T r u d n o mi dzisiaj d o k ł a d n i e
określić to miejsce. „ M a s a " ze s z c z e g ó ł a m i o p o w i a d a mi, w j a k i c h
o k o l i c z n o ś c i a c h m a m y d o k o n a ć n a p a d u . F a c e t przyjedzie tak­
sówką, przejdzie na u k o s p r z e z p o d w ó r k o , m i n i e ś m i e t n i k i znik­
n i e w j e d n e j z klatek s c h o d o w y c h . W r ę k u b ę d z i e niósł d u ż ą pacz­
kę owiniętą w szary p a p i e r p a k o w y i o b w i ą z a n ą s z n u r k i e m , t a k ą
j a k i e najczęściej n a d a j e się n a p o c z c i e . P a c z k a m a ważyć o k o ł o
dwudziestu kilogramów, a w ś r o d k u ma b y ć m i l i o n d o l a r ó w a m e ­
r y k a ń s k i c h . F a c e t a z a a t a k u j e m y k o ł o ś m i e t n i k a . „ M a s a " g o obez­
władni, a ja z p a c z k ą u c i e k n ę do z a p a r k o w a n e g o w pobliżu s a m o ­
c h o d u . G d y usłyszałem, j a k ą ilość p i e n i ę d z y m a m y u k r a ś ć , n a
chwilę m n i e zatkało. J e s z c z e w życiu n i e widziałem takiej sumy.
T a k a k u p a forsy, n i e s i o n a w zwykłej p a c z c e p r z e z faceta bez
ż a d n e j obstawy? Wydawało mi się to dziwne, a nawet p o d e j r z a n e .
Z a c z y n a m n a c i s k a ć „ M a s ę " , żeby powiedział mi, co to są za pie­
niądze. Straszę, że wycofam się ze spółki. I wtedy „ M a s a " m ó w i
m i p r a w d ę : - D o b r z e , p o w i e m c i to, c o j a w i e m . T y l k o obiecaj mi,
że n i g d y w życiu n i e powiesz o tym wszystkim „ K i e ł b a s i e " . On nie
m o ż e się o n i c z y m dowiedzieć. R a z w m i e s i ą c u specjalny k u r i e r
t r a n s p o r t u j e te p i e n i ą d z e p o c i ą g i e m z Rosji. Na D w o r c u C e n t r a l ­
n y m wsiada w taksówkę, j e d z i e n a M o k o t ó w n a ulicę S t ę p i ń s k ą ,
i po wyjściu z taksówki p r z e b y w a d r o g ę , k t ó r ą ci p r z e d chwilą po­
k a z a ł e m . S ą t o p i e n i ą d z e p r z e z n a c z o n e dla p o l s k i c h szpiegów (?),
p r a c u j ą c y c h dla K G B . R o b i ą tak o d lat i j e s z c z e n i g d y n i e zdarzy­
ło się, żeby ktoś ich o k r a d ł .
9f>
96
W r ó c i ł e m do d o m u . C a ł y czas d r ę c z y ł a m n i e myśl, o co w t y m
wszystkim c h o d z i ? J e z u , c o j a r o b i ę , p r z e c i e ż u n i c h n i e m a „pomiłuj", nie ma przebaczenia. A to j e s t równoznaczne z k a r ą
ś m i e r c i . T a k a duża s u m a i to w d o d a t k u u k r a d z i o n a s ł u ż b o m spe­
c j a l n y m b y ł e g o Związku R a d z i e c k i e g o . O nie, na p e w n o w to n i e
wchodzę!
N i e m o g ł e m s p a ć p r z e z dwie n o c e . A u t e n t y c z n i e przestraszy­
ł e m się. Z a c z ą ł e m szukać wymówki, żeby wycofać się ze sprawy.
P o r a z pierwszy o t r z y m a ł e m wizę a m e r y k a ń s k ą . W y m ó w i ł e m się
wyjazdem do S t a n ó w Z j e d n o c z o n y c h i faktycznie w y j e c h a ł e m .
G d y p o kilku m i e s i ą c a c h w r ó c i ł e m z e Stanów, s k o n t a k t o w a ł
się ze m n ą m ó j przyjaciel, świętej p a m i ę c i Zbyszek „ K a j t u ś " z L u ­
blina. Mówi do m n i e :
- S ł u c h a j , magister, j a k i e ś „ r u s k i e " się tu k r ę c ą , dotarli do m n i e
i j e s t okazja z a r o b i ć .
- No p r o b l e m , dawaj ich tu na dywanik, to p o g a d a m y .
S p o t k a n i e się o d b y ł o . „ R u s k i e " i n f o r m u j ą m n i e , ż e kilka miesięcy
t e m u n a i c h człowieka n a p a d l i j a c y ś n i e z n a n i ludzie i zrabowali
m u d u ż ą s u m ę pieniędzy.
- No d o b r z e , ale j a k d u ż ą s u m ę p i e n i ę d z y ? - p y t a m z zacieka­
wieniem.
- Ponad dwanaście milionów dolarów - p a d a odpowiedź.
Następuje
dłuższa chwila m i l c z e n i a . J e s t e m zaskoczony.
Nie
wiem, co p o w i e d z i e ć . Czy m a m w to uwierzyć? Czy j e s t to fakt au­
t e n t y c z n y ? A m o ż e to tylko jakaś „ p o d p u c h a " ? P o n a d dwanaście
m i l i o n ó w d o l a r ó w - te myśli n i e d a j ą mi s p o k o j u . Zaczynają mi
opowiadać, w j a k i sposób pieniądze mogły być zrabowane. J e c h a ł
człowiek taksówką, wysiadł n a D o l n y m M o k o t o w i e , szedł d o do­
m u , ktoś g o n a p a d ł , z a b r a ł m u p i e n i ą d z e . N a t y c h m i a s t uświado­
m i ł e m sobie, ż e t o j e s t t a s a m a r o b o t a , k t ó r ą p r o p o n o w a ł m i
„ M a s a " . T y l k o że w t e d y on m ó w i ł mi o m i l i o n i e dolarów. A to
97
było dwanaście milionów! W tym m o m e n c i e wiedziałem j u ż , że
„Masa" zrobił t e n skok bez mojej pomocy. Chcieli, żebym prze­
p r o w a d z i ł swoje p r y w a t n e śledztwo i ustalił, czy n a p a d u t e g o
d o k o n a l i p o l s c y p r z e s t ę p c y , c z e g o o n i t a k b a r d z o się n i e obawia­
j ą , czy m o ż e z r o b i ł t o k o n t r w y w i a d p o l s k i l u b j e s z c z e i n n e g o
kraju.
P o p r o s i ł e m o t y d z i e ń d o n a m y s ł u . J e s z c z e w t e d y n i e wie­
działem dokładnie, z kim m a m do czynienia. Gdy po tygodniu
s p o t k a l i ś m y się p o n o w n i e , byli j u ż b a r d z i e j r o z m o w n i . W e d ł u g
ich rozeznania ja najlepiej z n a m polskie środowisko przestęp­
c z e i j a n a j l e p i e j b ę d ę n a d a w a ł się d o w y j a ś n i e n i a tej sprawy.
Przedstawili
się j a k o
wysłannicy
służb
specjalnych
byłego
Związku R a d z i e c k i e g o i z a p r o p o n o w a l i m i k o n k r e t n e p i e n i ą d z e
z a w s p ó ł p r a c ę . W t e d y z r o z u m i a ł e m p o w a g ę sytuacji. S ł u ż b y
s p e c j a l n e o b c e g o p a ń s t w a p r o p o n u j ą m i w s p ó ł p r a c ę . T o n i e był
p r z y p a d e k , że zwrócili się z tą p r o p o z y c j ą a k u r a t do m n i e . T r a k ­
towali m n i e b a r d z o p o w a ż n i e . D u ż o w c z e ś n i e j m u s i e l i „prze­
świetlić" cały m ó j życiorys i u z n a l i m n i e z a o s o b ę n a tyle o d p o ­
wiedzialną, że m o ż n a mi powierzyć taką t a j e m n i c ę .
W i e d z i a ł e m , ż e m a m d o c z y n i e n i a z f a c h o w c a m i najwyższej
klasy. G d y b y n i e t o , ż e m o i z l e c e n i o d a w c y o f i c j a l n i e przedstawi­
li się, w życiu n i e d o m y ś l i ł b y m się, z k i m m a m do c z y n i e n i a . M ó ­
wili d o s k o n a ł ą polszczyzną, b e z
cienia rosyjskiego akcentu.
W czasie w i e l o k r o t n y c h s p o t k a ń , w z a l e ż n o ś c i od sytuacji, raz
r o z m a w i a l i z e m n ą j a k d o s k o n a l e w y k s z t a ł c e n i ludzie, i n n y m
r a z e m j a k m o i k o l e d z y z p o d w ó r k a czy l u d z i e , k t ó r z y k i l k a lat
spędzili w w i ę z i e n i u . N i e z w y k l e e l a s t y c z n i i k o m p e t e n t n i .
Podjąłem współpracę. Od początku znałem odpowiedź na
s t a w i a n e p r z e z n i c h p y t a n i a . M o i m c e l e m stało się
chronienie
„Masy". M o g ł e m p r z y n a j m n i e j częściowo b y ć na bieżąco w prze-
98
b i e g u śledztwa, a p r z y n a j m n i e j w m i a r ę możliwości k i e r o w a ć je na
fałszywe tropy, aby p r z y n a j m n i e j w t e n sposób p o m ó c „ M a s i e " . Do
tej p o r y był w o b e c m n i e lojalny, a m ó j k o d e k s h o n o r o w y i p o c z u ­
cie uczciwości nakazywały p o m ó c k o l e d z e . U j a w n i e n i e g o j a k o
sprawcy n a p a d u t o p o d p i s a n i e n a n i e g o wyroku śmierci. Ale n a
siebie również. N i e m ó g ł b y żyć człowiek, który wiedział, kto zabił
„ M a s ę " i dlaczego. O n i nigdy n i e pozostawiają po sobie ż a d n y c h
śladów.
P o latach d o w i e d z i a ł e m się, j a k potraktowali człowieka, który
niósł wtedy p a c z k ę . P o d e j r z e w a n o go o współudział w n a p a d z i e
i t o r t u r a m i p r ó b o w a n o z m u s i ć g o d o m ó w i e n i a . D o p i e r o gdy
u c i ę t o mu d ł o ń , a on dalej n i e przyznawał się do winy u z n a n o , że
n a w e t kilka m i l i o n ó w d o l a r ó w n i e j e s t warte takiej ceny. Tylko to
u r a t o w a ł o m u życie. N a „ p a m i ą t k ę " t e g o z d a r z e n i a o t r z y m a ł prze­
zwisko „ Ł a p k a " . J e d y n ą j e g o w i n ą w całej tej sprawie b y ł o to, że
wykonywał taką, a n i e i n n ą p r a c ę .
Zasady współpracy, k t ó r e m i z a p r o p o n o w a n o , były p r o s t e . C o
j a k i ś czas b ę d ę składał r e l a c j ę z p r z e b i e g u m o j e g o śledztwa,
a w p r z y p a d k u wykrycia sprawców o t r z y m a m sowitą zapłatę w do­
l a r a c h a m e r y k a ń s k i c h . N a p o c z e t bieżących kosztów z a ż ą d a ł e m
j e d n a k zaliczki w wysokości dwudziestu tysięcy dolarów. P i e n i ą d z e
t e t o n i e b y ł m ó j z a r o b e k , m i a ł y j e d y n i e z r e k o m p e n s o w a ć m i kosz­
ty
związane
z
prowadzeniem
śledztwa,
wyjazdami
do
innych
miast, n o c l e g a m i w h o t e l a c h , p ó j ś c i e m z kimś na o b i a d czy kolację
w
eleganckiej
restauracji,
czy
stratą m o j e g o w ł a s n e g o
czasu.
O k o n k r e t n e j kwocie w p r z y p a d k u wykrycia sprawców nie chcia­
ł e m j e s z c z e r o z m a w i a ć , ustaliliśmy j e d y n i e , ż e o t r z y m a n a zaliczka
ma p o k r y ć m o j e koszty związane ze śledztwem i n a w e t w przypad­
k u n i e p o w o d z e n i a m o j e g o d o c h o d z e n i a p i e n i ą d z e t e n i g d y nie
b ę d ą zleceniodawcy z w r ó c o n e . M i a ł e m nadzieję, ż e takie posta­
wienie sprawy z a p e w n i mi bezpieczeństwo w p r z y p a d k u wycofa-
99
n i a się po czasie ze sprawy. Z l e c e n i o d a w c y przystali na m o j e wa­
r u n k i i bez słowa wypłacili ż ą d a n ą kwotę.
Po latach m i a ł e m się p r z e k o n a ć , w j a k i sposób „ M a s a " potrafił
odwdzięczyć mi się za u d z i e l o n ą mu wtedy p o m o c i w j a k i sposób
c h c i a ł wykorzystać zdobyte t a k i m s p o s o b e m o g r o m n e pieniądze.
Dzisiaj „ M a s a " publicznie d e k l a r u j e c h ę ć zostania b i z n e s m e n e m
i p o r z ą d n y m obywatelem. Twierdzi, że zrywa ze światem prze­
stępczym, wręcz się go brzydzi. Zostaje światkiem k o r o n n y m po
to, żeby p a ń s t w o zapewniło mu b e z p i e c z e ń s t w o , a z r a b o w a n e
K G B p i e n i ą d z e z a p e w n i ą m u luksusy. T o p a ń s t w o o d p u s z c z a m u
j e g o z b r o d n i e , gwałty, kradzieże. M a ł o t e g o , daje m u „błogosła­
wieństwo" n a dalszą d r o g ę , j u ż j a k o p o r z ą d n e g o obywatela i biz­
n e s m e n a . M o ż e dzisiaj p o w i n n i ś m y w t e n sposób wychowywać
m ł o d y c h ludzi; bądźcie m o r d e r c a m i i gwałcicielami,
później zo­
stańcie światkami k o r o n n y m i , a wszystkie wasze przestępstwa zo­
staną w a m o d p u s z c z o n e , m a ł o tego, p a ń s t w o zapewni w a m bez­
pieczeństwo i d o s t a t n i e życie.
Po kilku miesiącach p o s t a n o w i ł e m wycofać się ze „współpracy"
z tajnymi służbami wywiadowczymi b y ł e g o Związku R a d z i e c k i e g o .
P r ó b o w a ł e m ich p r z e k o n a ć , że to na p e w n o nikt ze środowiska
p r z e s t ę p c z e g o n i e d o k o n a ł t e g o n a p a d u . Przez tyle miesięcy n a
p e w n o ktoś by coś powiedział przy wódce, w gogo, w b u r d e l a c h
w b a r a c h , pochwaliłby się s k o k i e m „stulecia", padałyby j a k i e ś kwo­
ty, byłby w o k ó ł sprawy j a k i ś szum. A tu p a n o w a ł a całkowita cisza.
J e s t e m pewien, że gdyby zrobili to polscy złodzieje, coś b y m o tym
wiedział. T a k więc szkoda W a s z e g o czasu i pieniędzy, j a n i e j e s t e m
w stanie W a m p o m ó c . I tak zakończyła się nasza „współpraca".
N i e m o g ł e m p o d j ą ć i n n e j decyzji, j a k wyżej w s p o m n i a n a , gdyż
świadomy b y ł e m t e g o , że wskazanie sprawcy t e g o n a p a d u to wy­
d a n i e wyroku ś m i e r c i n a j e g o o s o b ę i r ó w n i e ż n a m o j ą , j a k o ż e
służby takiej r a n g i n a p e w n o śladów n i e pozostawiają.
100
„ M a s i e " szybko przestaje wystarczać b y c i e tylko p o m o c n i k i e m
„ K i e ł b a s y " . P o p o c z ą t k o w y m o s z o ł o m i e n i u p r z y c h o d z i zazdrość,
c h ę ć b y c i a t a k i m , j a k o n . Ale „ M a s a " j e s t zbyt o g r a n i c z o n y aby
z r o z u m i e ć , ż e n i g d y kimś t a k i m n i e zostanie. S t a l e b y ł k i e r o w a n y
przez „ K i e ł b a s ę " i żył w J e g o c i e n i u . G d y pojawiali się w m i e j s c u
p u b l i c z n y m , n i k t nie p o w i e d z i a ł i n a c z e j , j a k - przyszedł „ K i e ł b a ­
sa" z „ M a s ą " .
Na wszystkie i m p r e z y r o d z i n n e , o r g a n i z o w a n e
w g r o n i e z a p r z y j a ź n i o n y c h o s ó b , z a p r a s z a n y był „ K i e ł b a s a " ze
swoją r o d z i n ą , „ M a s a " zjawiał się t a m tylko z racji t e g o , że b y ł
p r z y j a c i e l e m „ K i e ł b a s y " . „ M a s a " zawsze pozostawał w c i e n i u , b y ł
d o d a t k i e m d o swojego przyjaciela, b e z k t ó r e g o b y ł n i k i m .
W pewnym
momencie
pozostawanie w
cieniu
przyjaciela
p r z e s t a ł o mu wystarczać. P o s t a n o w i ł p o z b y ć się „ K i e ł b a s y " i zająć
j e g o m i e j s c e w światku p r z e s t ę p c z y m . Zlecił z a m o r d o w a n i e n a j ­
l e p s z e g o przyjaciela!
K t o ś spyta, j a k a j e s t p e w n o ś ć , ż e t o „ M a s a " zlecił d o k o n a n i e
t e g o m o r d u ? K t o ś i n n y spyta, skąd j a m o g ę o tym wiedzieć, czy
m a m n a t o d o w o d y ? . T a k , m a m takie d o w o d y i m o g ę u d o w o d ­
n i ć , że to „ M a s a " zlecił w y k o n a n i e tej egzekucji. T y l k o o n , najbliż­
szy przyjaciel „ K i e ł b a s y " , d o k ł a d n i e z n a ł j e g o m i e j s c e zamieszka­
nia w Pruszkowie, z n a ł j e g o przyzwyczajenia i r o z k ł a d dnia. On
wiedział, ż e c o d z i e n n i e r a n o „ K i e ł b a s a " wsiadał d o swojego s a m o ­
c h o d u i j e c h a ł d o pobliskiej p i e k a r n i p o świeże pieczywo dla swo­
j e g o synka. O n wskazał p i e k a r n i ę j a k o najlepsze m i e j s c e d o za­
m o r d o w a n i a „ K i e ł b a s y " . O n wynajął m o r d e r c ó w i o n ich u z b r o ­
ił. Z p r e m e d y t a c j ą z a p l a n o w a ł tę z b r o d n i ę i d o p r o w a d z i ł do j e j
realizacji.
„ M a s i e " p o t r z e b n e b y ł o n i e p o d w a ż a l n e alibi. I to ja w pew­
n y m sensie m u g o d o s t a r c z y ł e m . W t y m czasie, kiedy p ł a t n i m o r ­
d e r c y strzelali d o „ K i e ł b a s y " , j a p r z e b y w a ł e m w h o t e l u „ K a s p r o -
101
wy" w Z a k o p a n e m . B y ł e m t a m wcześniej setki razy. N i e było
w ś r ó d p e r s o n e l u h o t e l o w e g o osoby, k t ó r a by m n i e n i e z n a ł a i któ­
ra n i e m o g ł a b y poświadczyć, że w o w y m czasie t a m p r z e b y w a ł e m .
„ M a s a " wymyślił sobie, ż e n i e m a d l a n i e g o l e p s z e g o alibi, j a k po­
kazać się w tym s a m y m czasie w m o i m towarzystwie. Do dzisiaj
p a m i ę t a m j e g o n e r w o w e telefony, w y k o n y w a n e c o kilkanaście
m i n u t i t e n m o m e n t , kiedy p o d s z e d ł do m n i e i z u l g ą w głosie po­
wiedział:
- S ł u c h a j , m u s z ę się p r z e d t o b ą p o c h w a l i ć .
- D o b r a , m ó w o co c h o d z i .
- J u ż nie ma „Kiełbasy"
- Nie ma, no tu nie ma - mówię
- Zlikwidowałem go. I n i g d y n i e zgadniesz w j a k i sposób. Został
zastrzelony z K a ł a s z n i k o w a p r z y użyciu n o w e j , tajnej a m u n i ­
cji, k t ó r e j j e s z c z e n i k t w Polsce n i e m a . Są to s p e c j a l n e pociski
p l a z m o w e , k t ó r e w m i e j s c u wejścia w c i a ł o pozostawiają m a ł y
o t w o r e k , a przy wylocie wyrywają p o ł o w ę ciała ofiary. Ja zasto­
s o w a ł e m j e p o raz pierwszy.
W tym m o m e n c i e p o d c h o d z i d o w ó d c a hotelowej o c h r o n y i mówi:
- P a n o w i e , m a m dla was p r z y k r ą w i a d o m o ś ć . P r z e p r a s z a m , że
j e s t e m pierwszy. P r z e d chwilą r a d i o p o d a ł o , ż e „ K i e ł b a s a " zo­
stał zastrzelony w Pruszkowie.
102
103
S t a ł o się dla m n i e j a s n e , ż e „ M a s a " k o n t r o l o w a ł p r z e b i e g całej
akcji i j e g o pierwszego p o i n f o r m o w a n o o ś m i e r c i swojego przyja­
ciela.
P o tej o k r u t n e j z b r o d n i „ M a s a " n i e t y l k o n i e z a j m u j e m i e j ­
sca „ K i e ł b a s y " , ale zostaje w r ę c z o d r z u c o n y p r z e z ś r o d o w i s k o .
N i e m o ż n a zaufać t e m u c z ł o w i e k o w i j u ż n i e tylko d l a t e g o , ż e
j e s t prymitywny i pozostawiony bez kontroli popełnia różne
głupstwa,
ale
przede
wszystkim
dlatego,
że j e s t
mordercą,
z d r a j c ą n a j w a ż n i e j s z y c h ideałów, j a k i m i s ą b e z g r a n i c z n e zaufa­
nie i wierność. Zdrada w środowisku przestępczym postrzegana
j e s t j a k o największe przestępstwo, zaprzeczenie najszlachetniej­
szym i d e a ł o m m ę s k i e j p r z y j a ź n i i zaufania, j a k t o j u ż w c z e ś n i e j
o t y m w s p o m n i a ł e m . J u ż s a m o t o dyskwalifikowało „ M a s ę " j a k o
p a r t n e r a w i n t e r e s a c h i p o w o d o w a ł o , że z o s t a ł p r z e z k a ż d e g o
odsunięty od jakichkolwiek tajemnic. Po prostu „Masą" zaczęto
się j u ż b r z y d z i ć .
104
Z a n i m doszło d o tej strasznej z b r o d n i , k t ó r a wstrząsnęła ca­
łym środowiskiem przestępczym i opinią publiczną, „Masa" dał
się p o z n a ć j a k o o s o b n i k n i e z r ó w n o w a ż o n y p s y c h i c z n i e , z e skłon­
n o ś c i a m i sadystycznymi, szczególnie w s t o s u n k u do k o b i e t .
W k o n t a k t a c h z k o b i e t a m i ujawniały się j e g o kompleksy, zwią­
z a n e z n i e u d a n y m życiem s e k s u a l n y m . T e n olbrzymi, ważący 1 3 0
k i l o g r a m ó w m ę ż c z y z n a , n i e sprawdzał się w k o n t a k t a c h z kobie­
t a m i . S w o j e k o m p l e k s y i n i e u d a n e p r ó b y współżycia o d r e a g o w y ­
wał, bijąc swoje p a r t n e r k i . Mścił się na n i c h za swoje n i e p o w o d z e ­
nia.
C z y to o g r o m n e ilości sterydów, k t ó r e a p l i k o w a ł sobie w cza­
sie t r e n i n g ó w k u l t u r y s t y c z n y c h , czy u z a l e ż n i e n i e o d n a r k o t y ­
k ó w p o w o d o w a ł y , ż e j e g o i tak m i n i m a l n y p e n i s p r a w i e n i g d y
n i e stawał. S a m k i l k a k r o t n i e b y ł e m ś w i a t k i e m sytuacji, k i e d y
„ M a s a " d o n i e p r z y t o m n o ś c i zbił d z i e w c z y n ę tylko d l a t e g o , ż e
z n o w u mu n i e wyszło. W ś r o d o w i s k u dziewczyn z a g e n c j i towa­
r z y s k i c h b y ł p o ś m i e w i s k i e m i j e d n o c z e ś n i e siał w ś r ó d n i c h p o ­
s t r a c h . K a ż d a z n i c h wiedziała, że s p o t k a n i e z „ M a s ą " m o ż e sko­
czyć się t r a g i c z n i e .
Czy p a m i ę t a c i e s p r a w ę m o r d e r s t w a s p r z e d a w c ó w telefonów
k o m ó r k o w y c h , którzy p o d p o z o r e m z a k u p u większej ilości tele­
fonów zostali zwabieni
w zasadzkę i z a m o r d o w a n i . M a g o r z a t a
R o z u m e c k a , sprawczyni tej z b r o d n i , kilka lat wcześniej b y ł a ofia­
rą „ M a s y " . Została p r z e z n i e g o w o k r u t n y s p o s ó b z g w a ł c o n a i p o ­
bita, o c z y m m ó w i akt o s k a r ż e n i a p r z e c i w k o „ M a s i e " . Po licznych
s z a n t a ż a c h i przyjęciu od „ M a s y " pieniędzy, wycofała swoje ze­
z n a n i a . Dzisiaj o d s i a d u j e w y r o k d o ż y w o t n i e g o więzienia, a m o r ­
d e r s t w o to w s p o s ó b p o ś r e d n i obciąża „ M a s ę " .
105
106
M o ż e ktoś z W a s s p r ó b u j e d o t r z e ć do tej kobiety, m o ż e b i e g ł y
p s y c h i a t r a sądowy s p r ó b u j e ustalić, czy m o r d e r s t w o to n i e b y ł o
n a s t ę p s t w e m szoku i z m i a n w p s y c h i c e tej kobiety, k t ó r e nastąpi­
ł y p o wcześniejszych p r z e ż y c i a c h ?
N i e z l i c z o n e były p r z y p a d k i tuszowania p o b i ć k o b i e t p r z e z te­
go z b o c z e ń c a , ofiary były zastraszane a świadkowie przekupywa­
ni. J e s t e m p e w i e n ż e każdy, n a w e t n i e d o ś w i a d c z o n y p s y c h i a t r a
stwierdzi u t e g o z w y r o d n i a l c a s k ł o n n o ś c i sadystyczne, n i e o d w r a ­
c a l n e z m i a n y w p s y c h i c e wynikające z j e g o k o m p l e k s ó w i wielo­
letniego nadużywania narkotyków.
W p o c z ą t k o w y m o k r e s i e p r z e s t ę p c z e j k a r i e r y „ M a s a " zajmo­
wał się h a n d l e m n a r k o t y k a m i . S p r o w a d z a ł n a r k o t y k i d o Polski
i p o p r z e z d o ś w i a d c z o n y c h d e a l e r ó w r o z p r o w a d z a ł je w szkołach
p o d s t a w o w y c h i ś r e d n i c h , a g e n c j a c h towarzyskich, l o k a l a c h n o c ­
n y c h , d y s k o t e k a c h . O p r ó c z t e g o b y ł w t y m czasie współwłaścicie­
l e m największej d y s k o t e k i w Warszawie o nazwie „ P l a n e t a " i t a m
również handlowano j e g o narkotykami. W ubikacjach
„Masa"
p o d g l ą d a ł p r z e z m a ł o w i d o c z n e o k n o w suficie kto b i e r z e n a r k o ­
tyki, i czy są to n a r k o t y k i k u p i o n e u n i e g o . Misztal, s z e f firmy
o c h r o n i a r s k i e j , k t ó r a o c h r a n i a ł a d y s k o t e k ę , n a p e w n o potwierdzi
m o j e słowa.
M a O n w zwyczaju osobiście d o g l ą d a ć strzeżonych
p r z e z j e g o f i r m ę obiektów, s a m sprawdza ich stan t e c h n i c z n y
i sposób zabezpieczenia.
„ M a s a " na t e r e n i e swojej d y s k o t e k i bez­
względnie t ę p i ł wszelką k o n k u r e n c j ę . W t y m czasie n i e j e d e n k o n ­
k u r e n t został wywieziony p r z e z n i e g o „do lasu".
N i e o g r a n i c z o n y d o s t ę p d o n a r k o t y k ó w spowodował, ż e s a m
zaczął ć p a ć , a po p e w n y m czasie uzależnił się całkowicie. Z m o i c h
ź r ó d e ł wiem, ż e w tej chwili U O P r e g u l a r n i e d o s t a r c z a m u n a r ­
kotyki, j e g o u z a l e ż n i e n i e wykorzystuje dla u z y s k a n i a takich infor­
macji, j a k i e są im p o t r z e b n e i w y g o d n e .
107
M o ż e d z i e n n i k a r z e w swojej d o c i e k l i w o ś c i p o w i n n i s p r ó b o ­
w a ć d o t r z e ć do ś w i a d k ó w i ofiar t e g o z w y r o d n i a l c a . L i c z c i e się
z t y m , że w tej chwili fakty te są s t r z e ż o n e p r z e z p o l i c j ę n i e go­
rzej niż s a m „ M a s a " .
M o ż e ż o n a g e n e r a ł a Papały, z a m o r d o w a n e g o w t a j e m n i ­
czych,
n i e w y j a ś n i o n y c h d o dzisiaj
okolicznościach,
zamiast
skarżyć się p u b l i c z n i e na o p i e s z a ł o ś ć policji, p o w i n n a z pyta­
n i e m o s p r a w c ó w tej z b r o d n i z w r ó c i ć się b e z p o ś r e d n i o d o „ M a ­
sy"?. Czy k i e d y k o l w i e k u d a się r o z w i ą z a ć t ą t a j e m n i c z ą z b r o d ­
nię? Ja w tym p o m o g ę .
108
M a r e k P a p a ł a w wieku trzydziestu kilku lat został n a j m ł o d ­
szym g e n e r a ł e m w h i s t o r i i p o l s k i e j p o l i c j i . Ó w c z e s n y m i n i s t e r
spraw
wewnętrznych,
ugrupowania
dzisiaj
politycznego,
lider
najbardziej
kreowany na
wpływowego
nowego
premiera
w n a j b l i ż s z y c h w y b o r a c h , n o m i n o w a ł g o n a s t a n o w i s k o ko­
m e n d a n t a g ł ó w n e g o p o l i c j i . N o m i n a c j a ta, n i e l i c z ą c b a r d z o
m ł o d e g o wieku n o m i n o w a n e g o , nie była niczym niezwykłym.
K a ż d a siła p o l i t y c z n a dąży d o t e g o , ż e b y w a p a r a c i e w ł a d z y
mieć jak
najwięcej
swoich
zaufanych ludzi.
Marek
Papała
n a d a w a ł się d o t e g o d o s k o n a l e . O p r ó c z d o s k o n a ł e g o p r z y g o ­
towania teoretycznego nie posiadał żadnego doświadczenia
w zawodzie i był p o z a wszelkimi u k ł a d a m i . P r z e p e ł n i o n y ide­
a m i wyczytanymi w p o d r ę c z n i k a c h , naiwnie wierzący w uczci­
wość
władzy
i
sprawiedliwość
państwa
demokratycznego,
wierny i oddany ludziom, którzy kierowali j e g o karierą, był
i d e a l n y m n a r z ę d z i e m w r ę k a c h swoich popleczników.
W z d e r z e n i u z r z e c z y w i s t o ś c i ą o k a z a ł się naiwny, b e z r a d n y ,
p o w i e r z o n e m u z a d a n i a p r z e r a s t a ł y j e g o możliwości, b r a k do­
świadczenia
mścił
się
popełnianymi
błędami.
Wchodził
w u k ł a d y , z k t ó r y c h p o p e w n y m c z a s i e n i e p o t r a f i ł się w y c o f a ć ,
a k t ó r e nosiły z n a m i o n a przestępstw. J a k o główny policjant
w k r a j u b a r d z o c h ę t n i e z a p r a s z a n y b y ł d o z a s i a d a n i a w zarzą­
d a c h s p ó ł e k a k c y j n y c h , k t ó r e p r z e z p o s i a d a n i e w s w o i c h za­
rządach ludzi tak wpływowych, j a k g e n e r a ł policji, minister,
d y r e k t o r b a n k u , zapewniały sobie bezpieczeństwo dla swoich
n i e zawsze l e g a l n y c h i n t e r e s ó w . N i e g r u p y z ł o d z i e i , o k r a d a j ą ­
c e t r a n s p o r t y T I R ó w , ale właśnie takie przedsiębiorstwa, kie­
r o w a n e p r z e z b y ł y c h p r a c o w n i k ó w s ł u ż b b e z p i e c z e ń s t w a i lu­
dzi z d a w n e j n o m e n k l a t u r y , z u k ł a d a m i j e s z c z e z c z a s ó w so­
cjalistycznej Polski, to j e s t prawdziwa mafia, o ś m i o r n i c a , któ­
ra swoimi m a c k a m i o g a r n i a całą g o s p o d a r k ę i politykę nasze­
go kraju.
109
P a p a l e p o c z ą t k o w o i m p o n o w a ł y zaszczyty, k t ó r y m i b y ł h o j ­
n i e o b d a r z a n y . Z a j m o w a ł s t a n o w i s k a w z a r z ą d a c h z n a n y c h spół­
ek. W y m a g a n o o d n i e g o j e d y n i e , a b y j e g o n a z w i s k o w i d n i a ł o n a
liście c z ł o n k ó w z a r z ą d u . O t r z y m y w a ł z a t o d u ż e p i e n i ą d z e . B y ­
ł y t o p i e n i ą d z e n i e tylko z a m a ł e p r z y s ł u g i czy z a nazwisko, ale
r ó w n i e ż z a m i l c z e n i e . G d y z o r i e n t o w a ł się, w j a k i e g ó w n o w d e p ­
n ą ł , p r ó b o w a ł się wycofać. Ale czy l u d z i e , k t ó r z y p r z e z dziesiąt­
k i lat b u d o w a l i swoje n i e l e g a l n e i m p e r i a , m o g l i m u pozwolić
odejść? Nie było żadnej gwarancji, że g e n e r a ł będzie milczał.
S z c z e g ó l n i e , ż e c o r a z częściej m ó w i ł o j a k i ś p o d e j r z a n y c h spra­
wach, k t ó r e c h c e ujawnić. J e s z c z e na kilkanaście godzin przed
swoją ś m i e r c i ą p r ó b o w a ł s p o t k a ć się z e s w o i m „ o j c e m c h r z e s t ­
nym", człowiekiem, który mianował go głównym komendan­
t e m policji i k t ó r y g d y b y ł u władzy m ó g ł g w a r a n t o w a ć m u bez­
p i e c z e ń s t w o . Dzisiaj m ó w i , że dzięki B o g u n i e s p o t k a ł się wte­
dy z P a p a ł a , bo b y ć m o ż e r ó w n i e ż b y ł b y p o d e j r z e w a n y o u d z i a ł
w zabójstwie g e n e r a ł a .
J e s z c z e p r ó b o w a n o „ k u p i ć " m i l c z e n i e M a r k a Papały. Otrzy­
m a ł w p r e z e n c i e działkę b u d o w l a n ą i ś r o d k i na w y b u d o w a n i e do­
m u . Z a p r o p o n o w a n o m u wyjazd d o B r u k s e l i n a i n t r a t n e stano­
wisko. G e n e r a ł b y ł „ n i e u k ł a d n y " . W t y m m i e j s c u p r z y p o m i n a m i
się h i s t o r i a i n n e g o g e n e r a ł a , t y m r a z e m g e n e r a ł a W o j s k a Polskie­
go, k t ó r y w swoim czasie b y ł n a j m ł o d s z y m g e n e r a ł e m w naszej
a r m i i . B y ł t o g e n e r a ł Mieczysław D a c h o w s k i , k t ó r y z r o z u m i a ł p a ­
n u j ą c e wówczas u k ł a d y i u m i e j ę t n i e j e wykorzystał. D o dzisiaj
dzięki t a m t y m u k ł a d o m żyje sobie s p o k o j n i e , opływając w luksu­
s y n i e u z a s a d n i o n e n a w e t z a j m o w a n y m kiedyś stanowiskiem. J a k
m i w i a d o m o w j e g o m i e s z k a n i u n a M o k o t o w i e wiszą o b r a z y zna­
n y c h p o l s k i c h artystów, k t ó r e trafiły t a m p r o s t o z M u z e u m N a r o ­
d o w e g o . N a t o m i a s t g e n e r a ł P a p a ł a n i e potrafił z istniejących
u k ł a d ó w korzystać. Z a g u b i ł się w t y m wszystkim. N i e potrafił zde­
cydować się, p o k t ó r e j m a b y ć s t r o n i e . N i e m ó g ł b a l a n s o w a ć n a
110
g r a n i c y d w ó c h „światów".
Z a b r a k ł o mu sprytu i w y o b r a ź n i . P o ­
nieważ stał się niebezpieczny, m u s i a ł z n i k n ą ć .
Z a p a d ł a d e c y z j a - g e n e r a ł a t r z e b a się j a k najszybciej p o z b y ć .
Ale k t o ma to z r o b i ć szybko i b e z p i e c z n i e ? T a k , aby wszyscy za­
i n t e r e s o w a n i w y e l i m i n o w a n i e m g e n e r a ł a byli p o z a p o d e j r z e n i a ­
m i . I w t e d y w y b ó r p a d a n a „ M a s ę " , k t ó r y w t y m czasie b y ł j u ż
w s p ó ł p r a c o w n i k i e m policji. N i e p o l i c j a b y ł a n a j e g o u s ł u g a c h ,
t a k j a k twierdził, a l e t o o n b y ł i c h i n f o r m a t o r e m . P o l i c j a wystar­
c z a j ą c o d u ż o w i e d z i a ł a o j e g o m o r d e r s t w a c h i g w a ł t a c h , aby
z m u s i ć g o d o w s p ó ł p r a c y . T y m r a z e m poszli j e s z c z e d a l e j . Z a
o b i e t n i c ę w y k o n a n i a p r z y s ł u g i , j a k ą b y ł o zabicie g e n e r a ł a , o b i e ­
cali m u o c h r o n ę i b e z k a r n o ś ć . „ M a s a " d o s k o n a l e z d a w a ł sobie
sprawę, że zdrada i w s p ó ł p r a c a z policją nigdy nie zostaną mu
przez środowisko przestępcze darowane, z drugiej strony gro­
ziło m u w i e l o l e t n i e w i ę z i e n i e z a p o p e ł n i o n e z b r o d n i e . M u s i a ł
d o k o n a ć w y b o r u . A właściwie t e g o w y b o r u d o k o n a ł j u ż w m o ­
m e n c i e , k i e d y p o r a z pierwszy z g o d z i ł się b y ć i n f o r m a t o r e m p o ­
licji. T e r a z m i a ł s k o r z y s t a ć z o c h r o n n e g o p a r a s o l a , k t ó r y m u
p r o p o n o w a n o . M i a ł j u ż o f i c j a l n i e z n a l e ź ć się n a liście stałych
w s p ó ł p r a c o w n i k ó w policji,
co gwarantowało mu bezkarność
i o c h r o n ę . N a w e t m i a ł fikcyjnie zostać z r o b i o n y m ś w i a d k i e m
k o r o n n y m . W t e d y p a ń s t w o m u s i a ł o b y m a r t w i ć się o j e g o b e z ­
pieczeństwo, zapewnić dach n a d głową j e m u i j e g o rodzinie,
m a r t w i ć się, ż e b y n i e u g r y z ł g o k o m a r , ż e b y n i e s p a d ł m u włos
z głowy. A to wszystko za j e d n ą n i e w i e l k ą „ p r z y s ł u g ę " - z a b i c i e
g e n e r a ł a policji!
„ M a s a " p o d j ą ł się w y k o n a n i a z a d a n i a . O t r z y m a ł s z c z e g ó ł o w y
p l a n , j a k n a l e ż y m o r d u d o k o n a ć . P o t r z e b n y b y ł tylko w y k o n a w ­
c a . Z t y m „ M a s a " n i e m i a ł p r o b l e m u . Zawsze m i a ł d o dyspozy­
cji swoich m o r d e r c ó w , ludzi z b y ł e g o Związku R a d z i e c k i e g o ,
z których usług nie raz korzystał.
111
K i m j e s t wykonawca morderstwa? O to trzeba zapytać „Ma­
sę". J e ż e l i będzie milczał, to ja p o w i e m więcej. J e s t w naszym
kraju więcej takich niewyjaśnionych morderstw. Zabójstwo mał­
ż e ń s t w a J a r o s z e w i c z ó w , g e n e r a ł a Papały, i n n e n i e w y j a ś n i o n e d o
dzisiaj z b r o d n i e . N i e t a k d a w n o zostaje z a s t r z e l o n y były m i n i ­
ster sportu J a c e k Dębski. Czy to będzie kolejna niewyjaśniona
z b r o d n i a ? K t o b ę d z i e n a s t ę p n y n a tej liście? P r e m i e r ? A m o ż e
P r e z y d e n t ? P o c a ł y m świecie g a n i a c i e „ S ł o w i k a " z a t o , ż e u k r a d ł
kilka T I R - ó w p a p i e r o s ó w , a p o d n o s e m m o r d u j ą w a m k o l e j ­
n y c h ludzi! J a , c z ł o w i e k p o s z u k i w a n y l i s t e m g o ń c z y m , n i e m o ­
g ę w y r ę c z a ć was w w y j a ś n i a n i u k o l e j n y c h z b r o d n i . I l u j e s z c z e
świadków k o r o n n y c h potrzebujecie? Ilu skażecie niewinnych
ludzi, żeby u s p o k o i ć o p i n i ę p u b l i c z n ą i r o d z i n y p o m o r d o w a ­
nych? W prawdzie P r e m i e r J e r z y B u z e k - j u ż odwołał L e c h a
K a c z y ń s k i e g o z J e g o stanowiska, ale j a k o „ N a c z e l n y S z e r y f "
symbolizuje
On
nadal funkcję
szefa r e s o r t u
sprawiedliwości,
więc p o z w o l ę s o b i e z a d a ć m u p u b l i c z n i e t a k i e o t o p y t a n i e :
P a n i e m i n i s t r z e K a c z y ń s k i , ilu j e s z c z e n i e w i n n y c h ludzi za­
m k n i e P a n w w i ę z i e n i u , żeby j a k i ś czas p ó ź n i e j Paiiscy p r o k u r a ­
t o r z y odwoływali p r z y p i s y w a n e i m p r z e s t ę p s t w a ? K i e d y wskaże
Pan sprawców nie wyjaśnionych
d o tej p o r y m o r d e r s t w ? Z a m y ­
k a P a n l u d z i tylko d l a t e g o , ż e n a z y w a P a n i c h w y m y ś l o n ą p r z e z
siebie
„mafią",
a mordercy bezkarnie
chodzą
na wolności.
N i e c h Pan przestanie przypinać sobie do piersi kolejne ordery,
tylko w e ź m i e się do r o b o t y . N i e c h P a n zostawi w s p o k o j u „ma­
fię", a z a c z n i e ł a p a ć m o r d e r c ó w . G i n i e P a ń s k i k o l e g a z r z ą d u ,
z którym zasiadał Pan do stołu na posiedzeniach R a d y Mini­
strów. C o P a n z r o b i ł , żeby z ł a p a ć m o r d e r c ę ? N i e c h P a n się n i e
wysila, j a k p r z e d ł u ż y ć s a n k c j ę l u d z i o m , k t ó r y c h P a n d o tej p o ­
r y p o z a m y k a ł , ale n i e c h P a n w s a d z a d o w i ę z i e n i a m o r d e r c ó w !
Prawdziwego m o r d e r c ę nazywa Pan teraz świadkiem koron­
nym, zamiast posadzić go na ławie oskarżonych. J e ż e l i P a n nie
112
wie, j a k t o się r o b i , t o n i e c h się P a n z a j m i e c z y m ś i n n y m !
W t y m czasie, k i e d y z a m o r d o w a n o g e n e r a ł a P a p a ł ę , p r z e b y ­
w a ł e m w a r e s z c i e ś l e d c z y m . G d y w y s z e d ł e m n a w o l n o ś ć zgłosili
się do m n i e „ M a s a " z „ P e r s h i n g i e m " z p r o p o z y c j ą w s p ó ł p r a c y .
P o n i e w a ż n i e potrafili p o r a d z i ć s o b i e z p e w n y m i s p r a w a m i , p o ­
t r z e b n y im b y ł k t o ś o m o j e j „ksywie" i m o i m a u t o r y t e c i e w świe­
c i e p r z e s t ę p c z y m . G d y z e s w o i m i i n t e r e s a m i wyszli p o z a W a r ­
szawę o k a z a ł o się, że n i e są aż t a k m o c n i , żeby s o b i e p o r a d z i ć
z k o n k u r e n c j ą . - Z g o d a , t y l k o c o j a b ę d ę z t e g o m i a ł , c o dosta­
nę w z a m i a n ?
I w t e d y „ M a s a " z „ P e r s h i n g i e m " wyjaśniają mi szczegóły
swojej w s p ó ł p r a c y z p o l i c j ą . „ M a s a " m ó w i o o c h r o n i e , j a k ą gwa­
r a n t u j e mu p o l i c j a , o s p r e p a r o w a n y c h a k t a c h w p o l i c y j n y c h ar­
chiwach, według których j e s t on oficjalnym współpracownikiem
urzędu bezpieczeństwa
do
zwalczania p r z e m y t u
narkotyków
i nielegalnego h a n d l u bronią. W zamian musi wykonać czasami
„ p r z y s ł u g ę " , t a k ą j a k n a p r z y k ł a d z a b i c i e g e n e r a ł a Papały. M ó ­
w i o t y m z d u m ą , c h e ł p i się t y m , c o z r o b i ł . J a m a m d z i a ł a ć n a
p o d o b n y c h z a s a d a c h . O t r z y m a m o f i c j a l n ą o c h r o n ę , tylko w za­
m i a n b ę d ę m u s i a ł c z a s a m i p o m ó c t e m u m o r d e r c y w j e g o poczy­
n a n i a c h . R ó ż n i c a b y ł a t y l k o t a k a , ż e o n z a o c h r o n ę zabił g e n e ­
r a ł a , a j a m i a ł b y m z a p ł a c i ć p i ę ć d z i e s i ą t tysięcy dolarów. J a k ą t e n
m o r d e r c a d a ł b y m i g w a r a n c j ę , ż e j a dzisiaj z a p ł a c ę p i ę ć d z i e s i ą t
tysięcy d o l a r ó w , a o n j u t r o n i e przyjdzie d o m n i e i n i e p o w i e ,
żebym tym r a z e m j a zabił j a k i e g o ś polityka.
Nie
mogli
darować
sobie
mojej
odmowy.
Zdradzili
się
p r z e d e m n ą i o d t e g o m o m e n t u b y ł e m n i e w y g o d n y m świad­
k i e m i c h p o d w ó j n e j gry. J u ż w t a k c i e p i s a n i a tej książki dowie­
d z i a ł e m się, ż e p r z y g o t o w a l i n a m n i e z a m a c h . . P r z y okazji j a ­
kiejś i n n e j sprawy a r e s z t o w a n o c z ł o w i e k a , k t ó r y m i a ł p r z y sobie
113
s z c z e g ó ł o w y p l a n z a m o r d o w a n i a m n i e . M i a ł g o d o k o n a ć w cza­
sie, g d y po o p e r a c j i k r ę g o s ł u p a i wyjściu z a r e s z t u p r z e b y w a ł e m
na r e h a b i l i t a c j i w s a n a t o r i u m . Z a b ó j s t w o „ P e r s h i n g a " i areszto­
w a n i e „ M a s y " b y ć m o ż e u r a t o w a ł y m i życie. Z a o d m o w ę współ­
p r a c y z n i m i m i a ł e m z a p ł a c i ć najwyższą c e n ę .
Czy w rozwiązaniu tajemnicy zagadkowej śmierci g e n e r a ł a
P a p a ł y m ó g ł b y p o m ó c P a n L e s z e k Miller, k t ó r y j a k o j e d e n
z p i e r w s z y c h p o j a w i ł się n a m i e j s c u z b r o d n i ? M o ż e wykorzy­
stałby swoje wpływy i m o ż l i w o ś c i i d o p o m ó g ł b y w r o z w i ą z a n i u
tej t a j e m n i c y , z k t ó r ą o b e c n y r z ą d n i e p o t r a f i s o b i e p o r a d z i ć ? .
M o ż e Pańskie deklaracje poprawy bezpieczeństwa nie pozosta­
ną bez pokrycia i poza takimi spektakularnymi pomysłami, j a k
u z b r o j e n i e s p o ł e c z e ń s t w a , u d a się P a n u r o z w i k ł a ć t ą z a g a d k ę .
Czy P a n M i l l e r z e c h c e w r o z w i ą z a n i u tej z a g a d k i skorzystać
z mojej pomocy,
k t ó r ą t o p o m o c o d r z u c i ł b y ł y m i n i s t e r spra­
wiedliwości L e c h K a c z y ń s k i ? M o ż e z a o w o c o w a ł o b y t o wyjaśnie­
n i e m wielu p o d o b n y c h , n i e w y j a ś n i o n y c h d o dzisiaj spraw, j a k
n a p r z y k ł a d m o r d e r s t w o P i o t r a i Alicji J a r o s z e w i c z ó w .
114
Wiadomość
o
morderstwie
małżeństwa
Jaroszewiczów
wstrząsnęła opinią publiczną. Sprawa była szczególnie bulwer­
sująca z a w z g l ę d u n a wyjątkowe o k r u c i e ń s t w o , z j a k i m d o k o n a ­
n o tej z b r o d n i . Wszyscy zastanawiali się n i e tylko n a d tym, k t o
to z r o b i ł , ale d l a c z e g o z r o b i ł to w s p o s ó b t a k o k r u t n y . Ś l e d z t w o
prowadzone było w sposób bardzo nieudolny.
Co chwila do
prasy docierały informacje o kolejnych b ł ę d a c h popełnianych
p r z e z służby ś l e d c z e w t r a k c i e z a b e z p i e c z a n i a śladów n a m i e j s c u
z b r o d n i . P o l i c j a b y ł a c o r a z b a r d z i e j k r y t y k o w a n a z a swoją n i e ­
udolność.
D o m a g a n o się j a k najszybszego w y k r y c i a m o t y w ó w
z b r o d n i i j e j sprawców. Z e w z g l ę d u n a p o g ł o s k i o r z e k o m y m b o ­
g a c t w i e b y ł e g o p r e m i e r a j e s z c z e z czasów P R L , n a j c z ę ś c i e j m ó ­
wiono o motywie rabunkowym.
Dla uspokojenia opinii publicznej i z powodu niewykrycia
f a k t y c z n y c h sprawców, a r e s z t o w a n o i o s k a r ż o n o o d o k o n a n i e
z b r o d n i n i e w i n n y c h ludzi,
zbrodni dokonać.
k t ó r z y n i e byliby w
stanie takiej
L u d z i e c i p r z e z dwa l a t a t r a k t o w a n i byli
przez prokuraturę j a k najgorsi zbrodniarze.
Zrujnowano ich
życie o s o b i s t e i z a w o d o w e . P o z b a w i o n o czci i g o d n o ś c i . I c h ży­
c i e z a m i e n i o n o w k o s z m a r . P r z e z dwa lata, d z i e ń p o d n i u , nazy­
wano ich m o r d e r c a m i i j a k m o r d e r c ó w traktowano. Zresztą po
d w ó c h l a t a c h o d i c h a r e s z t o w a n i a p r o k u r a t u r a p r z y z n a ł a się d o
p o m y ł k i . D o s z ł o d o sytuacji b e z p r e c e d e n s u w d o t y c h c z a s o w e j
historii polskiego wymiaru sprawiedliwości - na oczach milio­
n ó w t e l e w i d z ó w s a m p r o k u r a t o r wystąpił z w n i o s k i e m o u n i e ­
w i n n i e n i e o s k a r ż o n y c h . Ale czy ktoś p r ó b o w a ł p r z y n a j m n i e j i c h
p r z e p r o s i ć ? Czy j e s t j a k i ś s p o s ó b z r e k o m p e n s o w a n i a i m krzy­
wd,
k t ó r y c h w t y m czasie
doznali?
W
sposób
tak b e z t r o s k i
o s k a r ż e n i , d o k o ń c a życia b ę d ą p o n o s i ć k o n s e k w e n c j e czyjejś
nieodpowiedzialności.
Czy
takie
postępowanie
urzędników
państwowych m o ż e uchodzić im bezkarnie?
115
D l a m n i e t a s p r a w a m i a ł a w p e w n y m s e n s i e w y m i a r osobisty.
Doskonale znałem Andrzeja Jaroszewicza, którego poznałem
p r z e z świętej p a m i ę c i W ł a d k a K o m a r a , m o j e g o w i e l o l e t n i e g o
przyjaciela. W c z a s a c h , g d y P i o t r J a r o s z e w i c z b y ł p r e m i e r e m
w rządzie k o m u n i s t y c z n y m , j e g o syn A n d r z e j n o s i ł p r z y d o m e k
„ C z e r w o n y K s i ą ż ę " z e w z g l ę d u n a styl życia, j a k i p r o w a d z i ł . W i e ­
l o k r o t n i e z d a r z a ł o M u się p r z e g r a ć w k a s y n i e d u ż e s u m y p i e n i ę ­
dzy i b ę d ą c z t e g o p o w o d u w k ł o p o t a c h finansowych, z w r a c a ł się
do m n i e o pożyczki.
D r u g i p o w ó d m o j e g o zainteresowania tą sprawą miał cha­
r a k t e r nazwijmy to k o m e r c y j n y . Ze w z g l ę d u na p o g ł o s k i o b o ­
gactwie J a r o s z e w i c z ó w b y ł e m ciekaw, j a k d u ż a k w o t a została zra­
b o w a n a . Wszyscy spekulowali, j a k o g r o m n e b o g a c t w a p a d ł y łu­
p e m złodziei i d l a c z e g o J a r o s z e w i c z ó w p o t r a k t o w a n o w s p o s ó b
tak o k r u t n y ? N i e b y ł o w zwyczaju złodziei, n a w e t tych n a j b a r ­
dziej b e z w z g l ę d n y c h , m o r d o w a n i e właścicieli o k r a d a n y c h do­
mów. J u ż s a m o t o p o d d a w a ł o p o d wątpliwość r a b u n k o w y m o t y w
zbrodni.
Zawsze w p r z y p a d k u j a k i ś
spektakularnych
kradzieży,
gdy
o f i a r a m i złodziei p a d a l i z n a n i ludzie, d u ż o się o t y m w światku
p r z e s t ę p c z y m m ó w i ł o , zawsze krążyły j a k i e ś plotki, domysły, in­
f o r m a c j e . Zawsze z c z a s e m ktoś się p o c h w a l i ł w y c z y n e m , p a d a ł y
szczegóły d o t y c z ą c e o k o l i c z n o ś c i t a k i c h r a b u n k ó w i wysokości
s k r a d z i o n y c h kwot. N a t o m i a s t t y m r a z e m , p o z a d o m y s ł a m i , pa­
n o w a ł a c a ł k o w i t a cisza. B y ł o to b a r d z o zastanawiające i d a w a ł o
wiele d o m y ś l e n i a .
Z a c z ą ł e m p r o w a d z i ć swoje p r y w a t n e śledztwo i a n a l i z o w a ł e m
k a ż d ą i n f o r m a c j ę , k t ó r a d o m n i e d o c i e r a ł a . N i k t n i c n i e wiedział
o m o r d e r c a c h . Ż a d e n , n a w e t n a j m n i e j s z y „fant" z n a p a d n i ę t e g o
d o m u n i e p o k a z a ł się n a r y n k u . C o r a z b a r d z i e j u t w i e r d z a ł e m się
116
w p r z e k o n a n i u , że P a ń s t w o J a r o s z e w i c z o w i e n i e zginęli z p o w o ­
d ó w r a b u n k o w y c h , ale ż e m u s i a ł a b y ć j a k a ś i n n a p r z y c z y n a i c h
ś m i e r c i . A ż e się n i e m y l i ł e m , m i a ł e m się p r z e k o n a ć j u ż w k r ó t c e .
Pewnego dnia zatelefonował do mnie „Masa" i poprosił
o s p o t k a n i e w M a r r i o t t c i e , g d z i e n a j c z ę ś c i e j m i e l i ś m y w zwycza­
j u się s p o t y k a ć . N a s p o t k a n i e p r z y s z e d ł w towarzystwie n i e z n a ­
n e g o mi człowieka. Przedstawił mi Go j a k o swojego wspólnika
z R o s j i , z k t ó r y m p r o w a d z i interesy. N i g d y n i e b y ł o m o i m zwy­
c z a j e m z a d a w a n i e z b ę d n y c h p y t a ń , więc i t y m r a z e m n i e pyta­
ł e m o n i c w i ę c e j . G d y b y „ M a s a " uważał, ż e p o w i n i e n e m wie­
dzieć, kim j e s t j e g o k o m p a n , n a p e w n o b y m i G o przedstawił
bardziej szczegółowo. Natomiast w sposób stanowczy doradzał
m i , a b y m z a p r z e s t a ł i n t e r e s o w a ć się ś m i e r c i ą J a r o s z e w i c z ó w , b o
b ę d ę d z i ę k i t e m u zdrowszy. O d e b r a ł e m t o j a k o g r o ź b ę z j e g o
strony. „ M a s a " p o r a z pierwszy o d w a ż y ł się z w r ó c i ć się d o m n i e
w t e n s p o s ó b . I na t y m p r a k t y c z n i e z a k o ń c z y ł o się n a s z e s p o t k a ­
n i e . Ż a d n e i n n e słowa j u ż t a m n i e padły.
S p o t k a n i e t o n i e d a w a ł o m i s p o k o j u . N a s t ę p n e g o d n i a za­
d z w o n i ł e m do „ M a s y " i p o p r o s i ł e m o wyjaśnienia. Co znaczyła
j e g o g r o ź b a ? D l a c z e g o m i a ł e m p r z e s t a ć i n t e r e s o w a ć się ś m i e r c i ą
J a r o s z e w i s z ó w ? K i m b y ł człowiek, z k t ó r y m p r z y s z e d ł n a spotka­
n i e ? O d p o w i e d ź „ M a s y " zaskoczyła m n i e c a ł k o w i c i e . - T o b y ł
człowiek z K G B , a n i e p o d o b a i m się, ż e t a k b a r d z o i n t e r e s u j e s z
się tą z b r o d n i ą .
W t y m s a m y m czasie p r z y j a ź n i ł e m się ze z n a n y m i b a r d z o
c e n i o n y m j a s n o w i d z e m J a c k i e m J a c k o w s k i m . J e g o sława i a u t o ­
r y t e t są t a k wielkie, że w s p ó ł p r a c u j e n a w e t z p o l i c j ą i do dzisiaj
p o m a g a i m w r o z w i ą z y w a n i u w y d a w a ł o b y się b e z n a d z i e j n y c h
spraw. W i e l o k r o t n i e wskazywał m i e j s c a u k r y c i a c i a ł poszukiwa­
nych ofiar zbrodni. Policja nie ukrywa współpracy z n i m i nie
117
wstydzi się t e g o . P r z e z d ł u g i czas p r z y j a ź n i l i ś m y się, często b y ł
g o ś c i e m w m o i m d o m u , n i e r a z n o c o w a ł u m n i e , a n a w e t raz
p o j e c h a l i ś m y r a z e m n a wczasy d o Z a k o p a n e g o d o h o t e l u „ K a ­
sprowy".
D o s y ć s c e p t y c z n i e p o d c h o d z i ł e m d o j e g o „wizji" d o t y c z ą c y c h
m o j e j osoby, r a c z e j w o l a ł e m , żeby swoje u m i e j ę t n o ś c i s p r a w d z a ł
n a i n n y c h . Ale p o n i e w a ż b y ł e m j u ż p o r o z m o w i e z „ M a s ą " , a ca­
ła sprawa śmierci Jaroszewiczów nie była dla m n i e tak do koń­
ca wyjaśniona, postanowiłem u niego szukać potwierdzenia m o ­
ich domysłów i wiarygodności informacji, j a k ą otrzymałem od
„ M a s y " . P o p r o s i ł e m Go o „wizję". C a ł y s p o c o n y i z d e n e r w o w a ­
ny p o t w i e r d z i ł swoją „wizją" że l u d z i e , k t ó r z y są p o s ą d z a n i o d o ­
k o n a n i e tej z b r o d n i są n i e w i n n i i z o s t a n ą po j a k i m ś czasie wy­
p u s z c z e n i n a w o l n o ś ć . C o w i ę c e j , z b r o d n i ą t ą o b c i ą ż y ł służby
s p e c j a l n e s ą s i e d n i e g o k r a j u . D o d a ł r ó w n i e ż , ż e j e s t t o tylko j e d ­
na z wielu z b r o d n i p o p e ł n i o n y c h w o s t a t n i m czasie na
przy­
w ó d c a c h p a ń s t w b y ł e g o o b o z u s o c j a l i s t y c z n e g o . J u ż n i g d y wię­
cej n i e c h c i a ł o t y m z e m n ą r o z m a w i a ć .
118
S p r a w a t a j e m n i c z e j ś m i e r c i t a k z w a n e g o „ P a n c e r n i k a " , wła­
ściciela a g e n c j i o c h r o n y o tej s a m e j n a z w i e . „ P a n c e r n i k " , były
o f i c e r u r z ę d u b e z p i e c z e ń s t w a , k o m a n d o s i z a w o d o w y n u r e k , to­
p i się p o d c z a s n u r k o w a n i a n a w a k a c j a c h n a d M o r z e m Ś r ó d ­
z i e m n y m . O k o l i c z n o ś c i t e g o z d a r z e n i a n i e zostały d o dzisiaj wy­
jaśnione.
Wiadomo
natomiast
ponad
wszelką wątpliwość,
że
„ P a n c e r n i k " i „ M a s a " to byli w s p ó l n i c y w i n t e r e s a c h . S w e g o cza­
su „ M a s a " ściągał h a r a c z e z lokali, d y s k o t e k , a g e n c j i towarzy­
skich, b a r ó w , k l u b ó w n o c n y c h . Z g ł a s z a ł się d o właścicieli tych
p r z e d s i ę b i o r s t w i t e r r o r y z o w a ł i c h . O p o r n y c h straszył, a n a w e t
p o d k ł a d a ł i m b o m b y . W k r ó t c e p o wizycie „ M a s y " zgłaszał się
„ P a n c e r n i k " j a k o właściciel a g e n c j i o c h r o n y i o f e r o w a ł l e g a l n ą
o c h r o n ę i g w a r a n c j ę b e z p i e c z e ń s t w a . I n t e r e s rozwijał się d o s k o ­
n a l e . Ale w p e w n y m m o m e n c i e , g d y w g r ę w c h o d z i ł y j u ż d u ż e
zyski, „ P a n c e r n i k " p o s t a n o w i ł wycofać się z e s p ó ł k i . „ M a s a " n i e
c h c i a ł się n a t o z g o d z i ć . J a k i j e s t j e g o u d z i a ł w u t o n i ę c i u „Pan­
cernika"
publicznie
nie
wiadomo
do
dzisiaj,
a ja na pewno
w i e m , że „ M a s a " wie.
119
120
Dla „Masy" „ p r a c o w a ł o " wielu policjantów, czasami bar­
dzo wysokich r a n g ą i zajmujących odpowiedzialne stanowi­
ska. Z a ł a p ó w k i dostarczali m u i n f o r m a c j e , d o j a k i c h mieli
dostęp. B a r d z i e j wpływowi gwarantowali mu poczucie bez­
p i e c z e ń s t w a . N i e b y ł o w t y m n i c d z i w n e g o , p o n i e w a ż zjawi­
sko
korupcji w
polskiej
policji j e s t powszechne,
i
to
na
wszystkich p r a k t y c z n i e szczeblach. Ale w p e w n y m m o m e n ­
cie „ M a s a " , czy t o p o p r z e z z a s t r a s z e n i e , czy p o p r z e z obiet­
nicę nietykalności, p o d e j m u j e współpracę z policją.
Zdra­
dza swoich kolegów i przyjaciół i zaczyna prowadzić po­
dwójną
grę.
Za o b i e t n i c ę zwolnienia z odpowiedzialności za popeł­
nione
przestępstwa,
zbrodnie,
podejmuje
a
nawet
nie
współpracę
boję
z
się
policją.
powiedzieć
-
Współpracę
z policją p o d e j m u j e n i e J a r o s ł a w S o k o ł o w s k i ksywa „Ma­
sa", ale „ M i ę k k a d u p a " , b o taki p s e u d o n i m o t r z y m a ł o d
policjantów.
Trzy lata trwała w s p ó ł p r a c a „Miękkiej dupy" z policją.
Po wprowadzeniu instytucji
świadka k o r o n n e g o
„Miękka
d u p a " ujawnia swoją współpracę i j u ż oficjalnie postanawia
świadczyć przeciwko swoim z n a j o m y m i bliskim.
Zdradził
t e wszystkie ideały, dzięki p r z e s t r z e g a n i u k t ó r y c h m ó g ł żyć
w d o b r o b y c i e . W i e l o k r o t n i e m i a ł szansę zejść z d r o g i prze­
s t ę p s t w a , a l e n i e c h c i a ł się n a w r ó c i ć , z a b r a k ł o m u w y o b r a ź ­
ni i d o b r e j woli.
Nie
wiem,
czy
teraz
wystarczy
mu
odwagi,
aby
pójść
drogą J u d a s z a , który po sprzedaniu swojego Pana, dręczo­
ny wyrzutami
karę.
sumienia,
postanawia sam wymierzyć
sobie
Ze splamionymi krwią Chrystusa srebrnikami wraca
d o Ż y d ó w , r z u c a i m p i e n i ą d z e w t w a r z , a s a m w i e s z a się n a
121
drzewie w swoim d o m u w m o m e n c i e , w którym j e g o uko­
c h a n y P a n p r z y b i j a n y j e s t d o k r z y ż a . S a m o c e n i a s w o j e wi­
ny i s a m d e c y d u j e o wysokości kary. W i e , że p o g a r d z a n y
byłby
nie
tylko
przez
przyjaciół,
których
zdradził,
ale
i przez Żydów, od k t ó r y c h przyjął srebrniki. N i e c z e k a na
p o t ę p i e n i e , s a m p o t ę p i a swój c z y n i s a m w y b i e r a k a r ę .
122
G o d z i n a p i ą t a r a n o . D o drzwi m o j e g o d o m u w W a r s z a w i e
ktoś p u k a . T e r r o r y z u j ą m o j ą ż o n ę . O d b i e r a j ą m o j e g o t r z y m i e ­
s i ę c z n e g o s y n k a o d p i e r s i swojej m a t k i . Z a c z y n a się m o j a p o ­
n o w n a K a l w a r i a . Z a c o j a j e s t e m p o s z u k i w a n y ? Czy z a t o , ż e
z n a m t e g o czy o w e g o ? C z y z a t o , ż e ktoś b e z p o d s t a w n i e c h c e so­
b i e p r z y p i ą ć m e d a l n a k l a p i e m a r y n a r k i , z a t o , ż e kiedyś zrobi­
ł e m t o , c o z r o b i ł e m ? S a m dzisiaj n i e w i e m , z a c o ! M o g ę n a
wszystkie d o m n i e m a n i a s z c z e r z e o d p o w i e d z i e ć , b o w d n i u dzi­
siejszym s u m i e n i e m o j e j e s t p o d o b n e d o s u m i e n i a m o j e g o r o c z ­
n e g o syna. N i e c h c ę o d p o w i a d a ć n a p y t a n i a m i n i s t r a K a c z y ń ­
s k i e g o z w i ę z i e n n e j celi i c e l e m m o j e j książki j e s t t o , ż e b y wszy­
scy z r o z u m i e l i , ż e p r z e s z ł o ś ć t o n i e t e r a ź n i e j s z o ś ć .
Wszyscy p y t a j ą m n i e , d l a c z e g o n a p i s a ł e m t ą książkę? N a w e t
kilka d n i t e m u z n a n y p o l s k i p r o m i n e n t z a t e l e f o n o w a ł d o m n i e
z t y m p y t a n i e m . J e m u i wszystkim p o z o s t a ł y m c h c i a ł b y m o d p o ­
w i e d z i e ć s ł o w a m i J u l i u s z a S ł o w a c k i e g o , k t ó r y w swoich p o d r ó ­
żach d o t a r ł z N e a p o l u do Z i e m i Ś w i ę t e j i w m i e j s c u , w k t ó r y m
z n a j d u j e się G r ó b J e z u s a C h r y s t u s a w y p o w i e d z i a ł t e słowa:
„ S k a r ż y ł e m się G r o b o w i , a s k a r g a ta b y ł a a n i p r z e c i w l u d z i o m ,
ani przeciw B o g u " .
123