Wykład 5

6
Podaż, popyt i polityka państwa
PRINCIPLES OF
MICROECONOMICS
FOURTH EDITION
N. G R E G O R Y M A N K I W
PowerPoint® Slides
by Ron Cronovich
© 2007 Thomson South-Western, all rights reserved
W tym rozdziale szukaj odpowiedzi na
pytania:
Czym są cena maksymalna i minimalna?
Przykłady.
Jak ceny te wpływają na rynek?
W jaki sposób podatki wpływają na rynek? Czy
wpływ uzależniony jest od tego, czy podatek jest
nałożony na kupującego, czy na sprzedającego?
Czym jest obciążenie podatkowe?
CHAPTER 6
SUPPLY, DEMAND, AND GOVERNMENT POLICIES
1
Polityka rządu, która wpływa na rynek
Kontrola cen
•
Cena maksymalna: stanowi maksymalny,
dopuszczalny prawem poziom ceny, po której można
sprzedać dobro. Przykład: kontrola czynszów.
• Cena minimalna: stanowi minimalny, dopuszczalny
prawem poziom ceny, po której można sprzedawać
dobro. Przykład: płaca minimalna.
Podatki
• Rząd może nałożyć na kupujących i sprzedających
określoną kwotę za każdą sprzedaną/ kupioną
jednostkę.
CHAPTER 6
SUPPLY, DEMAND, AND GOVERNMENT POLICIES
2
1
Przykład1: Rynek mieszkaniowy
P
Cena
wynajmu
S
$800
Równowaga
bez kontroli
cen
D
300
Q
Ilość
mieszkań
CHAPTER 6
3
SUPPLY, DEMAND, AND GOVERNMENT POLICIES
Jak ceny maksymalne wpływają na rynek
Cena
maksymalna
powyżej ceny
równowagi jest
…………….. –
……………….
……………….
P
S
$800
D
300
CHAPTER 6
Q
4
SUPPLY, DEMAND, AND GOVERNMENT POLICIES
Jak ceny maksymalne wpływają na rynek
Cena równowagi
($800) znajduje
się powyżej ceny
maksymalnej
…………………
…………………
P
S
$800
Maksimum jest
ograniczeniem
........................
………………..
………………..
CHAPTER 6
SUPPLY, DEMAND, AND GOVERNMENT POLICIES
D
Q
5
2
Jak ceny maksymalne wpływają na rynek
W długim
okresie, popyt i
podaż mają
większą
elastyczność
cenową.
P
S
$800
Więc, nadwyżka
popytu jest
………………
CHAPTER 6
D
Q
6
SUPPLY, DEMAND, AND GOVERNMENT POLICIES
Niedobory i racjonowanie
Gdy pojawia się nadwyżka popytu, sprzedający muszą
racjonować dobra pomiędzy kupującymi.
Niektóre mechanizmy racjonowania: (1) długie kolejki
(2) dyskryminacja według przekonań sprzedających.
Te mechanizmy często są niesprawiedliwe i nieefektywne:
dobra niekoniecznie trafiają do nabywców, dla których
mają największą wartość.
Dla kontrastu, kiedy ceny nie są kontrolowane,
mechanizm racjonowania jest efektywny (dobra trafiają do
nabywców, dla których mają największą wartość).
CHAPTER 6
7
SUPPLY, DEMAND, AND GOVERNMENT POLICIES
Przykład 2: Rynek pracowników niewykwalifikowanych
Płaca pracowników
niewykwalifikowanych
W
S
$4
Równowaga bez
kontroli cen
D
500
L
Liczba pracowników
niewykwalifikowanych
CHAPTER 6
SUPPLY, DEMAND, AND GOVERNMENT POLICIES
8
3
Jak ceny maksymalne wpływają na rynek
Cena minimalna
poniżej ceny
równowagi jest
……………….
……………….
……………….
W
S
$4
D
500
CHAPTER 6
L
9
SUPPLY, DEMAND, AND GOVERNMENT POLICIES
Jak ceny maksymalne wpływają na rynek
Płaca równowagi
($4) znajduje się
poniżej ceny
minimalnej i dlatego
jest nielegalna.
W
S
$4
Minimum jest
ograniczeniem
…………………..
…………………..
…………………..
CHAPTER 6
D
L
10
SUPPLY, DEMAND, AND GOVERNMENT POLICIES
Płaca minimalna
Prawo dotyczące płacy
minimalnej nie wpływa
na pracowników
wykwalifikowanych.
W
bezrobocie
S
Płaca
minimalna
$5
Wpływa jednak na płace
$4
pracowników
nastoletnich.
Badanie:
10% wzrost płacy
minimalnej, podnosi
bezrobocie
pracowników
nastoletnich o 1-3%.
CHAPTER 6
D
400
550
SUPPLY, DEMAND, AND GOVERNMENT POLICIES
L
11
4
A C T I V E L E A R N I N G 1:
Cena maksymalna i cena minimalna
P
140
Rynek pokoi
130
Określ efekty:
hotelowych
120
A. $90 cena
maksymalna
S
110
100
B. $90 cena
minimalna
90
C. $120 cena
minimalna
70
D
80
60
50
40
0
50 60
Q
70 80 90 100 110 120 130
12
A C T I V E L E A R N I N G 1:
A. $90 cena maksymalna
P
140
Cena ……….
……………
Popyt wynosi
………… pokoi,
podaż ………...,
powodując
nadwyżkę
………….
130
120
Rynek pokoi
hotelowych
S
110
100
90
D
80
70
60
50
40
0
Q
50 60 70 80 90 100 110 120 130
13
1:
B. $90 cena minimalna
ACTIVE LEARNING
P
140
Cena
równowagi
……………….
……………….
……………….
P = .......
Q = ……
130
Rynek pokoi
hotelowych
S
120
110
100
90
80
D
70
60
50
40
0
Q
50 60 70 80 90 100 110 120 130
14
5
1:
C. $120 cena minimalna
ACTIVE LEARNING
P
140
Cena ……..
……………
130
Popyt wynosi
……….,
podaż wynosi
……….,
powodując
nadwyżkę
…………..
110
Rynek pokoi
hotelowych
S
120
100
90
80
D
70
60
50
40
0
Q
50 60 70 80 90 100 110 120 130
15
Ocena kontroli cen
Przypomnij sobie jedną z 10 Zasad:
Rynki są zwykle dobrą formą organizowania
aktywności gospodarczej.
Ceny są sygnałem, kierującym alokacją zasobów. Ta
alokacja zostaje zmieniona kiedy politycy
gospodarczy ograniczają ceny.
Kontrola cen często ma na celu pomoc biednym, ale
często bardziej im szkodzi, niż pomaga:
•
•
Płaca minimalna może prowadzić do utraty pracy.
Kontrola czynszów może redukować ilość i
jakość dostępnych mieszkań.
CHAPTER 6
SUPPLY, DEMAND, AND GOVERNMENT POLICIES
16
Podatki
Rząd nakłada podatki na wiele dóbr i usług, aby
zgromadzić przychód przeznaczony na obronę,
szkoły publiczne itp.
Rząd może nałożyć podatek na kupujących i
sprzedających.
Podatki mogą być procentowe (od ceny dobra),
lub może być to określona kwota od każdej
sprzedanej jednostki.
• Dla ułatwienia, analizujemy tylko podatki od
każdej jednostki.
CHAPTER 6
SUPPLY, DEMAND, AND GOVERNMENT POLICIES
17
6
Przykład 3: Rynek pizzy
Równowaga
bez podatku
P
S1
$10,0
D1
Q
500
CHAPTER 6
18
SUPPLY, DEMAND, AND GOVERNMENT POLICIES
Podatek nakładany na nabywców
Efekty nałożenia podatku 1,5
za jednostkę na nabywców.
Podatek nakładany
na nabywców
przesuwa krzywą
popytu D ………..
……………………
……………………
P
S1
10,0
Cena, jaką płacą
nabywcy ………, cena
jaką otrzymują
sprzedający …….., Q w
równowadze ………...
CHAPTER 6
D1
Q
500
19
SUPPLY, DEMAND, AND GOVERNMENT POLICIES
Obciążenie podatkowe
Oznacza rozkład ciężaru opodatkowania pomiędzy
podmioty rynkowe.
Z powodu
podatku,
nabywcy
zapłacą
…………., a
sprzedający
…………….
P
S1
10,0
D1
500
CHAPTER 6
SUPPLY, DEMAND, AND GOVERNMENT POLICIES
Q
20
7
Podatek nakładany na sprzedawców
Podatek nakładany
na sprzedawców
przesuwa krzywą
podaży w ………
…………………..
…………………..
P
Efekty obciążenia
sprzedawców podatkiem
1,5 za jednostkę.
S1
10,0
Cena dla nabywców
……….., cena jaką
dostaną sprzedający
………….., Q w
D1
równowadze ……….
Q
500
CHAPTER 6
21
SUPPLY, DEMAND, AND GOVERNMENT POLICIES
Skutek jest identyczny w obu przypadkach!
P
Ważne:
S1
10,0
D1
500
CHAPTER 6
SUPPLY, DEMAND, AND GOVERNMENT POLICIES
ACTIVE LEARNING
Skutki podatków
P
140
Załóżmy, że rząd
wprowadza
podatek na
nabywców w
wysokości $30 za
pokój.
Znajdź nowe
Q, PB, PS, i
obciążenie
podatkowe.
130
Q
22
2:
Rynek dla pokoi
hotelowych
S
120
110
100
90
80
D
70
60
50
40
0
Q
50 60 70 80 90 100 110 120 130
23
8
ACTIVE LEARNING
Odpowiedź
P
140
Q = ……..
130
PB = …….
110
2:
Rynek dla pokoi
hotelowych
S
120
100
90
PS = …….
D
80
70
Obciążenie:
nabywcy: ……..
60
50
40
0
Q
50 60 70 80 90 100 110 120 130
sprzedający: …....
24
Elastyczność a obciążenie podatkowe
Pryzpadek 1: Podaż jest bardziej elastyczna niż popyt
W tym
przypadku,
……………
są bardziej
obciążeni
podatkiem.
P
S
Cena bez podatku
D
Q
CHAPTER 6
SUPPLY, DEMAND, AND GOVERNMENT POLICIES
25
Elastyczność a obciążenie podatkowe
Przypadek 2: Popyt jest bardziej elastyczny niż podaż
P
W tym
przypadku,
…………..
są bardziej
obciążeni
podatkiem.
S
Cena bez podatku
D
Q
CHAPTER 6
SUPPLY, DEMAND, AND GOVERNMENT POLICIES
26
9
Elastyczność a obciążenie podatkowe
Jeżeli elastyczność cenowa nabywców >
elastyczność cenowa sprzedających, nabywcy
mogą łatwo opuścić rynek kiedy nałożony
zostanie podatek, więc nabywcy ponoszą
………… część ciężaru opodatkowania.
Jeżeli elastyczność cenowa sprzedających >
elastyczność cenowa nabywców - sytuacja jest
…………..
CHAPTER 6
SUPPLY, DEMAND, AND GOVERNMENT POLICIES
27
Studium przypadku: kto płaci podatek od luksusu?
1990: Kongres wprowadził podatek od luksusu
na jachty, prywatne samoloty, futra, drogie
samochody itp.
Cel: podnieść dochód państwa kosztem
zamożnych konsumentów.
Kto naprawdę płaci ten podatek?
CHAPTER 6
SUPPLY, DEMAND, AND GOVERNMENT POLICIES
28
Studium przypadku: kto płaci podatek od luksusu?
Popyt jest
………….
Rynek dla jachtów
P
S
W krótkim okresie,
podaż jest
……………
D
Q
CHAPTER 6
Więc,
…………..
…………..
płacą
większość
podatku.
SUPPLY, DEMAND, AND GOVERNMENT POLICIES
29
10
Konkluzja: Polityka rządowa i alokacja zasobów
Każda z polityk omówiona w tym rozdziale wpływa na
alokację zasobów.
• Przykład 1: podatek na pizzę redukuje ilość
•
produkowanej w równowadze pizzy. Jeśli
gospodarka produkuje mniej pizzy, niektóre zasoby
(pracownicy, piece, ser) mogą być dostępne dla
innych branż.
Przykład 2: wiążąca cena minimalna powoduje
nadwyżkę pracowników i stratę zasobów.
Więc ważne jest, aby politycy świadomie je stosowali.
CHAPTER 6
SUPPLY, DEMAND, AND GOVERNMENT POLICIES
30
Podsumowanie
Cena maksymalna stanowi maksymalny, dopuszczalny
prawem poziom ceny, po której można sprzedawać
dobro. Przykładem jest kontrola czynszów. Jeśli cena
maksymalna znajduje się pod ceną równowagi, jest
wiążąca i powoduje nadwyżkę popytu.
Cena minimalna stanowi minimalny, dopuszczalny
prawem poziom ceny, po której można sprzedawać
dobro. Przykładem jest płaca minimalna. Jeśli cena
minimalna znajduje się nad ceną równowagi, jest
wiążąca i powoduje nadwyżkę podaży. Nadwyżka siły
roboczej spowodowana płacą minimalną to bezrobocie.
CHAPTER 6
SUPPLY, DEMAND, AND GOVERNMENT POLICIES
31
Podsumowanie
Podatek na dobra jest klinem pomiędzy ceną, którą
płacą nabywcy, a ceną, jaką otrzymują sprzedający.
Powoduje spadek ilości w równowadze bez względu
na to czy płacą go kupujący, czy sprzedający.
Obciążenie podatkowe oznacza rozkład ciężaru
opodatkowania między podmioty rynkowe. Nie zależy
on od tego, czy podatek jest płacony przez
kupujących, czy sprzedających.
Obciążenie podatkowe zależy od cenowej
elastyczności popytu i podaży.
CHAPTER 6
SUPPLY, DEMAND, AND GOVERNMENT POLICIES
32
11