podłóg sportowych
Transkrypt
podłóg sportowych
Felieton Felieton Andrzej Zabiega Czyszczenie i pielęgnacja podłóg sportowych Wszyscy zgodnie przyklaśniemy modzie jaka od dobrych kilkunastu lat zagościła w naszym kraju. M oda na sport, na uprawianie przeróżnych dyscyplin, także tych, które można uprawiać w salach i halach sportowych. A tych ostatnio przybywa jak przysłowiowych grzybów po deszczu. Kilka lat temu, od jednego z wykonawców podłóg sportowych usłyszałem informację, że rocznie w Polsce wykonuje się około 500 podłóg sportowych. Czy ta liczba jest prawdziwa i czy ten trend jest utrzymywany – trudno mi powiedzieć. Według GUS, opierając się na danych z września 2010 roku w Polsce funkcjonowało około 19.000 hal i sal sportowych oraz gimnastycznych. Średnio na 10.000 mieszkańców przypadało 5 takich obiektów. Biorąc pod uwagę wszystkie podane wcześniej liczby, możemy spokojnie skalkulować, że aktualnie w naszym kraju funkcjonuje ok. 20.000 hal i sal sportowych oraz gimnastycznych. W każdym z tych obiektów jest podłoga. Nie zwykła. 16 Podłoga sportowa. A to jest bardzo duża różnica z czego, w aspekcie utrzymania jej w czystości, nie każdy sobie zdaje sprawę. Jeszcze kilkanaście lat temu budowane w Polsce podłogi sportowe nie były obwarowane normami. Nie ma aktualnie sensu wdawać się w rozważania nad przyczyną takiego stanu. Co było, a nie jest … . Aktualnie obowiązuje norma PN EN 14 904. Honorowane jest także odwołanie do niemieckiej normy DIN 18032-2. To honorowanie normy niemieckiej polega na zasadzie długotrwałego jej przywoływania. Wspomniany wcześniej brak znormalizowania spowodował konieczność zastosowania takich przepisów, które były nam najbliższe pod względem terytorialnym, ale też, co trzeba bardzo mocno podkreślić, przepisów, do których odwoływano się w wielu innych krajach. Zresztą obydwie przywołane normy są bardzo zbliżone merytorycznie i nie trudno odgadnąć, że do stworzenia normy EN bardzo mocno „przysłużyła” się norma DIN. W obydwu normach znajdujemy wyraźnie określone wymagania i parametry stawiane podłogom sportowym: pochłanianie energii Nr [20] 1/2013 • www.firmasprzatajaca.pl uderzeń, ugięcie pionowe, powierzchnię ugięcia, odbicie sprężyste piłki, tarcie powierzchniowe (poślizg), odporność na obciążenie toczne. Podane parametry są niezwykle istotne w przypadku podłóg sportowych. Ich spełnienie zgodne z normą sprwia, że dana podłoga jest podłogą sportową. Można więc na niej uprawiać dyscypliny sportowe bez ryzyka odniesienia kontuzji spowodowanej konstrukcją podłogi. Pozwala nazwać salą gimnastyczną, salą lub halą sportową obiekt, w którym została zainstalowana. Trzeba jednak mieć świadomość, że w trakcie procesu czyszczenia i pielęgnacji cały ten wysiłek można zniwelować. Jednym z parametrów, który w bardzo łatwy sposób można zmienić jest poślizg. Normy jednoznacznie określają wartość poślizgu jaki powinien występować na podłodze sportowej. Parametr ten jest odnoszony do wszystkich powierzchni, które mają zastosowanie na tego typu podłogach. Firmy zajmujące się produkcją pokryć na podłogi sportowe przystosowują je zgodnie z założeniami normy. Podłogi PCW, linoleum, lakier na podłogi drewniane poddawane są odpowiednim testom, aby sprawdzić czy wartość poślizgu jest odpowiednia czyli mieści się w granicach zakładanych przez normy. Wyznaczony normami przedział poślizgu jest bardzo dokładnie określony i sprawdzany w praktyce. Wartość ta nie jest różnicowana pod względem rodzaju podłogi czy też jej przeznaczenia, bądź sposobu konstrukcji. Nie ma znaczenia czy z podłogi sportowej będą korzystały dzieci w wieku wczesnoszkolnym czy też zawodowi sportowcy – poślizg jest taki sam dla jednych i dla drugich. Nieistotny jest rodzaj nawierzchni podłogi sportowej – czy to jest linoleum, poliuretan bądź drewno lakierowane – norma odnosi się identycznie do każdego rodzaju pokrycia podłogowego. Nie ma wreszcie znaczenia sposób jej konstrukcji. Aktualnie na salach i halach sportowych możemy spotkać cztery podstawowe typy konstrukcji podłóg sportowych: 1. powierzchniowo elastyczne 2. punktowo elastyczne 3. kombinowane 4. mieszane Firmy zajmujące się instalacją podłóg sportowych stosują oczywiście różne nazewnictwo oraz wprowadzają nowe rozwiązania. Jednak zdecydowaną większość rozwiązań konstrukcyjnych można śmiało sprowadzić do podanej typologii. Tym niemniej stopień poślizgu dla wszystkich tych podłóg jest identyczny. Jak widać z powyższych wywodów, dużą wagę przywiązałem do jednego parametru charakteryzującego podłogi sportowe, a mianowicie poślizgu. Oczywiście przytoczone normy nie mówią tylko o tej jednej wartości. Aktualnie do konstrukcji podłóg sportowych zastosowanie ma ok. 20 norm. Cytowane normy DIN 18032-2 oraz PN-EN 14904 przywołuję przede wszystkim w kontekście związanym z bezpieczeństwem użytkowania podłóg sportowych. Jednak parametr poślizgu jak już wcześniej zaznaczyłem można bardzo łatwo zmienić podczas procesu czyszczenia i pielęgnacji podłóg sportowych. Stosowanie nieodpowiednich środków chemicznych doprowadza do bardzo istotnych zmian poślizgu powierzchni. Logicznym jest więc w tym miejscu podanie jakich produktów unikać, a jakie stosować. Łatwiej będzie jednak wymienić te drugie gdyż odpowiedź jest bardzo prosta: podłogi sportowe na salach i halach sportowych należy czyścić i pielęgnować wyłącznie produktami posiadającymi potwierdzenie spełnienia wymagań norm PN-EN 14904 lub DIN 18032-2. Dotyczy to środków używanych do usuwania codziennych zabrudzeń oraz produktów, które stosujemy jako powłoki zabezpieczające. Ważnym parametrem w przypadku powłok zabezpieczających jest stopień połysku. Otóż wszystkie powłoki zabezpieczające, które spełniają wymagania przywołanych norm posiadają optykę matową. Bez problemu wyciągnąć należy wniosek, że jeżeli ktokolwiek będzie polecał powłokę w optyce połyskowej na pewno nie będzie ona spełniała wymagań do stosowania na podłogach sportowych. W przypadku powłok zabezpieczających istotnym jest zwrócenie uwagi, że bardzo wielu producentów i instalatorów nie zaleca ich stosowania. Jest też grupa, która wyraźnie wskazuje produkt oraz producenta. Ogólnie bardzo istotnym jest dokładne zapoznanie i szczegółowe stosowanie się do instrukcji czyszczenia i pielęgnacji, którą przekazuje użytkownikowi wykonawca podłogi sportowej. Niestety bardzo częstym procederem jest, że firmy wykonujące usługi czyszczenia powierzchni sportowych uciekają od zalecanych środków czy wręcz testują produkty inne, prowadząc obserwację zachowania osób korzystających z sali sportowej. Należy jednak mieć na uwadze, że w przypadku obiektów sportowych jest to niebezpieczny proceder. Stopień intensywności używania tych podłóg, ilość energii, którą uczestnicy– niekoniecznie nawet wyczynowi – wkładają w udział w przeróżnych grach i zawodach sprawia, że zdarzają się kontuzje, stłuczenia, zwichnięcia, obtarcia czy bardziej uciążliwe przypadki jak złamania. W momencie gdy poszkodowany sportowiec występuje o odszkodowanie z racji własnego ubezpieczenia, ubezpieczyciela interesuje czy podłoga w danej sali spełnia wymagania odpowiednich norm. Jeżeli okaże się, że zastosowano np. produkty pielęgnacyjne nie posiadające dopuszczenia – całą odpowiedzialnością powstania wypadku obarcza się firmę, która zastosowała nieodpowiednie produkty. Należy w tym miejscu jasno sobie powiedzieć, że świadomość o dochodzeniu odszkodowania w wyniku urazu jest w naszym kraju coraz większa. Bardzo dużo osób ubezpiecza się od następstw nieszczęśliwych wypadków i coraz więcej dochodzi swoich praw w momencie niefortunnych zdarzeń. Warto zadbać wcześniej, aby nieodpowiedzialne stosowanie niezaleconej chemii czyszczącej nie spowodowało konieczności ponoszenia konsekwencji wypadków, które zdarzą się na czyszczonej podłodze sportowej. Nr [20] 1/2013 • www.firmasprzatajaca.pl 17 Felieton Stosowanie środków chemicznych spoza wyznaczonych, może firmę sprzątającą narazić na jeszcze inne konsekwencje, a mianowicie doprowadzić do utraty przez użytkownika gwarancji na podłogę. Oczywistym jest, że prawo nakłada co najmniej 2 letni okres gwarancji. Firmy instalujące podłogi wydłużają ten okres, gdyż jest to często kartą przetargową w zdobyciu zlecenia. W przypadku reklamacji bardzo łatwo można sprawdzić czy pielęgnacja była prowadzona zalecanymi produktami. Warto tu zaznaczyć, że coraz więcej firm montujących podłogi zaleca konkretne produkty określonego producenta, nie dając możliwości stosowania tzw. równoważnych. Działanie takie jest zgodne z obowiązującym prawem, a nawet prawo wymusza od producenta wyraźnej i jednoznacznej instrukcji czyszczenia i pielęgnacji, gdzie producentem podłogi jest tu firma instalująca. Jeżeli np. podłoga sportowa jest skonstruowana z drewna lakierowanego, wymagania co do pielęgnacji określa producent lakieru podając, w zależności od własnych badań nazwy możliwych do zastosowania produktów oraz producentów. Na tej podstawie firma instalująca podłogę powinna opracować stosowną instrukcję bardzo wyraźnie wskazując jakich produktów do jakich celów i w jaki sposób należy użyć. Każda firma świadcząca usługi czyszczenia podłóg sportowych powinna w sposób bardzo oczywisty i dokładnie udokumentowany prowadzić wszelkie działania w obiektach sportowych. Pozorne oszczędności w stosowaniu innych produktów niż zalecane bardzo często powodują ogromne straty. Sposób prowadzenia prac czystościowych na podłogach sportowych musi być przeanalizowany, zaplanowany i skrupulatnie prowadzony zgodnie z wszelkimi zaleceniami. 18 Podłogi sportowe aktualnie montowane to 4 różnego typu konstrukcje, które wymieniłem wcześniej. Oczywiście nie są istotne dla prowadzących usługi czyszczenia meandry konstrukcyjne tych podłóg, jednak jest kilka aspektów, na które należy zwrócić uwagę. Wiadomym jest i nie ma potrzeby dokładnego roztrząsania dlaczego trzeba uważać z ilością wody gdy czyścimy podłogę drewnianą lakierowaną. Jednak drewno w konstrukcji podłogi sportowej występuje o wiele częściej. W Polsce bardzo popularne są podłogi tzw. legarowane (powierzchniowo elastyczne, kombinowane i mieszane). Nie ma znaczenia dla firmy sprzątającej, czym która podłoga się charakteryzuje, jaka jest jej konstrukcja, jak wysoki jest legar, ile warstw płyty OSB itd. itp. Istotne jest, że pod warstwą linoleum, PCW bądź poliuretanu jest drewniana konstrukcja. Konstrukcja, która jest bardzo wrażliwa na zmiany temperatury i wilgotności. Konstrukcja, która posiada przy cokołach dylatacje. Podłoga, która ma często zainstalowany system sterujący temperaturą i wilgotnością. Zachwiania w parametrach wilgotności takiej podłogi może doprowadzić do trwałego odkształcenia konstrukcji drewnianej (legaru). Podłoga zaczyna być nierówna, widoczne stają się łączenia płyt OSB, może nastąpić ich podnoszenie na krawędziach. Należy też zwrócić szczególną uwagę na ewentualne ubytki w spawach (łączenia brytów) wykładzin elastycznych (linoleum, PCW) oraz dylatacje pozostawione przy ścianach. Przez te szczeliny może wpływać woda podczas mycia podłogi i doprowadzać do zniekształceń czy wybrzuszeń powierzchni. Firma sprzątająca rozpoczynając prace na salach sportowych powinna zapoznać się ze wszystkimi parametrami, zależnościami i wskazaniami producentów Nr [20] 1/2013 • www.firmasprzatajaca.pl dotyczących danej podłogi ze zwróceniem szczególnej uwagi na jej konstrukcję oraz zasady utrzymania odpowiedniej wilgotności i temperatury podczas eksploatacji oraz czy te zalecenia są przestrzegane przez użytkownika. W polskich warunkach klimatycznych bardzo łatwo jest doprowadzić do zniekształcenia powierzchni podłogi sportowej na konstrukcji drewnianej. Wyłączenie ogrzewania na sali gimnastycznej w okresie ferii zimowych bardzo często powoduje trwałą deformację podłogi. Szukanie przyczyny zahacza często o zbyt intensywne wylewanie roztworów na powierzchnię czyszczoną przez firmę sprzątającą. Uczestniczyłem w przypadku gdzie administrator obiektu sportowego miał w zamiarze posądzenie firmy sprzątającej o „zalanie” podłogi i doprowadzenie do powstania nierówności na jej powierzchni. Usługodawca udowodnił jednak, że właśnie w okresie przerwy zimowej pracownik obiektu wyłączył instalację grzewczą co doprowadziło do uszkodzeń. Przypadek taki jest dowodem, jak bardzo wrażliwe mogą być te konstrukcje. Każda deformacja powierzchni podłogi sportowej to zmiana jej parametrów, a więc niezgodność z przytoczonymi wcześniej normami. Podłoga zniekształcona przez zbyt duże zawilgocenie konstrukcji to realne niebezpieczeństwo powstawania kontuzji dla osób korzystających z hali sportowej. Ale też utrata komfortu korzystania z takiej podłogi. Każda zmiana na powierzchni w najmniejszej sali gimnastycznej jest natychmiast zgłaszana przez sportowców do administracji, która bardzo skrupulatnie zaczyna dochodzić przyczyn nie pomijając oczywiście osób, które podłogę czyszczą. Oprócz norm, które przywołałem są jeszcze wymagania i zalecenia stawiane prze związki sportowe poszczególnych dyscyplin. Pielęgnacja podłogi w hali sportowej gdzie odbywają się zawody międzynarodowe czy lig krajowych musi być podporządkowana także dodatkowym wymaganiom. Obiektów sportowych ciągle przybywa. Chętnych do poodbijania piłki na osiedlowej czy szkolnej hali jest coraz więcej. Oby ta moda rozwijała się coraz dynamiczniej. Zwróćmy jednak uwagę, że wszystkie czynniki, które uczestniczą w jej rozwoju muszą się podporządkować jasno określonym zapisom w normach. Bezmyślne odstępstwo od tych wymagań może zamienić radość z uprawiania sportu w kłopotliwe konsekwencje. Miejmy to na uwadze rozpoczynając czyszczenie i pielęgnację podłóg sportowych.