Kopia listopad.pub
Transkrypt
Kopia listopad.pub
5.11.2007 NR 1 KMA WYDMINY ASTRONETKA 50 LAT ERY KOSMICZNEJ W tym numerze: 50 lat ery kosmicznej 1 Na drodze do Westy i Ceres 1 Księżyce Kordylewskiego 2 Konkurs Szkoła Podstawowa 3 Kalendarium 4 Konkurs Gimnazjum i Liceum 4 Ogłoszenie KMA Wydminy 4 Niedawno obchodziliśmy kolejną rocznicę wkroczenia człowieka w świat kosmosu. 4 października 1957 roku z kosmodromu Bajkonur wystartowała rakieta R-7, wynosząc na orbitę okołoziemską satelitę Sputnik 1. Tak właśnie rozpoczęła się era kosmiczna. Później, po 12 latach wyścigu pomiędzy Związkiem Radzieckim a Stanami Zjednoczonymi, człowiek wylądował na Księżycu. Dzisiaj nadal prowadzone są badania nad różnymi elementami Wszechświata. Oprócz próby odkrycia nowych ciał niebieskich, podjęto działania mające na celu zgłębienie i być może odkrycie nowych faktów dotyczących znanych nam już planet, gwiazd itp. Ostatnio Japońska Agencja Kosmiczna (JAXA) przeprowadziła manewr umieszczenia sondy kosmicznej Kaguya na orbicie wokółksiężycowej. Cała akcja przebiegła pomyślnie, a główne zadanie sondy, którym jest wykonanie dobrej jakości zdjęć naszej planety Ziemi, jest już w realizacji. W przyszłości zaplanowano wyprawę na Marsa i wiele innych przedsięwzięć. Tego typu plany i zamierzenia z pewnością przyniosą efekty i pomogą osiągnąć cel, którym jest poszerzenie wiedzy człowieka o kosmosie i zajrzenie w kolejne zakamarki rozległej, pozaziemskiej przestrzeni. ES Źródła: www.astronet.pl NA DRODZE DO WESTY I CERES Rozpoczęła się misja sondy Down, która ma zbadać dwa duże obiekty pasa planetoid – planetę karłowatą Ceres oraz asteroidę Westa. Ceres www.orionsarm.com W czwartek, 27 września, o 13:34 czasu środkowoeuropejskiego wystartowała rakieta Delta 2-Heavy, wynosząc na swoim pokładzie bezzałogową sondę kosmiczną Down, amerykańskiej agencji kosmicznej NASA. Obecnie jednostka zmierza do głównego pasa planetoid. Podstawowym celem misji jest ustalenie warunków i procesów panujących we wczesnej epoce Układu Słonecznego przez szczegółowe zbadanie dwóch spośród największych karłowatych planet, które pozostały niezmienione od czasu swego powstania. Misja umożliwi określenie znaczenia jakie mają wielkość asteroid i zawartość w nich wody. Ceres i Westa są najmasywniejszymi z planet karłowatych w pasie planetoid, których dalszy wzrost zatrzymał powstający Jowisz. Ewolucja tych ciał potoczyła się różnymi drogami. Ceres charakteryzuje się dużą zawartością wody i prawdopodobnie pierwotną budową, natomiast Westa wydaje się być przekształcona i pozbawiona wody. Start przebiegł pomyślnie - o 14:31 sonda była już na drodze do pasa planetoid, a o 15:44 rozłożyła panele słoneczne i nawiązała łączność z Ziemią. W lutym 2009 r. sonda zbliży się do Marsa i wykorzysta jego grawitację, aby zwiększyć swoją szybkość dzięki asyście grawitacyjnej. Dotarcie do Westy i Ceres jest planowane kolejno na październik 2011 r. i luty 2015 r. Karolina Fiedorczyk Źródła: www.astronet.pl; www.wikipedia.org Created with novaPDF Printer (www.novaPDF.com). Please register to remove this message. 2 ASTRONETKA KSIĘŻYCE KORDYLEWSKIEGO Kazimierz Krodylewski był jednym z ludzi, którzy starali się pogłębiać wiedzę na temat Układu Słonecznego. Był znany głównie jako odkrywca Księżyców Pyłowych Ziemi. Oprócz dobrze wszystkim znanego Księżyca, wokół Ziemi krążą również dwa obłoki pyłowe zwane pyłowymi satelitami Ziemi lub (od nazwiska odkrywcy, krakowskiego astronoma) księżycami Kordylewskiego. Oba mają ten sam okres obiegu i poruszają się po takiej samej jak Księżyc orbicie w stałych – w przybliżeniu – odległościach od niego. Pierwszy raz zauważył Obłoki na zdjęciach starego astrografu. Gdy pokazał je Banachiewiczowi (swojemu nauczycielowi), ten był dość sceptycznie do tego nastawiony. Rzekł „Niby coś widać, ale gdyby tam coś było, to by astronomowie to odkryli już dawno!”. Jego asystent, Kordylewski, jednak nie zniechęcił się tymi słowami. Postanowił, za radą Banachiewicza, iż pojedzie na Łomnicę, po stronie Słowackiej, by obserwować owe Obłoki. W roku 1951 pierwszy raz, po uzyskaniu przepustki, pojechał na Łomnicę, wioząc ze sobą jedynie plecak. Postanowił bowiem wytropić księżyce najpierw gołym okiem. Miały to być przejaśnienia na niebie. Księżyców nie zauważył. Mijały lata, a Kordylewski ani razu więcej nie dostrzegł Księżyców, mimo że jeździł rokrocznie na Łomnicę i stamtąd je obserwował. Gdy zimą 1956 roku po raz czwarty pojechał na Łomnicę, udało mu się zobaczyć ów obłok. Nie spodziewał się tego, bo pojechał na szczyt bardziej z przyzwyczajenia, niż z wiary, że coś dostrzeże. Tej mroźnej nocy były wyjątkowe dobre warunki do obserwacji. Niebo było czyste i przejrzyste. Zaobserwowany obłok poprzedzał wyjście Księżyca zza horyzontu i przesuwał się z taką samą prędkością po niebie jak Księżyc. Kordylewski jednak wiedział, że aby ogłosić odkrycie potrzebuje poważnych dowodów. Dopiero w marcu 1961 roku udało mu się zdobyć pierwszy argument, poważny atut. Wdrapał się po raz nie wiadomo który na szczyt Łomnicy, wiał wiatr i siekł zmarznięty śnieg. Dopiero pod wieczór niebo rozjaśniło się. Kordylewski miał ze sobą aparat do fotografowania. Tym razem wycelował lunetę w to miejsce, gdzie spodziewał się pojawienia jaśniejącej plamy, i czekał leżąc spokojnie na tafli lodowej. Wykonał jedno zdjęcie, gdy plama wyszła zza horyzontu. Prowadził powoli i spokojnie kamerę za obiektem niebieskim, gdyż trzeba było eksponować przez pół godziny. Wtedy ogłosił swoje odkrycie po raz pierwszy – w całym świecie astronomicznym zrobił się ogromny ruch. Dziewięć wielkich obserwatoriów astronomicznych skierowało swoje instrumenty w miejsca wskazane przez Kordylewskiego. Nic nie dostrzegły. Zaś Kordylewski nadal prowadził obserwacje. Zaczął się zastanawiać nad nowym, lepszym miejscem do obserwacji, tam gdzie nie ma zupełnie sztucznych świateł nad horyzontem. Okazało się, że coraz trudniej o takie miejsce na Ziemi. Każde miasteczko, dysponujące energią elektryczną, daje w nocy łunę, która w sposób zasadniczy przeszkadza w obserwacjach, nie pozwala na wyodrębnienie jaśniejszego obiektu niebieskiego w oddali. Kordylewski zdecydował się na rejs statkiem ku wybrzeżom Afryki, gdzie nie będzie żadnej łuny, co pozwoli na bardziej efektywne obserwacje. W 1966 roku zorganizował pierwszy rejs, drugi w 1974r. Zabrał ze sobą obserwatorów, którzy co noc wstawali o określonej porze i szli na pokład, gołym okiem szukając jaśniejących plam. Zaznaczali je na mapie gwieździstego nieba, które wręczały im Kordylewski. Gdy krzyżyki z poszczególnych planów przeniesiono na jeden – okazało się, że wszyscy zauważyli jaśniejący obiekt. Powtarzano obserwacje kilka razy – jednakże ostatniego dnia nikt nie dostrzegł świetlistej plamy i zapanowało przygnębienie wśród obserwatorów, z których żaden nie był astronomem i nie wiedział dobrze, o co chodzi. Byli zwykłymi członkami Polskiego Towarzystwa Astronomicznego, któremu Kordylewski przewodniczył. I wówczas Kordylewski rzekł do nich: Created with novaPDF Printer (www.novaPDF.com). Please register to remove this message. 3 ASTRONETKA KSIĘŻYCE KORDYLEWSKIEGO „Proszę państwa, dzisiaj w ogóle nie było na niebie świecącego obłoku i dlatego nie mogliście go zauważyć!” Do kraju wrócili z ugruntowanym odkryciem. Następnego roku, 1974, w piśmie „Echo Krakowa” z dnia 16-17 lutego pojawił się artykuł o wyprawach Kordylewskiego i o zamiarach zorganizowania kolejnej wyprawy. Oto jego fragment: „Doc. Dr Kazimierz Kordylewski organizuje w bieżącym roku kolejną wyprawę służącą obserwacji Pyłowych Księżyców. Jest to przedsięwzięcie imponujące. – obserwacje będą czynione na Oceanie Atlantyckim, Indyjskim i na Morzu Czerwonym. Doc. Kordylewski apeluje za naszym pośrednictwem do potencjalnych kandydatów na obserwatorów, o skontaktowanie się z nim. Kandydaci mogą być dowolnego wieku oraz zawodu (najważniejszy jest dobry wzrok – obserwacje czynione są bowiem nie przy użyciu instrumentów, lecz gołym okiem). Musza być gotowi poświęcić na podróż ponad 4 miesiące od kwietnia do sierpnia 1974 r. i zdecydować się na opłacenie biletu okrętowego w cenie 45,743 zł. Doc. Kordylewski liczy zwłaszcza na Polaków z zagranicy i obywateli z innych krajów, ale pochodzenia polskiego, zdecydowanych na wydanie 1500 dolarów na podróż.” Jednakże ta wyprawa była mniej pomyślna do Kordylewskigo niż poprzednie. Blisko Dakaru zachorował i z tego powodu prawie odwołano podróż. Na szczęście mialo to też pozytywne skutki. Oto fragment listu z dnia 1 maja 1975 roku do Zofii Kordylewskiej, bratowej Kordylewskigo. „I może właśnie dzięki tej chorobie, dzięki możności skupienia się tak wnikliwie badaliśmy wyniki obserwacji I problem, że doszło do nowego odkrycia. Krótko: Pyłowe Obłoki, które noszą nasze nazwisko, okazały się nie towarzyszami Księżyca w jego miesięcznej drodze dookoła Ziemi, lecz rozpoznane zostały jako samodzielne księżyce Ziemi, każdy z nich krąży samodzielnie po własnej, bardzo wydłużonej elipsie, dokoła Ziemi, nie troszcząc się o ruchy Księżyca.” W dzisiejszych czasach nie da się już obserwować Księżyców, ze względu na łuny powstające po zachodzie Słońca. Jednakże ich obecność potwierdzają sondy kosmiczne. AO KONKURS SZKOŁA PODSTAWOWA Znajdź odpowiedzi na 5 astronomicznych zagadek, a w wykreślance wykreśl tylko poprawne odpowiedzi. Następnie zapisz je w wyznaczonym miejscu. Utrudnienie stanowią inne pojęcia, które wkradły się do tabelki. UWAGA! Rozwiązania zapisane są poziomo, pionowo, ukośnie, a także na wspak. Q E G D S G W I A Z D E T E L E S K O P H J D W A A C G A U J S L C O P I E F G H Y Ł S N D A B W S H P D O L T W Ś W P Ś O D I Ń L Y H G W Y O H D C C B Y M 1.Planeta, na której mieszkamy. 2.Przyrząd, za pomocą którego obserwujemy np. gwiazdy, E planety. T 3.Nauka zajmująca się badaniem Wszechświata. E 4.Wszystko, co istnieje, czyli galaktyki, czarne dziury, gwiazdy, mgławice, księżyce, planety, komety, meteory, pył gwiezdny a O także ludzie, zwierzęta, itp. R 5.Gwiazda, którą okrążają wszystkie planety. Z I E M I A O C B E F G I E D N O A L P E L A G S D F G H J T E R Z J D A S T R O N O M I A S L Z G A L A K T Y K A D W Odpowiedzi należy dostarczyć dla Oli Zebrowskiej do dnia 20 listopada 2007. Created with novaPDF Printer (www.novaPDF.com). Please register to remove this message. 4 KMA WYDMINY KALENDARIUM Planety: Merkury 8 listopada znajdzie się najdalej od Słońca i osiągnie jasność -0,5m. Będzie można go zobaczyć nad południowo-wschodnim niebie ok. 40 minut przed wschodem Słońca. Wenus będzie świecić co najmniej 3 godziny przed wschodem z jasność ok. –4,5m nad wschodnim horyzontem. Jasność Marsa będzie stale wzrastać (w grudniu osiągnie -1,6m). Planetę będzie można zobaczyć w gwiazdozbiorze Bliźniąt. Do połowy listopada będzie można jeszcze obserwować Jowisza (jasność – -2m). Planeta będzie się znajdować nad południowo-zachodnim horyzontem. Jej położenie (kilka stopni nad horyzontem) nie będzie sprzyjać obserwacjom przez teleskop. Saturna widać nad ranem w gwiazdozbiorze Lwa, jako gwiazdę o jasności ok. 0.8m. Roje meteorów: Leonidy – maksimum: 18 listopad. Geminidy – maksimum: 14 grudnia. Fazy Księżyca: III (ostatnia) kwadra – 1.XI Nów – 10.XI I kwadra – 17.XI Pełnia – 24.XI KONKURS GIMNAZJUM I LICEUM Twoim zadaniem będzie odpowiedzenie na 3 pytania astronomiczne 1. Podaj dokładną datę i wydarzenie które zapoczątkowało Erę Kosmiczną. 2. Jak nazywał się odkrywca Księżyców Pyłowych Ziemi? 3. W którym roku została odkryta planeta karłowata Ceres? Odpowiedzi należy dostarczyć dla Karoliny Fiedorczyk do 20 listopada 2007. OGŁOSZENIA KMA WYDMINY Klub Miłośników Astronomii Wydminy serdecznie zaprasza uczniów gimnazjum i liceum (a także chętnych ze szkoły podstawowej) na zajęcia z astronomii w każdy piątek o godz. 20.00. Zajęcia trwają ok. 1,5-2 h. Na każdych zajęciach zajmujemy się prawdziwą stroną astronomii czyli liczeniem (ale nie przestraszcie się tego), mamy też zajęcia czysto astronomiczne z p.Rębecką, przy ładnej pogodzie organizujemy obserwacje z teleskopem. Prowadzimy gazetkę i organizujemy ASTROogniska. Zapraszamy! Klub wypożycza książki i gazety o tematyce astronomicznej. Wypożyczać można na spotkaniach KMA lub w szkole u pani Rębeckiej. Więcej informacji u członków KMA Wydminy. Stopka redakcyjna wydania: Aleksandra Hamanowicz, Agata Ordyniec, Karolina Fiedorczyk, Ewa Siwołowska Created with novaPDF Printer (www.novaPDF.com). Please register to remove this message.