Unia Polski z Litwą

2
Unia Polski z Litwą
Cele lekcji
Wymagania ogólne
I. Chronologia historyczna.
Uczeń posługuje się podstawowymi określeniami czasu historycznego: wiek, rok; przyporządkowuje fakty historyczne datom; oblicza upływ czasu między wydarzeniami historycznymi i umieszcza je na linii chronologicznej; dostrzega związki teraźniejszości z przeszłością.
II. Analiza i interpretacja historyczna.
Uczeń odpowiada na proste pytania postawione do tekstu źródłowego, mapy, ilustracji;
stawia pytania dotyczące przyczyn i skutków analizowanych wydarzeń historycznych.
III. Tworzenie narracji historycznej.
Uczeń tworzy krótką wypowiedź o postaci i wydarzeniu historycznym, posługując się poznanymi pojęciami; przedstawia własne stanowisko i próbuje je uzasadnić.
IV. Zainteresowanie problematyką społeczną.
Uczeń ma nawyk dociekania w kontekście społecznym – zadaje pytanie „dlaczego jest tak,
jak jest?” oraz próbuje odpowiedzieć na to pytanie.
V. Współdziałanie w sprawach publicznych.
Uczeń współpracuje z innymi – planuje, dzieli się zadaniami i wywiązuje się z nich.
Wymagania szczegółowe
Po zakończonych zajęciach uczeń:
• zna daty: 1370, 1384, 1385, 1386, 1399; postacie: Ludwika Węgierskiego, Jadwigi,
Władysława Jagiełły; postanowienia umowy w Krewie,
• rozumie pojęcia: unia, dynastia Jagiellonów; dlaczego Jadwigę nazywa się królem
Polski; konsekwencje unii dla relacji między Polską, Litwą a zakonem krzyżackim,
• potrafi: scharakteryzować osobę Jadwigi i wymienić jej zasługi dla kultury polskiej;
wskazać na mapie Krewo i Wielkie Księstwo Litewskie; przedstawić najważniejsze
informacje o państwie litewskim w II połowie XIV wieku; wyjaśnić przyczyny
unii polsko-litewskiej; ocenić znaczenie unii z punktu widzenia interesów Polski
i Litwy.
Środki dydaktyczne
• podręcznik (s. 14–20),
• zeszyt ćwiczeń (s. 9–11),
• płyta CD Wehikuł czasu 5. Opowiadania,
• mapy ścienne: Polski w czasach Kazimierza Wielkiego oraz Polski i Litwy w XIV w.,
• karta pracy nr 2,
• tabela Unia polsko-litewska,
• karta Identyfikator postaci historycznej.
1
Metody i techniki nauczania
opowiadanie, opis, rozmowa nauczająca, praca pod kierunkiem, praca z mapą, runda
bez przymusu, dyskusja.
Formy zajęć
praca w grupach, praca indywidualna.
Czas zajęć
1 godzina lekcyjna.
Struktura i opis lekcji
I. Wprowadzenie
Podajemy temat i cele lekcji.
Odczytujemy (podręcznik, s. 14–15) lub odtwarzamy z płyty CD opowiadanie Decyzja
królowej, a następnie prosimy uczniów o udzielenie odpowiedzi na zamieszczone pod
nim pytania. Wyjaśniamy, że decyzja podjęta przez Jadwigę zapoczątkowała nowy
rozdział w historii Polski i Litwy, a jej skutki uczniowie będą poznawać na kolejnych
lekcjach dotyczących dziejów naszego kraju.
II. Rozwinięcie
W krótkim opisie przedstawiamy okoliczności wstąpienia Jadwigi na tron Polski, zwracając uwagę na jej pozycję jako faktycznego władcy państwa polskiego. Przybliżamy
postać władczyni, podkreślając wpływ średniowiecznej obyczajowości oraz interesów
politycznych państwa polskiego na życie Jadwigi.
Wieszamy na tablicy tabelę Unia polsko-litewska (materiał nr 1) oraz mapy ścienne
Polski w czasach Kazimierza Wielkiego i Polski i Litwy w XV w. W rozmowie nauczającej przypominamy sytuację Polski po śmierci ostatniego Piasta oraz najważniejsze
problemy państwa (relacje z sąsiadami, utracone ziemie). Zadajemy pytanie 2 (podręcznik, s. 16). Zebrane informacje zapisujemy we właściwej rubryce tabeli.
Informujemy uczniów, że ich zadaniem będzie uzupełnienie pozostałych rubryk tabeli.
W ten sposób poznają oni drogę Polski i Litwy do unii oraz okoliczności, w jakich
została zawarta.
Dzielimy uczniów na cztery grupy i rozdajemy instrukcje.
Grupa I
Jesteście doradcami Jadwigi. Waszym zadaniem będzie przygotowanie krótkiej charakterystyki państwa litewskiego. Powinna ona zawierać informacje
o położeniu Litwy, rządzącym tam władcy, prowadzonej przez niego polityce i mieszkańcach kraju. Wykorzystajcie informacje z podręcznika (s. 17)
oraz mapę (podręcznik, s. 19).
Grupa II
Jesteście doradcami Jadwigi. Waszym zadaniem będzie przekonanie władczyni, aby wyraziła zgodę na zawarcie unii Polski z Litwą. Przygotujcie
listę argumentów. Wykorzystajcie informacje z podręcznika (s. 16–17) oraz
mapę (podręcznik, s. 19).
2
Grupa III
Jesteście doradcami Jagiełły. Waszym zadaniem będzie przedstawienie korzyści wynikających z zawarcia unii Litwy z Polską. Przygotujcie listę argumentów. Wykorzystajcie informacje z podręcznika (s. 17) oraz mapę (podręcznik, s. 19).
Grupa IV
Jesteście szpiegami wielkiego mistrza zakonu krzyżackiego. Waszym zadaniem będzie przygotowanie sprawozdania z wydarzeń na terenie Polski
i Litwy w latach 1384–1386. Szczególną uwagę zwróćcie na warunki unii
polsko-litewskiej oraz konsekwencje, jakie może ona mieć dla państwa
krzyżackiego. Wykorzystajcie informacje z podręcznika (s. 16, 18) oraz
mapę (podręcznik, s. 19).
Uczniowie pracują w grupach. Po upływie wyznaczonego czasu reprezentanci przedstawiają efekty pracy swoich zespołów i umieszczają je w odpowiednich rubrykach
tabeli (reprezentanta grupy I prosimy dodatkowo o wskazanie na mapie ściennej
położenia Wielkiego Księstwa Litewskiego, a reprezentanta grupy IV – o wskazanie
Krewa). Aby sprawdzić stopień opanowania wiedzy uczniów, zadajemy pytania 4 i 5
(podręcznik, s. 19), a następnie, wykorzystując technikę rundy bez przymusu, zachęcamy ich do oceny omówionych wydarzeń z punktu widzenia interesów Polski
i Litwy.
W kolejnej części lekcji rozdajemy Identyfikator postaci historycznej (materiał nr 2) i wyjaśniamy, że ma on umożliwić zebranie najważniejszych informacji o Jadwidze. Polecamy uczniom zapoznać się z podrozdziałem Święta Jadwiga (podręcznik, s. 19–20)
oraz wpisać odpowiedzi na pytania 3, 4 i 5 (odpowiedzi na pytania 1 i 2 uczniowie
już znają i mogą je wpisać od razu).
Sprawdzamy poprawność wykonania zadania, a następnie inicjujemy krótką dyskusję wokół pytań 6 oraz C (podręcznik, s. 20). Po jej zakończeniu polecamy uczniom
wykonać ćwiczenie 3 (zeszyt ćwiczeń, s. 10–11).
III. Podsumowanie
W podsumowaniu lekcji przywołujemy współczesny odpowiednik związku zawartego
przez Polskę i Litwę, tj. Unię Europejską. Prosimy uczniów, aby zastanowili się, jakimi
cechami będą musieli wykazać się Polacy i Litwini, by zawarta w Krewie umowa
przetrwała próbę czasu.
Następnie rozdajemy karty pracy i polecamy wykonać zadania A i B. Poprawność
ich wykonania sprawdzamy, prosząc chętne osoby o podanie prawidłowych rozwiązań.
Metody kontroli
Ćwiczenie 2 (zeszyt ćwiczeń, s. 10).
Praca domowa
Ćwiczenie 1 (zeszyt ćwiczeń, s. 9).
3
Materiały dla nauczyciela
Materiał nr 1
Tabela Unia polsko-litewska – wersja do uzupełnienia.
UNIA POLSKO-LITEWSKA
Charakterystyka państw
Polska
Litwa
Dlaczego unia?
Polska
Litwa
Warunki unii
Jak unia polsko-litewska może wpłynąć na sytuację zakonu krzyżackiego?
4
Tabela Unia polsko-litewska – wersja uzupełniona.
UNIA POLSKO-LITEWSKA
Charakterystyka państw
Polska
Litwa
• Polska potrzebowała wzmocnienia, aby
pokonać wrogów (zakon krzyżacki, Litwa).
• Poza granicami państwa znajdowały się
Pomorze Gdańskie i Śląsk.
• Państwo pozbawione było dynastii rządzącej.
• Litwa była krajem słabym.
• Państwo to zajmowało dwukrotnie
większy obszar niż Polska.
• Sąsiedzi Litwy (Wielkie Księstwo Moskiewskie, Krzyżacy, Polska) byli do niej
wrogo nastawieni.
• Kraj zamieszkiwali Litwini i Rusini. Litwini, którzy stanowili zdecydowaną
mniejszość, byli poganami, natomiast
Rusini byli chrześcijanami.
Dlaczego unia?
Polska
Litwa
• Polska zyska sprzymierzeńca, który pomoże odzyskać Pomorze Gdańskie
i Śląsk.
• Sojusz z Litwą uczyni ten kraj przyjacielem i ułatwi rozprawę z zakonem
krzyżackim.
• Unia sprawi, że Polska stanie się silniejsza i będzie miała większe znaczenie
w Europie.
• Litwa przyjmie chrzest i włączy się do
kultury zachodnioeuropejskiej.
• Sojusz z Polską uczyni ten kraj przyjacielem i ułatwi rozprawę z zakonem
krzyżackim.
• Unia sprawi, że Litwa stanie się silniejsza i będzie miała większe znaczenie
w Europie.
• Po przyjęciu chrztu przez Litwę zakon
krzyżacki straci pretekst do ataków na
to państwo.
Warunki unii
• Jagiełło i Litwini nawrócą się na chrześcijaństwo.
• Wielki książę poślubi królową Jadwigę i zostanie koronowany na króla Polski.
• Państwo litewskie pomoże Polsce odzyskać utracone ziemie.
Jak unia polsko-litewska może wpłynąć na sytuację zakonu krzyżackiego?
• Unia Polski z Litwą sprawi, że państwo krzyżackie może stać się obiektem ataku
połączonych sił polsko-litewskich.
• Zakon krzyżacki może utracić posiadane ziemie, a także dochody z handlu morskiego.
• Przegrana wojna z Polską i Litwą może doprowadzić do osłabienia, a nawet zniszczenia państwa krzyżackiego.
5
Materiał nr 2
Karta Identyfikator postaci historycznej.
6