docFarmakologia przewodu pokarmowego. • Choroba
download 
Reklamacja Transkrypt
Farmakologia przewodu pokarmowego. • Choroba
Farmakologia przewodu pokarmowego. Choroba refluksowa przełyku- GERD- zarzucanie treści żołądka do przełyku z powodu niesprawnego mechanizmu zamykania dolnego zwieracza przełyku. • Refluks fizjologiczny- refluks występujący u osób zdrowych po pewnych posiłkach. • Choroba refluksowa- często występujący refluks z dolegliwościami. Częstość występowania: − 5- 10% ludności ma objawy choroby refluksowej − u 20- 30% populacji stwierdza się refluks zapalny przełyku Etiologia: − najczęściej przyczyną jest zaburzenie mechanizmu zamykania dolnego zwieracza przełyku niewyjaśnionego pochodzenia − przyczyna wtórna- ciąża, stan po operacji, leczenie achalazji, zwężenie odźwiernika przepuklina rozworu przełykowego, twardzina etc. Klinika: − zgaga i piekące bóle za mostkiem, szczególnie w pozycji leżącej i po posiłku − uczucie ucisku za mostkiem − puste odbijania − trudności w połykaniu − zwracanie resztek pokarmu − bóle i pieczenie w nadbrzuszu − posmak soli lub mydła w ustach po obijaniu Leczenie: • zachowawcze − normalizacja masy ciała − małe skąpo tłuszczowe posiłki − unikanie jedzenia późnym wieczorem − nie należy kłaść się bezpośrednio po posiłku − spać w łóżku wyżej podniesionym od strony głowy Leki: 1. Leki zobojętniające sok żołądkowy 2. Leki chroniące błonę śluzową 3. Leki blokujące receptory H2 4. Inhibitor pompy protonowej- są lekami najbardziej skutecznymi 5. Leki prokinetyczne Leczenie przez 6 miesięcy. W przypadku nawrotu dolegliwości po zaprzestaniu leczenia, należy rozważyć jego kontynuację wieloletnią lub leczenie operacyjne Leki zobojętniające sok żołądkowy: − tlenki i sole metali (glinu, sodu, magnezu, wapnia, bizmutu) − neutralizacja pokarmu pobudza wydzielanie HCl- uwaga wtórna hipersekrecja (nie neutralizować powyżej pH 4,5) − ponadto sprzyja zakażeniom przewodu pokarmowego i dróg moczowych oraz sprzyja wytrącaniu kamieni fosforanowych- uwaga chorzy z niewydolnością nerek Związki magnezu: − węglan magnezu (Additiva, Megnesium, Magnez) − chlorek magnezu (Slow Mag) − cytrynian magnezu (Magnesol) − mleczan magnezu (Biomag, Magnezytki) − trikrzemian magnezu (Magnosil) Preparaty glinu: − zasadowy węglan glinu (Alugastrin, Gastrinal) − fosforan glinu (Gelatum Aluminii Phosphorici) − węglan glinu (Kompensan) • 1 Przygotowano: http://www.wojsk-lek.org Związki wapnia: − węglan wapnia − laktoglukonian wapnia − chlorek wapnia − fosforan wapnia Połączenia i związki kompleksowe glinu, wapnia i magnezu: − Alumag − Maaloź − Gastal − Magaldrat (Malugastrin) Leki chroniące błonę śluzową: • sakralfat: sól glinowa siarczanu sacharozy − nie działa neutralizująco, wytwarza lepką warstwę ochronną na wrzodzie, tworzy barierę dla HCl, pepsyny i kwasów żółciowych − stosuje się minimum 4 tygodnie − preparaty: Venter, Ancrusal − działania niepożądane: zaparcia, suchość jamy ustnej, nudności − przeciwwskazania: w niewydolności nerek (akumulacja glinu) − dawkowanie: 4 x dziennie (3 x 1- 2 h po posiłku, 1 tabl przed snem) • analogi prostaglandyn: Mizoprostol, preparat Cytotec − ochrona błony śluzowej i hamowanie sekrecji soku żołądkowego i kwasów żółciowych; nie zwiększa wydzielania gastryny − szczególnie korzystne w profilaktyce, leczeniu wrzodów, które zostały wywołane przez NLPZ − teratogenny − działania niepożądane: biegunka, bóle brzucha, nadmierne krwawienie miesiączkowe IPP: − hamują wydzielanie jonu wodorowego z komórek okładzinowych do światła żołądka − Omeprazol, Pantoprazol, Lanzoprazol − leki te hamują wydzielanie kwasu solnego w stopniu zależnym od dawki. Możliwe jest całkowite zahamowanie produkcji HCl poprzez zahamowanie H+K+ATP- azy. Wiązanie omeprazolu z ATPazą jest nieodwracalne i sekrecję kwasu solnego może przywrócić dopiero naturalna regeneracja komórek okładzinowych. Preparaty: − omeprazol: Bioprazol, Gasec. Losec, Omar, Omeprazol, Ortanol, Polprazol, Prazol, Uled − pantoprazol: Controloc 20mg, 40 mg − lanzoprazol: Lanzul, Lanzul S Działania niepożądane: − zaburzenia żołądkowo- jelitowe − zawroty i bóle głowy − wahania nastroju − sporadycznie podwyższenie prób wątrobowych, zmiany w obrazi krwi, wysypka skórna − zupełne zahamowanie wydzielania HCl powoduje hipergastremię i przerost komórek chromochłonnych (rozwój rakowiaka u szczurów) H2- blokery: − przeciętnie stosowane dawki zmniejszają wydzielanie HCl o połowę − blokują działanie histaminy na komórki okładzinowe żołądka − ponieważ w nocy wytwarzanego jest ponad 60% kwasu solnego leki te podaje się 1 x dziennie wieczorem − cymetydyna, ranitydyna, famotydyna − cymetydyna i ranitydyna mogą zwiększać stężenie alkoholu we krwi poprzez zahamowanie dehydrogenazy alkoholowej − przeciwwskazania: u dzieci, kobiet w ciąży, kobiet karmiących 2 Przygotowano: http://www.wojsk-lek.org Preparaty: − ranitydyna: Histac, Ramic, Ranigast, Riflux − famotydyna: Famidyna, Famogast, Ulfamid − cymetydyna: Altramet, Cimetidinum Działania niepożądane: − bóle głowy − wysypki skórne − biegunki, zakażenia bakteryjne, drożdżakowe − ginekomastria − zaburzenia potencji • ranitydyna (Ranigast, Riflux) działają silniej od cymetydyn • famotydyna ,a długi okres kumulacji Cymetydyna działania niepożądane: − szereg niebezpieczeństw po 55 rż. z upośledzeniem czynności wątroby i nerek − zaburzenia świadomości − bełkotliwa mowa − omamy − stany majaczeniowe − śpiączka działanie czynnych enzymów mikrosomalnych wątroby powoduje wzrost stężenia teofiliny, fecytoiny, luminalu, l. antyarytmicznych Leki prokinetyczne: − poprzez poprawę motoryki przyśpieszają opróżnianie żołądka Preparaty: − cyzapryd (Coordinax, Gasprid) − metaklopramid (Metaclopramidium)- działa ponadto przeciwwymiotnie, poprawia apetyt Choroba wrzodowa: żołądka XII- cy -częściej starsi - częściej młodzi -K= M - M: K= 4 : 1 -bóle wkrótce po jedzeniu - bóle w nocy lub przed jedzeniem -częste wymioty, utrata m. c. - rzadko wymioty; stabilna m. c. -u osób poniżej 40 rż. Wrzody XII- cy - typowa okresowa tendencja do nawrotów występują 4 x częściej - po posiłku pacjent odczuwa ulgę -endoskopia w celu rozpoznania i - endoskopia w celu rozpoznania i powtórna - najczęściej na opuszce XII- cy, krzywizna mała żołądka Patogeneza: − choroba wrzodowa jest następstwem zaburzenia równowagi pomiędzy czynnikami wrzodotwórczymi a mechanizmami obronnymi błony śluzowej Czynniki wrzodotwórcze = czynniki agresji: − kwas solny pepsyna kwasy żółciowe − zaburzenia perystaltyki − dym tytoniowy − alkohol − stres − leki NLPZ, GKS, Rezerpina − zakażenia przewodu pokarmowego H. pylori Czynnik obrony: − śluz − dwuwęglany − prostaglandyny − prawidłowy przepływ krwi w ścianie przewodu pokarmowego 3 Przygotowano: http://www.wojsk-lek.org prawidłowa odnowa nabłonka przewodu pokarmowego Powikłania: • ostre (krwawienie, perforacja, penetracja) • późne Leczenie: • eradykacja • terapia trój lekowa: − IPP+ 2 z 3 antybiotyków (klazytromycyna, amoksycylina, metronidazol) − czas leczenia 7 dni − w Polsce oporność metronidazolu, możliwość oporność na klaromycynę- nie jest zalecane leczenie tym zestawem − w przypadkach nieskutecznego leczenia- kuracja poczwórna: dajemy cytrynian potasowobizmutowy (Ventrisol), nie powtarzamy wcześniej podawanych antybiotyków − najwcześniej po 4 tygodniach od zakończenia leczenia należy wykonać test oddechowy z mocznikiem Schematy leczenia: (rano i wieczorem przez 7 dni) I- Controloc 40 + Amoksycylina 1000 mg + Klazytromycyna 500 mg II- Controloc 40 + Metronidzalo 500 mg + Klazytromycyna 500 mg (rzadko stosowany) III- Controloc + Amoksycylina + Metronidazol − leki zobojętniające, blokery H2, IPP − leki osłaniające: sakralfat − zmniejszenie narażenia lub usunięcie czynników zaostrzających: palenie tytoniu, stosowanie NLPZ, unikanie stresu − wskazania do zabiegu operacyjnego: − trudne do zatamowania krwawienie − zwężenie odźwiernika − perforacja − zespół Zollingera- Ellisona (gastrinoma) Leki rozkurczające mięśnie gładkie: 1. parasympatykomimetyczne- porażające zakończenia nerwów parasympatycznych • Atropina • Preparaty galenowe atropiny − Tinctura belladonnae − Extractum belladonnum siccum • leki syntetyczne − Scopola − Spasmophen 2. Bezpośrednio rozkurczające mięśnie gładkie • papaweryna (No- Spa) • drotaweryna Wskazania: − kolka wątrobowa, nerkowa, jelitowa − stany spastyczne narządów jamy brzusznej − zaparcia spastyczne − skurcze przełyku − bolesne miesiączkowanie Leki rozkurczające mięśnie gładkie: − Metoklopramid − Cyzapryd Metaklopramid: − pochodna prokainamidu − blokuje ośrodkowe receptory dopaminergiczne − uczula obwodowe receptory M na acetylocholinę − 4 Przygotowano: http://www.wojsk-lek.org działa przeciwwymiotnie przez hamowanie strefy chemoreceptorów pnia mózgu wpływ na jelita: − zwiększa napięcie dolnego zwieracza przełyku − zwiększa kurczliwość przełyku, części odźwiernikowej żołądka i jelita cienkiego − rozkurcza odźwiernik Zastosowanie: − zaburzenia czynności ruchowej przewodu pokarmowego − niewydolność wpustu − przepuklina rozworu przełykowego − refluks żołądkowo- przełykowy − zapalenie błony śluzowej żołądka − choroba wrzodowa − zaburzenia perystaltyki po operacjach na jamie brzusznej • nudności, wymioty, zgaga, zaparcia Cyzapryd: − Coordimax, Gasprid − pobudza perystaltykę przewodu pokarmowego poprzez stymulację receptora 5HT4, co powoduje: − wzrost uwalniania Ach za splotów śródściennych − wzrost napięcia dolnego zwieracza przełyku − zahamowanie zarzucania treści pokarmowej z żołądka do przełyku − ułatwione opróżnianie żołądka i dwunastnicy Leki wpływające na motorykę: − Mebeweryna − Duspatalin- lek o działaniu bezpośrednim i selektywnym na mięśnie gładki przewodu pokarmowego − Timebutine − Debridat- reguluje motorykę przewodu pokarmowego- pobudza lub hamuje − pobudza jako agonista receptora mi i delta − hamuje jako agonista receptora kappa Wskazania: − zespół jelita drażliwego − refluks żołądkowo- jelitowy − niestrawność żołądkowa Mebeweryna: Duspatalin 3 x 1 tabl, 20 min przed posiłkiem Duspatalin retard 2 x 1 tabl Trimebutine: Debridat 3 x 1-2 tabl Leki znoszące nudności i wymioty albo zapobiegające: 1. Leki przeciwhistaminowe i cholinolityczne- hamujące ośrodek wymiotny 2. Neuroleptyki, pochodne fenotiazyny, tioksantenu lub butyrofenonu, hamują czynność receptorów area postrema 3. Leki cholinolityczne oraz metaklopramid wpływają na ruchy perystaltyczne żołądka i jelit 4. Antagoniści receptorów serotoninowych typu trzeciego 5HT3 Ad1. − działanie skuteczne w nudnościach i wymiotach spowodowanych chorobą lokomocyjną oraz chorobami błędnika − mechanizm działania: bloku receptory histaminowe H1 i receptory cholinergiczne − łatwo się wchłaniają z przewodu pokarmowego − po podaniu doustnym zaczynają działać w ciągu 15- 30 minut, max dziłąnia w ciągu 1- 2h, utrzymuje się 3- 6 h. − Preparaty: Aviomarin tabl 50 mg amp. 50 mg/ml Ad2. − punkt uchwytu działania w chemoreceptorach pola końcowego − Prometazyna- Diphergan − − 5 Przygotowano: http://www.wojsk-lek.org Chloropromazyna- Fenactil Lewomepromazyna- Tisercin Perfenazyna- Trilafon Tietyloperazyna- Torecan Prochloroperazyna- Chlorpernazinum Haloperid Ad3. − Metaklopramid − Domperidon − Cizaprid Ad4. − stanowią nowo odkrytą grupę leków przeciwwymiotnych − mechanizm działania polega na antagonizmie receptora 5HT3 w układzie limbicznym, korze mózgu i jelitach − jak dotąd zastosowany w zwalczaniu wymiotów wywołanych leczeniem chorób nowotworowych za pomocą cytostatyków lub energią jonizującą − rzadko wywołuje objawy niepożądane: bóle głowy o niewielkim natężeniu, zwiększona aktywność aminotransferaz − Ondansetron- preparat Zofran − tabl 4 mg, 8 mg amp. 4 mg/2ml, 8 mg/2ml − Zofaran p.o. 8 mg co 8 h; i.v. 8 mg jednorazowo a następnie w ciągłym wlewie 1mg/h przez 24 h Leki przeciwbiegunkowe: 1. Leki przeciwzapalne • środki osłaniające − proszki adsorpcyjne np. Crbo medicinalis − śluzy roślinne i inne substancje koloidowe: semen lini − smecta: związki o budowie warstwowej i o wysokiej lepkości wykazujące właściwości powlekające, chronią barierę żołądkowo- jelitową, nie wchłaniają się z przewodu pokarmowego • środki ściągające − tanina − sole metali: bizmutu, glinu i wapnia 2. Parasymatykolityczne − leki porażające nerw błędny (atropina i jej preparaty) hamują wzmożone ruchy perystaltyczne jelit i działają zapierająco. W przypadkach zapalenia błony śluzowej jelita nie usuwają przyczyn biegunek- stanu zapalnego. Dlatego podaje się je łącznie z lekami przeciwzapalnymi 3. Leki miolityczne − działają przeciwbiegunkowo, skuteczne i długotrwałe leczenie, podobnie jak atropina nie działa leczniczo Loperamid (Imodium) Difenoksylat (Reasec) 4. Doustne sole nawadniające − zawierają sole mineralne- przede wszystkim sodu i chlorek potasu oraz glukozę − Gastrolit − Saltoral Leki żółciotwórcze: − kwasy żółciowe charakteryzujące się działaniem żółciotwórczym i po resorpcji z XII- cy zwiększają wydzielanie żółci − kwas dehydrocholowy − kwas chenodeoksycholowy (Chenofalk) − kwas ursodeoksycholowy (Biliepar, Ursocam, Ursofalk, Ursopol) − leki syntetyczne − hydroksymetyloamid kwasu nikotynowego (Cholamid) • leki żółciotwórcze wskazane są wówczas gdy niezbędne jest zwiększenie przepływu żółci przez − − − − − − 6 Przygotowano: http://www.wojsk-lek.org odprowadzające drogi żółciowe. Wskazany jest np. w zaleganiu złogów piasku żółciowego • leki żółciotwórcze przeciwwskazane są w ostrych zapaleniach wątroby, w ropniu pęcherzyku żółciowego albo w mechanicznej niedrożności dróg żółciowych wywołanej przez kamienie żółciowe lub guz Leki żółciopędne: − stosuje się w zaburzeniach przepływu żółci z pęcherzyka żółciowego (dyskineza) oraz radiologicznych badaniach opróżniania pęcherzyka żółciowego − odruchowe opróżnianie pęcherzyka żółciowego następuje po podaniu 10- 30% roztworu siarczanu magnezu albo 80% (??) sorbitolu − olej rycynowy, oliwa, żółtko jaja kurzego, czekolada, histamina, parasympatykomimetyki Leki rozpuszczające kamienie żółciowe: • kamica żółciowa (cholelithiasia)- 80% kamieni żółciowych jest z cholesterolu i te tylko możemy rozpuścić lekami • kwas chenodeoksycholowy oraz kwas ursodeoksycholowy rozpuszczają kamienie cholesterolu i hamują wydzielanie cholesterolu z żółcią • kwas chenodeoksycholowy hamuje syntezę cholesterolu przez hamowanie reduktazy HMG- CoA • kwas ursodeoksycholowy hamuje resorpcję jelitową cholesterolu − długie leczenie: po upływie 6- 24 miesięcy leczenie u 60% pacjentów obserwuje się rozpuszczenie kamieni żółciowych − zagrożenie nawrotem kamicy żółciowej po zakończeniu leczenia dotyczy 25% pacjentów Kwas chenodeoksycholowy: − 10- 15 mg/ kg m. c. − Kaps. 250 mg − średnica złogu cholesterolu nie może przekraczać 15 mm − zaczynamy od 250 mg/d przez 2 tygodnie, a następnie zwiększamy o 250 mg w każdym następnym tygodniu leczenia do osiągnięcia dawki docelowej − leczenie min. 6 miesięcy, zwykle 9- 18 miesięcy − co najmniej 3 miesiące po rozpuszczeniu złogu − podczas posiłku − monitorowanie AlAT, AspAT, FZ (co 3 miesiące) Kwas ursodeoksycholowy: − 10 mg/ kg m. c. − leczenie zaczynamy od małych dawek stopniowo je zwiększając − czas leczenia min. 4 miesiące, oraz 3- 4 miesiące po rozpuszczeniu złogów − Biliepar 150 mg 20 caps − Ursocam 250mg 25, 100 tabl − Ursofalk 250mg 50, 100 caps − Ursopol 150, 300 mg 20, 50 caps Przeciwwskazania: − choroby zapalne dróg żółciowych, żółtaczka mechaniczna − ciężkie zaburzenia czynnościowe wątroby i nerek − częste kolki − ciąża − kamienie żółciowe − przewlekłe choroby zapalne jelit − choroba wrzodowa 7 Przygotowano: http://www.wojsk-lek.org
