Liberalizm - WOS.org.pl
Transkrypt
Liberalizm - WOS.org.pl
Liberalizm Istota pojęcia liberalizmu - Z języka łacińskiego liberalia – dotyczący wolności, Liber – wolny. - Koncepcja teoretyczna i światopoglądowa oparta na indywidualistycznej koncepcji człowieka i społeczeństwa, głosząca, że wolność i nieskrępowana przymusem politycznym działalność jednostek mają wartość nadrzędną i są najpewniejszym źródłem postępu we wszystkich sferach życia zbiorowego - Myśl społeczno polityczna, ruch polityczny, kształtujący się od 17 w., w krajach gdzie przemiany ekonomiczne i cywilizacyjne zrodziły mieszczaństwo i burżuazję (głównie Wielka Brytania, Francja, Stany Zjednoczone) Dąży do likwidacji feudalnych stosunków społecznych i porządku prawnego. - Doktryna partii i ruchów polityczno-społecznych wychodzących z założeń ideologii liberalnej i dążących do zagwarantowania wolności w poszczególnych sferach życia społecznego, zwłaszcza w dziedzinie politycznej i ekonomicznej. - Mianem liberalizmu określa się również postawę życiową odznaczającą się tolerancją i otwartością na poglądy i postępowanie innych osób i zbiorowości, przeciwstawianą dogmatyzmowi, fanatyzmowi, autorytaryzmowi Liberalizm jego geneza i źródła (adsbygoogle = window.adsbygoogle || []).push({}); - Jako samodzielna ideologia polityczna rozwija się od schyłku XVII wieku, - Źródła liberalizmu tkwią w ideologicznych potrzebach nowych sił społecznych zainteresowanych rozwojem kapitalizmu – arystokracji, mieszczaństwa, burżuazji. - Powstanie ideologii liberalizmu, jest również związane z ruchami wolnościowymi Wiosny Ludów, które doprowadziły do narodzin państwa narodowych (m. in. Włochy, Niemcy). - Impulsem do uformowania się zasad liberalizmu był rozwój idei europejskiego konstytucjonalizmu – uprawnień i wolności jednostki, rozdziału sfery publicznej od sfery prywatnej, umowy społecznej, ograniczonego i zrównoważonego rządu, suwerenności ludu i narodu (amerykańska deklaracja niepodległości 1776 i francuska Deklaracja Praw Człowieka i Obywatela 1789). - Ojczyzną liberalizmu była Wielka Brytania, później rozwija się on również we Francji oraz Stanach Zjednoczonych. Fazy rozwoju liberalizmu (adsbygoogle = window.adsbygoogle || []).push({}); - Pierwsza faza rozwoju liberalizmu obejmuje okres od XVII do końca XIX w. Okres ten nazywany jest okresem liberalizmu klasycznego. Liberalizm przyjął wówczas postać walki o wolność religijną, tolerancję, zasady konstytucyjne (rządy prawa, trójpodział władzy, prawa opozycji), o polityczne oraz gospodarcze uprawnienia jednostki. W pierwszej połowie XIX w., w Europie Zachodniej powstały liberalne partie i ugrupowania głoszące hasła liberalizmu politycznego. Ruch polityczny i doktryna liberalizmu wskazywały na konieczność obrony obywateli przed arbitralną władzą. W polityce gospodarczej proponowano zasady liberalizmu gospodarczego. Najszersze poparcie liberalizm zyskał w Wielkiej Brytanii oraz USA, natomiast na kontynencie europejskim doktryna liberalna, z trudem torowała sobie drogę. - Na początku XX wieku dokonała się zmiana doktryny, m. in. Za sprawą krytyki ze strony socjalistów i ruchów katolickich. Klasyczny liberalizm był zdecydowanie indywidualistyczny, minimalizował rolę http://www.wos.org.pl Kreator PDF Utworzono 4 March, 2017, 05:17 zorganizowanej władzy, był przeciwny etatyzmowi i interwencjonizmowi państwowemu, współczesny liberalizm (neoliberalizm) uwzględnia rolę organizacji i współodpowiedzialnością za los jednostki obarcza społeczeństwo. Neoliberałowie wskazują, że warunkiem korzystania z wolności przez wszystkich obywateli jest równość szans w dostępie do edukacji, kultury oraz zagwarantowanie wszystkim minimum socjalnego. Przypisują państwu znaczną rolę w ochronie elementarnych uprawnień społecznych i ekonomicznych. Kwestionują leseferyzm. Nowy liberalizm wysunął program sterowania ekonomicznymi siłami w celu zapewnienia społecznej sprawiedliwości i stabilizacji. Argumentuje na rzecz ograniczenia rynku wszędzie tam gdzie dyskryminuje on jednostki z innych względów niż własne decyzje. W ten sposób liberalizm przejął część haseł reformistycznego socjalizmu. Przedstawiciele liberalizmu Za prekursora myśli liberalnej uważa się J. Locke’a, a za klasyków w XIX w, B. Constanta, J. Benthama, A. de Tocquevilla, J.S. Milla. Teoretycy liberalizmu w XX w. – I. Berlin, S. de Madariaga, K. Popper, R. Dahrendorf, R. Aron, F. von Hayek, R. Nozick, J. Rawls. Główne założenia liberalizmu Zarówno w rozwoju historycznym jak i współcześnie liberalizm jest wielonurtowy. Można jednak wskazać n idee przewodnie myśli liberalnej do których należą: Indywidualizm (adsbygoogle = window.adsbygoogle || []).push({}); Wyrażający się docenianiem odmienności ludzi, traktowaniem społeczeństwa i narodu jako zbioru indywidualnych jednostek, uznaniem jednostki za najwyższą wartość. Jednostka jest samowystarczalna, autonomiczna, wyizolowana ze środowiska społecznego, z innymi jednostkami powiązana tylko dobrowolnie zawieranymi umowami, człowiek, jego wolność i swoboda działania, należą do najwyższych wartości. - Prawo do własności prywatnej traktowane przede wszystkim nie jako prawo gwarantujące własność, ale prawo do zdobywania własności, bogacenia się i przekazywania dóbr spadkobiercom, własność, stanowiąca legalne podstawy liberalizmu ekonomicznego, powinna być wolna od ograniczeń i ingerencji państwa. Stwarza ona jednostce niezależność egzystencji, wyzwala aktywność, umożliwia wszechstronny rozwój osobowości, a tym samym prowadzi do postępu społecznego, własność prywatna jest najważniejszym fundamentem wolności człowieka. - Wolność traktowana jako niezbywalny składnik ludzkiej godności i warunek kreatywności społeczeństwa, wolość podobnie jak prawo do życia, zdrowia, szczęścia, wyrażania swoich przekonań – wywodzi się z praw natury, które regulują bieg wszechświata i ludzi, są zatem ponad prawem stanowionym przez państwo. W koncepcji liberałów wolność nie jest równoznaczna tylko z wolnością polityczną (wybór i kontrola władz) ani tylko z wolnością wewnętrzną (świadoma wola wyborze działania), jest to głównie wolność osobista o dwoistym charakterze „wolność od” (wolność negatywna) przymusu wynikającego z arbitralnej woli innych ludzi, skrępowań ideologicznych, religijnych, nakazów tradycji oraz ”wolność do” – czynienia tego wszystkiego, co nie przeszkadza innym. Do uczestnictwa w wyborze i kontroli władz, stanowienia prawa, swobodnej działalności gospodarczej. Wszyscy ludzie są równi, mają te same uprawnienia, żadna władza nie może tych uprawnień człowiekowi odebrać. - Postęp dokonujący się poprzez swobodną, niczym nie krępowaną wymianę idei, liberałowie opowiadają się za społeczeństwem otwartym, gotowym do konfrontacji z różnymi ideologiami i akceptacji nowych rozwiązań. Niektórzy liberałowie dużą wagę przywiązywali do realizacji ideałów społeczeństwa, moralnej harmonii, odpowiedzialności, bogactwa wewnętrznego, inni (tzw. optymiści) uważali, że postęp dokonuje się mocą praw dziejowych, wyroków historii, prowadząc do lepszych, bardziej oświeconych czasów, liberałowie „pesymiści” uważają że postęp jest czymś niestabilnym, że musi być stale podtrzymywany przez moralistów, poetów, prawników, przedsiębiorców, obawiają się masowości etatyzmu i ideologii egalitarnych. - Ekonomika rynkowa wyraża wolność w dziedzinie gospodarczej, zakłada wolny rynek regulowany prawami popytu i podaży. U podstaw liberalizmu ekonomicznego tkwił tzw. leseferyzm (wolność http://www.wos.org.pl Kreator PDF Utworzono 4 March, 2017, 05:17 działania) zakładający, że konkurencja producentów i towarów, najlepiej służy zaspokajaniu ludzkich potrzeb i prowadzi do postępu. Wolny rynek gospodarczy jest zarówno warunkiem, jak i składnikiem wolności indywidualnej. - Władza, której granice wyznaczają przede wszystkim prawa człowieka, wywodzi się wobec tego z praw pierwotnych, bez względu na to, kto rządzi: monarcha czy lud. Władza nie mogąc rozstrzygnąć czym jest dobro i szczęście człowieka, winna pozostawić jednostkom jak najszersze pole do realizacji własnych interesów (im mniej władzy tym lepiej) Ochrona praw naturalnych – najważniejszą funkcją państwa. Władza państwowa musi być ograniczona przez konstytucję oraz musi być odpowiedzialna przed obywatelami. Istotna jest również rola sądów w państwie, państwo w początkowej fazie liberalizmu miało pełnić funkcję tylko „nocnego stróża” (zapewnić bezpieczeństwo zewnętrzne i wewnętrzne, stanowić prawa) potem rozszerzano jego kompetencje w życiu ekonomicznym , społecznym i politycznym. Autor: Karol Macios http://www.wos.org.pl Kreator PDF Utworzono 4 March, 2017, 05:17