Aukcja jako tryb zawarcia umowy sprzedaży energii elektrycznej ze

Aukcja jako tryb zawarcia umowy sprzedaży
energii elektrycznej ze źródeł odnawialnych
Prima facie problematyka rozwoju źródeł energii odnawialnej poddana jest regulacji
prawa publicznego. Kwestia ta nie budzi żadnych wątpliwości, ponieważ do dnia wejścia w
życie ustawy z 20.2.2015 r. o odnawialnych źródłach energii1 rynek energii odnawialnej
regulowany był ustawą z 10.4.1997 r. Prawo energetyczne2, a od 2015 r. regulowany jest
OzeU, z pomocniczym zastosowaniem PrEnerg3. Niemniej jednak funkcjonowanie całego
sektora energetycznego uzależnione jest od instrumentów prywatnoprawnych, głównie:
umowy sprzedaży, umowy o świadczenie usług przesyłania paliw lub energii, umowy o
świadczenie usług dystrybucji paliw lub energii, umowy o świadczenie usług magazynowania
paliw gazowych, umowy o świadczenie usług skraplania gazu, czy też umowy
kompleksowej4.
Ustawa o odnawialnych źródłach energii zreformowała w Polsce system wsparcia, z
jakiego mogą skorzystać wytwórcy energii ze źródeł odnawialnych, wprowadzając do
porządku prawnego model dychotomiczny, tzn. OzeU utrzymała wsparcie w formie
świadectw pochodzenia (jednocześnie dokonując pewnych zmian w porównaniu do regulacji
PrEnerg)5 oraz wprowadziła nowy – dotychczas nieobowiązujący w krajowym systemie
prawnym – system aukcyjny. To właśnie wskazane novum regulacyjne będzie głównym
przedmiotem prowadzonych rozważań. Szczegółowym celem artykułu jest ukazanie istoty
postępowania aukcyjnego jako trybu zawarcia umowy sprzedaży energii elektrycznej ze
źródeł odnawialnych. Ustawa o odnawialnych źródłach energii wskazuje na specyficzny
charakter aukcji, w tym stawia szczególne warunki ofercie składanej w trybie aukcji, co
pozwala na postawienie głównej tezy badawczej, zgodnie z którą, charakter prawny aukcji
1
Dz. U. poz. 478 ze zm.
T.j. Dz.U. z 2012 r. poz. 1059 ze zm. Elementarnym przepisem – wyznaczającym zachowania podmiotów
rynku energii odnawialnej – był art. 9a PrEnerg, który nakładał na określone podmioty obowiązek
przedstawienia i umorzenia świadectw pochodzenia.
3
W obowiązującym porządku prawnym najważniejsze dla rozwoju rynku energii odnawialnej (poza OzeU) są
art. 7 PrEnerg (regulujący kwestię przyłączenia do sieci) oraz art. 32 i n. PrEnerg (dotyczące warunków i trybu
uzyskania koncesji na wytwarzanie energii ze źródeł odnawialnych).
4
Por. art. 5 PrEnerg. Zob. T. Długosz, Ochrona infrastruktury krytycznej w sektorach energetyki sieciowej,
Warszawa 2015. Autor – analizując reglamentację umów energetycznych – opiera się na podziale umów
energetycznych na umowy podstawowe oraz umowy pomocnicze.
5
Por. A. Bohdan, M. Przybylska, Podstawy prawne odnawialnych źródeł energii i gospodarki odpadami,
Warszawa 2015, s. 45-54.
2
determinowany jest przepisami prawa publicznego (OzeU), a nie prawa prywatnego (KC)6,
niemniej jednak aukcji regulowanej OzeU ustawodawca postawił taką samą rolę jak aukcji
regulowanej
KC,
bowiem
analizowana
aukcja
zmierza
do
nawiązania
stosunku
cywilnoprawnego w formie umowy sprzedaży energii elektrycznej ze źródeł odnawialnych.
Można zatem powiedzieć, że aukcja (jako instytucja zarówno prawa prywatnego, jak i
publicznego) ma charakter pomocniczy wobec instrumentu umowy (jako zgodnego
oświadczenia woli co najmniej dwóch podmiotów), w tym umowy sprzedaży, w ramach
której możemy wyróżnić specyficzny rodzaj umowy sprzedaży, jakim jest umowa sprzedaży
energii elektrycznej ze źródeł odnawialnych.
Przed przystąpieniem do analizy głównej będącej przedmiotem niniejszego artykułu,
warto wskazać, że pomimo iż aukcja (na sprzedaż energii elektrycznej ze źródeł
odnawialnych) jest nową instytucją prawa (wprowadzoną OzeU), to umowa sprzedaży energii
wytworzonej w źródłach odnawialnych jest sposobem regulacji stosunków prawnych
ukształtowanym na gruncie PrEnerg. Umowa sprzedaży energii elektrycznej ze źródeł
odnawialnych pod rządami PrEnerg zawierana była przede wszystkim w trybie ofertowym,
ewentualnie w drodze negocjacji. Zgodnie z nieobowiązującym art. 9a ust. 6 PrEnerg:
„Sprzedawca z urzędu jest obowiązany (…) do zakupu energii elektrycznej wytworzonej w
odnawialnych źródłach energii oferowanej przez przedsiębiorstwo energetyczne (…)”. Na
gruncie wskazanego przepisu przyjęto, że pojęcie „energii oferowanej” odnosi się zarówno do
oferty w rozumieniu art. 66 § 1 KC7, jak i do negocjacji w rozumieniu art. 72 KC8. Powyższy
pogląd argumentowany był tym, że negocjacje – podobnie jak tryb ofertowy – stanowią tryb
zawarcia umowy, który określić można mianem zindywidualizowanego, gdyż uczestniczą w
nim indywidualnie określone przyszłe strony umowy9. Analiza OzeU prowadzi do wniosku,
że w obecnym stanie prawnym, zawarcie umowy sprzedaży energii ze źródeł odnawialnych
odbywa się – tak jak to było w poprzednim porządku regulacyjnym – w trybie oferty lub
negocjacji oraz w nowym, dotychczas nieobowiązującym, trybie aukcyjnym. Tryby ofertowy
sensu stricto (art. 66-70 KC) i negocjacyjny (art. 72 i 721 KC) nie podlegają rozważaniom
6
Ustawa z 23.4.1964 r. – Kodeks cywilny, t. j. Dz. U. z 2014 r. poz. 121 ze zm. Zgodnie z poglądami
cywilnoprawnymi przetarg i aukcja stanowią tryby zawarcia umowy regulowane: 1) art. 701 – 702 KC, 2) ustawą
Prawo zamówień publicznych oraz 3) innymi przepisami szczególnymi (do których można zaliczyć od 2015 r.
OzeU). Por. S. Włodyka, Prawo umów handlowych. System prawa handlowego. Tom 5, Warszawa 2014, s. 107.
7
Zgodnie z art. 66 § 1 KC: „oświadczenie drugiej stronie woli zawarcia umowy stanowi ofertę, jeżeli określa
istotne postanowienia tej umowy”.
8
Zgodnie z art. 72 KC: „jeżeli strony prowadzą negocjacje w celu zawarcia oznaczonej umowy, umowa zostaje
zawarta, gdy strony dojdą do porozumienia co do wszystkich jej postanowień, które były przedmiotem
negocjacji”.
9
Z. Muras, Prawo energetyczne. Komentarz, pod red. Z. Murasa, M. Swory, Warszawa 2010, s. 591.
podjętej problematyki badawczej, warto jednak wskazać, że we wspomnianych trybach
sprzedawana jest energia wytworzona w instalacjach odnawialnego źródła energii, które nie
brały udziału w aukcji10. W powyżej wskazanej sytuacji ustawodawca gwarantuje wytwórcom
15-letni okres sprzedaży energii wytworzonej w instalacjach odnawialnego źródła energii z
obowiązkiem jej zakupu przez sprzedawcę zobowiązanego po cenie stanowiącej
równowartość średniej ceny sprzedaży energii elektrycznej na rynku konkurencyjnym w
poprzednim kwartale, ogłoszonej przez Prezesa URE (na podstawie art. 23 ust. 2 pkt 18a
PrEnerg)11. Wskazany wątek warto jeszcze uzupełnić o przedstawienie stanowiska
ustawodawcy w kwestii zakupu energii wytworzonej w mikroinstalacjach, którym – jak
powszechnie wiadomo – pierwotnym tekstem OzeU zagwarantował sprzedaż energii w
stałych cenach określonych w OzeU (tzw. system feed-in tariff), które – podobnie jak cały
nowy system wsparcia (włącznie z omawianą w pracy aukcją) – miały zacząć obowiązywać
od 1.7.2016 r12. Niemniej jednak, na krótko przed tą datą, prawodawca zdecydował o zmianie
systemu taryf gwarantowanych na – nieznany praktyce państw członkowskich UE – system
opustu13.
Wracając do aukcji – jako trybu zawarcia umowy sprzedaży energii ze źródeł
odnawialnych – warto wspomnieć, że zgodnie z OzeU uprawnionym do wzięcia udziału w
aukcji jest wytwórca energii elektrycznej w instalacji odnawialnych źródeł energii po
spełnieniu warunków określonych szczegółowo w OzeU14. Dodatkowo należy zaznaczyć, że
wytwórcy wytwarzający energię ze źródeł odnawialnych po 1.7.2016 r. są zobowiązani do
wzięcia udziału w aukcji (jeżeli chcą uczestniczyć w systemie wsparcia) co oznacza, że – w
przeciwieństwie do wytwórców wytwarzających przed 1.7.2016 r. – nie mają wyboru, czy
uczestniczyć w systemie aukcyjny, czy pozostać w systemie świadectw pochodzenia.
[więcej: kontakt]
10
Uzasadnieniem wskazanego twierdzenia jest użyty przez ustawodawcę zwrot „oferowana energia elektryczna”
(analogicznie jak w PrEnerg) w przepisach nakładających na sprzedawcę zobowiązanego obowiązek zakupu
energii elektrycznej ze źródeł energii odnawialnej. Por. art. 41 ust. 1 in principio oraz art. 42 ust. 1 in principio
OzeU.
11
Por. art. 41 ust. 8 oraz art. 43 ust. 1 OzeU.
12
Data ta jest dniem wejścia w życie rozdziału 4 OzeU, który stanowi trzon regulacji krajowego prawa energii
odnawialnej, gdyż kształtuje system wsparcia, wskazując podmioty uprawnione do udziału w tym systemie oraz
określa warunki, których spełnienie gwarantuje wsparcie publiczne w związku z wytwarzaniem energii w
odnawialnych źródłach energii.
13
Szczegóły nowego rozwiązania zob. w projekcie zmiany OzeU (zwłaszcza art. 4 projektu) i uzasadnieniu do
niego dostępnych na: http://www.sejm.gov.pl/Sejm8.nsf/druk.xsp?nr=476.
14
Chodzi przede wszystkim o poddanie się tzw. procedurze prekwalifikacji, w ramach której Prezes URE
wydaje zaświadczenie o dopuszczeniu do aukcji. Zob. art. 75 OzeU.