1. - Sklep WSiP - Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne

Autor
Joanna Wrześniowska
Projekt serii i projekt okładki
Marianna Konarska
Projekt typograficzny
Marianna Konarska
Redaktor
Halina Tchórzewska-Kabata
ISBN 978-83-02-11520-2
© Copyright by Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne Spółka Akcyjna
Warszawa 2008
Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne Spółka Akcyjna
02-305 Warszawa, Aleje Jerozolimskie 136
Adres do korespondencji: 00-965 Warszawa, p. poczt. nr 9
www.wsip.pl
Wydanie pierwsze (2008)
Skład i łamanie: Studio Diament
Spis treci
Wstp ...............................................................................
5
1. Narkotyki – krótka charakterystyka ................................
8
2. Przydatne denicje (na podstawie Klasykacji zaburze
psychicznych i zaburze zachowania w ICD-10) ............ 18
3. Techniki uatwiajce mówienie „nie” ..............................
21
4. JA, czyli dlaczego dobrze mie wysok samoocen .......
24
5. wiczenia ........................................................................
26
Zakoczenie ..................................................................... 39
Bibliograa ...................................................................... 40
Wstp
Przemiany, jakie dokonay si w naszym kraju po roku 1989,
sprawiy, e wraz z otwarciem si na obyczajowo
i styl ycia mieszkaców Europy Zachodniej, modzi ludzie uzyskali
take atwiejszy dostp do narkotyków. Lata dziewidziesite
to w naszym kraju dekada amfetaminy – produkowana w Polsce i eksportowana do caej Europy bya (i niestety wci jest)
bardzo tania i bardzo efektywna. Modzi nie zastanawiaj si
nad skutkami jej zaywania. Bior, eby przygotowa si do
egzaminów, szale ca noc, a nawet, eby schudn. Niektórzy tylko si „bawi” w branie i nie maj problemów z zaprzestaniem, inni jednak wpadaj w sida – najpierw naduywania,
potem uzalenienia.
Obecnie dostpne s na polskim rynku wszystkie narkotyki,
problemem moe by jedynie cena lub moliwo
dotarcia do
dilera. I cho nasze ustawodawstwo jest jednym z najbardziej
restrykcyjnych w Europie, wci ro
nie liczba modych ludzi
sigajcych po substancje psychoaktywne. A to, co najbardziej
zatrwaajce, to fakt, e modzi ludzie – a czsto take rodzice i nauczyciele – za narkomana uwaaj osob z dworca, brudn, mierdzc, pajc polsk heroin, czyli kompot,
i niefunkcjonujc w spoeczestwie. Nie zdaj sobie sprawy
ani z tego, e uzaleni moe si kady, nawet po jednokrotnym zayciu substancji psychoaktywnej, ani z tego, e kady
moe sta si narkomanem – bez wzgldu na to, czy bdzie
pali traw, wciga amfetamin, czy yka piguy.
Niestety, nie dysponujemy adnymi testami, które mogyby
wykaza, kto moe mie problemy z narkotykami, a komu nic
www.wsip.pl
5
si nie stanie, nawet je
li kilka razy po nie signie. Lepiej wic
dmucha na zimne, take w szkole, i nie liczy na to, e zapracowani rodzice znajd czas i cierpliwo
, eby rozmawia z dziemi o narkotykach i niebezpieczestwie uzalenienia, tylko samemu co jaki
czas poprowadzi zajcia, które poka ciemne
strony narkotyków i naucz, jak si przed nimi chroni.
Kady pedagog doskonale wie, e modzi chtnie cz si
w grupy. Istnieniu w grupie jest podporzdkowane w zasadzie
cae ycie nastolatka. By si w niej znale lub pozosta, jest
w stanie zrobi naprawd bardzo duo. Nawet to, co jest nielegalne, niebezpieczne, nie do koca zgodne z zasadami wyniesionymi z domu. Modzi przekraczaj granice, które wcze
niej
wydaway si nieprzekraczalne. A przecie wystarczy odrobina akceptacji, dobre sowo, wsparcie, by mody czowiek nie
musia szuka pocieszenia w
ród osób biorcych narkotyki.
Podobnie jest z modziecz ciekawo
ci – drugim powodem,
dla którego nastolatki eksperymentuj z substancjami psychoaktywnymi. Je
li zaoferuje si im naprawd interesujce zajcia, zaszczepi pasj, podniesie samoocen i pokae, e cik
prac mona osign naprawd bardzo duo – nie bd traci
czasu na eksperymentowanie z uywkami.
Wszyscy jednoznacznie stwierdzaj, e signiciu po narkotyki sprzyja przyzwolenie rodziny/spoeczne, dostpno
,
indywidualne skonno
ci.
Dlaczego ludzie bior narkotyki? Niestety, nie ma jednoznacznej odpowiedzi na to pytanie. Naukowcy wskazuj takie
przyczyny jak: ciekawo
, ch/potrzeba zaistnienia w grupie,
odrzucenie przez najblisze otoczenie, strach (spowodowany
6
sytuacj w domu lub w grupie rówie
niczej), ch ucieczki od
wiata, skonno
ci genetyczne.
Wany powód, dla którego ludzie sigaj po narkotyki,
to próba ucieczki. Ucieczki przed trudn sytuacj w domu,
przed przemoc czy wykorzystywaniem. W takim wypadku
potrzebna jest kompleksowa pomoc specjalistów, ale to wa
nie nauczyciel moe wskaza uczniowi drog wyj
cia – inn
ni narkotyki.
Czy mona przekaza to wszystko w cigu 45 minut? Raczej nie. Dlatego niniejsza publikacja o narkotykach to duo
wicej ni scenariusz jednej lekcji. To zbiór informacji o mechanizmach rzdzcych uzalenieniem, o asertywno
ci oraz
o rodkach psychoaktywnych. To take propozycja wicze,
dziki którym uczniowie nie tylko atwiej przyswoj wiedz
o narkotykach, ale przede wszystkim nabd umiejtno
powiedzenia „nie”.
Istotne jest te to, by tak poprowadzi zajcia, aby kady
uczestnik by przekonany, e to on sam wymy
li odpowied,
bd rozwizanie trudnego zagadnienia – tego rodzaju do
wiadczenie sprawia, e wiedza koduje si gbiej i zamienia
z deklaratywnej w wykonawcz.
Zaproponowane w tej ksice wiczenia i pomysy s tak
rónorodne, by kady nauczyciel, dobrze znajc swoj klas,
otaczajce j realia oraz konkretne problemy i sytuacje, móg
sam wybra i wykorzysta te, które naprawd pomog jego
uczniom, a nie bd tylko „odbbnieniem” obowizkowego
tematu.
1. Narkotyki – krótka charakterystyka
MARIHUANA I HASZYSZ
Inne nazwy: trawa, ganja, zioo, ziele, marycha, skun, hasz
Marihuana to suszone i czasem sfermentowane kwiatostany
konopi indyjskich, zawierajce substancj psychoaktywn o nazwie tetrahydrokannabinol – THC. Uwaana jest za narkotyk
inicjacyjny, czyli taki, po którym czsto siga si po inne narkotyki. Badania wykazay, e szczury, którym podawano THC,
ZAWSZE wykazyway zainteresowanie opiatami i uzaleniay
si od nich bardzo szybko, natomiast te, którym THC nie podawano, takiego zainteresowania nie wykazyway. THC obnia poziom substancji odpowiedzialnej za plastyczno
mózgu,
zmniejsza zdolno
ci intelektualne, oddziauje ujemnie na pami i koncentracj. Wpywa take na ekspresj DNA, co oznacza, e moe mie wpyw na mutacj w kodzie genetycznym.
Dziaanie THC nie jest take obojtne dla rozwoju podu.
Wbrew pozorom jest to jeden z najgroniejszych narkotyków, poniewa postrzegany jest jako nie-narkotyk, a tymczasem prowadzi do silnego uzalenienia psychicznego. Co
ciekawe i straszne zarazem, w ostatnich czasach u osób uywajcych marihuan obserwowany jest syndrom abstynencyjny, który zazwyczaj pojawia si tylko wtedy, gdy wystpuje
uzalenienie zyczne. Moe to oznacza, e THC pochodzce z marihuany hodowanej w nienaturalnych warunkach, bez
dostpu soca (tzw. skun), jest groniejsze ni THC z czasów
dzieci-kwiatów czy jeszcze nawet z lat osiemdziesitych.
8
Wygld
Marihuana wystpuje w postaci brunatno-zielonej mieszaniny suchych li
ci i kwiatostanów, przypominajcej troch
wysuszon natk pietruszki albo majeranek. Ma bardzo charakterystyczny sodki i ostry zapach.
Haszysz ma posta miodowych, ciemnobrzowych, brunatnych, czasami niemal czarnych kulek lub kostek. Na pocztku twardy, po chwili ugniatania staje si mikki, podobny do
ciastoliny.
Gadety
Osoby palce marihuan i haszysz maj zazwyczaj przy
sobie szklane fki, mae fajeczki, bibuki do skrtów, rónego rodzaju pudeeczka (np. na lmy fotograczne lub po kremach), czsto posiadaj te rzeczy z charakterystycznym li
ciem ganji, cho nie jest to regua.
Sposób zaywania
Marihuan si pali, niektórzy pij zrobion z niej herbatk.
Bardzo popularne s take tzw. space cakes, czyli ciasteczka
z haszyszem.
Objawy
Fizyczne objawy zaywania marihuany to: szerokie renice sabo reagujce na zmiany wiata, przekrwione spojówki, charakterystyczny sodkawy oddech i przesiknite tym
zapachem ubranie, skonno
do nieuzasadnionego miechu,
gadatliwo
i pobudzenie ruchowe lub spowolnienie mówienia i ruchów, napady aroczno
ci, szczególnie dua ochota na
„co
sodkiego”, upodobanie do robienia cigych dygresji.
www.wsip.pl
9
Objawy psychiczne: beztroska, rozbawienie, niemono
skupienia si na jednym temacie przez dusz chwil.
Objawy wystpujce u osób palcych przez duszy czas
(ju od kilku miesicy): milczenie, unikanie wikszego towarzystwa, zamknicie si w sobie, napady agresji, niemono
porozumienia si z otoczeniem, nadwraliwo
, zaburzenia percepcji, psychozy, omamy i iluzje, zaburzenia pracy
serca i ukadu oddechowego, zapa
ci, syndrom amotywacyjny, czyli niemono
zrobienia czego
konstruktywnego
czy doprowadzenia do realizacji choby jednego z wielu pomysów.
AMFETAMINA
Inne nazwy: spid, feta, biako, proszek
Amfetamina jest syntetycznym rodkiem stymulujcym
centralny ukad nerwowy. Znana od do
dawna, w Polsce
staa si bardzo popularna w latach dziewidziesitych. Daje
poczucie siy, pozwala nie spa nawet przez dwie doby, na
pozór przyspiesza proces uczenia si. Niestety, modzi ludzie
czsto zapominaj o cenie, jak za to „przyspieszenie” przyjdzie im zapaci. Amfetamina wyniszcza organizm, ale przede wszystkim obnia do
radykalnie zdolno
ci umysowe
– pami dugo- i krótkotrwa, koncentracj, kreatywno
.
U osób, które bray j przez kilka lat, ataki agresji zdarzaj si
nawet po dwóch latach od odstawienia.
Wygld
Wystpuje w postaci biaego proszku sprzedawanego w maych, plastikowych torebkach, tzw. dilerkach.
10