Gruczoły wydzielania wewnętrznego

Gruczoły wydzielania wewnętrznego
- oddają swoją wydzielinę bezpośrednio do krwi
- wydzielają hormony
anatomia i fizjologia człowieka
Gruczoły dokrewne
człowieka
anatomia i fizjologia człowieka
PRZYSADKA mózgowa
Przysadka mózgowa jest gruczołem wielkości ziarna grochu i
mieści się u podstawy mózgu. Ma ona kształt elipsoidalny,
masę ok. 0,5g. oraz jest połączona z mózgiem tzw. lejkiem.
Ma ona trzy płaty:
- przedni (ma budowę gruczołową)
- pośredni (występujący u dzieci, ulega z wiekiem zanikowi, a
u dorosłych ma postać szczątkową; ma budowę gruczołową)
- tylny (zbudowany z tkanki nerwowej)
Przysadka odgrywa niezmiernie ważną rolę jako ogniwo
łączące układ nerwowy z układem wydzielania wewnętrznego.
Pomimo drobnych rozmiarów przysadka odgrywa decydującą
rolę w koordynacji chemicznej organizmu. Jest tak dlatego, że
jej wydzieliny kontrolują aktywność innych gruczołów
wydzielania wewnętrznego.
anatomia i fizjologia człowieka
Płat przedni
1. Somanotropina (GH, STH), czyli hormon
wzrostowy.
2. Prolaktyna (LTH), czuli hormon laktotropowy.
3. Hormon tyreotropowy (TSH).
4. Hormon adrenokortykotropowy (ACTH).
5. Hormon pobudzający pęcherzyki Graafa, czyli
folikulostymulina (FSH).
6. Hormon luteinizujący (LH
7. Hormon melanoforowy (intermedyna, MSH).
anatomia i fizjologia człowieka
Płat tylny
Z płata tylnego wyodrębniono dotychczas
dwa hormony:
oksytocynę
wazopresynę.
anatomia i fizjologia człowieka
Hormony tropowe
anatomia i fizjologia człowieka
TARCZYCA
Tarczyca wytwarza i wydziela do krwi hormony:
trójjodotyroninę (T3)
i tyroksynę (T4).
Hormony te sterują przemianą materii we wszystkich
narządach i tkankach organizmu. Do produkcji
hormonów tarczyca potrzebuje wystarczających ilości
jodu, który organizm przyswaja z pożywienia i
powietrza
anatomia i fizjologia człowieka
PRZYTARCZYCE
Ponad 80% ludzi ma 4 przytarczyce, u pozostałych
może ich być 3, 5, 6 lub 2.
Przytarczyce produkują parathormon,
Wytwarzanie parathormonu nie podlega kontroli
przysadki, lecz zależy od poziomu wapnia w surowicy.
Wzrost stężenia wapnia hamuje wydzielanie
parathormonu, natomiast spadek jest bodźcem do jego
wytwarzania i wydzielania.
anatomia i fizjologia człowieka
Grasica
Grasica zbudowana jest z dwóch płatów tkanki
podobnej do tej, która występuje w gruczołach
limfatycznych. Znajduje się ona w klatce
piersiowej, tuż pod mostkiem. Decyduje ona o
sprawności układu odpornościowego
organizmu
Grasica pełni funkcję centralnego narządu
limfatycznego, zaopatrując układ
odpornościowy w dojrzałe limfocyty T.
anatomia i fizjologia człowieka
NADNERCZA
Nadnercze składa się z 2 części, różnych
pod względem budowy, pochodzenia i
funkcji:
- zewnętrzna, kora nadnerczy
- wewnętrzna, rdzeń nadnerczy
anatomia i fizjologia człowieka
Kora nadnerczy
Kora nadnerczy produkuje kortykosteroidy, czyli steroidowe
hormony wytwarzane pod kontrolą adrenokortykotropiny.
Rozróżnia się 2 rodzaje kortykosteroidów:
- tzw. mineralokortykoidy (11-deoksykortykosteron, aldosteron),
kontrolujące równowagę elektrolitów i wody w ustroju
- tzw. glikokortykoidy (kortyzol, kortykosteron, kortyzon)
kontrolujące przemiany sacharydów, białek i tłuszczów;
Brak kortykosteroidów w organizmie objawia się zaburzeniami
przemiany materii, oddychania i krążenia, osłabieniem mięśni.
Preparaty kortykosteroidów stosuje się w leczeniu zaburzeń
przemiany materii, oparzeń, stanów zapalnych, chorób
uczuleniowych.
anatomia i fizjologia człowieka
Rdzeń nadnerczy
1. Adrenalina jest hormonem, mediatorem układu
nerwowego należącym do katecholamin. Adrenalina
pobudzając glikogenolizę w wątrobie i w mięśniach,
wpływa na podwyższenie poziomu glukozy we krwi
(działa antagonistycznie do insuliny). Pośredniczy także
w przenoszeniu impulsów ze współczulnego układu
nerwowego do tkanek, zwęża obwodowe naczynia
krwionośne, rozszerza źrenice, a w większych
stężeniach powoduje podniesienie ciśnienia krwi.
Stosowana w lecznictwie przy zaburzeniach krążenia,
dychawicy oskrzelowej, w stanach uczuleniowych.
2. Noradrenalina, neurohormon Pośredniczy w
przenoszeniu impulsów we włóknach pozazwojowych
tego układu, podwyższa ciśnienie krwi, zwiększa
anatomia
człowieka stosowana w
stężenie glukozy we krwi.
Wi fizjologia
lecznictwie
ciężkiej niewydolności krążenia obwodowego (p.n.
TRZUSTKA
Funkcję endokrynną, czyli produkcję i wydzielanie
do krwi hormonów, pełnią komórki zgrupowane w
niewielkich skupiskach zwanych wyspami
Langerhansa . W obrębie wysp Langerhansa
wyróżniono 3 rodzaje komórek: A, B, i D. W
komórkach A wytwarzany jest glukagon, w
komórkach B insulina, w Dsomatostatyna.
anatomia i fizjologia człowieka
JAJNIKI
Jajniki są gruczołami rozrodczymi żeńskimi, z reguły
parzystymi, wytwarzającymi żeńskie komórki rozrodcze
— jaja . Wytwarzają one następujące hormony:
1. Estrogeny - do estrogenów są zaliczane: estradiol,
estriol, estron .
2. Progesteron żeński hormon płciowy wytwarzany
przez ciałko żółte i łożysko (w czasie ciąży). Umożliwia
implantację zapłodnionego jaja w błonie śluzowej
macicy i utrzymanie ciąży, wstrzymuje dojrzewanie
pęcherzyków Graafa.
anatomia i fizjologia człowieka
Jądra czyli męskie gruczoły rozrodcze
(płciowe) wytwarzające plemniki. Z reguły
parzyste. Produkują testosteron główny
steroidowy hormon męski . Wykazuje
działanie androgenne (androgeny) i
anaboliczne (np. przyspiesza syntezę
białek). W lecznictwie stosowany (obecnie
syntet.) w przypadkach niedoczynności lub
zaniku czynności narządów płciowych
męskich, u kobiet — w pewnych
zaburzeniach miesiączkowania, raku sutka i
innych.
anatomia i fizjologia człowieka
Dziękuję za uwagę
Małgorzata Kułaczkowska
anatomia i fizjologia człowieka