Strategia Rozwoju Gminy Przemyśl na lata 2016

Transkrypt

Załącznik do Uchwały
Nr XX/90/2016
Rady Gminy Przemyśl
z dnia 27 stycznia 2016 r.
URZĄD GMINY PRZEMYŚL
STRATEGIA ROZWOJU GMINY PRZEMYŚL
NA LATA 2016 – 2022
Grudzień 2015
OPRACOWANIE:
Przemyska Agencja Rozwoju Regionalnego S.A.
ul. ks. Piotra Skargi 7/1, 37-700 Przemyśl
tel. 16 675 16 64, 16 676 09 85, faks: 16 676 09 86
e-mail: [email protected], www.parr.pl
Strategia Rozwoju Gminy Przemyśl na lata 2016 – 2022
Spis treści
I.
Wprowadzenie ............................................................................................................... 5
1.1.
Wstęp...................................................................................................................... 5
1.2.
Metodologia prac nad „Strategią” ............................................................................ 6
II.
Charakterystyka Gminy Przemyśl................................................................................... 8
2.1.
Ogólna charakterystyka obszaru gminy................................................................... 8
2.2.
Środowisko naturalne.............................................................................................10
2.3.
Walory historyczno – kulturowe ..............................................................................15
III.
Sfera społeczna .........................................................................................................18
3.1.
Demografia ............................................................................................................18
3.2.
Rynek pracy i bezrobocie .......................................................................................21
3.3.
Aktywność lokalna (społeczna), organizacje pozarządowe.....................................27
3.4.
Oświata, sport, kultura............................................................................................29
3.5.
Ochrona zdrowia i pomoc społeczna......................................................................35
3.6.
Bezpieczeństwo publiczne .....................................................................................39
IV.
Sfera gospodarcza.....................................................................................................40
4.1.
Przedsiębiorczość ..................................................................................................40
4.2.
Rolnictwo ...............................................................................................................45
4.3.
Turystyka ...............................................................................................................49
4.4.
Odnawialne źródła energii ......................................................................................52
V.
Sfera infrastrukturalna ...................................................................................................53
5.1.
Sieć komunikacyjna................................................................................................53
5.2.
Sieć teleinformatyczna ...........................................................................................57
5.3.
Sieć wodociągowa i kanalizacyjna..........................................................................58
5.4.
Sieć gazowa...........................................................................................................59
5.5.
Gospodarka odpadami ...........................................................................................60
5.6.
Gospodarka mieszkaniowa i budownictwo .............................................................61
VI.
Analiza SWOT ...........................................................................................................64
VII.
Wizja i misja do 2022 r...............................................................................................68
3
VIII.
Analiza celów – cele strategiczne, cele operacyjne i kierunki działań.........................71
IX.
Zgodność Strategii z aktami prawnymi i dokumentami strategicznymi na poziomie
lokalnym, regionalnym i krajowym ........................................................................................92
X.
Źródła finansowania ......................................................................................................98
XI.
Wdrażanie i monitorowanie strategii ..........................................................................99
XII.
Uzgodnienia i opinie ................................................................................................108
XIII.
Sposób inicjowania współpracy pomiędzy sektorem publicznym, prywatnym i
organizacjami pozarządowymi............................................................................................110
XIV.
Spis tabel.................................................................................................................114
XV.
Spis map..................................................................................................................115
XVI.
Spis wykresów .........................................................................................................115
XVII.
Spis zdjęć.............................................................................................................116
XVIII.
Spis schematów ...................................................................................................116
4
I.
Wprowadzenie
1.1. Wstęp
SZANOWNI PAŃSTWO
Strategia rozwoju jest jednym z najważniejszych dokumentów samorządu
gminnego. Jest istotna dla jego prawidłowego funkcjonowania. Identyfikuje stan
i problemy rozwoju gminy. Pozwala podkreślić wszystkie jej atuty, ale wskazuje również
słabe strony i wyznacza obszary, na których należy się skoncentrować. Określa
długoterminowe cele i zadania strategiczne.
Gmina Przemyśl to miejsce niezwykłe, posiadające niewątpliwe walory
przyrodnicze i kulturowe. Ale jej prawdziwą siłą są mieszkańcy. To tutaj żyją ludzie
aktywni i chętni do współpracy, którym drogie jest wspólne dobro. Aby mieć wpływ na to
co się dzieje w gminie, zrzeszają się w organizacjach pozarządowych lub tworzą grupy
nieformalne. Ich głos jest dla nas ważny. To oni dostrzegają problemy często
niewidoczne zza biurka. Zauważają atuty, ale także słabości swojej małej ojczyzny, co
pomaga organom gminy skupić się na tym, co najważniejsze z punktu widzenia jej
zrównoważonego rozwoju.
Dlatego tez niniejszy dokument powstał metodą partycypacyjną, opartą na
współpracy przedstawicieli urzędu gminy, gminnych jednostek organizacyjnych oraz
organizacji pozarządowych. Dzięki temu poznaliśmy różne opinie na temat
funkcjonowania gminy oraz propozycje zmian. W strategii starano się uwzględnić
potrzeby wszystkich grup mieszkańców, stąd też wyznaczono kilka kierunków przyszłych
działań. Skupiono się ponadto na współpracy partnerów, publicznych i prywatnych, nie
tylko tych lokalnych. To dzięki nawiązaniu partnerstwa możemy skutecznej realizować
zadania. Ważne jest dla nas włączenie społeczeństwa w proces rozwoju, a tym samym
w dążenie do poprawy jakości życia i wzrostu zadowolenia z zamieszkiwania na tym
terenie.
Strategia stanowi niejako charakterystykę naszej gminy, z jej mocnymi i słabymi
stronami. Będzie ona podstawą do opracowania szczegółowych projektów, a później do
aplikowania i pozyskiwania zewnętrznych środków finansowych. Pomoże ponadto
w koordynacji działań zmierzających do osiągnięcia pożądanych efektów. Jest
dokumentem nie tylko Wójta Gminy i pracowników urzędu ale przede wszystkim, których
to dobro jest dla każdego samorządu priorytetem. To rozwój gminy powinien być zatem
naszym wspólnym celem nadrzędnym.
Z wyrazami Szacunku
Wójt Gminy Przemyśl
Andrzej Huk
5
1.2. Metodologia prac nad „Strategią”
Strategia Rozwoju Gminy Przemyśl jest kluczowym elementem planowania rozwoju
lokalnego. Jest to dokument, którego celem jest wskazanie wizji oraz strategicznych
kierunków rozwoju. Strategia jest podstawowym instrumentem długofalowego zarządzania,
pozwalającym na
zapewnienie ciągłości i trwałości w poczynaniach władz Gminy,
niezależnie od zmieniających się uwarunkowań politycznych. Strategia umożliwia również
efektywne
gospodarowanie
własnymi
zasobami,
takimi
jak:
środowisko
kulturowe
i przyrodnicze, zasoby ludzkie, infrastruktura czy też środki finansowe.
Dobrze zorganizowany proces opracowania Strategii Rozwoju umożliwia zaangażowanie
władz lokalnych oraz mieszkańców gminy w planowanie swojej przyszłości. Uwzględnienie
zgłaszanych opinii, pomysłów i postulatów pozwala na wypracowanie dokumentu, z którym
społeczność lokalna będzie się utożsamiała, co stanowi niezbędny warunek jej skutecznej
realizacji.
Konieczność posiadania aktualnej Strategii Rozwoju Gminy podyktowana jest nie tylko
względami praktycznymi „dobrego rządzenia”, ale wynika również z uregulowań prawnych,
zawartych między innymi w ustawie o samorządzie gminnym i ustawie o zasadach
prowadzenia polityki rozwoju. W wymienionych aktach prawnych strategie gmin i powiatów
zostały zaliczone – obok strategii rozwoju kraju, strategii sektorowych oraz strategii
wojewódzkich – do kluczowych dokumentów planistycznych, na podstawie których powinna
być prowadzona polityka rozwoju kraju. Strategia Rozwoju Gminy stanowi również często
formalną podstawę do przygotowania i oceny wniosków o finansowanie zadań ze źródeł
zewnętrznych zarówno krajowych jak i zagranicznych.
Założono, że zaktualizowana strategia będzie dokumentem średniookresowym, a okres jej
realizacji przypadnie na lata 2016-2022. Przyjęcie takiego horyzontu czasowego jest zgodne
z zaleceniami planistycznymi oraz pozwala na dostosowanie Strategii do wymogów
wynikających z obowiązującej perspektywy finansowej Unii Europejskiej. Z uwagi na dość
długi okres obowiązywania Strategii przyjęto, że musi to być dokument uniwersalny,
koncentrujący się na rozwiązaniu najważniejszych problemów rozwojowych gminy i jej
mieszkańców.
Przy opracowywaniu niniejszego dokumentu przyjęto model ekspercko-partycypacyjny,
polegający na możliwie szerokim udziale władz i społeczności lokalnej w pracach nad
Strategią, przy jednoczesnym zaangażowaniu ekspertów zewnętrznych odpowiedzialnych
m.in. za zorganizowanie i przeprowadzenie procesu konsultacji społecznych i przygotowanie
ostatecznej wersji dokumentu. Strategia powstała w wyniku prac Zespołu Strategicznego
złożonego z przedstawicieli pracowników Urzędu Gminy, Rady Gminy i liderów społeczności
6
lokalnej. Została ona poddana także szerokim konsultacjom społecznym. Członkowie
Zespołu Strategicznego dodatkowo przedstawiali i konsultowali zapisy dokumentu w swoim
lokalnym
środowisku,
co
stanowiło
również
bardzo
istotny
wkład
w
budowanie
społeczeństwa obywatelskiego.
Prace nad Strategią trwały jeden miesiąc i obejmowały następujące etapy:
1. Analizę obowiązujących w gminie dokumentów o charakterze strategicznym,
2. Przygotowanie
diagnozy
stanu
wyjściowego,
czyli
opisu
sytuacji
społeczno
-
gospodarczej gminy wraz z elementami analizy strategicznej,
3. Konsultacje społeczne, służące między innymi weryfikacji analizy strategicznej oraz
wypracowaniu misji i wizji gminy,
4. Identyfikacje kluczowych zadań i projektów przyczyniających się do realizacji strategii,
5. Przygotowanie ostatecznej wersji strategii oraz jej zatwierdzenie przez Radę Gminy.
W trakcie procesu tworzenia Strategii starano się przestrzegać następujących zasad:
•
Spójności Strategii Gminy z dokumentami planistycznymi i operacyjnymi na poziomie
krajowym, regionalnym i powiatowym,
•
Partnerstwa
w
procesie
planowania
poprzez
współprace
władz
gminnych
z samorządami wyższego szczebla oraz innymi podmiotami reprezentującymi różne
instytucje i środowiska,
•
Wieloletniego planowania rozwoju gminy w oparciu o mierzalne efekty realizacji
Strategii Rozwoju w kontekście zmieniającej się sytuacji społeczno – gospodarczej na
poziomie gminy, powiatu, województwa i kraju,
•
Elastyczności zgodnie z którą pierwotne założenia Strategii były korygowane
i dostosowywane do uwag i postulatów zgłaszanych przez podmioty zaangażowane
w prace nad jej zawartością.
Bazę do opracowania niniejszego dokumentu stanowiły Plany Odnowy Miejscowości
w gminie Przemyśl, których stopień realizacji stanowił punkt wyjścia do dalszych prac
analitycznych. Ważnym źródłem informacji były również dane statystyczne Powiatowego
Urzędu Pracy w Przemyślu, Banku Danych Lokalnych Głównego Urzędu Statystycznego
oraz opracowania i dane przekazane przez Urząd Gminy w Przemyślu.
7
II.
Charakterystyka Gminy Przemyśl
2.1. Ogólna charakterystyka obszaru gminy
Gmina Przemyśl położona jest we wschodniej części województwa podkarpackiego.
W latach 1975 – 1998 należała do województwa przemyskiego. Od dnia 1 stycznia 1999
roku, kiedy zaczęła obowiązywać reforma administracyjno-samorządowa wprowadzająca
trzystopniowy podział administracyjny kraju, Gmina Przemyśl znajduje się w powiecie
przemyskim i graniczy z gminami Fredropol, Krasiczyn, Krzywcza, Żurawica, Medyka oraz
miastem Przemyśl. Od wschodu granicę gminy wyznacza Granica Państwa z Ukrainą.
Gmina nie stanowi jednego zwartego terenu, lecz dzieli się na dwa wyodrębnione
terytorialnie obszary, których łącznikiem jest miasto Przemyśl, gdzie znajduje się siedziba
Urzędu Gminy.
Mapa 1. Gmina Przemyśl na tle Powiatu Przemyskiego
Źródło: Opracowanie własne
Pod względem terytorialnym, gmina zajmuje 5 miejsce wśród 10 gmin w powiecie
przemyskim, jej powierzchnia wynosi 108,43 km², co stanowi 8,95% obszaru powiatu. Użytki
rolne zajmują powierzchnię 64,7 km², co stanowi 59,7% obszaru gminy. Grunty leśne
stanowią 35,2% powierzchni gminy (38,2 km²) a grunty zabudowane i zurbanizowane 3,7%
(4,0 km²). Nieużytki o powierzchni 0,23 km² zajmują 0,2% obszaru gminy.
Pod względem zaludnienia gmina Przemyśl posiada drugi co do wielkości po gminie
Żurawica zasób ludności. Według danych GUS na koniec 2014 roku teren gminy
8
zamieszkiwało 10 172 osoby, w tym 5 080 kobiet (49,9%) przy średniej gęstości zaludnienia
wynoszącej 94 osoby/km².
Mapa 2. Gmina Przemyśl
W skład gminy wchodzi 16 sołectw: Ostrów, Kuńkowce, Łętownia, Wapowce, Bełwin
i Ujkowice
w
obszarze północno-zachodnim
oraz Krówniki,
Łuczyce,
Rożubowice,
Stanisławczyk, Malhowice, Hermanowice, Nehrybka, Pikulice, Grochowce i Witoszyńce
w obszarze południowo-wschodnim. Największą miejscowością gminy jest Ostrów. W gminie
przeważa zabudowa zwarta z tendencją do wytwarzania układów pasmowych wzdłuż
głównych dróg szczególnie w obszarze północno-zachodnim (Ujkowice, Bełwin, Łętownia).
Stosunkowo niewielkie rozproszenie zabudowy występuje w części południowo-wschodniej
gminy. Największe powierzchniowo sołectwo to Ujkowice, najmniejsze – Stanisławczyk.
Pozostałe sołectwa posiadają zbliżone powierzchnie. Na terenie gminy nie ma ośrodków
miejskich, w związku z tym centrum usługowo-administracyjnym dla obszaru jest miasto
Przemyśl.
9
W dniu 25 czerwca 2015 roku Uchwałą nr XII/43/2015 Rady Gminy Przemyśl, został
uchwalony Statut Gminy Przemyśl. Zgodnie z rozdziałem II §8 pkt 1 Statutu, w celu
skutecznego wykonania zadań, Gmina może tworzyć gminne jednostki organizacyjne. Ich
wykaz zawiera załącznik nr 2 do Statutu. Są to:
1.
Urząd Gminy Przemyśl
2.
Gminny Ośrodek Pomocy Społecznej w Przemyślu
3.
Przedszkole Samorządowe w Nehrybce
4.
Przedszkole Samorządowe w Grochowcach
5.
Przedszkole Samorządowe w Ostrowie
6.
Przedszkole Samorządowe w Kuńkowcach
7.
Szkoła Podstawowa w Łętowni
8.
Szkoła Podstawowa w Ostrowie
9.
Szkoła Podstawowa w Nehrybce
10. Szkoła Podstawowa w Hermanowicach
11. Szkoła Podstawowa w Grochowcach
12. Szkoła Podstawowa w Krównikach
13. Szkoła Podstawowa w Ujkowicach
14. Gimnazjum w Hermanowicach
15. Gimnazjum w Grochowcach
16. Gimnazjum w Krównikach
17. Gimnazjum w Nehrybce
18. Gimnazjum w Ostrowie
19. Gimnazjum w Ujkowicach
2.2. Środowisko naturalne
Położenie geograficzne
Gmina Przemyśl położona jest we wschodniej części Województwa Podkarpackiego,
w powiecie przemyskim, na pograniczu Kotliny Sandomierskiej i Pogórza Przemyskiego.
Gmina nie stanowi jednego zwartego terenu, lecz dzieli się na dwa wyodrębnione
terytorialnie obszary o zróżnicowanej budowie morfologicznej i odmiennych walorach
naturalnego środowiska przyrodniczego. Obszar północno – zachodni gminy położony po
zachodniej
stronie
miasta
Przemyśl
stanowi
fragment
Pogórza
Przemyskiego.
Charakteryzuje się on dużym zalesieniem i wysokimi walorami krajobrazowymi. Południową
granicę tego obszaru stanowi rzeka San, dla której tereny tej części gminy są zlewnią.
10
W obszarze południowo – wschodnim gminy, położonym po południowej i południowo –
wschodniej stronie miasta Przemyśl, Pogórze Przemyskie przechodzi w płaskie na ogół
tereny o niewielkim zalesieniu występującym tylko w zachodniej części tego obszaru
w granicach Pogórza Przemyskiego. Obszar ten stanowi zlewnię rzeki Wiar, będącej
dopływem Sanu.
Gleby
Obszar gminy należy do Kańczudzko – Przemyskiego Regionu Glebowo – Rolniczego
obejmującego swym zasięgiem południową część Pogórza Rzeszowskiego, południowo –
wschodnią
część
Pradoliny
Podkarpackiej
oraz
fragment
Płaskowyżu
Sańsko
–
Dniestrzańskiego. Jest to region z przewagą gleb kompleksu „2” przydatności rolniczej
(pszennego dobrego), dużym udziałem kompleksu „8” (zbożowo - pastewnego) i mniejszym
kompleksu „1” (pszennego bardzo dobrego). Gleby w gminie są różne pod względem
typologii i rodzaju skały macierzystej. W większości są to gleby pseudobielicowe i brunatne
wytworzone z lessów, pyłów lessowatych i częściowo z glin. Wszystkie niemal gleby są
urodzajne, o dobrym stopniu kultury.
Pod względem klasyfikacji bonitacyjnej w gminie przeważają gleby klas II- IV, które zajmują
prawie 90% powierzchni ogólnej użytków rolnych. Gleby klas niższych występują głównie
w części północno – zachodniej gminy w obrębie Pogórza.
Surowce mineralne i kopaliny
W obszarze gminy występują dość bogate złoża surowca energetycznego – gazu ziemnego
wysokometanowego. W obrębie Obszaru Górniczego znajduje się prawie cała północnozachodnia część gminy oraz północne pasmo części południowo-wschodniej. Fakt
występowania
złóż
gazu
i
jego
eksploatacja
stwarza
określone
utrudnienia
w zagospodarowaniu terenów i w rozwoju osadnictwa na niektórych obszarach gminy.
Ponadto w dolinie Sanu, w terenach jego terasy zalewowej w rejonie Ostrowa, występują
znaczne
udokumentowane
złoża
kruszywa
naturalnego, którego
eksploatacja jest
prowadzona od ponad 40 lat. W okolicach Łuczyc, w obrębie tzw. wzgórz łuczycko –
jaksmanickich występują udokumentowane złoża glin i iłów.
Wody powierzchniowe
Gmina Przemyśl leży w dorzeczu Sanu, która jest rzeką graniczną dla gminy, bowiem
przepływa wzdłuż południowej granicy jej północno – zachodniej części. Przez obszar
południowo – wschodni gminy przepływa rzeka Wiar, będąca prawobrzeżnym dopływem
Sanu. Większe potoki w gminie to: Łętowianka – dopływ Sanu oraz Jawor i Potok Malinowski
– dopływy Wiaru. Wszystkie płynące przez teren gminy ciągi wodne są dopływami Sanu lub
Wiaru. Zasilane są one głównie wodami opadowymi i roztopowymi, co przy dość wąskich
11
korytach
powoduje
okresowe,
krótkotrwałe
wystąpienia
z
brzegów
i
podtopienia
przylegających terenów.
W gminie występują również akweny wody stojącej w postaci basenów wypełniających
wyrobiska po eksploatacji odkrywkowej złóż kruszywa w Ostrowie oraz w postaci małych
obszarowo stawów w zespołach podworskich.
Wody podziemne
Zasoby wód podziemnych i ich wydajność związane są z budową geologiczno – strukturalną
obszaru. Gmina Przemyśl leży na pograniczu dwóch regionów hydrogeologicznych –
Karpackiego i Przedkarpackiego. W regionie Karpackim, obejmującym północno – zachodni
obszar gminy, występują wody kredowe, trzeciorzędowe i czwartorzędowe. Są one na
bardzo różnej głębokości, lokalnie na powierzchni terenu w postaci źródeł lub wycieków. Ich
wydajność jest niewielka i nie przekracza 2m3/h. Większa jest tylko wydajność wód
czwartorzędnych - do 30m3/h, ale wody te występują tylko w rejonach spękań tektonicznych.
Na terenie gminy Przemyśl wyodrębnia się dwa obszary o różnej wodonośności
warunkującej możliwości zaopatrzenia w wodę sieci osadniczej:
1. Położona w obrębie regionu Podkarpackiego wschodnia część obszaru południowo –
wschodniego gminy (Krówniki, Łuczyce) oraz najniższa nadsańska część obszaru
północno – zachodniego gminy, gdzie wodonośność potencjalna wynosi do 30m3/h. Jest
to obszar o najkorzystniejszych możliwościach zaopatrzenia w wodę na terenie gminy.
2. Położona w obrębie regionu Karpackiego pozostała część obszaru północno –
zachodniego gminy, gdzie występuje deficyt wód podziemnych, a ich wodonośność nie
przekracza 5m3/h. Jest to obszar z deficytem wody.
Zróżnicowana jest również głębokość ustabilizowanego zwierciadła wód gruntowych,
wynosząca 0 – 10 m w terenach nadrzecznych i w terenach leżących w obrębie regionu
Karpackiego do powyżej 10 m w pozostałych terenach gminy. Wody podziemne w gminie
zaliczane są do II i III klasy czystości.
Na podstawie wydajności warstw wodonośnych oraz parametrów modułu odpływu
podziemnego wydzielony został Główny Zbiornik Wód Podziemnych „Dolina Sanu”
z zasobami dyspozycyjnymi ok. 35 tyś. m3/dobę i głębokością ujęć przeciętnie 10 m. Do
obszaru tego zbiornika należą tereny zbliżone do koryta rzeki San, czyli nadrzeczne grunty
miejscowości Wapowce, Łętownia, Ostrów i Kuńkowce. Dla jego ochrony zaproponowane
zostały w jego dokumentacji hydrogeologicznej strefy ochronne z zaleceniami w zakresie
użytkowania gruntów oraz wykorzystania wody wokół zbiornika. Proponowane działania
ochronne wód zbiornika nie wymagają nadzwyczajnych decyzji i posunięć. Ograniczenia
12
w użytkowaniu terenów rolniczych nie zmieniają ich przeznaczenia. W obszarach ochrony
postulowany jest m.in. zakaz lokalizowania inwestycji szczególnie szkodliwych dla
środowiska.
Warunki klimatyczne
Obszar gminy należy do tzw. podkarpackiej dzielnicy klimatycznej, charakteryzującej się
korzystnymi warunkami klimatycznymi dla produkcji rolnej. Okres wegetacyjny trwa 200 –
220 dni, średnie temperatury roczne wynoszą około 8°C, roczna suma opadów kształtuje się
na poziomie 600 – 700 mm. Warunki klimatyczne są zmienne w zależności od rzeźby terenu
i głębokości zalegania wód gruntowych. Okres wegetacji roślin jest jednym z najdłuższych
w Polsce. Najwięcej opadów przypada w okresie letnim, najmniej w zimowym. Dominują
wiatry z kierunków zachodnich i południowo-zachodnich. W dolinie Sanu i w dolinach
potoków występują zjawiska inwersji termicznej.
Flora i fauna, obszary chronione
W woj. podkarpackim funkcjonuje powiązany system obszarów chronionych stanowiący
część systemu krajowego. Na terenie gminy Przemyśl obszary zalesione północno –
zachodniej i południowej części gminy znajdują się w granicach Parku Krajobrazowego
Pogórza Przemyskiego utworzonego w 1991 r. i wchodzącego w skład Zespołu Parków
Krajobrazowych w Przemyślu. Z kolei cały obszar północno – zachodni Gminy oraz zalesiony
fragment zachodni jej części południowo – wschodniej należą do Przemysko – Dynowskiego
Obszaru Chronionego Krajobrazu, będącego otuliną Parku Krajobrazowego Pogórza
Przemyskiego.
Podstawowym celem utworzenia Parku Krajobrazowego oraz obszaru chronionego
krajobrazu
jest
przyrodniczym
zachowanie
oraz
walorów
stworzenie
krajobrazowych
właściwego
decydujących
powiązania
funkcji
o
środowisku
przyrodniczo
–
krajobrazowych z zagospodarowaniem obszaru. W granicach gminy Park Krajobrazowy
Pogórza Przemyskiego zajmuje powierzchnię 2 444 ha natomiast Przemysko – Dynowski
Obszar Chronionego Krajobrazu ma powierzchnię 4 664 ha.
Na terenie Gminy istnieją dwa rezerwaty przyrody, które podlegają indywidualnej ochronie.
Są to:
•
rezerwat florystyczny „Szachownica” zajmujący obszar 16,7 ha w obrębie gruntów wsi
Krówniki w południowo – wschodniej części Gminy. Przedmiotem ochrony jest
stanowisko rzadkiej rośliny o nazwie „szachownica kostkowata”.
•
rezerwat leśno – krajobrazowy „Przełom Hołubli” położony w Wapowcach – Hołubli
w północno - zachodniej części gminy, zajmujący w jej granicach powierzchnię około
13
2 ha, przy ogólnej powierzchni tego rezerwatu 46,4 ha. Przedmiotem ochrony jest
fragment starodrzewu lipowego oraz dolina potoku Hołubla.
Zdjęcie 1. Stanowisko Szachownicy Kostkowatej w rezerwacie w Krównikach
Źródło: www.gminaprzemysl.home.pl
W obszarze Gminy Przemyśl występuje ponadto szereg innych obiektów o wartościach
przyrodniczych
objętych
ochroną
krajobrazową.
Są
to
parki
zespołów
dworskich
w Grochowcach, Hermanowicach, Łuczycach, Nehrybce, Ostrowie i Wapowcach, a także
prawie wszystkie cmentarze. Obiekty te podlegają ochronie na mocy ustawy o ochronie dóbr
kultury.
Ochroną przyrody objęte są też licznie występujące na terenie Gminy drzewa – pomniki,
z których 133 objęte są ochroną prawną. Są to występujące głównie w parkach podworskich
dęby, jesiony, buki, wiązy, lipy, graby, klony i kasztanowce. Zgodnie z ustawą o ochronie
gruntów rolnych i leśnych oraz zgodnie z planem urządzania lasu występująca w granicach
gminy Przemyśl powierzchnia leśna znajdująca się w obrębie Parku Krajobrazowego
Pogórza Przemyskiego oraz w obrębie Przemysko – Dynowskiego Obszaru Chronionego
Krajobrazu została zaliczona do lasu ochronnego oraz funkcji wodochronnej i glebochronnej.
14
2.3. Walory historyczno – kulturowe
Sieć osadnicza Gminy została ukształtowana jeszcze w średniowieczu, kiedy ścierały się
tutaj prądy osadnicze polskie i ruskie. Wszystkie miejscowości wymieniane są już w XIV i XV
wieku. Od schyłku X wieku do połowy wieku XIV ziemie te należały do Księstwa HalickoWłodzimierskiego. Za panowania Kazimierza Wielkiego obszar został wcielony do państwa
polskiego. Okres XIV wieku to intensywny rozwój osadnictwa na tym terenie. Pod względem
administracji kościelnej obszar podlegał dwóm biskupstwom z siedzibami w Przemyślu –
eparchii prawosławnej (od 1 połowy XII wieku) i biskupstwu rzymsko-katolickiemu (od
1 połowy XIV wieku). Od końca XVIII wieku cała diecezja przybrała charakter unicki. Po
pierwszym rozbiorze Polski ziemie te weszły do zaboru austriackiego, administracyjnie do
powiatu przemyskiego.
Po odzyskaniu przez Polskę niepodległości w 1918 roku gmina Przemyśl wraz z okolicą
pozostała w powiecie przemyskim jako gmina wiejska, natomiast po II wojnie światowej wraz
z powiatem przemyskim należała do województwa rzeszowskiego. Od roku 1975 do
przeprowadzenia reformy administracyjnej w roku 1999, gmina wchodziła w skład
województwa przemyskiego.
Na terenie gminy Przemyśl znajduje się wiele zabytków kultury materialnej. Do
najważniejszych należy potężny zespół obiektów obronnych, trzecia co do wielkości po
Antwerpii i Verdun fortyfikacja – Twierdza Przemyśl. Budowę pierwszych umocnień
rozpoczęto w 1853 roku, kiedy stosunki między Rosją a Austrią uległy pogorszeniu a nowa
wojna była nieunikniona. Od roku 1873 rozpoczęto budowę fortów fortyfikacji pierwszego
(tzw. linii wspierającej) i drugiego pierścienia twierdzy wokół miasta Przemyśl.
Głównym celem twierdzy miała być obrona Bramy Przemyskiej na styku Kotliny
Sandomierskiej i Karpat, którą od stuleci wiódł szlak handlowy z Polski i Rusi na Węgry.
W dniu wybuchu I wojny światowej pierścień zewnętrzny miał 45 km obwodu i składał się
z 17 fortów głównych. Ponadto wybudowano 14 stałych działobitni, 2 stałe linie okopów i 2
stałe bazy dla piechoty. Wewnętrzny system obronny składał się z 21 fortów obronnych.
W dniu wybuchu wojny w twierdzy stacjonował 128-tysięczny garnizon, ponadto: 14,5 tysięcy
koni, 1 022 dział oraz tabor liczący 4 tysiące wozów. Zdolność bojowa garnizonu oceniona
była na około 75% faktycznych możliwości.
15
Mapa 3. Zabudowa forteczna na terenie gminy Przemyśl
W dniu dzisiejszym na terenie gminy Przemyśl z fortów I-go pierścienia znajdują się:
•
Fort 1 „Krówniki”, ziemno – murowany, artyleryjski jednowałowy
•
Fort 2 „Nehrybka”, ziemno – murowany, artyleryjski jednowałowy, częściowo
zniwelowany w 1967 r.
•
Fort W XVII „Ostrów”, ziemno – murowany, artyleryjski, jednowałowy
Forty fortyfikacji II-go pierścienia twierdzy na terenie gminy to:
•
Fort GW V „Grochowce”, betonowo – ziemno – murowany, artyleryjski jednowałowy
•
Fort GW VI „Grochowce – Leśniczówka”, ziemno – murowany, międzypolowy
piechoty
•
Fort GW VIIIa „Łętownia – Leśniczówka” lub „Aszczycówka”, ziemny, międzypolowy
•
Fort W VIII „Łętownia”, betonowo – ziemno – murowany, artyleryjski jednowałowy
•
bateria polowa artylerii fortecznej „Łętownia” – ziemna
•
Fort W III „Łuczyce”, murowano – ziemny, artyleryjski, jednowałowy
16
•
Fort GW VII½ „Tarnawce” w Ostrowie, betonowo – murowany – ziemny, opancerzony
obrony bliskiej
•
Fort W IIIa „Hermanowice – kolej” lub „Pikulice”, artyleryjski obrony bliskiej
•
Fort GW IV „Optyń” w Pikulicach, betonowo – murowany – ziemny, artyleryjski
opancerzony, jednowałowy
•
Fort W Xb „Zagrodnia” w Ujkowicach, murowano – ziemny, artyleryjski
•
Fort GW IX „Brunner – Glinne” w Ujkowicach, betonowo – murowany – ziemny,
dwuwałowy, pancerny główny
•
Fort W IXa „Krzyż” w Ujkowicach, murowano – ziemny, pancerny międzypolowy
obrony bliskiej
•
Szaniec międzypolowy piechoty WX/B1 „Orzechowce” w Ujkowicach, ziemny
•
Fort Xa „Orzechowce” w Ujkowicach, fort dwuwałowy, pancerny
Od roku 1968 wszystkie obiekty forteczne „Twierdzy Przemyśl” zostały objęte ochroną
prawną jako zabytki architektury obronnej.
W rejestrze zabytków na obszarze gminy Przemyśl ujęte są ponadto m.in. następujące
tereny i obiekty:
•
parki zespołów dworskich w Grochowcach, Ostrowie, Hermanowicach, Łuczycach,
Nehrybce i Wapowcach, pochodzące z XVIII i XIX wieku
•
kościoły
parafialne
w
Hermanowicach,
Kuńkowcach,
Łętowni,
Pikulicach
i Witoszyńcach (murowane w latach 1910 – 1937)
•
zespoły cerkwi gr. – kat. (obecnie kościoły rzym. – kat.) w Krównikach, Łuczycach,
Nehrybce, Ujkowicach i Wapowcach (budowane w końcu XIX i pocz. XX wieku)
•
kaplice cmentarne w Grochowcach, Kuńkowcach i Malhowicach (koniec XIX i pocz.
XX wieku)
•
dzwonnice drewniane w Krównikach, Łuczycach, Kuńkowcach i Wapowcach oraz
dzwonnice murowane w Pikulicach i Nehrybce
•
zespół folwarczny z początku XX wieku w Pikulicach
•
pozostałości ziemnych fortyfikacji bastionowych dworu obronnego z XVII wieku
w Stanisławczyku
Wszystkie cenniejsze obiekty zabytkowe na terenie gminy Przemyśl objęte są ochroną
i wymagają zabiegów i działań charakterystycznych dla zespołów zabudowy wsi oraz
chronionego krajobrazu naturalnego. Stąd też jednym z zadań gminy jest zabezpieczenie
środków budżetowych i pozabudżetowych na remont tych obiektów w celu przywrócenia im
właściwych funkcji użytkowych i historycznych.
17
III.
Sfera społeczna
3.1. Demografia
Jedną z głównych składowych kształtujących procesy rozwojowe w gminie są jej
mieszkańcy. Potencjał demograficzny gminy Przemyśl według danych GUS na koniec 2014
roku to 10 172 osoby, w tym 5 080 kobiet (49,9% mieszkańców) i 5 092 mężczyzn (50,1%
mieszkańców), co stanowi 13,73% ludności powiatu przemyskiego. Gmina Przemyśl jest
jedną z pięciu gmin powiatu, w której liczba mieszkańców w ostatnich latach uległa
zwiększeniu. Zanotowany wzrost to 268 osób - w 2010 roku gmina liczyła 9 904
mieszkańców, w tym 4 940 kobiet oraz 4 964 mężczyzn. W analogicznym okresie liczba
ludności w powiecie przemyskim wzrosła o 431 osób - z 73 636 do 74 067. Średnia gęstość
zaludnienia na terenie gminy wynosi 94 osoby/km² (91 os/km² w 2010 roku).
Poniższa tabela przedstawia stan ludności gminy Przemyśl na tle pozostałych gmin wiejskich
powiatu przemyskiego. Powierzchnia powiatu oraz poszczególnych gmin w ostatnich latach
nie uległa zmianie.
Tabela 1. Ludność, średnia gęstość zaludnienia oraz powierzchnia gmin powiatu przemyskiego
Ludność
Jednostka
terytorialna
2010
2014
Powierz
chnia
w km²
ogółem
w tym
kobiety
osób /
km²
ogółem
w tym
kobiety
osób /
km²
Gmina Bircza
6 724
3 276
26
6 708
3 266
26
254
Gmina Dubiecko
9 564
4 784
62
9 378
4 726
61
154
Gmina Fredropol
5 588
2 750
35
5 537
2 744
35
160
Gmina Krasiczyn
4 947
2 475
40
5 129
2 567
41
124
Gmina Krzywcza
4 941
2 401
52
4 890
2 362
52
95
Gmina Medyka
6 393
3 212
105
6 498
3 237
107
61
Gmina Orły
8 685
4 335
123
8 859
4 418
126
70
Gmina
Przemyśl
9 904
4 940
91
10 172
5 080
94
108
Gmina Stubno
4 078
2 050
46
3 966
1 997
45
89
Gmina Żurawica
12 812
6 434
134
12 930
6 472
135
96
Razem powiat
przemyski
73 636
36 657
61
74 067
36 869
61
1 211
Źródło: Opracowanie własne na podstawie BDL
18
Gmina Przemyśl zajmuje 5 miejsce spośród dziesięciu gmin powiatu przemyskiego pod
względem terytorialnym, drugie miejsce pod względem liczby ludności i czwarte miejsce pod
względem gęstości zaludnienia.
Liczbę mieszkańców i średnią gęstość zaludnienia poszczególnych miejscowości gminy
przedstawia poniższa tabela
Tabela 2. Ludność, średnia gęstość zaludnienia oraz powierzchnia miejscowości gminy Przemyśl
(stan na dzień 27.11.2015 rok).
L.p.
Miejscowość
Liczba
Gęstość
Powierzchnia
mieszkańców zaludnienia
[km² ]
ogółem
[os/km²]
1.
Bełwin
117
10,89
10,74
2.
Grochowce
807
78,88
10,24
3.
Hermanowice
637
84,93
7,53
4.
Krówniki
603
108,45
5,57
5.
Kuńkowce
674
198,82
3,39
6.
Łętownia
543
87,11
6,13
7.
Łuczyce
378
106,77
3,55
8.
Malhowice
206
5,10
5,10
9.
Nehrybka
1 104
198,56
5,56
10. Ostrów
2 393
337,99
7,08
11. Pikulice
542
96,26
5,63
12. Rożubowice
343
87,27
3,93
13. Stanisławczyk
171
112,50
1,52
14. Ujkowice
1 035
78,88
13,13
15. Wapowce
500
49,30
10,14
16. Witoszyńce
438
46,79
9,36
Źródło: Urząd Gminy Przemyśl
Najwięcej osób w gminie zamieszkuje w miejscowości Ostrów (22,8%), Nehrybka (10,5%)
oraz Ujkowice (9,9%).
19
Wykres 1. Ludność gminy Przemyśl [%]
Źródło: Opracowanie własne na podstawie Urząd Gminy Przemyśl
Na terenie gminy Przemyśl wskaźnik przyrostu naturalnego na 1000 mieszkańców wyniósł
w 2014 roku 0,3 ulegając w porównaniu do 2010 roku obniżeniu o 0,7. Niekorzystnym
zjawiskiem jest również ujemne saldo migracji wewnętrznych, które na koniec 2014 roku
wyniosło -24 (w 2010 roku wynosiło 18). Saldo migracji zagranicznych w odniesieniu do roku
2010 uległo zmniejszeniu o 3 osiągając na koniec 2014 roku wartość 6.
Wykres 2. Przyrost naturalny na terenie gmin powiatu przemyskiego
20
Wśród mieszkańców gminy Przemyśl najliczniej reprezentowaną grupą wiekową są osoby
młode w wieku 0 – 19 lat, których liczba na koniec 2014 roku wyniosła 2 144 osoby, co
stanowiło 21,1% ogółu ludności gminy. Kolejne miejsca w strukturze wiekowej mieszkańców
gminy zajmują porównywalne pod względem liczebności grupy wiekowe: 30 – 39 lat (15,4%
ogółu) oraz 40 - 49 lat (15,0% ogółu). Ludność gminy Przemyśl w wieku 65 i więcej stanowiła
12,2% ogółu mieszkańców.
Tabela 3. Struktura wiekowa mieszkańców (2014 rok)
Przedziały
wiekowe
0 – 19
Ogółem
w tym kobiety
Ilość
% ogółu
mieszkańców mieszkańców
2 144
21,1
Ilość
kobiet
975
w tym mężczyźni
% ogółu
Ilość
% ogółu
kobiet mężczyzn mężczyzn
19,2
1 169
23,0
20 – 24
866
8,5
396
7,8
470
9,2
25 – 29
838
8,2
434
8,5
404
7,9
30 – 39
1 567
15,4
749
14,7
818
16,1
40 – 49
1 522
15,0
773
15,2
749
14,7
50 – 59
1 432
14,1
704
13,9
728
14,3
60 – 64
556
5,5
284
5,6
272
5,3
65 i więcej
1 247
12,2
765
15,1
482
9,5
Razem
10 172
100,00
5 080
100,00
5 092
100,00
3.2. Rynek pracy i bezrobocie
Rynek pracy
Analizując ekonomiczną strukturę wiekową mieszkańców gminy Przemyśl, można zauważyć
spadek na koniec 2014 roku w odniesieniu do 2010 roku liczby ludności w wieku
przedprodukcyjnym – grupa mieszkańców w wieku do lat 17 zmniejszyła się o 244 osoby.
Najliczniejszą grupę stanowią mieszkańcy w wieku produkcyjnym (66,9% populacji), których
ilość zwiększyła się w ciągu czterech lat o 360 osób. Struktura wiekowa mieszkańców gminy
odzwierciedla ogólną sytuację występującą na terenie powiatu przemyskiego – pomimo
zwiększającej się ilości mieszkańców i występującego w kilku gminach wzrostu przyrostu
naturalnego, postępuje spadek ilości osób w wieku przedprodukcyjnym i wzrost ludności
w wieku poprodukcyjnym. Utrzymanie się obecnej tendencji tak na terenie gminy jak
i powiatu niekorzystnie rokuje na przyszłość i w perspektywie kilkunastu lat będzie
skutkować szybszym starzeniem się społeczeństwa.
21
Tabela 4. Struktura ludności gminy Przemyśl wg ekonomicznych grup wiekowych
Grupa ludności
Rok
Ilość osób
Udział % w ludności
ogółem
w wieku
przedprodukcyjnym
w wieku
produkcyjnym
w wieku
poprodukcyjnym
2010
2014
2010
2014
2010
2014
2 081
1 837
6 444
6 804
1 379
1 531
21,0
18,1
65,1
66,9
13,9
15,1
Do najważniejszych przedsiębiorstw działających na terenie Gminy i tworzących miejscowy
rynek pracy należy zaliczyć:
1. Monika Marczakiewicz W.M.Rol. s.c. w Nehrybce i Rożubowicach
2. Przedsiębiorstwo Produkcyjno-Usługowe „LASO” Antoni Sala w Krównikach
3. Usługi Transportowe Roboty Ziemne Stanisław Drak w Krównikach
4. Capri Service Spółka z o.o. w Krównikach
5. Wyrób Galanterii Drzewnej – pracownia Fajek MR BRÓG Zbigniew Bednarczyk
w Ostrowie
6. Zakład Wykonawstwa Robót Elektrycznych „ELEKTRO-INSTAL” Zenon Wagiła
w Ostrowie
7. Przedsiębiorstwo Handlowo-Usługowe „RAJTEX BIS” Spółka jawna w Ostrowie
Analizując dane dotyczące liczby osób pracujących z terenu gminy Przemyśl można
zauważyć, że pomimo dużych, corocznych wahań, w okresie ostatnich 5 lat wzrosła ilość
zatrudnionych kobiet, natomiast ilość pracujących mężczyzn pozostaje na porównywalnym
poziomie.
Tabela 5. Pracujący na terenie gminy Przemyśl w latach 2010 - 2014
Lata
Ogółem
w tym kobiety
w tym mężczyźni
2010
738
349
389
2011
967
461
506
2012
810
392
418
2013
1 105
579
526
2014
941
554
387
Gmina Przemyśl na koniec 2014 roku klasowała się na trzecim miejscu wśród gmin powiatu
przemyskiego (po gminie Żurawica i Medyka) pod względem ilości osób pracujących.
22
Bezrobocie
Bardzo duży wpływ na sytuację społeczną na terenie gminy Przemyśl ma zjawisko
bezrobocia. Przeprowadzona po 1989 roku restrukturyzacja gospodarki przejawiająca się
likwidacją dużej liczby zakładów pracy w mieście Przemyśl i powiecie przemyskim, w których
zatrudniona była część mieszkańców gminy, skutkowała pojawieniem się długotrwałego
strukturalnego bezrobocia. W konsekwencji nastąpił wzrost ubóstwa prowadzący często do
powstawania negatywnych zjawisk, takich jak np. wykluczenie społeczne.
Udział zarejestrowanych osób bezrobotnych w liczbie ludności w wieku produkcyjnym na
koniec 2014 roku według danych GUS był na terenie gminy Przemyśl najniższy ze
wszystkich gmin wchodzących w skład powiatu przemyskiego i wyniósł 9,8%, notując spadek
w porównaniu 2010 rokiem o 0,9%.
Tabela 6. Udział zarejestrowanych bezrobotnych mieszkańców gminy Przemyśl w liczbie ludności na
tle powiatu przemyskiego według płci
Jednostka terytorialna
ogółem
kobiety
mężczyźni
2010
2014
2010
2014
2010
2014
Gmina Przemyśl
10,7%
9,8%
11,5%
10,4%
10,0%
9,2%
Powiat przemyski
12,4%
11,5%
13,1%
12,0%
11,8%
11,0%
Wykres 3. Udział zarejestrowanych bezrobotnych mieszkańców gminy Przemyśl w liczbie ludności na
tle gmin i powiatu przemyskiego
23
Według opublikowanych danych przez Powiatowy Urząd Pracy w Przemyślu, na koniec
września 2015 roku zarejestrowanych było 575 bezrobotnych mieszkańców gminy Przemyśl,
w tym 322 kobiet (56,0%), z czego prawo do zasiłku posiadało tylko 89 osób (w tym 54
kobiety). Wśród zarejestrowanych bezrobotnych aż 125 mieszkańców (73 kobiety) jest
osobami dotychczas niepracującymi, natomiast 34 osoby (w tym 20 kobiet) zostały
zwolnione z przyczyn dotyczących zakładu pracy, z których 15 (11 kobiet) posiada prawo do
zasiłku. W grupie bezrobotnych 147 osób (84 kobiety) jest bez kwalifikacji zawodowych
a 165 osobom (94 kobietom) brakuje doświadczenia zawodowego.
Według stanu na koniec września 2015 na terenie gminy najwięcej bezrobotnych było
w wieku od 25 do 34 lat (168 osób, tj. 29,2% ogółu bezrobotnych) oraz w wieku 45 - 54 lata
(127 osób, tj. 22,1%) i 35 - 44 lata (123 osoby, tj. 21,4%).
Tabela 7. Bezrobotni w gminie Przemyśl wg wieku (stan na dzień 30.09.2015 roku)
Wiek
18 - 24
25 - 34
35 - 44
45 - 54
55 - 59
60 i więcej
Ogółem
111
168
123
127
39
7
w tym kobiety
58
103
78
64
19
0
Źródło: Powiatowy Urząd Pracy w Przemyślu
Analiza czasu pozostawania bez pracy w zależności od wieku pokazuje, że najtrudniej jest
znaleźć zatrudnienie osobom w wieku 45 - 54 lata – aż 82 osoby (64,6% grupy wiekowej)
pozostaje bez pracy dłużej niż 12 miesięcy. Kolejnymi grupami wiekowymi, którym bardzo
trudno znaleźć pracę są osoby po 60 roku życia oraz w przedziale wiekowym 55 - 59 lata –
bez pracy dłużej niż rok od rejestracji w Powiatowym Urzędzie Pracy pozostaje odpowiednio
57,1% (4 osoby) i 56,4% (22 osoby) bezrobotnych.
Największą grupę wśród zarejestrowanych bezrobotnych w gminie Przemyśl według
wykształcenia stanowiły osoby z wykształceniem policealnym i średnim zawodowym (27,8%)
oraz zasadniczym zawodowym (27,1%). Nieco mniej liczebną kategorią wśród bezrobotnych
były osoby legitymujące się wykształceniem gimnazjalnym i niższym (20,0%). Najmniejszy
udział w populacji bezrobotnych stanowiły osoby z wykształceniem wyższym (14,6%) oraz
średnim ogólnokształcącym (10,4%).
24
Tabela 8. Bezrobotni w gminie Przemyśl wg wykształcenia (stan na dzień 30.09.2015 roku)
Wykształcenie wyższe
policealne
i średnie
zawodowe
średnie
zasadnicze gimnazjalne
ogólnokształcące zawodowe
i poniżej
Razem
Ogółem
84
160
60
156
115
575
w tym kobiety
61
96
41
73
51
322
Po zarejestrowaniu się w Powiatowym Urzędzie Pracy najszybciej zatrudnienie podejmują
osoby z wykształceniem wyższym oraz policealnym i średnim zawodowym (odpowiednio
28,6% oraz 36,3% pozostaje bez pracy powyżej 12 miesięcy). Najtrudniejszą sytuację na
rynku pracy mają osoby z wykształceniem gimnazjalnym i niższym – aż 53,9% nie znajduje
pracy w okresie pierwszych 12 miesięcy.
Ze względu na staż pracy, najliczniejszą grupę bezrobotnych tworzą ludzie bez
doświadczenia zawodowego i ze stażem pracy nie przekraczającym 1 roku. Na koniec
września 2015 roku takich osób było 221 (38,4% zarejestrowanych). Najmniej jest
bezrobotnych z ponad 30-letnim stażem pracy (21 osób – 3,7%).
Tabela 9. Bezrobotni w gminie Przemyśl wg stażu pracy (stan na dzień 30.09.2015 roku)
Staż pracy bez stażu do 1 roku 1 – 5 lat 5 – 10 lat 10 - 20 lat 20 – 30 lat 30 i więcej
Ogółem
125
96
115
86
89
43
21
w tym kobiety
73
59
57
57
45
22
9
Analizując strukturę bezrobocia w gminie Przemyśl ze względu na staż pracy można
jednoznacznie stwierdzić, że najtrudniej jest zdobyć pracę osobom z długim stażem pracy –
aż 56,2% osób z udokumentowanym stażem pracy wynoszącym od 10 do 20 lat oraz 51,2%
bezrobotnych z 20 – 30 letnim stażem pozostaje bez pracy ponad 12 miesięcy.
Powyższe analizy pokazują, że najbardziej niepokojącym zjawiskiem występującym na
terenie gminy jest, niezależnie od wieku, wykształcenia czy stażu pracy, wysoki procent
mieszkańców długotrwale bezrobotnych – 42,6% zarejestrowanych (245 osób, w tym 146
kobiet) pozostaje bez pracy od ponad 12 miesięcy od dnia rejestracji w Powiatowym
Urzędzie Pracy i aż 58,9% (339 osób, w tym 193 kobiety) pozostaje bez pracy przez co
najmniej 12 miesięcy w ciągu ostatnich dwóch lat.
25
Wykres 4. Struktura osób bezrobotnych wg czasu pozostawania bez pracy od dnia rejestracji w ujęciu
liczbowym
Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych PUP w Przemyślu
W poniższej tabeli została przedstawiona ilość osób bezrobotnych z terenu gminy Przemyśl
będących w szczególnej sytuacji na rynku pracy.
Tabela 10. Osoby będące w szczególnej sytuacji na rynku pracy (stan na dzień 30.09.2015 r.)
Wyszczególnienie
Razem zarejestrowani
razem
kobiety
razem
kobiety
519
291
59
36
do 30 roku życia
211
116
29
16
powyżej 50 roku życia
112
53
17
10
długotrwale bezrobotne
339
193
0
0
4
4
0
0
106
80
21
15
1
0
0
0
46
27
9
7
Ogółem
w tym
w tym z prawem do
zasiłku
korzystający ze świadczeń
pomocy społecznej
posiadający co najmniej jedno
dziecko do 6 roku życia
posiadający co najmniej jedno
dziecko niepełnosprawne do 18
roku życia
niepełnosprawni
26
3.3. Aktywność lokalna (społeczna), organizacje pozarządowe
Za jeden z mierników poziomu rozwoju społeczeństwa danej jednostki uważana jest liczba
organizacji pozarządowych funkcjonująca na jej terenie. Według danych GUS na koniec
2014 roku na terenie gminy Przemyśl działało 31 stowarzyszenia i organizacje społeczne, ich
ilość wzrosła o 10 od 2010 roku.
Do najważniejszych organizacji pozarządowych można zaliczyć:
1)
Stowarzyszenie AMICUS COGITO Grochowce
2)
Ochotnicza Straż Pożarna Grochowce
3)
Stowarzyszenie im. ks. Jana Twardowskiego działające na rzecz rozwoju
Hermanowic
4)
Stowarzyszenie Klub Sportowy "Kuńkowce" w Kuńkowcach
5)
Stowarzyszenie "TWOJA SZANSA" Kuńkowce
6)
Stowarzyszenie Inicjatyw Społecznych Kuńkowce
7)
Stowarzyszenie Miłośników Łętowni i Bełwina w Łętowni
8)
Stowarzyszenie Inicjatyw Lokalnych "JAWOR" w Nehrybce SIL "JAWOR" w Nehrybce
9)
Stowarzyszenie Miłośników Astronomii „ORION” w Kalwarii Pacławskiej z siedzibą
w Nehrybce
10) Ochotnicza Straż Pożarna Ostrów
11) Stowarzyszenie Przyjaciół Przedszkola i Środowiska Lokalnego Ostrów
12) Stowarzyszenie Rodzin Zastępczych "NASZE DZIECI" w Ostrowie
13) Stowarzyszenie Ostrowianie Razem w Ostrowie
14) Stowarzyszenie Kobiet Wsi Ostrów - Dom Ludowy w Ostrowie
15) Ochotnicza Straż Pożarna Pikulice
16) Stowarzyszenie Kulturalne "JAWOR" w Pikulicach
17) Fundacja KLUCZNIK w Ujkowicach
18) Ochotnicza Straż Pożarna Ujkowice
19) Ochotnicza Straż Pożarna Wapowce
20) " Stowarzyszenie Dla Wsi Wapowce Gmina Przemyśl" w Wapowcach
21) Przemyskie Stowarzyszenie Edukacyjne w Wapowcach
22) Ochotnicza Straż Pożarna Witoszyńce
23) Stowarzyszenie "BLISKO NATURY" w Witoszyńcach
24) Stowarzyszenie "NASZA SZKOŁA" w Witoszyńcach
Większość organizacji posiada swoje siedziby na terenie gminy. Współpraca organizacji
pozarządowych z Gminą Przemyśl koncentruje się wokół zadań związanych z rozwojem oraz
27
bezpiecznym i prawidłowym jej funkcjonowaniem. Realizowanie wspólnych zadań ma na
celu promocję gminy i poprawę jakości życia jej mieszkańców.
Działające na terenie gminy organizacje społeczne wspomagają rozwój wspólnot
i społeczności lokalnych, aktywizują i integrują środowisko. Wiele stowarzyszeń jako cel
stawia sobie kultywowanie historii, tradycji i kultury, działanie na rzecz zrównoważonego
rozwoju, upowszechnianie kultury fizycznej i sportu oraz wsparcie rozwoju dzieci i młodzieży
z terenów wiejskich. Część stowarzyszeń w ramach celów statutowych wspiera rozwój
przedsiębiorczości i gospodarki opartej na wiedzy na terenach wiejskich oraz czyni starania
w kierunku pozyskiwania środków na działalność z dostępnych funduszy pomocowych.
Jedną z działających organizacji jest Stowarzyszenie Miłośników Astronomii „Orion”. Do jej
celów statutowych należy m.in. prowadzenie działalności oświatowo – wychowawczej
w dziedzinie nauk ścisłych, organizowanie młodzieży do czynnego uczestnictwa w życiu
publicznym, działalność naukowo – badawcza i techniczna, działalność na rzecz integracji
europejskiej i współpraca przygraniczna młodzieży. Celem stowarzyszenia jest wybudowanie
i wyposażenie obserwatorium astronomicznego. W obszarze nauki, kultury i ekologii działają
również m.in. Stowarzyszenie Przyjaciół Przedszkola i Środowiska Lokalnego w Ostrowie,
Przemyskie Stowarzyszenie Edukacyjne w Wapowcach i Stowarzyszenie „Nasza Szkoła”
w Witoszyńcach.
W obszarze przezwyciężania trudnych sytuacji życiowych, wspierania rodzin i systemu
pieczy zastępczej działa Stowarzyszenie Rodzin Zastępczych „Nasze Dzieci”. Organizacja
prowadzi działania na rzecz rodziny, macierzyństwa, rodzicielstwa oraz upowszechniania
i ochrony praw dziecka.
W gminie Przemyśl aktywnie działa wiele Klubów Sportowych, promując zdrowy tryb życia
i proponując mieszkańcom udział w treningach i zawodach sportowych w wielu dyscyplinach,
głównie piłce nożnej. Kluby biorą czynny udział w życiu kulturalnym, gospodarczym
i społeczno - politycznym, współpracują z władzami oświatowymi i szkołami. Organizacją
pozalekcyjnego życia sportowego uczniów, angażowaniem ich do różnorodnych form
aktywności fizycznej i kształtowaniem pozytywnych cech charakteru i osobowości zajmują
się również liczne Uczniowskie Kluby Sportowe.
Na terenie gminy aktywną działalność prowadzą Ochotnicze Straże Pożarne. Oprócz
podstawowych celów statutowych, takich jak uczestnictwo w akcjach ratowniczych
i współdziałanie z instytucjami i stowarzyszeniami w zakresie zapobiegania pożarom,
rozwijają wśród swoich członków kulturę fizyczną i sport oraz prowadzą działalność
kulturalno – oświatową i rozrywkową.
28
Jednym z mierników aktywności społeczności lokalnej jest także frekwencja w wyborach
samorządowych. W 2006 roku do urn wyborczych poszło 53,45% uprawnionych do
głosowania mieszkańców gminy. W roku 2010 można było zaobserwować wyraźny spadek
zainteresowania mieszkańców sprawami lokalnej społeczności – frekwencja wyniosła
48,71% i była jedną z najniższych w powiecie przemyskim (niższą frekwencję zanotowano
tylko w gminie Stubno). Ostatnie lata to bardziej aktywny udział mieszkańców
w decydowaniu o sprawach publicznych. Wzrost świadomości o możliwości wpływu na
rozwój
rynku
lokalnego
wyraził
się
wysoką
frekwencją
w ostatnich
wyborach
samorządowych, które odbyły się w 2014 roku. Do urn udało się 54,65% uprawnionych do
głosowania
mieszkańców
gminy.
Wzrost
aktywizacji
i partycypacji
obywatelskiej
mieszkańców i ich organizacji w gminie Przemyśl, jako istotnego czynnika podnoszenia
jakości i skuteczności działań w rozwiązywaniu lokalnych problemów społecznych, jest
elementem niezwykle ważnym z punktu widzenia lokalnego rozwoju.
3.4. Oświata, sport, kultura
Oświata
Reforma systemu oświaty realizowana w Polsce od dnia 1 września 1999 roku wprowadziła
nowy, trzystopniowy system szkolnictwa. Okres nauki w szkole podstawowej został skrócony
z 8 do 6 lat a następnym etapem edukacji stało się obowiązkowe, 3-letnie gimnazjum. Po
jego ukończeniu uczniowie mogą kontynuować naukę w szkołach ponadgimnazjalnych.
Art. 5 ust. 5 ustawy o systemie edukacji stanowi:
Zakładanie i prowadzenie publicznych przedszkoli, w tym z oddziałami integracyjnymi,
przedszkoli specjalnych oraz innych form wychowania przedszkolnego, o których mowa
w art. 14a ust. 1a, szkół podstawowych oraz gimnazjów, w tym z oddziałami integracyjnymi,
z wyjątkiem szkół podstawowych specjalnych i gimnazjów specjalnych, szkół artystycznych
oraz szkół przy zakładach karnych, zakładach poprawczych i schroniskach dla nieletnich,
należy do zadań własnych gmin.
Gmina Przemyśl jest organem prowadzącym przedszkola w Nehrybce, Grochowcach,
Ostrowie i Kuńkowcach, 7 szkół podstawowych znajdujących się w miejscowościach
Łętownia, Ostrów, Nehrybka, Hermanowice, Grochowce, Krówniki i Ujkowice oraz gimnazja
w Hermanowicach, Grochowcach, Krównikach, Nehrybce, Ostrowie i Ujkowicach.
Z analizy danych udostępnionych przez Urząd Gminy w Przemyślu wynika, że według stanu
na dzień 30 września 2015 roku do wszystkich placówek oświatowych prowadzonych przez
29
jednostkę samorządu gminnego uczęszczało 841 dzieci i uczniów, tj. o 228 osób mniej, niż
według danych GUS w 2010 roku.
Tabela 11. Liczba dzieci i uczniów oraz oddziałów w gminnych placówkach oświatowych
Placówka
Liczba dzieci i uczniów
Liczba oddziałów
2010
2015
2010
2015
170
98
9
5
Przedszkola samorządowe
Oddziały przedszkolne
w szkołach podstawowych
Szkoły podstawowe
54
40
5
4
512
478
42
42
Gimnazja
333
225
20
18
1 069
841
76
69
Razem
Źródło: Opracowanie własne na podstawie: BDL i Urząd Gminy w Przemyśl
Według stanu na dzień 30 września 2015 roku, do klas I-VI szkół podstawowych, których
organem prowadzącym jest Gmina Przemyśl uczęszczało 478 uczniów w 42 oddziałach,
natomiast w 4 oddziałach klas „0” kształciło się 40 dzieci. Razem w 7 szkołach
podstawowych pracuje 100 osób na 67,61 etatach.
Tabela 12. Szczegółowe dane dotyczące gminnych szkół podstawowych w gminie Przemyśl
(30.09.2015 r.)
Liczba
uczniów
Liczba
oddziałów
Ilość
osób
Ilość
etatów
Zatrudnieni
pracownicy
Liczba
oddziałów
Klasa „0”
Liczba
uczniów
Klasy I - VI
Szkoła Podstawowa w Grochowcach
61
6
-
-
9
7,78
Szkoła Podstawowa w Hermanowicach
62
6
5
1
15
9,11
Szkoła Podstawowa w Krównikach
100
6
9
1
18
10,49
Szkoła Podstawowa w Łętowni
59
6
13
1
9
7,83
Szkoła Podstawowa w Nehrybce
76
6
-
-
15
9,65
Szkoła Podstawowa w Ostrowie
63
6
-
-
17
11,75
Szkoła Podstawowa w Ujkowicach
57
6
13
1
17
11,00
478
42
40
4
100
67,61
Placówka
Razem
W gimnazjach na terenie gminy jest zatrudnionych 73 osoby na 31,92 etatach. Do szkół,
w których znajduje się 18 oddziałów uczęszcza 225 uczniów.
30
Tabela 13. Szczegółowe dane dotyczące gimnazjów w gminie Przemyśl (30.09.2015 r.)
Liczba
uczniów
Liczba
oddziałów
Ilość
osób
Ilość
etatów
Zatrudnieni
pracownicy
Gimnazjum w Grochowcach
54
3
9
6,61
Gimnazjum w Hermanowicach
19
3
13
4,12
Gimnazjum w Krównikach
51
3
14
5,56
Gimnazjum w Nehrybce
33
3
13
5,35
Gimnazjum w Ostrowie
41
3
12
5,96
Gimnazjum w Ujkowicach
27
3
12
4,32
225
18
73
31,92
Placówka
Razem
Funkcjonujące na terenie gminy 4 Samorządowe Przedszkola oferują w 5 oddziałach 105
miejsc dla dzieci. W przedszkolach znalazło zatrudnienie 25 osób na 17,89 etatach.
Na terenie gminy Przemyśl znajduje się również Niepubliczna Szkoła Podstawowa „Nasza
Szkoła” w Witoszyńcach, Niepubliczny Oddział Przedszkolny oraz 7 niepublicznych
przedszkoli.
Tabela 14. Liczba dzieci i uczniów oraz oddziałów w niepublicznych placówkach oświatowych
Placówka
Liczba dzieci i
uczniów
Liczba oddziałów
2010
2015
2010
2015
Przedszkola niepubliczne
0
155
0
14
Niepubliczny Oddział Przedszkolny
0
8
0
2
Niepubliczna Szkoła Podstawowa
20
12
3
3
20
175
3
19
Razem
Źródło: Opracowanie własne na podstawie: BDL i Urząd Gminy Przemyśl
W niepublicznych placówkach oświatowych według stanu na dzień 30 września 2015 roku
jest zatrudnionych łącznie 31 osób na 24,26 etatach.
Z analizy danych Urzędu Gminy w Przemyślu i GUS wynika, że w roku 2015 do wszystkich
placówek oświatowych na terenie gminy uczęszczało 1 016 dzieci i uczniów, co w korelacji
z liczbą dzieci i uczniów w roku 2010 wynoszącą 1 089 wskazuje na niewielką tendencję
spadkową.
31
Ze względu na zmieniający się w ostatnim okresie obowiązkowy wiek szkolny dzieci,
utrzymujący się niż demograficzny najlepiej obrazuje sumaryczny spadek ilości dzieci
i uczniów wynoszący na przestrzeni ostatnich 5 lat 73 osoby oraz spadek ilości uczniów
gimnazjum wynoszący aż 108 osób.
Sieć i dostępność placówek szkolno-wychowawczych na terenie gminy jest dobra. Część
szkół wyposażona jest w pracownie komputerowe oraz posiada dostęp do Internetu. Dużym
problemem jest brak wystarczającej ilości sal gimnastycznych, brak przyszkolnych bibliotek
oraz gabinetów lekarskich.
W zakresie kształcenia ponadgimnazjalnego, młodzież korzysta głownie z placówek
znajdujących się w mieście Przemyśl.
Sport
Sport na terenie gminy Przemyśl odgrywa bardzo ważną rolę. Funkcjonujące kluby sportowe
upowszechniają kulturę fizyczną wśród dzieci i młodzieży przyczyniając się do rozwoju wielu
dyscyplin sportowych. Biorą czynny udział w sferze rozwoju kultury, gospodarki oraz
społeczeństwa.
Tabela 15. Szczegółowe dane dotyczące klubów sportowych w gminie Przemyśl
Jednostka
miary
2010
2014
Kluby
sztuka
10
8
Sekcje sportowe
sztuka
12
8
Członkowie
osoba
400
303
Trenerzy
osoba
1
3
Instruktorzy
osoba
12
10
Inne osoby prowadzące zajęcia
osoba
9
3
ogółem
osoba
319
283
mężczyźni
osoba
276
270
kobiety
osoba
43
13
ogółem
osoba
189
110
chłopcy
osoba
153
105
dziewczęta
osoba
36
5
Wyszczególnienie
Kluby sportowe
Ćwiczący
Ćwiczący do lat 18
32
Na terenie gminy działają następujące kluby sportowe:
1)
Uczniowski Klub Sportowy „SAN OSTRÓW” w Ostrowie
2)
Ludowy Klub Sportowy „WIAR” w Krównikach
3)
Ludowy Klub Sportowy w Ujkowicach
4)
Ludowy Klub Sportowy „Motor” w Grochowcach
5)
Klub Sportowy „ARTMAX” w Pikulicach
6)
Ludowy Klub Sportowy „Jawor” w Nehrybce
7)
Ludowy Klub Sportowy „BŁYSKAWICA” w Łuczycach
8)
Klub Kolarstwa Górskiego „KARPATIA MTB TEAM” w Nehrybce
9)
Wędkarski Klub Sportowy „ZŁOTY KARAŚ” w Łuczycach
10)
Klub Sportowy „RYŚ PODKARPACKI” w Bełwinie
11)
Uczniowski Klub Jeździecki „FORT” w Łuczycach
12)
Uczniowski Klub Sportowy „HUSAR” w Nehrybce
13)
Uczniowski Klub Sportowy „OLIMPIJCZYK” w Ujkowicach
14)
Uczniowski Klub Sportowy „ORZEŁEK” w Krównikach
15)
Uczniowski Ludowy Klub Sportowy „INSTEX” w Hermanowicach
W większości klubach funkcjonują sekcje piłki nożnej. Zawodnicy z Grochowiec uczestniczą
w rozgrywkach V ligi okręgowej, natomiast kluby z Ujkowic i Krównik biorą udział
w rozgrywkach w klasie A. Zawodnicy z klubu ARTMAX Pikulice i JAWOR Nehrybka
uczestniczą w rozgrywkach w klasie B. W Ludowym Klubie Sportowym w Ujkowicach działa
sekcja szachowa.
Gmina Przemyśl posiada wiele obiektów i miejsc do uprawiania sportu oraz służących
rekreacji i wypoczynkowi o zróżnicowanym standardzie technicznym. Są to m.in.:
•
Boisko do piłki nożnej w Grochowcach
•
Sala gimnastyczna w Grochowcach
•
Boisko do piłki nożnej w Ostrowie
•
Boisko do koszykówki w Ostrowie
•
Boisko do piłki nożnej w Nehrybce
•
Boisko do piłki ręcznej w Nehrybce
•
Boisko do siatkówki w Nehrybce
•
Boisko do piłki nożnej w Łuczycach
•
Boisko do siatkówki w Łętowni
•
Boisko do piłki ręcznej w Łętowni
•
Boisko do piłki nożnej w Krównikach
•
Boisko do piłki nożnej w Ujkowicach
33
•
Sala gimnastyczna w Ujkowicach
Baza sportowa na terenie Gminy Przemyśl wymaga unowocześnienia i rozbudowy.
Kultura
Specyficzne rozlokowanie terytorialne gminy na dwóch odrębnych obszarach po obu
stronach miasta Przemyśl powoduje, że gmina Przemyśl nie posiada własnego, gminnego
ośrodka kultury, który spełniałby rolę koordynatora życia kulturalnego na jej terenie.
Działalność kulturalna na terenie gminy Przemyśl skupia się głównie przy świetlicach
wiejskich, które znajdują się w Łuczycach, Hermanowicach, Pikulicach, Witoszyńcach,
Łętowni, Kuńkowcach, Ostrowie, Krównikach, Rożubowicach, Malhowicach i Kuńkowcach.
Na terenie gminy odbywa się bardzo wiele festynów, pikników, turniejów i konkursów,
których organizatorem lub współorganizatorem jest Urząd Gminy. Obok mieszkańców gminy
uczestniczą w nich bardzo często również osoby zamieszkałe w mieście Przemyśl. Do
najważniejszych, cyklicznych imprez można zaliczyć:
•
Święto Pieroga w Gminie Przemyśl
•
Puchar Wójta w Piłce Nożnej
•
Gminny Konkurs Krasomówczy
•
Gminny Konkurs Piosenki w Ujkowicach
•
Gminny Konkurs Piosenki i Pieśni Patriotycznej
Instytucją, która na terenie gminy prowadzi najszerszą działalność kulturalną jest Biblioteka
Publiczna Gminy Przemyśl z siedzibą w Hermanowicach oraz jej trzy filie znajdujące się
w miejscowościach Kuńkowce, Ostrów i Ujkowice.
Tabela 16. Szczegółowe dane dotyczące czytelnictwa w gminie Przemyśl
Jednostka
miary
2010
2014
ob.
4
4
Pracownicy
osoba
3
2
Księgozbiór
wolumin
32 945
29 748
Wypożyczenia księgozbioru
wolumin
3 397
3 495
Czytelnicy w ciągu roku
osoba
282
322
Czytelnicy na 1000 mieszkańców
osoba
29
32
wolumin
12,0
10,9
Wyszczególnienie
Biblioteki i filie ogółem
Wypożyczenia
czytelnika
księgozbioru
na
jednego
34
Czytelnictwo jest najbardziej powszechną formą uczestnictwa w kulturze, jednak korzystanie
z oferty Gminnej Biblioteki Publicznej nie jest zbyt popularne. Pomimo dobrej dostępności
i bogatego księgozbioru, ilość czytelników oraz wypożyczeń woluminów jest najniższa ze
wszystkich gmin powiatu przemyskiego. Jedną z przyczyn jest koncentracja życia
kulturalnego gminy w mieście Przemyśl i oferta Przemyskiej Biblioteki Publicznej, wśród
której czytelników są również mieszkańcy gminy Przemyśl.
3.5. Ochrona zdrowia i pomoc społeczna
Jednym z istotnych czynników wpływających na sytuację zdrowotną i jakość życia
mieszkańców gminy jest dostęp do opieki zdrowotnej. Na terenie gminy Przemyśl brak jest
placówek podstawowej opieki medycznej oraz aptek i punktów aptecznych. Podstawową jak
również specjalistyczną opiekę zdrowotną zapewniają mieszkańcom gminy przychodnie
i szpitale w Przemyślu, który równocześnie stanowi centrum medyczne dla całego powiatu.
Na terenie gminy nie ma Zakładów Opiekuńczo – Leczniczych, Zakładów Pielęgnacyjno –
Opiekuńczych i Hospicjów.
Pomoc społeczna
Działania z zakresu pomocy społecznej na terenie Gminy Przemyśl realizuje Gminny
Ośrodek Pomocy Społecznej. Celem działania GOPS jest pomoc mieszkańcom gminy
w przezwyciężeniu trudnych sytuacji życiowych, których nie są w stanie pokonać we
własnym zakresie. Do kluczowych zadań GOPS - u należy:
1. Rozpoznawanie i analizowanie sytuacji życiowej mieszkańców,
2. Zaspokajanie niezbędnych potrzeb życiowych osób i rodzin oraz umożliwienie
im bytowania w odpowiednich warunkach,
3. Zapobieganie powstawaniu sytuacji i zjawisk powodujących konieczność objęcia
osób i rodzin pomocą.
Jednym z ważniejszych priorytetów pomocy społecznej jest pomoc osobom i rodzinom, które
znalazły się w trudnej sytuacji oraz rodzinom dysfunkcyjnym. Do najpilniejszych zadań w tym
zakresie należy przeciwdziałanie biedzie, bezrobociu. Pomoc ta musi pozwalać na
wyprowadzanie rodzin z trudnej sytuacji życiowej i zapobiegać ich marginalizacji. Służyć
temu mają różnorodne formy aktywizacji zawodowej, skierowane szczególnie do
zagrożonych bezrobociem. Gmina udziela także pomocy rodzinom najuboższym w formie
zasiłków na refundacje posiłków dla dzieci szkolnych, dodatki mieszkaniowe. Ośrodek
35
finansuje również zasiłki stałe, wyrównawcze, zasiłki okresowe, macierzyńskie, rodzinne
i pielęgnacyjne.
W okresie od dnia 1 stycznia 2015 do dnia 31 października 2015 roku Gminny Ośrodek
Pomocy Społecznej zrealizował 36 317 świadczeń na łączną kwotę 1 102 858,06 złotych,
w tym kwota zadań w wysokości 291 976,53 złotych pochodziła ze środków własnych gminy.
Pomocą zostało objęte 486 osoby.
W poniższej tabeli zestawiono podział w/w kwot na formy pomocy według poszczególnych
miejscowości gminy.
Tabela 17. Wykaz form, kwot i ilości świadczeń wypłaconych w gminie Przemyśl
Forma pomocy
Kwota
zadań /
środków
własnych
-
Kwota
zadań
zleconych /
dotacji
4 276,00
Kwota
razem
Liczba
świadczeń
4 276,00
9
Grochowce
-
2 004,78
2 004,78
13
Hermanowice
-
9 825,67
9 825,67
21
Krówniki
-
1 490,55
1 490,55
10
Kuńkowce
-
10 391,00
10 391,00
23
Łętownia
-
11 818,00
11 818,00
24
Łuczyce
-
7 488,71
7 488,71
16
Malhowice
-
3 593,00
3 593,00
9
Nehrybka
-
23 544,10
23 544,10
56
Ostrów
481,00
44 460,60
44 941,60
98
Pikulice
-
12 230,10
12 230,10
38
Rożubowice
-
370,19
370,19
1
Stanisławczyk
-
-
-
-
Ujkowice
-
8 010,00
8 010,00
15
Wapowce
-
-
-
-
Witoszyńce
-
9 983,00
9 983,00
20
481,00
149 485,70
149 966,70
353
-
4 656,00
4 656,00
388
-
4 656,00
4 656,00
388
13 680,00
-
13 680,00
1 520
2340,00
-
2 340,00
260
16 020,00
-
16 020,00
1 780
Bełwin
1 788,00
-
1 788,00
6
Grochowce
4 780,00
-
4 780,00
17
Hermanowice
3 364,00
-
3 364,00
12
Miejscowość
Bełwin
Zasiłki stałe
Razem
Specjalistyczne
usługi opiekuńcze
Medyka
Razem
Kuńkowce
Usługi opiekuńcze Pikulice
Razem
Zasiłek celowy
i w naturze
36
Krówniki
600,00
-
600,00
2
Kuńkowce
2 575,80
-
2 575,80
13
Łętownia
1 459,30
-
1 459,30
6
Łuczyce
3 600,00
-
3 600,00
12
Malhowice
2 306,50
-
2 306,50
11
Nehrybka
8 455,00
-
8 455,00
37
Ostrów
6 887,00
-
6 887,00
28
Pikulice
1 800,00
-
1 800,00
5
Rożubowice
3 544,00
-
3 544,00
12
Stanisławczyk
2 228,00
-
2 228,00
10
Ujkowice
6 652,00
-
6 652,00
29
Wapowce
600,00
-
600,00
2
1 700,00
-
1 700,00
5
118,00
-
118,00
3
Razem
52 457,60
-
52 457,60
210
Grochowce
16 486,29
-
16 486,29
9
Kuńkowce
3 925,61
-
3 925,61
3
Łuczyce
17 323,56
-
17 323,56
9
Malhowice
19 877,58
-
19 877,58
9
Nehrybka
21 836,25
-
21 836,25
9
Ostrów
4 190,70
-
4 190,70
9
Pikulice
19 419,33
-
19 419,33
9
Witoszyńce
4 340,55
-
4 340,55
2
b.d.
30 063,80
-
30 063,80
17
137 463,67
-
137 463,67
76
Bełwin
-
4 243,44
4 243,44
9
Grochowce
-
25 277,38
25 277,38
72
Hermanowice
-
23 398,55
23 398,55
57
Krówniki
-
2 357,97
2 357,97
10
Kuńkowce
-
32 591,91
32 591,91
68
Łętownia
-
28 005,20
28 005,20
51
Łuczyce
-
43 698,72
43 698,72
84
Malhowice
-
27 909,76
27 909,76
56
Nehrybka
103,00
85 148,46
85 254,46
177
Ostrów
-
73 094,61
73 094,61
167
Pikulice
2 528,41
33 943,56
36 471,97
79
60,61
66 697,21
66 757,82
126
Stanisławczyk
-
14 814,94
14 814,94
33
Ujkowice
-
46 107,99
46 107,99
89
Witoszyńce
b.d.
Pobyt w domach
pomocy
Razem
Zasiłek okresowy
Rożubowice
37
Wapowce
-
2 225,05
2 225,05
7
Witoszyńce
-
55 767,52
55 767,52
117
b.d.
-
20 673,20
20 673,20
54
2 695,02
585 955,47
588 650,49
1 256
301,00
451,50
752,50
125
Grochowce
6 054,30
6 209,70
12 264,00
2 964
Hermanowice
1 824,20
2 095,80
3 920,00
908
Krówniki
1 548,40
1 850,10
3 398,50
882
Kuńkowce
5 525,70
6 976,80
12 502,50
3 323
Łętownia
1 901,90
2 543,10
4 445,00
1 100
Łuczyce
4 513,40
3 267,60
7 781,00
1 306
1 957,16
2 935,74
4 892,90
1 387
19 155,90
6 155,10
25 311,00
2 711
7 115,94
9 387,66
16 503,60
4 117
2 540,94
2 371,16
4 912,10
955
Rożubowice
5 888,60
4 323,90
10 212,50
2 066
Stanisławczyk
2 060,50
210,00
2 270,50
104
Ujkowice
6 733,00
7 654,50
14 387,50
3 650
Wapowce
3 515,40
4 055,10
7 570,50
1 823
Witoszyńce
8 407,00
8 064,00
16 471,00
3 815
b.d.
3 815,90
2 232,60
6 048,50
1 018
82 859,24
70 784,36
153 643,60
32 254
Razem
Bełwin
Malhowice
Pomoc państwa
Nehrybka
w zakresie
dożywiania
Ostrów
(program wieloletni)
Pikulice
Razem
Źródło: Urząd Gminy w Przemyślu
Z pomocy społecznej korzystają również osoby niepełnosprawne. W okresie od stycznia do
końca października 2015 roku takich osób na terenie gminy było 73.
Tabela 18. Liczba osób niepełnosprawnych korzystających z pomocy społecznej na terenie gminy
Przemyśl
Miejscowość
Ilość osób
Bełwin
2
Grochowce
4
Hermanowice
3
Krówniki
2
Kuńkowce
6
Łętownia
4
Łuczyce
5
Malhowice
3
Nehrybka
12
38
Ostrów
12
Pikulice
6
Rożubowice
2
Stanisławczyk
3
Ujkowice
2
Wapowce
1
Witoszyńce
2
b.d.
4
Gminny Ośrodek Pomocy Społecznej realizuje ponadto zadania w zakresie usług
opiekuńczych dla osób, które z uwagi na samotność, zły stan zdrowia i podeszły wiek nie
mają możliwości samodzielnie funkcjonować. Usługi świadczone przez opiekunki socjalne
zatrudnione lub współpracujące z GOPS mają na celu udzielenie pomocy w zaspokajaniu
codziennych potrzeb życiowych, opiekę higieniczną oraz zalecaną przez lekarza pielęgnację.
3.6. Bezpieczeństwo publiczne
Poczucie bezpieczeństwa mieszkańców gminy oraz niski stopień przestępczości są jednym
z czynników świadczących o rozwoju i atrakcyjności gminy oraz często są jednym
z aspektów
atrakcyjności
inwestycyjnej.
Charakterystyczne
położenie
wokół
miasta
Przemyśla oraz funkcjonujące przejście graniczne w sąsiedniej gminie Medyka powodują, że
sprawa bezpieczeństwa publicznego jest bardzo ważna tak dla mieszkańców jak i gości
i turystów. Ze względu na brak na terenie gminy Przemyśl komisariatów i posterunków
Policji, za bezpieczeństwo odpowiada Komenda Miejska Policji w Przemyślu, a miejscowości
funkcjonują w strukturze dzielnic Rewiru Dzielnicowych II.
Duży wpływ na komfort życia mieszkańców jest rozbudowana struktura Ochotniczej Straży
Pożarnej, która oprócz działalności mającej na celu zapobiegania pożarom oraz interwencji
w wyniku ich powstania, bierze czynny udział w akcjach ratowniczych i zagrożeniach
ekologicznych związanych z ochroną środowiska. Jej placówki znajdują się w Grochowcach,
Ostrowie, Pikulicach, Ujkowicach, Wapowcach i Witoszyńcach. Teren gminy Przemyśl jak
i miasta Przemyśl i powiatu przemyskiego obejmuje swoim
działaniem
jednostka
Ratowniczo-Gaśnicza Komendy Miejskiej Państwowej Straży Pożarnej w Przemyślu.
39
IV.
Sfera gospodarcza
4.1. Przedsiębiorczość
Gmina Przemyśl jest obszarem przyjaznym dla przedsiębiorców – w ostatnich latach
obserwuje się pozytywne zjawisko rozwoju przedsiębiorczości, a co za tym idzie wzrost
liczby podmiotów gospodarczych. Według danych Głównego Urzędu Statystycznego na jej
terenie na koniec 2014 roku działało 760 podmiotów gospodarki narodowej, co klasuje ją na
pierwszym miejscu w powiecie przemyskim, tak pod względem ilości działających
podmiotów, jak i pod względem przyrostu ich liczby od 2010 roku.
Tabela 19. Podmioty gospodarki narodowej zarejestrowane na terenie gmin powiatu przemyskiego
Jednostka terytorialna
Ogółem
Sektor publiczny
Sektor prywatny
2010
2014
2010
2014
2010
2014
Gmina Bircza
339
390
22
17
317
373
Gmina Dubiecko
380
420
27
26
353
394
Gmina Fredropol
210
232
20
17
190
215
Gmina Krasiczyn
363
378
9
9
354
369
Gmina Krzywcza
240
256
12
11
228
245
Gmina Medyka
292
307
14
14
278
293
Gmina Orły
407
478
16
19
391
459
Gmina Przemyśl
663
760
24
25
639
735
Gmina Stubno
181
193
12
12
169
181
Gmina Żurawica
611
652
28
27
583
625
3 686
4 066
184
177
3 502
3 889
Razem powiat przemyski
Rozwój przedsiębiorczości na terenie gminy dotyczy głównie sektora prywatnego, w którym
ilość podmiotów w latach 2010 – 2014 wzrosła o 96 i wyniosła na koniec 2014 roku 735,
z czego 612 stanowiły osoby fizyczne prowadzące działalność gospodarczą (553 w 2010
roku).
40
Tabela 20. Podmioty gospodarki narodowej zarejestrowane na terenie gminy Przemyśl
Rodzaje podmiotów
Sektor publiczny
2010
2014
23
24
553
612
18
30
7
16
Spółdzielnie
4
5
Stowarzyszenia i organizacje społeczne
21
31
Państwowe i samorządowe jednostki prawa
budżetowego
Osoby fizyczne prowadzące działalność
gospodarczą
Spółki handlowe
Sektor prywatny
Spółki handlowe
zagranicznego
z
udziałem
kapitału
Analiza struktury działających podmiotów w okresie od 2010 do 2014 roku pokazuje, że
największy wzrost ilości działających firm wystąpił w sekcji E (200%), Q (54,8%) oraz
L (50%), natomiast spadek w sekcji J i N (-11,1%).
Tabela 21. Podmioty gospodarki narodowej wg sekcji PKD oraz sektorów własnościowych
zarejestrowane na terenie gminy Przemyśl
Sekcja
PKD
A
B
C
D
E
F
G
H
I
J
K
Wyszczególnienie
Rolnictwo, leśnictwo, łowiectwo
i rybactwo
Górnictwo i wydobywanie
Przetwórstwo przemysłowe
Wytwarzanie i zaopatrywanie w energię
elektryczną, gaz, parę wodną, gorącą
wodę i powietrze do układów
klimatyzacyjnych
Dostawa wody; gospodarowanie
ściekami i odpadami oraz działalność
związana z rekultywacją
Budownictwo
Handel hurtowy i detaliczny; naprawa
pojazdów samochodowych, włączając
motocykle
Transport i gospodarka magazynowa
Działalność związana
z zakwaterowaniem i usługami
gastronomicznymi
Informacja i komunikacja
Działalność finansowa
i ubezpieczeniowa
Ogółem
Sektor
publiczny
Sektor
prywatny
2010
2014
2010
2010
2014
2010
15
19
0
0
15
19
0
0
0
0
0
0
61
62
0
0
61
62
0
0
0
0
0
0
1
3
0
0
1
3
82
107
0
0
82
107
234
239
0
0
234
239
50
53
0
0
50
53
14
18
0
0
14
18
9
8
0
0
9
8
20
20
0
0
20
20
41
L
M
N
O
P
Q
R
S, T
U
Działalność związana z obsługą rynku
nieruchomości
Działalność profesjonalna, naukowa
i techniczna
Działalność w zakresie usług
administrowania i działalność
wspierająca
Administracja publiczna i obrona
narodowa; obowiązkowe
zabezpieczenia społeczne
Edukacja
6
9
0
0
6
9
31
38
0
0
31
38
9
8
0
0
9
8
7
7
0
0
7
7
37
46
23
24
14
22
Opieka zdrowotna i pomoc społeczna
Działalność związana z kulturą,
rozrywką i rekreacją
Pozostała działalność usługowa;
Gospodarstwa domowe zatrudniające
pracowników, gospodarstwa domowe
produkujące wyroby i świadczące
usługi na własne potrzeby
31
48
0
0
31
48
12
15
1
1
11
14
44
60
0
0
44
60
Organizacje i zespoły eksterytorialne
0
0
0
0
0
0
663
760
24
25
639
735
Razem
Na terenie gminy Przemyśl na koniec 2014 roku najwięcej podmiotów zajmowało się
działalnością handlową (31,6%), robotami budowlanymi (14,1%) oraz przetwórstwem
przemysłowym (8,2%).
42
Wykres 5. Podmioty gospodarki narodowej zarejestrowane na terenie gminy Przemyśl wg wybranych
sekcji PKD (stan na koniec 2014 roku)
Najwięcej podmiotów gospodarczych na terenie gminy Przemyśl to mikroprzedsiębiorstwa
zatrudniające do 9 osób, których ilość zwiększyła się w porównaniu do danych z 2010 roku
o 107, natomiast ilość małych przedsiębiorstw zmniejszyła się z 36 do 27. Na terenie gminy
nie działają żadne przedsiębiorstwa zatrudniające ponad 50 osób.
43
Wykres 6. Podmioty gospodarki narodowej na terenie gminy wg klas wielkości
Poniższa tabela przedstawia liczbę przetworzonych wniosków CEIDG-1 w systemie CEIDG
dla organu rejestrowego Urząd Gminy Przemyśl w latach 2010 – 2014.
Tabela 22. Liczba złożonych i prawidłowo przetworzonych wniosków w systemie CEIDG
Rodzaj wniosku
Wpis informacji o rozpoczęciu
działalności gospodarczej
Zmiana wpisu
Wpis informacji o zawieszeniu
Wpis informacji o wznowieniu
Wykreślenie wpisu
Suma
2010
2011
2012
2013
2014
64
38
39
58
57
b.d.
b.d.
101
140
143
39
49
33
45
52
20
33
15
22
21
54
62
31
48
30
177
182
219
313
303
W okresie ostatnich czterech lat w gminie Przemyśl zwiększyła się ilość podmiotów
gospodarki narodowej przypadająca na 10 tysięcy mieszkańców, natomiast o 10%
zmniejszył się wskaźnik ilości nowo zarejestrowanych jednostek w rejestrze REGON na
10 tysięcy ludności.
44
Tabela 23. Wskaźniki dla obszaru gminy Przemyśl za lata 2010 i 2014
Wskaźnik
2010
2014
Podmioty wpisane do rejestru REGON na 10 tys. ludności
669
748
Jednostki nowo zarejestrowane w rejestrze REGON na
10 tys. ludności
71
64
Jednostki wykreślone z rejestru REGON na 10 tys. ludności
36
45
Podmioty wpisane do rejestru na 1 tys. ludności
67
75
102,9
111,8
56
60
8,6
9,0
Podmioty na 1 tys. mieszkańców w wieku produkcyjnym
Osoby fizyczne prowadzące działalność gospodarczą na
1 tys. ludności
Osoby fizyczne prowadzące działalność gospodarczą na
100 osób w wieku produkcyjnym
4.2. Rolnictwo
Gmina Przemyśl, szczególnie jej południowo-wschodnia część, jest gminą typowo rolniczą,
która posiada bardzo dobre warunki dla rozwoju produkcji rolnej. Składają się na to jakość
gleb oraz dobre warunki wodne i klimatyczne tj. długi okres wegetacyjny oraz duża ilość
opadów w roku.
Pod względem bonitacyjnym na terenie gminy dominują gleby klasy II, III i IV, które stanowią
około 90% ogólnej powierzchni użytków rolnych. Gleby klas niższych występują głównie
w części północno–zachodniej gminy w obrębie Pogórza. Konfiguracja obszarów użytków
rolnych powoduje, że część areału gleb narażona jest na zjawiska osuwiskowe, głównie na
gruntach położonych na stokach o nachyleniu powyżej 10%. Grunty te podlegają ochronie
poprzez zabezpieczenie ich przed dalszą degradacją.
W granicach administracyjnych Gminy Przemyśl, wg danych z Powszechnego Spisu
Rolnego 2010 roku, znajdowały się 1 722 gospodarstwa rolne. Przeciętna powierzchnia
użytków rolnych ogółem w gospodarstwach rolnych wynosiła 2,52 ha i była niższa od
średniej dla powiatu przemyskiego (3,51 ha) i dla województwa podkarpackiego (2,66 ha).
Porównując przedstawione dane z wynikami Powszechnego Spisu Rolnego z roku 2002
można stwierdzić, że na terenie gminy zmieniła się struktura gospodarstw – ich ilość
w okresie ośmiu lat zmniejszyła się o 240, natomiast przeciętna powierzchnia uległa
nieznacznemu zwiększeniu (2,46 ha w 2002 roku).
45
Tabela 24. Gospodarstwa rolne w gminie Przemyśl na tle gmin powiatu przemyskiego
Jednostka
terytorialna
Liczba gospodarstw
rolnych
Powierzchnia
ogólna [ha]
Powierzchnia
użytków rolnych
[ha]
2002
2010
2002
2010
2002
2010
Gmina Bircza
1 481
1 253
6 124
8 032
4 867
5 650
Gmina Dubiecko
2 429
1 957
8 291
6 172
6 957
4 686
Gmina Fredropol
1 120
1 165
4 928
5 567
4 521
5 070
Gmina Krasiczyn
1 034
749
2 866
2 965
2 566
2 617
Gmina Krzywcza
1 124
1 171
3 558
3 443
3 009
2 606
Gmina Medyka
1 119
885
3 438
5 404
3 266
5 126
Gmina Orły
1 456
1 551
5 308
5 555
4 951
5 195
Gmina Przemyśl
1 962
1 722
5 259
4 803
4 836
4 340
714
683
3 336
6 509
3 120
6 073
2 403
2 211
5 868
5 980
5 534
5 508
14 842
13 347
48 976
54 429
43 626
46 872
Gmina Stubno
Gmina Żurawica
Razem powiat
przemyski
Gospodarstwa rolne zlokalizowane na terenie gminy Przemyśl zajmują powierzchnię 4 803
ha, w tym 90,4% ich powierzchni stanowią użytki rolne (4 340 ha), z pośród których z kolei
94,7% (4 109 ha) stanowią użytki rolne w dobrej kulturze. Sady zajmują 4,1% a łąki trwałe
14,9% powierzchni gruntów ogółem.
Tabela 25. Rodzaje gruntów i użytków rolnych na terenie gminy Przemyśl (2010 rok)
Wyszczególnienie
Grunty ogółem
Liczba
gospodarstw
rolnych
1 722
Powierzchnia [ha]
4 803
Użytki rolne ogółem
1 698
4 340
Użytki rolne w dobrej kulturze
1 369
4 109
Pod zasiewami
919
2 710
Grunty ugorowane łącznie z nawozami zielonymi
172
171
Uprawy trwałe
403
203
Sady ogółem
387
198
Ogrody przydomowe
639
83
Łąki trwałe
580
717
Pastwiska trwałe
153
226
Pozostałe użytki rolne
449
230
Lasy i grunty leśne
254
147
1 371
316
Pozostałe grunty
46
Strukturę agrarną gospodarstw na terenie gminy Przemyśl charakteryzuje znaczne
rozdrobnienie,
które
może
stanowić
jednak
pewien
atut
dla
rozwoju
produkcji
ponadstandardowej, ekologicznej, opartej na tradycyjnych rozwiązaniach.
Tabela 26. Rodzaje gospodarstw na terenie gminy Przemyśl (2010 rok)
Wyszczególnienie
Gospodarstwa ogółem
Liczba gospodarstw
rolnych
1 724
Powierzchnia [ha]
4 803
Do 1 ha włącznie
914
512
1 – 5 ha
652
1 757
5 – 10 ha
95
658
10 ha i więcej
63
1 876
Gospodarstwa do 5 ha stanowią 90,8% ogólnej liczby gospodarstw zajmując jednocześnie
tylko 47,2% całościowej powierzchni gruntów, natomiast 63 gospodarstwa o powierzchni
ponad 10 ha (3,7% ogólnej liczby) zajmują obszar 1 876 ha (39,1% gruntów ogółem).
Wykres 7. Struktura ilości gospodarstw wg powierzchni na terenie gminy Przemyśl (2010 rok)
47
Według opublikowanych danych Powszechnego Spisu Rolnego 2010 na terenie gminy
Przemyśl występuje 2 710 ha gruntów pod zasiewami, na których funkcjonuje 919
gospodarstw rolnych. Dominuje uprawa zbóż (67,6% powierzchni zasiewów), rzepaku
(15,1%), ziemniaków (6,0%), buraków cukrowych (4,5%) oraz kukurydzy (3,6% zasiewów).
Uprawy przemysłowe zajmują 535 ha, co stanowi 19,7% powierzchni zasiewów.
Gospodarka zwierzęca nastawiona jest głównie na zaspokajanie potrzeb własnych.
W hodowli dominuje drób (głównie kurzy – 82,6% drobiu ogółem), trzoda chlewna oraz bydło
(głównie krowy – 61,0% bydła ogółem). Liczbę gospodarstw posiadających zwierzęta oraz
ich stan pogłowia przedstawia poniższa tabela.
Tabela 27. Pogłowie zwierząt gospodarskich na terenie gminy Przemyśl (2010 rok)
Wyszczególnienie
Bydło razem
Liczba gospodarstw
rolnych
148
- bydło krowy
Ilość zwierząt
446
139
272
96
673
36
67
Konie
38
107
Drób ogółem
652
20 353
632
16 810
Trzoda chlewna razem
- trzoda chlewna lochy
- drób kurzy
W 2010 roku 457 gospodarstw rolnych znajdujących się na terenie gminy Przemyśl
posiadało w sumie 553 sztuki ciągników rolniczych.
Z ogółu 1 724 gospodarstw domowych zajmujących się rolnictwem, 1 399 (81,1%) uzyskuje
dochody z działalności rolniczej, 850 (49,3%) gospodarstw domowych prowadzących
gospodarstwa rolne posiada dochody z pracy najemnej, natomiast 610 (35,4%) jako
dodatkowe źródło dochodów wykazuje emeryturę lub rentę.
48
Tabela 28. Źródła dochodów gospodarstw domowych prowadzących gospodarstwa rolne
Wyszczególnienie
Ogółem
Liczba gospodarstw
rolnych
1 724
z dochodem z działalności rolniczej
1 399
z dochodem z emerytury i renty
610
z dochodem z pozarolniczej działalności gospodarczej
154
z dochodem z pracy najemnej
z dochodem z innych niezarobkowych źródeł poza
emeryturą i rentą
bez dochodów z działalności rolniczej
850
139
325
bez dochodów z emerytury i renty
1 114
bez dochodów z pozarolniczej działalności gospodarczej
1 570
bez dochodów z pracy najemnej
bez dochodów z innych niezarobkowych źródeł poza
emeryturą i rentą
874
1 584
4.3. Turystyka
Walory krajobrazowe gminy Przemyśl stwarzają możliwości dla rozwoju bazy wypoczynku
weekendowego dla miasta Przemyśla. Występujące na obszarze gminy, z dogodnym
dojazdem i siecią drogową, liczne obiekty kulturowe o znaczeniu przyrodniczym
i historycznym, w tym obiekty forteczne „Twierdzy Przemyśl” będące przedmiotem
szczególnego zainteresowania turystycznego, stanowią ważne elementy dziedzictwa
kulturowego o znaczeniu ponad regionalnym i są szansą dla rozwoju turystycznego gminy
ukierunkowanego na turystykę poznawczą i edukacyjną. Atrakcyjne położenie znacznej
części gminy oraz posiadane walory turystyczne i krajobrazowe są również szansą dla
bardziej dynamicznego rozwoju coraz bardziej popularnej agroturystyki.
Główną atrakcją turystyczną obszaru są liczne obiekty wpisane do rejestru zabytków,
szczegółowo opisane w rozdziale 2.3. niniejszej strategii. Gmina od wielu lat zabezpiecza
środki budżetowe i pozabudżetowe na remonty i modernizację tych obiektów, w celu
przywrócenia im właściwych funkcji użytkowych i historycznych.
49
Zdjęcie 2. Zabytkowa cerkiew w Łuczycach
Niewątpliwą atrakcją terenów gminy Przemyśl jest możliwość uprawiania turystyki aktywnej.
Na uwagę zasługuje „Forteczna trasa rowerowa”, która ma na celu ożywienie i wzmocnienie
możliwości ruchu turystycznego w rejonie przygranicznym w oparciu o pierścień fortów
Twierdzy Przemyśl.
Mimo poważnych zniszczeń forty wywierają na zwiedzających ogromne i niezapomniane
wrażenie. Dają pełny zarys rozwoju systemów obronnych z XIX i XX wieku oraz znaczenia
twierdzy. Forty stanowią rzadką w swoim rodzaju pamiątkę I wojny światowej.
Koszty związane z realizacją trasy w 75% pokryły środki uzyskane na ten cel z Unii
Europejskiej. Pozostałe 25% pokryło 6 gmin: Krasiczyn, Medyka, Orły, Przemyśl, Żurawica
i Gmina Miejska Przemyśl. Zagranicznym partnerem inwestycji jest ukraińskie miasto
Mościska, na terenie którego znajduje się kilka fortów. Trasa rowerowa składa się z dwóch
części. Jej południowy fragment przebiega przez Grochowce, Pikulice, Nehrybkę i Łuczyce,
zaś północny fragment przez miejscowości Ostrów, Kuńkowce, Łętownie i Ujkowice leżące
w północno-zachodnim obszarze gminy Przemyśl.
Jedną z ciekawszych atrakcji turystycznych gminy Przemyśl jest ciesząca się coraz
większym zainteresowaniem mieszkańców i turystów znajdująca się w Kuńkowcach wioska
Fantasy. Zbudowana przez pasjonatów średniowieczna, warowna osada wyposażona jest
w funkcjonalne budynki otoczone palisadą z wieżami i bramami oraz fosą. Na terenie wioski
organizowane są różne imprezy oraz pikniki rodzinne z inscenizacjami scen bitewnych
i pokazami dawnych rzemiosł. Odwiedzający osadę goście mogą wypróbować swoich sił
50
w między innymi strzelaniu z łuku, zaplataniu wikliny oraz w garncarstwie. Pobyt w wiosce
pozwala przenieść się do świata fantazji i magii łącznie z możliwością pobytu i noclegu
w iście średniowiecznych warunkach. Wioska Fantasy jest cały czas rozbudowywana
i wyposażana w nowe elementy scenografii.
Zdjęcie 3. Wioska Fantasy w Kuńkowcach
Źródło: www.stressfree.pl
Z punktu widzenia rozwoju turystki niezwykle istotne znaczenie ma stan bazy noclegowej.
Na terenie gminy działają trzy gospodarstwa agroturystyczne, znajdujące się w Wapowcach,
Łuczycach i Pikulicach, oferujące łącznie 26 miejsc noclegowych.
W miejscowości
Wapowce funkcjonuje hotel „Dwór Wapowce” oferujący 64 miejsca noclegowe.
Oferta
turystyczna
gminy
Przemyśl
pod
względem
walorów
architektonicznych
i przyrodniczych jest niezwykle interesująca, szczególnie w dobie wzrastającego popytu na
ekologię, eko i agroturystykę. Wskazuje na to duży potencjał rozwojowy w tej dziedzinie
gospodarki, mogący w istotny sposób uzupełniać obecne dochody mieszkańców
z prowadzenia indywidualnych gospodarstw rolnych. Wskazane jest stworzenie innowacyjnej
i spójnej oferty turystycznej dążącej do wykreowania marki Gminy wykorzystującej duży
potencjał do uprawiania turystyki kulturowej, aktywnej i rekreacyjnej.
51
4.4. Odnawialne źródła energii
Ograniczenie wykorzystania energii pochodzącej ze źródeł konwencjonalnych przyczynia się
do redukcji emisji gazów cieplarnianych, zmniejszenia stopnia degradacji środowiska
naturalnego oraz do realizacji polskich zobowiązań akcesyjnych w zakresie zwiększania
udziału energii pochodzącej ze źródeł odnawialnych.
Na terenie gminy Przemyśl można wykorzystać energię odnawialną w postaci energii
bezpośredniego promieniowania słonecznego. Warto promować i zachęcać mieszkańców do
wykorzystywania energii słonecznej w budownictwie poprzez odpowiednie usytuowanie
i konstrukcje budynków, a także zastosowanie odpowiednich technologii i urządzeń
umożliwiających wykorzystanie promieniowania słonecznego do ogrzewania ciepłej wody
użytkowej oraz ogrzewania pomieszczeń. Na terenie gminy można również wykorzystać
energię słoneczną w rolnictwie (ciepło szklarniowe, suszenie płodów rolnych itp.).
Ponadto możliwe jest wykorzystanie energii biogazu ze spalania odpadów - w tym celu
konieczna byłaby jednak budowa spalarni śmieci w ramach związku komunalnego kilku
gmin, aby obniżyć koszty inwestycyjne.
52
V.
Sfera infrastrukturalna
5.1. Sieć komunikacyjna
Dostępność komunikacyjna gminy jest czynnikiem determinującym wielopłaszczyznowy
rozwój społeczno – gospodarczy. Planowanie działań związanych z rozwojem obszarów
wiejskich powinno opierać się o upowszechnienie dostępu do dóbr i usług, które są
podstawą egzystencji społeczności lokalnej. Dostępność komunikacyjna to także czynnik
napędu gospodarczego, który jest elementem kluczowym do poprawy jakości życia
mieszkańców.
Drogi publiczne ze względu na funkcję w sieci drogowej dzielą się według przepisów ustawy
z dnia 21 marca 1985 r. o drogach publicznych (tekst jednolity: Dz. U. 2013.37.260 z dnia 30
stycznia 2013 r.) na następujące kategorie:
•
drogi krajowe,
•
drogi wojewódzkie,
•
drogi powiatowe,
•
drogi gminne,
Najważniejszym węzłem komunikacyjnym dla gminy jest znajdujące się poza jej obszarem,
a będące łącznikiem dwóch wyodrębnionych terytorialnie obszarów gminy miasto Przemyśl,
w którym droga krajowa nr 28 relacji Zator – Wadowice – Nowy Sącz – Krosno – Sanok –
Bircza – Przemyśl – Medyka – Granica Państwa krzyżuje się z drogą krajową nr 77 relacji
Lipnik – Sandomierz – Stalowa Wola – Leżajsk – Tryńcza – Jarosław – Radymno –
Przemyśl, na której w odległości 16 km od Przemyśla znajduje się węzeł autostradowy (A4 –
DK77). Droga krajowa nr 28 przebiega również na krótkim, niezabudowanym odcinku
południowego terenu północno-zachodniego obszaru gminy.
Infrastruktura komunikacyjna gminy Przemyśl oparta jest na zapewniających bardzo dobrą
dostępność zewnętrzną drogach wojewódzkich nr 884 i 885 oraz graniczącej z południowozachodnim obszarem gminy drodze wojewódzkiej nr 881 relacji Sokołów Małopolski – Łańcut
– Kańczuga – Pruchnik – Żurawica.
53
Mapa 4. Zewnętrzna dostępność komunikacyjna gminy Przemyśl
W powiązaniu z drogami wojewódzkimi występującymi w obu częściach gminy, zasadniczy
układ komunikacyjny obszaru tworzą drogi powiatowe. Pomimo bardzo zróżnicowanego
stanu technicznego, razem z drogami gminnymi mają największy wpływ na mobilność
i dostępność wewnętrzną wszystkich miejscowości gminy.
Osią układu komunikacyjnego części północno-zachodniej gminy Przemyśl jest droga
wojewódzka nr 884 relacji Przemyśl – Domaradz, przebiegająca przez miejscowości:
Ostrów, Kuńkowce, Łętownia i Wapowce, której długość na terenie gminy wynosi 6,89 km.
Osiami układu komunikacyjnego części południowo – wschodniej gminy są łączące się na
pograniczu Przemyśla, Nehrybki i Pikulic droga wojewódzka nr 885 relacji Przemyśl –
Hermanowice – Granica Państwa, przebiegająca przez Nehrybkę, Hermanowice i Malhowice
54
oraz droga powiatowa nr 2091R relacji Przemyśl – Fredropol - Huwniki, przebiegająca przez
Pikulice i Grochowce. Długość drogi wojewódzkiej nr 885 na terenie gminy wynosi 6,83 km.
Sieć pozostałych dróg powiatowych i gminnych jest dowiązana do wyżej opisanych. Całość
układu drogowego gminy stwarza dogodne powiązania zarówno wewnętrzne pomiędzy
poszczególnymi miejscowościami, jak i zewnętrzne. Stan techniczny dróg wojewódzkich
i krajowej jest dobry, natomiast dróg powiatowych i gminnych – bardzo zróżnicowany; od
dróg o nawierzchni twardej ulepszonej po drogi gruntowe.
Tabela 29. Wykaz dróg powiatowych na terenie gminy Przemyśl
L.p. Nr drogi
Nazwa drogi powiatowej
Nawierzchnia
Długość
ulepszona nieulepszona gruntowa
[km]
[km]
[km]
[km]
1.
2081R Łętownia-Bełwin Świst
10,750
4,600
-
6,150
2.
2091R Przemyśl-Fredropol-Huwniki
4,200
4,200
-
-
3.
2094R Fredropol-Hermanowice
1,850
1,850
-
-
4.
2095R Kniażyce-Hermanowice
3,460
3,460
-
-
5.
2096R Grochowce-Witoszyńce
3,655
3,655
-
-
6.
2097R Hermanowice-Stanisławczyk
2,195
2,195
-
-
7.
2101R Maćkowice-Orzechowce
4,550
3,600
0,950
-
8.
2102R Maćkowice-Kuńkowce
7,342
3,904
3,096
0,342
9.
2,820
2,820
-
-
5,042
5,042
-
-
11.
2120R Krówniki-Jaksmanice
Przemyśl-Łuczyce2121R
Rożubowice
2122R Łuczyce-Jaksmanice
2,200
0,200
-
2,000
12.
2123R Nehrybka-Łuczyce
2,150
1,690
-
0,460
13.
2245R Łętownia-Ujkowice
4,020
-
4,020
-
10.
Łączna długość dróg powiatowych na obszarze gminy wynosi 54,234 km, z czego 37,216 km
posiada nawierzchnię ulepszoną, 8,066 km nawierzchnię nieulepszoną a 8,952 km
gruntową.
Drogi gminne obsługują głównie
przyległą
zabudowę na
terenie poszczególnych
miejscowości gminy. Większość nawierzchni tych dróg jest w dobrym stanie technicznym
i użytkowym, co jest warunkiem koniecznym do zaspokajania potrzeb gospodarczych oraz
społecznych wsi w zakresie transportu.
55
Tabela 30. Wykaz dróg gminnych na terenie gminy Przemyśl
Nazwa drogi gminnej
Długość
[km]
L.p.
Nr drogi
1.
116451R
Bażantarnia-Ujkowice (las)
4,900
2.
116454R
Ostrów-żwirownia
3,850
3.
116454R
Ostrów (kościół)-Zapora
1,240
4.
116455R
Grochowce-Witoszyńce
1,420
5.
116456R
Pikulice-Grochowce
2,840
6.
116458R
Rożubowice-Cmentarz
1,720
7.
116459R
Witoszyńce-Kniażyce
2,200
8.
116460R
Malhowice-Stanisławczyk
3,770
9.
116461R
Pikulice-Optyń
2,430
10.
116462R
Nehrybka-Pikulice
0,700
11.
116463R
Ujkowice-Debry
2,410
12.
116464R
Ujkowice Fort-Kościół
1,140
13.
116465R
Ujkowice Górne-Krzyż
0,820
14.
116466R
Ostrów-Kuńkowce
1,490
15.
116467R
Hermanowice-WOP
0,830
16.
116468R
Nehrybka-Stanisławczyk
3,230
17.
116469R
Grochowce-Przemyśl
1,810
18.
116470R
Ostrów-osiedle Fort II
1,300
Łączna długość dróg gminnych wynosi 38,10 km.
Układu drogowy występujący na terenie gminy Przemyśl stwarza dogodne powiązania
zarówno wewnętrzne pomiędzy poszczególnymi miejscowościami, jak i zewnętrzne
regionalne i ponadregionalne.
Potrzeby mieszkańców gminy w zakresie komunikacji zbiorowej zabezpieczają podmiejskie
linie autobusowe MZK Przemyśl, PKS Przemyśl oraz przewoźnicy prywatni. Gmina nie
posiada dworca autobusowego.
Przez teren gminy Przemyśl przebiega linia kolejowa nr 102 łącząca stację Przemyśl Główny
z przystankiem osobowym Malhowice, obecnie nieeksploatowana. Do roku 1994 linia łączyła
Przemyśl z Zagórzem przez teren Ukrainy i służyła pasażerom pociągów relacji Przemyśl –
Zagórz oraz Warszawa Wsch. – Zagórz. Z powodu wysokich kosztów dla strony polskiej
(pociągi na terytorium Ukrainy, a wcześniej ZSRR pilnowane były przez czterech
funkcjonariuszy) z dniem 8.05.1994 roku pociągi tranzytowe zostały zlikwidowane. Odcinek
Przemyśl - Malhowice został całkowicie wyłączony z ruchu a obecny stan torów nie pozwala
56
na jakiekolwiek użytkowanie szlaku. Niewielki ruch odbywa się tylko do stacji Pikulice a na
stacji Bakończyce znajduje się lokomotywownia.
Przywrócenie ruchu kolejowego, który wpłynąłby pozytywnie na rozwój gospodarczy
i turystyczny gminy to jednak, ze względu na bardzo duże koszty, odległa wizja.
Obecnie trwają działania związane z budową drogowego przejścia granicznego Malhowice –
Niżankowice. Zakończył się etap projektowania inwestycji, której oddanie do użytkowania
usprawni komunikację drogową z południowymi rejonami Ukrainy oraz przyczyni się do
rozwoju gminy Przemyśl.
5.2. Sieć teleinformatyczna
Układ telefoniczny gminy oparty jest na dwóch systemach telefonicznych – przewodowym
oraz bezprzewodowym radiowym. Gminna sieć telefoniczna obejmuje połączenia linii
telefonicznych pomiędzy regionalną centralą w Przemyślu a poszczególnymi abonentami
i prowadzona jest systemem napowietrznym i doziemnym kablowym.
Telefonia bezprzewodowa radiowa działa w oparciu o maszty radiowe – wolnostojące
usytuowane na terenach rolnych oraz na terenach mieszkalnych z uwzględnieniem
oddziaływania pola elektromagnetycznego na zdrowie pobliskich mieszkańców.
Cały obszar gminy pozostaje w zasięgu telefonii komórkowej. W gminie nie występują
maszty rankingowe, odbiór telewizji cyfrowej i stacji radiowych nadających w pasmach UKF
następuje z przekaźnika w Przemyślu.
Celem samorządu terytorialnego jest dynamiczny rozwój społeczno – gospodarczy, którego
nieodzownym elementem jest budowanie społeczeństwa informacyjnego. Informatyzacja
gminy i rozwój społeczeństwa informacyjnego to procesy niezwykle kosztowne, wymagające
dużych nakładów finansowych.
Podjęte do tej pory działania mające na celu zarówno podniesienie jakości i poprawę usług
teleinformatycznych na terenie gminy jak również wspieranie edukacji mieszkańców są
w tym zakresie kompleksowe i adresowane zarówno do osób fizycznych jak i służące celowi
publicznemu.
57
5.3. Sieć wodociągowa i kanalizacyjna
Sieć wodociągowa i kanalizacyjna w gminie Przemyśl pomimo wielu inwestycji, które zostały
zrealizowane w minionych latach, dzięki którym ilość mieszkańców korzystających z bieżącej
wody i kanalizacji uległa dużemu wzrostowi, pozostaje w dalszym ciągu słabo rozwinięta.
Według danych Głównego Urzędu Statystycznego, na koniec 2014 roku na terenie gminy
z sieci wodociągowej korzystało 5 199 osób, tj. o 1 814 więcej niż w 2010 roku. Średnie
zużycie wody w gospodarstwach domowych ogółem na 1 mieszkańca wzrosło z 11,0 m³
w 2010 roku do 13,1 m³ w 2014 roku.
Tabela 31. Wybrane dane dotyczące instalacji wodociągowej w gminie Przemyśl
Wyszczególnienie
Długość czynnej sieci wodociągowej
- w tym będącej w zarządzie bądź
administracji gminy
Przyłącza prowadzące do budynków
mieszkalnych i zbiorowego zamieszkania
Woda dostarczona gospodarstwom
domowym
Jednostka
miary
km
2010
2014
59,2
63,1
km
27,7
27,8
szt.
1 147
1 410
dam³
108,4
132,8
Niewystarczająco rozwinięty system wodociągowy jest wyznacznikiem głównego kierunku
działań władz gminy, jakim powinna być w najbliższych latach rozbudowa sieci
wodociągowej z jej sukcesywnym doprowadzaniem do kolejnych miejscowości na terenie
gminy Przemyśl.
Kanalizacja
W minionym okresie 4 lat gmina Przemyśl zanotowała bardzo duży wzrost ilości
mieszkańców korzystających z sieci kanalizacyjnej. Według dostępnych danych w 2014 roku
z sieci kanalizacyjnej korzystało 4 176 osób, co w porównaniu do danych z 2010 roku
oznacza wzrost o ponad 54% (w 2010 roku taką możliwość miało 2 705 mieszkańców gminy)
Tabela 32. Wybrane dane dotyczące instalacji kanalizacyjnej w gminie Przemyśl
Wyszczególnienie
Długość czynnej sieci kanalizacyjnej
- w tym będącej w zarządzie bądź
administracji gminy
Przyłącza prowadzące do budynków
mieszkalnych i zbiorowego zamieszkania
Odprowadzone ścieki
Jednostka
miary
km
2010
2014
27,5
43,9
km
4,5
19,5
szt.
754
1 093
dam³
67,0
147,0
58
W gminie brak jest oczyszczalni ścieków, które z przeważającego terenu są odprowadzane
do oczyszczalni w mieście Przemyśl.
Podobnie jak wodociągi, system kanalizacyjny i jego rozbudowa na terenie gminy powinna
być w najbliższych latach jednym z ważniejszych kierunków działań władz gminy.
5.4. Sieć gazowa
Gaz ziemny staje się najwygodniejszym nośnikiem energii dla ludzkości. Jego zalety
powodują, że od wielu lat trwa na świecie dynamiczny rozwój gazownictwa. Decydują o tym
także względy ekonomiczne i ekologiczne (surowiec ten jest najbardziej przyjazny dla
środowiska naturalnego).
Na terenie gminy Przemyśl sieć rurociągów gazowych jest dobrze rozbudowana, co
zapewnia korzystne warunki do inwestowania. Do wszystkich miejscowości gminy
doprowadzone są sieci gazowe, przy czym z gazu korzysta blisko 90% gospodarstw
domowych. Sieć gazowa gminy oparta jest na systemie gazociągów średnioprężnych,
gazociągów rozdzielczych, odgałęzień i przyłączy do budynków. Sieć części południowo –
wschodniej gminy zasilana jest ze stacji redukcyjno – pomiarowej I i II stopnia
w Hermanowicach oraz ze stacji na terenie Przemyśla, natomiast sieć części północno –
zachodniej ze stacji redukcyjno - pomiarowych położonych na terenie Przemyśla i sąsiedniej
gminy Żurawica (dla wsi Ujkowice).
Według danych GUS, na koniec 2014 roku na terenie gminy Przemyśl znajdowało się
162 882 m czynnej sieci gazowej ogółem, w tym 34 688 m tworzyło sieć przesyłową
a 128 194 m sieć rozdzielczą. Gaz był doprowadzany do 2 101 przyłączy do budynków
mieszkalnych i niemieszkalnych.
Odbiorcą gazu było 1 903 gospodarstwa domowe, z czego 1 163 odbiorców wykorzystywało
gaz także do ogrzewania mieszkań. W 2014 roku zużycie gazu na terenie gminy Przemyśl
wyniosło 1 034,9 tys. m³, w tym 774,4 tys. m³ na ogrzewanie mieszkań. Z sieci gazowej
korzystało 7 071 osób zamieszkałych na obszarze gminy.
Przez teren gminy tranzytem przebiegają gazociągi ekspedycyjne wysokiego ciśnienia,
w tym gazociąg transgraniczny Hermanowice – Strachocina ze stacją pomiarową
w Stanisławczyku.
Na obszarze gminy gaz ziemny eksploatowany jest w ramach obszaru górniczego
„Przemyśl”. Kopalnia gazu stanowi węzeł technologiczny, w którym zbiegają się gazociągi
przesyłowe systemu ogólnokrajowego. Czynne otwory gazowe i związana z nimi sieć
59
gazociągów kopalnianych posiadają określone przepisami szczególnymi strefy ochronne,
które stwarzają utrudnienia w zabudowie i zagospodarowaniu gruntów w ich otoczeniu.
5.5. Gospodarka odpadami
W wyniku nowelizacji ustawy o utrzymaniu czystości i porządku w gminach, od dnia 1 lipca
2013 r. zaczęły obowiązywać nowe zasady odbioru odpadów. Nowy system obejmuje
również wszystkich mieszkańców gminy Przemyśl. Przyjęcie takiego rozwiązania przyczyniło
się do zwiększenia odbioru odpadów trafiających do instalacji odzysku, jak również do zaniku
nielegalnie składowanych odpadów w miejscach niedozwolonych.
Odbiór i zagospodarowanie odpadów komunalnych z nieruchomości zamieszkałych z terenu
gminy w wyniku przeprowadzonego postępowania o udzielenie zamówienia publicznego
realizuje Trans Formers KARPATIA Spółka z o.o. z siedzibą w Tarnowie.
Odpady komunalne segregowane i niesegregowane zbierane są w systemie indywidualnym
„u źródła” w pojemnikach lub workach plastikowych przeznaczonych do tego celu
o odpowiedniej wytrzymałości zapewniającej bezpieczny z punktu widzenia technicznego
i sanitarnego transport. Zmieszane niesegregowane odpady komunalne oraz pozostałości
z sortowania odbierane są z częstotliwością co dwa tygodnie, natomiast segregowane
odpady gromadzone w odpowiednio oznakowanych workach lub pojemnikach raz na
miesiąc. Pozostałe odpady (wielkogabarytowe, sprzęt elektryczny i elektroniczny, leki,
chemikalia itd.) odbierane są zgodnie z uzgodnionym harmonogramem, natomiast odpady
budowlane i rozbiórkowe na indywidualne zgłoszenie.
Zgodnie z Uchwałą Rady Gminy Przemyśl z dnia 11 lutego 2014 roku, stawka opłaty za
odbiór odpadów komunalnych od właścicieli nieruchomości, na których zamieszkują
mieszkańcy wynosi 11,00 złotych od jednej osoby w przypadku zbierania odpadów
zmieszanych oraz 6,00 złotych w przypadku zbierania odpadów w sposób selektywny.
Według danych umieszczonych w Analizie stanu gospodarki odpadami komunalnymi na
terenie gminy Przemyśl w 2014 roku, z terenu gminy zostało odebrane łącznie 1 676,7 ton
odpadów komunalnych, z czego selektywnie odebrano u źródła 252,4 tony odpadów. Z ilości
1 424,3
ton
odebranych
niesegregowanych
(zmieszanych)
odpadów
komunalnych,
składowaniu poddano 63,0 tony odpadów, pozostałą ilość poddano innym procesom.
Z zebranych odpadów komunalnych zmieszanych odzyskano 1,4 tony opakowań z papieru
i tektury, 2,6 tony opakowań z tworzyw sztucznych, 12,8 ton opakowań z metalu oraz 11,6
ton opakowań ze szkła.
60
Na terenie Gminy Przemyśl nie ma infrastruktury technicznej w zakresie gospodarki
odpadami, tj. składowiska odpadów lub sortowni. W związku z tym podjęto działania
zmierzające do utworzenia własnego Punktu Selektywnej Zbiórki Odpadów – PSZOK.
Zgodnie z opracowaną w czerwcu 2014 roku Strategią Zintegrowanych Inwestycji
Terytorialnych Miejskiego Obszaru Funkcjonalnego Przemyśl planowana jest wspólnie
z gminą miejską budowa PSZOK na terenie miasta Przemyśla. Z punktu będą korzystać
mieszkańcy gminy miejskiej Przemyśl, gminy Przemyśl oraz gminy Orły. Utworzenie punktu
selektywnego zbierania odpadów komunalnych służy minimalizowaniu negatywnego
oddziaływania na środowisko, właściwemu postępowaniu z odpadami, a także zapobiega
zanieczyszczeniom środowiska naturalnego. Ponadto tego typu punkt oraz jego odpowiednia
promocja doprowadzają do zwiększenia świadomości ekologicznej mieszkańców, a co za
tym idzie skuteczniejszej segregacji odpadów w gminie.
5.6. Gospodarka mieszkaniowa i budownictwo
Jednym z zadań własnych gminy jest zaspokajanie zbiorowych potrzeb mieszkaniowych.
Gmina powinna zgromadzić własny zasób mieszkaniowy i zarządzać nim w taki sposób, aby
jak najlepiej zaspokajał on potrzeby rodzin, których dochód powoduje brak możliwości
zakupu własnego mieszkania. W zasobach komunalnych gminy znajduje się 15 mieszkań
o łącznej powierzchni użytkowej wynoszącej około 670 m². Gmina nie posiada lokali
socjalnych.
Na obszarze gminy na koniec 2014 roku znajdowały się 2 619 budynki mieszkalne –
w odniesieniu do roku 2010 ich ilość wzrosła o 154.
Statystyka mieszkań wskazuje, że w 2014 roku w gminie było 2 802 mieszkania a średni
przyrost ich ilości w okresie minionych 4 lat wyniósł 9,4%.
Tabela 33. Zasoby mieszkaniowe na terenie gminy Przemyśl
Jednostka
miary
szt.
2010
2014
2 561
2 802
Izby
szt.
11 840
13 050
Powierzchnia użytkowa mieszkań
Przeciętna powierzchnia użytkowa 1
mieszkania
Przeciętna powierzchnia użytkowa
mieszkania na 1 osobę
Mieszkania na 1000 mieszkańców
m²
250 498
281 663
m²
97,8
100,5
m²
25,3
27,7
--
258,6
275,5
Zasoby mieszkaniowe ogółem
Mieszkania
61
Na przestrzeni ostatnich lat obserwuje się wzrost dostępu mieszkańców gminy do urządzeń
techniczno – sanitarnych. Od roku 2010 do końca 2014 roku 241 mieszkań zostało
wyposażonych w łazienkę oraz centralne ogrzewanie a dostęp do gazu z sieci uzyskało 161
mieszkań.
Tabela 34. Wyposażenie mieszkań w instalacje techniczno – sanitarne
Wyszczególnienie
2010
2014
Wodociąg
2 306
2 547
Ustęp spłukiwany
2 272
2 513
Łazienka
2 226
2 467
Centralne ogrzewanie
1 925
2 166
Gaz sieciowy
1 787
1 948
Na koniec 2014 roku 88,0% ogółu mieszkań posiadało łazienkę, 90,9% było wyposażonych
w wodociąg a 77,3% posiadało centralne ogrzewanie.
Budownictwo
W latach 2011 - 2014 na terenie gminy Przemyśl oddano łącznie do użytkowania 230
nowych budynków - 198 budynków mieszkalnych oraz 32 budynki niemieszkalne.
Podstawowe informacje przedstawione w poniższej tabeli dotyczą budynków mieszkalnych
i mieszkań oddanych do użytkowania w latach 2011 – 2014. Przedstawione dane
o mieszkaniach oddanych do użytkowania dotyczą mieszkań w budynkach nowo
wybudowanych i rozbudowanych (w części stanowiącej rozbudowę) oraz uzyskanych
w wyniku przebudowy pomieszczeń niemieszkalnych.
Tabela 35. Budownictwo mieszkaniowe w latach 2011 - 2014
Wyszczególnienie
Jednostka
2011
miary
Budynki mieszkalne nowe
2012
2013
2014
Oddane budynki ogółem
szt.
34
64
55
45
Powierzchnia użytkowa ogółem
m²
4 692
12 021
10 091
6 489
Kubatura ogółem
m³
22 119
52 585
42 784
27 023
Budynki rozbudowane
Oddane mieszkania ogółem
szt.
1
-
-
1
m²
88
-
-
39
Mieszkania
Oddane mieszkania ogółem
szt.
35
92
85
46
Ilość izb ogółem
szt.
190
452
394
264
m²
4 780
12 021
10 091
6 528
62
Obok budownictwa mieszkalnego, na terenie gminy powstają także budynki niemieszkalne.
W okresie ostatnich 4 lat powstało 32 budynki, wszystkie zostały wzniesione przez
inwestorów indywidualnych.
Podstawowe informacje o oddanych do użytkowania nowych budynkach niemieszkalnych
przedstawia poniższa tabela.
Tabela 36. Budynki niemieszkalne oddane do użytkowania w latach 2011 - 2014
Jednostka
2011
miary
Budynki hoteli
Wyszczególnienie
2012
2013
2014
szt.
-
-
-
1
m²
-
-
-
166
Kubatura ogółem
m³
-
-
-
741
Budynki garaży
szt.
-
1
2
15
m²
-
56
174
324
Kubatura ogółem
m³
-
200
697
1 146
Zbiorniki, silosy i budynki magazynowe
szt.
1
-
-
-
m²
247
-
-
-
Kubatura ogółem
m³
980
-
-
-
Budynki gospodarstw rolnych
szt.
2
4
3
3
m²
48
198
136
260
Kubatura ogółem
m³
186
773
631
1 080
RAZEM
szt.
3
5
5
19
m²
295
254
310
750
Kubatura ogółem
m³
1 166
973
1 328
2 967
W latach 2011 – 2014 zostały dodatkowo rozbudowane dwa budynki gospodarstw rolnych,
natomiast w roku 2011 rozbudowany został jeden hotel.
63
VI.
Analiza SWOT
Analiza SWOT jest podsumowaniem mocnych i słabych stron Gminy Przemyśl wynikających
z uwarunkowań wewnętrznych oraz szans i zagrożeń zdeterminowanych w dużej mierze
przez czynniki zewnętrzne. Uwarunkowania wewnętrzne rozwoju gminy wynikają z obecnej
sytuacji w sferze zaspokojenia potrzeb społecznych, gospodarki lokalnej, ochrony
środowiska przyrodniczego i dziedzictwa kulturowego, wyposażenia w infrastrukturę
techniczną, finansową, współpracy gminy z innymi jednostkami samorządu terytorialnego
w kraju a także za granicą. Uwarunkowania te analizowano w kategoriach silnych i słabych
stron. Analiza potencjału i barier rozwojowych gminy obejmuje również uwarunkowania
WEWNĘTRZNE
zewnętrzne określające potencjalne szanse i zagrożenia w rozwoju.
POZYTYWNE
NEGATYWNE
MOCNE STRONY
SŁABE STRONY
• Czyste środowisko naturalne i walory
przyrodnicze,
• Wysokie walory kulturalne
• Korzystne warunki rozwoju
przetwórstwa rolno – spożywczego
i produkcji ekologicznej żywności,
• Dobrze rozwinięta sieć dróg,
• Niskie koszty pracy,
• Duzy potencjał z zakresu
odnawialnych źródeł energii,
• Atrakcyjne położenie przyrodnicze,
• Bogate tradycje kulturowe gminy,
• Przyjazny klimat dla inwestorów
zewnętrznych i rozwoju biznesu,
• Bliskość przejścia granicznego
• Sprawne działające instytucje pomocy
społecznej,
• Doświadczenie w pozyskiwaniu
środków zewnętrznych oraz
prowadzeniu współpracy
międzynarodowej,
• Wysoka aktywność gminy w zakresie
współpracy z organizacjami
pozarządowymi ,
• Położenie na terenie gminy fortyfikacji
- Twierdza Przemyśl
• Niezadawalający stan techniczny dróg
(chodników),
• Niski poziom PKB per capita na
1 mieszkańca,
• Niska aktywność w zakresie
działalności inwestycyjnej,
• Nieefektywna struktura gospodarki
oparta na rolnictwie,
• Rozdrobnienie gospodarstw rolnych
i ich niska dochodowość,
• Niski poziom innowacyjności
przedsiębiorstw i ich
konkurencyjności,
• Niska liczba osób z wykształceniem
wyższym,
• Niska liczba gospodarstw
agroturystycznych,
• Niedostateczne oświetlenie dróg
i ciągów komunikacyjnych,
• Niekorzystne położenie
komunikacyjne gminy na dwóch
wyodrębnionych terytorialnie
obszarach,
• Słabo rozwinięta sieć
telekomunikacyjna,
64
ZEWNĘTRZNE
SZANSE
ZAGROŻENIA
• Wykorzystanie szans rozwoju Gminy
wynikających z funduszy
strukturalnych na lata 2014-2020,
• Modernizacja i specjalizacja rolnictwa,
• Rozwój rolnictwa ekologicznego,
• Rozwój odnawialnych źródeł energii
oraz wzrost popytu na surowce
energetyczne,
• Przygraniczne położenie
umożliwiające nawiązywanie
współpracy transgranicznej w wielu
obszarach,
• Rozwój międzynarodowej współpracy
instytucjonalnej i powiązań
z partnerami zagranicznymi,
• Włączenie się Gminy Przemyśl
w postępujący nurt rozwoju turystyki
(budowa infrastruktury, lepsza
promocja),
• Połączenie możliwości rozwoju
terenów rekreacyjnych z istniejąca
bazą obiektów zabytkowych
i bogatym dziedzictwem kulturowym,
• Profesjonalizacja działań administracji
publicznej,
• Modernizacja istniejącej sieci dróg
oraz budowa nowych,
• Rozwój społeczeństwa
informacyjnego,
• Wysoka aktywność mieszkańców,
• Odpływ młodych dobrze
wykształconych ludzi do dużych
ośrodków miejskich oraz zagranicę,
• Wzrost uzależnienia mieszkańców od
sfery społecznej,
• Niedostateczny dostęp dzieci w wieku
przedszkolnym do edukacji,
• Zwiększający się zakres zadań
własnych gminy przy braku wsparcia
finansowego z budżetu państwa
(np. subwencje oświatowe),
Tak przedstawione czynniki pozwalają określić obecną pozycje Gminy Przemyśl oraz
potencjalne strategie rozwoju. W ramach analizy SWOT czyli w podejściu „od wewnątrz na
zewnątrz” należy odpowiedzieć na następujące pytania:
•
Czy mocne strony pozwolą wykorzystać szanse?
•
Czy słabe strony zablokują wykorzystanie szans?
•
Czy mocne strony pozwolą na przezwyciężenie zagrożeń?
•
Czy słabe strony wzmocnią skutek zagrożeń?
65
Komplementarnym podejściem do SWOT jest analiza TOWS czyli ocena oddziaływania na
siebie czynników z zewnątrz do wewnątrz. Kluczowymi patynami są:
•
Czy zagrożenia osłabiają siły?
•
Czy szanse spotęgują siły?
•
Czy zagrożenia spotęgują słabości?
•
Czy szanse pozwolą przezwyciężyć słabości?
Dopiero zestawienie zbiorcze analiz SWOT oraz TOWS wskazuje na optymalną strategie
wybraną zgodnie z poniższą tabelą.
Tabela 37. Macierz normatywnych strategii rozwoju
Szanse
Zagrożenia
Mocne strony
Strategia agresywna
(maxi-maxi)
Strategia konserwatywna
(maxi-mini)
Słabe strony
Strategia konkurencyjna
(mini – maxi)
Strategia defensywna
(mini-mini)
Źródło: Planowanie strategiczne. Poradnik dla pracowników administracji publicznej
Strategia agresywna (maxi-maxi) polega na maksymalnym wykorzystaniu synergii między
mocnymi stronami oraz szansami występującymi w otoczeniu. Strategia konkurencyjna
(mini-maxi) opiera się na eliminowaniu słabych stron oraz budowaniu przewagi dzięki
wykorzystaniu istniejących szans rozwojowych. Strategia konserwatywna (maxi-mini)
zakłada minimalizowanie negatywnego
wpływu
otoczenia,
czyli
zagrożeń poprzez
wykorzystanie mocnych stron. Strategia defensywna (mini-mini) to minimalizowanie wpływu
zarówno słabych stron gminy, jak i zagrożeń ze strony otoczenia.
Przeprowadzenie analizy oraz jej wyniki pozwalają na określenie, jaki charakter powinna
przybrać strategia rozwoju dla Gminy Przemyśl oraz identyfikują zależności pomiędzy
czynnikami wewnętrznymi a zewnętrznymi.
Zdiagnozowane w analizie SWOT szanse i zagrożenia dla dalszego rozwoju gminy są
jednocześnie teoretycznym scenariuszem zagrożeń i szans, których nie można ułożyć
w sposób precyzyjny. Dalszy rozwój gminy będzie uwarunkowany szeregiem uwarunkowań
dotyczących rozwoju gospodarki kraju, a w tym województwa. Najważniejsze znaczenie
będzie miała kondycja finansów gminy i wielkości środków UE przewidzianych w nowej
perspektywie finansowej.
66
Scenariusz zagrożeń
W splocie niekorzystnych zjawisk dla rozwoju gminy może być na szczeblu krajowym
forsowana polityka oparta o ukształtowane już ośrodki rozwoju, co oznaczałoby wykluczenie
województwa podkarpackiego z możliwości korzystania ze znacznej części środków
Funduszu Spójności i Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego. W tej sytuacji nasze
województwo może ulegać dalszej peryferyzacji. Taka zasada może przekładać się na
niekorzystny rozwój gminy.
W takim scenariuszu zagrożone będą:
•
odbudowy dróg krajowych i wojewódzkich
•
modernizacja linii kolejowych.
Konsekwencją tego może być niska skuteczność polityki rolnej i polityki rynku pracy.
Spowoduje to konieczność migracji lub emigracji mieszkańców gminy za pracą. Wizja
kierunku zmian polityki regionalnej do roku 2020 wyraźnie ewoluuje w stronę przesuwania
akcentów z priorytetów spójności na priorytety konkurencyjności. W związku z tym dla gminy
procentować będą działania wypracowane w okresie programowania 2007-2013 - jeżeli
w tym czasie byłyby one niewystarczające, to nie uda się nadrobić zaległości w okresie
2014-2020. Na szczęście kończący się okres programowania Gmina Przemyśl wykorzystała
bardzo efektywnie co prorokuje, że ten scenariusz nie będzie miał zastosowania.
Scenariusz szans
W scenariuszu zmian opartych na maksymalnym układzie szans należy założyć, że:
•
Fundusze strukturalne jak i fundusze krajowe będą dostępne w wymaganym zakresie
potrzeb gminy na konieczną rozbudowę infrastruktury technicznej, infrastrukturę
społeczeństwa informatycznego i rozwiązanie głównych problemów ochrony
środowiska – jako warunków napływu kapitału tworzącego nowe miejsca pracy,
•
Kondycja finansowa budżetu gminy pozwoli na wkład własny
Takie założenie będzie sprzyjało:
•
tworzeniu warunków do rozwoju małych i średnich przedsiębiorstw,
•
efektywnemu rozwojowi terenów wiejskich,
•
tworzeniu
warunków
dla
funkcjonowania
nowoczesnego
społeczeństwa
obywatelskiego
67
VII.
Wizja i misja do 2022 r.
„Kto nie wie do jakiego portu chce przybyć, dla tego żaden wiatr nie będzie dobry”
(Seneka)
Misja to zwięzła, wewnętrznie spójna deklaracja definiująca powód istnienia gminy jako
wspólnoty samorządowej mieszkańców, jej podstawowy cel na którego realizacje nastawione
są jej działania oraz wartości, które kierują pracą jej personelu.
W przypadku jednostek samorządu terytorialnego, misja została zdefiniowana w Ustawie
o samorządzie gminnym, zgodnie z którą do zadań własnych Gminy należy zaspokojenie
zbiorowych potrzeb wspólnoty.
Uwzględniając powyższe określono następującą misje Gminy Przemyśl:
„EFEKTYWNE ZASPOKOJENNIE POTRZEB MIESZKAŃCÓW GMINY ZAPEWNIAJĄCE
GODNE WARUNKI ŻYCIOWE, ROZWÓJ SPOŁECZEŃSTWA LOKALNEGO ORAZ
POCZUCIE STABILZACJI W PRZYSZŁOŚCI”
Wartości kluczowe
Wartości kluczowe są to wieczne zasady, którymi powinna kierować się gmina realizując
misję swojego istnienia. Wartości kluczowe reprezentują panujące w organizacji cechy
i postawy, które są demonstrowane przez zachowania wszystkich pracowników.
• Petent – jest on dla nas najważniejszą ze wszystkich wartości. Każdego Petenta
traktujemy indywidualne i staramy się zaspokoić jego potrzeby na jak najwyższym
poziomie.
• Jakość – realizujemy swoje zadania kompleksowa i na jak najwyższym poziomie.
• Rozwój kadry – stawiamy na jakość świadczonych przez nas usług, dlatego
systematycznie kształcimy i podnosimy kwalifikacje naszej kadry, aby móc świadczyć
usługi na najwyższym poziomie oraz zaspokoić nowe potrzeby naszych interesariuszy.
• Zorientowanie na rozwój – aby móc się dynamicznie rozwijać, nasza Gmina
wykorzystuje każdą okazję do pozyskania środków finansowych na realizację inwestycji
w zakresie poprawy stanu istniejącej infrastruktury technicznej oraz społecznej.
• Partnerstwo – przy realizacji swoich zadań nawiązujemy współpracę z innymi
podmiotami zarówno sektora publicznego jak i prywatnego.
68
Wizja
Wizja rozwoju gminy określa stan docelowy, do którego władze lokalne oraz ich partnerzy
będą dążyć, wykorzystując możliwości płynące z posiadanego potencjału własnego i szans
pojawiających się w najbliższym otoczeniu. Wizja określa zatem jak jednostka samorządowa
zamierza być postrzegana w przyszłości.
W Strategii Rozwoju Kraju zapisano, iż „planując działania prorozwojowe na najbliższe
lata musimy wiedzieć jaką Polskę, naszą Ojczyznę chcielibyśmy widzieć i w jakiej
żyć”. Z powodzeniem stwierdzenie to możemy odnieść do gminy, gdyż wyobrażenie jej
zasobów, potencjału i kondycji w przyszłości, stanowi podstawę planowania działań
prorozwojowych. Wizja rozwoju Gminy Przemyśl musi ponadto być wyzwaniem oraz
nadawać
sens
wszelkim
działaniom
podejmowanym
zarówno
przez
władze,
jak
i poszczególnych mieszkańców.
Wizja Gminy Przemyślna lata 2016-2022 została sformułowana w następujący sposób:
„GMINA PRZEMYŚL – GMINA PRZYJAZNA MIESZKAŃCOM I INWESTOROM,
Z ROZWIJAJĄCĄ SIĘ INFRASTRUKTURĄ SPOŁECZNĄ ORAZ TECHNICZNĄ, NA
OBSZARZE
KTÓREJ
PRZESTRZEGANA
JEST
ZASADA
ZRÓWNOWAŻONEGO
ROZWOJU W KAŻDYM ASPEKCIE ŻYCIA”
Interesariusze strategii
Interesariusze strategii to podmioty (osoby, grupy osób, społeczności, instytucje,
organizacje), które mogą istotnie wpływać na gminę oraz których potrzeby zamierza
zaspokajać gmina świadcząc określone usługi publiczne. Interesariuszy definiuje się
w kontekście określonej wizji rozwoju. Należy podkreślić, że w przypadku każdej gminy
w Polsce najważniejszymi interesariuszami, których potrzeby muszą być zaspokajane, są jej
mieszkańcy.
Interesariuszami Gminy Przemyśl są:
1) Obecni mieszkańcy Gminy,
2) Mieszkańcy spoza terenu Gminy,
3) Obecni przedsiębiorcy z terenu Gminy
4) Przedsiębiorcy spoza terenu Gminy
Władze Gminy Przemyśl zmierzają do odwrócenia niekorzystnego trendu salda migracji
poprzez zatrzymanie na terenie gminy jej obecnych mieszkańców, jak również przyciągniecie
nowych w wyniku rozwoju mieszkalnictwa i przedsiębiorczości, co w konsekwencji przyczyni
się do rozwoju społeczno - gospodarczego obszaru gminy.
69
„Mieszkańcy podstawą rozwoju gminy”
Gmina Przemyśl to miejsce, w którym:
• młodzi,
aktywni
mieszkańcy
spędzają
wspólnie
z rodziną czas w bezpiecznej i estetycznej przestrzeni,
• starsze
pokolenie
spotyka
się
z
serdecznym
Harmonijny rozwój
społeczny + przestrzeń
przyjęciem i otoczone jest troskliwą opieką,
• lokalni przedsiębiorcy wyróżniają się jako krajowi
innowatorzy wykorzystując możliwości płynące ze
współpracujący z nauką,
Przedsiębiorczość
• wykorzystuje się potencjał mieszkańców do tworzenia
nowych miejsc pracy,
• dąży się do integralnego związania z miastem
Przemyśl
• wciąż
ma
miejsce
realny
dialog
mieszkańcami a reprezentującą ich władzą.
pomiędzy
Spójność
Partycypacja społeczna
70
VIII.
Analiza celów – cele strategiczne, cele operacyjne i kierunki
działań
Cele strategiczne to cele z długim horyzontem czasowym, wynikające z wizji rozwoju,
będące jej konkretyzacją. Cele te wyznaczają kierunek działania podmiotów życia
społecznego i gospodarczego gminy. Są to cele długookresowe, wskazujące działania, które
prowadzą do zwiększenia przyszłych możliwości i konkurencyjności Gminy Przemyśl.
Są one sformułowane ogólnie, jako cele funkcjonalne, tzn. wyrażające pożądane funkcje
(potrzeby), które winny zostać zrealizowane (zaspokojone) w określonym horyzoncie czasu
na przestrzeni lat 2016-2022.
Pomimo swej ogólności cele strategiczne są związane z konkretną rzeczywistością oraz
prognozą jej zmian w przyszłości. Są one sobie równe pod względem ważności i pilności,
a zatem ich uszeregowanie nie ma wpływu na kolejność realizacji.
Cele operacyjne stanowią rozwinięcie celów strategicznych, obejmują krótszy horyzont
czasowy. Realizacja celów operacyjnych stanowi podstawę do osiągnięcia celów
strategicznych.
Określenie celów strategicznych i operacyjnych służy wykorzystaniu szans i potencjału
Gminy Przemyśl w przezwyciężeniu słabych stron i zagrożeń dla jej zrównoważonego
rozwoju w perspektywie do 2020 roku.
71
OBSZAR 1
OBSZAR 1
GOSPODARKA
CEL
STRATEGICZNY 1:
Wszechstronne i trwałe wspieranie rozwoju gospodarczego
w oparciu o istniejący potencjał środowiska i mieszkańców
zapewniający odpowiednią liczbę miejsc pracy oraz efektywne
funkcjonowanie podmiotów gospodarczych.
CELE OPERACYJNE:
CEL OPERACYJNY
1.1.
Wspieranie przedsiębiorczości mieszkańców i firm.
CEL OPERACYJNY
1.2.
Wspieranie działań na rzecz wzrostu zatrudnienia.
CEL OPERACYJNY
1.3.
Budowa kanalizacji oraz wodociągów na terenie poszczególnych
sołectw należących do Gminy Przemyśl
CEL OPERACYJNY
1.4.
Ułatwienia dla inwestorów, stworzenie warunków zachęcających do
podejmowania działalności gospodarczej (ulgi w podatku lokalnym,
itp.)
CEL OPERACYJNY
1.5.
Przygotowanie i wdrożenie nowych planów zagospodarowania
przestrzennego
CEL OPERACYJNY
1.6.
Poprawa stanu dróg na terenie gminy celem zwiększenia poziomu
bezpieczeństwa i komfortu mieszkańców oraz przyjezdnych a także
poprawy jakości skomunikowania z ośrodkami miejsko – wiejskimi.
CEL OPERACYJNY
1.7.
Rozbudowa chodników oraz oświetlenia ulic na
poszczególnych sołectw należących do Gminy Przemyśl
terenie
Realizacja 1. celu strategicznego jest niezbędna dla ograniczania bezrobocia oraz wzrostu
poziomu zatrudnienia na terenie Gminy Przemyśl. Głównym zadaniem lokalnych władz
powinno być wspieranie lokalnej przedsiębiorczości oraz podejmowanie działań na rzecz
mieszkańców planujących rozpoczęcie działalności gospodarczej, zwłaszcza zakładających
małe firmy rodzinne.
Gmina Przemyśl dysponuje dużym potencjałem niewykorzystanej siły roboczej. Duża liczba
osób bezrobotnych chętnych do przekwalifikowania się i dobrze wykształconych, posiada
potrzebę skorzystania z usług doradczych, szkoleń i zasięgnięcia informacji związanych
z prowadzeniem działalności gospodarczej. W celu zaspokojenia ich potrzeb konieczna jest
organizacja bezpłatnych szkoleń, podnoszących ich kwalifikacje zawodowe. Równie ważny
jest dostęp do preferencyjnych kredytów i pożyczek na założenie działalności gospodarczej.
Do obniżenia poziomu bezrobocia na terenie Gminy Przemyśl może przyczynić się również
rozwój stref aktywności gospodarczej oraz promocja posiadanych terenów inwestycyjnych.
Kształtowanie i promowanie cech przedsiębiorczych wśród mieszkańców wymaga
72
zastosowania innowacyjnych i atrakcyjnych programów edukacyjnych ukierunkowanych na
przedsiębiorczość, języki obce oraz technologie informacyjne.
Korzyści dla Gminy Przemyśl z realizacji celów:
•
spadek poziomu bezrobocia na terenie Gminy Przemyśl,
•
podniesienie atrakcyjności inwestycyjnej gminy,
•
wzrost liczby miejsc pracy,
•
wzrost dochodów z tytułów podatków,
•
wzrost motywacji i zadowolenia mieszkańców.
Mierzalne rezultaty:
•
liczba podmiotów gospodarczych zarejestrowanych na 1000 mieszkańców,
•
liczba osób pracujących,
•
liczba przedsiębiorstw zakładanych przez osoby korzystające ze szkoleń,
•
liczba zorganizowanych szkoleń zawodowych,
•
liczba zaktywowanych bezrobotnych, którzy powrócili na rynek pracy,
•
ilość /wartość udzielonych pożyczek i poręczeń.
Rola Gminy Przemyśl w realizacji celów (organizacyjna, finansowa)
Władze gminy nie mają możliwości bezpośredniej walki z bezrobociem, ale powinny
podejmować odpowiednie działania zmierzające do wspierania lokalnej przedsiębiorczości.
Rola gminy w realizacji celu strategicznego sprowadza się do:
•
organizowania współpracy z różnymi instytucjami, w tym z powiatowym urzędem
pracy,
•
stymulowania szkoleń i przekwalifikowań,
•
aktywizacji społeczeństwa,
•
wprowadzenia ulg w podatkach dla przedsiębiorców,
•
sprawna obsługa petentów,
•
prowadzenia
działań
inspirujących,
stymulujących
i
wspierających
realizację
określonych zadań,
•
wpływania na stosowne podmioty decyzyjne i monitowaniu, aby zrealizowały one
zadania przypisane im z mocy prawa.
73
OBSZAR 2
OBSZAR 2
OCHRONA ŚRODOWISKA
CEL
STRATEGICZNY 2:
Wspieranie działań w zakresie ochrony środowiska.
CELE OPERACYJNE:
CEL OPERACYJNY
2.1.
Rozwój systemu segregacji odpadów.
CEL OPERACYJNY
2.2.
Rozbudowa systemu kanalizacji i budowa oczyszczalni ścieków.
CEL OPERACYJNY
2.3.
Wykorzystanie alternatywnych źródeł energii.
CEL OPERACYJNY
2.4.
Wspierania działań i projektów proekologicznych.
CEL OPERACYJNY
2.5.
Zachowanie czystości środowiska naturalnego.
CEL OPERACYJNY
2.6.
Modernizacja rowów melioracyjnych na terenie gminy
Realizacja 2. celu strategicznego ma za zadanie ochronę środowiska na terenie Gminy
Przemyśl. Dla realizacji celu strategicznego konieczne jest zachowanie czystości środowiska
naturalnego. Założeniem tego zadania są inwestycje sprzyjające ochronie środowiska, dzięki
którym nastąpi poprawa m.in. stanu zdrowia mieszkańców, możliwa będzie produkcja
zdrowej żywności, nastąpi poprawa czystości wód, powietrza i gleb. Działania te mogą być
zrealizowane nie tylko poprzez inwestycje proekologiczne, lecz także poprzez włączenie się
całej społeczności gminy w działania ukierunkowane na ochronę środowiska przyrodniczego.
Dlatego
ważnym
elementem
jest
kształtowanie
świadomości
ekologicznej
wśród
mieszkańców. Niezbędne jest stałe monitorowanie czystości i porządku, a także okresowe
badania stanu środowiska przyrodniczego w gminie. Niezwykle istotnym elementem
służącym budowaniu ładu ekologicznego jest zmiana świadomości mieszkańców. Należy
prowadzić ustawiczne działania o charakterze szkoleniowym i edukacyjnym, przyczyniające
się do wykreowania proekologicznych postaw ich zachowań.
Wymierne korzyści z realizacji celów:
•
wzrost wiedzy wśród mieszkańców nt. ochrony środowiska,
•
poprawa stanu środowiska naturalnego.
74
•
spadek emisji szkodliwych substancji do środowiska,
•
liczba mieszkańców zaangażowanych w działania proekologiczne,
•
liczba przedsięwzięć minimalizujących negatywny wpływ na środowisko.
Rola gminy w realizacji celów (organizacyjna, finansowa)
Gmina pełnić będzie rolę współinicjatora i współorganizatora działań przyczyniających się do
realizacji 2. celu strategicznego.
OBSZAR 3
OBSZAR 3
TURYSTYKA I SPORT
CEL
STRATEGICZNY 3:
Poprawa atrakcyjności turystycznej gminy poprzez racjonalne
wykorzystanie walorów środowiska kulturowego i przyrodniczego
oraz położenia geograficznego dla rozwoju turystyki.
CELE OPERACYJNE:
CEL OPERACYJNY
3.1.
Rozwój i poprawa jakości bazy turystycznej i rekreacyjnej.
CEL OPERACYJNY
3.2.
Kształtowanie i ochrona wartości krajobrazowych oraz lepsze
wykorzystanie walorów turystycznych w promocji gminy.
CEL OPERACYJNY
3.3.
Organizacja imprez kulturalnych wyróżniających Gminę Przemyśl
oraz budujących markę i wizerunek gminy.
CEL OPERACYJNY
3.4.
Udział Gminy Przemyśl
wydarzeniach kulturalnych.
CEL OPERACYJNY
3.5.
Budowa infrastruktury kultury, sportowej i rekreacyjnej.
CEL OPERACYJNY
3.6.
Stworzenie ram dla profesjonalnych akcji promocyjnych
wskazujących Gminę Przemyśl, jako atrakcyjne miejsce do
osiedlenia się bądź spędzania wolnego czasu przez mieszkańców
województwa podkarpackiego i reszty kraju.
w
regionalnych
i ogólnopolskich
Powyższy cel strategiczny zorientowany jest na wzmocnienie potencjału turystycznego
Gminy Przemyśl poprzez efektywne wykorzystanie jej walorów turystycznych.
Gmina Przemyśl dysponuje korzystnymi walorami naturalnymi, na bazie których może
rozwijać funkcję turystyczno - rekreacyjną na swoim terenie. Dobre położenie nieopodal
przejścia granicznego
z Ukrainą powinno ułatwić promocję turystyczną. Gmina, chcąc
rozwijać turystykę, musi jednak zadbać o poprawę swojej atrakcyjności i estetykę. Całość
75
wspieranych działań przyczyni się do wzrostu atrakcyjności turystycznej gminy oraz
powstawania i rozwoju infrastruktury noclegowej.
O atrakcyjności gminy decyduje również przestrzeń publiczna, jaką oferuje swoim
mieszkańcom i turystom, stąd istotnym elementem będzie wykorzystanie i ochrona zabytków
gminy oraz kształtowanie i ochrona wartości krajobrazowych.
Turystyka kulturalna i rekreacja są dwoma dominującymi formami turystyki, dlatego też
inwestycje w kulturę i rekreację stanowią czynnik rozwoju turystyki na terenie gminy. Imprezy
kulturalne i sportowe zachęcają mieszkańców do aktywnego uczestnictwa w życiu
społecznym gminy i podnoszą jego atrakcyjność. W celu pozyskania turystów niezbędne jest
przygotowanie profesjonalnej i wiarygodnej oferty promocyjnej.
•
poprawa infrastruktury turystycznej,
•
lepszy dostęp do obiektów sportowych,
•
podniesienie jakości realizacji przedsięwzięć kulturalnych,
•
zwiększenie działalności pozalekcyjnej w szkołach, organizowanej przez kluby
sportowe, rady rodziców i inne,
•
zwiększenie sportowo - rekreacyjnej działalności wśród lokalnej społeczności,
•
zwiększenie aktywności rekreacyjnej i poprawa zdrowotności mieszkańców,
•
zagospodarowanie czasu wolnego dzieci i młodzieży.
•
liczba powstałych produktów turystycznych,
•
liczba zrealizowanych przedsięwzięć kulturalnych,
•
liczba korzystających ze szlaków turystycznych,
•
liczba turystów odwiedzających gminę,
•
liczba przedsiębiorstw działających w sektorze turystyki,
•
liczba wybudowanych / zmodernizowanych obiektów rekreacyjnych.
realizacji 3. celu strategicznego. Ponadto władze gminy odpowiedzialne będą za organizację
promocji potencjału kulturalno – turystycznego gminy.
76
OBSZAR 4
OBSZAR 4
ROLNICTWO
CEL
STRATEGICZNY 4:
Wspieranie rolnictwa oraz działań w zakresie ekoprodukcji.
CELE OPERACYJNE:
CEL OPERACYJNY
4.1.
Wspieranie produkcji rolniczej oraz rozwoju małych gospodarstwa
rolnych.
CEL OPERACYJNY
4.2.
Rozwój ekoprodukcji rolniczej.
CEL OPERACYJNY
4.3.
Wspieranie integracji środowiska wiejskiego w wymiarze społecznokulturowym.
CEL OPERACYJNY
4.4.
Wspieranie
rozwoju
i agroturystycznych.
CEL OPERACYJNY
4.5.
Wspieranie rozwoju sieci skupu i sprzedaży płodów rolnych
nowoczesnych
gospodarstw
rolnych
Realizacja 4. celu strategicznego ma za zadanie wsparcie rozwoju rolnictwa oraz działań
w zakresie ochrony przeciwpowodziowej, co wpłynie na poprawę warunków życia
i bezpieczeństwo mieszkańców gminy.
Nie bez znaczenia jest wsparcie dla działalności pozarolniczej, w tym głównie agroturystyki,
jako dodatkowego źródła dochodów dla mieszkańców terenów rolniczych.
Dla realizacji celu strategicznego konieczne jest również zachowanie czystości środowiska
naturalnego. Założeniem tego zadania są inwestycje sprzyjające ochronie środowiska, dzięki
którym nastąpi poprawa m.in. stanu zdrowia mieszkańców, możliwa będzie produkcja
zdrowej żywności, nastąpi poprawa czystości wód, powietrza i gleb. Działania te mogą być
zrealizowane nie tylko poprzez inwestycje proekologiczne, lecz także poprzez włączenie się
całej społeczności gminy w działania ukierunkowane na ochronę środowiska przyrodniczego.
Dlatego
ważnym
elementem
jest
kształtowanie
świadomości
ekologicznej
wśród
mieszkańców. Niezbędne jest stałe monitorowanie czystości i porządku, a także okresowe
badania stanu środowiska przyrodniczego w gminie.
77
•
wsparcie rozwoju obszarów wiejskich,
•
wsparcie integracji środowiska wiejskiego,
•
powstanie nowoczesnych gospodarstw rolnych i agroturystycznych,
•
poprawa stanu środowiska naturalnego.
•
przychody z produkcji rolniczej,
•
przychody z agroturystyki,
•
długość uregulowanych cieków wodnych,
•
liczba mieszkańców zaangażowanych w działania proekologiczne,
•
liczba przedsięwzięć minimalizujących negatywny wpływ na środowisko.
realizacji 4. celu strategicznego.
78
OBSZAR 5
OBSZAR 5
ROZWÓJ KAPITAŁU LUDZKIEGO
CEL
STRATEGICZNY 5:
Zaspokojenie potrzeb mieszkańców w zakresie usług społecznych,
obejmujących sferę kulturalną, edukacyjną, rekreacyjną, sportową,
zdrowotną oraz pomoc społeczną.
CELE OPERACYJNE:
CEL OPERACYJNY
5.1.
Zapewnienie wysokiego poziomu szkolnictwa.
CEL OPERACYJNY
5.2.
Poprawa stanu technicznego obiektów użyteczności publicznej,
służących zaspokajaniu potrzeb społecznych mieszkańców gminy.
CEL OPERACYJNY
5.3.
Elastyczne i systematyczne rozszerzanie oferty edukacyjnej.
CEL OPERACYJNY
5.4.
Dostosowanie obiektów dla osób niepełnosprawnych.
CEL OPERACYJNY
5.5.
Rozwój oferty kulturalnej, sportowej i rekreacyjnej oraz odpowiedniej
infrastruktury.
CEL OPERACYJNY
5.6.
Skierowanie aktywności młodych ludzi na działania konstruktywne
oraz zagospodarowanie ich czasu wolnego.
CEL OPERACYJNY
5.7.
Zapewnienie bezpieczeństwa mieszkańcom.
CEL OPERACYJNY
5.8.
Zapewnienie dostępności podstawowej opieki zdrowotnej poprzez
utworzenie ośrodków ochrony zdrowia.
CEL OPERACYJNY
5.9.
Zwiększenie skuteczności edukacji zdrowotnej mieszkańców.
CEL OPERACYJNY
5.10.
Poprawa warunków zdrowotnych mieszkańców
jakości usług w jednostkach ochrony zdrowia.
CEL OPERACYJNY
5.11.
Rozwijanie nowych form pomocy społecznej.
CEL OPERACYJNY
5.12.
Zwiększenie dostępności żłobków i przedszkoli.
CEL OPERACYJNY
5.13.
Wspieranie działań organizacji pozarządowych.
poprzez wzrost
Realizacja 5. celu strategicznego ma za zadnie kompleksowe zaspokojenie potrzeb
mieszkańców w zakresie szeroko rozumianych usług społecznych, obejmujących sferę
kulturalną, edukacyjną, rekreacyjną, sportową, zdrowotną oraz pomoc społeczną. Realizacja
79
powyższych celów operacyjnych wpłynie bezpośrednio, na jakość życia mieszkańców Gminy
Przemyśl.
Bardzo ważne jest dostosowanie obiektów służących zaspokajaniu potrzeb społecznych
mieszkańców do ich potrzeb, tak aby gwarantowały bezpieczeństwo oraz były w pełni
dostępne, również dla osób starszych i niepełnosprawnych.
Aby w pełni zrealizować założenia celu konieczne jest zapewnienie wysokiego poziomu
szkolnictwa. Obecne zapotrzebowanie rynku pracy wymaga kształcenia wśród uczniów
nowych umiejętności, tak aby były w pełni dostosowane do wymogów rynku pracy. Programy
szkolne powinny być tak skonstruowane, aby umożliwiały praktyczne wykorzystanie zdobytej
wiedzy. Dla zwiększenia szans edukacyjnych miejscowej młodzieży potrzebne jest
systematyczne doposażenie szkół w niezbędne pomoce dydaktyczne, stałe modernizowanie
posiadanego sprzętu komputerowego oraz zwiększanie dostępności do Internetu. Potrzebne
też jest utworzenie odpowiednich kierunków, tak, aby po ukończeniu szkoły absolwenci mogli
znaleźć prace, nie zaś zasilać rzesze osób bezrobotnych.
Ważnym elementem w życiu społeczności jest upowszechnianie kultury, dlatego duży nacisk
powinien być skierowany na rozwój placówek kulturalnych, które bezpośrednio wpływają na
wewnętrzną integrację mieszkańców. Należy. Bardzo istotna jest również organizacja
cyklicznych imprez kulturalnych, przyczyniających się również do promocji Gminy Przemyśl.
Koniecznym jest także skierowanie aktywności młodych ludzi na działania konstruktywne
oraz zagospodarowanie ich czasu wolnego. Młodzież chciałaby żyć w gminie, w której
odbywa się wiele wydarzeń kulturalnych i sportowych oraz można aktywnie spędzać czas
wolny.
Bardzo ważnym zadaniem jest podjęcie wszelkich niezbędnych działań, które będą wpływały
na poprawę dostępności do usług medycznych rozumianych, jako równy dostęp do
świadczeń zdrowotnych we wszystkich jej obszarach (profilaktyce, leczeniu, rehabilitacji).
Bezpośredni wpływ na poziom życia mieszkańców ma jakość usług medycznych, których
wyznacznikiem
jest
odpowiednie
zaplecze
techniczne
oraz
fachowość
personelu
medycznego.
Aby zaspokoić główne potrzeby mieszkańców w zakresie ochrony zdrowia równie ważne jest
zwiększenie skuteczności edukacji zdrowotnej mieszkańców. Edukacja zdrowotna jest
najważniejszym elementem promocji zdrowia. Jest to proces umożliwiający ludziom
zwiększenie kontroli nad własnym zdrowiem, utrzymanie jego dobrego poziomu lub jego
poprawę. Edukacja zdrowotna nie skupia się na grupach ludności zagrożonej określonymi
chorobami, ale mobilizuje całe społeczeństwo do aktywnego uczestnictwa w działaniach
80
podejmowanych na rzecz zdrowia. Kwestią, na jaką powinno się zwrócić uwagę powinno
być promowanie wśród mieszkańców zdrowego sposobu życia.
Kolejnym ważnym krokiem jest zapewnienie warunków do rehabilitacji osób starszych
i niepełnosprawnych oraz zapewnienie im warunków do aktywnego spędzania czasu.
Działania te wpłyną ma poprawę stanu zdrowia oraz poprawę samopoczucia ludzi
niepełnosprawnych.
Ważne jest także, aby Gmina organizowała programy badań profilaktycznych skierowanych
do mieszkańców z grup podwyższonego ryzyka. W celu dopasowania oferty takich badań do
potrzeb oraz skali występowania poszczególnych schorzeń, niezbędne jest dalsze
systematyczne analizowanie stanu zdrowia mieszkańców gminy.
Zapewnienie bezpieczeństwa mieszkańcom jest jednym z najważniejszych zadań, przed
jakimi stają jednostki samorządu terytorialnego.
Władze gminy oraz inne podmioty
odpowiedzialnie za stan bezpieczeństwa będą działać w ramach programu gminnego
systemu bezpieczeństwa, co zapewni odczuwalną poprawę stanu bezpieczeństwa w Gminie
Przemyśl. Jednym z ważniejszych zadań gminy powinno być skuteczne przeciwdziałanie
zjawiskom wykluczenia społecznego i marginalizacji poszczególnych osób czy grup
społecznych. Do podstawowych zjawisk mających wpływ na powstanie marginalizacji należy
bezrobocie i ubóstwo. Uniemożliwiają one zaspokajanie podstawowych potrzeb człowieka
i są głównym powodem pojawiania się patologii społecznych. Istotne znaczenie będzie mieć
przede
wszystkim
aktywizowanie
grup
społecznych
zagrożonych
marginalizacją.
Podejmowane będą działania informacyjne i profilaktyczne, programy informacyjnointegracyjne dla różnych grup społecznych oraz projekty wspierające tworzenie miejsc pracy,
w szczególności dla osób długotrwale bezrobotnych, co przyczyni się do zwiększenia
efektywności systemu pomocy społecznej.
W celu tworzenia społeczeństwa obywatelskiego ważne jest nadanie inicjatywom
obywatelskim, z udziałem sektora organizacji pozarządowych, odpowiedniego znaczenia,
a tym samym tworzenie warunków do dialogu obywatelskiego kształtującego różnorodne
formy partycypacji społecznej. Wspierane będą inicjatywy obywatelskie w zakresie
działalności pożytku publicznego oraz wolontariatu. Główny nacisk zostanie położony na
budowaniu partnerskich relacji pomiędzy władzą lokalną i organizacjami pozarządowymi
w realizacji zadań publicznych.
81
•
efektywniejsze wykorzystanie posiadanej bazy dydaktycznej,
•
poprawa komfortu nauki,
•
podniesienia poziomu nauczania w placówkach oświatowych zlokalizowanych na
terenie gminy,
•
dostęp do różnorodnej oferty edukacyjnej,
•
zwiększenie aktywności społecznej mieszkańców gminy,
•
poprawa wizerunku gminy,
•
redukcja strat wywołanych zjawiskiem wandalizmu,
•
zmniejszenie przestępczości,
•
zmniejszenie liczby ludności dotkniętej zjawiskami patologii społecznej,
•
wzrost bezpieczeństwa w gminie,
•
wzrost zadowolenia mieszkańców,
•
włączenie osób niepełnosprawnych w życie społeczności,
•
poprawa stanu zdrowia mieszkańców,
•
wzrost postaw prozdrowotnych,
•
wzrost zaufania do służby zdrowia i poczucia bezpieczeństwa wśród pacjentów,
•
równy dostęp do świadczeń zdrowotnych,
•
liczba zmodernizowanych placówek oświatowych,
•
liczba wybudowanych obiektów infrastruktury szkolno – sportowej,
•
liczba nauczycieli, którzy podnieśli swoje kwalifikacje,
•
liczba imprez kulturalnych odbywających się w mieście,
•
liczba uczestników imprez kulturalnych,
•
liczba przeprowadzonych działań aktywizujących mieszkańców,
•
liczba realizowanych programów mających na celu poprawę bezpieczeństwa,
•
liczba działających systemów monitoringu,
•
liczba interwencji na terenie gminy,
•
liczba interwencji na terenie gminy z udziałem nieletnich,
•
liczba rodzin korzystających z pomocy społecznej,
•
liczba korzystających z usług medycznych,
•
liczba prowadzonych akcji profilaktycznych,
•
liczba osób korzystających z programów profilaktyczno – leczniczych,
•
nakłady na poprawę stanu i wyposażenia placówek,
82
Gmina, jako właściciel infrastruktury technicznej pełnić będzie główną rolę w realizacji 5. celu
strategicznego. Będzie pełnić funkcje inicjatora oraz inwestora, jeśli chodzi o zadania
z zakresu edukacji i pomocy społecznej.
Realizując zadania z zakresu kultury i zdrowia, Gmina pełnić będzie rolę współinicjatora
i współorganizatora działań przyczyniających się do realizacji celu. Ponadto zadaniem władz
gminy będzie współpraca przy realizacji określonych zadań ze stosownymi podmiotami.
Rola Gminy przy realizacji celów związanych ze zdrowiem i rehabilitacją będzie
koncentrowała się na:
•
prowadzeniu
działań
inspirujących,
stymulujących
i
wspierających
realizację
powyższych zadań,
•
wpływaniu na stosowne podmioty i monitowaniu ich, aby zrealizowały one zadania
przypisane im z mocy prawa.
83
POWIĄZANIE CELÓW STRATEGICZNYCH Z CELAMI
DOKUMENTÓW STRATEGICZNYCH OKREŚLAJĄCYCH ROZWÓJ
GMINY PRZEMYŚL, REGIONU I KRAJU
Matryca logiczna powiązania dokumentów strategicznych
z celami strategicznymi „Strategii Rozwoju Gminy
Przemyśl na lata 2016-2022”
Lp.
Nazwa dokumentu
1.
Strategia Rozwoju
Kraju 2020
2.
Polska 2030.
Trzecia fala
nowoczesności.
Długookresowa
Strategia Rozwoju
Kraju
(projekt)
3.
Koncepcja Polityki
Przestrzennego
Zagospodarowania
Kraju
4.
Krajowa Strategia
Rozwoju
Regionalnego
2010-2020:
REGIONY, MIASTA,
OBSZARY WIEJSKIE
Główne cele
Wzmocnienie gospodarczych,
społecznych
i instytucjonalnych
potencjałów zapewniających
szybszy i zrównoważony
rozwój kraju oraz poprawę
życia ludności.
Poprawa jakości życia
Polaków, wzrost produktu
krajowego brutto na
mieszkańca, zwiększenie
spójności społecznej
i zmniejszenie
nierównomierności
o charakterze terytorialnym,
skok cywilizacyjny
społeczeństwa oraz skok
innowacyjności gospodarki
w stosunku do innych krajów.
Tworzenie estetycznej
i uporządkowanej przestrzeni
zgodnie z zasadami ładu
przestrzennego, respektującą
zróżnicowane kulturowo
i historycznie tradycje
architektoniczne oraz
w możliwie jak największym
stopniu zachowującą walory
naturalnego krajobrazu
przyrodniczego
Cel nowej polityki regionalnej:
Efektywne wykorzystanie
przez regiony specyficznych
terytorialnie potencjałów
rozwojowych dla osiągania
celów rozwoju kraju –
wzrostu, zatrudnienia
i spójności terytorialnej
w horyzoncie
długookresowym.
CELE
STRATEGICZNE
1
2
3
4
5
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
84
Lp.
5.
6.
7.
8.
Nazwa dokumentu
Strategia Rozwoju
Społeczno –
Gospodarczego
Polski Wschodniej do
roku 2020
PO Infrastruktura
i Środowisko
Krajowy Plan
Strategiczny Rozwoju
Obszarów Wiejskich
na lata 2014-2020
Program Rozwoju
Obszarów Wiejskich
na lata 2014-2020
Główne cele
Wzrost poziomu spójności
gospodarczej, społecznej
i terytorialnej całej Polski
Wschodniej i każdego z jej
województw w rozszerzonej
Unii Europejskiej
z uwzględnieniem zasady
trwałego i zrównoważonego
rozwoju.
Budowa i modernizacja
infrastruktury technicznej
i społecznej, mającej
podstawowe znaczenie dla
wzrostu konkurencyjności
Polski
Wzrost konkurencyjności
polskich regionów
i przeciwdziałanie ich
marginalizacji społecznej,
gospodarczej i przestrzennej.
Wzmocnienie ekonomiczne
gospodarstw rolnych i wzrost
konkurencyjności sektora
rolno-spożywczego oraz
zapewnienie instrumentów na
rzecz różnicowania
działalności gospodarczej w
kierunku pozyskania
i stworzenia alternatywnych
źródeł dochodów
mieszkańców wsi.
Cel 1: Poprawa
konkurencyjności
gospodarstw rolnych poprzez
ich restrukturyzację,
Cel 2: Poprawa stanu
środowiska oraz krajobrazu
poprzez racjonalną
gospodarkę ziemią,
Cel 3: Poprawa warunków
życia ludności wiejskiej
i promocja dywersyfikacji
CELE
STRATEGICZNE
1
2
3
+
+
+
4
5
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
85
Lp.
Nazwa dokumentu
9.
PO
Wiedza Edukacja
Rozwój
10.
PO Innowacyjna
Gospodarka
11.
12.
PO Europejskiej
Współpracy
Terytorialnej
Strategia
Długofalowego
Rozwoju Sektora
Mieszkaniowego
2005- 2025
Główne cele
Umożliwienie pełnego
wykorzystania potencjału
zasobów ludzkich, poprzez
wzrost zatrudnienia
i potencjału adaptacyjnego
przedsiębiorstw i ich
pracowników, podniesienie
poziomu wykształcenia
społeczeństwa, zmniejszenie
obszarów wykluczenia
społecznego oraz wsparcie
dla budowy struktur
administracyjnych państwa.
Rozwój polskiej gospodarki
w oparciu o innowacyjne
przedsiębiorstwa
Rozwijanie wspólnych
inicjatyw lokalnych
i regionalnych
Integracja terytorialna Unii
Europejskiej poprzez
wspieranie dostępności,
zrównoważonego rozwoju
obszarów miejskich,
innowacyjność i ochronę
środowiska naturalnego
Wymiana doświadczeń
i najlepszych praktyk
w zakresie m.in. wspierania
innowacyjności i gospodarki
opartej na wiedzy oraz
ochrony środowiska.
Harmonizacja rozwoju rynku
mieszkaniowego i rynku pracy
pod kątem zapewnienia
spójności społecznej,
gospodarczej i przestrzennej
w ujęciu regionalnym
i krajowym
Maksymalne zbliżenie
poziomu zaspokojenia
potrzeb mieszkaniowych
obywateli do obecnego
poziomu średniej całej UE
w okresie do 2025
CELE
STRATEGICZNE
1
2
+
+
3
+
+
5
+
+
+
4
+
+
+
+
+
+
+
+
86
Lp.
13.
Nazwa dokumentu
Strategia Wdrażania
w Polsce
Zintegrowanej Polityki
Produktowej
14.
Polityka Ekologiczna
Państwa 2009-2012
z perspektywą do
2016r.
15.
Polityka Leśna
Państwa
16.
Strategia Gospodarki
Wodnej (do 2020r.)
17.
Krajowa Strategia
Ochrony
i Umiarkowanego
Użytkowania
Różnorodności
Biologicznej
18.
Narodowa Strategia
Rozwoju Kultury
2004- 2020
Główne cele
Poprawa warunków
rynkowych dla produktów
przyjaznych środowisku.
Wzmocnienie pozycji
konkurencyjnej
przedsiębiorstw oraz całych
gałęzi przemysłowych Unii
Europejskiej poprzez udział
produktów przyjaznych
środowisku w tworzeniu
nowego rynku
Stosowanie tzw. dobrych
praktyk gospodarowania
i systemów zarządzania
środowiskowego, które
pozwalają kojarzyć efekty
gospodarcze z efektami
ekologicznymi.
Współpraca z nadleśnictwami
i wzajemna partycypacja
w procesach planistycznych
(plany urządzenia lasów,
plany przestrzennego
zagospodarowania gmin,
plany ochrony parków
narodowych, rezerwatów
przyrody i parków
krajobrazowych),
Zaspokojenie uzasadnionych
potrzeb wodnych ludności
i gospodarki przy
poszanowaniu zasad
zrównoważonego
użytkowania wód
Zachowanie całego
rodzimego bogactwa
przyrodniczego oraz
zapewnienie trwałości
i możliwości rozwoju
wszystkich poziomów jego
organizacji
Zachowanie dziedzictwa
kulturowego i aktywna
ochrona zabytków,
CELE
STRATEGICZNE
1
2
3
4
5
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
87
Lp.
19.
Nazwa dokumentu
Strategia Rozwoju
Sportu (do 2016 r.)
20.
Regionalny Program
Operacyjny
Województwa
Podkarpackiego na
lata 2014-2020
21.
Strategia Rozwoju
Województwa
Podkarpackiego
22.
Lokalna Strategia
Rozwoju
Główne cele
Zmniejszenie luki
cywilizacyjnej poprzez
modernizację i rozbudowę
infrastruktury kultury
Popularyzacja sportu dla
wszystkich
Rozwój infrastruktury
sportowo – rekreacyjnej.
Poprawa warunków
sprzyjających budowie
konkurencyjnej i generującej
nowe miejsca pracy
regionalnej gospodarki.
Podniesienie krajowej
i międzynarodowej
konkurencyjności gospodarki
regionu poprzez wzrost jej
innowacyjności, a tym samym
efektywności, która stworzy
warunki do zwiększenia
zatrudnienia oraz wzrostu
dochodów i poziomu życia
ludności
Rozwój turystyki bazującej na
walorach przyrodniczych
i kulturowych regionu
Różnicowanie działalności
gospodarczej obszaru
w oparciu o produkty lokalne
i rzemiosło;
Zachowanie dziedzictwa
przyrodniczego obszaru;
Rozwój potencjału ludzkiego
obszaru.
CELE
STRATEGICZNE
1
2
3
4
5
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
88
CELE INWESTYCYJNE GMINY PRZEMYŚL
NA LATA 2016-2022
Lp.
1.
2.
Nazwa Inwestycji
Termomodernizacja
w budynkach
użyteczności publicznej
Rozbudowa i budowa
budynków użyteczności
publicznej
3a
Wymiana źródeł ciepła
na bardziej ekologiczne
w użyteczności
publicznej
3b
Miejsce realizacji inwestycji
Nehrybka – szkoła
ocieplenie i wymiana okien
Krówniki – szkoła
ocieplenie
Łętownia – szkoła
ocieplenie
Ujkowice – szkoła
ocieplenie
Hermanowice – szkoła
2 budynki ocieplenie
Witoszyńce – świetlica
Nehrybka – świetlica
Wapowce – świetlica
Stanisławczyk – świetlica
Ostrów – sala gimnastyczna
przy szkole
Ujkowice - sala gimnastyczna
przy szkole
Nehrybka - sala gimnastyczna
przy szkole
Krówniki - sala gimnastyczna
przy szkole
Świetlice:
Wapowce
Łętownia
Ostrów
Kuńkowce (GCI)
Pikulice
Witoszyńce
Rożubowice
Malhowice
Hermanowice
Krówniki
Szkoły:
Nehrybka
Łętownia
Ujkowice
Ostrów
Hermanowice
Okres realizacji
inwestycji
2016-2020
2017
2017
2018
2019
2017-2020
2017-2020
2017-2020
89
4.
Modernizacja instalacji
elektrycznych
w budynkach
użyteczności publicznej
Nehrybka - szkoła
-
Ostrów - szkoła
-
Ujkowice - szkoła
-
Hermanowice - szkoła
-
Łętownia - szkoła
-
Grochowce - szkoła
-
Krówniki – kolektory
na budynku szkoły
Ujkowice – kolektory
na budynku szkoły
Łętownia - kolektory
na budynku szkoły
Nehrybka - kolektory
na budynku szkoły
2017-2020
5.
Montaż instalacji
wykorzystujących
odnawialne źródła
energii w celu
ograniczenia zużycia
energii pochodzącej ze
źródeł kopalnych
6.
Modernizacja oświetlenia
ulicznego na
energooszczędne
800 punktów oświetleniowych
w miejscowościach
Modernizacja,
przebudowa i rozbudowa
nawierzchni dróg
publicznych i
wewnętrznych, ulic
i chodników
dr wewnętrzna - Ostrów dz. nr
149/243, 756/21, 136/2, 769/3,
699/2, cz. 696/3
dr gminna Ostrów - Kuńkowce Nr
116466R (dz. nr 158/18)
708
706/1, 706/2, 722
723
dr wewnętrzna – Ostrów dz. nr
149/312, 149/69
dr wewnętrzna – Ostrów dz. nr
137/13
dr wewnętrzna – Krówniki dz. nr
868, 870, 871
dr gminna Nehrybka – Pikulice Nr
116462R (dz. nr 189/5, 682/5)
dr wewnętrzna – Nehrybka dz. nr
213
dr wewnętrzna – Kuńkowce dz. nr
394/1, 183/6, 388
34/11, 34/18, 394/2
7.
2016-2018
Gminy Przemyśl
2016-2019
2016-2019
2016-2019
2016-2019
2016-2019
2016-2019
2016-2019
2016-2019
2016-2019
2016-2019
2016-2019
2016-2019
90
385/2, 357/1
dr wewnętrzna – Łętownia dz. nr
344, 343, 179/6
Pozostałe miejscowości objęte
inwestycją: Ostrów, Kuńkowce,
Wapowce, Ujkowice, Łętownia,
Krówniki, Nehrybka, Pikulice,
Grochowce, Witoszyńce,
Hermanowice, Stanisławczyk,
Rożubowice, Łuczyce
8.
Budowa infrastruktury
rowerowej
9.
Budowa i rozbudowa
istniejącej sieci
wodociągowej
10.
Budowa i rozbudowa
istniejącej sieci
kanalizacyjnej
11.
Planowanie przestrzenne
Ścieżka rowerowa w Ostrowie
(od boiska do oczek wodnych)
2016-2019
2016-2019
2016-2019
2019-2020
Nehrybka
2016
Bełwin
2017
Łętownia
2017
2017
Wapowce
Ujkowice
2017
Grochowce
2018
Ostrów
2016
Kuńkowce
2016-2019
Łuczyce
2016-2020
Stanisławczyk
2016-2020
Malhowice
2016-2020
Hermanowice
2016-2020
Krówniki
2016-2020
2019-2020
Witoszyńce
2019-2020
Bełwin
Łętownia
2019-2020
Wapowce
2019-2020
Ujkowice
2019-2020
Rożubowice
2019-2020
Ostrów
2016-2020
Zmiana Studium Uwarunkowań i Kierunków
Zagospodarowania Przestrzennego
Projektowane Miejscowe Plany Zagospodarowania
Przestrzennego
91
IX.
Zgodność Strategii z
aktami prawnymi i dokumentami
strategicznymi na poziomie lokalnym, regionalnym i krajowym
Międzynarodowe dokumenty strategiczne:
Agenda 21
Agenda 21 jest programem działań uchwalonym w czerwcu 1992 roku podczas Konferencji
Narodów Zjednoczonych w Rio de Janeiro na tzw. Szczycie Ziemi. Dokument określa ramy
współpracy działań w skali globalnej w kwestii ochrony i kształtowania środowiska, zwracając
przede wszystkim uwagę na ochronę zasobów naturalnych oraz zrównoważony rozwój.
Agenda 21 składa się z czterech części, poruszających następujące kwestie:
•
zagadnienia społeczne i ekonomiczne,
•
gospodarowanie zasobami naturalnymi Ziemi,
•
wzmocnienie roli głównych grup społecznych,
•
środki wdrażania zaleceń.
W grudniu 1992 roku została powołana Komisja Zrównoważonego Rozwoju, której zadaniem
jest monitorowanie przestrzegania postanowień programu.
Europa 2020 – Strategia na rzecz inteligentnego i zrównoważonego rozwoju
sprzyjającego włączeniu społecznemu
Europa 2020 – Strategia na rzecz inteligentnego i zrównoważonego rozwoju sprzyjającego
włączeniu społecznemu jest długookresową strategią rozwoju społeczno-gospodarczego Unii
Europejskiej w latach 2010-2020. Dokument zastąpił realizowaną do 2000 roku Strategie
Lizbońską. Celem nowej strategii jest współpraca państwa członkowskich na rzecz
wychodzenia z kryzysu, wdrażania reform, które pozwolą na zmaganie się z problemem
globalizacji
współczesnego
świata,
starzenia
się
społeczeństwa
oraz
racjonalnie
wykorzystanie zasobów naturalnych.
Realizacja strategii wymaga skupienia się na trzech priorytetach:
•
wzrost inteligentny, czyli rozwój opierający się na wiedzy i innowacjach.
•
wzrost zrównoważony, czyli transformacja w kierunku gospodarki niskoemisyjnej,
efektywnie korzystającej z jej zasobów i konkurencyjności,
•
wzrost
sprzyjający
włączeniu
społecznemu,
czyli
wspieranie
gospodarki
charakteryzującej się wysokim poziomem zatrudnienia i zapewniającej spójność
gospodarczą, społeczną i terytorialną.
Strategia koncentruje się na pięciu dalekosiężnych celach w dziedzinie edukacji,
zatrudnienia, innowacyjności, klimatu i energii oraz w zakresie walki z ubóstwem.
92
Krajowe dokumenty strategiczne:
Długookresowa Strategia Rozwoju Kraju – Polska 2030. Trzecia fala nowoczesności
Długookresowa Strategia Rozwoju Kraju – Polska 2030. Trzecia fala nowoczesności - jest,
zgodnie z przepisami ustawy o zasadach prowadzenia polityki rozwoju z dnia 6 grudnia 2006
roku (art. 9 ust 1) dokumentem określającym główne trendy, wyzwania i scenariusze rozwoju
społeczno-gospodarczego kraju oraz kierunki przestrzennego zagospodarowania kraju,
z uwzględnieniem zasady zrównoważonego rozwoju, obejmującym okres co najmniej 15 lat.
Dokument został wydany 11 stycznia 2013 roku i opiera się na opublikowanym w 2009 roku
Raporcie 2030 – Wyzwania Rozwojowe i jest uzupełniony o kwestie trwającego w Europie
kryzysu finansowego i spowolnienia gospodarczego. Głównym celem dokumentu jest
wytyczenie i charakterystyka działań skierowanych ku poprawie jakości życia Polaków
i rozwoju Polski na tle Unii Europejskiej. Założeniem strategii jest przezwyciężenie kryzysu
finansowego w możliwie najkrótszym czasie oraz uniknięcie sytuacji, w której rozwój
gospodarczy kraju byłby wolniejszy niż w poprzedniej dekadzie.
Strategia Rozwoju Kraju 2020
Strategia Rozwoju Kraju 2020 jest główną strategią rozwojową kraju obejmującą średni
horyzont czasowy. Wskazuje najważniejsze zadania państwa, których realizacja przyczyni
się do szybszego i bardziej zrównoważonego rozwoju kraju i poprawy jakości życia ludności
poprzez wzmocnienie potencjałów gospodarczych, instytucjonalnych i społecznych. Główne
działania będą koncentrować się na trzech strategicznych obszarach: sprawne i efektywne
państwo, konkurencyjna gospodarka oraz spójność społeczna i gospodarcza.
Koncepcja Przestrzennego Zagospodarowania Kraju 2030
Koncepcja Przestrzennego Zagospodarowania Kraju jest najważniejszym dokumentem
strategicznym w kwestii zagospodarowania przestrzennego kraju. Został on stworzony
w celu zapewnienia efektywnego wykorzystania przestrzeni kraju. Dokument zawiera cele
i kierunki działań służące takiemu planowaniu przestrzennemu, które pozwoli na wzrost
społeczno-gospodarczy państwa. Wymienione cele to:
1.
Podwyższenie konkurencyjności głównych ośrodków miejskich Polski w przestrzeni
europejskiej poprzez ich integrację funkcjonalną przy zachowaniu policentrycznej
struktury systemu osadniczego sprzyjającej spójności.
2.
Poprawa spójności wewnętrznej i terytorialne równoważenie rozwoju kraju poprzez
promowanie integracji funkcjonalnej, tworzenie warunków dla rozprzestrzeniania się
czynników rozwoju, wielofunkcyjny rozwój obszarów wiejskich oraz wykorzystanie
potencjału wewnętrznego wszystkich terytoriów.
93
3.
Poprawa dostępności terytorialnej kraju w różnych skalach przestrzennych poprzez
rozwijanie infrastruktury transportowej i telekomunikacyjnej.
4.
Kształtowanie struktur przestrzennych wspierających osiągnięcie i utrzymanie wysokiej
jakości środowiska przyrodniczego i walorów krajobrazowych Polski.
5.
Zwiększanie odporności struktury przestrzennej kraju na zagrożenia naturalne i utraty
bezpieczeństwa
energetycznego
oraz
kształtowanie
struktur
przestrzennych
wspierających zdolności obronne państwa.
6.
Przywrócenie i utrwalenie ładu przestrzennego.
Umowa Partnerstwa – Programowanie perspektywy finansowej 2014-2020
Umowa Partnerstwa jest dokumentem określającym strategię interwencji funduszy
europejskich w Polsce w latach 2014-2020 trzech polityk unijnych: Polityki Spójności,
Wspólnej Polityki Rolnej oraz Wspólnej Polityki Rybołówstwa. Dokument powstał w oparciu
o Założenia Umowy Partnerstwa 2014- 2020, które zostały poddane konsultacjom
społecznym i przyjęte przez rząd 15 stycznia 2013 roku. Sama umowa została zatwierdzona
przez Radę Ministrów 8 stycznia 2014 roku. Umowa Partnerstwa przedstawia m.in.:
•
cele
i
priorytety
interwencji
w
ujęciu
tematycznym
i
terytorialnym
wraz
z podstawowymi wskaźnikami,
•
opis stopnia uzupełniania się działań finansowanych z Polityki Spójności, Wspólnej
Polityki Rolnej oraz Wspólnej Polityki Rybołówstwa,
•
układ programów operacyjnych,
•
zarys systemu finansowania oraz wdrażania.
Cele Umowy Partnerskiej są zgodne z celami Średniookresowej Strategii Rozwoju Kraju
2020 oraz strategią Europa 2020.
Krajowa Strategia Rozwoju Regionalnego 2010-2020: Regiony, Miasta, Obszary
Wiejskie
Krajowa Strategia Rozwoju Regionalnego 2010-2020: Regiony, Miasta, Obszary Wiejskie
została przyjęta przez Radę Ministrów 13 lipca 2010 roku. Jest to średniookresowy
dokument strategiczny, który odnosi się do zasad prowadzenia polityki społecznogospodarczej kraju w ujęciu wojewódzkim. Określa on cele i główne kierunki rozwoju kraju
w wymiarze terytorialnym, wprowadza zmiany w zakresie planowania i prowadzenia polityki
regionalnej w Polsce oraz nakreśla zadania podejmowane przez poszczególne resorty.
Poszczególne jednostki terytorialne realizujące politykę regionalną są tu postrzegane jako
narzędzia służące osiąganiu celów rozwojowych całego kraju.
94
Regionalne dokumenty strategiczne:
Regionalny Program Operacyjny Województwa Podkarpackiego na lata 2014-2020
Dokument służący wdrażaniu projektów współfinansowanych przez Unię Europejską jest
elementem realizacji polityki spójności w Polsce. Jest on zgodny z priorytetami i kierunkami
działań wyznaczonymi w strategii Europa 2020. Jego zadaniem jest wsparcie realizacji
założeń Unii Europejskiej o inteligentnym i zrównoważonym rozwoju, który ma sprzyjać
włączeniu społecznemu. Dokument wykazuje również zgodność z założeniami Umowy
Partnerstwa w zagadnieniach związanych ze zwiększeniem konkurencyjności gospodarki
oraz poprawą spójności społecznej i terytorialnej.
Strategia Rozwoju Województwa Podkarpackiego na lata 2007 - 2020
Cele strategiczne, których realizacja przewidziana jest w Strategii Rozwoju Gminy Przemyśl
na lata 2016 - 2022 pozostają zgodne z celami Strategii Rozwoju Województwa
Podkarpackiego do roku 2020. W obu dokumentach szczególną uwagę zwrócono na
poprawę jakości życia mieszkańców poprzez wzrost zamożności społeczeństwa oraz
umożliwienie dostępu wiedzy i edukacji. Jednym z priorytetów zarówno dla Samorządu
Województwa, jak i Gminy Przemyśl jest rozwój infrastruktury komunikacyjnej. Dążenie to ma
zostać osiągnięte poprzez rozbudowę dróg wojewódzkich, powiatowych i lokalnych oraz
dostosowanie ich do obowiązujących standardów jakości. Zwrócono również uwagę na
potrzebę modernizacji obiektów infrastruktury transportu pasażerskiego, a także konieczność
zwiększenia atrakcyjności komunikacji zbiorowej. Ważną kwestią jest również rozwój
potencjału turystycznego całego województwa. W osiągnięciu celu ma pomóc udostępnienie
niedostatecznie wykorzystywanych do tej pory walorów przyrody oraz rozbudowa bazy
turystycznej. Pośród celów Strategii Rozwoju Województwa znalazły się również postulaty
dotyczące aktywizacji rolnictwa i lepszego wykorzystaniu jego potencjału. Powyższe
zamierzenie ma zostać osiągnięte poprzez rozwój specjalizacji produkcji oraz poprawę
przetwórstwa i marketingu artykułów rolnych. Realizacji wyżej wymienionego celu ma służyć
również wspieranie młodych rolników posiadających odpowiednie kwalifikacje zawodowe,
a także rozwój doradztwa rolniczego rozpowszechniającego rozwiązania innowacyjne wśród
rolników.
Plan Zagospodarowania Przestrzennego Województwa Podkarpackiego
Plan Zagospodarowania Przestrzennego Województwa Podkarpackiego służy kształtowaniu
uporządkowanej przestrzeni województwa. Zawiera on cele i kierunki gospodarowania
przestrzenią z uwzględnieniem walorów architektonicznych i krajobrazowych, wymagań
ochrony środowiska przyrodniczego, zdrowia, bezpieczeństwa oraz wymagań ludzi
niepełnosprawnych,
a
także
walorów
ekonomicznych
przestrzeni.
Przestrzeganie
95
powyższych zaleceń ma skutkować wzrostem atrakcyjności i konkurencyjności regionu,
ochroną bogatych zasobów środowiska przyrodniczego i kulturalnego, czy poprawą
efektywności gospodarowania.
Program Ochrony Środowiska dla Województwa Podkarpackiego
Aktualny Program Ochrony Środowiska dla Województwa Podkarpackiego obejmuje okres
od 2011 do 2015 roku z perspektywą do roku 2019. Dokument podejmuje zagadnienia
związane ze strategią działań dla poprawy stanu środowiska naturalnego, monitoring
realizacji programu oraz aspekty finansowe wdrażania programu. Nadrzędnym celem
programu jest ochrona zasobów naturalnych między innymi poprzez prowadzenie szkoleń
i edukacji ekologicznej w zakresie ochrony przyrody i różnorodności biologicznej,
przeciwdziałaniu nielegalnej eksploatacji kopalin lub zalesianie nieprzydatnych rolnictwu
gruntów. Ponadto w rozpatrywanym dokumencie zwrócono uwagę na poprawę jakości
środowiska i bezpieczeństwa ekologicznego. Realizacji powyższego celu ma służyć budowa
i modernizacja oczyszczalni ścieków komunalnych czy rozwój odnawialnych źródeł energii.
Lokalne dokumenty strategiczne:
Strategia Rozwoju Powiatu Przemyskiego do roku 2020
Powyższy dokument określa cele, priorytety i kierunki działań powiatu do roku 2020. Stanowi
on punkt odniesienia do tworzenia dokumentów niższego szczebla, takich jak choćby
Strategia Rozwoju Gminy Przemyśl, jego założenia są zgodne z dokumentami wyższego
szczebla, w tym ze Strategią Rozwoju Województwa Podkarpackiego.
Do celów strategicznych Strategii Rozwoju Powiatu Przemyskiego należy rozwój zasobów
ludzkich i instytucjonalnych rozumiany jako rozwój edukacji, podniesienie poziomu
bezpieczeństwa publicznego, a także zwiększenie dostępności i podniesienie jakości usług
w sferze ochrony zdrowia. Wśród głównych dążeń tego dokumentu znalazły się również
postulaty dotyczące racjonalnego wykorzystania walorów przyrody i dóbr kultury.
Urzeczywistnienie powyższego zamierzenia nastąpić ma m.in. poprzez ochronę i poprawę
stanu środowiska naturalnego oraz rozwój turystyki, tworzenie i modernizację infrastruktury
kulturowej i turystycznej. Wśród celów tego dokumentu znalazła się również potrzeba
rozwoju gospodarczego oraz rozwoju infrastruktury technicznej i społecznej. Wcielenie
w życie powyższego postulatu ma się odbyć poprzez poprawę dostępności komunikacyjnej
powiatu i włączenie do niej obszarów, które do tej pory były niedostatecznie skomunikowane,
a także rozbudowa i modernizacja obiektów użyteczności publicznej.
96
Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Przemyskiego – aktualizacja na lata 20122015
Obecnie obowiązujący Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Przemyskiego to
aktualizacja na lata 2012-2015. Nadrzędny cel dokumentu został określony jako
„zapewnienie mieszkańcom jakości życia na wysokim poziomie oraz zrównoważony rozwój
powiatu, w którym środowisko przyrodnicze i jego ochrona mają znaczący wpływ na przyszły
charakter obszaru i równocześnie wspierają jego rozwój społeczno-gospodarczy” i jest on
zgodny z Programem Ochrony Środowiska dla Województwa Podkarpackiego. Realizacja
powyższego dążenia ma zostać osiągnięta między innymi poprzez wzrost aktywizacji rynku
na rzecz ochrony środowiska, gospodarowanie zasobami geologicznymi, czy poprzez
ochronę i zrównoważony rozwój lasów.
97
X.
Źródła finansowania
Przewidywane źródła finansowania zadań realizacyjnych „Strategii”
Przewidywanymi potencjalnymi źródłami finansowania zadań zapisach w niniejszej
„Strategii” będą:
•
Środki własne budżetu Gminy Przemyśl,
•
PO Infrastruktura i Środowisko,
•
Program Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2014-2020,
•
PO Wiedza Edukacja Rozwój,
•
PO Innowacyjna Gospodarka,
•
PO Europejskiej Współpracy Terytorialnej,
•
Regionalny Program Operacyjny Województwa Podkarpackiego na lata 2014-2020
98
XI.
Wdrażanie i monitorowanie strategii
Jednym z elementów wdrażania kierunków strategicznych jest aktualizacja Strategii Rozwoju
Gminy Przemyśl na lata 2016-2022 do zmieniających się uwarunkowań rozwoju społecznogospodarczego. W praktyce będzie sprowadzać się ona do:
•
realizacji założonych celów Strategii;
•
rejestracji nowych celów strategicznych i operacyjnych oraz rezygnacji z celów
uprzednio ustalonych lecz w danym okresie już nierealnych;
•
ewentualnej hierarchizacji realizacji celów strategicznych i celów operacyjnych;
•
monitoringu realizacji celów pod kątem terminu realizacji zadań lub określenia
nowych terminów realizacji.
Aktualność Strategii Rozwoju jest sprawą niezwykle ważną, zwłaszcza w aspekcie
długoterminowości opracowania niniejszego dokumentu.
Proponuje się przyjąć, aby uzupełnienia i rozszerzenia Strategii o nowe zadania były
dokonywane raz na rok, na sesji przyjmującej budżet gminy na dany rok. Natomiast proces
uzupełniania dokumentu o nowe zadania inwestycyjne i projekty będzie zawsze powiązany
z procedurą konstruowania budżetu. Wszystkie postulaty i propozycje zmian Strategii będą
realizowane zgodnie z zasadą partycypacji społecznej. Wnioski dotyczące uaktualnienia
Strategii będą zgłaszane przez zespół koordynujący lub koordynatora Strategii powołanego
przez Wójta Gminy. Wnioski aktualizujące strategię opierać się będą na wynikach
monitoringu i ewaluacji zadań objętych dokumentem po uwzględnieniu zmian zachodzących
w otoczeniu gospodarczym i społecznym Gminy Przemyśl.
Konieczne jest także uzupełnienie diagnozy gminy oraz ewaluacja osiąganych postępów
w realizacji celów strategicznych i operacyjnych przy wykorzystaniu obszarów strategicznych
w celu osiągnięcia założonej wizji i misji strategii. Istotnym wymogiem, stawianym
dokumentom szczebla strategicznego, jest wewnętrzny system monitorowania i ewaluacji
postępów we wdrażaniu oraz osiąganiu założonych celów, a w konsekwencji osiągnięcie
stanu zakładanego w wizji. Gromadzenie i interpretacja danych dotyczących strategii
pozwala w razie wystąpienia nieprawidłowości na bieżące korekty działań podmiotów
wdrażających strategię. Strategia Rozwoju Gminy Przemyśl podlega systemowi monitoringu
i ewaluacji powiązanego z systemem wdrażania. Osiągnięcie wyznaczonych w strategii
celów monitoringu uwarunkowane jest ilością i jakością informacji zgodnie z przyjętymi
procedurami monitoringowymi.
99
Metodyczne dążenia do realizacji celów podlegać muszą ocenie skuteczności, by w razie
wykrycia nieprawidłowości było możliwe dokonywanie korekt działań na etapie wdrażania.
Konieczne jest zatem stworzenie pełnego systemu, obejmującego:
1. monitoring, czyli podsystem zbierania i selekcjonowania informacji,
2. ewaluację, czyli podsystem oceny i interpretacji zgromadzonego materiału.
Odpowiedzialność za wyniki wdrożenia strategii spoczywa na Wójcie i Radzie Gminy.
Realizacja poszczególnych zadań przez Urząd Gminy będzie polegała na:
• zbieraniu i przekazywaniu partnerom społecznym i gospodarczym (potencjalnym
beneficjentom)
informacji
o
dostępnych
źródłach
finansowania
zewnętrznego
(kierowanie potencjalnych beneficjentów do odpowiednich instytucji);
• synchronizowaniu procesów planowania przestrzennego z zapisami strategii;
• ścisłej współpracy z jednostkami odpowiedzialnymi za przeprowadzanie inwestycji;
• wydawaniu jednostkom ubiegającym się o środki zewnętrzne opinii o zgodności
planowanej inwestycji/zadania z zapisami strategii(w przypadku, gdy taka opinia jest
wymagana);
• inicjowaniu i koordynacji opracowania średniookresowych dokumentów programowych;
• informowaniu społeczności lokalnej o istnieniu strategii i obranych kierunkach rozwoju,
postępach i efektach wdrażania strategii (media, broszury);
• dokonywaniu koniecznych modyfikacji i zmian wynikających ze zmieniających się
uwarunkowań zewnętrznych i sytuacji wewnętrznej gminy.
Schemat 1. Wdrażanie i monitorowanie Strategii Rozwoju Gminy Przemyśl do 2022 roku
100
Zagrożenia związane z oceną wdrażania strategii
Zaproponowane w strategii projekty zostały określone w czasie i zakresie merytorycznym
zgodnie z aktualnie dostępnymi danymi. Koszty operacyjne wdrażania i realizacji projektów
muszą być na każdym etapie dostosowane do możliwości finansowych samorządu. Będą się
na nie składały także budżety innych jednostek, fundusze zewnętrzne i praca osób
zaangażowanych w rozwój gminy. W związku z tym dokument nie określa
poziomu
i wartości kosztów związanych z realizacją Strategii.
Następnym ważnym elementem jest zakres rzeczowy projektów. Na etapie planowania
strategii nie ma możliwości przewidzenia zarówno wszystkich okoliczności sprzyjających
realizacji danego zadania jak i przeszkód (zarówno finansowych, organizacyjnych, jak
i formalnych), które utrudnią lub uniemożliwią prawidłowe jego wdrożenie. Dlatego wszystkie
projekty należy traktować jako propozycje, które mogą być modyfikowane i zmienianie
w oparciu na pojawiające się nowe czynniki zewnętrzne.
Istota systemu monitorowania Strategii
Zarządzanie
procesem
wdrażania
strategii
rozwoju
gminy
wymaga
prowadzenia
monitorowania realizacji celów i zadań strategicznych oraz ewaluacji zapisów tego
dokumentu. Z punktu widzenia zarządzania gminą istotą monitoringu jest gromadzenie,
opracowywanie i przekazywanie informacji przydatnych w procesie koordynacji rozwoju.
Stąd też przedmiotem monitoringu jest gmina, pojmowana jako spójny system społeczno –
ekonomiczno - ekologiczny. Oznacza to, że rozwój będący efektem wdrażania Strategii
powinien być ujmowany w następujących płaszczyznach:
•
spójność gminna,
•
gospodarka gminy,
•
środowisko przyrodnicze,
•
infrastruktura.
Głównymi obszarami monitorowania i ewaluacji Strategii Rozwoju Gminy Przemyśl są cele
i zadania strategiczne wytyczone w strategii. Proces monitorowania ma polegać na
systematycznych obserwacjach zmian zachodzących w ramach poszczególnych celów
i zadań wyznaczonych w strategii.
System
monitorowania i
ewaluacji
oparty będzie na monitorowaniu operacyjnym
i strategicznym. Na poziomie operacyjnym monitoring stanu wdrażania strategii rozwoju
gminy przeprowadzany będzie na podstawie dwuletnich raportów opisujących działania
podejmowane w zakresie realizacji zadań strategicznych. Raporty będą przygotowywane
przez wydziały merytoryczne Urzędu Gminy odpowiedzialne za prowadzenie działań
w ramach wyznaczonych zadań strategicznych. Monitoring na poziomie operacyjnym może
101
stać się podstawą dokonania aktualizacji strategii, jeśli na podstawie przedstawionych
informacji uwidoczni się taka potrzeba. Na poziomie strategicznym ocena wdrażania strategii
rozwoju
gminy
przeprowadzona
będzie
na
podstawie
raportu
o
stanie
gminy
przygotowywanego w cyklach czteroletnich. Ocena taka będzie stanowiła podstawę
dokonania planowanej aktualizacji strategii.
Monitoring operacyjny
Celem monitoringu operacyjnego będzie określenie stopnia realizacji zadań zapisanych
w strategii. Monitoring taki winien być prowadzony częściej niż monitoring strategiczny - nie
powinien być dokonywany rzadziej niż raz na dwa lata. Najlepszym momentem przystąpienia
do analizowanego stanu wdrażania strategii są ostatnie miesiące roku kalendarzowego. Jest
to istotne z tego względu, że w tym o to okresie kończy się procedura aktualizacji.
Tabela 38. Etapy przeprowadzania monitoringu operacyjnego
Podmioty
zaangażowane
Wyniki i procedury
Termin
Wójt Gminy
Wskazanie oczekiwanych
ustaleń, podmiotów
odpowiedzialnych za
przeprowadzenie
monitoringu, określenie
harmonogramu
przeprowadzanego
monitoringu
Październik –
listopad, co
najmniej co dwa
lata, zalecane
jest
przeprowadzenie
monitoringu
operacyjnego
w okresach
rocznych
Ogłoszenie
rozpoczęcia
monitoringu
Zespół wskazany
w zarządzaniu
Wójta Gminy lub
wyznaczony
Wydział UG
Przekazanie wydziałom
merytorycznym UG oraz –
w miarę potrzeb i możliwości
– innym podmiotom
informacji o rozpoczęciu
monitoringu oraz o zakresie
oczekiwanych informacji,
przekazanie ankiet i
formularzy
1 tydzień
3.
Opis stanu
realizacji
zadań
strategii
Wydziały
merytoryczne UG
przy współpracy
innych podmiotów
zaangażowanych
we wdrażanie
strategii
Opis działań podjętych w
celu realizacji strategii, opis
zagrożeń dla prawidłowej
realizacji zadań strategii
2 tygodnie
4.
Przekazanie
opisów stanu
realizacji
strategii
zespołowi
zadaniowemu
Wydziały
merytoryczne UG
-
-
L.p.
1.
2.
Działanie
Zarządzenie
o rozpoczęciu
monitoringu
102
5.
Ocena
wyników
(porównanie
z planem)
6.
Identyfikacja
i analiza
przyczyn
odchyleń
7.
8.
9.
Planowanie
korekty
Przekazanie
zaleconych
korekt
Zespół zadaniowy
wskazany
w zarządzaniu
Wójta Gminy lub
wyznaczony
Wydział UG
Zespół zadaniowy
wskazany
w zarządzaniu
Wójta Gminy lub
wyznaczony
Wydział UG
Wójt Gminy na
podstawie
zaleceń zespołu
zadaniowego
wskazanego
w zarządzeniu
Wójta lub
wyznaczonego
Wydziału UG
Zespół zadaniowy
wskazany
w zarządzeniu
Wójta Gminy lub
wyznaczony
Wydział UG
Przedłożenie
sprawozdania
z monitoringu
Radzie Gminy
Wójt Gminy
Określenie stopnia
wykonania przyjętych
zapisów strategii
2 tygodnie
Ocena rozbieżności
pomiędzy założeniami a
rezultatami oraz
poszukiwanie i określenie
przyczyn zaistniałej sytuacji
-
Zalecenia co do zmiany
dotychczasowych metod
realizacji bądź sugestia do
wprowadzenia nowych:
określenie i akceptacja
działań korygujących
1 tydzień
Przekazanie informacji
o zauważonych
niedociągnięciach,
problemach oraz
o zalecanych sposobach
rozwiązywania problemów
-
Celem sprawozdania będzie
poinformowanie Rady Gminy
o stanie wdrażania Strategii
Rozwoju oraz
o dostrzeżonych przy jej
wdrażaniu problemach
W czasie
najbliższego
posiedzenia
Rady Gminy,
chyba że Rada
wyznaczy inny
termin
Monitoring operacyjny nie prowadzi wprost do aktualizacji zapisów strategii. Jeżeli jednak
w toku dokonywania tego monitoringu wskazana zostanie potrzeba uzupełniania lub zmiany
dokumentu, która będzie istotna z punktu widzenia osiągnięcia wizji gminy, Wójt Gminy
Przemyśl, posługując się opinią zespołu zadaniowego, winien zwrócić się do Rady Gminy
z projektem uchwały o dokonanie aktualizacji Strategii. Należy wówczas zastosować się do
trybu prac przewidzianego dla etapu aktualizowania strategii w ramach monitoringu
strategicznego.
Monitoring strategiczny
W przeciwieństwie do monitoringu operacyjnego, zadaniem monitoringu strategicznego jest
umożliwienie oceny realizacji strategii z punktu widzenia jej dopasowania do rzeczywistych
potrzeb gminy oraz stopnia wypełnienia przez nią celów strategicznych służących realizacji
wizji Gminy Przemyśl zapisanego w tym dokumencie.
103
Najlepszą perspektywą czasową do przeprowadzenia monitoringu jest okres czteroletni –
w roku jego przeprowadzania zastępuje on monitoring operacyjny.
Monitoring strategiczny może stać się podstawą aktualizacji strategii, ponieważ w okresie
który obejmuje, mogą pojawić się na tyle istotne zmiany w sytuacji lokalnej społeczności, że
wskazane będzie dokonanie zmian w zapisach dokumentu.
Procedurę przeprowadzenia monitoringu strategicznego przedstawiono w poniższej tabeli.
Tabela 39. Etapy przeprowadzania monitoringu strategicznego
L.p.
1.
2.
3.
4.
5.
Działanie
Podmioty
zaangażowane
Wyniki i procedury
Wskazanie oczekiwań,
ustaleń podmiotów
odpowiedzialnych za
przeprowadzenie
monitoringu, określenie
harmonogramu
przeprowadzanego
monitoringu
Przekazanie Wydziałom
merytorycznym UG oraz –
w miarę potrzeby i
możliwości – innym
podmiotom informacji
o rozpoczęciu monitoringu
oraz o zakresie
oczekiwanych informacji,
przekazanie ankiet
i formularzy
Termin
Październik –
listopad,
w okresie co
najmniej co
cztery lata
Zarządzanie
o rozpoczęciu
monitoringu
Wójt Gminy
Ogłoszenie
rozpoczęcia
monitoringu
Wydziały
merytoryczne UG
przy współpracy
innych podmiotów
zaangażowanych
we wdrażanie
strategii
Opis stanu
realizacji
zadań strategii
Wydziały
merytoryczne UG
przy współpracy
innych podmiotów
zaangażowanych
we wdrażanie
strategii
Opis działań podjętych
w celu realizacji strategii,
opis zagrożeń dla
prawidłowej realizacji zadań
strategii
2 tygodnie
Wydziały
merytoryczne UG
-
-
Wydziały
merytoryczne UG
przy współpracy
innych podmiotów
zaangażowanych
we wdrażanie
strategii
Określenie stopnia
wykonania przyjętych
zapisów strategii, określenie
odchyleń, ocena stopnia
rozbieżności, określenie
sytuacji Gminy z punktu
widzenia warunków życia
4 tygodnie
Przekazanie
opisów stanu
realizacji
strategii
zespołowi
zadaniowemu
Przygotowanie
raportu
o stanie
realizacji
strategii oraz
raportu
o stanie gminy
1 tydzień
104
Celem dyskusji jest podjęcie
decyzji co do zakresu
potrzebnych prac nad
aktualizacją strategii,
w przypadku podjęcia
decyzji o konieczności
dokonania aktualizacji,
należy zastosować się do
kolejnych punktów, w
przypadku decyzji o
niedokonywaniu aktualizacji
należy zakończyć
monitorowanie w trybie
przewidzianym dla
monitoringu operacyjnego
(w punkcie 5 i następnych)
Analiza zapisów strategii
w części dotyczącej celów
operacyjnych i zadań
strategicznych a także
zapisów zadań
operacyjnych służących
realizacji zadań
strategicznych
6.
Dyskusja nad
raportem
Zespół zadaniowy
7.
Prace
studyjne nad
zapisem
strategii
Zespół zadaniowy
przy wsparciu
Wydziałów
merytorycznych
UG
8.
Przygotowanie
aktualizacji
strategii
Wydziały
merytoryczne UG
przy współpracy
innych podmiotów
zaangażowanych
we wdrażanie
strategii
Aktualizacja zapisów
strategii powinna być
wykonana na podstawie
ustaleń zespołu
zadaniowego
1 miesiąc
9.
Przyjęcie
aktualizacji
przez zespół
zadaniowy
Zespół zadaniowy
Przyjęcie tekstu, który
zostanie przedłożony pod
obrady Rady Gminy
-
10.
Przedłożenie
aktualizacji
Radzie Gminy
Wójt Gminy
Przedłożenie dokumentu
pod obrady Rady Gminy
3 tygodnie
przed terminem
sesji Rady
Gminy
11.
Przyjęcie
aktualizacji
przez Radę
Gminy
Rada Gminy
Podjęcie uchwały w sprawie
aktualizacji strategii rozwoju
W terminie sesji
Rady Gminy
-
1 miesiąc
Przy wdrażaniu Strategii ważnym zagadnieniem będzie współpraca z podmiotami
gospodarczymi – inwestorami – działającymi na terenie gminy, poprzez włączenie ich do
procesu lokalnego rozwoju gospodarczego.
Realizacja zadań i celów strategicznych wymagać będzie różnych źródeł finansowania,
którymi mogą być:
•
budżet państwa,
•
budżet gminy,
105
•
fundusze strukturalne,
•
fundusze celowe,
•
fundusze restrukturyzacyjne,
Założenia strategii
Założenia stanowią warunki brzegowe niezbędne do prawidłowego sformułowania strategii
rozwoju i są określane na początku jej powstawania.
Założenia dotyczące dokumentu strategii:
•
okres planowania: lata 2016-2022,
•
decyzje zawarte w strategii rozwoju mają służyć mieszkańcom gminy oraz instytucjom
i organizacjom funkcjonujących na jej terenie,
•
działania
operacyjne
będą
uwzględniały
możliwości
pozyskiwania
środków
z zewnętrznych źródeł finansowania,
•
przy opracowywaniu strategii i jej realizacji zostaną uwzględnione zasady
zrównoważonego rozwoju,
•
zadaniem strategii rozwoju jest ułatwienie władzom samorządowym utrzymania
głównych, długookresowych kierunków rozwoju gminy,
•
przyjęciu strategii rozwoju zdecyduje Rada Gminy,
•
realizacją strategii rozwoju będzie kierował Wójt Gminy.
Założenia dotyczące procesu pracy nad opracowaniem dokumentu strategii:
•
strategia rozwoju będzie opracowana z udziałem przedstawicieli społeczności
lokalnej gminy,
•
strategia będzie uwzględniała rozwiązania przyjęte w zewnętrznych dokumentach
planistycznych
Zrównoważony rozwój, zgodnie z ustawą Prawo Ochrony Środowiska, to rozwój w którym
następuje integracja działań politycznych, gospodarczych oraz społecznych z zachowaniem
równowagi i trwałości podstawowych procesów przyrodniczych.
Termin „zrównoważony rozwój” oznacza:
•
zachowanie szansy dla przyszłych pokoleń na realizację ich potrzeb,
•
poszanowanie zasobów ze względu na ich ograniczoność,
•
harmonizowanie ekologicznych, społecznych i ekonomicznych celów rozwoju,
•
długookresowe podejście do analizowania, planowania i urzeczywistniania celów
rozwoju,
106
Zgodnie ze standardem opracowanych przez UNDP w Polsce, „Zasady zrównoważonego
rozwoju” to:
•
zasada równego dostępu do środowiska, w tym sprawiedliwości międzypokoleniowej,
•
zasada wydolności środowiska, czyli nie przekraczania granic odporności środowiska
Analiza wpływu strategii na sytuacje gminy
Proces monitoringu strategicznego powinien uwzględniać możliwie dużo informacji na temat
wpływu wdrażania danego dokumentu strategicznego na sytuacje gminy i jej mieszkańców.
W takich analizach należy uwzględnić następujące aspekty:
a) powiększanie zasobów/kompetencji gminy,
b) wspieranie wzrostu gospodarczego,
c) przeciwdziałanie bezrobociu
d) pozyskiwanie środków zewnętrznych
e) wzrost konkurencyjności/atrakcyjności gminy
f) podnoszenie dostępności do zasobów społecznie użytecznych
g) procesy innowacyjne
Z uwagi na zewnętrzne i wewnętrzne uwarunkowania rozwoju gminy, system monitoringu
powinien zatem funkcjonować również w oparciu o zbiór informacji wynikających ze
standardów opisu przyjętych przez Eurostat dla regionów poziomu NUTS IV (powiat) i NUTS
V (gmina).
Zasadniczym celem wykonania analiz statystycznych obrazujących sytuacje
gminy jest otrzymanie mierzalnych wyników progresji osiągnięcia celów strategii.
107
XII.
Uzgodnienia i opinie
W celu zapewnienia jak największego uspołecznienia procesu opracowania Strategii
Rozwoju Gminy Przemyśl na lata 2016 – 2022 oraz uzyskania zgodności kierunków
działania
dla
całego
obszaru
gminy,
zorganizowano
szereg
spotkań
lokalnych
z przedstawicielami władz samorządowych i mieszkańcami.
Konsultacje społeczne odbyły się w terminie od 14 grudnia do 18 grudnia 2015 roku
w poszczególnych miejscowościach oraz w Urzędzie Gminy w Przemyślu. Wzięli w nich
udział przedstawiciele Urzędu Gminy, Sołtysi, Rady Sołeckie, organizacje pozarządowe,
przedsiębiorcy oraz mieszkańcy.
Spotkania odbyły się w następujących miejscach i terminach:
Tabela 40. Zestawienie spotkań w ramach konsultacji społecznych Strategii
L.p.
Data
Miejsce spotkania
Krówniki –
świetlica wiejska
1.
14.12.2015
2.
14.12.2015 Ostrów – szkoła
3.
15.12.2015
4.
Łętownia –
świetlica wiejska
Hermanowice –
15.12.2015
świetlica wiejska
Miejscowości objęte
spotkaniem
Krówniki, Łuczyce,
Rożubowice
Liczba
uczestników
12 osób
Ostrów, Kuńkowce
13 osób
Łętownia, Bełwin, Wapowce
14 osób
Hermanowice,
Stanisławczyk, Malhowice
15 osób
5.
16.12.2015 Ujkowice – szkoła
Ujkowice
10 osób
6.
16.12.2015 Nehrybka – szkoła
Nehrybka, Pikulice
16 osób
7.
17.12.2015 Grochowce – szkoła
Grochowce, Witoszyńce
13 osób
8.
18.12.2015 Przemyśl – Urząd Gminy
Gmina Przemyśl
6 osób
Źródło: Opracowanie własne na podstawie list obecności
W trakcie spotkań został zaprezentowany postęp prac, zostały omówione wyniki analiz
i przedstawiono opracowane dokumenty. Po zapoznaniu się zainteresowanych stron
z dokumentacją, uczestnicy konsultacji przekazywali swoje uwagi, postulaty oraz propozycje
do projektu Strategii. Zostały określone potrzeby mieszkańców, główne problemy i kierunki
działań w obszarze środowiska, gospodarki i jakości życia mieszkańców, zostały zebrane
opinie i propozycje na temat opracowanych celów strategicznych, celów operacyjnych
i kierunków działań zawartych w Strategii.
Przeprowadzone konsultacje społeczne pozwoliły na weryfikację i uzgodnienie wielu kwestii
związanych z diagnozą stanu istniejącego oraz propozycjami inwestycji zawartymi
108
w Strategii Rozwoju Gminy Przemyśl. Uwagi przekazane przez uczestników pozwoliły
opracować kierunki i priorytety działań jak również dokonać hierarchizacji problemów
w analizie SWOT. Przedstawione w trakcie spotkań wnioski i propozycje zostały
przeanalizowane
i
w
uzasadnionych
i
możliwych
do
zastosowania
przypadkach
uwzględnione w ostatecznej wersji dokumentu.
109
XIII.
Sposób
inicjowania
współpracy
pomiędzy
sektorem
publicznym, prywatnym i organizacjami pozarządowymi
Uwarunkowania współpracy
Fundamentem ideowym wyznaczającym podstawy współpracy państwa, w tym samorządów
terytorialnych
i
organizacji
pozarządowych
jest
zasada
subsydiarności,
zapisana
w preambule Konstytucji RP. Zakłada ona, że państwo bierze na siebie tylko te zadania,
których nie są w stanie rozwiązać obywatele i ich wspólnoty. Praktyczna konsekwencją
przyjęcia tej zasady jest decentralizacja państwa i przekazywanie władzy lokalnej
wspólnotom samorządowym. Bardzo ważnym krokiem na tej drodze jest przeniesienie
znacznej części kompetencji rządu centralnego samorządom: powiatom i województwom.
Obok tego procesu powinien się dokonywać proces przekazywania części kompetencji
państwa obywatelom dobrowolnie zrzeszającym się dla rozwiązywania zadań społecznych.
Przemawiają za tym nie tylko względy ideowe, ale i praktyczne. Nie chodzi tylko o to, że
obywatele maja prawo sami definiować swoje problemy i liczyć na pomoc państwa w ich
rozwiązaniu ale także o to, iż w wielu dziedzinach organizacje te szybciej i taniej potrafią
rozwiązać problemy niż administracja rządowa i samorządowa.
Podstawowym
faktem,
który
winni
uświadamiać
sobie
wszyscy
samorządowcy
i pozarządowcy jest to, że podmiotem ich działania są ludzie. Zarówno samorząd lokalny jak
i organizacje pozarządowe, choć w oparciu o różne podstawy, są reprezentantami
społeczności. Obie te instytucje w różny sposób i na różnych zasadach dążą do wspólnego
celu. Jest nim zaspakajanie potrzeb społecznych, służenie ludziom, którzy wybrali swoich
przedstawicieli do tych instytucji. Zrozumienie tego, skądinąd oczywistego faktu, nie jest
wcale powszechne, a jest to przecież fundament współdziałania, w ramach wspólnej misji,
jaką jest dobro społeczności lokalnej. Organizacje pozarządowe z reguły są znaczniej bliżej
ludzi, wyrastają w odpowiedzi na ich konkretne potrzeby. Administracja natomiast często
zapomina o swojej roli, o tym komu służy. Świadomość misji i nadanie podmiotowości
ludziom uruchamia proces uwłaszczenia obywateli, przywrócenia im podmiotowości poprzez
tworzenie możliwości wpływania na własne sprawy. Jednym z nurtów takiego procesu
uwłaszczenia obywateli jest budowanie współpracy władz lokalnych z organizacjami
pozarządowymi, które pełnią funkcje uspołeczniania życia zbiorowego.
Organizacje, o czym była już mowa, powstają tam, gdzie pojawiają się niezaspokojone
potrzeby. Najczęściej są odpowiedzią na problemy dnia codziennego, gdyż to one są właśnie
są najbardziej istotne dla społeczności lokalnej. Część organizacji w sposób świadomy
pozostaje na tym poziomie działania. To jest ich misja, tak określiły swoją rolę i miejsce:
110
pomagać wtedy, gdy pojawia się problem. Najczęściej zresztą uzupełniają w ten sposób
działania samorządu i państwa. Są jednak też takie organizacje, które starają się poszukiwać
przyczyn problemów, a nie tylko łagodzić ich skutki. Jest to najbardziej skuteczna metoda
rozwiązywania problemów, ale trudna w realizacji, ponieważ wymaga umiejętności
i wytrwałości w docieraniu do rzeczywistych źródeł problemów, spojrzenia ponad
codziennością. Wiele organizacji, które w tym właśnie upatrują swoją rolę stara się docierać
do źródeł problemów i rozwiązywać je, i to zarówno w skali lokalnej jak i ogólnopolskiej.
Nie jest to również łatwe dla samorządowców, którzy bardzo często przygnieceni są
problemami dnia
codziennego: dziurawymi jezdniami czy brakiem pieniędzy na wypłatę
zasiłków z pomocy społecznej.
Ale także wśród nich istnieje wiele przykładów starań
o patrzenie na problemy w dłuższym horyzoncie czasowym i określanie celów, które
odnoszą się do źródeł problemów, a nie tylko do ich skutków -w myśl twierdzenia, że lepiej
zapobiegać niż leczyć. Przykładem takiego podejścia do określania
celów działania są
Strategie Rozwoju w wielu gminach w Polsce.
Świadomość tego, że w działaniu najważniejsze są rezultaty, wiąże się ściśle ze
świadomością misji i celów. Myślenie w kontekście rezultatów podejmowanych działań
wymaga planowania i to w dłuższym
horyzoncie czasowym. Finansować należy nie
działania, ale ich rezultaty. Dobrze znane są sytuacje, w których pewne rezultaty można
osiągnąć bardzo prostymi, tanimi sposobami. Nie da się ich jednak zastosować i trzeba
wybrać sposób droższy a niekoniecznie gwarantujący osiągnięcie zakładanych rezultatów
tylko dlatego, że tak stanowią przepisy prawa. To bardzo częsty problem administracji,
którego rozwiązaniem może być właśnie działalność organizacji pozarządowych, bardziej
elastyczna i -między innymi dzięki temu - skuteczniejsza w działaniu.
Władza samorządowa z mocy prawa jest gospodarzem w swojej gminie. Dobry gospodarz
to nie zawsze ten, który sam wszystko potrafi zrobić najlepiej, ale przede wszystkim ten,
który potrafi
dobrze kierować innymi. Władze samorządowe powinny przede wszystkim
tworzyć warunki do współpracy z wszystkimi tymi, którzy działają dla dobra społeczności
lokalnej, w tym z organizacjami pozarządowymi.
Organizacje potrafią osiągać założone rezultaty taniej i skuteczniej niż na przykład jednostki
budżetowe, obarczone administracją i skrępowane przepisami. Jest to również, a może
nawet przede wszystkim, ważne z jednego jeszcze powodu. Ludzie wtedy są szczęśliwi, gdy
czują w pełni, że ich potrzeby są zaspokajane, gdy się ich nie wyręcza, ale daje się
możliwość decydowania o zaspokajaniu własnych, podstawowych potrzeb. Jedną z form
takiego uczestnictwa jest właśnie współpraca
z organizacjami pozarządowymi, które
reprezentują interesy obywateli.
111
Oczywiste jest, że podstawą dla określania tych ról jest stan obecny, co nie oznacza, że nie
można dążyć - w ramach obowiązujących reguł - do jego zmiany. Władze lokalne, w ramach
bycia gospodarzem w swojej gminie, zobowiązane są do świadczenia określonego zakresu
usług o określonych standardach.
W przeciwieństwie do nich, organizacje tworzone są dobrowolnie i same określają zakres
swojej działalności. W określeniu ról pomaga zidentyfikowanie i przekonanie się nawzajem
o swoich atutach. Samorząd ma na przykład możliwość kreowania warunków i regulacji
dotyczących różnych
sfer życia publicznego, posiada zasoby i środki na prowadzenie
działań na rzecz mieszkańców, ma dostęp do różnych źródeł informacji. Organizacje
natomiast są bardziej elastyczne i nie będąc skrępowane taką ilością zmieniających się
przepisów co samorząd działają bardziej innowacyjnie, dzięki czemu mając lepsze
rozpoznanie potrzeb społecznych mogą efektywniej świadczyć usługi na rzecz mieszkańców.
Dobre poznanie siebie nawzajem, określenie własnych atutów i słabości pozwala precyzyjnie
określić
role obu partnerów. Różnice w ich możliwościach działania i w tym, czym
dysponują, stanowią siłę
współpracy, w której obaj partnerzy mogą uzupełniać się,
pomnażając efekty współdziałania.
Organizacje pozarządowe jako partner samorządu terytorialnego
Organizacje są reprezentantem społeczności lokalnej, wyrazicielem jej potrzeb, dążeń
i oczekiwań. Powoduje to, że dla samorządu organizacje stanowią znakomity “pas
transmisyjny”, którym przepływają informacje zarówno od ludzi do samorządu, jak i od
samorządu do społeczeństwa. Organizacje jako reprezentant społeczności powinny mieć
zatem
możliwość
wypowiadania
się
w
sprawach
ważnych
dla
społeczności
i współuczestniczyć w podejmowaniu istotnych dla mieszkańców decyzji. Główne formy
współpracy
to
stała
wymiana
informacji,
konsultacje,
współudział
w
decyzjach
podejmowanych przez władze samorządowe. Organizacje świadczą również, o czym była
już mowa, pomoc bezpośrednią na rzecz mieszkańców społeczności lokalnej. Dysponują
w tym zakresie potencjałem, wiedzą i doświadczeniami. Mogą być zatem znakomitym
wykonawcą zadań publicznych, których zakres i sposób realizacji określa samorząd.
Organizacje pozarządowe spośród innych partnerów samorządu terytorialnego wyróżniają
następujące cechy:
•
łączenie funkcji usługowej i reprezentacyjnej;
•
bardzo dobre rozpoznanie potrzeb, dążeń i oczekiwań społecznych;
•
elastyczność podejmowanych działań, łatwość w dostosowaniu ich do potrzeb
i preferencji klientów /adresatów działań organizacji;
112
•
potencjał, przede wszystkim ludzki;
•
aktywizowanie i organizowanie społeczności lokalnej wokół działań organizacji;
•
możliwość pozyskiwania środków na realizację działań niedostępnych lub trudno
dostępnych dla samorządu i innych partnerów;
•
elastyczność w kalkulowaniu kosztów realizacji działań.
Programy współpracy najczęściej przewidują następujące formy współdziałania pomiędzy
samorządem i organizacjami pozarządowymi:
•
konsultowanie decyzji podejmowanych przez władze samorządowe z organizacjami
pozarządowymi, najlepiej w ustalonym wspólnie trybie i formie;
•
zapraszanie
organizacji pozarządowych do
współtworzenia
strategii rozwoju
lokalnego i planów odnowy;
•
określenie zasad i procedur ubiegania się przez organizacje pozarządowe o dotacje
z budżetu
samorządowego na realizację innowacyjnych projektów służących
mieszkańcom danej społeczności lokalnej;
•
uwzględnienie organizacji pozarządowych w przetargach na wykonywanie zadań
publicznych;
•
stanowienie prawa lokalnego (uchwały Rad Samorządów), które w sposób
kompleksowy określają cele, zasady, mechanizmy i formy współpracy samorządu
i organizacji pozarządowych.
Przykładowe formy wspierania działań organizacji:
•
możliwość korzystania z infrastruktury posiadanej przez samorząd - organizacje
bezpłatnie lub na zasadach preferencyjnych mogą korzystać z lokali, sal na szkolenia
i konferencje, środków transportu itp.;
•
możliwość korzystania z informacji posiadanych przez samorząd;
•
możliwość korzystania z wiedzy i doświadczenia ekspertów samorządowych;
•
możliwość korzystania z kanałów promocyjnych gminy;
•
możliwość korzystania z kontaktów zagranicznych gminy;
•
możliwość udzielania przez gminę rekomendacji dla organizacji pozarządowych;
•
możliwość korzystania ze szkoleń i to zarówno w zakresie merytorycznych
zagadnień,
jak
i
w
zakresie
rozwoju
organizacyjnego
oraz
dotyczących
funkcjonowania władz samorządowych, urzędu gminy itp.
Organizacje obok wykonywania zlecanych przez samorząd zadań publicznych, proponują
zupełnie niekonwencjonalne,
nowatorskie sposoby rozwiązywania problemów. Pełnią
również funkcję innowacyjną i w tym zakresie samorząd również powinien współpracować
z nimi, przede wszystkim inspirując i wspierając takie działania.
113
XIV.
Spis tabel
Tabela 1. Ludność, średnia gęstość zaludnienia oraz powierzchnia gmin powiatu
przemyskiego .......................................................................................................................18
Tabela 2. Ludność, średnia gęstość zaludnienia oraz powierzchnia miejscowości gminy
Przemyśl (stan na dzień 27.11.2015 rok)..............................................................................19
Tabela 3. Struktura wiekowa mieszkańców (2014 rok) .........................................................21
Tabela 4. Struktura ludności gminy Przemyśl wg ekonomicznych grup wiekowych ..............22
Tabela 5. Pracujący na terenie gminy Przemyśl w latach 2010 - 2014 .................................22
Tabela 6. Udział zarejestrowanych bezrobotnych mieszkańców gminy Przemyśl w liczbie
ludności na tle powiatu przemyskiego według płci ................................................................23
Tabela 7. Bezrobotni w gminie Przemyśl wg wieku (stan na dzień 30.09.2015 roku)............24
Tabela 8. Bezrobotni w gminie Przemyśl wg wykształcenia (stan na dzień 30.09.2015 roku)
.............................................................................................................................................25
Tabela 9. Bezrobotni w gminie Przemyśl wg stażu pracy (stan na dzień 30.09.2015 roku)...25
Tabela 10. Osoby będące w szczególnej sytuacji na rynku pracy (stan na dzień 30.09.2015
r.) .........................................................................................................................................26
Tabela 11. Liczba dzieci i uczniów oraz oddziałów w gminnych placówkach oświatowych ...30
Tabela 12. Szczegółowe dane dotyczące gminnych szkół podstawowych w gminie Przemyśl
(30.09.2015 r.)......................................................................................................................30
Tabela 13. Szczegółowe dane dotyczące gimnazjów w gminie Przemyśl (30.09.2015 r.).....31
Tabela 14. Liczba dzieci i uczniów oraz oddziałów w niepublicznych placówkach
oświatowych.........................................................................................................................31
Tabela 15. Szczegółowe dane dotyczące klubów sportowych w gminie Przemyśl................32
Tabela 16. Szczegółowe dane dotyczące czytelnictwa w gminie Przemyśl ..........................34
Tabela 17. Wykaz form, kwot i ilości świadczeń wypłaconych w gminie Przemyśl................36
Tabela 18. Liczba osób niepełnosprawnych korzystających z pomocy społecznej na terenie
gminy Przemyśl ....................................................................................................................38
Tabela 19. Podmioty gospodarki narodowej zarejestrowane na terenie gmin powiatu
przemyskiego .......................................................................................................................40
Tabela 20. Podmioty gospodarki narodowej zarejestrowane na terenie gminy Przemyśl......41
Tabela 21. Podmioty gospodarki narodowej wg sekcji PKD oraz sektorów własnościowych
zarejestrowane na terenie gminy Przemyśl ..........................................................................41
Tabela 22. Liczba złożonych i prawidłowo przetworzonych wniosków w systemie CEIDG ...44
Tabela 23. Wskaźniki dla obszaru gminy Przemyśl za lata 2010 i 2014 ...............................45
Tabela 24. Gospodarstwa rolne w gminie Przemyśl na tle gmin powiatu przemyskiego .......46
Tabela 25. Rodzaje gruntów i użytków rolnych na terenie gminy Przemyśl (2010 rok) .........46
Tabela 26. Rodzaje gospodarstw na terenie gminy Przemyśl (2010 rok)..............................47
Tabela 27. Pogłowie zwierząt gospodarskich na terenie gminy Przemyśl (2010 rok)............48
Tabela 28. Źródła dochodów gospodarstw domowych prowadzących gospodarstwa rolne ..49
Tabela 29. Wykaz dróg powiatowych na terenie gminy Przemyśl .........................................55
Tabela 30. Wykaz dróg gminnych na terenie gminy Przemyśl ..............................................56
Tabela 31. Wybrane dane dotyczące instalacji wodociągowej w gminie Przemyśl ...............58
Tabela 32. Wybrane dane dotyczące instalacji kanalizacyjnej w gminie Przemyśl................58
Tabela 33. Zasoby mieszkaniowe na terenie gminy Przemyśl ..............................................61
Tabela 34. Wyposażenie mieszkań w instalacje techniczno – sanitarne...............................62
Tabela 35. Budownictwo mieszkaniowe w latach 2011 - 2014..............................................62
Tabela 36. Budynki niemieszkalne oddane do użytkowania w latach 2011 - 2014................63
Tabela 37. Macierz normatywnych strategii rozwoju.............................................................66
Tabela 38. Etapy przeprowadzania monitoringu operacyjnego...........................................102
Tabela 39. Etapy przeprowadzania monitoringu strategicznego .........................................104
Tabela 40. Zestawienie spotkań w ramach konsultacji społecznych Strategii .....................108
XV.
Spis map
Mapa 1. Gmina Przemyśl na tle Powiatu Przemyskiego ........................................................ 8
Mapa 2. Gmina Przemyśl ...................................................................................................... 9
Mapa 3. Zabudowa forteczna na terenie gminy Przemyśl.....................................................16
Mapa 4. Zewnętrzna dostępność komunikacyjna gminy Przemyśl........................................54
XVI.
Spis wykresów
Wykres 1. Ludność gminy Przemyśl [%] ...............................................................................20
Wykres 2. Przyrost naturalny na terenie gmin powiatu przemyskiego...................................20
Wykres 3. Udział zarejestrowanych bezrobotnych mieszkańców gminy Przemyśl w liczbie
ludności na tle gmin i powiatu przemyskiego ........................................................................23
Wykres 4. Struktura osób bezrobotnych wg czasu pozostawania bez pracy od dnia rejestracji
w ujęciu liczbowym ...............................................................................................................26
Wykres 5. Podmioty gospodarki narodowej zarejestrowane na terenie gminy Przemyśl wg
wybranych sekcji PKD (stan na koniec 2014 roku) ...............................................................43
Wykres 6. Podmioty gospodarki narodowej na terenie gminy wg klas wielkości ...................44
Wykres 7. Struktura ilości gospodarstw wg powierzchni na terenie gminy Przemyśl (2010
rok).......................................................................................................................................47
115
XVII.
Spis zdjęć
Zdjęcie 1. Stanowisko Szachownicy Kostkowatej w rezerwacie w Krównikach.....................14
Zdjęcie 2. Zabytkowa cerkiew w Łuczycach .........................................................................50
Zdjęcie 3. Wioska Fantasy w Kuńkowcach ..........................................................................51
XVIII.
Spis schematów
Schemat 1. Wdrażanie i monitorowanie Strategii Rozwoju Gminy Przemyśl do 2022 roku.100
116

Strategia Rozwoju Gminy Przemyśl na lata 2016

Transkrypt

Podobne dokumenty

Sheet1 Page 1 Przystanek Przyjazd Odjazd Nr pociągu Przemyśl

Zawiadomienie o najkorzystniejszej ofercie materiały biurowe

Plakat_Azbest_WGS84 szkolenie - Urząd Gminy Przemyśl

Człowiek – najlepsza inwestycja - Czas na aktywność w mieście

M-34-82-B-d-3 Wyszatyce

mgr Tomasz Baran Dyrektor Miejskiego Ośrodka Pomocy

treść zeszytu (38) 1/2015 „administracja. teoria – dydaktyka

Regulamin - Lokalna Grupa Działania "Ziemia Przemyska"

Komornik Sądowy przy Sądzie Rejonowym w Przemyślu Agnieszka