Muzeum Historii Kielc – siła tradycji.

M
Muzeum Historii Kielc – siła tradycji.
Historia Kielc po raz pierwszy znalazła swoje odzwierciedlenie na wystawach i w zbiorach utworzonego w Kielcach w 1908
roku Muzeum Polskiego Towarzystwa Krajoznawczego. Nawiązano
wówczas do najstarszych w dziejach Kielc kolekcji o charakterze
muzealnym tworzonych w XIX wieku w Akademii Górniczej
i Szkole Wojewódzkiej. Muzeum PTK, kierowane w latach 19081933 przez Tadeusza Szymona Włoszka, weterana powstania
styczniowego, gromadziło eksponaty przyrodnicze, geologiczne,
archeologiczne i historyczne, zgodnie z zasadami powstającego
w Królestwie Polskim ruchu regionalistycznego.
Przed II wojną światową kilkakrotnie podejmowano
próby zorganizowania w Kielcach Muzeum Historii Kielc, Muzeum Ziemi Kieleckiej czy Muzeum Regionalnego. Historię miasta
i regionu pokazano na Wystawie Świętokrzyskiej w kieleckim Muzeum PTK w 1936 roku. W 1938 roku w kieleckim pałacu biskupów
krakowskich zorganizowano Sanktuarium Marszałka Józefa Piłsudskiego nawiązujące tematyką do lat I wojny światowej. W 1939 r.
Rada Miejska w Kielcach podjęła niezrealizowaną uchwałę o przekazaniu placu pod budowę gmachu muzealnego. W czasie II wojny
światowej zbiory Muzeum Świętokrzyskiego PTK uległy częściowemu rozproszeniu. Po wojnie działalność rozpoczęło Muzeum
Świętokrzyskie, przekształcone w 1975 r. w Muzeum Narodowe,
a tematyką dziejów miasta zajmował się Dział Historii.
W 2006 r. Rada Miasta Kielce podjęła uchwałę o powstaniu Muzeum Historii Kielc, które mieści się w XIX-wiecznej kamienicy przy ul. Św. Leonarda 4 (w latach 1913-1939 siedziba Muzeum
Świętokrzyskiego PTK).
W bardzo krótkim czasie zdołano zagospodarować wyremontowany budynek należący w II poł. XIX w. do Towarzystwa
Kredytowego Ziemskiego. Zgodnie z wykonanymi wcześniej pracami studialnymi i scenariuszem ekspozycji oraz projektem aranżacji plastycznej stałej wystawy historycznej, stworzono placówkę
łączącą w sobie cechy dawnego muzealnictwa charakteryzującego
się zastosowaniem autentycznych przedmiotów z epoki, dbałością
o eksponat, rzetelnością przekazu i elementy nowatorskie w postaci pokazów multimedialnych, punktów odsłuchowych, ekranów
i monitorów, które stały się dopełnieniem całości.
Prace nad otwarciem muzeum trwały od 2004 r., gdy
rozpoczęto realizację koncepcji Muzeum Historii Kielc według
Ul. Leonarda 4 – gmach Muzeum
scenariusza, który przewidywał wykorzystanie muzealiów wypożyczanych m.in. z Muzeum Narodowego w Kielcach (Dział Historii), przedmiotów własnych pozyskanych w wyniku ofiarności
mieszkańców Kielc, archiwaliów, ikonografii pozyskanych w wyniku kwerendy prowadzonej w muzeach, archiwach i bibliotekach
w całej Polsce. Wypożyczono eksponaty, pozyskano kopie cyfrowe,
zgromadzono dokumentację naukową.
Pracownicy muzeum zgromadzili zasób muzealiów pozwalający na otwarcie wystawy stałej, której tematem zasadniczym
jest historia miasta od średniowiecza po czasy współczesne.
Jednocześnie zajmowano się przygotowywaniem procedur związanych z ogłoszeniem przetargów na zakup sprzętu wystawienniczego. Należało dokładne określić i opisać rodzaj gablot,
ekranów, oświetlenia i innych elementów wyposażenia. W ramach
tzw. programów operacyjnych Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa
Narodowego pozyskano fundusze, które zużyto na aranżację stałej
wystawy historycznej.
Wraz z otwarciem muzeum pierwszego lutego 2008 r. udostępniono zwiedzającym
wystawę czasową „Kielczanie. Z albumów rodzinnych”, na której zaprezentowano unikalne zdjęcia
dokumentujące dzieje miasta od XIX w. do lat
50-tych XX w. Poznaliśmy kieleckich mieszczan
i ich życie codzienne. Można było przekonać się
jak wyglądał mundur urzędnika, jak ubierali się
eleganccy panowie, czy piękne kielczanki chodziły w kapeluszach, czy mundurki szkolne były
strojem obowiązującym? Co znaczyły dla Kielc
nazwiska takie jak Rachalewski, Massalski, Łęski,
Burak i Rutczyński? Gdzie spotykali się kieleccy
piekarze i cukiernicy na uroczystych spotkaniach
cechowych? Pierwsza wystawa czasowa przekazała zwiedzającym także obraz miasta. Mogliśmy
zaobserwować ulice, wille mieszczańskie, wnętrza
kamienic, warsztatów rzemieślniczych, pomieszczenia atelier fotograficznego. Sięgając pamięcią
do podręczników historii, kart zapisanych przez
Otwarcie pierwszej wystawy czasowej „Kielczanie. Z albumów rodzinnych”
44
kronikarzy,
wspomnień
naszych przodków, opisów
w miejscowej prasie, można
było wyobrazić sobie jak
wyglądały miejsca, które
jeszcze nie tak dawno tętniły
życiem, pełne kobiet, mężczyzn i dzieci tworzących
naszą, kielecką codzienność.
Stała
wystawa
historyczna Z dziejów Kielc,
na piętrze budynku pokazuje osadę średniowieczną,
Kielce należące do biskupów
krakowskich (do końca
XVIII w.) oraz stolicę regionu w XIX i XX stuleciu.
Warto zobaczyć odtworzoną
chatę pierwszych mieszkańców, księgę Rady Miejskiej z XVIII w., najstarszą
pieczęć miejską, akcesoria
Ochotniczej Straży Ogniowej, mundury oficerów
stacjonujących w Kielcach
pułków, stare malowidła Nobliwa „SHL-ka” – jeden z eksponatów w Muzeum
pr z e d s t aw i aj ą c e w i d o k i
Udostępniono również zwiedzającym bibliotekę regionalmiasta, pamiątki rodzinne, archiwalia, plany, stare fotografie oraz
ną, której podstawowy zasób liczący 4000 tomów pozyskano dzięki
pokazy multimedialne, które pozwalają zwiedzającym poznać atpodpisaniu umowy z Kieleckim Towarzystwem Naukowym.
mosferę starego miasta, stanąć choćby na chwilę na „kocich łbach”
Muzeum nawiązało współpracę z Instytutem Historii
ulicy Wesołej, zobaczyć ważne uroczystości patriotyczne, zmierzyć
Uniwersytetu Jana Kochanowskiego Kielcach, Kieleckim Towasię z tragedią kieleckiego getta w czasie II wojny światowej.
rzystwem Naukowym, Instytutem Pamięci Narodowej. W ramach
Muzeum Historii Kielc od początku swojego istnienia
wspólnych projektów przygotowywana jest obecnie konferencja
zajęło się pozyskiwaniem i opracowywaniem zbiorów. Magazyny
naukowa „Początki Kielc”, związana z prowadzonymi na terenie
muzealne od chwili otwarcia wzbogaciły się o ponad 1000 ekspomiasta badaniami archeologicznymi.
natów związanych z dziejami miasta. Ratowano niejednokrotnie
Pomimo skromnej obsady personalnej Muzeum Historii
Tadeusz Szymon Włoszek – Kustosz Muzeum PTK
przedmioty i archiwalia, które mogłyby ulec zniszczeniu. Eksponaty są odpowiednio dokumentowane i wpisywane do komputerowej
bazy danych, co przyczynia się do poszerzenia bazy źródłowej
związanej z dziejami Kielc. Muzeum współpracuje z mieszkańcami
miasta, wspomagane jest pamiątkami rodzinnymi i osobistymi.
Muzeum Historii Kielc zainicjowało planowe gromadzenie źródeł historycznych pisanych dotyczących Kielc od średniowiecza po czasy najnowsze, stworzenie kolekcji źródeł ikonograficznych oraz rozwój kolekcji źródeł multimedialnych związanej
z dziejami Kielc
Kielc stało się prężną placówką oświatową w mieście. Prowadzi
lekcje muzealne, cykliczne spotkania „Sobota muzealna” oraz Muzealny Klub Historyczny. Koncerty muzyki klasycznej cieszą się
powodzeniem wśród Kielczan. Liczba zwiedzających w pierwszym
okresie po otwarciu placówki, do końca kwietnia 2008 r. wyniosła
prawie 6 tysięcy osób.
W ramach umowy popisanej z Instytutem Historii Uniwersytetu Jana Kochanowskiego muzeum zatrudnia praktykantów
– studentów historii. Zaktywizowano również środowisko młodzieży szkolnej angażując do prac pomocniczych wolontariuszy.
Podkreślić należy, że kieleckie muzeum historyczne
powstało po 100 latach od rozpoczęcia działalności Muzeum Polskiego Towarzystwa Krajoznawczego w Kielcach. W miejscu dawnego mieszkania kustosza Tadeusza Włoszka oraz magazynów i sal
wystawowych zapełnionych eksponatami już w 1913 r. (wcześniej
Muzeum PTK miało swoje siedziby przy ul. Mickiewicza i Śniadeckich), na parterze budynku kamienicy przy ul. Św. Leonarda, kieleccy muzealnicy udostępniają zwiedzającym wystawy czasowe.
Dotychczasowa działalność Muzeum Historii Kielc daje
pewność, że wysiłek muzealników został dobrze spożytkowany,
a nowa placówka kulturalna już znalazła swoje stałe miejsce w panoramie instytucji kultury w naszym mieście.
Muzeum Historii Kielc gromadzi, przechowuje, opracowuje naukowo i udostępnia muzealia związane z dziejami miasta
od wczesnego średniowiecza po czasy najnowsze.
Dr Jan Główka
Muzeum Historii Kielc
Fot. z Archiwum Muzeum Historii Kielc
45