Z historii Kalet Drutarnia - Stowarzyszenie Nasze Kalety

Z historii Kalet
Drutarnia
J
akis czas (emu publikowalismy
na lamach ..Biuletynu" teksty
naszego nieocenionego historykahobbysty- Pana Edwarda Goszyka.
Podrozowalismy w czasie m.in. po
Kuczowie, Truszczycy, Zielonej czy
J^drysku.
W opowiesciach tych
pominiyta zostala Drutarnia, o ktorej ww. autor napisal w 2004 roku
niewielka, pracc
historyczni}
(Edward Goszyk, ..Kartki z d/iejow
Drutarni. Kuznica, wies, gmina,
dzielnica Kalct").
Korzystaj^c z okazji tworzenia krotkich tekstow informacyjnych, ktore
zostana_ (zostaty?) uwiecznione na
tablicach przy figurach k u z n i k o w postanowilem
podzielic siq z Panstwem kwintesencja_ historii tej dzieln i c y - dziejami Drutarni w pigulce.
www.kalety.pl
BIULETYN INFORMACYJNY, SIERPIEN 2014
Miejscowosc, a w zasadzie jej zal^zek
w postaci kuznicy nad Mata. Panwia^ powstala j u z najprawdopodobniej w X V
wieku. Obok - w dzisiejszym centrum
dzielnicy- zrodla wzmiankuja. tzw. pustkowie lesne- sladowe osadnictwo sktadajace sie. z jednej, dwoch lub paru chat nad
potokiem Patecznica (zwanym rowniez
Potokiem Dubielskim) oddzielonych od
kuznicy lasem.
Budowa kuznic nad Mala. Panwi% na
terenie naleza^cej do nich ziemi lublinieckiej, a wiec takze w pozniejszej Drutarni,
byla inicjatywa. ksiazat opolskich. Spustoszone przez wojny husyckie tereny
miaty zacza^c przynosic zyski. Sprowadzono kuznikow- fachowcow z niemieckiej Misni, z ktorych jeden urza^dzit swoj
zaktad wtasnie tutaj. Miejscowa ludnosc
musiala mice spore problemy ze zrozumieniem mistrza, ktory „plaplat" po swojemu
i
nadaia
kuznicy
nazwQ
„Plaplinska". Odta_d kazdy zarza^dca tutejszej kuznicy nosit ten przydomek.
W X V I wieku dobra lublinieckie
z Koszecinem, do ktorego przynalezalo
wyzej opisane pustkowie (potok Palecznica stanowit granicQ pomiedzy ziemia,
lubliniecka. a dobrami lubszeckimi) oraz
Kuznica Plaplinska przeszfy jako zastaw
z rajc ksiazat opolskich w rece margrabiow Brandenburskich. W sporzadzonym
w latach 1571-1574 urbarzu panstwa
lublinieckiego, w czesci dotycza.cej K o szecina, zapisano: „Prokop Plapla- mistrz
kuzniczy- jego role wraz z ogrodem to
1 tan i 1 'A kwarty. La.ki sa. rozrzucone
nad woda^ tu i tarn. Zadrzewien jest okoto
Vi lanu.(.. .)Posiada tez karczmQ i nieduzy
mryn".
Kuznic? Plaplinska^ wspomina tez
w swoim poemacie „Officina Ferraria"
Walenty Rozdzienski, ktory pisze:
„Nizej zas Jedryskowskiej w cwierc m i l i
kuznice
Jest Plaplinska tarn, gdzie Patecznice
Strumien wpada w Matpadew, ktora, osobliwie
Na kopcu postawiono w miejscu grzecznym prawie"
Oznaczalo to ni mniej- n i wiecej tylko
fakt, ze usytuowanie kuznicy Plaplow
bylo niemal idealne i nie zagrazaly m u
powodzie oraz wylewy Malej Panwi.
Zagrozenie przyszlo jednak z innej strony
- zaktad nie przetrwal wojny trzydziestoletniej. Spustoszono go okolo 1621 roku
i pozniej juz nie odbudowano.
Historia kuznictwa na tym terenie miala jednak swqj dalszy ciaj>. W polowie
X V I I wieku dobra koszecinskie
kupit
Mikolaj
Filip von Rauthen, i to chyba
on by! inicjatorem wznowienia
malego przemyshi hutniczego w
Drutarni.
Pol
kilometra ponizej "JS
dawnej K u z n i c y "
Plaplinskiej przegrodzono Mala
Z.
.
.
.
Str. 11
•
budynku starej szkoiy w Drutarni
Wejscw do
Panew i zbudowano nowy zaklad- tym razem jego
glownym produktem mial bye drut. T o
wtasnie od potowy X V I I wieku- na
wskutek wyzej opisanych wydarzen- zacze_ta utrwalac si? dzisiejsza nazwa miejscowosci- Drutamia.
Za czasow zarza_dzania dobrami kosze.cinskimi przez spadkobiercow von Rauthena- rod Sobkow, w latach 20-tych
XVTI wieku w Drutarni utworzono lesnictwo.
Sobkowie sprzedali maja.tek koszecinski w 1784 roku. W nastepnych latach
teren ten, do ktorego nalezata Drutarnia
(wowczas j u z gmina, ktora w 1783 roku
liczyta 139 mieszkancow), czesto zmieniat wtascicieli. Dziato si? tak az do roku
1804, kiedy to dobra koszecinskie nabyt
Fryderyk Ludwik Hohenlohe von Ingelfingen. Jego spadkobiercy rza_dzili Koszecinem az po rok 1945.
Tymczasem Drutarnia szybko si? rozrastata. W potowie X I X wieku liczyta 31
domow, 1 panski folwark, 239 mieszkancow. W miejscowosci byty 3 tntyny w o d ne, jeden sklepik, 1 dwuogniskowa swiezarka zelaza sztabowego. D o miejscowosci
przynalezaty przysiotki- Lubocz
z lesniczowka^ i Polesnicze- z mtynem.
Pomiedzy rokiem 1880 a 1884 w D r u tarni przestat fiinkcjonowac zaklad, od
ktorego miejscowosc wzieta swoje poczatki i dzi?ki ktoremu przyjeta swoja.
nazw?. Swiezarka zelaza
sztabowego
zostala zlikwidowana j a k o jedna z ostatnich manufaktur tego typu nad Mata^ Panwia_. Dzis po kuznicy pozostato jedynie
miejsce zwane w Drutarni „Huciskiem".
Koniec przemystu hutniczego zbiegt si?
w czasie z powstaniem fabryki celulozy
oraz budowa. l i n i i kolejowej w pobliskich
Kaletach. W fabryce Donnersmarckow
znalazto zatrudnienie wielu mieszkancow
Drutarni, zas miejscowosc zaczeta naturalnie cia_zyc ku swojemu wschodniemu
sa_siadowi.
W roku 1911 w Drutarni spis wykazal
470 mieszkancow. Sposrod 243 osob
glosuja^cych w plebiscycie z 1921 roku
120 osob gtosowato za Polska^, a 121 za
Niemcami (2 gtosy niewazne).
Od 1933 roku dawna gmina Drutarnia
stanowi dzielnicy dawniej rowniez g m i ny, a od 1951 roku miasta Kalety.
Przed wybudowaniem kosciola w pobliskim Brusku ( I I potowa X V I I w . )
mieszkaricy Drutarni, zawsze w gtownej
mierze katolicy, uczQszczali do parafialnego kosciola w Sadowie. Nastepnie, od
roku 1908, miejscowosc przynalezata do
parafii w Kosz^cinie. Parafiq w Drutarni
erygowano w 1977 roku, zas kosciol parafialny stana.1 w dzielnicy w roku 1991.
Stary kosciot w Brusku jest kosciotem
filialnym parafii w Drutarni.
Drutarnia, od roku 1895 posiadata rowniez wtasna. szkote^ przy ktorej w roku
1965 dobudowano dodatkowe pomieszczenia lekcyjne. Placowka, w zwi^zku
z nizem demograficznym i reorganizacjam i przestala fiinkcjonowac w roku 2001.
Ostatnim dyrektorem byta Pani Kazimiera Gatys. Caiosc obiektu jest obecnie
w uzytkowaniu Towarzystwa Przyjaciot
Dzieci Sla.ski Oddziat Regionalny. Przy
dawnych obiektach szkolnych znajduje
si? tor speedrowerowy klubu sportowego
TPD Kalety.
Dzis
Drutarnia,
jako
dzielnica
jj.esnego
zaka_tka
Sla_ska",
idealnie
wkomponowuje siQ w nowy wizerunek
miasta. Dziata w niej swietlica dla dzieci
i mtodziezy, wspomniany wyzej klub
speedrowerowy, oddziat TPD. Corocznie
w lipcu hucznie obchodzi sie. swi^to parafialne, ktore poprzedza piesza pielgrzymka do kosciola w Brusku. W okolicy tzw.
„ W a t o t 6 w k i " podziwiac mozna pierwotne meandry Matej Panwi. O hutniczej
przesztosci
miejscowosci przypomina
jedynie nazwa i rzezba kuznika Plapli...
Jacek Lubos
www.kalety.pl