Generuj PDF tej strony

Nazwa modułu:
Fizyka złoża
Rok akademicki:
Wydział:
Kierunek:
2016/2017
Kod: WGG-2-205-EZ-s
Punkty ECTS:
4
Wiertnictwa, Nafty i Gazu
Górnictwo i Geologia
Poziom studiów:
Studia II stopnia
Język wykładowy: Polski
Specjalność:
Eksploatacja złóż surowców płynnych
Forma i tryb studiów:
Profil kształcenia:
Stacjonarne
Ogólnoakademicki (A)
Semestr: 2
Strona www:
Osoba odpowiedzialna:
prof. zw. dr hab. inż. Twardowski Kazimierz ([email protected])
Osoby prowadzące: prof. zw. dr hab. inż. Twardowski Kazimierz ([email protected])
prof. Ursin Jann Rune ([email protected])
Opis efektów kształcenia dla modułu zajęć
Kod EKM
Student, który zaliczył moduł zajęć wie/umie/potrafi
Powiązania z
EKK
Sposób weryfikacji
efektów kształcenia (forma
zaliczeń)
M_W001
Student posiada wiedzę dotyczącą procesów i zjawisk
fizycznych zachodzących w złożach węglowodorów.
GG2A_W01
Egzamin, Kolokwium
M_W002
Wykazuje się znajomością modeli petrofizycznych
konwencjonalnych skał zbiornikowych ropogazonosnych.
GG2A_W04
Egzamin, Kolokwium
M_U001
Potrafi wykorzystać znajomośc podstaw fizycznych
eksploatacji złóż węglowodorów do jej projektowania i
kontroli przebiegu.
GG2A_U01
Kolokwium, Sprawozdanie
M_U002
Wykorzystując modele petrofizyczne potrafi
prognozować przebieg eksploatacji złóż węglowodorów
i ewentualnie określać sposoby jej intensyfikacji.
GG2A_U06
Kolokwium, Sprawozdanie
GG2A_K02
Aktywność na zajęciach,
Udział w dyskusji
Wiedza
Umiejętności
Kompetencje społeczne
M_K001
Ma świadomość ważności eksploatacji złóż
węglowodorów i rozumie wagę przekazywania
informacji na ten temat.
1/4
Karta modułu - Fizyka złoża
Matryca efektów kształcenia w odniesieniu do form zajęć
Konwersatori
um
Zajęcia
seminaryjne
Zajęcia
praktyczne
Zajęcia
terenowe
Zajęcia
warsztatowe
Student posiada wiedzę
dotyczącą procesów i zjawisk
fizycznych zachodzących w
złożach węglowodorów.
+
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
M_W002
Wykazuje się znajomością
modeli petrofizycznych
konwencjonalnych skał
zbiornikowych ropogazonosnych.
+
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
M_U001
Potrafi wykorzystać
znajomośc podstaw
fizycznych eksploatacji złóż
węglowodorów do jej
projektowania i kontroli
przebiegu.
-
+
-
-
-
-
-
-
-
-
-
M_U002
Wykorzystując modele
petrofizyczne potrafi
prognozować przebieg
eksploatacji złóż
węglowodorów i ewentualnie
określać sposoby jej
intensyfikacji.
-
+
-
-
-
-
-
-
-
-
-
+
+
-
-
-
-
-
-
-
-
-
E-learning
Ćwiczenia
projektowe
M_W001
Inne
Ćwiczenia
laboratoryjne
Forma zajęć
Ćwiczenia
audytoryjne
Student, który zaliczył moduł
zajęć wie/umie/potrafi
Wykład
Kod EKM
Wiedza
Umiejętności
Kompetencje społeczne
M_K001
Ma świadomość ważności
eksploatacji złóż
węglowodorów i rozumie
wagę przekazywania
informacji na ten temat.
Treść modułu zajęć (program wykładów i pozostałych zajęć)
Wykład
Podstawowe definicje i pojęcia dotyczące złoża węglowodorów. Skała ropo-gazonośna
jako niejednorodny wieloskładnikowy system. Proste modele teoretyczne skały
zbiornikowej. Skład granulometryczny – powierzchnia właściwa. Porowatość skał
zbiornikowych: rodzaje porowatości, podział kanałów porowych ze względu na ich
rozmiary, struktura przestrzeni porowej. Wpływ kompakcji na porowatość skał.
Nasycenie płynami skał zbiornikowych. Charakterystyka nasycenia skał zbiornikowych.
Podwójna warstwa elektryczna. Resztkowe nasycenie skał wodą. Zwilżalność fazy
stałej. Powierzchnie hydrofilowe i hydrofobowe. Ropo- i gazonośność skał.
Przepuszczalność skał zbiornikowych. Prawo Darcy’ego. Współczynnik
przepuszczalności absolutnej i współczynnik filtracji. Zasady określania
2/4
Karta modułu - Fizyka złoża
przepuszczalności absolutnej skał. Efekt Klinkenberga. Zależność przepuszczalności
skał od głębokości ich zalegania. Zależność przepuszczalności od innych właściwości
fizycznych skał zbiornikowych o porowatości międzyziarnowej. Przepuszczalność
efektywna i względna. Charakterystyka przepływów dwu- i trójfazowych. Modele
petrofizyczne skał zbiornikowych. Właściwości zbiornikowo-filtracyjne skał
szczelinowatych: wskaźniki ilościowe szczelinowatości, porowatość i przepuszczalność
skał szczelinowatych. Współoddziaływanie fizykochemiczne płynów złożowych i skał.
Napięcie powierzchniowe i międzyfazowe. Ciśnienie kapilarne. Histereza ciśnienia
kapilarnego. Kinetyczna histereza zwilżania. Ogólny schemat wypierania ropy i gazu
przez wodę w skałach zbiornikowych. Zjawiska kapilarne – efekty Rebindera i Jamina.
Stan stref przejściowych ropa-woda, gaz-woda i gaz-ropa. Zjawiska elektrokinetyczne
w ośrodkach porowatych. Przepływy dyfuzyjne. Dyfuzja molekularna. Prawo Ficka.
Współczynniki dyfuzji w fazach gazowej i ciekłej oraz w ośrodkach porowatych.
Podstawy ruchu ciepła. Przewodzenie ciepła. Konwekcja ciepła. Wnikanie ciepła w
ruchu laminarnym i burzliwym. Przenikanie ciepła. Promieniowanie ciepła.
Ćwiczenia audytoryjne
Analiza teoretycznych modeli ośrodka porowatego i ich podstawowych właściwości
fizycznych. Opracowanie wyników analizy granulometrycznej skał. Określanie
powierzchni właściwej skał zbiornikowych. Analiza prawa Darcy’ego – różna geometria
przepływu, różne płyny, granice stosowalności. Badanie zależności przepuszczalności
absolutnej od innych właściwości fizycznych skał. Wykorzystanie różnych modeli
petrofizycznych skał zbiornikowych do oceny przepuszczalności absolutnej skał
zbiornikowych. Analiza porównawcza wyników modelowania. Modelowanie analityczne
przepływów dyfuzyjnych w gazach i cieczach oraz w ośrodkach porowatych.
Sposób obliczania oceny końcowej
Decyzja wykładowcy w oparciu o średnią arytmetyczną ocen z egzaminu i zaliczenia ćwiczeń.
Wymagania wstępne i dodatkowe
Znajomość petrofizyki naftowej.
Zalecana literatura i pomoce naukowe
1. Ryncarz T.: Zarys fizyki górotworu. Śląskie Wydawnictwo Techniczne, Katowice 1993.
2. Twardowski K.: Fizyka złóż węglowodorów. Mat. St. Podypl. z zakresu „Eksploatacja i ochrona złóż
węglowodorów”, WWNiG AGH, Kraków 2002 (mat. niepublikowane).
3. Zarzycki R.: Wymiana ciepła i ruch masy w inżynierii środowiska. Wyd. Nauk.-Techn., Warszawa 2005.
4. Ahmed T.: Reservoir Engineering – Handbook. Gulf Professional Publishing, Boston-London-AucklandJohannesbourg-Melbourne-New Delhi 2001.
5. Danekar A.Y.: Petroleum Reservoir Rock and Fluid Properties. CRC Taylor and Francis Group, Boca
Raton – London – New York 2006.
6. Slatt R.M.: Stratigraphic Reservoir Characterization for Petroleum Geologists, Geophysicists and
Engineers.
Handbook
of
Petroleum
Exploration
and
Production,
vol.
6.
ELSEVIER,
Amsterdam–Boston–Heidelberg
–London–New
York–Oxford–Paris–San
Diego–San
Francisco–Singapore–Sydney–Tokyo 2006.
Publikacje naukowe osób prowadzących zajęcia związane z tematyką modułu
Nie podano dodatkowych publikacji
Informacje dodatkowe
• Warunkiem niezbędnym do zaliczenia ćwiczeń audytoryjnych jest zaliczenie wszystkich wymaganych
zajęć i kolokwiów; można opuścić jedne zajęcia bez konieczności ich odrabiania;
3/4
Karta modułu - Fizyka złoża
• Nieusprawiedliwiona nieobecność na więcej niż na 3 zajęciach ćwiczeniowych wymaga powtarzania
całego roku.
Nakład pracy studenta (bilans punktów ECTS)
Forma aktywności studenta
Obciążenie
studenta
Udział w wykładach
28 godz
Przygotowanie do zajęć
8 godz
Udział w ćwiczeniach audytoryjnych
28 godz
Wykonanie projektu
15 godz
Samodzielne studiowanie tematyki zajęć
19 godz
Egzamin lub kolokwium zaliczeniowe
2 godz
Sumaryczne obciążenie pracą studenta
100 godz
Punkty ECTS za moduł
4 ECTS
4/4