Charakter prawny warrantów subskrypcyjnych (cz. 1)

Charakter prawny warrantów subskrypcyjnych (cz. 1)
Wpisany przez Ewelina Lelito
Jakie są konsekwencje podatkowe związane z emisją i realizacją tych warrantów?
Katalog praw pochodnych na gruncie ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych
(dalej UPDOP) ma charakter otwarty z zastrzeżeniem, że zasada swobody konstruowania
takich instrumentów ograniczona jest zakresem ogólnej definicji praw pochodnych.
Ustawodawca na gruncie UPDOP dopuszcza więc kreowanie dowolnego rodzaju prawa
pochodnego, z zastrzeżeniem, iż należy spełnić dwie przesłanki.
1. Charakter prawny warrantów subskrypcyjnych
Ustawą z 12 grudnia 2003 r. o zmianie ustawy - Kodeks spółek handlowych oraz niektórych
innych ustaw (Dz. U. z 2003 r. Nr 229, poz. 2276 z póz. zm.) dalej: ustawa zmieniająca, została
wprowadzona do art. 453 § 2 KSH definicja warrantu subskrypcyjnego. Ustawodawca określił
uprawnienie do emisji warrantów subskrypcyjnych w przypadku zarówno podwyższenia kapitału
zakładowego w oparciu o kapitał docelowy (art. 444 § 7 KSH), jak i warunkowego
podwyższenia kapitału zakładowego (art. 448 § 2 pkt 3 KSH).
Zgodnie z tą definicją, w celu podwyższenia kapitału zakładowego spółka może emitować
papiery wartościowe imienne lub na okaziciela uprawniające ich posiadacza do zapisu
lub objęcia akcji, z wyłączeniem prawa poboru (warranty subskrypcyjne).
Z powyższego wynika, iż KSH przewiduje dwa rodzaje warrantów subskrypcyjnych: zawierające
uprawnienie do zapisu na akcje nowej emisji lub zawierające uprawnienie do objęcia akcji
nowej emisji.
1/9
Charakter prawny warrantów subskrypcyjnych (cz. 1)
Wpisany przez Ewelina Lelito
Zgodnie z art. 444 § 7 KSH upoważnienie zarządu do podwyższenia kapitału zakładowego
może przewidywać emitowanie warrantów subskrypcyjnych z terminem wykonania prawa
zapisu upływającym nie później niż okres, na który zostało udzielone upoważnienie. Prawo
dokonania zapisu na akcje nowej emisji
związane jest więc z emisją warrantów subskrypcyjnych w związku z podwyższeniem kapitału
zakładowego w granicach kapitału docelowego.
Prawo do objęcia akcji nowej emisji związane jest natomiast z emisją warrantów
subskrypcyjnych przy warunkowym podwyższeniu kapitału zakładowego. Na podstawie art. 448
§ 1 KSH walne zgromadzenie może uchwalić podwyższenie kapitału zakładowego z
zastrzeżeniem, że osoby, którym przyznano prawo do objęcia akcji, wykonają je na warunkach
określonych w uchwale w trybie określonym w art. 448-452 KSH (warunkowe podwyższenie
kapitału zakładowego). Uchwała o warunkowym podwyższeniu kapitału zakładowego może
zostać powzięta m.in. w celu przyznania praw do objęcia akcji przez posiadaczy warrantów
subskrypcyjnych.
Bez względu na prawo majątkowe, które inkorporuje warrant subskrypcyjny, jest on przede
wszystkim papierem wartościowym, co wynika zarówno z KSH, jak i z ustawy z 29 lipca
2005 r. o obrocie instrumentami finansowymi (Dz. U. z 2005 r. Nr 183, poz. 1538 ze póz.
zm.) dalej: UOIF
.
Ustawodawca w art. 3 pkt 1 UOIF określił, iż papierem wartościowym są: akcje, prawa poboru w
rozumieniu KSH, prawa do akcji, warranty subskrypcyjne, kwity depozytowe, obligacje, listy
zastawne, certyfikaty inwestycyjne. W powyższym katalogu papierów wartościowych
warrant subskrypcyjny został zawarty
.
2/9
Charakter prawny warrantów subskrypcyjnych (cz. 1)
Wpisany przez Ewelina Lelito
Ustawodawca pozostawił jednocześnie katalog papierów wartościowych katalogiem
otwartym
, ze względu na sformułowanie zawarte w art.
3 pkt 1 UOIF, tj.: „pod pojęciem papierów wartościowych rozumie się inne zbywalne papiery
wartościowe, w tym inkorporujące prawa majątkowe odpowiadające prawom wynikającym z
akcji lub z zaciągnięcia długu, wyemitowane na podstawie właściwych przepisów prawa
polskiego lub obcego oraz inne zbywalne prawa majątkowe, które powstają w wyniku emisji,
inkorporujące uprawnienie do nabycia lub objęcia papierów wartościowych określonych w lit. a,
lub wykonywane poprzez dokonanie rozliczenia pieniężnego (prawa pochodne)".
W związku z zawartą w art. 453 § 2 KSH definicją warrantu subskrypcyjnego można wymienić
następujące cechy charakterystyczne tego papieru wartościowego:
- jest emitowany wyłącznie przez spółki akcyjne lub komandytowo-akcyjne;
- jest emitowany tylko w celu warunkowego podwyższenia kapitału zakładowego lub w celu
podwyższenia kapitału w ramach kapitału docelowego;
- jest papierem wartościowym o charakterze wierzycielskim, który może być przyznany
odpłatnie lub nieodpłatnie, co powinno wynikać z treści uchwały o emisji warrantów
subskrypcyjnych;
- jest papierem wartościowym terminowym;
- zawiera uprawnienie do subskrybowania akcji nowej emisji, z wyłączeniem prawa poboru
dotychczasowych akcjonariuszy;
- stanowi nieodwołalne i bezwarunkowe zobowiązanie emitenta do wydania akcji.
Z uwagi na to, iż warrant subskrypcyjny jest papierem wartościowym terminowym, istotne jest
również określenie terminu, w trakcie którego można wykonać uprawnienie z warrantu. Termin
ten nie może być dłuższy niż 10 lat od daty podjęcia uchwały o emisji warrantów
subskrypcyjnych.
3/9
Charakter prawny warrantów subskrypcyjnych (cz. 1)
Wpisany przez Ewelina Lelito
Emisja warrantów subskrypcyjnych wymaga pozbawienia prawa poboru przysługującego
dotychczasowym akcjonariuszom. Walne zgromadzenie akcjonariuszy może pozbawić
akcjonariuszy prawa poboru akcji w całości lub w części. W takiej sytuacji zarząd jest
zobowiązany do przedstawienia walnemu zgromadzeniu pisemnej opinii uzasadniającej powody
pozbawienia prawa poboru oraz proponowaną cenę emisyjną akcji bądź sposób jej ustalenia. W
związku z powyższym, prawo majątkowe inkorporowane w warrancie subskrypcyjnym jest
prawem pierwszeństwa przyznanym uprawnionemu z warrantu subskrypcyjnego,
którego treść stanowi uprawnienie albo do zapisu albo do objęcia akcji nowej emisji, po
określonej w warrancie cenie w przyszłości
.
Zarząd zgłasza warunkowe podwyższenie kapitału zakładowego do sądu rejestrowego. Z kolei
akcje są wydawane posiadaczom warrantów subskrypcyjnych po zarejestrowaniu
podwyższenia w sądzie.
Ponadto zarząd może wydać akcje tylko w zamian za wkłady pieniężne, chyba że
upoważnienie do podwyższenia kapitału zakładowego przewiduje możliwość objęcia
akcji za wkłady niepieniężne
. Zarząd nie może wydawać w zamian za warranty
subskrypcyjne akcji uprzywilejowanych lub przyznawać osobistych uprawnień akcjonariuszowi,
w tym dotyczących prawa powoływania lub odwoływania członków zarządu, rady nadzorczej lub
prawa do otrzymywania oznaczonych świadczeń od spółki.
Osoby uprawnione do objęcia akcji, określone w uchwale walnego zgromadzenia
4/9
Charakter prawny warrantów subskrypcyjnych (cz. 1)
Wpisany przez Ewelina Lelito
akcjonariuszy, obejmują akcje w warunkowo podwyższonym kapitale zakładowym w
drodze pisemnego oświadczenia na formularzach przygotowanych przez spółkę. W
przypadku warrantów z prawem do objęcia akcji tylko ich posiadacze mogą uczestniczyć w
przeprowadzanej w trybie określonej w art. 448-452 KSH procedurze podwyższenia kapitału
zakładowego, wobec czego brak po ich stronie zainteresowania objęciem akcji definitywnie
ubezskutecznia samo podwyższenie. Wraz z wydaniem dokumentów akcji następuje nabycie
praw z akcji i podwyższenie kapitału zakładowego spółki o sumę równą wartości nominalnej
akcji objętych na podstawie uchwały o warunkowym podwyższeniu kapitału zakładowego.
W przypadku podwyższenia kapitału zakładowego w drodze kapitału docelowego uchwała
zarządu podjęta w granicach statutowego upoważnienia zastępuje uchwałę walnego
zgromadzenia akcjonariuszy o podwyższeniu kapitału zakładowego. Co do zasady, to zarząd
decyduje o wszystkich sprawach związanych z podwyższeniem kapitału zakładowego, chyba że
przepisy KSH lub upoważnienie udzielone zarządowi zawierają odmienne postanowienia. I tak,
uchwały zarządu w sprawach ustalenia ceny emisyjnej oraz wydania akcji w zamian za wkłady
niepieniężne wymagają zgody rady nadzorczej, chyba że statut stanowi inaczej.
Warranty subskrypcyjne są określane mianem „uproszczonych opcji", ponieważ podobnie jak
opcje typu call, inkorporują uprawnienie do nabycia akcji nowej emisji, w określonym czasie za
określoną cenę. Warranty subskrypcyjne nie są jednak opcjami na akcje, ponieważ występują
pomiędzy tymi dwoma instrumentami finansowymi różnice, w tym:
- warranty subskrypcyjne są emitowane w serii, tworząc w obrębie danej serii zbiór
jednostkowych praw podmiotowych o takiej samej treści. Opcje nigdy nie są emitowane w
serii; - opcje mają charakter umowy, w wyniku której opcjobiorca upoważniony jest do złożenia
opcjodawcy oświadczenia o wykonaniu opcji. Opcje na akcje można podzielić na opcje kupna
(opcje typu call), które upoważniają do nabycia akcji i opcje sprzedaży (opcje typu put), które
upoważniają do sprzedaży akcji, na które opcja opiewa. W przypadku obrotu warrantami
subskrypcyjnymi najpierw należy przeprowadzić emisję warrantów, a następnie stworzyć ofertę
pierwotną.
5/9
Charakter prawny warrantów subskrypcyjnych (cz. 1)
Wpisany przez Ewelina Lelito
2. Charakter warrantu subskrybcyjnego na gruncie ustawy o podatku dochodowym od
osób prawnych
W związku z charakterem prawnym warrantów subskrypcyjnych omówionym w punkcie 1 oraz z
uwagi na brzmienie art. 16 ust. 1b) UPDOP, należy rozważyć czy na gruncie UPDOP warrant
subskrypcyjny spełnia przesłanki uznania go za pochodny instrument finansowy.
Zgodnie z art. 16 ust 1b) UPDOP za pochodny instrument finansowy uważane jest każde
prawo majątkowe, którego cena zależy bezpośrednio lub pośrednio od ceny towarów,
walut obcych, waluty polskiej, złota dewizowego, platyny dewizowej lub papierów
wartościowych, albo od wysokości stóp procentowych lub indeksów, a w szczególności
opcji i kontraktów terminowych.
Wobec tego katalog praw pochodnych na gruncie UPDOP ma charakter otwarty z
zastrzeżeniem, że zasada swobody konstruowania takich instrumentów ograniczona jest
zakresem ogólnej definicji praw pochodnych. Ustawodawca dopuszcza więc kreowanie
dowolnego rodzaju prawa pochodnego, z zastrzeżeniem, iż należy spełnić dwie przesłanki:
- określony dokument ucieleśnia prawo majątkowe;
- cena prawa majątkowego zależy bezpośrednio lub pośrednio od ceny enumeratywnie
wymienionych w art. 16 ust 1b UPDOP instrumentów bazowych.
6/9
Charakter prawny warrantów subskrypcyjnych (cz. 1)
Wpisany przez Ewelina Lelito
W zakresie uznania warrantu subskrypcyjnego za pochodny instrument finansowy na gruncie
UPDOP istnieją dwa odmienne poglądy.
Zgodnie z tymi poglądami nie ulega wątpliwości, iż warrant subskrypcyjny jest
dokumentem, który ucieleśnia prawo majątkowe odpowiednio do zapisu lub objęcia akcji
nowej emisji, oraz że jest on papierem wartościowym.
Natomiast zgodnie z pierwszym poglądem, ze względu na fakt iż, wykonanie przez nabywcę
warrantu subskrypcyjnego przysługującego mu uprawnienia zależy od zdarzenia przyszłego i
niepewnego, jakim jest ukształtowanie się w przyszłości oczekiwanej przez niego ceny rynkowej
akcji, należy uznać, iż cena warrantu subskrypcyjnego jest zmienna.
Warrant subskrypcyjny emitowany przez spółkę daje prawo do objęcia akcji nowej emisji
emitenta warrantu po z góry ustalonej cenie w określonym momencie w przyszłości.
Warrant subskrypcyjny spełnia cechy pochodnego instrumentu finansowego na gruncie
UPDOP, bowiem jego cena zależy pośrednio lub bezpośrednio od ceny instrumentu
bazowego. Taki pogląd jest o tyle uzasadniony, iż UPDOP w zakresie wskazania pochodnych
instrumentów finansowych nie odnosi się, jak w przypadku UPDOF, do pochodnych
instrumentów finansowych wskazanych na gruncie UOIF.
7/9
Charakter prawny warrantów subskrypcyjnych (cz. 1)
Wpisany przez Ewelina Lelito
Zgodnie z drugim poglądem, istotą definicji prawa pochodnego jako papieru wartościowego jest
funkcjonalny i nierozerwalny związek o charakterze wartościowym ze ściśle oznaczonym i
skonkretyzowanym (istniejącym) papierem wartościowym, np. opcja na akcje spółki. Warunkie
m istnienia prawa pochodnego jako papieru wartościowego jest istnienie innego papieru
wartościowego, który pełni rolę instrumentu bazowego.
Warrant subskrypcyjny nie może być w takim ujęciu uznany za prawo pochodne, gdyż
papier wartościowy (akcja), którego ono dotyczy, ma powstać w przyszłości. Warrant
subskrypcyjny jest ekspektatywą wierzytelności (prawem warunkowym). Powstanie roszczenia
o wydanie akcji, która w chwili powstania warrantu subskrypcyjnego nie istnieje, zależy od
zdarzenia przyszłego i niepewnego, jakim jest zarejestrowanie przez sąd podwyższenia kapitału
akcyjnego w związku z emisją akcją.
Uznanie warrantu subskrypcyjnego za prawo pochodne jest sprzeczne z analizą
językową znaczenia terminu „prawo pochodne
".
Źródłem powstania prawa pochodnego jest inne prawo pochodne powstałe wcześniej.
Warrant subskrypcyjny nie spełnia powyższego kryterium, gdyż nie pochodzi on od
istniejącej akcji. Warrant subskrypcyjny jest „poprzednikiem akcji"
.
Akcja jako papier wartościowy powstaje na skutek kolejnych zdarzeń, na które składają się:
zaoferowanie nowych (przyszłych) akcji przez spółkę inwestorowi, objęcie przez inwestora
nowych akcji w oparciu o propozycję spółki, przydział nowych (przyszłych) akcji przez spółkę,
zamknięcie przez spółkę subskrypcji, złożenie do sądu wniosku o rejestrację podwyższenia
kapitału akcyjnego, wydanie przez sąd postanowienia w tym zakresie oraz wydanie akcji
inwestorowi.
Na tle powyższych poglądów, bez względu na stwierdzenie, czy warrant subskrypcyjny jest
8/9
Charakter prawny warrantów subskrypcyjnych (cz. 1)
Wpisany przez Ewelina Lelito
pochodnym instrumentem finansowym czy też nie, jest on przede wszystkim papierem
wartościowym
.
Podkreślenia wymaga tutaj fakt, iż konsekwencje podatkowe na gruncie UPDOP w
odniesieniu do emisji oraz przyznania papierów wartościowych, jak i pochodnych
instrumentów finansowych są zbieżne.
Bowiem nie
uważa się za koszty uzyskania przychodów wydatków:
- na objęcie lub nabycie udziałów lub akcji w spółce oraz innych papierów wartościowych do momentu odpłatnego zbycia tych udziałów, akcji oraz innych papierów wartościowych; bądź
- związanych z nabyciem pochodnych instrumentów finansowych - do czasu realizacji praw
wynikających z tych instrumentów albo rezygnacji z realizacji praw wynikających z tych
instrumentów albo ich odpłatnego zbycia, o ile wydatki te, stosownie do art. 16g ust. 3 i 4
UPDOP, nie powiększają wartości początkowej środka trwałego oraz wartości niematerialnych i
prawnych.
9/9