Microsoft PowerPoint - 10_Teorie migracji_18.11.08
Transkrypt
Microsoft PowerPoint - 10_Teorie migracji_18.11.08
Uwarunkowania migracji międzynarodowych w świetle wybranych koncepcji teoretycznych Zajęcia z Demografii 19.11.08 Agata Górny Definicje migracji Najprostsza geograficzno-demograficzna definicja Migrant to osoba przybywająca (imigrant) lub opuszczająca (emigrant) pewne miejsce w inny sposób niż poprzez urodzenie bądź śmierć Dodatkowe kryteria migracji międzynarodowych Przestrzenne Miejsca zamieszkania/pobytu Aktywności Czasu trwania Najczęściej migrant jest definiowany jako osoba, która przemieszcza się do nowego miejsca zamieszkania na pewien minimalny okres (na ogół 12 miesięcy). Nie-migranci według rekomendacji ONZ (1998) Pracownicy przygraniczni Osoby w tranzycie Turyści Osoby odbywające podróże służbowe Osoby ze statusem dyplomatycznym Personel wojskowy Nomadzi (osoby bez stałego miejsca zamieszkania) Migranci według rekomendacji ONZ (1998) Osoby wyjeżdżające/przebywające w związku z: edukacją szkoleniem zawodowym pracą zawodową pracą w organizacjach międzynar. lub służbie cywilnej zamiarem osiedlenia się zamiarem połączenia się z rodziną posiadaniem uprawnień do pobytu zagranicą uchodźcy. Oraz: Starający się o status uchodźcy Osoby nie posiadające prawa do legalnego pobytu za granicą. Fazy migracji i poziomy analizy Etapy migracji i jej analizy: uwarunkowania migracji trwanie migracji (adaptacja w kraju docelowym) zakończenie migracji (powrót) konsekwencje migracji Poziomy analizy każdego z etapów: makro mezo mikro. Koncepcje na poziomie makrospołecznym Perspektywa socjologiczna: teoria czynników wypychających i przyciągających (Lee, 1966) Czynniki istotne dla decyzji migracyjnych: związane z miejscem pochodzenia związane z obszarem docelowym przeszkody pośrednie czynniki osobiste. Koncepcja neoklasyczna Dwie istotne przesłanki: Zróżnicowanie korzyści ekonomicznych netto, głównie zaś zróżnicowanie płac, to główna przyczyna migracji Migracje międzynarodowe mogą być analizowane w ten sam sposób co międzynarodowa mobilność kapitału. Czyli że traktujemy mobilność migrantów jak mobilność czynników produkcji. Prosty model z handlu zagr. z mobilnością czynników (Bhagwati, Srinivasan, 1998: 468) MP2 MP1 MP2 MP1 0 A B 0’ Teoria dualnego rynku pracy (Piore 1971) Sektor pierwotny (podstawowy): Sektor wtórny (drugorzędny): Rekrutacja oparta o kwalifikacje i produktywność Wysokie stawki płac Dobre warunki pracy Stabilność zatrudnienia Szanse awansu Oficjalne procedury Rekrutacja nie oparta o kwalifikacje, ale np. o płeć i siłę fizyczną Niskie stawki płac Złe warunki pracy Niestabilność zatrudnienia Brak możliwości awansu Nieoficjalne procedury Koncepcje na poziomie mikrospołecznym Koncepcja neoklasyczna mikro – założenia Migracja odbywa się bez kosztów Migracja odbywa się bez ryzyka Potencjalni migranci dysponują doskonałą informacją Potencjalni migranci zachowują się w sposób w pełni racjonalny Potencjalny migrant jest jednostką autonomiczną Koncepcja neoklasyczna mikro – model decyzyjny maxNPV(m kz) t0 = Σ {[Σ (ρikuik - ρizuiz) - Σ (ρikcik - ρizciz)]·(1+σ-)-t} mkz – migracja w czasie t0 z kraju k do kraju z u – użyteczność z pobytu w kraju (uk) i za granicą (uz) c – koszty pozostania (ck) i koszty wyjazdu (cz) ρ – prawdopodobieństwo pozostania (ρk) i migracji (ρz) σ – czynnik dyskontujący użyteczność w zależności od preferencji względem teraźniejszości i przyszłości Nowa Ekonomiczna Teoria Migracji (NELM) Kluczowe elementy/pojęcia: relatywna deprywacja rola rodziny ryzyko i informacja. NELM – relatywna deprywacja Relatywna deprywacja – zjawisko polegające na tym, że satysfakcja z jednostki dochodu nie jest jedynie funkcją własnego dochodu ale także rozkładu dochodu innych osób. yk RD i = ∫ i g[1 − F(x)]dx y yi – dochód gospodarstwa domowego yk – najwyższy dochód gospodarstwa domowego w danej społeczności 1-F(x) – odsetek gospodarstw domowych z dochodem wyższym niż x g[1-F(x)] – deprywacja wynikająca z nieposiadania odpowiedniego dochodu NELM – rola rodziny Rola rodziny – migranci maksymalizują korzyść netto gospodarstwa a nie indywidualną korzyść netto; pojawia się zjawisko nominowania migrantów. Gf = Rf – Cf Rf – korzyści gospodarstwa z migracji (ΣRi) Cf – koszty gospodarstwa z migracji (ΣCi) Gf – zyski gospodarstwa z migracji (ΣZi) NELM – ryzyko i informacja Mobilność może być wyrazem dążenia do dywersyfikacji i minimalizacji ryzyka gospodarstwa. Założenia takiego podejścia Gospodarstwo domowe cechuje się awersją do ryzyka. Pożądane bezpieczeństwo finansowe jest nieosiągalne z uwagi na nieistnienie w rynków finansowych. Migracja może zmniejszyć skalę ryzyka i doprowadzić do zwiększenia poziomu dochodu gospodarstwa. NELM – najważniejsze wnioski Nie istnieje wybór pomiędzy aktywnością w kraju pochodzenia i migracją: często te formy są łączone, gdyż to może przynieść lepsze efekty. Istotną rolę w kreacji strumieni migracyjnych odgrywają niedoskonałości rynkowe, zwłaszcza te których negatywny wpływ można niwelować za sprawą migracji. Ten sam dochód ma różne znaczenie dla różnych jednostek i gospodarstw domowych. Wybrane aspekty podejścia mezo- Poziom mezo- jako łącznik pomiędzy poziomem makro i mikro Sieci społeczne – ustrukturyzowany zbiór powiązań społecznych pomiędzy jednostkami Kapitał społeczny – suma zasobów, rzeczywistych lub wirtualnych, które są dostępne dla danej jednostki lub grupy dzięki istnieniu trwałej sieci mniej lub bardziej zinstytucjonalizowanych związków wzajemnej znajomości i uznania. Najważniejsze funkcje sieci społecznych w migracjach międzynarodowych Ochrona migrantów przed kosztami i utrudnieniami migracji Oddzielenie (insulate) migrantów od społeczeństwa przyjmującego i podtrzymywanie ich związków ze społecznością wysyłającą Kształtowanie procesu selekcji migrantów Kształtowanie procesu selekcji obszarów docelowych Kształtowanie procesu integracji migrantów w kraju docelowym Zapewnianie kanałów przepływu informacji, zasobów i norm Kształtowanie rozmiaru i natężenia migracji Koncepcja skumulowanej przyczynowości. Próba wielopoziomowej analizy migracji Kumulacja odnosi się do tego, że każda migracja w jakimś sensie zmienia społeczny kontekst mobilności i zwykle sprawia, że proces migracyjny ulega rozszerzeniu. Rozwój sieci powiązań i zmiany w sferze wartości i percepcji mobilności prowadzą do wytworzenia się tzw. „kultury migracji”. W momencie dużego zaawansowania procesu migracyjnego rządzi się on już swoimi wewnętrznymi prawami a sama migracja ma tendencję do samopodtrzymywania się. Czy istnieje teoria migracji? Utrudnienia na drodze do stworzenia spójnej teorii migracyjnej Różnorodność definicji migracji Interdyscyplinarność studiów migracyjnych Wielopoziomowość analizy Wieloaspektowość problemu