Finanse Publiczne - E-SGH
Transkrypt
Finanse Publiczne - E-SGH
Finanse Publiczne – wybrane zagadnienia prawne dr Jarosław Wierzbicki Katedra Prawa Administracyjnego i Finansowego Przedsiębiorstw Szkoła Główna Handlowa Literatura przedmiotu Podstawowa: System prawa finansowego t I-IV, praca zbiorowa, Oficyna a Wolters Kluwer business, Warszwa 2010 r. Dzwonkowski H., Gołębiowski G., Ustawa o finansach publicznych; Komentarz prawno-finansowy, Wydawnictwo Sejmowe, Warszawa 2014 r. Fojcik-Mastalska E., Mastalski R., Prawo finansowe, Wolters Kluwer, Warszawa 2013 r. Mikos-Sitek A., Zapadka P., Prawo Finansów Publicznych, wyd.3, C.H.Beck Warszawa 2014 r. Uzupełniająca: Buchanan James M., Finanse publiczne w warunkach demokracji: systemy fiskalne decyzje indywidualne, PWN, Warszawa 1997 r. Gaudemet Paul M., Molinier Joel, Finanse publiczne, PWE, Warszawa 2000 r. Musgrave R, Musgrave P, Public Finance in theory and practice, McGraw-Hill, 1989 r. Osiatyński Jerzy, Finanse publiczne ekonomia i polityka, PWN Warszawa 2006 r. Owsiak Stanisław, Finanse publiczne teoria i praktyka, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2008 r. Rosen Harvey S., Public Finance, McGrawHill, 7th ed. 2005 r. Stiglitz Joseph E., Ekonomia sektora publicznego, PWN, Warszawa 2004 r. System finansów publicznych Całokształt zjawisk oraz procesów związanych z powstawaniem i rozdysponowywaniem pieniężnych środków publicznych zapewniających funkcjonowanie sektora publicznego (Owsiak); zjawiska pieniężne; dysponent / właściciel – podmiot publiczny; formy nabycia; zarządzania; wydatkowania. Zakres prawa finansów publicznych Prawo waluty; Prawo dewizowe; Prawo dochodów publicznych; Formy prawne jednostek sektora finansów publicznych; Dług publiczny i zasady finansowania długiem; Prawo budżetowe i planowanie wieloletnie; Wydatki publiczne i ich racjonalizacja; Sprawozdawczość, nadzór, kontrola i audyt w finansach publicznych; Odpowiedzialność w prawie finansowym; Specyfika sektora ubezpieczeń społecznych; Pozyskiwanie i wykorzystanie środków zagranicznych pomocowych; Prawo finansów samorządu terytorialnego. Samodzielność prawa finansowego Prawo finansowe a prawa administracyjne; Źródła prawa finansowego Metoda regulacji; Normy prawa finansowego; Zasady interpretacji. Źródła prawa finansowego Ustrojowe zasady regulacji prawno-finansowej; Regulacje dochodów publicznych – samodzielność prawa podatkowego; Zasady zarządzania finansami – gospodarka budżetowa; Regulacje sfery wydatkowej; Zasady kontroli i nadzoru; Źródła kompetencji samorządu terytorialnego w finansach publicznych. System źródeł prawa w Polsce I Źródła prawa RP Źródła prawa UE Konstytucja; Umowy międzynarodowe Prawo pierwotne ratyfikowane za uprzednią („konstytucyjne”), traktaty zgodą wyrażoną w ustawie; wspólnotowe; Prawo organizacji m Prawo wtórne: narodowych na które RP Rozporządzenia; przeniosła wykonywanie części uprawnień suwerennych; Dyrektywy; Decyzje; Ustawy; Zalecenia i Opinie. Ratyfikowane umowy międzynarodowe; Rozporządzenia; Lokalne System prawa w Polsce II Zasada numerus clausus źródeł prawa powszechnie obowiązującego; Hierarchia źródeł prawa stanowionego; Kolizje systemowe źródeł prawa (supremacja Konstytucji vs. supremacja prawa wspólnotowego); Przepis prawny a norma prawna Przepis – zdanie w sensie gramatycznym, wyodrębnione w tekście prawnym i oznaczone jako odrębna jednostka układu tekstu normatywnego; Norma prawna – dyrektywa postępowania ustanowiona przez kompetentne organy władzy publicznej. Konstrukcja normy prawnej Koncepcja normy trójczłonowej: Hipoteza; Dyspozycja; Sankcja. Koncepcja norm sprzężonych: Norma sankcjonowana, Norma sankcjonująca. Obowiązywanie norm prawnych Ujęcie aksjologiczne zachowanie aprobowane w świetle wyznawanych wartości; Ujęcie tetyczne oparcie na przymusie posiadanej władzy; Ujęcie behawioralne występowanie adresatów. w faktycznym zachowaniu Przepływy w finansach publicznych Mechanizm transferu bogactwa; Przejęcie wartości od sektora prywatnego; Rozdysponowanie pomiędzy agendami podmiotów publicznych; Wydatkowanie na cele społecznie pożądane i dobra publiczne; Majątkowe przesunięcia (transfery). Zjawiska gospodarcze związane z finansami publicznymi Decyzje alokacyjne: Co do rodzajów dochodów i wydatków (finansowania dóbr społecznie pożądanych i publicznych); Czasu (moment konsumpcji i termin / charakter płatności); Zakresu władzy publicznej (dominacja egzekutywy nad legislatywą bądź odwrotnie). Prawo walutowe i dewizowe Pieniądz - pojęcie centralne Cechy / funkcje ekonomiczne: środek płatności; miernik wartości; środek akumulacji. Prawnie: prawny środek płatniczy (zwalniający ze zobowiązań pieniężnych) w obrocie towarowo-pieniężnym; środek zapłaty danin publicznych. Bank centralny i jego zadania Bank emisyjny; Bank banków; Bank państwa. Monopol na prowadzenie polityki pieniężnej (decydowanie o wartości pieniądza polskiego); Funkcje wykonawcze w sferze polityki dewizowej Kapitał i jego pojmowanie w UE Przepływ kapitału wiąże się z transferem wartości nominowanej w pieniądzu, jako jej mierniku; Może mieć charakter transferu jednostek pieniężnych lub zobowiązania do zapłaty takiej wartości; Obejmuje wszelkie miary wartości, dotyczy więc zarówno waluty, jak i dewizy. Wymiary swobody Pierwszy – płatności był związany z zapewnieniem funkcjonowania pozostałych swobód. Drugi - samoistny przepływ kapitału oryginalnie regulowany miał być przepisami szczególnymi i pierwotnie nie miał charakteru bezpośredniego. Przesłanki różnicowania Przepływ stricte kapitałowy dokonywany jest bez transgranicznego świadczenia wzajemnego, Przepływ typu płatniczego dokonywany jest w następstwie i w zamian za świadczenie, obejmowane przez jedną z pozostałych, wykonywanych trans-granicznie swobód. TRAKTAT O FUNKCJONOWANIU UE I ROZDZIAŁ 4 KAPITAŁ I PŁATNOŚCI Artykuł 63 (dawny artykuł 56 TWE) 1. W ramach postanowień niniejszego rozdziału zakazane są wszelkie ograniczenia w przepływie kapitału między Państwami Członkowskimi oraz między Państwami Członkowskimi a państwami trzecimi. 2. W ramach postanowień niniejszego rozdziału zakazane są wszelkie ograniczenia w płatnościach między Państwami Członkowskimi oraz między Państwami Członkowskimi a państwami trzecimi. Artykuł 64 (dawny artykuł 57 TWE) 1. Artykuł 63 nie narusza ograniczeń istniejących 31 grudnia 1993 roku w stosunku do państw trzecich na mocy prawa krajowego lub prawa Unii w odniesieniu do przepływu kapitału do lub z państw trzecich, gdy dotyczą inwestycji bezpośrednich, w tym inwestycji w nieruchomości, związanych z przedsiębiorczością, świadczeniem usług finansowych lub dopuszczaniem papierów wartościowych na rynki kapitałowe. W stosunku do ograniczeń istniejących na mocy prawa krajowego w Bułgarii, Estonii i na Węgrzech odnośną datą jest 31 grudnia 1999 roku. 2. Dążąc do urzeczywistnienia w możliwie najszerszym zakresie celu swobodnego przepływu kapitału między Państwami Członkowskimi a państwami trzecimi i bez uszczerbku dla innych rozdziałów Traktatów, Parlament Europejski i Rada, stanowiąc zgodnie ze zwykłą procedurą ustawodawczą, przyjmują środki dotyczące przepływu kapitału do lub z państw trzecich, gdy dotyczą inwestycji bezpośrednich, w tym inwestycji w nieruchomości, związanych z przedsiębiorczością, świadczeniem usług finansowych lub dopuszczaniem papierów wartościowych na rynki kapitałowe. 3. Na zasadzie odstępstwa od ustępu 2, jedynie Rada, stanowiąc jednomyślnie zgodnie ze specjalną procedurą ustawodawczą i po konsultacji z Parlamentem Europejskim, może przyjąć środki, które w prawie Unii stanowią krok wstecz w odniesieniu do liberalizacji przepływu kapitału do lub z państw trzecich. TRAKTAT O FUNKCJONOWANIU UE II Artykuł 65 (dawny artykuł 58 TWE) 1. Artykuł 63 nie narusza prawa Państw Członkowskich do: a) stosowania odpowiednich przepisów ich prawa podatkowego traktujących odmiennie podatników ze względu na różne miejsce zamieszkania lub inwestowania kapitału; b) podejmowania wszelkich środków niezbędnych do zapobiegania naruszeniom ich ustaw i aktów wykonawczych, zwłaszcza w sferze podatkowej i w dziedzinie nadzoru ostrożnościowego nad instytucjami finansowymi lub ustanowienia procedur deklarowania przepływu kapitału do celów informacji administracyjnej bądź statystycznej lub podejmowania środków uzasadnionych powodami związanymi z porządkiem publicznym lub bezpieczeństwem publicznym. 2. Niniejszy rozdział nie przesądza o możliwości stosowania ograniczeń w dziedzinie prawa przedsiębiorczości zgodnych z Traktatami. 3. Środki i procedury określone w ustępach 1 i 2 nie powinny stanowić arbitralnej dyskryminacji ani ukrytego ograniczenia w swobodnym przepływie kapitału i płatności w rozumieniu artykułu 63. 4. W przypadku braku środków przewidzianych w artykule 64 ustęp 3 Komisja, lub w przypadku braku decyzji Komisji w terminie trzech miesięcy od złożenia wniosku przez odnośne Państwo Członkowskie, Rada może przyjąć decyzję stwierdzającą, że ograniczające środki podatkowe przyjęte przez Państwo Członkowskie, wobec jednego lub większej liczby państw trzecich uważa się za zgodne z Traktatami, o ile są one uzasadnione ze względu na jeden z celów Unii i są zgodne z prawidłowym funkcjonowaniem rynku wewnętrznego. Rada stanowi jednomyślnie na wniosek Państwa Członkowskiego. Artykuł 66 (dawny artykuł 59 TWE) Jeżeli, w wyjątkowych okolicznościach, przepływ kapitału do lub z państw trzecich powoduje lub może spowodować poważne trudności w funkcjonowaniu unii gospodarczej i walutowej, Rada, stanowiąc na wniosek Komisji i po konsultacji z Europejskim Bankiem Centralnym, może podjąć wobec państw trzecich środki ochronne na okres nieprzekraczający sześciu miesięcy, o ile środki te są bezwzględnie konieczne. Cele regulacji dewizowej Ochrona interesu dewizowego państwa; Porządkowanie zasad obrotu dewizowego; Dostarczanie informacji o obrotach dewizowych; Zabezpieczenia przed nadużyciami w sferze prawa podatkowego i prania pieniędzy. Regulacja dewizowa – model ogólne dozwolenie vs. ogólny zakaz (np. w ramach monopolu dewizowego państwa); brak modeli „czystych” – w praktyce występują różnego rodzaju modele mieszane (zakaz – z dozwoleniem; dozwolenie z zakazami. Sytuacje te są zasadniczo równoważne.). Przedmiot i sposób regulacji Posiadanie / dysponowanie wartościami dewizowymi oraz działania związane z powyższymi (ustalanie kursów walutowych, stosowanie kursów, obowiązki informacyjne i sprawozdawcze); Silna samodzielność terminologiczna; Niewielkie korelacje z innymi gałęziami prawa. Formy regulacji Nakazy dewizowe; Zakazy dewizowe; Obowiązki informacyjne; Sankcje zabezpieczające; Prawo dochodów publicznych Rodzaje dochodów publicznych Dochody wynikające z własności; Dochody wynikające z władztwa publicznego. Klasyfikacje dochodów publicznych wpływy zwrotne / wpływy bezzwrotne przychody dochody daniny / dochody z majątku / pozostałe (za: Owsiak 2005, s. 151 - 153) Przychody ze sprzedaży papierów wartościowych, z prywatyzacji majątku Skarbu Państwa oraz majątku jednostek samorządu terytorialnego, ze spłat pożyczek i kredytów udzielonych ze środków publicznych, z otrzymanych pożyczek i kredytów; z innych operacji finansowych. (wg. ustawy o finansach publicznych) Dochody I Daniny publiczne: podatki, składki, opłaty, wpłaty z zysku przedsiębiorstw państwowych i jednoosobowych spółek Skarbu Państwa, inne świadczenia pieniężne, których obowiązek ponoszenia na rzecz państwa, jednostek samorządu terytorialnego, państwowych funduszy celowych oraz innych jednostek sektora finansów publicznych wynika z odrębnych ustaw; Inne dochody budżetu państwa, jst oraz innych jednostek sektora finansów publicznych należne na podstawie odrębnych ustaw lub umów międzynarodowych; wpływy ze sprzedaży wyrobów i usług świadczonych przez jednostki sektora finansów publicznych; (wg. ustawy o finansach publicznych) Dochody II Dochody z mienia jednostek sektora finansów publicznych, do których zalicza się w szczególności: wpływy z umów najmu, dzierżawy i innych umów o podobnym charakterze, odsetki od środków na rachunkach bankowych, odsetki od udzielonych pożyczek i od posiadanych papierów wartościowych, dywidendy z tytułu posiadanych praw majątkowych; Spadki, zapisy i darowizny w postaci pieniężnej na rzecz jednostek sektora finansów publicznych; Odszkodowania należne jednostkom sektora finansów publicznych; Kwoty uzyskane przez jednostki sektora finansów publicznych z tytułu udzielonych poręczeń i gwarancji; Dochody ze sprzedaży majątku, rzeczy i praw, niestanowiące przychodów. (wg. ustawy o finansach publicznych) Daniny publiczne (kategorie) podatki, opłaty / składki (ekwiwalent za dobra quasi-publiczne), cła, wpłaty z zysku przedsiębiorstw państwowych i jednoosobowych spółek Skarbu Państwa, inne świadczenia pieniężne, których obowiązek ponoszenia na rzecz państwa, jednostek samorządu terytorialnego, państwowych funduszy celowych oraz innych jednostek sektora finansów publicznych wynika z odrębnych ustaw niekiedy: przymusowe pożyczki publiczne. Podatek w prawie współczesnym I Podatki i prawo – geneza współczesnego prawa podatkowego; System podatkowy i jego charakter; Funkcje podatków i ich doniosłość fiskalna i społeczna. Podatek w prawie współczesnym II Źródła prawa podatkowego; Ustawa podatkowa i jej specyfika normatywna; Klasyfikacje podatków Elementy konstrukcji podatku Podmiot Przedmiot Podstawa opodatkowania Stawki Rodzaje stawek i skal Zwolnienia podatkowe, Ulgi podatkowe. Rodzaje podatków Rodzaje klasyfikacji Klasyfikacja ze względu na przedmiot opodatkowania Podatki od majątku, Podatki od obrotu i konsumpcji, Podatki od dochodu i przychodu. Podatki majątkowe w Polsce Od nieruchomości Od środków transportowych Rolny Leśny Od spadków i darowizn Podatki obrotowe w Polsce Od czynności cywilnoprawnych, Od gier losowych Od towarów i usług Akcyzowy Podatki dochodowe i przychodowe Od osób fizycznych Od osób prawnych Podatek tonażowy Dług publiczny i finansowanie długiem Deficyt i zasady pokrywania Różnica między dochodami a wydatkami budżetu państwa stanowi odpowiednio nadwyżkę budżetu państwa lub deficyt budżetu państwa Generowany przede wszystkim na poziomie wydatków sztywnych budżetu państwa; Zakaz pokrywania deficytu poprzez zaciąganie zobowiązań w centralnym banku państwa; Poziom maksymalny w danym roku określany na poziomie projektu ustawy budżetowej. Źródła pokrywania deficytu Przychody pochodzące ze: sprzedaży skarbowych papierów wartościowych na rynku krajowym i zagranicznym; kredytów zaciąganych w bankach krajowych i zagranicznych; pożyczek; prywatyzacji majątku Skarbu Państwa; nadwyżki budżetu państwa z lat ubiegłych. Państwowy dług publiczny I Zobowiązania sektora finansów publicznych z tytułów: wyemitowanych papierów wartościowych opiewających na wierzytelności pieniężne; zaciągniętych kredytów i pożyczek; przyjętych depozytów; wymagalnych zobowiązań: wynikających z odrębnych ustaw oraz prawomocnych orzeczeń sądów lub ostatecznych decyzji administracyjnych, uznanych za bezsporne przez właściwą jednostkę sektora finansów publicznych, będącą dłużnikiem. Państwowy dług publiczny II Państwowy dług publiczny nie może przekroczyć 60% wartości rocznego produktu krajowego brutto; Strategia zarządzania długiem publicznym, Podmiot odpowiedzialny – Minister Finansów, Progi ostrożnościowe i procedury sanacyjne. Formy prawne jednostek sektora finansów publicznych Definicja sektora finansów publicznych Zasady ustrojowe finansów publicznych; Formy jednostek organizacyjnych i konsekwencje dla systemu finansów publicznych Sektor finansów publicznych 1) organy władzy publicznej, w tym organy administracji rządowej, organy kontroli państwowej i ochrony prawa oraz sądy i trybunały; 2) jednostki samorządu terytorialnego oraz ich związki; 3) jednostki budżetowe; 4) samorządowe zakłady budżetowe; 5) agencje wykonawcze; 6) instytucje gospodarki budżetowej; 7) państwowe fundusze celowe; 8) ZUS i zarządzane przez niego fundusze oraz KRUS i fundusze zarządzane przez Prezesa KRUS; 9) Narodowy Fundusz Zdrowia; 10) samodzielne publiczne zakłady opieki zdrowotnej; 11) uczelnie publiczne; 12) PAN i tworzone przez nią jednostki organizacyjne; 13) państwowe i samorządowe instytucje kultury oraz państwowe instytucje filmowe; 14) inne państwowe lub samorządowe osoby prawne utworzone na podstawie odrębnych ustaw w celu wykonywania zadań publicznych, z wyłączeniem przedsiębiorstw, instytutów badawczych, banków i spółek prawa handlowego. Administracja rządowa i jej kompetencje w sferze finansów publicznych Naczelne i centralne organy administracji publicznej; Właściwość organów administracji w sferze finansowej; Administracja specjalna właściwa w sferze finansów publicznych; Samorząd terytorialny i jego kompetencje ze sfery finansów publicznych. Minister finansów i jego rola Właściwość w zakresie działów: Finanse publiczne; Budżet; Instytucje finansowe. W zakresie działu, którym kieruje minister jest obowiązany do przygotowywanie na posiedzenia RM projektów polityki rządu, projektów aktów prawnych, jak również do wykonywania polityki rządu. Administracja skarbowa I Administracja specjalna państwowa i samorządowa; Wyspecjalizowanie w określaniu, ustalaniu, kontroli i poborze należności skarbowych; Odmienności wynikające z charakteru interakcji daninowych. Administracja skarbowa II Organ podatkowy jako podmiot uprawniony w stosunku podatkowym; Jednoosobowy charakter organów (wyjątek SKO); Urząd jako jednostka obsługi; Modele specjalizacji organów podatkowych: przedmiotowy; funkcjonalny; oparty na specyfice podatników. Instancyjna organizacja rozpoznawania spraw. Rządowe organy podatkowe Naczelnik urzędu skarbowego, Naczelnik urzędu celnego, Dyrektor izby skarbowej, Dyrektor izby celnej, Minister właściwy do spraw Finansów Publicznych. Ew. podział na terenowe i centralny (MF), ale: Art. 13a Ordynacji podatkowej Samorządowe organy podatkowe Wójt, Burmistrz, Prezydent miasta, Starosta (potencjalnie), Marszałek województwa (potencjalnie), Samorządowe kolegium odwoławcze ustawa z dnia 12 października 1994 r. o samorządowych kolegiach odwoławczych . Funkcjonalne organy podatkowe 2 §2 i §3 Ordynacji podatkowej § 2. Jeżeli odrębne przepisy nie stanowią inaczej, przepisy działu III stosuje się również do opłat oraz niepodatkowych należności budżetu państwa, do których ustalenia lub określenia uprawnione są inne niż wymienione w § 1 pkt 1 organy. § 3. Organom, o których mowa w § 2, przysługują uprawnienia organów podatkowych. Prawo budżetowe i planowanie wieloletnie Prawo budżetowe Materialne Ustawa budżetowa / ustawa o prowizorium budżetowym. Formalne Regulacja zasad postępowania w sferze przygotowania i uchwalania ustawy budżetowej. Postulaty / zasady budżetowe Powszechności (zupełności); Jedności formalnej; Jedności materialnej (niefunduszowania); Szczegółowości budżetu; Przejrzystości; Jawności; Roczności; Uprzedniości; Równowagi. Planowanie w finansach publicznych – uwarunkowania Niewielka przejrzystość sfery właścicielskiej, Ograniczona efektywność nadzoru, Rozproszone ośrodki kontrolne, Istnienie tzw. miękkiego ograniczenia budżetowego, Ograniczone poczucie odpowiedzialności (hazard motywacyjny), Występowanie kolizji interesów jednostkowych i zbiorowych, Silna pokusa nadużycia (hazard moralny). Problemy planowania Brak bodźców pro-efektywnościowych; Paradoks planowania – asymetria informacji; Motywacja do wykonania planu; Ograniczenia w przetwarzaniu danych na poziomie zbiorczym; Charakter zmian w finansach publicznych po 1980 r. Ograniczenia planowania Brak praktycznych możliwości planowania średnio- i długookresowego; Ograniczenia związane z realizacją dyrektyw politycznych; Długość cyklu politycznego; Przetarg planistyczny – dlaczego nikt nie ma pieniędzy w sektorze publicznym? Paradoks planowania Motywacja do wykonania planu. Planowanie długookresowe w finansach publicznych Wieloletni Plan Finansowy Państwa - dokument ukierunkowujący politykę finansową państwa Wieloletnia Prognoza Finansowa w jednostkach samorządu terytorialnego, wprowadzenie nowych rozwiązań z zakresu planowania - budżetu zadaniowego, Czteroletnia (1+3), płynna perspektywa planistyczna. Konstrukcja budżetu Roczny plan dochodów i wydatków oraz przychodów i rozchodów: organów władzy publicznej, w tym organów administracji rządowej, organów kontroli i ochrony prawa; sądów i trybunałów. Cel – finansowanie zadań państwa; Pieniężne ujęcie; Zestawienie wartości planowanych; forma ustawy. Specyfika normatywna ustawy budżetowej Wyłączna inicjatywa ustawodawcza przysługuje Radzie Ministrów; Parlament nie może zwiększyć deficytu budżetowego ponad zaproponowany w projekcie; Szczególny terminarz uchwalania; Roczny okres obowiązywania; Specyfika normatywna ustawy budżetowej Szczególny zakres materialny regulacji (zagadnienie dyskusyjne); Zakaz wetowania ustawy budżetowej przez Prezydenta; Obowiązek rozliczenia się RM z wykonania budżetu i uzyskania skwitowania; Uchwalenie budżetu państwa Sfera wiążąca ustawy budżetowej; Zasady dokonywania zmiany w planie budżetowym; Przesłanki rozwiązania parlamentu w przypadku nieuchwalenia ustawy budżetowej; Rozwiązania zastępcze w przypadku nieuchwalenia ustawy budżetowej lub ustawy o prowizorium budżetowym. Klasyfikacja budżetowa System podziałek budżetowych w ramach których ujmuje się poszczególne rodzaje dochodów i wydatków budżetowych oraz przychodów i rozchodów budżetu; Każdej podziałce budżetu przypisany jest właściwy dysponent; Dochody (wg źródeł, części i działów klasyfikacji budżetowej); Wydatki (wg części działów rozdziałów oraz kategorie wydatków z wyodrębnieniem środków operacyjnych / pomocowych). Klasyfikacja wydatków Dotacje i subwencje; Świadczenia na rzecz osób fizycznych; Wydatki bieżące jednostek budżetowych; Wydatki majątkowe; Wydatki na obsługę długu Skarbu Państwa; Wpłaty środków własnych Unii Europejskiej. Budżetowanie zadaniowe Oparcie systemu finansów państwa na zadaniowym charakterze wydatków publicznych, Poprawa celowości, efektywności oraz skuteczności gospodarki środkami publicznymi, Sprawozdawczość, kontrola i audyt w finansach publicznych Sprawozdawczość budżetowa Zakres sprawozdawczości: Pobieranie i gromadzenie dochodów; Wydatkowanie środków publicznych; Finansowanie deficytu; zaciąganie zobowiązań angażujących środki publiczne; Zarządzenie środkami publicznymi; zarządzenie długiem publicznym. Zasady sprawozdawczości budżetowej Obowiązek dokumentowania polityki finansowej; Zasady rachunkowości: Przejrzystości; Ciągłości; Istotności; Kontynuacji działalności; memoriału i współmierności; Ostrożności. Kontrola w finansach publicznych Uprzednia; Bieżąca; Następcza. Zadania Najwyższej Izby Kontroli; Zasady i charakter prawny udzielania absolutorium z wykonania budżetu. Kontrola zarządcza I Definicja kontroli: Ogół działań podejmowanych dla zapewnienia realizacji celów i zadań w sposób zgodny z prawem, efektywny, oszczędny i terminowy . Cele kontroli – zapewnienie m.in..: zgodności działalności z przepisami prawa oraz procedurami wewnętrznymi; skuteczności i efektywności działania; wiarygodności sprawozdań; ochrony zasobów; przestrzegania i promowania zasad etycznego postępowania; efektywności i skuteczności przepływu informacji; zarządzania ryzykiem. Kontrola zarządcza II Przedmiot kontroli: Procesy związane z gromadzeniem i rozdysponowaniem środków publicznych oraz gospodarowaniem mieniem. Elementy kontroli: Wstępna ocena celowości zaciągania zobowiązań finansowych i dokonywania wydatków; Badanie i porównanie stanu faktycznego ze stanem wymaganym w zakresie dotyczącym procesów pobierania i gromadzenia środków publicznych, zaciągania zobowiązań finansowych i dokonywania wydatków ze środków publicznych, udzielania zamówień publicznych oraz zwrotu środków publicznych; Prowadzenie gospodarki finansowej oraz stosowanie procedur dotyczących procesów kontrolnych. Audyt wewnętrzny w sektorze finansów publicznych (2005) Ogół działań obejmujących: niezależne badanie systemów zarządzania i kontroli w jednostce, w tym procedur kontroli finansowej, w wyniku którego kierownik jednostki uzyskuje obiektywną i niezależną ocenę adekwatności, efektywności i skuteczności tych systemów; czynności doradcze, w tym składanie wniosków, mające na celu usprawnienie funkcjonowania jednostki. Elementy oceny: Zgodność prowadzonej działalności z przepisami prawa oraz obowiązującymi w jednostce procedurami wewnętrznymi; efektywność i gospodarność podejmowanych działań w zakresie systemów zarządzania i kontroli; wiarygodność sprawozdania finansowego oraz sprawozdania z wykonania budżetu. Audyt wewnętrzny w sektorze finansów publicznych (2009) Definicja: działalność niezależna i obiektywna, której celem jest wspieranie ministra kierującego działem lub kierownika jednostki w realizacji celów i zadań przez systematyczną ocenę kontroli zarządczej oraz czynności doradcze. Obejmuje w szczególności przesłanki ocenne: adekwatności, skuteczności i efektywności kontroli zarządczej w dziale administracji rządowej lub jednostce Audyt wewnętrzny zasady Wyspecjalizowane służby; Ochrona stabilności i niezależności pracy audytora; Roczny plan audytu; Dodatkowe źródło informacji dla kierownika jednostki; Koordynacja audytu wewnętrznego. Odpowiedzialność w prawie finansowym Odpowiedzialność w finansach publicznych Odpowiedzialność o charakterze powszechnym (prawo karne); Odpowiedzialność o charakterze powszechnym szczególnym (prawo karne skarbowe); Odpowiedzialność wewnętrzna (odpowiedzialność dyscyplinarna i z zakresu dyscypliny finansów publicznych)