informacje o wydawnictwach archiwalnych

INFORMACJE O WYDAWNICTWACH ARCHIWALNYCH
Archeion.
Czasopismo
naukowe
poświęcone
sprawom archiwalnym. Organ Naczelnej Dyrekcji
Archiwów Państwowych.
Archeion nr 64 (s. 307) ukazał się przy końcu 1976 roku. Już w czasie druku
numeru dnia 16 lutego 1976 roku zmarł w wieku lat 91 prof. dr Piotr Bańkowski —
zasłużony, długoletni Redaktor Naczelny tego czasopisma naukowego.
Omawiany tom otwiera artykuł Stanisława Nawrockiego zatytułowany:
„Zagadnienie opracowania tezaurusa archiwistyki” (s. 9—25). Autor zaznacza, że
jednym z podstawowych problemów współczesności jest zalew informacji, który
przybiera bardzo różnorodne formy. Znajduje to również swoje odbicie w naszej
działalności. Służba archiwalna musi zatem interesować się możliwościami w tym
zakresie i czynić przygotowania do zastosowania nowoczesnej techniki w pracach
archiwalnych. Największe perspektywy daje udostępnianie zasobu archiwalnego przy
pomocy urządzeń elektronicznych. Techniczna strona tego zagadnienia jest już
rozwiązana. Problemem pozostaje jednak przygotowanie procesu udostępniania w
nowy sposób. Maszyna elektroniczna nie poradzi sobie bowiem z materiałami
archiwalnymi w ich obecnej formie. Trzeba więc je przełożyć na język dla niej
zrozumiały.
Jedną z pomocy archiwalnych nowego typu, związaną z mechanicznym
udostępnianiem materiałów źródłowych, staje się tezaurus. Określenie to oznacza
słownik terminów stosowanych w danej dziedzinie wiedzy, uporządkowany
alfabetycznie i hierarchicznie. Opracowanie tezaurusów — pisze S. Nawrocki — nie
należy do rzeczy łatwych. Materiały źródłowe przechowywane w archiwach pochodzą
z zakładów pracy, reprezentujących wszystkie dziedziny życia. Dlatego też tezaurus,
który służyłby komputerowemu udostępnianiu tych materiałów, musiałby obejmować
całokształt
problemów
życia
społecznego,
gospodarczego,
kulturalnego
i
politycznego. Służba archiwalna w żadnym kraju, a więc i w Polsce, nie jest w stanie
przygotować takiego tezaurusa. Podejmowane są więc próby opracowania zagadnień
teoretycznych i praktycznych, dotyczących postępowania z materiałami archiwalnymi,
bez uwzględniania treści i zawartości tych materiałów.
Podsumowując autor stwierdza, że nowoczesny system informacji nie może
obejść się bez tezaurusa. W służbie archiwalnej należy wykorzystać przede wszystkim
osiągnięcia innych instytucji w tym zakresie. Samo stosowanie tezaurusa — czytamy
— będzie wymagało odpowiedniego przeszkolenia archiwistów, co umożliwi
korzystanie z tego typu pomocy archiwalnej w sposób kompetentny i skuteczny.
Następna pozycja to artykuł Ireny Sadurskiej, w którym autorka omawia
sprawy związane z mikrobiologicznym rozkładem materiałów archiwalnych (s. 27—
35). Wiele uwagi poświęca wpływowi mikroorganizmów na papier, pergamin i skórę,
pieczęcie woskowe, mikrofilmy i klej.
W części dotyczącej archiwoznawstwa — Marceli Kosman pisze o archiwum
Kapituły Wileńskiej (s. 37—57). Jadwiga Szyposz ogłosiła artykuł pt. „Działalność
grona konserwatorów Galicji Zachodniej w zakresie zabezpieczenia archiwaliów” (s.
59—80). Donata Godlewska informuje o zachowanym w Archiwum Głównym Akt
Dawnych planie lokali archiwów sądowych w Łomży z połowy XIX w. (s. 81—86).
Edward Długajczyk pisze o układach dotyczących wzajemnej wymiany akt między
Polską a Niemcami w związku z podziałem Górnego Śląska w roku 1922 (s. 87—
103), zaś Tadeusz Bieda omawia źródła historyczne do dziejów okupacji hitlerowskiej
zgromadzone w zbiorach archiwalnych województwa rzeszowskiego (s. 105—115).
W dziale archiwów za granicą znajdują się dwa artykuły: Leona Chajna
„Narodowe systemy informacyjne” (s. 133—151) oraz Franciszki Ramotowskiej
„Polonica w archiwum hr Teodora Berga, namiestnika w Królestwie Polskim w latach
1863—1874” (s. 153—172).
Numer 65 Archeionu (1977, s. 366) otwiera, zamieszczony w dziale
„Problemy archiwistyki”, artykuł Tadeusza Walichnowsikiego — naczelnego
dyrektora Archiwów Państwowych pt. „Aktualne zadania archiwów państwowych w
Polsce” (s. 9—25). Autor omawia problemy użyteczności archiwów, udostępniania
archiwaliów, pracy naukowej w archiwach oraz doskonalenia planowania i organizacji
pracy. Jeżeli chodzi o użyteczność archiwów to stwierdza się, że archiwiści muszą
zaspokoić
potrzeby
państwa
i
społeczeństwa.
Należy
więc
kontynuować
dotychczasową tradycyjną praktykę użyteczności w zakresie informacji archiwalnej,
na czoło jednak wysunąć praktykę informacji aktywnej.
Archiwistę wojskowego zainteresować może artykuł Czesławy OhryzkoWłodarskiej „Inwentarz kartkowy jako materiał do opracowania innych pomocy
archiwalnych poza inwentarzem książkowym” (s. 33—46). Autorka postuluje, aby
poszczególne archiwa wykorzystywały inwentarze kartkowe, po przepisaniu na
książkowe, do sporządzania pomocy archiwalnych wyższego rzędu: przewodników po
zespole, katalogów, indeksów osób, instytucji czy miejscowości. Na uwagę zasługuje
również artykuł Bogdana Kroiła „Charakter i perspektywy tradycyjnego systemu
wyszukiwania informacji” (s. 61—84). Autor podejmuje problematykę archiwalnego
systemu wyszukiwania informacji, przedstawia obecnie stosowany system, jego wady
i zalety oraz analizuje zasady nowego systemu opartego na zastosowaniu maszyn
cyfrowych i języka informacyjno-wyszukiwawczego.
Numer 66 Archeionu (1978, s. 373) otwiera nota od Redakcji, poświęcona 40leciu pracy naukowej prof. dr Aleksandra Gieysztora.
W dziale „Problemy archiwistyki” przedstawiono cztery artykuły. Publikacja
A.P. Kurantowa, dyrektora Wszechzwiązkowego Instytutu Naukowo-Badawczego
Dokumentoznawstwa i Archiwistyki w Moskwie pt. „Z problemów naukowego
zarządzania archiwami” (s. 9—27) — jest skróconą, na potrzeby Archeionu, wersją
referatu wygłoszonego na VIII Międzynarodowym Kongresie Archiwów w
Waszyngtonie w 1976 roku. Autor omawia trzy aspekty zarządzania archiwami:
naukowo-organizacyjny,
naukowo-badawczy
i
naukowo-informacyjny.
Aspekt
naukowo-organizacyjny obejmuje takie zagadnienia, jak normy czasowe na
podstawowe prace w archiwach, planowanie, koordynację prac między różnymi
instytucjami archiwalnymi oraz wdrożenie w praktykę osiągnięć naukowych. W
aspekcie naukowo-badawczym autor przedstawia zagadnienia oceny znaczenia
materiałów
archiwalnych,
użytkowania
aparatu
naukowo-informacyjnego,
standaryzacji wykazów współczesnych dokumentów, a także podkreśla znaczenie
poszukiwań nauk przyrodniczych i ścisłych dla wytworzenia optymalnych warunków
dla zabezpieczenia i konserwacji materiałów archiwalnych. Aspekt naukowoinformacyjny
polega
na
stosowaniu
dla
potrzeb
informacyjnych
techniki
elektronicznej i obliczeniowej, co omówiono na przykładzie istniejących już w
różnych państwach systemów informacyjnych. W końcowej części artykułu autor
wyraża życzenie opracowania wielojęzycznej terminologii archiwalnej.
Kolejną publikacją jest artykuł Andrzeja Tomczaka „Kształcenie archiwistów
w Polsce i w innych krajach europejskich” (s. 29—65). Zofia Krupska omawia
„Problemy kształtowania narastającego zasobu archiwalnego w Komisji Planowania
przy Radzie Ministrów” (s. 67—87), natomiast Helena Karczowa — Problemy oceny i
archiwizacji materiałów fonograficznych (s. 89—103). Do interesujących należy
również
artykuł
Ewy
Koczorowskiej-Pielińskiej
zatytułowany:
„Archiwum
Dokumentacyjne Zamku Królewskiego w Warszawie” (s. 157—169). Należy też
wskazać na publikację Czesława Biernata zatytułowaną „VIII Międzynarodowy
Kongres Archiwów w Waszyngtonie” (s. 221—242). Kongres obradował w dniach od
27 września do 1 października 1976 roku. Uczestniczyło w nim około 500 archiwistów
reprezentujących ponad 100 -krajów. Przedmiotem obrad Kongresu była rewolucja
archiwalna we współczesnym świecie.
Numer 67 Archeionu otwiera artykuł Andrzeja Tomczaka zatytułowany
„Archiwalna zasada pertynencji terytorialnej a rozmieszczenie zasobu w archiwach
polskich” (s. 7—23). Rozważania poprzedzają informacje o literaturze problemu.
Dalej autor zajmuje się interpretacją obowiązującej definicji „zasada pertynencji
terytorialnej” według słownika archiwalnego, naświetlając również praktykę
stosowaną dotychczas w kraju. Kończąc autor stwierdza, że zasada mająca kierować
rozmieszczeniem zasobu w sieci archiwów nie znalazła pełnego uznania. W
przyszłości jednak będzie na pewno brana pod uwagę przy planowaniu rozmieszczenia
zasobu, lecz nie jako jedyna z możliwych do stosowania w odniesieniu do zasobu
starszego. „Natomiast jeśli idzie o zasób narastający i dopiero gromadzony w
archiwach — czytamy — ma szansę pozostać zasadą jedyną”.
Kolejne dwa artykuły omawiają problemy kształcenia kadr. Tak więc Irena
Janosz-Biskupowa prezentuje „Kształcenie archiwistów na uniwersytetach polskich”
(s. 25—39) zaś Stanisława Stanisławska oraz Maria Tarakanowska piszą o problemach
kształcenia i doskonalenia kadr archiwalnych w świetle potrzeb państwowej służby
archiwalnej (s. 41—52).
Regina Piechota omawia „Pomoce archiwalne. Stan obecny i perspektywy” (s.
53—71). Naświetla pojęcia terminologiczne, prace prowadzone przez archiwa
państwowe na odcinku tworzenia wszelkiego rodzaju pomocy, a także metody
stosowane przy sporządzaniu inwentarzy ciągłych, przewodników oraz informatorów.
W zakończeniu autorka formuje spostrzeżenia i postulaty oraz podaje zestaw wybranej
literatury tematu.
Należy wskazać na pozycję Zbigniewa Puzewicza i Marka Matczaka
zatytułowaną „Zastosowanie mikrofilmów holograficznych do magazynowania
informacji naukowo-technicznej” (s. 74—77), z której dowiadujemy się o nowych
możliwościach zastosowania formy małego obrazu w archiwach. Doświadczenia w
tym zakresie przeprowadzono w Instytucie Elektroniki Kwantowej Wojskowej
Akademii Technicznej. W tej grupie problemów zainteresować może też artykuł
Henryka Barczaka „Archiwistyka a cybernetyka” (s. 79—96). Autor prezentuje
podstawowe pojęcia cybernetyczne dotyczące teorii układów samodzielnych,
wskazując na możliwości zastosowania ich w badaniach naukowych w archiwistyce.
W dziale „Archiwoznawstwo” publikują: Mieczysław Motas — W
sześćdziesiątą rocznicę objęcia archiwów i archiwaliów przez władze polskie na
jesieni 1918 roku w byłej Kongresówce (s. 97—107);
Stanisława Mika — Pamiętnik i korespondencja Eustachego Petiona
uczestnika powstania styczniowego (s. 109—127); Ewa Podgórska — Koncern
wydawniczy „Ilustrowany Kurier Codzienny” i pozostała po nim spuścizna
fotograficzna (s. 129—153); Maria Stankowa — Księgi sądów królewskich
odbywanych na sejmach w Lublinie w XV i XVI wieku (s. 155—168).
Dział „Archiwa za granicą” wypełniają artykuły: Tadeusza Walichnowskiego
— Radziecki dekret o reorganizacji archiwów (s. 169—172) oraz Sześcioletni plan
rozwoju
międzynarodowej
współpracy
archiwów
(s.
173—184);
Stanisława
Nawrockiego — Zagadnienia nowoczesnego budownictwa archiwalnego na
przykładzie Francji i Danii (s. 185—201) i Teresy Zielińskiej — Archiwa
holenderskie i przechowywane w nich polonika (s. 203—216).
Omawiane numery zamykają recenzje, sprawozdania z książek, notaty
bibliograficzne, przeglądy zagranicznych czasopism archiwalnych, kronika archiwalna
oraz wspomnienia pośmiertne.
Archiwista. Biuletyn Kwartalny Stowarzyszenia
Archiwistów Polskich.
Omówienie obejmuje numery: 3 (46) i 4 (47) 1976, 1—2 (48—49) i 3—4
(50—51) 1977 oraz 1—2 (52—53) 1978. Zamieszczone w nich informacje czy
artykuły mogą zainteresować archiwistów wojskowych.
W numerze 3 (46) z 1976 roku ukazał się artykuł Z. Chmielowskiego
omawiający rolę archiwów zakładowych w rewolucji archiwalnej zmierzającej w
kierunku unowocześnienia informacji o zasobach archiwów oraz metod udostępniania
materiałów źródłowych. Na uwagę zasługuje ponadto artykuł Z. Tobjańskiego
zatytułowany: „Kształcenie pracowników państwowej służby archiwalnej w Polsce”.
W numerze 4 (47) 1976 opublikowano dwa artykuły: E. Scholtza: „Przepisy
kancelaryjne w niektórych zjednoczeniach i przedsiębiorstwach przemysłowych na
terenie Poznania” oraz A. Piwonia: „Uwagi o wizytacji archiwów zakładowych”.
Również numer 1—2 (48—49) 1977 zawiera dwa artykuły: B. Halbert —
„Archiwa zjednoczeń (Przegląd stanu przepisów kancelaryjnych i archiwalnych,
zasobu, personelu, lokali)” oraz E. Derdowskiej-Szczepaniak — „Archiwa zakładowe
resortu rolnictwa na terenie województwa kieleckiego (stan na 30 kwietnia 1974
roku)”.
Kolejny numer podwójny 3—4 (50—51) z 1977 roku otwiera artykuł A.
Muszyńskiego pt. „Rola wojewódzkiego archiwum państwowego w opracowywaniu i
wprowadzaniu w życie normatywów kancelaryjno-archiwalnych”. Autor podkreśla, że
państwowa służba archiwalna nie ogranicza nadzoru nad narastającym zasobem
wyłącznie do kontroli sposobu przejmowania, przechowywania, ewidencjonowania,
brakowania, przekazywania i udostępniania materiałów archiwalnych w archiwach
zakładowych. Korzystając z przysługujących jej uprawnień ocenia ona prawidłowość
narastania zespołów akt już w biurach zakładów pracy, gdzie — jak wiadomo —
proces ten regulowany jest instrukcją kancelaryjną, której integralną część stanowi
rzeczowy wykaz akt. Następne pozycje to artykuły: E. Łysiak — omawiający stan
archiwów zakładowych w zjednoczeniach gospodarczych województwa opolskiego,
R. Szczepaniaka — o stanie i potrzebach archiwów zakładowych na terenie
województwa kaliskiego oraz E. Długajczyka „O wizytacjach archiwów zakładowych
inaczej”.
Numer 1—2 (52—53) z 1978 roku zawiera również kilka interesujących
pozycji. O uroczystościach z okazji 50-lecia działalności Archiwum Toruńskiego w
służbie nauki i społeczeństwa informuje Janusz Tandecki. Działalność Archiwum
Państwowego w Lesznie w latach 1950—1977 omawia Aleksander Piwoń. Kolejna
publikacja — Marii Tarnowskiej — poświęcona jest udostępnianiu akt do celów
naukowych w Wojewódzkim Archiwum Państwowym w Olsztynie. Na uwagę
zasługuje informacja Marii Żychowskiej o materiałach archiwalnych dotyczących
Związku Harcerstwa Polskiego na terenie miasta Tarnowa. Działalność Państwowego
Ośrodka Konserwacji Książek i Dokumentów w Hiszpanii przedstawia Bogdan
Frankiewicz. Artykuł redakcyjny informuje o stanie prac nad słownikiem
biograficznym archiwistów polskich.
Biuletyn Archiwum Polskiej Akademii Nauk.
Numer 19 Biuletynu (Warszawa 1976, s. 100) zawiera, podobnie — jak
poprzednie, kilka interesujących pozycji.
Na wstępie zamieszczono informację o przebiegu uroczystości z okazji
dwudziestolecia działalności Oddziału Poznańskiego Archiwum PAN, która odbyła się
7 czerwca 1976 roku w Poznaniu. Kolejna pozycja to obszerny artykuł mgr Anny
Marciniak — o dwudziestu latach pracy Oddziału Poznańskiego Archiwum PAN.
Autorka omawia okoliczności utworzenia Oddziału, stan zatrudnienia, zasób,
inwentarze, sprawy udostępniania akt oraz dorobek naukowy pracowników. Następne
trzy pozycje to inwentarze spuścizn archiwalnych opracowane przez pracowników
Oddziału Archiwum PAN w Poznaniu.
Numer 20 (Warszawa 1977, s. 124) zawiera na wstępie, opublikowane w
formie wkładki, reprodukcje 2 dokumentów dotyczących początków Polskiej
Akademii Nauk: powołanie pierwszego składu członków PAN oraz pierwszego składu
Prezydium PAN w dniu 9 kwietnia 1952 roku. Zamieszczono również rezolucję I sesji
Grupy Roboczej do spraw wydania bibliografii archiwów akademii nauk krajów
socjalistycznych (Leningrad 8.03.—1.04.1977 roku). Biuletyn zawiera trzy inwentarze
spuścizn archiwalnych przedstawicieli nauk biologicznych.
Ziemie zachodnie i północne w latach 1945—1949.
Informator o materiałach archiwalnych. Tom. I —
Archiwa
centralne.
Opracowały:
Maria
Lewandowska i Maria Turlejska. Warszawa 1976, s.
172.
Publikacja obejmuje szczegółowe informacje o przekazach źródłowych
przechowywanych w sześciu archiwach centralnych: Archiwum Akt Nowych,
Archiwum Dokumentacji Mechanicznej, Centralnym Archiwum Wojskowym,
Centralnym Archiwum Komitetu Centralnego PZPR, Archiwum Zakładu Historii
Ruchu
Ludowego
i
Centralnym
Archiwum
Historycznym
Stronnictwa
Demokratycznego. Poszczególne notki dotyczące zawartości aktowej zespołów
ułożono — w ramach danego archiwum — w zależności od problematyki. Porządek
ten nadano dzięki zastosowaniu wykazu haseł dotyczących następujących zagadnień:
terytorium, kształtowania organów władzy i administracji, stanu ludności, osadnictwa
i akcji uwłaszczeniowej, zagospodarowania rolniczego, polityczno-społecznych,
oświaty, kultury, nauki i sztuki, służby zdrowia oraz opieki społecznej.
Regina Piechota, Archiwa Państwowe. Informator
Wydanie II. Warszawa 1977, s. 55.
Informator składa się ze wstępu i dwóch zasadniczych części. Część pierwsza
omawia historię i organizację państwowej służby archiwalnej, państwowy zasób
archiwalny i zadania państwowej służby archiwalnej. Część druga zawiera informacje
o
poszczególnych
archiwach
państwowych:
Naczelna
Dyrekcja
Archiwów
Państwowych i podległe jej archiwa państwowe (centralne, wojewódzkie oraz ich
oddziały),
archiwa
wydzielone
podległe
władzom
resortowym,
archiwa
z
powierzonym zasobem archiwalnym.
Irena Sułkowska-Kurasiowa, Dokumenty królewskie
i ich funkcja w państwie polskim za Andegawenów
i pierwszych Jagiellonów 1370—1444. Warszawa
1977, s. 286 + ilustracje.
Opracowanie prezentuje monarszą dyplomatykę polską końca XIV w. i
pierwszej połowy XV w. Okres ten obejmuje trzy bardzo różne pod względem
politycznym i ustrojowo-administracyjnym panowania: Ludwika Węgierskiego,
Jadwigi i Jagiełły oraz Władysława Warneńczyka. Opracowanie składa się ze wstępu i
siedmiu rozdziałów. W pierwszych trzech rozdziałach omówiono dokumenty polskiej
kancelarii królewskiej z okresu trzech wspomnianych panowań. Rozdział czwarty
poświęcony jest księgom kancelaryjnym. Rozdział piąty przedstawia prace
kancelaryjne, szósty — personel kancelarii królewskiej, siódmy — miejsce kancelarii
królewskiej w systemie zarządzania państwem.
Katalog
inwentarzy
archiwalnych.
Tom
2,
Warszawa 1977, s. 209.
Staraniem Naczelnej Dyrekcji Archiwów Państwowych ukazał się tom drugi
Katalogu inwentarzy archiwalnych. Tom pierwszy został wydany w roku 1971 i objął
wszystkie inwentarze opracowane przez archiwa centralne, wojewódzkie i archiwa
terenowe podległe NDAP do roku 19701.
Tom drugi Katalogu obejmuje 4.683 inwentarze zespołów (zbiorów). Każdej
pozycji wydawnictwa odpowiada inwentarz jednego zespołu (zbioru).
Inwentarz akt II Rady Stanu Królestwa Polskiego
z
lat
1832—1841.
Opracowała
Franciszka
Ramotowska. Warszawa 1976, s. 89.
Opublikowany przez Naczelną Dyrekcję Archiwów Państwowych inwentarz
obejmuje zespół akt przechowywany w Archiwum Głównym Akt Dawnych. II Rada
Stanu Królestwa Polskiego była kontynuatorką I Rady Stanu z lat 1815—1831,
zorganizowaną jednak na odmiennych niż jej poprzedniczka zasadach. Inwentarz akt I
Rady Stanu został opublikowany w roku 19732. Inwentarz akt II Rady Stanu obejmuje
546 jednostek archiwalnych i składa się z trzech zasadniczych grup: I Akta spraw, II
Protokoły posiedzeń, III Pomoce kancelaryjne.
Informator
Wojewódzkiego
o
zasobie
Archiwum
archiwalnym
Państwowego
w
Lesznie. Opracował Aleksander Piwoń. Leszno
1977, s. 18.
Informator, który ukazał się staraniem Leszczyńskiego Towarzystwa
1
2
Tom pierwszy omówiony w Biuletynie Wojskowej Służby Archiwalnej nr 5, 1973, s. 168—169.
Omówiono w Biuletynie Wojskowej Służby Archiwalnej nr 6, 1974, s. 156—157.
Kulturalnego, obejmuje zasady korzystania z materiałów archiwalnych oraz spis 167
zespołów akt.
Zasób
archiwalny
Archiwum
Państwowego
Województwa Skierniewickiego. Opracowali: Z.
Tobjański,
A.
Gryciuk,
K.
Jachimek.
Rawa
Mazowiecka 1976, s. 16.
Informator o zasobie Archiwum Państwowego w Skierniewicach z siedzibą w
Rawie Mazowieckiej dotyczy zasad korzystania z materiałów archiwalnych i rysu
historycznego Archiwum. Zawiera też spis zespołów przechowywanych w Rawie
Mazowieckiej, Łowiczu i Żyrardowie.
Zasób archiwalny WAP Łódź. Oddział Sieradz.
Ekspozytura
Pabianice.
Opracował
Zbigniew
Tobjański. Łódź 1976, s. 12.
Informator o zasobie Oddziału w Sieradzu i Ekspozytury w Pabianicach
Wojewódzkiego Archiwum Państwowego w Łodzi składa się z sześciu części
obejmujących: informacje o zasadach korzystania z materiałów archiwalnych, sposób
załatwiania kwerend, rys historyczny archiwów w Sieradzu i Pabianicach, wykaz
archiwów działających na terenie byłego województwa łódzkiego oraz spisy zespołów
Oddziału w Sieradzu i Ekspozytury w Pabianicach.
Wojewódzkie Archiwum Państwowe w Piotrkowie
Trybunalskim. Opracował Zbigniew Tobjański.
Łódź 1976, s. 16.
Opracowanie jest informatorem o zasobie aktowym Wojewódzkiego
Archiwum Państwowego w Piotrkowie Trybunalskim oraz jego ekspozytury w
Tomaszowie Mazowieckim.
Wojewódzkie Archiwum Państwowe w Lublinie.
Informator o zasobie. Lublin 1978, s. 16.
Informator ujmuje najważniejsze wiadomości o działalności archiwum.
Zawiera więc rys historyczny, omawia też zadania i działalność zasłużonej placówki,
gromadzącej ogółem ponad 8.600 mb akt.
Wojewódzkie Archiwum Państwowe w Krakowie.
Informator o zasobie archiwalnym. Opracowali:
Stanisława Mika i Janina Stoksik przy współpracy
Zofii Homeckiej, Aleksandra Litewki i Heleny
Zającowej. Kraków 1978, s. XXIII + 88.
Informator jest drugim, ukazującym się po upływie 23 lat opracowaniem tego
typu. Stanowi on jedną z publikacji przygotowywanych z okazji przypadającego w
1978 roku stulecia Archiwum Krakowskiego. Informator został poprzedzony wstępem
oraz wykazem ważniejszych publikacji o archiwum i zasobie. Wraz z informatorem o
zasobie archiwalnym — z okazji setnej rocznicy naukowej działalności placówki —
wydany został folder zatytułowany: „Wojewódzkie Archiwum Państwowe w
Krakowie”.
Tadeusz Walichnowski, Przynależność terytorialna
archiwaliów w stosunkach międzynarodowych.
Warszawa 1977, s. 28.
Publikacja Naczelnej Dyrekcji Archiwów Państwowych (Zakład NaukowoBadawczy Archiwistyki) związana jest z VIII Kongresem Międzynarodowej Rady
Archiwów w Waszyngtonie (2 października 1976 roku). Wówczas to wystąpił z
referatem Naczelny Dyrektor Archiwów Państwowych — prof. Walichnowski,
omawiając problem przynależności terytorialnej archiwaliów. Zagadnienia poruszone
w publikacji dotyczą nowej geopolitycznej mapy świata po II wojnie światowej oraz
pertynencji archiwaliów w wyniku rozpadu kolonializmu. Szeroko naświetlono
następstwa drugiej wojny światowej w międzynarodowych stosunkach archiwalnych.
W tym ujęciu wyraźnie podkreślony został fakt, że w Polsce do spraw związanych z
likwidacją skutków wojny i z odzyskaniem materiałów archiwalnych zgodnie z zasadą
pertynencji przywiązuje się wyjątkową wagę.
Działalność
naukowa
archiwów
polskich.
Warszawa — Łódź 1978, s. 152.
Publikacja stanowi zbiór materiałów z I Konferencji Krajowej pracowników
naukowo-badawczych archiwów państwowych, która odbyła się w Poznaniu 28
kwietnia 1977 roku. Wygłoszono wówczas następujące referaty: T. Walichnowski —
Działalność naukowa archiwów państwowych w Polsce; S. Kłys — Z działalności
naukowej Wojewódzkiego Archiwum Państwowego w Poznaniu; M. Lewandowska —
Aktualny stan kadry naukowo-badawczej w archiwach państwowych.
Uniwersyteckie kształcenie archiwistów. Warszawa
— Łódź 1978, s. 39.
W dniu 9 grudnia 1977 roku w siedzibie Gdańskiego Towarzystwa
Naukowego odbyła się konferencja poświęcona uniwersyteckiemu kształceniu
archiwistów. Niniejsza publikacja Naczelnej Dyrekcji Archiwów Państwowych
(Zakład Naukowo-Badawczy Archiwistyki) zawiera materiały z obrad, które
zgromadziły
pracowników
naukowo-dydaktycznych,
reprezentujących
ośrodki
uniwersyteckie, zajmujące się nauczaniem archiwistów. Na uwagę zasługują dwa
referaty: A. Tomczaka — o projekcie programu uniwersyteckiego kierunku oraz I.
Ihnatowicza — w sprawie uniwersyteckiego podyplomowego kształcenia archiwistów.
Nauki pomocnicze historii na XI Powszechnym
Zjeździe
Historyków
Polskich
w
Toruniu.
Warszawa — Łódź 1976, s. 145.
Wydawnictwo Polskiego Towarzystwa Historycznego i Naczelnej Dyrekcji
Archiwów Państwowych pod redakcją A. Tomczaka — zawiera podstawowy materiał
do poznania przebiegu obrad sekcji nauk pomocniczych na zjeździe historyków, który
odbył się w dniach 9—13 września 1974 roku. Wówczas to wygłoszono między
innymi następujące referaty: A. Tomczak — „Archiwistyka i nauki pomocnicze historii
na powszechnych zjazdach historyków polskich”, M. Bielińska — „Rozwój form
kancelaryjnych w Polsce w okresie staropolskim. Stan badań i postulaty badawcze”,
B. Ryszewski — „Rozwój form kancelaryjnych w Polsce w XIX i XX wieku. Stan
badań i postulaty badawcze” oraz J. Rulka — „Film dokumentalny jako źródło do
dziejów Polski Ludowej”. Wydawnictwo zamyka artykuł A. Biernata zatytułowany:
„Polskie źródła epigraficzne XIX wieku. Propozycja nowej problematyki”.
Wojewódzkie Archiwum Państwowe w Toruniu.
Informator
o
zasobie.
Opracowała
Karola
Ciesielska. Toruń 1977, s. 56 + wkładka.
Informator zawiera przedmowę, zarys dziejów Wojewódzkiego Archiwum
Państwowego w Toruniu, wykaz ważniejszych publikacji o archiwum i zasobie oraz
spis zespołów przechowywanych w WAP Toruń, Ekspozyturze w Grudziądzu oraz
innych archiwach (Wojewódzkie Archiwum Państwowe w Bydgoszczy, Archiwum
Diecezji Chełmińskiej w Pelplinie, Geheimes Staatarchiv Berlin-Dahien).
W spisie wymieniono nazwy w zasadzie wszystkich zespołów z podaniem dat
skrajnych oraz ilości jednostek archiwalnych. Jedynie zespoły jednolite pod względem
charakteru, jak akta komisji wyborczych do Sejmu i rad narodowych oraz akta
spółdzielni produkcyjnych, zostały połączone w grupy według powiatów, których
dotyczą i figurują w spisie pod jednym numerem. Wspólnym numerem oznaczone
zostały również, zgodnie z obowiązującą zasadą, akta zespołów szczątkowych.
Pomorze Szczecińskie (1945—1949). Informator o
materiałach archiwalnych. Część 1 i 2. Szczecin
1978, s. 67 + 36.
Informator poświęcony jest materiałom archiwalnym z lat 1945—1949,
zgromadzonym w Wojewódzkim Archiwum Państwowym w Szczecinie i podległych
placówkach w Płotach i Stargardzie, odnoszącym się głównie do terenów obecnego
woj. szczecińskiego oraz byłych powiatów: chojeńskiego, choszczeńskiego i
myśliborskiego.
Część 1 publikacji informuje o zagadnieniach dotyczących administracji,
ludności, osadnictwa i spraw polityczno-społecznych. Część 2 obejmuje odbudowę
miast, gospodarkę, komunikację i zasób kartograficzny. W obrębie tych zagadnień
wydzielone zostały bardziej szczegółowe grupy problemowe — z podaniem
odnośnych archiwaliów (nazwa zespołu, sygnatura).
Podstawę do sporządzenia publikacji stanowiły inwentarze archiwalne, które
sygnalizują zawartość treściową danej teczki akt. Informator ma zatem ułatwić szybkie
dotarcie do określonych archiwaliów, wskazując źródła do ewentualnych tematów
badawczych.
Skarby szczecińskiego archiwum. Praca zbiorowa
pod redakcją Kazimierza Kozłowskiego. Szczecin
1979.
Inicjatorami tego wydawnictwa albumowego były: Szczecińskie Towarzystwo
Kultury, Wojewódzkie Przedsiębiorstwo Usług Turystycznych „Pomerania” i
Wojewódzkie Archiwum Państwowe w Szczecinie.
Całość składa się z trzech części. We wstępie (w języku polskim, angielskim,
rosyjskim i niemieckim) przedstawiono zarys dziejów Pomorza Zachodniego i
Szczecińskiego Archiwum. W części drugiej zamieszczono 79 ilustracji dokumentów,
pieczęci, starodruków i listów. Najstarszy dokument pochodzi z roku 1273 i zawiera
potwierdzenie księcia pomorskiego Barnima I miastu Gryfino prawa posiadania
zakupionej wsi Dąbrowa. Najnowszy z prezentowanych dokumentów to plakat z 6
lipca 1945 roku głoszący, że „Szczecin jest polski!”. Część trzecią stanowi omówienie
dokumentów.
Album spopularyzuje z pewnością historię Pomorza Zachodniego i będzie
wartościową pamiątką dla licznie przybywających na Pomorze Szczecińskie gości
krajowych i zagranicznych. Wydawnictwo ukazało się z okazji 35-lecia PRL oraz V
Tygodnia Archiwów w Polsce.
Franciszka Ramotowska, Rząd Narodowy Polski w
latach 1863—1864. (Skład — organizacja —
kancelaria). Warszawa 1978, s. 422 + ilustracje.
Sprawy poruszone w pracy Franciszki Ramotowskiej nie doczekały się
odpowiedniego ujęcia w literaturze historycznej. Autorka starała się odpowiedzieć na
pytanie ... „jak była zorganizowana, w czyich pozostawała rękach i jak funkcjonowała
naczelna władza narodowa Polski tego okresu, władza, która przez ponad dwa lata
kierowała
stworzonym
przez
siebie
podziemnym
państwem,
prowadzącym
partyzancką wojnę o niepodległość z najpotężniejszym zaborcą — caratem”.
Bazą źródłową opracowania, wydanego przez Naczelną Dyrekcję Archiwów
Państwowych, były ocalałe szczątki akt władz narodowych, w szczególności Rządu
Narodowego, jego dokumenty opublikowane, zachowana korespondencja działaczy
współczesnych, relacje i pamiętniki oraz zeznania śledcze.
Praca składa się z przedmowy, czterech rozdziałów omawiających kolejne
rządy narodowe, posłowia, aneksów, indeksu osób, indeksu nazw geograficznych oraz
ilustracji. W aneksach opublikowano m.in. streszczenie raportu oberpolicmajstra m.
Warszawy płka barona Platona Fredericksa dla namiestnika w Królestwie Polskim
gen. Teodora Berga z 19/31 III 1864 roku w sprawie konfiskaty materiałów
archiwalnych Rządu Narodowego oraz ich spis.
Halina
Zubala,
Mikrofilmowanie
zbiorów
archiwalnych i bibliotecznych w Polsce 1950—
1970. Zarys rozwoju — stan — perspektywy.
Wrocław — Warszawa — Kraków — Gdańsk 1978,
s. 174.
Opracowanie stanowi próbę zebrania spostrzeżeń i doświadczeń w zakresie
rozwoju mikrofilmowania tekstów w Polsce. Autorka systematyzuje przejawy i
prawidłowości tego działania, jak też formułuje dalsze postulaty badawcze w zakresie
praktycznych przedsięwzięć.
Praca składa się z pięciu rozdziałów dotyczących: I — ogólnej charakterystyki
mikrofilmu (w tym pojęcia terminologiczne, zastosowanie mikrofilmu oraz jego
sytuacja prawna); II — organizacji mikrofilmowania (pracownie oraz ich
wyposażenie); III — powstawania zbiorów mikrofilmowych (plany, przygotowanie
akt do mikrofilmowania, kontrola techniczna); IV — zbiorów mikrofilmowanych w
archiwach i bibliotekach (rozmieszczenie, nowe techniki mikrofilmowe); V — metody
opracowywania zbiorów mikrofilmowych (katalogi, magazynowanie, udostępnianie).
Część końcową stanowi zestaw źródeł i literatury omawianego problemu.
Ogłoszona przez Archiwum Polskiej Akademii Nauk praca może służyć
pomocą przy podejmowaniu badań w zakresie poznania rozwoju form małego obrazu
w archiwach krajowych i zagranicznych.
Archiwa
w
służbie
gospodarki
narodowej.
Warszawa — Łódź 1979, s. 132.
Publikacja stanowi zbiór materiałów z II Konferencji Krajowej pracowników
naukowo-badawczych archiwów państwowych, która odbyła się w Katowicach 17
kwietnia 1978 roku. W czasie obrad wygłoszono następujące referaty: T.
Walichnowski — Znaczenie archiwów dla potrzeb gospodarki narodowej; A. Kałuża
— Znaczenie materiałów archiwalnych na przykładzie wybranych problemów
gospodarczych Górnośląskiego Okręgu Przemysłowego; J. Pabisz — Z prac nad
metodami wykorzystania zasobu archiwalnego dla potrzeb gospodarki narodowej; S.
Kłys — Wykorzystanie materiałów archiwalnych dla potrzeb gospodarki narodowej
na przykładzie działalności Wojewódzkiego Archiwum Państwowego w Poznaniu.