recenzja ks. Jacek Poznański SJ

Ernie Christie, Medytacja Chrześcijańska w szkole. Przewodnik dla nauczycieli i rodziców, Wyd.
Jedność, Kielce 2012, ss.120.
Medytacja w szkole? Dzieci, które siedzą spokojnie w ciszy powtarzając jedno słowo? – to przerasta
wyobrażenie niejednego nauczyciela. A jednak! Jednym z doświadczeń duchowych, które mimo
upływu kilkunastu lat do dzisiaj jest we mnie żywe, to dziesięć minut medytacji z nastolatkami w
jednej z londyńskich szkół. Te dziesięć minut radykalnie zmieniło moje postrzeganie owych
nadpobudliwych, rozbieganych, lekceważących wszystko młodych ludzi. Dobrze, że pojawia się
publikacja, która do podobnego „nawrócenia” może doprowadzić innych nauczycieli.
Ernie Christie, rodzic, pedagog, wice-dyrektor Biura Edukacji Katolickiej diecezji Townsville w
Australii, wierzy w dzieci i z całą powagą traktuje ich duchowy wymiar. Wierzy też mocno w słowa
Jezusa: „Jeśli nie staniecie się jak dzieci…”. Własne doświadczenie modlitwy kontemplacyjnej w
tradycji wywodzącej się od o. Johna Maina OSB oraz bogate doświadczenie nauczyciela naprowadziło
go na odkrycie naturalnych zdolności dzieci do kontemplacji. W starożytnej praktyce medytacji
chrześcijańskiej odnalazł istotną odpowiedź na szereg aspiracji, którymi żyje współczesne
wychowanie, zwłaszcza w katolickich szkołach.
Książka zawiera bardzo zróżnicowany materiał. Autor uwzględnia i omawia chyba wszystkie aspekty i
wymiary nauczania dzieci modlitwy kontemplacyjnej. Zwraca więc uwagę na elementy teologiczne,
duchowe i psychologiczne, indywidualne i wspólnotowe, pedagogiczne i ogólnoludzkie. Centralną
kwestią jest wzrost w wierze i miłości do Boga oraz poszerzanie i poznawanie przez dziecko własnego
wnętrza, które dokonuje się w medytacji. Wyszczególnionych jest wiele duchowych owoców a także
psychologicznych korzyści, jakie przynosi medytacja zarówno w indywidualnym życiu uczniów, jak i
wspólnotowym wymiarze funkcjonowania klasy. Szkicowo zaprezentowane są elementy psychologii
dziecka oraz wyniki psychologicznych badań nad wpływem medytacji na funkcjonowanie dzieci.
Autor zamieścił bogaty materiał, który może wspierać nauczycieli w rozwiązywaniu konkretnych
problemów pojawiających się podczas wprowadzania dzieci w medytację. Znajdą więc oni krótkie
cytaty z Pisma Świętego, z nauczania Kościoła Katolickiego, wskazówki co do historii medytacji, jej
istoty, teologii, stosunku do innych form modlitwy (sakramentów, Eucharystii, Pisma Świętego) oraz
wielu przyziemnych spraw związanych z jej praktykowaniem. Można znaleźć też zestawy pytań
najczęściej zadawanych przez dzieci i podawane przez nauczycieli odpowiedzi. Wszystkie te
wskazówki tchną realizmem wynikającym z gruntownej znajomości szkolnych realiów. Wiele miejsca
zajmują przejmujące prostotą i głębią świadectwa medytujących uczniów oraz obszerne wypowiedzi
nauczycieli i rodziców. Niektóre z tych kwestii są jeszcze raz w inny sposób przekazane przez Ernie
Christie, Laurence’a Freemana OSB i kilku nauczycieli na dołączonej płycie DVD.
Ciekawym elementem książki jest zarysowana przez o. Freemana OSB koncepcja kontemplatywnego
nauczyciela. Taki nauczyciel „dobrze zdaje sobie sprawę z tego, co naprawdę wydarza się w procesie
nauczania, i pozostaje w ciągłej łączności na wszystkich poziomach ludzkich interakcji”. Okazuje się,
że nauczyciel, który wprowadził medytację w swojej klasie i sam ją praktykuje, może doświadczyć
zachodzenia ważnych zmian u swoich podopiecznych, a rozmaite kwestie pedagogiczne i
dydaktyczne, z którymi boryka się na co dzień ukazują się w innym świetle. Nauczyciel wiele zyskuje
także duchowo. Medytujące dzieci bowiem szybko staną się inspiracją dla jego życia wewnętrznego.
Książkę przenika gorące pragnienie każdego nauczyciela, który przeżywa swój zawód jako powołanie.
Mianowicie to, by nie tylko przekazywać wiedzę, ale przede wszystkim być wychowawcą, czyli
człowiekiem, który troszczy się o całościowy i integralny rozwój swoich podopiecznych. Pięknie
wyraża to zasada przewodnia nauczania medytacji, która mówi o przekazywaniu życia. Przekazując
życie, które w specjalny sposób objawia się w medytacyjnej ciszy, „nauczyciel jest sakramentem,
znakiem Jezusa w Jego roli nauczyciela”.
Ks. Jacek Poznański SJ, filozof, rekolekcjonista, publicysta, pracownik naukowy Wydziału
Filozoficznego Akademii Ignatianum w Krakowie.