Pobrano z http://magda.of.pl Skąpiec Moliera

Pobrano z http://magda.of.pl
Skąpiec Moliera - portret skąpca, uniwersalizm utworu, komedia charakteru
Molier (Jan Baptysta Poquelin) jest twórcą komedii nowoŜytnej. Był on
dramaturgiem, aktorem, dyrektorem teatru, nadwornym komediantem króla Ludwika XIV,
autorem ponad trzydziestu komedii, które wystawiał z wielkim powodzeniem. Do
najznakomitszych naleŜą: „Chory z urojenia”, „Skąpiec” i ”Świętoszek”.
„Skąpiec” został po raz pierwszy wystawiony w roku 1668, a treść tej komedii
przedstawić moŜna następująco. Oto główną postacią utworu jest skąpy mieszczanin
Harpagon, który nie tylko tyranizuje wszystkich mieszkańców swojego domu, ale w dodatku
staje na drodze do szczęścia własnych dzieci. Jego syn Kleant kocha Mariannę, natomiast
córka Eliza odwzajemnia uczucia Walerego, który chcąc być bliŜej ukochanej przyjmuje
posadę intendenta w domu jej ojca. Niestety, Harpagon postanawia wydać córkę za Anzelma,
zgadzającego się poślubić ją bez posagu, syna chce związać z bogatą wdową, natomiast
Mariannę chce sam pojąć za Ŝonę, wykorzystując do swych swatów intrygantkę Fozynę.
Źródłem komizmu tego utworu jest przede wszystkim Harpagon, który Ŝyje w stałym lęku
przed wydatkami i kradzieŜą, uprawiając potajemnie lichwiarstwo. Stąd Kleant, zmuszony do
poŜyczania na procent, nagle orientuje się, Ŝe stał się dłuŜnikiem własnego ojca. Innym,
bardzo zręcznym epizodem jest scena, w której Harpagon, zmuszony do wydania przyjęcia na
cześć Marianny, daje polecenia swym sługom oraz mistrzowi Jakubowi, kucharzowi i
stangretowi w jednej osobie, zaś Walery, chcąc schlebić skąpcowi, dystansuje go w
wymyślaniu coraz to nowych oszczędności. Intryga rozwiązuje się, gdy słuŜący Kleanta,
Strzałka, kradnie cenną szkatułkę Harpagona, a Walery, oskarŜony przez Jakuba o tę
kradzieŜ, w wyniku nieporozumienia przyznaje się, Ŝe kocha Elizę. Na dodatek okazuje się, iŜ
jest bratem Marianny i synem Anzelma. W tej sytuacji ojciec ustępuje mu pola, natomiast
Kleant zwraca szkatułkę pod warunkiem zgody na jego matrymonialne zamiary.
„Skąpiec” jest więc nieco wykrzywionym obrazem rodziny francuskiego baroku,
poddanej całkowitej i okrutnej woli ojca. Imię Harpagon to po grecku „skąpiec”. Temat
komedii zaczerpnął Molier ze staroŜytnego komediopisarza greckiego Plauta. Skąpstwo
Harpagona ma tu dwa oblicza: jedno - odraŜające, drugie zaś komiczne i rozbrajające przez
swą naiwność. Harpagon wzbudza wstręt jako niehonorowy i bezwzględny lichwiarz i oszust
oraz twardy, samolubny i obojętny ojciec. Cechy te złagodzone są przez jego maniactwo
graniczące z niedorzecznością. W finale sztuki zostaje utrwalony obraz skąpca, który jest po
prostu zdziecinniałym starcem. W komedii znajdują się teŜ elementy ukazujące stosunki,
które panowały w ówczesnym społeczeństwie francuskim oraz mentalność i zwyczaje
Ŝyjących wówczas ludzi (małŜeństwa dla pieniędzy, groźby zamknięcia nieposłusznej córki w
klasztorze). Wiele spośród tych cech ma wymiar ponadczasowy. I obecnie występują postacie
chorobliwych skąpców, krzywdzących najbliŜszą rodzinę, ludzi obłudnych i zaślepionych
chciwością, kochających nade wszystko pieniądze.
Główne cechy twórczości Moliera, jako twórcy nowoŜytnej komedii są następujące:
a. swoboda traktowania reguł poetyckich,
b. łączenie w utworze róŜnych typów komizmu: charakteru, intryg, sytuacji,
c. indywidualizacja języka bohaterów - wraz z postaciami sprytnych subretek i lokajów
wprowadzał język potoczny, co było sprzeczne z przyjętymi kanonami poetyki
klasycznej,
d. bohaterowie komedii wyposaŜeni są w cechy współczesnych mu ludzi, były to więc
„portrety z natury”, miały one wyraziste rysy i ponadczasowy charakter,
e. łączenie komizmu z prawdą, mające na celu przedstawienie w krzywym zwierciadle
ludzkich wad, przywar i „błędów epoki”,
f. zakończenia sztuk - często nie umotywowane rozwojem akcji - miały za zadanie
wywoływanie efektu zaskoczenia.