przyroda

WYMAGANIA EDUKACYJNE Z PRZYRODY DLA KLASY IV SZKOŁY PODSTAWOWEJ W ROKU
SZKOLNYM 2015/2015
OCENA DOPUSZCZAJĄCA, UCZEŃ:
Wyjaśnia: co nazywamy przyrodą, w jakim celu prowadzi się obserwacje i doświadczenia, znaczenie
odpoczynku, w tym snu, dla prawidłowego funkcjonowania organizmu; czym jest krajobraz; określenie:
pozorna wędrówka Słońca po niebie; co się składa na higienę osobistą; jak należy się zachować, gdy do drzwi
dzwoni ktoś obcy, kiedy wybuchnie pożar lub gdy ulatnia się gaz; znaczenie elementów odblaskowych na
ubraniu dla bezpieczeństwa pieszego; jak należy się zachować po znalezieniu niewybuchu lub niewypału;
Opisuje: prawidłowo zorganizowane miejsce do nauki;
Podaje: przykłady wypukłych i wklęsłych form terenu; nazwy 2–3 skał; daty rozpoczęcia kalendarzowych pór
roku; nazwę przyrządu i jednostki pomiaru temperatury; przykłady wykorzystania wody przez człowieka;
przykłady substancji ze swojego otoczenia występujących w różnych stanach skupienia; przykłady
wykorzystania wody przez człowieka; przykłady substancji ze swojego otoczenia występujących w różnych
stanach skupieni; nazwę przyrządu i jednostki pomiaru temperatury; przykłady wykorzystania wody przez
człowieka; przykłady substancji ze swojego otoczenia występujących w różnych stanach skupienia, podaje
ogólne cechy pogody w różnych porach roku; daty rozpoczęcia kalendarzowych pór roku; ogólne cechy pogody
w różnych porach roku; po dwa przykłady pożytecznej i szkodliwej działalności bakterii; dwa przykłady chorób,
którymi można się zarazić, i dwa przykłady chorób, którymi się nie zarażamy; podaje treść informacji, którą
należy przekazać, dzwoniąc na telefon alarmowy; do czego organizmom jest potrzebna energia; nazwy gazów:
niezbędnego organizmom do oddychania i powstającego podczas oddychania; nazwy części rośliny; zasady
pielęgnacji roślin doniczkowych; nazwy głównych elementów rzeki; przykłady organizmów roślinnych
i zwierzęcych żyjących w lesie (A); przykłady łańcuchów pokarmowych występujących w lesie; 2–3 przykłady
znaczenia lasów dla człowieka; przykłady wykorzystywania łąk przez człowieka; przykłady zwierząt żyjących na
łące lub polu;
Określ: w jakim celu roślina wytwarza owoce i nasiona;
Wskazuje: część rośliny, która przekształca się w owoc;
Dzieli: organizmy ze względu na sposób, w jaki się odżywiają; dokonuje podziału wód powierzchniowych na
stojące i płynące;
Rozpoznaje: podstawowe gatunki warzyw uprawianych w Polsce;
Porządkuje: opis etapów powstawania gleby;
Podpisuje: części drzewa na ilustracji; na schemacie elementy budowy kwiatu;
Rozróżnia: na zdjęciach typy krajobrazu;
Odczytuje lub zaznacza na rysunku termometru określone wartości temperatury,
Wymienia: 3–4 elementy przyrody nieożywionej i przyrody ożywionej, nazwy 2–3 przyrządów służących do
obserwacji przyrody; 3–4 źródła wiedzy o przyrodzie; kilka pozytywnych cech charakteru dobrego kolegi,
dobrej koleżanki; po trzy elementy krajobrazu naturalnego i wytworzonego przez człowieka; nazwy głównych
kierunków geograficznych; cechy powietrza; stany skupienia wody wymienia składniki pogody; rodzaje
opadów i osadów; miejsca występowania bakterii; sposoby niszczenia i ograniczania bakterii w produktach
spożywczych; domowe urządzenia gazowe i elektryczne, które mogą stanowić zagrożenie; czynności życiowe
organizmów,
części mikroskopu, nazwy głównych królestw organizmów; 3–4 przykłady grzybów
kapeluszowych; czynniki niezbędne do życia roślin lądowych i wodnych; po jednym przykładzie gatunków
zwierząt żyjących: tylko w wodzie, w wodzie i na lądzie; czynniki charakterystyczne dla środowiska lądowego;
miejsca występowania bakterii; opisuje sposób rozmnażania się bakterii; sposoby niszczenia i ograniczania
bakterii w produktach spożywczych; domowe urządzenia gazowe i elektryczne, które mogą stanowić
zagrożenie; czynności życiowe organizmów; części mikroskopu; nazwy głównych królestw organizmów;
najczęściej uprawiane w Polsce zboża, drzewa i krzewy owocowe oraz warzywa; zwierzęta gospodarskie
hodowane przez człowieka i ptaki zaliczane do drobiu.
OCENA DOSTATECZNA, UCZEŃ:
Wymienia: składniki przyrody potrzebne człowiekowi do życia; poznane na lekcji działania człowieka mogące
pomóc przyrodzie oraz te, które jej szkodzą; podstawowe zasady obowiązujące w kontaktach z innymi ludźmi,
między innymi podczas pracy w zespole; cechy krajobrazu miejskiego i wiejskiego, wymienia nazwy kierunków
pośrednich; nazwy kierunków pośrednich; czynniki przyspieszające parowanie wody; przykłady chorób
zakaźnych wywoływanych przez bakterie i wywoływanych przez wirusy; sposoby ochrony żywności przed
zepsuciem; telefony alarmowe na pogotowie, straż pożarną i policję; sytuacje, w których użądlenie owada
może być bardzo niebezpieczne; sposoby pobierania tlenu przez różne organizmy; po kolei najważniejsze
etapy rozwoju rośliny; sposoby zapobiegania grzybicy; po jednym przykładzie roślin rosnących w
poszczególnych
strefach
zbiornika
wodnego;
typy
lasów;
3–4 gatunki roślin leśnych, których owoce lub nasiona są pokarmem dla ludzi; sposoby rozsiewania nasion;
najczęściej spotykane rośliny łąkowe; korzyści płynące z hodowli bydła, świń i drobiu;
Podaje: przykłady występowania wody w poszczególnych stanach skupienia; po jednym przykładzie
organizmów należących do poszczególnych królestw; przykłady miejsc występowania grzybów; przykłady wód
powierzchniowych stojących i płynących; przykłady przystosowań organizmów lądowych do niedoborów wody
i do zmian temperatury;
Przyporządkowuje: przyrząd do obserwowanego obiektu; zdjęcia lub rysunki pospolitych gatunków roślin,
grzybów i zwierząt do poszczególnych pięter lasu;
Odróżnia: obserwację od doświadczenia;
Wyjaśnia: potrzebę planowania zajęć w ciągu dnia i tygodnia; pojęcia: widnokrąg, północ geograficzna,
wschód, górowanie (południe słoneczne), zachód Słońca; pojęcie substancji; pojęcie wyżu i niżu; pojęcia
przesilenia zimowego i letniego, równonocy wiosennej i jesiennej; dlaczego na drodze bez chodnika zawsze
należy chodzić lewą stroną;
Dokonuje podziału: skał według kryterium spoistości;
Opisuje: budowę gleby, uwzględniając ożywione i nieożywione składniki; poszczególne składniki pogody;
sposoby badania kierunku i siły wiatru; w jaki sposób powstaje rosa i szron; sposób udzielania pierwszej
pomocy w sytuacjach: krwotoku, poparzenia, podejrzenia złamania, stłuczenia, zwichnięcia, użądlenia, itp.;
przeznaczenie poszczególnych części mikroskopu; proces spalania;
Określa: cechy środowiska wodnego korzystne i niekorzystne dla roślin wodnych;
Przewiduje: skutki niewłaściwego korzystania z urządzeń gazowych i elektrycznych w domu;
Charakteryzuje: czynności życiowe organizmów;
Rozpoznaje: na zdjęciach gatunki roślin trujących; na podstawie ilustracji przedstawiających kwiaty rośliny
wiatropylne i owadopylne; gatunki zbóż uprawianych w Polsce;
Układa: proste łańcuchy pokarmowe, wykorzystując podane przykłady organizmów; prosty łańcuch
pokarmowy z organizmów żyjących na polu i łące;
Przedstawia: korzyści, jakie człowiek czerpie z hodowli zwierzą;
Podpisuje: zmiany stanu skupienia wody na schemacie obiegu wody w przyrodzie;
Wskazuje: wśród zwierząt wodnych te, które oddychają tlenem rozpuszczonym w wodzie, i te, które
oddychają tlenem atmosferycznym;
Przyporządkowuje na podstawie ilustracji owoce do właściwych roślin;
OCENA DOBRA, UCZEŃ:
Wyjaśnia: zależność między wysokością Słońca a długością dnia i temperaturą powietrza w ciągu roku;
posługując się przykładami, komórkową budowę organizmów; podając przykłady, jakie organizmy nazywamy
pasożytami;
Omawia na przykładach pozytywne i negatywne aspekty znaczenia grzybów dla człowieka; sposób
powstawania rzeki i jeziora;
Wyjaśnia pojęcia: parowanie, skraplanie, krzepnięcie i topnienie; wyjaśnia pojęcie ciśnienia atmosferycznego;
Wymienia: cechy istot żywych; zasady bezpiecznego prowadzenia doświadczeń i obserwacji; czynniki
pozytywnie i negatywnie wpływające na samopoczucie w szkole i w domu; wymienia zasady prawidłowego
uczenia się; kilka produktów spożywczych powstałych dzięki działalności bakterii; różne drogi wnikania
drobnoustrojów chorobotwórczych do organizmu człowieka; zasady, których należy przestrzegać podczas
jedzenia i picia na świeżym powietrzu; lecznicze rośliny rosnące na łące;
Podaje: przykłady wykorzystania poszczególnych zmysłów w obserwacjach przyrody; niebezpiecznych sytuacji
podczas zabaw na świeżym powietrzu; podaje cechy charakterystyczne poszczególnych królestw organizmów;
nazwy ogniw w łańcuchu pokarmowym; zwierząt opiekujących się potomstwem i takich, które nie troszczą się
o potomstwo; łańcuchów pokarmowych występujących w środowisku wodnym i wodno-lądowym;
Proponuje sposoby eliminowania czynników negatywnych;
Porównuje: oddychanie roślin i zwierząt; warunki życia w wodzie latem i zimą
Wskazuje właściwą formę wypoczynku po określonej pracy fizycznej lub umysłowej;
Charakteryzuje: wzniesienia (z podaniem zakresu wysokości) i formy wklęsłe
Opisuje: skały, oceniając ich barwę, jednorodność budowy, twardość, kruchość, plastyczność, spoistość; proces
powstawania gleby; zasady zachowania w sytuacji, kiedy wybuchnie pożar; zmiany stanów skupienia wody
w przyrodzie; czynniki wpływające na krzepnięcie wody i topnienie lodu oraz szybkość parowania cieczy;
powstawanie wiatru na podstawie schematu; sposób powstawania opadów, szadzi i gołoledzi; na podstawie
schematu proces fotosyntezy; rolę, jaką odgrywają poszczególne części rośliny; schemat obiegu wody w
przyrodzie; sposoby przystosowania roślin wodnych do zdobywania światła; przystosowania ryb do życia
w wodzie; rolę poszczególnych elementów kwiatu; sposoby rozsiewania nasion; podając przykłady, budowę
owoców różnych gatunków roślin w powiązaniu ze sposobem rozprzestrzeniania nasion; na przykładach
przystosowania zwierząt drapieżnych oraz ich ofiar do życia na polu i łące;
Wyodrębnia: w krajobrazie wiejskim elementy krajobrazu rolniczego oraz w krajobrazie miejskim elementy
krajobrazu przemysłowego;
Rysuje: różę kierunków z zastosowaniem skrótów nazw polskich i angielskich;
Rozpoznaje: uprawiane w Polsce drzewa i krzewy owocowe;
Przedstawia: na rysunku zależność między wysokością Słońca a długością cienia, zasady bezpiecznego
postępowania w kontakcie z roślinami trującymi;
Zapisuje jednostkę pomiaru ciśnienia atmosferycznego;
Odczytuje z mapy pogody nazwy wiatrów zgodnie z ich kierunkami;
OCENA BARDZO DOBRA, UCZEŃ:
Wyjaśnia: różnicę między osadami i opadami; wyjaśnia, dlaczego artykuły spożywcze po otwarciu opakowania
należy spożyć wcześniej, niż wskazuje data przydatności do spożycia; znaczenie szczepionki w przypadku
ugryzienia przez zwierzę podejrzane o wściekliznę; znaczenie fotosyntezy zarówno dla roślin, jak i dla zwierząt;
Opisuje zależności między elementami przyrody ożywionej i nieożywionej; sposób wyznaczania kierunków
geograficznych na widnokręgu za pomocą kompasu i gnomonu (C); na podstawie obserwacji na rysunkach
długości cieni ludzi i przedmiotów określa porę dnia; wpływ zmian temperatury na zachowanie ciał stałych
i gazów; choroby bakteryjne: anginę, salmonellozę, próchnicę oraz wirusowe: przeziębienie, grypę, grypę
jelitową, opryszczkę wargową; rozmnażanie się grzybów przez zarodniki;
Ocenia przydatność różnych źródeł wiedzy do uczenia się przyrody;
Rozróżnia wśród wielu komunikatów te, które są prawidłowo sformułowane;
Rozpoznaje: rodzaje chmur, na ilustracjach najczęściej spotykane w Polsce gatunki ryb słodkowodnych;
Charakteryzuje: krajobraz naturalny i krajobraz stworzony przez człowieka Podaje przykłady zastosowania
różnych skał w gospodarce człowieka;
Klasyfikuje: wybrane gleby wg żyzności;
Uzasadnia: dlaczego temperatura, ruch powietrza i większa powierzchnia wpływają na szybkość parowania
wody;
Wykonuje: schematyczne rysunki pozornej wędrówki Słońca po niebie w różnych porach roku;
Podaje przykłady materiałów łatwopalnych znajdujących się w domach lub w najbliższym otoczeniu;
łańcuchów pokarmowych w środowisku lądowym i wodnym; przystosowań zwierząt wodnych do zdobywania
określonego rodzaju pokarmu; 3–4 przykłady roślin o kwiatach pojedynczych i roślin, których kwiaty są
zebrane w kwiatostany; wykorzystania roślin uprawianych przez człowieka;
Omawia: podobieństwa i różnice w procesach uzyskiwania energii:
– podczas spalania np. węgla, – podczas łączenia się substancji pokarmowych z tlenem w organizmie
człowieka; zależności między poszczególnymi ogniwami łańcucha pokarmowego; przystosowania zwierząt
(innych niż ryby) do życia w wodzie;
Wskazuje: rośliny trujące w swoim otoczeniu; różnice między jeziorem a bagnem; przyczyny szybkiego
rozprzestrzeniania się szkodników na polu; pozytywne i negatywne skutki stosowania środków ochrony roślin;
Porównuje budowę roślin wodnych i lądowych;
Wymienia: przykłady celowego i przypadkowego sposobu rozsiewania nasion przez człowieka; wymienia
pozytywne i negatywne skutki hodowli przemysłowej zwierząt
OCENA CELUJĄCA, UCZEŃ:
Przewiduje: jaki będzie miała wpływ zmiana jednego elementu przyrody na inne;
Uzasadnia: dlaczego dany komunikat wywołuje złe emocje u osób, do których jest kierowany; dlaczego
w Polsce cienie są zawsze widoczne, nawet w południe słoneczne;
Opisuje: zdrowotne skutki niewłaściwego korzystania z telewizora i komputera oraz zbyt małej ilości snu;
działanie antybiotyków;
Omawia: zasadę działania i znaczenie szczepień ochronnych; (B)
Porównuje: żyzność różnych gleb na podstawie analizy ich przekrojów;
Analizuje: wpływ różnych typów krajobrazu na samopoczucie człowieka;
wyjaśnia, na czym polega zjawisko sublimacji i resublimacji;
Podaje przykłady: świadczące o rozszerzalności wody podczas procesu krzepnięcia;
Wyjaśnia: dlaczego gaz w butli turystycznej ma postać cieczy, a z palnika wydostaje się w postaci gazu;
dlaczego żywność suszona, mocno solona lub słodzona może być przechowywana dłużej;
niektóre gaśnice stosowane do gaszenia pożarów są wypełnione dwutlenkiem węgla;
Przewiduje: zmiany, jakie zaszłyby w przyrodzie, gdyby Słońce przestało świecić; skutki eliminacji
poszczególnych elementów łańcucha pokarmowego; skutki
wprowadzenia do danego środowiska obcego gatunku
Oblicza: na podstawie podanych wartości średnią temperaturę dnia, miesiąca, roku; różnicę temperatur;
Wyjaśnia, na czym polega walka biologiczna ze szkodnikami; dlaczego pościel i ubrania wykonane z puchu są
bardzo ciepłe;
Wyjaśnia pojęcia: kalendarzowe, astronomiczne i klimatyczne pory roku;
Uzasadnia: że zanieczyszczenia powietrza mają również wpływ na stan gleby i wody;
Podaje przykłady: roślin hodowanych w akwariach; Opisuje: wpływ zanieczyszczeń środowiska wodnego na
żyjące w nim organizmy;
Rozpoznaje rodzaje kwiatów występujące w kwiatostanach słonecznika