POS BRWINOW - Gmina Brwinów

Transkrypt

GMINA BRWINÓW
PROJEKT PROGRAMU OCHRONY ŚRODOWISKA
DLA GMINY BRWINÓW NA LATA 2013 – 2016
Z PERSPEKTYWĄ DO 2020 ROKU
(aktualizacja)
BRWINÓW 2012 rok
Zamawiający:
Gmina Brwinów
Wykonawca:
Ekolog Sp. z o.o.
ul. Mścibora 8
61 – 062 Poznań
Autorzy opracowania:
inż. Katarzyna Walkowiak
mgr Anna Grabowska – Szaniec
mgr Jakub Smakulski
Spis treści:
Spis Tabel........................................................................................................................................................... 4
Spis Rysunków .................................................................................................................................................. 4
STRESZCZENIE ............................................................................................................................................... 5
CZĘŚĆ I – WPROWADZENIE .......................................................................................................................... 6
1. WSTĘP .......................................................................................................................................................... 6
1.1. Podstawa prawna opracowania i forma realizacji zamówienia .............................................................. 6
1.2. Zmiana uwarunkowań prawnych............................................................................................................ 6
1.3. Struktura Programu i metodyka prac...................................................................................................... 7
1.4. Zawartość dokumentu Programu ........................................................................................................... 7
2. ZAŁOŻENIA WYJŚCIOWE PROGRAMU ..................................................................................................... 8
2.1. Wprowadzenie........................................................................................................................................ 8
2.2. Uwarunkowania zewnętrzne .................................................................................................................. 8
2.2.1. Polityka Ekologiczna Państwa ........................................................................................................ 8
2.2.2. Program Ochrony Środowiska dla Województwa Mazowieckiego na lata 2011-2014 z
uwzględnieniem perspektywy do 2018 r ................................................................................................... 9
2.2.3. Program Ochrony Środowiska Powiatu Pruszkowskiego............................................................. 12
2.3. Uwarunkowania wewnętrzne - Strategia rozwoju Gminy Brwinów ...................................................... 13
2.4. Racjonalne wykorzystanie zasobów naturalnych i poprawy stanu środowiska ................................... 15
2.5. Priorytety ochrony środowiska Gminy Brwinów ................................................................................... 15
2.6. Nadrzędny cel „Programu...” ................................................................................................................ 16
CZĘŚĆ II – STAN AKTUALNY ........................................................................................................................ 16
3. OGÓLNA CHARAKTERYSTYKA GMINY BRWINÓW ................................................................................ 16
3.1. Położenie i podział administracyjny ..................................................................................................... 16
3.2. Ludność i struktura osadnicza.............................................................................................................. 19
3.3. Infrastruktura ........................................................................................................................................ 19
3.4. Geologia ............................................................................................................................................... 23
5. Rzeźba terenu, geomorfologia ................................................................................................................ 23
3.6. Klimat.................................................................................................................................................... 23
4. OCHRONA ZASOBÓW NATURALNYCH ................................................................................................... 24
4.1. Ochrona przyrody................................................................................................................................. 24
4.2. Ochrona i zrównoważony rozwój lasów ............................................................................................... 35
4.3. Racjonalne gospodarowanie zasobami wodnymi ................................................................................ 35
4.4. Ochrona powierzchni ziemi .................................................................................................................. 37
4.5. Gospodarowanie zasobami geologicznymi.......................................................................................... 38
5. POPRAWA JAKOŚCI ŚRODOWISKA ........................................................................................................ 38
5.1. Ochrona powietrza ............................................................................................................................... 38
5.2. Ochrona wód ........................................................................................................................................ 43
5.3. Racjonalna gospodarka odpadami....................................................................................................... 46
5.4. Oddziaływanie hałasu i pól elektromagnetycznych.............................................................................. 47
5.5. Środowisko a zdrowie .......................................................................................................................... 51
6. KIERUNKI DZIAŁAŃ SYSTEMOWYCH...................................................................................................... 53
6.1. Zarządzanie środowiskowe .................................................................................................................. 53
6.2. Udział społeczeństwa w działaniach na rzecz ochrony środowiska .................................................... 55
6.3. Rozwój badań i postęp techniczny....................................................................................................... 55
6.4. Odpowiedzialność za szkody w środowisku ........................................................................................ 56
6.5. Edukacja ekologiczna........................................................................................................................... 56
CZĘŚĆ III – STRATEGIA DZIAŁANIA............................................................................................................. 57
7. STRATEGIA OCHRONY ŚRODOWISKA GMINY BRWINÓW DO 2020 ROKU......................................... 57
7.1. Cele i priorytety ekologiczne ................................................................................................................ 57
7.2. Harmonogram realizacji działań na lata 2013-2016 z perspektywą do 2020 roku .............................. 59
8. INSTRUMENTY REALIZACJI POLITYKI EKOLOGICZNEJ ....................................................................... 70
8.1. Mechanizmy prawno-ekonomiczne...................................................................................................... 70
8.2. Mechanizmy finansowe realizacji Programu ........................................................................................ 72
9. MONITORING REALIZACJI PROGRAMU.................................................................................................. 75
Wyjaśnienia skrótów ........................................................................................................................................ 77
Wykorzystane materiały................................................................................................................................... 78
3
Spis Tabel
Tabela 1 Cele strategiczne, cele kierunkowe i cele szczegółowe dla Gminy Brwinów ................................... 13
Tabela 2 Użytkowanie gruntów w Gminie Brwinów ......................................................................................... 18
Tabela 3 Liczba gospodarstw domowych objętych systemem wodociągowych ............................................. 19
Tabela 4 Zużycia wody na terenie Gminy Brwinów w 2012 r. (Stan na dzień 30.09.2012 r.).......................... 20
Tabela 5 Liczba gospodarstw domowych objętych systemem kanalizacyjnym .............................................. 20
Tabela 6 Wyniki badań ścieków – Oczyszczalnia w Parzniewie ..................................................................... 21
Tabela 7 Ilość odpadów wywiezionych z oczyszczalni ścieków w Parzniewie................................................ 22
Tabela 8 Pomniki przyrody............................................................................................................................... 25
Tabela 9 Planowany stan systemu kanalizacyjnego na dzień 31.12.2015 r w Gminie Brwinów zgodnie z
Krajowym Programem Oczyszczania Ścieków Komunalnych ........................................................................ 36
Tabela 10 Klasy stref i wymagane działania w zależności od poziomu stężeń zanieczyszczenia.................. 41
Tabela 11 Ocena wyników badań wód podziemnych na terenie Gminy Brwinów na sześciu stanowiskach
badawczych ..................................................................................................................................................... 45
Tabela 12 Dopuszczalne poziomy hałasu w środowisku powodowanego przez poszczególne grupy źródeł
hałasu, z wyłączeniem hałasu powodowanego przez starty, lądowania i przeloty statków powietrznych oraz
linie elektroenergetyczne, wyrażone wskaźnikami LAeq D i LAeq N, które to wskaźniki mają zastosowanie do
ustalania i kontroli warunków korzystania ze środowiska, w odniesieniu do jednej doby ............................... 48
Tabela 13 Dopuszczalne poziomy hałasu w środowisku powodowanego przez starty, lądowania i przeloty
statków powietrznych oraz linie elektroenergetyczne, wyrażone wskaźnikami LAeq D i LAeq N, które to
wskaźniki mają zastosowanie do ustalania i kontroli warunków korzystania ze środowiska, w odniesieniu
do jednej doby ................................................................................................................................................. 48
Tabela 14 Ochrona zasobów wodnych – przedsięwzięcia przewidziane do realizacji na lata 2013 - 2016.... 61
Tabela 15 Ochrona powietrza atmosferycznego – przedsięwzięcia przewidziane do realizacji na lata
2013 - 2016...................................................................................................................................................... 62
Tabela 16 Oddziaływanie hałasu oraz pól elektromagnetycznych – przedsięwzięcia przewidziane do
realizacji w latach 2013 - 2016 ........................................................................................................................ 63
Tabela 17 Ochrona przed poważnymi awariami i nadzwyczajnymi zagrożeniami środowiska przedsięwzięcia przewidziane do realizacji w latach 2013 – 2016.................................................................. 64
Tabela 18 Ochrona zasobów naturalnych - przedsięwzięcia przewidziane do realizacji w latach
2013 - 2016...................................................................................................................................................... 65
Tabela 19 Edukacja ekologiczna – przedsięwzięcia przewidziane do realizacji w latach 2013-2016............. 68
Tabela 20 Wskaźniki monitorowania programu............................................................................................... 75
Spis Rysunków
Rysunek 1 Położenie Gminy Brwinów............................................................................................................. 17
Rysunek 2 Strefy energii wiatru w Polsce wg H. Lorenc (Źródło: Ośrodek Meteorologii IMiGW) ................... 43
Spis Załączników
Załącznik nr 1 Wykaz przedsięwzięć do WPF na lata 2013 - 2025
4
STRESZCZENIE
Program ochrony środowiska jest opracowaniem planistycznym, którego obowiązek opracowania wynika
z ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 roku – Prawo ochrony środowiska (tj. Dz. U. z 2008 r. Nr 25, poz. 150
z późn. zm.). Program ma na celu efektywne zarządzanie ochroną środowiska zgodnie z polityką ekologiczną
państwa.
„Program ochrony środowiska dla Gminy Brwinów na lata 2013-2016 z perspektywą do 2020 roku”
jest aktualizacją poprzedniego Programu.
Składa się z trzech części:
Część I – Wprowadzenie
Część II – Stan aktualny
Część III – Strategia działania
W pierwszej części przedstawiono podstawę prawną i strukturę opracowania oraz wskazano metodykę
sporządzania niniejszego opracowania. Omówione zostały uwarunkowania środowiskowe wynikające
z dokumentów strategicznych szczebla krajowego, wojewódzkiego, powiatowego jak i lokalnego. Wyznaczony
został nadrzędny cel Programu, którego brzmienie jest następujące: Dążenie do zrównoważonego rozwoju
Gminy, gdzie ochrona środowiska stanowi ważny element procesów rozwojowych i jest rozpatrywana razem
z nimi. Zostały także określone priorytety ochrony środowiska dla Gminy Brwinów:
• Poprawa jakości środowiska,
• Racjonalne wykorzystanie zasobów przyrodniczych,
• Ochrona przyrody,
• Racjonalna gospodarka odpadami,
• Poprawa bezpieczeństwa ekologicznego,
• Edukacja ekologiczna społeczeństwa,
• Działania systemowe w ochronie środowiska.
W drugiej części dokumentu opisano aktualny stan poszczególnych komponentów środowiska na terenie gminy
oraz omówiono wpływ środowiska na zdrowie ludzi.
W części trzeciej niniejszego opracowania wyznaczono cele średniookresowe do 2020 roku i kierunki działań
na najbliższe cztery lata. Realizacja zaplanowanych zadań przedstawionych w harmonogramie pozwoli
na osiągnięcie zakładanych celów. Omówiono mechanizmy prawno-ekonomiczne, służące skutecznemu
zarządzaniu środowiskiem. Wyznaczono wskaźniki monitoringu realizacji Programu, dzięki którym w kolejnych
latach możliwe będzie określenie kierunku zmian zachodzących w środowisku.
Niniejszy dokument uwzględnia najważniejsze uwarunkowania środowiskowe wynikające z opracowań
strategicznych, określa inwestycje niezbędne do ich wykonania, wskazuje realizatorów poszczególnych działań,
a tym samym stanowi politykę ekologiczną Gminy Brwinów.
5
CZĘŚĆ I – WPROWADZENIE
1. WSTĘP
1.1. Podstawa prawna opracowania i forma realizacji zamówienia
Przedmiotem niniejszego opracowania jest aktualizacja „Programu ochrony środowiska dla gminy Brwinów”
przyjętego uchwałą Rady Gminy w 2004 roku. W 2009 roku Gmina przygotowała aktualizację Programu,
a ta jest kolejną.
Obowiązek sporządzenia Programu ochrony środowiska wynika z ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 roku –
Prawo ochrony środowiska (tj. Dz. U. z 2008 r. Nr 25, poz. 150 z późn. zm.). Zgodnie z art. 17 wyżej
wymienionej ustawy organ gminy sporządza program ochrony środowiska.
Program ochrony środowiska ma na celu efektywne zarządzanie ochroną środowiska zgodnie z polityką
ekologiczną państwa. Politykę ekologiczną państwa przyjmuje się na 4 lata, z tym że przewidziane w niej
działania w perspektywie obejmują kolejne 4 lata.
Program ochrony środowiska winien spełniać wymagania określone w ustawie Prawo ochrony środowiska.
Zasady i tryb udziału społeczeństwa w postępowaniu, którego przedmiotem jest sporządzenie programu
ochrony środowiska określa ustawa dnia 3 października 2008 r. o udostępnianiu informacji o środowisku
i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko
(tj. Dz. U. Nr 199, poz. 1227 z późn. zm.).
Program ochrony środowiska zgodnie z art. 14 ustawy Prawo ochrony środowiska ma określać przede
wszystkim:
cele ekologiczne,
priorytety ekologiczne,
poziomy celów długoterminowych,
rodzaj i harmonogram działań proekologicznych,
środki niezbędne do osiągnięcia celów, w tym mechanizmy prawno-ekonomiczne i środki finansowe.
1.2. Zmiana uwarunkowań prawnych
Po przystąpieniu Polski do Unii Europejskiej i przyjęciu Traktatu Akcesyjnego, stawia się naszemu krajowi
poważne zadania do wypełnienia, które po roku 2015 przyczynią się do spełniania przez Polskę wszystkich
standardów w ochronie środowiska, jakie obowiązują w krajach członkowskich UE.
W związku z koniecznością dokonania harmonizacji polskiego prawa ochrony środowiska z prawem Unii
Europejskiej, przepisy zawarte w unijnych aktach prawnych w tym zakresie tj. w rozporządzeniach,
dyrektywach, decyzjach i uchwałach są systematycznie transponowane do prawa krajowego.
Od sporządzenia poprzedniego „Programu ochrony środowiska dla gminy Brwinów” nastąpiły liczne zmiany
w polskim ustawodawstwie m.in.:
ustawa z dnia 3 października 2008 r. o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie,
udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko
(tj. Dz. U. Nr 199, poz. 1227 z późn. zm.) – ustawa określa zasady i tryb postępowania w sprawach
o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, ocen oddziaływania na środowisko,
transgranicznego oddziaływania na środowisko oraz określa zasady udziału społeczeństwa
w ochronie środowiska,
ustawa z dnia 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony środowiska (tj. Dz. U. z 2008 r. Nr 25, poz. 150
z późn. zm.),
ustawa z dnia 16 kwietnia 2004 r. o ochronie przyrody (tj. Dz. U. z 2009 r. Nr 151, poz. 1220
z poźn. zm.),
ustawa z dnia 27 kwietnia 2001 roku o odpadach (tj. Dz. U. z 2010 r. Nr 185, poz. 1243 z późn. zm.),
ustawa z dnia 18 lipca 2001 r. Prawo wodne (tj. Dz. U. z 2012 r. Nr 0, poz. 145 z późn. zm.)
ustawa z dnia 13 kwietnia 2007 r. o zapobieganiu szkodom w środowisku i ich naprawie
(Dz. U. Nr 75, poz. 493) – system został zmodyfikowany i rozszerzony. Ustawa ta implementowała
do polskiego porządku prawnego dyrektywę 2004/35/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia
21 kwietnia 2004 r. w sprawie odpowiedzialności za środowisko w odniesieniu do zapobiegania
i zaradzania szkodom wyrządzonym środowisku naturalnemu,
ustawa z dnia 28 września 1991 r. o lasach (tj. Dz. U. z 2011 Nr 12, poz. 59 z późn. zm.),
ustawa z dnia 17 lipca 2009 r. o systemie zarządzania emisjami gazów cieplarnianych i innych
substancji (Dz. U. Nr 130, poz. 1070 z późn. zm.) - ustawa określa zasady zarządzania emisjami
gazów cieplarnianych i innych substancji oraz zasady obrotu i zarządzania jednostkami Kioto.
W załączniku do ustawy przedstawiono wykaz gazów cieplarnianych i innych substancji
wprowadzanych do powietrza, objętych systemem zarządzania emisjami gazów cieplarnianych
6
i innych substancji,
ustawa z dnia 13 września 1996 r. o utrzymaniu czystości i porządku w gminach (tj. Dz. U. z 1996 r.
Nr 132, poz. 622 z późn. zm.).
1.3. Struktura Programu i metodyka prac
Aktualizacja w/w dokumentu prowadzona była w kilku etapach. W pierwszym etapie pracy zgromadzono
materiały źródłowe oraz dane dotyczące aktualnego stanu środowiska Gminy Brwinów. Pozyskano
je głównie z materiałów przekazanych przez Urząd Gminy Brwinów oraz opracowań statystycznych
Głównego Urzędu Statystycznego, a także z raportów nadrzędnych instytucji zajmujących się problematyką
ochrony środowiska, m in.: Wojewódzkiego Inspektoratu Ochrony Środowiska w Warszawie, Regionalnej
Dyrekcji Ochrony Środowiska w Warszawie, Państwowego Instytutu Geologicznego w Warszawie. Na
podstawie uzyskanych danych zdiagnozowano stan poszczególnych komponentów środowiska, w skład
których wchodzą; wody podziemne i powierzchniowe, powietrze atmosferyczne, gleba i szata roślinna.
Komponenty te zostały wzbogacone o zagadnienia związane z hałasem, polem elektromagnetycznym,
poważnymi awariami i edukacją ekologiczną. Następnie opracowano politykę ochrony środowiska
obejmującą cele ekologiczne oraz kierunki działań, które należy osiągnąć aby poprawić stan istniejący oraz
przeciwdziałać dalszej degradacji środowiska. Ostatnim etapem było określenie zadań mających na celu
poprawę, naprawę lub przeciwdziałanie pogarszaniu się stanu środowiska naturalnego Gminy Brwinów. Cele
i zadania strategiczne zostały wyznaczone zgodnie z opracowaniem wyższego szczebla, tj. Polityką
ekologiczną państwa oraz programami ochrony środowiska na szczeblu wojewódzkim i powiatowym.
1.4. Zawartość dokumentu Programu
Sporządzona aktualizacja „Programu ochrony środowiska dla Gminy Brwinów na lata 2013-2016
z perspektywą do 2020 roku” składa się z 9 rozdziałów:
Rozdział 1 – Wstęp
Określa podstawę prawną opracowania, zmiany w uwarunkowaniach prawnych oraz strukturę programu
i metodykę prac nad Programem.
Rozdział 2 – Założenie wyjściowe Programu
Rozdział ten ujmuje uwarunkowania Programu (wewnętrzne i zewnętrzne), limity racjonalnego wykorzystania
zasobów naturalnych i poprawy stanu środowiska na poziomie krajowym i lokalnym. Zostały również
wyznaczone priorytety ochrony środowiska oraz określono nadrzędny cel Programu.
Rozdział 3 – Ogólna charakterystyka Gminy Brwinów
Opisano położenie geograficzne, budowę geologiczną, klimat i charakterystykę demograficzną miasta.
Scharakteryzowano infrastrukturę komunalną, w tym zaopatrzenie mieszkańców w wodę, w gaz ziemny,
energię elektryczną i cieplną oraz opisano funkcjonującą sieć kanalizacyjną wraz z oczyszczalniami ścieków.
Opisano infrastrukturę komunikacyjną tj. sieć drogową, kolejową oraz komunikację publiczną. Przedstawiono
potencjał gospodarczy.
Rozdział 4 – Ochrona zasobów naturalnych
Opisano formy ochrony przyrody, zieleń miejską, lesistość gminy oraz racjonalne gospodarowanie zasobami
wodnymi i geologicznymi oraz ochronę powierzchni ziemi.
Rozdział 5 – Poprawa jakości środowiska
Rozdział ten opisuje jakość poszczególnych komponentów środowiska naturalnego oraz wpływ na zdrowie
ludzi. Przedstawiono możliwości wykorzystania energii z odnawialnych źródeł. Scharakteryzowano
gospodarkę odpadami na terenie gminy.
Rozdział 6 – Kierunki działań systemowych
Opisano systemy zarządzania środowiskowego, udział społeczeństwa w działaniach na rzecz ochrony
środowiska. Przedstawiono rozwój badań i postęp techniczny jak również odpowiedzialność za szkody
w środowisku. Opisano prowadzoną na terenie gminy edukację ekologiczną.
Rozdział 7 – Strategia ochrony środowiska Gminy Brwinów do 2020 roku
W rozdziale tym wyznaczono siedem obszarów priorytetowych. Do każdego obszaru przypisano cele
średniookresowe do 2020 roku oraz kierunki działań na najbliższe cztery lata. Przedstawiono harmonogram
działań na lata 2013-2016 z perspektywą do 2020 roku.
Rozdział 8 – Instrumenty realizacji polityki ekologicznej
Przedstawiono mechanizmy prawno-ekonomiczne i finansowe realizacji Programu oraz szacunkowe koszty
wdrażania zadań zaplanowanych w ramach Programu w latach 2013-2020.
Rozdział 9 – Monitoring realizacji Programu
Przedstawiono sposób realizacji Programu oraz wyznaczono wskaźniki monitorowania.
7
2. ZAŁOŻENIA WYJŚCIOWE PROGRAMU
2.1. Wprowadzenie
Znaczącą rolę w definiowaniu polityki ekologicznej Gminy Brwinów pełnią zapisy zawarte w opracowaniach
szczebla krajowego, wojewódzkiego i powiatowego. Należy również uwzględnić uwarunkowania wewnętrzne
zawarte w dokumentach planistycznych dla Gminy Brwinów.
Podstawowym dokumentem w kształtowaniu Programu ochrony środowiska jest „Polityka Ekologiczna
Państwa w latach 2009-2012 z perspektywą do roku 2016”. Dokumentem szczebla wojewódzkiego
jest „Program Ochrony Środowiska dla Województwa Mazowieckiego na lata 2011-2014 z uwzględnieniem
perspektywy do 2018 r.” Zapisy zawarte w wymienionych dokumentach należy postrzegać jako wytyczne
dla niniejszego Programu, stanowiące tzn. uwarunkowania zewnętrzne.
Polityka ochrony środowiska gminy Brwinów kształtowana jest również przez uwarunkowania wewnętrzne.
Do podstawowych dokumentów należy „Strategia Rozwoju Gminy Brwinów do roku 2013”.
2.2. Uwarunkowania zewnętrzne
2.2.1. Polityka Ekologiczna Państwa
„Polityka Ekologiczna Państwa w latach 2009-2012 z perspektywą do roku 2016” jest dokumentem
strategicznym określającym na podstawie aktualnego stanu środowiska priorytety polityki ekologicznej.
Zostały podane kierunki działań w latach 2009-2012, których realizacja pozwoli na osiągnięcie niżej
wymienionych celów średniookresowych.
Ochrona zasobów naturalnych:
w zakresie ochrony przyrody - podstawowym celem średniookresowym jest zachowanie bogatej
różnorodności biologicznej polskiej przyrody. Kierunkami działań w tym zakresie jest dokończenie
inwentaryzacji i waloryzacji różnorodności biologicznej Polski. Stworzy to podstawę do ustanowienia
pełnej listy obszarów ochrony ptaków i ochrony siedlisk w europejskiej sieci Natura 2000. Konieczne
jest również egzekwowanie wymogów ochrony przyrody w miejscowych planach zagospodarowania
przestrzennego oraz rygorystyczne przestrzeganie zasad ochrony środowiska, a także kontynuacja
tworzenia krajowej sieci obszarów chronionych uwzględniająca utworzenie nowych parków
narodowych, rezerwatów, parków krajobrazowych oraz powstanie form i obiektów ochrony przyrody.
W systemie ochrony przyrody należy także uwzględnić korytarze ekologiczne, jako miejsca
dopełniające obszarową formę ochrony przyrody,
w zakresie ochrony i zrównoważonego rozwoju lasów – przyjętymi celami średniookresowymi
są dalsze prace w kierunku racjonalnego użytkowania zasobów leśnych przez kształtowanie
ich właściwej struktury gatunkowej i wiekowej, z zachowaniem bogactwa biologicznego. Kierunkami
działań w tym zakresie jest realizacja przez Lasy Państwowe „Krajowego programu zwiększenia
lesistości”, utrzymanie znacznej retencji wodnej i jej powiększanie przez przywracanie
przesuszonych przez meliorację terenów wodno-błotnych oraz dostosowanie składu gatunkowego
drzewostanów do siedliska oraz zwiększenie różnorodności genetycznej i gatunkowej biocenoz
leśnych,
w zakresie racjonalnej gospodarki zasobami wodnymi - głównym celem średniookresowym
jest racjonalizacja gospodarowania zasobami wód powierzchniowych i podziemnych w taki sposób,
aby uchronić gospodarkę narodową od deficytów wody i zabezpieczyć przed skutkami powodzi
oraz zwiększenie samofinansowania gospodarki wodnej. Naczelnym zadaniem będzie dążenie
do maksymalizacji oszczędności zasobów wodnych na cele przemysłowe i konsumpcyjne,
zwiększenie retencji wodnej oraz skuteczna ochrona głównych zbiorników wód podziemnych
przed zanieczyszczeniem,
w zakresie ochrony ziemi – przyjętym celem średniookresowym jest rozpowszechnianie dobrych
praktyk rolnych i leśnych, zgodnych z zasadami rozwoju zrównoważonego, przeciwdziałanie
degradacji terenów rolnych, łąkowych i wodno-błotnych przez czynniki antropogenne, zwiększenie
skali rekultywacji gleb zdegradowanych i zdewastowanych, przywracając im funkcję przyrodniczą,
rekreacyjną lub rolniczą,
w zakresie gospodarowania zasobami geologicznymi - podstawowym celem jest racjonalizacja
zaopatrzenia ludności oraz sektorów gospodarczych w kopaliny i wodę z zasobów podziemnych
oraz otoczenia ich ochroną przed ilościową i jakościową degradacją.
Poprawa jakości środowiska i bezpieczeństwa ekologicznego:
w zakresie zdrowia środowiskowego – podstawowym celem średniookresowym jest dalsza poprawa
stanu zdrowotnego mieszkańców w wyniku wspólnych działań sektora ochrony środowiska
z sektorem zdrowia oraz skuteczny nadzór nad wszystkimi w kraju instalacjami będącymi
potencjalnymi źródłami awarii przemysłowych powodujących zanieczyszczenie środowiska,
8
w zakresie jakości powietrza – najważniejszym celem będzie dążenie do spełnienia przez Polskę
zobowiązań wynikających z Traktatu Akcesyjnego oraz Dyrektywy LCP i Dyrektywy CAFE. Zadania
będą głównie koncentrować się na dalszej redukcji emisji SO2, NOx i pyłu drobnego z procesów
wytwarzania energii, modernizacji systemów energetycznych oraz w dalszym ciągu opracowywanie
i wdrażanie przez właściwych marszałków województw Programów naprawczych w strefach,
w których notuje się przekroczenia standardów dla pyłu drobnego PM10 i PM2,5 zawartych
w Dyrektywie CAFE, poprzez eliminację niskich źródeł emisji oraz zmniejszenia emisji pyłu
pochodzących ze środków transportu,
w zakresie ochrony wód - naczelnym celem polityki ekologicznej Polski w zakresie ochrony zasobów
wodnych jest utrzymanie lub osiągnięcie dobrego stanu wszystkich wód, w tym również zachowanie
i przywracanie ciągłości ekologicznej cieków. Cel ten będzie realizowany przez opracowanie
dla każdego wydzielonego w Polsce obszaru dorzecza planu gospodarowania wodami
oraz programu wodno-środowiskowego kraju,
w zakresie gospodarki odpadami – celami średniookresowymi w tym zakresie jest utrzymanie
tendencji oddzielenia ilości wytwarzanych odpadów od wzrostu gospodarczego kraju, znaczne
zwiększenie odzysku energii z odpadów komunalnych w sposób bezpieczny dla środowiska,
zamknięcie wszystkich składowisk, które nie spełniają standardów UE i ich rekultywacja,
sporządzenie spisu zamkniętych oraz opuszczonych składowisk odpadów wydobywczych,
wraz z identyfikacją obiektów wpływających znacząco na środowisko, eliminacja kierowania
na składowiska zużytego sprzętu elektrycznego i elektronicznego oraz zużytych baterii
i akumulatorów, pełne zorganizowanie krajowego systemu zbierania wraków samochodów
i demontaż pojazdów wycofanych z eksploatacji oraz zorganizowanie systemu preselekcji
sortowania i odzysku odpadów komunalnych, aby na składowiska nie trafiało ich więcej niż 50%
w stosunku do odpadów wytworzonych w gospodarstwach domowych,
w zakresie oddziaływania hałasu i pól elektromagnetycznych - celem średniookresowym w zakresie
ochrony przed hałasem jest dokonanie wiarygodnej oceny narażania społeczeństwa
na ponadnormatywny hałas i podjęcie kroków do zmniejszenia tego zagrożenia tam, gdzie jest ono
największe. Podobny jest też cel działań związanych z zabezpieczeniem społeczeństwa
przed nadmiernym oddziaływaniem pól elektromagnetycznych,
w zakresie substancji chemicznych - średniookresowym celem polityki ekologicznej w odniesieniu
do chemikaliów jest stworzenie efektywnego systemu nadzoru nad substancjami chemicznymi
dopuszczonymi na rynek, zgodnego z zasadami Rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady
w sprawie rejestracji, oceny, udzielania zezwoleń i stosowanych ograniczeń w zakresie chemikaliów
(REACH – ang. Registration, Evaluation and Authorisation of Chemicals).
Kierunki działań systemowych:
doprowadzenie do sytuacji, w której projekty dokumentów strategicznych wszystkich sektorów
gospodarki będą, zgodnie z obowiązującym w tym zakresie prawem, poddawane procedurze oceny
oddziaływania na środowisko i wyniki tej oceny będą uwzględniane w ostatecznych wersjach tych
dokumentów,
uruchomienie mechanizmów prawnych, ekonomicznych i edukacyjnych, które prowadziłyby
do rozwoju proekologicznej produkcji towarów oraz do świadomych postaw konsumenckich zgodnie
z zasadą rozwoju zrównoważonego,
jak najszersze przystępowanie do systemu EMAS, rozpowszechnianie wiedzy wśród społeczeństwa
o tym systemie i tworzenie korzyści ekonomicznych dla firm i instytucji będących w systemie,
podnoszenie świadomości ekologicznej społeczeństwa,
zwiększenie roli polskich placówek badawczych we wdrażaniu ekoinnowacji w przemyśle
oraz w produkcji wyrobów przyjaznych dla środowiska oraz doprowadzenie do zadowalającego
stanu systemu monitoringu środowiska,
stworzenie systemu prewencyjnego, mającego na celu zapobieganie szkodom w środowisku
i sygnalizującego możliwość wystąpienia szkody. W przypadku wystąpienia szkody w środowisku
koszty naprawy muszą w pełni ponieść jej sprawcy,
przywrócenie właściwej roli planowania przestrzennego na obszarze całego kraju, w szczególności
dotyczy to miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego, które powinny być podstawą
lokalizacji nowych inwestycji.
2.2.2. Program Ochrony Środowiska dla
z uwzględnieniem perspektywy do 2018 r.
Województwa Mazowieckiego
na lata
2011-2014
Celem strategicznym polityki ekologicznej województwa mazowieckiego do roku 2018 jest „ochrona
środowiska naturalnego na Mazowszu z zachowaniem zasad zrównoważonego rozwoju, jako podstawa
poprawy jakości życia mieszkańców regionu”.
9
W Programie Ochrony Środowiska dla Województwa Mazowieckiego na lata 2011-2014 z uwzględnieniem
perspektywy do 2018 r. wyznaczonych zostało V obszarów priorytetowych dla Mazowsza oraz zagadnienia
systemowe.
Wymienione poniżej obszary wskazują w jakim zakresie należy zintensyfikować działania, aby osiągnąć
zakładane cele średniookresowe, a tym samym poprawić jakość życia mieszkańców na terenie Mazowsza:
I.
POPRAWA JAKOŚCI ŚRODOWISKA
Cel średniookresowy
Najważniejsze kierunki działań do 2018 r.
Cel 1. Poprawa jakości
powietrza w tym dążenie do
osiągnięcia poziomu celu
długoterminowego dla ozonu
do roku 2020
1. Zmniejszenie przekroczeń dopuszczalnych poziomów
stężeń monitorowanych substancji.
2. Ograniczenie emisji powierzchniowej.
3. Ograniczenie emisji liniowej.
4. Ograniczenie emisji punktowej.
5. Ograniczenie emisji substancji do powietrza poprzez
odpowiednie zapisy w planach zagospodarowania
przestrzennego.
Cel 2. Poprawa jakości wody
1. Rozwój
i
modernizacja
infrastruktury ochrony
środowiska, szczególnie w zakresie odprowadzania
i oczyszczania ścieków.
2. Redukcja zanieczyszczeń wód spowodowanych
działalnością rolniczą.
3. Realizacja przedsięwzięć mających wpływ na poprawę
stanu jakości wód.
4. Monitoring jakości wód.
Cel 3. Racjonalna gospodarka
odpadami
1. Zmniejszenie
ilości
odpadów
kierowanych
na
składowiska, w tym zmniejszenie masy składowanych
odpadów do max 60 % wytworzonych odpadów.
2. Tworzenie
regionalnych
systemów
gospodarki
odpadami.
3. Usunięcie i unieszkodliwienie do 2032 r. wszystkich
wyrobów zawierających azbest.
4. Właściwe zagospodarowanie komunalnych osadów
ściekowych.
5. Kontynuacja procesu usuwania PCB ze środowiska.
6. Eliminacja praktyk nielegalnego składowania odpadów.
Cel. 4 Ochrona powierzchni
ziemi
1. Ochrona gleb użytkowanych rolniczo.
2. Zwiększenie
skali
rekultywacji
zdegradowanych i zdewastowanych.
3. Edukacja ekologiczna rolników.
Cel. 5. Ochrona przed
hałasem i polem
elektromagnetycznym
1. Ograniczenie emisji hałasu do środowiska.
2. Ocena stanu akustycznego środowiska.
3. Ochrona przed polami elektromagnetycznymi.
II.
terenów
RACJONALNE WYKORZYSTANIE ZASOBÓW NATURALNYCH
Cel 1. Racjonalne
gospodarowanie zasobami
wodnymi
1. Zmniejszenie deficytu wód powierzchniowych
i podziemnych.
Cel. 2. Zrównoważone
wykorzystanie energii
1. Poprawa efektywności energetycznej.
Cel 3. Racjonalne
gospodarowanie zasobami
geologicznymi
1. Monitoring i kontrola kopalin.
2. Działania organizacyjno-prawne w zakresie
gospodarowania wodą.
2. Zwiększenie wykorzystania odnawialnych źródeł
energii.
10
III.
OCHRONA PRZYRODY
Cel 1. Ochrona walorów
przyrodniczych
1. Ochrona, rozwój i uporządkowanie systemu obszarów
chronionych.
2. Ochrona gatunkowa.
3. Kształtowanie polityki zagospodarowania
przestrzennego województwa uwzględniającej walory
przyrodnicze i krajobrazowe.
4. Udrażnianie, kształtowanie i odtwarzanie korytarzy
ekologicznych umożliwiających przemieszczanie się
zwierząt i funkcjonowanie populacji.
5. Ochrona i rozwój zieleni na terenach zurbanizowanych.
Cel. 2. Zwiększenie lesistości
1. Realizacja założeń Programu zwiększenia lesistości dla
Województwa Mazowieckiego do 2020 roku.
Cel 3. Ochrona lasów, ze
szczególnym uwzględnieniem
różnorodności biologicznej
1. Rozwój różnorodności biologicznej w lasach na różnych
poziomach jej funkcjonowania.
2. Ochrona lasów przed nadmierną presją turystów na
terenach cennych przyrodniczo.
IV.
POPRAWA BEZPIECZEŃSTWA EKOLOGICZNEGO
Cel 1. Transport substancji
niebezpiecznych
1. Ograniczenie ryzyka wystąpienia zagrożeń związanych
z transportem materiałów niebezpiecznych.
Cel. 2. Przeciwdziałanie
poważnym awariom
1. Wzmocnienie instytucjonalne służb inspekcji ochrony
środowiska, inspekcji sanitarnej i straży pożarnej.
2. Prowadzenie baz danych dotyczących zakładów, które
mogą być potencjalnymi sprawcami poważnych awarii.
3. Ograniczenie ryzyka wystąpienia zagrożeń przez
zakłady, które mogą być potencjalnymi sprawcami
poważnych awarii.
powodzią i suszą
1. Przygotowanie oraz aktualizacja dokumentów
planistycznych i map w zakresie bezpieczeństwa
przeciwpowodziowego.
2. Przygotowanie i modernizacja technicznego zaplecza
w zakresie ochrony przed powodzią i suszą.
osuwiskami
1. Ochrona przed osuwiskami.
Cel. 5. Ochrona
przeciwpożarowa
1. Ochrona przed pożarami.
V.
EDUKACJA EKOLOGICZNA SPOŁECZEŃSTWA
Cel 1. Wzrost świadomości
ekologicznej mieszkańców
Mazowsza
1. Kształtowanie i promocja postaw pro środowiskowych.
2. Edukacja dzieci i młodzieży.
11
3. Rozwój infrastruktury edukacyjnej.
4. Tworzenie dokumentów programowych z zakresu
edukacji ekologicznej.
5. Edukacja ekologiczna rolników.
6. Działania informacyjno – edukacyjne skierowane do
podmiotów gospodarczych i jednostek administracji
publicznej.
7. Działania edukacyjno – informacyjne zagrożeń
ekologicznych.
Cel. 2. Udział społeczeństwa
w działaniach na rzecz
ochrony środowiska
1. Rozszerzenie zakresu informowania społeczeństwa o
środowisku i jego stanie.
2. Zapewnienie możliwości udziału społeczeństwa
i organizacji pozarządowych w postępowaniach
administracyjnych i sporządzaniu dokumentów
programowych z zakresu ochrony środowiska.
ZAGADNIENIA SYSTEMOWE
Cel 1. Upowszechnianie
znaczenia zarządzania
środowiskowego
1. Promocja wdrażania normy ISO 14001 i EMAS
Cel. 2. Zwiększenie roli
placówek naukowo –
badawczych Mazowsza we
wdrażaniu ekoinnowacji
1. Tworzenie trwałych powiązań między jednostkami
naukowo-badawczymi, przemysłem, samorządem oraz
administracją rządową w zakresie wdrażania
ekoinnowacji w przemyśle oraz produkcji wyrobów
sprzyjających środowisku.
Cel. 3. Zapobieganie i
naprawa szkód w środowisku
1. Monitoring i kontrola podmiotów gospodarczych
korzystających ze środowiska.
2. Prowadzenie bazy danych dotyczącej szkody
w środowisku.
3. Egzekwowanie odpowiedzialności za szkody
w środowisku.
2.2.3. Program Ochrony Środowiska Powiatu Pruszkowskiego
Celem nadrzędnym programu ochrony środowiska w powiecie pruszkowskim jest:
Poprawa stanu środowiska przyrodniczego i ochrona jego zasobów.
Dla realizacji celu nadrzędnego przewidziano osiągnięcie czterech priorytetów szczegółowych:
• Ograniczenie emisji substancji i energii.
• Ochrona środowiska przyrodniczego i krajobrazu.
• Racjonalne gospodarowanie środowiskiem.
• Zwiększenie aktywności obywatelskiej i podnoszenie poziomu świadomości ekologicznej
społeczeństwa powiatu.
Cele operacyjne:
• Osiągnięcie lepszej jakości powietrza.
• Osiągnięcie lepszej jakości wód.
• Ograniczenie uciążliwości hałasu i promieniowania elektromagnetycznego.
12
•
•
•
•
•
•
•
•
Zapobieganie skutkom awarii przemysłowych.
Ochrona przyrody i krajobrazu z uwzględnieniem wymogów UE.
Zwiększanie lesistości w powiecie i dokonanie pojedynczych zadrzewień.
Ochrona gleb.
Ochrona zasobów kopalin i wód podziemnych.
Ograniczenie materiałochłonności, wodochłonności, energochłonności i odpadowości gospodarki.
Usprawnienie zarządzania środowiskiem.
Zwiększenie aktywności obywatelskiej i podnoszenie poziomu świadomości ekologicznej
społeczeństwa powiatu.
2.3. Uwarunkowania wewnętrzne - Strategia rozwoju Gminy Brwinów
„Strategia rozwoju Gminy Brwinów do roku 2013” jest załącznikiem do Uchwały nr XLVI/488/2005 z dnia
10 listopada 2005r. Rady Miejskiej w Brwinowie.
Strategia wytycza kierunki rozwoju Gminy, zgodnie z najlepiej pojętym interesem Gminy i jej mieszkańców.
Została wykreowana koncepcja rozwojowa uwzględniająca zagadnienia równowagi społecznej, aspiracje
mieszkańców, dobrą jakość życia, nowoczesną gospodarkę, troskę o przestrzeń publiczną miasta, wartości
nauki i kultury, zintegrowanie z rozwojem regionu. Strategia rozwoju Gminy sformułowana jest w trzech
głównych celach strategicznych oraz w celach kierunkowych, które są uszczegółowieniem celów głównych.
Tabela 1 Cele strategiczne, cele kierunkowe i cele szczegółowe dla Gminy Brwinów
Cel strategiczny
1. Poprawienie
jakości życia
mieszkańców
Cele kierunkowe
1.1 Dostępna i
nowoczesna
infrastruktura
społeczna
i techniczna
Cele szczegółowe
1.1.1 Intensywna rozbudowa systemu odbioru i
utylizacji ścieków.
1.1.2 Dokończenie budowy wodociągu gminnego.
1.1.3 Modernizacja i budowa systemu
odprowadzenia wód opadowych.
1.1.4 Budowa nowych oraz remonty posiadanych
mieszkań komunalnych i socjalnych.
1.1.5 Przebudowa i remonty gminnej infrastruktury
drogowej.
1.1.6 Budowa systemu informacji przestrzennej.
1.2.1 Podniesienie poziomu zagospodarowania
odpadów stałych (segregacja, recykling,
utylizacja).
1.2 Poprawa stanu
środowiska
naturalnego
1.2.2 Stałe prowadzenie akcji edukacji
ekologicznej kierowanej do wszystkich
mieszkańców.
1.2.3 Konserwacja istniejących oraz kształtowanie
nowych terenów zieleni, podnoszenie ich
atrakcyjności.
1.2.4 Budowa systemu ścieżek rowerowych.
1.3 Poprawienie
stanu
bezpieczeństwa
1.3.1 Działania na rzecz poprawy skuteczności
służb odpowiedzialnych za bezpieczeństwo i
ochrony mienia obywateli.
1.3.2 Wprowadzanie monitoringu za
pośrednictwem kamer.
1.3.3 Budowa nowego oraz modernizacja
istniejącego oświetlenia ulicznego w gminie.
1.4. Poprawienie
funkcjonowania
systemu pomocy
społecznej
1.4.1 Usprawnienie systemu pomocy społecznej.
1.4.2 Poprawa opieki zdrowotnej dzieci i
młodzieży.
1.4.3 Rozwój systemu pracy z rodziną.
1.4.4 Ograniczenie poziomu patologii
społecznych.
13
1.4.5 Rozwój systemu pomocy osobom starszym.
1.4.6 Popularyzacja wśród mieszkańców
świadomości ochrony zdrowia.
2. Stworzenie
warunków do
społecznego
rozwoju
mieszkańców
2.1. Poprawa
warunków
zdobywania
wiedzy
2.2. Wzbogacenie
oferty kulturalnej,
sportowej i
turystycznej
2.1.1.Budowa nowych i podniesienie standardu
istniejących placówek oświatowych i ich bazy
socjalnej.
2.1.2.Wyrównanie szans edukacyjnych dzieci i
młodzieży na terenie całej gminy.
2.2.1.Rozwinięcie działań instytucji życia
kulturalnego.
2.2.2.Stałe podnoszenie poziomu imprez
kulturalnych.
2.2.3.Unowocześnienie i rozwinięcie bazy
sportowej i turystycznej.
2.2.4.Rozwój znajomości narzędzi
informatycznych wśród społeczeństwa, w tym
upowszechnienie internetu.
2.2.5.Działania na rzecz poprawy stanu
technicznego obiektów zabytkowych.
2.3.Wykorzystanie
walorów
przyrodniczych i
zagospodarowanie
przestrzenne
2.3.1.Dokończenie planowania przestrzennego, w
tym wykreowanie „Serca” gminy Brwinów.
2.3.2.Zagospodarowanie gminnych terenów
zieleni, zbiorników wodnych i ochrona pomników
przyrody.
2.3.3.Popularyzacja kompleksów odkryć
archeologicznych.
2.4.Poprawianie
warunków
kształtowania
aktywności
obywatelskiej
2.4.1.Współpraca z organizacjami pozarządowymi
wykonującymi zadania na rzecz gminy.
2.4.2.Aktywizacja rad sołeckich i osiedlowych w
sprawach dotyczących życia lokalnych
społeczności.
2.4.3.Podnoszenie kwalifikacji kadry pracowników
urzędu i jednostek organizacyjnych.
2.4.4.Stworzenie Gminnej Informatycznej Sieci
Edukacyjnej.
3. Efektywna
gospodarka
gminy o
wysokim
potencjale
wzrostu
3.1 Podniesienie
konkurencyjności
3.1.1 Rozbudowa infrastruktury i przygotowanie
terenów pod nowe inwestycje.
3.1.2 Zachęcanie nowych i istniejących firm do
inwestowania w gminie, w tym do inwestycji
zaawansowanych technologicznie.
3.1.3 Wprowadzenie ułatwień w procedurach
tworzenia nowych podmiotów gospodarczych i
prowadzenia działalności gospodarczej
3.2 Zróżnicowanie
gospodarki gminy
3.2.1 Rozwój sektora usług oraz małych i średnich
przedsiębiorstw.
3.2.2 Rozwój instytucji otoczenia biznesu
(oddziały banków, firmy doradcze, księgowe,
lokalne fundusze pożyczkowe, zrzeszenia i
stowarzyszenia).
3.2.3 Rozwój usług turystycznych, w tym „turystyki
rekreacyjnej”.
3.3 Usprawnienie
transportu
3.2.4 Tworzenie parków technologicznych.
3.3.1 Zmodernizowanie systemu połączeń
drogowych.
14
3.3.2 Budowa nowych połączeń drogowych, w tym
obwodnicy gminy i wiaduktu nad torami PKP.
3.3.3 Uporządkowanie ruchu tranzytowego.
Źródło: „Strategia Rozwoju Gminy Brwinów do roku 2013”
2.4. Racjonalne wykorzystanie zasobów naturalnych i poprawa stanu środowiska
Ważniejsze limity związane z racjonalnym wykorzystaniem zasobów naturalnych i poprawa stanu środowiska
naturalnego zostały określone w Polityce ekologicznej Państwa w latach 2009-2012 z perspektywą do roku
2016. Limity wynikają ze zobowiązań związanych ze wstąpieniem Polski do Unii Europejskiej i dotyczą celów
do osiągnięcia najpóźniej do 2016 roku. Limity te zakładają:
zgodnie z planami Ministra Środowiska zawartymi w „Krajowym Programie zwiększania lesistości”
lesistość Polski powinna wzrosnąć do 30% w 2020 roku i do 33% w 2050 roku,
w 2020 roku łączna emisja gazów cieplarnianych z terytorium Unii Europejskiej powinna być niższa
o 20% w stosunku do roku 1990,
emisja zanieczyszczeń do powietrza w 2012 roku nie powinna być wyższa niż dla: SO2 - 358 tys.
ton, dla NOx - 239 tys. ton. Normy te narzuca Dyrektywa LCP,
do roku 2016 zakłada się całkowitą likwidację emisji substancji niszczących warstwę ozonową przez
wycofanie ich z obrotu i stosowania na terytorium Polski,
udział odnawialnych źródeł energii w 2020 roku na poziomie 15% (wg Dyrektywy Parlamentu
Europejskiego i Rady 2009/28/WE z dnia 23 kwietnia 2009 roku w sprawie promowania stosowania
energii ze źródeł odnawialnych),
wzrost udziału biokomponentów w paliwach transportowych do 10% w 2020 roku,
w Krajowym Programie Oczyszczania Ścieków Komunalnych (KPOŚK) określono, że do końca 2015
roku wszystkie aglomeracje o równoważnej liczbie mieszkańców powyżej 2 000 powinny być
wyposażone w oczyszczalnie ścieków oraz w odpowiednio rozbudowaną sieć kanalizacyjną,
zgodnie z wymaganiami Ramowej Dyrektywy Wodnej wody powierzchniowe powinny osiągnąć
dobry stan chemiczny i ekologiczny, natomiast wody podziemne - dobry stan chemiczny i ilościowy
w terminie do końca 2015 roku,
redukcję do 75% całkowitego ładunku azotu i fosforu w ściekach komunalnych,
osiągnięcie do końca 2014 roku odzysku na poziomie minimum 60% oraz recyklingu na poziomie
minimum 55% odpadów opakowaniowych,
sukcesywne ograniczanie masy składowanych odpadów komunalnych ulegających biodegradacji
począwszy od 75% w 2010 roku, poprzez 50% w 2013 r, aż do osiągnięcia w 2020 roku poziomu
35% w stosunku do masy tych odpadów wytwarzanych w 1995 r,
zebranie w 2012 roku 25% zużytych baterii i akumulatorów przenośnych, a w 2016 r. osiągnięcie
poziomu zbierania 45% tych odpadów,
zebranie w skali kraju 4 kg na mieszkańca zużytego sprzętu elektrycznego i elektronicznego,
zamknięcie wszystkich wysypisk, które nie spełniają wymagań dyrektywy 99/31/WE do 2012 roku.
Przedstawione wyżej limity opisane w Polityce Ekologicznej Państwa są limitami krajowymi i do chwili
obecnej (2012 r.) nie dokonano podziału na limity regionalne. Dlatego przytoczone wyżej wskaźniki liczbowe
należy traktować jako wielkości orientacyjne, przeznaczone do porównań międzyregionalnych i porównań
tempa realizacji celów polityki ekologicznej państwa w poszczególnych powiatach i gminach z tempem
realizacji tej polityki na szczeblu krajowym.
2.5. Priorytety ochrony środowiska Gminy Brwinów
Na podstawie aktualnego stanu poszczególnych komponentów środowiska, uwarunkowań zewnętrznych
i wewnętrznych dokonano wyboru najistotniejszych priorytetów ochrony środowiska, których realizacja
przyczyni się w najbliższej przyszłości do poprawy stanu środowiska naturalnego na terenie Gminy Brwinów.
Do najważniejszych priorytetów ochrony środowiska Gminy Brwinów należy:
• Poprawa jakości środowiska,
• Racjonalne wykorzystanie zasobów przyrodniczych,
• Ochrona przyrody,
• Racjonalna gospodarka odpadami,
• Poprawa bezpieczeństwa ekologicznego,
• Edukacja ekologiczna społeczeństwa,
• Działania systemowe w ochronie środowiska.
Należy zaznaczyć, że wiele przedsięwzięć proponowanych w ramach jednego zagadnienia wpisuje
się także w pozostałe zagadnienia. Wynika to z faktu, że poszczególne elementy środowiska i uciążliwości
15
środowiskowe są ze sobą powiązane. Poprawa jakości lub ochrona jednego z nich zwykle skutkuje poprawą
lub ochroną pozostałych.
2.6. Nadrzędny cel „Programu...”
Biorąc pod uwagę podstawowe, strategiczne dokumenty Gminy i województwa mazowieckiego, powiatu
pruszkowskiego oraz Politykę Ekologiczną Państwa i potrzebę poprawy jakości życia mieszkańców,
po analizie aktualnego stanu środowiska naturalnego i przy uwzględnieniu zasady zrównoważonego rozwoju
sformułowano nadrzędny cel Programu, którego brzmienie jest następujące:
Dążenie do zrównoważonego rozwoju Gminy, gdzie ochrona środowiska stanowi ważny element
procesów rozwojowych i jest rozpatrywana razem z nimi
Cel jest kontynuacją prowadzonej polityki ekologicznej gminy i jest zgodny z dokumentami planistycznymi
gminy jak również wyższego szczebla.
Zaproponowane w Programie ochrony środowiska cele i kierunki działań powinny posłużyć do tworzenia
warunków dla takich zachowań ogółu społeczeństwa, które polegać będą w pierwszej kolejności
na niepogarszaniu stanu środowiska przyrodniczego na tym terenie, a następnie na jego poprawie.
Realizacja wytyczonych celów w Programie powinna spowodować zrównoważony rozwój gospodarczy,
polepszenie warunków życia mieszkańców przy zachowaniu walorów środowiska naturalnego na terenie
gminy.
Program ochrony środowiska będzie odgrywał coraz to większą rolę w sferze zarządzania środowiskiem
w gminie. Zatem w okresie do 2020 roku znaczenie Programu można opisać następująco:
program mobilizuje administrację publiczną do rozwiązywania w zintegrowany sposób problemów
ochrony środowiska pojawiających się w gminie,
program określa występujące problemy w poszczególnych komponentach środowiska naturalnego
oraz proponuje sposób ich rozwiązywania,
program jest podstawą do podejmowania decyzji w zakresie działań i przedsięwzięć inwestycyjnych
i pozainwestycyjnych w dziedzinie ochrony środowiska w skali gminy,
program mobilizuje podmioty gospodarcze, organizacje pozarządowe oraz inne instytucje
i organizacje do wspólnego precyzowania problemów, sposobu ich rozwiązywania oraz wyboru
priorytetów w działaniach na rzecz ochrony środowiska.
CZĘŚĆ II – STAN AKTUALNY
3. OGÓLNA CHARAKTERYSTYKA GMINY BRWINÓW
3.1. Położenie i podział administracyjny
Gmina leży w obrębie powiatu pruszkowskiego, w zachodniej części województwa mazowieckiego, graniczy
ona z następującymi gminami:
•od północy: Błonie i Ożarów Mazowiecki;
•od wschodu: Pruszków i Michałowice;
•od południa: Nadarzyn, Podkowa Leśna, Grodzisk Mazowiecki, Milanówek.
16
Rysunek 1 Położenie Gminy Brwinów
2
2
Powierzchnia gminy wynosi 69,26 km , z czego 10,10 km zajmuje miasto Brwinów. Gmina liczy
23 210 (stan na dzień 30.11.2012 r. wg danych przekazanych przez Urząd Gminy Brwinów) mieszkańców,
z czego miasto zamieszkuje 12 492 osoby. Od roku 2004 obserwuje się wzrost liczby mieszkańców.
Obszar gminy położony jest w Polsce Środkowej na Nizinie Mazowieckiej – Równinie Łowicko-Błońskiej,
w centrum historycznego Mazowsza. Obejmuje teren płaski, rozcięty płytkimi dolinami rzek.
Północno - zachodnia część gminy ma charakter rolniczy, w południowej występują obszary leśne powiązane
z Lasem Młochowskim.
W skład gminy wchodzi miasto Brwinów oraz sołectwa:
• Biskupice
• Czubin
• Domaniew
• Falęcin
• Kanie
• Koszajec
• Kotowice
• Krosna
• Milęcin
• Moszna
• Otrębusy
• Owczarnia
• Parzniew
• Terenia
• Żółwin
Na terenie Gminy Brwinów najwięcej gruntów zajmują użytki rolne 4884 ha (64,74%), z czego 4458 ha
znajduje się na terenach wiejskich. Grunty leśne oraz zadrzewienia i zakrzewienia zajmują 548 ha
co stanowi 7,91% ogólnej powierzchni gminy. Prawie 19% powierzchni gminy zajmowane są przez tereny
zabudowane i zurbanizowane, przede wszystkim tereny mieszkalne. Grunty pod wodami zajmują
powierzchnię 0,42% gminy, są to głównie wody płynące. Na terenie gminy brak użytków ekologicznych.
Pozostałą część powierzchni gminy zajmują tereny różne i nieużytki.
17
Tabela 2 Użytkowanie gruntów w Gminie Brwinów
MIASTO
OBSZAR
WIEJSKI
426
4458
287
3373
Sady
9
56
Łąki trwałe
67
540
Pastwiska
trwałe
51
298
Grunty rolne
zabudowane
7
135
Grunty pod
stawami
0
1
Grunty pod
rowami
5
55
Ogółem
32
516
Lasy
19
497
Zadrzewienia i
zakrzewienia
13
19
Ogółem
509
784
Tereny
mieszkalne
328
319
Tereny
przemysłowe
13
150
Inne tereny
zabudowane
42
35
Zurbanizowane
tereny
niezabudowane
13
13
Tereny rekreacji
wypoczynkowej
2
0
Drogi
98
225
Tereny
kolejowe
13
42
Inne tereny
komunikacyjne
0
0
Użytki kopalne
0
0
Ogółem
7
22
Morskimi
wewnętrznymi
0
0
Ogółem
ha
Grunty orne
Użytki rolne
Grunty leśne
oraz
zadrzewienia i
zakrzewienia
Grunty
zabudowane i
zurbanizowane
Grunty pod
wodami
18
%
POWIERZCHNI
OGÓŁEM
64,74
7,91
18,67
0,42
Płynącymi
0
22
stojącymi
7
0
Użytki ekologiczne
0
0
0
Nieużytki
29
72
1,46
Tereny różne
7
64
1,03
1010
5916
100%
Razem
POWIERZCHNIA OGÓŁEM
6926
100%
Źródło: Urząd Gminy Brwinów.
3.2. Ludność i struktura osadnicza
Według danych GUS liczba ludności na terenie gminy Brwinów wynosi 23 189. Z tego 12 492 osoby
zamieszkują miasto Brwinów. Od 2004 roku obserwuje stały powolny wzrost liczby ludności.
Wybrane dane demograficzne (stan według GUS na dzień 31.12.2010 r):
• Ludność:
23189
o W tym kobiety:
12146
• Przyrost naturalny:
37
• Saldo migracji ogółem
453
• Ludność w wieku:
o przedprodukcyjnym
4222
o produkcyjnym
14775
o
poprodukcyjnym
4192
3.3. Infrastruktura
Zaopatrzenie mieszkańców w wodę
Sieć wodociągowa to układ połączonych ze sobą przewodów przeznaczonych do przesyłu wody między
ujęciem, a odbiorcą. W skład sieci wodociągowej wchodzą: przewody magistralne, przewody rozdzielcze
i połączenia domowe zwane przyłączami.
Według danych przekazanych przez Urząd Gminy Brwinów długość czynnej sieci wodociągowej wynosi
177 182,26 mb (stan na dzień 22.10.2012r.).
Tabela 3 Liczba gospodarstw domowych objętych systemem wodociągowym
Ogółem obszar wiejski:
1690 przyłączy; 1737 umów
Ogółem miasto:
Razem Gmina:
Na terenie Gminy Brwinów funkcjonują dwie stacje uzdatniania wody. Dodatkowo gmina zaopatrywana jest
z ujęcia studni publicznej (oligoceńskiej). Należy jeszcze zwrócić uwagę, że mieszkańcy Osiedla
Słonecznego w Kaniach korzystają z wody dostarczanej przez Gminę Nadarzyn.
Ponadto planowana jest budowa studni oligoceńskiej w miejscowości Owczarnia.
Stacja wodociągowa w Brwinowie ul. 11 Listopada 5
Ujęcie korzysta z dwóch studni ujmujących wodę z utworów czwartorzędowych. Studnie nr 1 o głębokości
62,5 m oraz nr 2 o głębokości 54,2 m posiadają zasoby eksploatacyjne określone łącznie dla obu studni
3
w wysokości Q = 200 m /h przy depresji s = 5m. W 2008 roku zlikwidowano awaryjną studnię nr 4 z powodu
złego stanu technicznego. Został wykonany nowy odwiert - studnia nr 3 tj. studnia awaryjna o głębokości
62,5 m.
Pozwolenie wodnoprawne na pobór wód podziemnych, wydana decyzja Nr 30/04 znak WA-ROS 6223/04
przez Starostę Pruszkowskiego z dnia 19 lutego 2004 r. Pozwolenie wodnoprawne zatwierdza pobór
3
3
w wysokości maksymalnej 150 m /h oraz dobowej średniej wartości 3120 m /dobę.
19
Ujęcie objęte jest strefą ochrony bezpośredniej (10m) i pośredniej (35m).
Aby zaspokoić aktualne oraz przyszłe potrzeby Gminy Brwinów na wodę wysokiej jakości konieczne było
dokonanie rozbudowy obu SUW tj. Stacji Uzdatniania Wody w Brwinowie i w Parzniewie.
Ujęcie w Parzniewie
Ujęcie wód podziemnych wodociągu w Parzniewie zlokalizowane jest w północno – wschodniej części
gminy. Rejon ujęcia położony jest na peryferiach miejscowości, przy ulicy Przyszłości, w odległości około 230
m od skrzyżowania z ulicą 36 P.P. Legii Akademickiej. Ujęcie działa w oparciu o studnię głębinową nr 5
o głębokości 58 m p.p.t.. Obok studni nr 5 zostało wykonane ujęcie studni nr 4a o głębokości 55 m p.p.t..
Stacja posiada pozwolenie wodnoprawne na pobór wód podziemnych wydane przez Starostę
Pruszkowskiego w dniu 16.12.2003 r. a zmienione decyzją w 2010 r. Ujęcie w ramach eksploatacyjnych
3
ustalono w ilości 40 m /h przy depresji s=7,6 m. Ujęcie objęte jest strefą ochrony bezpośredniej wynoszącą
8 m.
Studnia publiczna w Brwinowie
Na terenie gminy znajduje się, także Studnia Publiczna na ul. Armii Krajowej. Jest to studnia głębinowa
korzystająca z zasobów piętra trzeciorzędowego – poziomu oligoceńskiego. Ujęcie składa się z dwóch studni
nr 1 – 235,5 m – 1986 r., studni nr 2 – 242,0 m – 1986 r. Pozwolenie wodnoprawne na pobór wód
podziemnych wydane zostało zgodnie z decyzją Nr 30/04 przez Starostę Pruszkowskiego z dnia 19 lutego
3
3
2004 r. Maksymalny pobór sięga 7 m /h, natomiast pobór średni dobowy wynosi 55,0 m . Ujęcie objęte jest
strefą ochrony bezpośredniej wynoszącą - 10 m.
Tabela 4 Zużycie wody na terenie Gminy Brwinów w 2012 r. (Stan na dzień 30.09.2012 r.)
3
MPWiK
38 833,3 m
Stacja w Brwinowie
530 720 m
Stacja w Parzniewie
10 210 m
Razem:
579 763,3 m
3
3
3
Źródło: Urząd Gminy Brwinów
Sieć kanalizacyjna
Sieć kanalizacyjna to układ połączonych ze sobą przewodów, które służą do odprowadzenia ścieków
sanitarnych i wód deszczowych z budynków oraz ulic do oczyszczalni ścieków lub naturalnego odbiornika
(wody deszczowe). Przewody te, w zależności od wielkości i funkcji zwane są kolektorami, kanałami
głównymi, kanałami bocznymi i przyłączami domowymi. Integralną częścią sieci kanalizacyjnej są studzienki.
W zależności od pełnionej funkcji i miejsca usytuowania są to studzienki: rewizyjne, połączeniowe
lub spadowe.
Według danych przekazanych przez Urząd Gminy Brwinów długość czynnej sieci kanalizacyjnej wynosi
78 641,49 mb (stan na dzień 22.10.2012r.).
Tabela 5 Liczba gospodarstw domowych objętych systemem kanalizacyjnym
Ogółem obszar wiejski:
Ogółem miasto:
Razem Gmina:
1113 przyłączy;1154 umów
Według danych z Urzędu Gminy Brwinów w 2012 roku wszyscy mieszkańcy korzystający z oczyszczalni ścieków
3
odprowadzili łącznie 287 421 m ścieków, w tym:
3
• 277 281 m ścieki odprowadzone do oczyszczalni w Grodzisku Mazowieckim
3
• 10 140 m ścieki odprowadzone do oczyszczalni w Parzniewie
20
Oczyszczalnia ścieków
Gmina Brwinów nie posiada własnej, głównej oczyszczalni ścieków. Miejska sieć kanalizacyjna kończy
się przepompownią, która tłoczy ścieki do oczyszczalni miejskiej w Grodzisku Mazowieckim (na podstawie
3
bezterminowej umowy z dnia 10 września 2008 r. w ilości ścieków do 2500 m /dobę).
Obecnie na terenie gminy znajdują się trzy oczyszczalnie ścieków:
• Zakładowa Oczyszczalnia Ścieków należąca do Domu Pomocy Społecznej w Czubinie
3
o maksymalnej przepustowości 29,95 m /d; ilość odprowadzonych ścieków w 2011 roku wynosiła
3
18,5 m /d. Oczyszczone ścieki odprowadzane są do rzeki Rokitnica.
•
Glebowo-korzeniowa oczyszczalnia ścieków należąca do Przedsiębiorstwa InnowacyjnoBudowlanego Domex-Bis Sp. z o. o. (Osiedle Słoneczne w Kaniach) o maksymalnej przepustowości
3
3
146 m /d; ilość odprowadzonych ścieków w 2011 roku wynosiła 45,9 m /d. Oczyszczone ścieki
odprowadzane są do rzeki Zimna Woda.
•
Biologiczna Oczyszczalnia Ścieków w Parzniewie przy ul. Głównej. Zrzut oczyszczonych ścieków
następuje do rowu melioracyjnego wpadającego do rzeki Zimna Woda mającej ujście do rzeki
Rokitnica Stara wpadającej do rzeki Utraty. Ilość odprowadzonych ścieków w 2011 roku wynosiła
3
36,05 m /d. Oczyszczalnia odbiera ścieki z terenu Parzniewa (teren przy byłym PGR).Teren
oczyszczalni jest ogrodzony w miejscach graniczących ze strefą ochronną ujęcia wód tej
miejscowości. Oczyszczalnia leży w strefie ochrony pośredniej wód podziemnych „KANIE” w strefie
Rynny Brwinowskiej. Ścieki oczyszczane są biologicznie z napowietrzaniem szczotkami,
oczyszczalnia zaopatrzona jest także w zbiornik typu Inhoffa. Oczyszczalnia wyposażona jest w
mechanizm dozowania preparatu PIX, który umożliwia wytrącanie fosforu. Oczyszczalnia
funkcjonuje sprawnie i spełnia wymogi dotyczące jakości odprowadzonych ścieków.
Tabela 6 Wyniki badań ścieków w 2012 r.– Oczyszczalnia w Parzniewie
Ścieki surowe pobrane
na wlocie na
oczyszczalnię
Ścieki
oczyszczone –
wylot z
oczyszczalni do
rowu
3
10
4,3
3
64
20,1
3
-
-
3
18
2,2
Lp.
Wskaźnik
Jednostka
1.
BZT 5
mgO2/dm
2.
ChZT-Cr
mgO2/dm
3.
Stężenie
węglowodorów
ropopochodnych
mg/dm
4.
Zawartość
zawiesiny
ogólnej
mg/dm
21
Tabela 7 Ilość odpadów wywiezionych z oczyszczalni ścieków w Parzniewie
Ustabilizowany
osad ściekowy
2010
2011
2012
2,3 Mg
9,62
15 Mg
(stan na 31 lipiec)
Osad
uwodniony
74 Mg
35
90 Mg
(stan na 31 październik)
Skratki
4,8
1,64
3,26 Mg
(stan na 30 kwiecień)
W/w ścieki wywożone są z oczyszczalni przez wyspecjalizowane firmy posiadające odpowiednie zezwolenia.
Na terenach nieskanalizowanych nieruchomości wyposażone są w zbiorniki bezodpływowe lub przydomowe
oczyszczalnie ścieków.
Sieć kanalizacji deszczowej jest słabo rozwinięta, ale ciągle następuje jej rozbudowa. Długość kanalizacji
deszczowej wynosi około 22,4 km.
Ścieki przemysłowe
Zakłady przemysłowe znajdujące się na terenie Gminy Brwinów prowadzą produkcję, która nie wytwarza
dużych ilości ścieków przemysłowych. Większość zakładów wytwarza jedynie ścieki bytowo – gospodarcze.
Infrastruktura komunikacyjna
Sieć drogowa
System komunikacyjny na terenie Gminy Brwinów składa się z następujących podsystemów:
1. Drogowy
2. Kolejowy
• Drogowy:
Droga wojewódzka nr 720 (DW720) – droga wojewódzka łącząca miasto Błonie (powiat warszawski
zachodni) z Nadarzynem, licząca niecałe 20 km. Zarządza nią Mazowiecki Zarząd Dróg Wojewódzkich.
Droga przebiega przez 2 powiaty: pruszkowski i warszawski zachodni.
Miejscowości leżące na terenie gminy przy trasie DW720:
Otrębusy;
Brwinów;
Biskupice;
Czubin.
Droga wojewódzka nr 719 – droga wojewódzka o długości 68 km, z czego 2,8 km przebiega wspólnie
z drogą krajową nr 2. Na terenie Warszawy zarządza nią Zarząd Dróg Miejskich, a poza Warszawą Mazowiecki Zarząd Dróg Wojewódzkich. Przebiega przez Warszawę oraz powiaty: pruszkowski, grodziski
i żyrardowski.
Miejscowości leżące na terenie gminy przy trasie DW719:
Kanie
Otrębusy;
Brwinów.
Droga wojewódzka 701 – droga biegnąca od Józefowa przez Domaniew i Pruszków do Ożarowa
Mazowieckiego, licząca 10,9 km.
22
Drogi powiatowe na terenie Gminy Brwinów to: ul. Grodziska, ul. Piłsudskiego, ul. Sportowa, ul. Wilsona,
ul. Powstańców Warszawy, ul. Przejazd.
Na terenie gminy, drogi gminne mają długość około 107 km, powiatowe około 42 km i wojewódzkie około
20 km.
• Kolejowy:
pełni rolę uzupełniającą systemu komunikacyjnego, w jego skład wchodzą: linia kolejowa PKP (podmiejska),
która przebiega przez Brwinów z przystankiem w centrum miasta oraz linia kolejowa WKD przebiegająca
przez obszar gminy z przystankami w Kaniach i Otrębusach.
3.4. Geologia
Budowa geologiczna ukształtowana została w wyniku działalności lądolodów. Powierzchnia wykazuje
charakter: akumulacyjnej działalności lądolodu oraz rzeki Utraty z jej dopływami. Obszary pozadolinne
to poziom erozyjno – denudacyjny, zbudowany z morenowych osadów z epoki lodowej, tzn. gliny zwałowej,
złożonej z piaszczystych glin, gliniastych piasków oraz materiałów pylastych. Grubość tej warstwy jest różna
i waha się od 2 do 8 metrów. Materiał ten został naniesiony w czasie ostatniego postoju lądolodu
w południowej części obecnej Niziny Mazowieckiej. Pod gliną zwałową znajdują się piaski różnej grubości.
Powstały one w wyniku akumulacyjnej działalności wód spływających z topniejącego lądolodu. Budowa
geologiczna nie jest tak jednorodna. Obok piasków i gliny w kilku rejonach na południe od doliny Utraty
znajdują się iły warstwowe. Z innych materiałów zbudowane jest podłoże doliny Utraty i jej dopływów.
Pierwotnie dolina była głębsza, ale u schyłku epoki lodowej, kiedy ilość, a także szybkość przepływu wód
rzecznych zaczęła spadać, Utrata zaczęła zasypywać swą dolinę piaskami i żwirami piaszczystymi. Znaczne
części doliny zaczęły zarastać roślinnością, która obumierając, z czasem wytworzyła znaczne pokłady torfu.
W Gminie Brwinów znaczną część obszaru pokrywają utwory polodowcowe w postaci piasków i glin moreny
dennej. Utwory zwałowe w części północnej i środkowej przykryte są płaszczem utworów pyłowych
i pylastych. W części północnej i zachodniej na niewielkiej głębokości występują iły zastoiskowe, które były
eksploatowane jako surowiec do wyrobu cegły. Piaski występują głównie w pasie południowym. Utwory
współczesne spotykane są głównie w dolinach rzek i zagłębieniach terenu w postaci: mad, dyluwiów i torfów.
Wśród gruntów ornych wyróżniono czarne ziemie zdegradowane i właściwe, gleby brunatne wyługowane
i właściwe oraz gleby pseudobielicowe.
5. Rzeźba terenu, geomorfologia
Według podziału J. Kondrackiego (1998) na jednostki fizyczno-geograficzne, Gmina Brwinów leży
na obszarze prowincji – Niż Środkowoeuropejski, podprowincji – Nizina Środkowopolska, makroregionu
Nizina Środkowomazowiecka, mezoregionu – Równina Łowicko–Błońska. Podstawowe rysy obecnej rzeźby
ukształtowały się w okresie zlodowacenia środkowopolskiego. Równina Łowicko-Błońska leży
na południe od doliny Bzury i Kotliny Warszawskiej. Ma charakter niewysokiej, morenowej równiny
denudacyjnej rozciętej przez liczne dopływy Bzury: Moszczenice, Morgę, Skierniewkę, Rawkę, Sucha, Pisie
i Utratę, których doliny mają przeważnie przebieg południkowy. Powierzchnia równiny występuje
na wysokościach 857100 m n.p.m. Według podziału Polski na jednostki geologiczno – tektoniczne Gmina
Brwinów leży w obrębie platformy wschodnio-europejskiej. Jest to najstarsza jednostka budowy geologicznej
Polski. Zbudowana jest z tarczy krystalicznej i paleozoiczno-mezozoiczno-kenozoicznej pokrywy osadowej.
Tarcze tworzą skały metamorficzne (granitoidy, kwarcyty i łupki kwarcowo-serycytowe) i magmowe (intruzje
dunitowo-anortozytowe). Pokrywę osadową budują głównie piaskowce, iłowce, wapienie. Znaczną część
gminy pokrywają utwory polodowcowe (piaski i gliny moreny dennej), na których w części północnej
i południowej zalega płaszcz utworów pyłowych i pylastych. Płaszcz zanika w kierunku południowym
i wynurza się w południowym krańcu gminy. Miąższość płaszcza najczęściej wynosi 50-100 cm.
Na niewielkiej głębokości w części północnej i zachodniej występują iły zastoiskowe, które eksploatowano
do wyrobu cegieł. Wyrobiska wypełniła woda. Południowy pas Gminy Brwinów pokrywają piaski.
W dolinach rzecznych zalegają grunty organiczne, do których należą mady, deluwia i torf.
3.6. Klimat
Na klimat Gminy Brwinów wpływa nie tylko położenie geograficzne, ale także ukształtowanie powierzchni.
23
Gmina położona jest na terenie pozostającym pod wpływem zarówno wilgotnych mas powietrza znad
oceanu atlantyckiego, jak i suchych mas z głębi kontynentu euroazjatyckiego. W ciągu roku ścierają
się masy powietrza polarno–morskiego, które napływają z zachodu lub północnego zachodu, masy
powietrza polarno–kontynentalnego, napływające ze wschodu, masy powietrza arktyczno–morskiego (jesień,
zima, wiosna), masy powietrza zwrotnikowo–morskiego (zima, lato) i zwrotnikowo–kontynentalnego (lato).
Powoduje to przejściowy charakter klimatu, którego cechą charakterystyczną jest duża zmienność warunków
pogodowych.
Średnia wielkość opadów w regionie powiatu wynosi 610 mm/rok, z czego około 39% przypada na miesiące
letnie (czerwiec – sierpień).
o
Okres wegetacyjny, przez który rozumie się liczbę dni ze średnią temperaturą dobową nie mniejszą niż 5 C
o
mieści się w przedziale 200 – 210 dni. Średnia roczna temperatura wynosi około 6,7 C.
Przeważają wiatry z zachodu, południowego zachodu i południowego wschodu.
4. OCHRONA ZASOBÓW NATURALNYCH
4.1. Ochrona przyrody
Podstawowymi aktami prawa z zakresu ochrony dziedzictwa przyrodniczego oraz ochrony i kształtowania
środowiska na terytorium Polski są ustawy: z dnia 16 kwietnia 2004 r. o ochronie przyrody
(tj. Dz. U. z 2009 r. Nr 151, poz. 1220 z późn. zm.) oraz z dnia 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony
środowiska (tj. Dz. U. 2008 r. Nr 25, poz. 150 z późn. zm.). W pierwszym z wymienionych aktów ochrona
przyrody polega na zachowaniu, zrównoważonym użytkowaniu oraz odnawianiu zasobów, tworów
i składników przyrody:
• dziko występujących roślin, zwierząt i grzybów,
• roślin, zwierząt i grzybów objętych ochroną gatunkową,
• zwierząt prowadzących wędrowny tryb życia,
• siedlisk przyrodniczych,
• siedlisk zagrożonych wyginięciem, rzadkich i chronionych gatunków roślin, zwierząt i grzybów,
• tworów przyrody żywej i nieożywionej oraz kopalnych szczątków roślin i zwierząt,
• krajobrazu,
• zieleni w miastach i wsiach,
• zadrzewień.
Z kolei ochrona środowiska w myśl Prawa ochrony środowiska oznacza: podjęcie lub zaniechanie działań,
umożliwiające zachowanie lub przywracanie równowagi przyrodniczej; ochrona ta polega w szczególności
na:
• racjonalnym kształtowaniu środowiska i gospodarowaniu zasobami środowiska zgodnie z zasadą
zrównoważonego rozwoju,
• przeciwdziałaniu zanieczyszczeniom,
• przywracaniu elementów przyrodniczych do stanu właściwego.
Na terenie Gminy Brwinów znajduje się część Warszawskiego Obszaru Chronionego Krajobrazu. Obszar
utworzono zgodnie z Rozporządzeniem Wojewody Warszawskiego z dnia 29 sierpnia 1997 roku. Obszar
ten to układ powiązanych ze sobą terenów w województwie mazowieckim, wyróżniających się krajobrazowo,
o zróżnicowanych cennych ekosystemach. Obejmuje tereny dolin rzecznych Wisły i Narwi wraz z dopływami
oraz towarzyszącymi im kompleksami lasów. Tworzy otulinę dla terenów objętych wyższą formą ochrony
parków krajobrazowych, parku narodowego, rezerwatów (zatwierdzonych i projektowanych) oraz powiązań
miedzy nimi, obejmuje też obszary pomników przyrody, zabytkowych parków. Pełni rolę systemu korytarzy
ekologicznych, pozwalających na swobodne rozprzestrzenianie się gatunków.
W Gminie Brwinów Obszar Chronionego Krajobrazu obejmuje dolinę Utraty, Rokitnicy i Zimnej Wody,
południowo – wschodnia część gminy (rejon Kań i Otrębus) oraz zachodnia i północna część Żółwina.
Przez obszar Gminy przebiega ciąg ekologiczny łączący Kampinoski Park Narodowy z Chojnowskim
Parkiem Krajobrazowym. Ciąg ten przebiega z północnego wschodu na południowy zachód i ma duże
znaczenie ekologiczne dla całego obszaru. Przez obszar gminy przebiegają także ciągi ekologiczne
o znaczeniu ponadlokalnym, biegną one dolinami Utraty, Rokitnicy i Zimnej Wody.
Na terenie Gminy Brwinów znajdują się pomniki przyrody, z czego większą część stanowią pojedyncze
drzewa, pozostałe to grupy drzew, aleje zabytkowe, głaz i torfowisko.
Pomniki przyrody
Pomnikami przyrody są pojedyncze twory przyrody ożywionej i nieożywionej lub ich skupienia o szczególnej
wartości przyrodniczej, naukowej, kulturowej, historycznej lub krajobrazowej oraz odznaczające
się indywidualnymi cechami, wyróżniającymi je wśród innych tworów, okazałych rozmiarów drzewa, krzewy
gatunków rodzimych lub obcych, źródła, wodospady, wywierzyska, skałki, jary, głazy narzutowe oraz jaskinie.
24
Tabela 8 Pomniki przyrody
POŁOŻENIE
Lp.
POWIAT
1 Pruszkowski
2 Pruszkowski
3 Pruszkowski
4 Pruszkowski
BLIŻSZA
GMINA/ MIEJSCOWOŚĆ
LOKALIZACJA
Biskupice, na skraju pola
ornego, w odległości ca
30m od drogi nr 720,
kierunek: BrwinówBłonie, po jej południowej
stronie. Drzewo rośnie w
odległości ca 15m, na
wschód od siatki
ogrodzeniowej terenów
mieszkalnych.
Brwinów Biskupice
Biskupice, w odległości ca
20m, na południe od
zabudowań mieszkalnych,
w odległości ca 100m od
drogi nr 720, kierunek:
Brwinów-Błonie, po jej
południowej
stronie.
Pomnik rośnie w grupie
kilku innych drzew tego
Brwinów Biskupice
samego gatunku.
ul. Pszczelińska 8; po
południowej stronie ul.
Pszczelińskiej, od
północno-zachodniej
strony kilku
kondygnacyjnego budynku
mieszkalnego,
Brwinów Brwinów
wielorodzinnego.
Brwinów, posesja
prywatna przy ul. Leśnej
24, w rogu działki, tuż
przy granicy z posesją nr
Brwinów Brwinów
26.
NAZWA OBIEKTU
OBIEKT
NAZWA
PODDANY GATUNKOWA
OCHRONIE
POLSKA
NAZWA
GATUNKOWA
ŁACIŃSKA
Nr
inwentaryzacyjny
drzewo
Dąb
szypułkowy
Quercus robur
1 / 653
drzewo
Topola biała
Populus alba
2 / 654
drzewo
Dąb
szypułkowy
Quercus robur
5 / 152
drzewo
Topola biała
Populus alba
6/772
25
5 Pruszkowski
Brwinów
Brwinów
6 Pruszkowski
Brwinów
Brwinów
posesja prywatna przy ul.
Batorego 6, po
południowo-zachodniej
stronie zabytkowej willi
drzewo
„Szary dworek”.
posesja prywatna, leżąca
po zachodniej stronie ul.
Borkowej, drzewo rośnie
tuż
przy
ogrodzeniu
działki.
UWAGA!
w
chwili oględzin, posesja ta
nie posiadała numeru,
ponieważ była połączona z
posesją o adresie ul. Prusa
12 i od tej strony była
dostępna
drzewo
7 Pruszkowski
Brwinów
Brwinów
8 Pruszkowski
Brwinów
Brwinów
9 Pruszkowski
Brwinów
Brwinów
Brwinów, w pasie zieleni
(w rozgałęzieniu szutrowej
drogi) ul. Bolesława Prusa,
na wysokości posesji nr 14 drzewo
Brwinów, prywatna
posesja przy ul.
Kraszewskiego 13; po
wschodniej stronie
budynku mieszkalnego,
przy budynku
gospodarczym stojącym na
posesji sąsiedniej
drzewo
Brwinów, posesja
prywatna przy ul. Prusa
12, ca 20m na
południowy-zachód od
drzewo
budynku mieszkalnego
Brwinów
posesja prywatna przy ul.
Batorego 15, po
wschodniej stronie
10 Pruszkowski
Brwinów
drzewo
26
Dąb
szypułkowy
Quercus robur
7 / 695
Dąb
szypułkowy
Quercus robur
8 / 284
Buk zwyczajny
Fagus sylvatica
9 / 285
Dąb
szypułkowy
Quercus robur
10 / 286
Lipa
drobnolistna
Tilia cordata
12 / 692
Sosna wejmutka Pinus strobus
13 / 696
11 Pruszkowski
Brwinów
Brwinów
12 Pruszkowski
Brwinów
Brwinów
:Brwinów, przy północnozachodnim rogu bloku
mieszkalnego przy ul.
drzewo
Kraszewskiego 4
Brwinów, na prywatnej
posesji przy ul. Dworskiej
5A (dojazd do posesji
odbywa się przez Park
miejski lub od ulicy
Przejazd, przez tereny
należące do SGGW), tuż
obok ceglanego budynku,
służącego dawniej jako
przy dworski budynek
drzewo
gospodarczy
Otrębusy
Na zakręcie ul. Kolejowej,
tuz przy torach kolejki
WKD.
drzewo
Lipa
drobnolistna
Tilia cordata
16 / 1162
Brwinów, ul. Pszczelińska
(róg ul. Wilsona), w
odległości ca 15m od
ronda, naprzeciwko
budynku Straży Pożarnej.
Dąb
szypułkowy,
Quercus robur
17a/505
Brwinów, ul. Pszczelińska
(róg ul. Wilsona), po
południowo-wschodniej
stronie ronda, przy
przejściu dla pieszych
przez ul. Pszczelińską.
Dąb
szypułkowy,
Quercus robur
17b/505
Brwinów, ul. Wilsona (róg
ul. Pszczelińskiej), po
południowej stronie ronda,
przy przejściu dla pieszych
przez ul. Wilsona, po
południowej stronie stacji
grupa drzew
transformatorowej
Dąb
szypułkowy,
Quercus robur
17c/505
13 Pruszkowski
14 Pruszkowski
Brwinów
Brwinów
Brwinów
27
Topola
berlińska
Populus x berolinensis
14 / 1195
Dąb
szypułkowy
Quercus robur
15/746
15 Pruszkowski
16 Pruszkowski
Brwinów
Brwinów
Brwinów
Brwinów, po północnej
stronie ul. Konopnickiej,
przy ogrodzeniu posesji nr
5, tuż przy jezdni
Brwinów, po północnej
stronie ul. Konopnickiej,
przy ogrodzeniu posesji nr
5, w odległości ca 15m od
jezdni, w linii pomnika nr
18a
Brwinów
Brwinów, teren parafii
Rzymsko-Katolickiej, w
ogrodzie plebanii, po
północnej stronie ulicy
Biskupickiej
17 Pruszkowski
Brwinów
Brwinów
18 Pruszkowski
Brwinów
Brwinów
19 Pruszkowski
Brwinów
Brwinów
Dąb
szypułkowy,
Quercus robur
18a/693
grupa drzew
Dąb
szypułkowy,
Quercus robur
18b/693
drzewo
Lipa
drobnolistna
Tilia cordata
19 / 714
Wiąz
szypułkowy
Ulmus laevis
20a/712
Topola biała
Populus alba
21a/649
Modrzew
europejski
Larix decidua
22a/1094
Brwinów, Park miejski im
36 PP Legii Akademickiej,
w centralnej części parku,
po południowej stronie
głównej alejki
drzewo
Brwinów, posesja
prywatna przy ul.
Konopnickiej 6, po środku
trawnika przed budynkiem
drzewo
mieszkalnym
Brwinów, prywatna
posesja położona przy ul.
Batorego 17, przy
skrzyżowaniu z ul.
Powstańców Warszawy.
Drzewo rośnie po
południowo-zachodniej
stronie budynku
grupa drzew
mieszkalnego
28
20 Pruszkowski
Brwinów
Brwinów
21 Pruszkowski
Brwinów
Gajówka Chojak
22 Pruszkowski
Brwinów
Kanie
Brwinów, prywatna
posesja położona przy ul.
Batorego 17, przy
skrzyżowaniu z ul.
Powstańców Warszawy.
Drzewo rośnie po
stronie budynku
mieszkalnego
Na terenie Krajowego
Centrum Edukacji
Rolniczej przy ul.
Pszczelińskiej 99
szpaler
Leśnictwo Podkowa
Leśna, z ulicy Dębowej
(biegnącej skrajem lasu)
skręcić w las, minąć
szlaban, po lewej stronie
znajduje się dawna
leśniczówka. W odległości
ca 200m od szlabanu, na
skrzyżowaniu ścieżek
leśnych skręcić w prawo
(jak prowadzi czerwony
szlak). W odległości ca
50m od skrzyżowania,
skierować się w prawo, w
las. W odległości ca 30m
grupa drzew
od ścieżki rośnie pomnik
Kanie, po północnej
stronie drogi nr 719 na
odcinku PruszkówBrwinów, zabytkowy park
przy willi „Helenówek”
(po zachodniej stronie
wjazdu na teren park), na
terenie fabryki Kosmepol
drzewo
Sp. z o.o
29
Sosna czarna
Pinus nigra
22b/1094
Szpaler 18
buków
pospolitych
Sosna pospolita
Fagus sylvatica
Pinus silvestris
23/270
24a/562
Dąb
szypułkowy
Quercus robur
24b/562
Topola biała
Populus alba
25b/986
przy willi „Helenówek” (w
południowej części parku,
przy), na terenie fabryki
Kosmepol Sp. z o.o
przy willi „Helenówek” (w
północno-zachodniej
części parku), na terenie
fabryki Kosmepol Sp. z
o.o.
odcinku PruszkówBrwinów, na północnozachodniej granicy
zabytkowego parku przy
willi „Helenówek” (poza
terenem parku), na terenie
o.o.
odcinku PruszkówBrwinów, w zachodniej
granicy zabytkowego
parku przy willi
„Helenówek” (poza
terenem parku), na terenie
o.o.
30
Topola biała
Populus alba
25c/986
Topola biała
Populus alba
25d/986
Topola biała
Populus alba
25e/986
Topola biała
Populus alba
25f/986
23 Pruszkowski
24 Pruszkowski
25 Pruszkowski
26 Pruszkowski
Brwinów
Kanie
Brwinów
Lipa
drobnolistna
Tilia cordata
26/ brak numeru
Moszna, po zachodniej
stronie drogi gminnej
Moszna/Domaniewek
(30m od jezdni, w głąb
zadrzewienia).
Moszna, po zachodniej
stronie drogi gminnej
Moszna/Domaniewek (w
odległości ca 15m od
jezdni, w głąb
zadrzewienia). Przy
południowym brzegu rzeki
Utraty.
Wiąz pospolity
Ulmus minor
27b/806
Grupa drzew Wiąz pospolity
Ulmus minor
27d/806
Kanie,
Uroczysko
Popówek
Kanie, Uroczysko
Popówek, na skraju lasu,
w okolicy ul. Dębowej
drzewo
Quercus robur
28/207
Otrębusy
Na terenie zabytkowego
zespołu dworskoparkowego w Karolinie,
obecnie siedziby
Państwowego Zespołu
Ludowego Pieśni i Tańca
‘Mazowsze’
Tilia cordata
29/1340
Tilia cordata
Aesculus
hippocastanum
30/744
Tilia platyphyllos
31/743
Brwinów Moszna
Brwinów
Kanie, po południowej
stronie ul. Szarży, przed
zakrętem w kierunku
północnym, na skraju lasu,
tuż przy wschodniej
bramie szkoły jazdy
konnej „Szarża"
drzewo
27 Pruszkowski
Brwinów
Otrębusy
28 Pruszkowski
Brwinów
Otrębusy
Dąb
szypułkowy
Aleja (Alejka 94 Lipy
Karolińska) drobnolistne
67 Lip
drobnolistnych
Aleja (Alejka 2 Kasztanowce
Polna)
białe
Wzdłuż drogi nr 674
pomiędzy działkami nr
673, 675, 676
na
terenie
zespołu
dworsko-parkowego
Aleja (Aleja
Zosin, wzdłuż drogi nr Zosińska
660.
Zachodnia)
31
33 Lipy
szerokolistne
29 Pruszkowski
30 Pruszkowski
Brwinów
Brwinów
Otrębusy
wzdłuż ogrodzenia zespołu
dworsko-parkowego
Zosin, wzdłuż drogi nr 662 Aleja (Aleja
Zosińska
(ul. Nadarzyńska),
Wschodnia)
Otrębusy
Otrębusy
wzdłuż drogi biegnącej
między działkami 474 i
314/3, 314/2 oraz wzdłuż
działek 469 i 470
31 Pruszkowski
Brwinów
Otrębusy
32 Pruszkowski
Brwinów
Otrębusy
33 Pruszkowski
Brwinów
Otrębusy
34 Pruszkowski
Brwinów
Otrębusy
wzdłuż ulicy Lipowej w
Otrębusach, pomiędzy ul.
Poziomki a ul. Jeżynową.
Otrębusy, na posesji
prywatnej, przy ul.
Piaseckiego 2, w
zachodniej części działki,
przy spalonym budynku
gospodarczym
Otrębusy, po wschodniej
stronie ul. Sadowej, przy
parafii RzymskoKatolickiej pod
wezwaniem św. Marii.
wezwaniem św. Marii
Aleja (Aleja
Podleśna)
36 Lip
drobnolistnych
Tilia cordata
1 Dąb pospolity Quercus robur
Aleja (Aleja
Karolińska)
48 Lip
drobnolistnych
108 Lip
drobnolistnych
1 brzoza
brodawkowata
drzewo
Tilia cordata
32/742
33/741
Tilia cordata
Betula pendula
34/740
Dąb
szypułkowy
Quercus robur
35/739
Lipa
drobnolistna
Tilia cordata
36a/250
Lipa
drobnolistna
Tilia cordata
36b/250
grupa drzew
Lipa
drobnolistna
Tilia cordata
36c/250
grupa drzew
Lipa
drobnolistna
Tilia cordata
37a/249
32
stronie ul. Sadowej
stronie ul. Sadowej
35 Pruszkowski
36 Pruszkowski
37 Pruszkowski
Brwinów
Brwinów
Brwinów
Lipa
drobnolistna
Lipa
drobnolistna
Tilia cordata
37b/249
Tilia cordata
37c/249
Tilia cordata
38 / 575
Owczarnia
Owczarnia, posesja
prywatna przy ul.
Artystycznej 20. Na
terenie parku, przy dawnej
willi „Kazimierówce”, po
stronie stawu.
Owczarnia
Wokół granicy dawnej
pojedynczej posesji.
Obecnie działka jest
podzielona na kilka
mniejszych posesji.
Drzewa rosną w 2 rzędach,
prostopadle do ul.
Książenieckiej. Szpaler
znajduje się po wschodniej
stronie ul. Książenieckiej
(wjazd od strony posesji nr
51).
szpaler
Sosna wejmutka Pinus strobus
39 / 656
Owczarnia
Owczarnia, ul. Pod dębami
(naprzeciwko posesji nr
24), przy drodze polnej, ca
350m na zachód od ul.
Książenickiej
drzewo
Dąb
szypułkowy
Quercus robur
40 / brak numeru
Kasztanowiec
biały
Aesculus
hippocastanum
41/2011
38 Pruszkowski
Brwinów
Koszajec
39 Pruszkowski
Brwinów
Brwinów
drzewo
Koszajec, cmentarz
ewangelicki dz. nr ew. 28
obręb 8
drzewo
Brwinów ul. Pszczelińska
99 dz. nr ew. 299/23 obręb
16
drzewo
33
Lipa
drobnolistna
Klon srebrzysty Acer saccharinum
42/2012
40 Pruszkowski
Brwinów
Brwinów
41 Pruszkowski
Brwinów
Kanie
Szkoła Główna
Gospodarstwa Wiejskiego,
Rolniczy Zakład
Doświadczalny Brwinów,
Gospodarstwo Grudów (w
nieczynnym wyrobisku po
piasku w odległości około
30 m od torów kolejowych
linii Milanówek –
głaz
Brwinów zapleczu ul.
narzutowy
brak
Czubińskiej
śródleśne
torfowisko
typu
wysokiego o
Przedłużenie ul. Sosnowej pow. 0,6 ha
„Żurawiniec” brak
– ok. 1,3 km
34
brak
43/2012
brak
44 / brak numeru
4.2. Ochrona i zrównoważony rozwój lasów
Gminę Brwinów zaliczyć można do obszarów o bardzo niskiej lesistości. Lasy i grunty leśne stanowią
zaledwie 9% powierzchni gminy i zajmują obszar 625 ha. Większa część lasów to lasy państwowe,
które zajmują powierzchnię 365 ha, natomiast reszta to lasy stanowiące własność prywatną.
Ich powierzchnia wynosi 260 ha. Obszary leśne należące do prywatnych użytkowników są zazwyczaj
rozdrobnione i mieszczą się w przedziale od 0,1 do 1,3 ha.
Główne typy siedlisk to lasy borowe, od boru świeżego do boru mieszanego świeżego, gdzie dominującym
gatunkiem jest sosna, z domieszką brzozy i dębu. Sosna zwyczajna jest głównym gatunkiem lasotwórczym
w obrębie gminy, jest to wynikiem znacznego areału niskich klas jakościowych gleb. Nieliczne obszary
zajmują drzewostany dębowe i olszowe.
W lasach na terenie Gminy występują rośliny chronione tj. widlak i sasanka. Ponadto można spotkać
następujące gatunki zwierząt: dzik, sarna, zając, lis, jenot.
Struktura lasów, należących do prywatnych właścicieli ma charakter rozdrobniony, w wyniku czego brak jest
pełnej informacji o wielkości zasobów oraz pozyskaniu drewna. Niska jest także aktywność gospodarcza
właścicieli. Aby zniwelować wyżej wymienione problemy należy wprowadzić zasadnicze rozwiązania
umożliwiające właściwą ocenę stanu lasów prywatnych, której nadrzędnym celem jest ich prawidłowe
zagospodarowanie oraz ochrona. Podstawą racjonalnej gospodarki leśnej są uproszczone plany urządzenia
lasów. Niestety nie wszystkie lasy prywatne w obrębie gminy posiadają wyżej opisane plany (Starostwo
Powiatowe Pruszków). Najważniejszym celem, biorąc za priorytet ochronę lasów, jest ich opracowanie
i wdrożenie mechanizmów pomocy finansowej dla właścicieli lasów. Bez wyżej wymienionych działań
poprawa gospodarki w lasach prywatnych będzie bardzo trudna.
Biorąc pod uwagę niską lesistość gminy, elementem szaty roślinnej są zadrzewienia i zakrzewienia
śródpolne, przydrożne, rosnące na placach, skwerkach i nieruchomościach. Wycinka drzew i krzewów
wymaga zezwolenia (tych których wiek przekracza 10 lat), oraz rekompensaty dla środowiska
przyrodniczego, w postaci nowych nasadzeń w innych miejscach. Ważnym elementem jest także
zwiększenie zadrzewień i zakrzewień na obszarach wiejskich, natomiast na terenach
miejskich – zadrzewienia i zakrzewienia parków. W obrębie gminy jest znaczny odsetek gruntów
nieużytkowanych, które można zagospodarować z wykorzystaniem drzew i krzewów. Inwestycje tego typu
znacząco poprawiłyby estetykę otoczenia, a także wzbogaciłyby środowisko przyrodnicze.
4.3. Racjonalne gospodarowanie zasobami wodnymi
Ramowa Dyrektywa Wodna 2000/60/WE (RDW) z dnia 23 października 2000 r. jest dokumentem
ustanawiającym ramy działania Unii Europejskiej w dziedzinie polityki wodnej. Transpozycja przepisów
dyrektywy na grunt prawa polskiego została dokonana ustawą z dnia 18 lipca 2001 r. Prawo wodne
(tj. Dz. U. z 2012 r. Nr 0, poz. 145z późn. zm.), ustawą z dnia 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony środowiska
(tj. Dz. U. z 2008 r. Nr 25, poz. 150 z późn. zm.) oraz ustawą z dnia 7 czerwca 2001 r. o zbiorowym
zaopatrzeniu w wodę i zbiorowym odprowadzaniu ścieków (tj. Dz. U. z 2006 r. Nr 123, poz. 858 późn. zm.).
Racjonalne gospodarowanie zasobami wodnymi ma służyć przede wszystkim:
zaspokojeniu zapotrzebowania na wodę ludności, rolnictwa i przemysłu,
ochronie wód i ekosystemów znajdujących się w dobrym stanie ekologicznym,
poprawie jakości wód i stanu ekosystemów zdegradowanych działalnością człowieka,
zmniejszeniu zanieczyszczenia wód podziemnych,
zmniejszeniu skutków powodzi i suszy.
Podstawowym instrumentem wdrożenia postanowień dyrektywy Rady Unii Europejskiej z dnia
21 maja 1991r. (91/271/EWG) dotyczącej oczyszczania ścieków komunalnych jest Krajowy Program
Oczyszczania Ścieków Komunalnych – ogólnopolski dokument strategiczny określający potrzeby
i planowane działania na rzecz wyposażenia aglomeracji w systemy kanalizacyjne. Program uwzględnia
aglomeracje miejskie i wiejskie o równoważnej liczbie mieszkańców (RLM) powyżej 2 000. Jest
on narzędziem służącym koordynacji działań gmin jako władz lokalnych i przedsiębiorstw
wodociągowo-kanalizacyjnych w realizacji infrastruktury w zakresie sanitacji na ich terenach.
W KPOŚK określono priorytety inwestycyjne wprowadzając podział aglomeracji na:
• Aglomeracje priorytetowe dla wypełnienia wymogów Traktatu Akcesyjnego (Załącznik 1),
• Aglomeracje nie stanowiące priorytetu dla wypełnienia wymogów Traktatu Akcesyjnego
(Załącznik 2),
• Aglomeracje pozostałe (Załącznik 3) – nowo wyznaczone, które nie spełniły wymogów formalnych,
by znaleźć się w załączniku 1 i 2.
35
W Krajowym Programie Oczyszczania Ścieków Komunalnych został przedstawiony planowany stan systemu
kanalizacyjnego i oczyszczalni ścieków na dzień 31.12.2015 r. w aglomeracji Brwinów. Zgodnie
z założeniami KPOŚK nastąpi przyrost liczby mieszkańców korzystających z systemu kanalizacyjnego
w ilości 15 968 osób, liczba mieszkańców korzystających z systemu kanalizacyjnego wyniesie 20 594 osób.
Do końca 2015 roku planuje się wybudowanie 133,1 km sieci kanalizacyjnej.
Podstawowe dane dotyczące planowanego stanu systemu kanalizacyjnego na koniec 2015 roku w Gminie
Brwinów przedstawia tabela poniżej.
Tabela 9 Planowany stan systemu kanalizacyjnego na dzień 31.12.2015 r. w Gminie Brwinów zgodnie
z Krajowym Programem Oczyszczania Ścieków Komunalnych
System kanalizacyjny (planowany stan na 31.12.2015 r.) w aglomeracji Brwinów
Przyrost Mk korzystających z systemu kanalizacyjnego
w latach 2007-2015
15968
Liczba Mk korzystających z systemu kanalizacyjnego
20594
% Mk korzystających z systemu kanalizacyjnego
22,5%
Długość sieci planowana do budowy [km]
133,1 km
Mk – liczba mieszkańców
Źródło: Krajowy Program Oczyszczania Ścieków Komunalnych.
Jednakże Uchwałą nr 124/12 Sejmiku Województwa Mazowieckiego z dnia 21 maja 2012 r. w sprawie
likwidacji dotychczasowej aglomeracji Brwinów i wyznaczenia nowej aglomeracji Brwinów, wyznaczono
aglomerację Brwinów o równoważnej liczbie mieszkańców 19 000. W skład aglomeracji Brwinów wchodzą
następujące miejscowości: Brwinów, Otrębusy, Kanie, Parzniew.
W związku ze zmianą granic aglomeracji, planowany przyrost liczby mieszkańców korzystających z systemu
kanalizacyjnego do roku 2015 również ulegnie zmianie. Przewidywany przyrost liczby mieszkańców
korzystających z systemu kanalizacyjnego nastąpi w ilości 11 968 osób, a liczba mieszkańców
korzystających z systemu kanalizacyjnego wyniesie 16 968.
Wody powierzchniowe
Sieć wód powierzchniowych w obrębie Gminy Brwinów jest rzadka i nierównomierna. Obszar gminy
położony jest w zlewni rzeki Utraty, która stanowi zlewnię wyższego rzędu. Ponadto obszar gminy położony
jest w obrębie zlewni niższego rzędu odwadnianych przez mniejsze rzeki. Utrata stanowi prawostronny
dopływ Bzury, uchodzi do niej w 25,6 km w mieście Sochaczew. Całkowita długość rzeki Utraty wynosi
76,5 km. Główne dopływy rzeki to Raszynka, Kanał Konotopa, Rokitnica, Kanał Ożarowski, Stara Rokitnica,
Rów z Leszna, Korytnica i Teresinka. Przez teren Gminy Brwinów płyną rzeki: Zimna Woda, Rokitnica Stara,
Rokitnica Nowa i Utrata.
Wody podziemne
Wody podziemne w obrębie Gminy Brwinów związane są z czwartorzędowymi i trzeciorzędowymi warstwami
utworów piaszczystych. Zasilanie zbiorników wód podziemnych odbywa się w znacznym stopniu na zasadzie
infiltracji opadów atmosferycznych. Dodatkowym źródłem zasilania jest napływ wód podziemnych
z obszarów wysoczyzny Rawskiej, który odbywa się głównie poprzez tzw. Rynnę Brwinowską, ciągnie
się ona wzdłuż doliny rzeki Zimna Woda. Występowanie pierwszego poziomu wód, czyli poziomu wód
gruntowych, uzależnione jest od budowy geologicznej przypowierzchniowych utworów, ukształtowania
powierzchni oraz zbiorników wód powierzchniowych. Głównym czynnikiem wpływającym na poziom wód
gruntowych są licznie występujące nieprzepuszczalne utwory pylaste i pyły. Zwierciadło wód gruntowych
występuje współkształtnie do powierzchni terenu. Miąższość warstwy wodonośnej zmienia się w bardzo
dużych granicach – od kilku do kilkudziesięciu metrów. Pod osadami piaszczystymi pochodzenia
wodnolodowcowego zalega glina zwałowa, co warunkuje dobre warunki gruntowo – wodne.
Pod względem hydrogeologicznym, Gmina Brwinów położona jest w prowincji nizinnej, w paśmie równinnym
zbiorników czwartorzędowych, rozciągającym się ze wschodu na zachód na całej szerokości Polski
w jej centralnym rejonie. Spośród dziewiętnastu głównych zbiorników wód podziemnych leżących
w tym paśmie, zdecydowanie największym pod względem powierzchni GZWP Nr 215 Subniecka
2
Warszawska. Obejmuje on 51,0 tys. km i jest jednym z dwóch subzbiorników w tym regionie, zbudowanym
z trzeciorzędowych osadów miocenu i oligocenu. Jest to zbiornik o charakterze porowym. W jego obrębie,
ze względu na znacznie lepsze rozpoznanie, wydzielono centralną część jako GZWP Nr 215 A,
36
który obejmuje w całości teren powiatu, w tym gminę Brwinów. Zbiornik ten rozciąga się od linii
Płock – Ostrów Mazowiecka na północy, po Białobrzegi i dolinę Pilicy na południu. Całkowita powierzchnia
2
GZWP Nr 215 A to 17,5 tys. km . Zarówno cała Subniecka Warszawska jak i jej część centralna to struktury
3
dość ubogie pod względem zasobów. Szacunkowe zasoby dyspozycyjne GZWP Nr 215 A to 145,0 tys. m /d,
2
co przy jego dużej powierzchni daje niski moduł zasobowy równy 0,10 l/s/km .
Potrzeba dokładnego rozpoznania centralnej części Niecki Warszawskiej wynikała z jej istotnej roli jaką pełni
dla aglomeracji warszawskiej. Rozpoznanie struktury krążenia wody w zbiorniku na podstawie badań
modelowych pozwoliło wyznaczyć strefy silnego skomunikowania pomiędzy piętrem trzeciorzędowym
i czwartorzędowym, będące jednocześnie rejonami potencjalnego zagrożenia jakości wód podziemnych.
W strefach tych wydzielono obszary wysokiej (OWO) i najwyższej ochrony zbiornika (ONO).
Średnia miąższość utworów wodonośnych GZWP Nr 215 A wynosi około 80 m, średnia głębokość ujęć wód
3
to 180 m, a ich wydajność waha się najczęściej od 30 do 75 m /h. Rejonem najintensywniejszej eksploatacji
wód zbiornika jest obszar miasta Warszawy, gdzie eksploatacja ta osiąga w przybliżeniu jedną trzecią
wielkości zasobów dyspozycyjnych zbiornika. Użytkowe warstwy wodonośne zachowują ciągłość prawie na
całym obszarze zbiornika. Nieliczne strefy wykazujące brak warstwy użytkowej ze względu
na niską przewodność lub złą jakość wód występują poza terenem gminy.
Ochrona przed powodzią i suszą
Na dzień dzisiejszy zagrożenie powodziowe w gminie nie występuje. Przepływające przez teren Gminy
Brwinów rzeki Utrata, Rokitnica i Zimna Woda są rzekami o wysokich stanach wody. Koryta
ich są uregulowane i nie występuje zagrożenie powstania dużych rozlewisk zagrażających mieszkańcom.
W miejscowościach Biskupice, Koszajec, Żółwin występują jednak lokalne podtopienia terenu. Kilka
gospodarstw jest częściowo zalewanych. Przyczyną tego stanu jest brak właściwej konserwacji urządzeń
melioracyjnych oraz uszkodzenie (zasypanie) istniejącego już systemu melioracyjnego na polach
i tym samym woda z pól zalewa siedliska. Ponadto rowy przydrożne na wsiach są często zasypywane
przez mieszkańców, którzy budują wjazdy do swoich posesji nie licząc się z konsekwencją przyszłych zalań.
Susza to długotrwały okres bez opadów atmosferycznych lub nieznacznym opadem w stosunku do średnich
wieloletnich wartości i wysoką temperaturą. Prowadzi to do znacznego wyczerpania zasobów wodnych.
Podobnie jak powódź zaliczana jest do zjawisk katastrofalnych. Susza powoduje przesuszenie gleby,
zmniejszenie lub całkowite zniszczenie upraw, zmniejszenie zasobów wody pitnej, a także zwiększone
prawdopodobieństwo katastrofalnych pożarów.
Do oceny zagrożenia suszą w Polsce został utworzony System Monitoringu Suszy Rolniczej (SMSR),
który na
zlecenie
Ministerstwa
Rolnictwa
i
Rozwoju Wsi prowadzi
Instytut
Uprawy
Nawożenia i Gleboznawstwa - Państwowy Instytut Badawczy (IUNG-PIB) w Puławach. System
ten ma za zadanie wskazać obszary, na których potencjalnie wystąpiły straty spowodowane suszą dla
poszczególnych upraw.
W sytuacji zagrożenia suszą, przeciwdziałać można przez monitorowanie bilansów wodnych gleb
umożliwiające rozpoznanie skali i przestrzennego występowania suszy glebowej. Należy ukierunkować
działania na tworzenie oczek wodnych, lokalnych mokradeł oraz wykorzystywać wody opadowe poprzez
gromadzenie ich i wykorzystanie do podlewania zieleni miejskiej.
4.4. Ochrona powierzchni ziemi
Pod nazwą „powierzchnia ziemi” rozumie się naturalne ukształtowanie terenu, glebę oraz znajdującą się pod
nią ziemię do głębokości oddziaływania człowieka, z tym że pojęcie „gleba” oznacza górną warstwę litosfery,
złożoną z części mineralnych, materii organicznej, wody, powietrza i organizmów, obejmującą wierzchnią
warstwę gleby i podglebie.
Na terenach Gminy a przede wszystkim miasta Brwinów występują gleby, które uległy różnym
przekształceniom w wyniku działalności człowieka. Zmiany te mogą zachodzić pod wpływem czynników
geochemicznych, hydrologicznych, chemicznych i mechanicznych. Postępująca urbanizacja miasta
powoduje izolację warstwy glebowej od atmosfery poprzez przykrycie jej warstwą nieprzepuszczalną taką
jak: masy bitumiczne, zabudowania, beton itp. Tego typu izolacje uniemożliwiają wymianę gazową pomiędzy
glebą a atmosferą oraz przyjmowanie wody opadowej. Wszystkie te czynniki przyczyniają się do zmiany
struktury, składu chemicznego, mechanicznego, właściwości fizycznych, zawartości próchnicy, odczynu,
zasobności w składniki mineralne i stopień nawilgotnienia gleby. Szkodliwy wpływ na gleby mają też sole
używane do odśnieżania, oleje i smary oraz „kwaśne deszcze".
Biorąc pod uwagę cechy morfologiczne, stopień i rodzaje przekształceń antropogenicznych, na terenach
miast wyróżnia się:
37
1) Gleby naturalne, które zachowały cechy morfologiczne:
gleby brunatne właściwe, gleby brunatne wyługowane i gleby płowe z klasy gleb
brunatnoziemnych,
gleby bielicowe z klasy gleb bielicoziemnych,
gleby opadowo-glejowe i gleby gruntowe glejowe z klasy gleb zabagnionych,
gleby organiczne mineralno-murszowe, torfowo-murszowe, czarne ziemie właściwe i czarne
ziemie zdegradowane z klasy gleb pobagiennych,
mady właściwe, mady brunatnoziemne i mady próchniczne z klasy gleb napływowych.
2) Gleby antropogeniczne - urbanoziemy, które różnicują się w zależności od charakteru i stopnia
przekształceń na:
gleby przekształcone mechanicznie,
gleby nasypowe,
gleby przekształcone chemicznie.
Wśród gruntów ornych wyróżnić można czarne ziemie zdegradowane i właściwe, gleby brunatne
wyługowane i właściwe oraz gleby pseudobielicowe. Południowe tereny gminy Brwinów to gleby słabej
jakości zaliczone do klasy V i VI. Stanowią one 25,4 % ogólnej powierzchni gruntów ornych. Gleby średnie
klasy IVa i IVb stanowią 31,6% powierzchni gruntów ornych. Znajdują się one głównie w centralnej części
gminy. Gleby dobre klasy IIIa i IIIb zajmują 37,1% powierzchni gruntów ornych i położone są w centralnej
i północnej części gminy. Najlepsze gleby zaliczone do klas I i II stanowią 5,8% powierzchni gruntów ornych.
Zajmują one północne tereny gminy oraz niewielki obszar w części południowej. Ze wszystkich gmin
w powiecie pruszkowskim Gmina Brwinów ma najlepsze jakościowo gleby. (Program Ochrony Środowiska
Powiatu Pruszkowskiego 2004 r.)
4.5. Gospodarowanie zasobami geologicznymi
Gmina nie jest zasobna w surowce mineralne, na podstawie dotychczasowych badań geologicznych
na przedmiotowym terenie nie ma udokumentowanych złóż kopalin podstawowych, udokumentowano
natomiast złoża kopalin pospolitych.
Do kopalin pospolitych występujących na terenie Gminy należą:
•
surowce ilaste ceramiki budowlanej - surowce do produkcji ceramiki, występujące
w Domaniewie.
•
piaski i żwiry - naturalne kruszywa piaszczysto-żwirowe dzielą się na dwie zasadnicze grupy:
kruszywa grube obejmujące żwiry i pospółki (kruszywo piaszczysto-żwirowe) oraz kruszywa
drobne – piaszczyste.
5. POPRAWA JAKOŚCI ŚRODOWISKA
5.1. Ochrona powietrza
Stan wyjściowy
Zanieczyszczenia powietrza to wszelkie substancje (gazy, ciecze, ciała stałe), które znajdują się w powietrzu
atmosferycznym, ale nie są jego naturalnymi składnikami. Do zanieczyszczeń powietrza zalicza się również
substancje będące jego naturalnymi składnikami, ale występujące w znacznie zwiększonych ilościach.
Źródła zanieczyszczeń powietrza możemy podzielić ze względu na pochodzenie na dwie grupy:
pochodzenia naturalnego oraz antropogenicznego.
Głównym źródłem zanieczyszczenia powietrza w Gminie Brwinów jest emisja antropogeniczna, wynikająca
z działalności człowieka. Oprócz działalności człowieka, czynnikiem mogącym mieć negatywny wpływ
na jakość powietrza są uwarunkowania klimatyczne i meteorologiczne. Układ wysokiego ciśnienia, małe
zachmurzenie, niska temperatura, brak opadów a także mała prędkość wiatru może sprzyjać tworzeniu
się zastoisk wysokich stężeń zanieczyszczeń.
Jakość powietrza atmosferycznego na terenie Gminy Brwinów nie jest dobra. Składają się na to dwie
podstawowe przyczyny:
1. oddziaływanie źródeł lokalnych,
2. oddziaływanie zanieczyszczeń z aglomeracji warszawskiej i sąsiednich powiatów.
Wśród lokalnych źródeł zanieczyszczenia, największy wpływ na pogorszenie jakości powietrza mają:
•
•
emisja punktowa z podmiotów gospodarczych (np. centra logistyczne, lokalny przemysł meblarski);
niska emisja z: pieców węglowych w indywidualnych budynkach jednorodzinnych, zakładów
przemysłowych, itp.
38
•
•
•
transport samochodowy;
nielegalne spalanie odpadów (np. w piecach domowych);
hodowla drobiu i koni.
Emisja punktowa, pochodząca z działalności przemysłowej. Jej źródła energetyczne to kotłownie
oraz źródła technologiczne (zakłady przemysłowe). Z procesów energetycznego spalania paliw do atmosfery
emitowane są przede wszystkim: dwutlenek siarki, tlenki azotu, pyły, tlenek węgla oraz dwutlenek węgla.
Źródła przemysłowe wprowadzają do powietrza substancje gazowe i pyłowe oraz związki organiczne,
nieorganiczne, metale ciężkie i substancje specyficzne.
W związku z bliskim położeniem od Warszawy jest to emisja napływowa.
Emisja powierzchniowa jest to emisja pochodząca z sektora bytowego. Jej źródłami mogą być
m.in. lokalne kotłownie i paleniska domowe. Do powietrza emitowane są duże ilości dwutlenku siarki, tlenku
azotu, sadzy, tlenku węgla i węglowodorów aromatycznych. Jednak największy problem stanowi emisja pyłu
z sektora bytowego.
W Gminie Brwinów realizowane są przedsięwzięcia zmierzające do ograniczania emisji powierzchniowej,
polegające na:
likwidacji istniejących na terenie gminy kotłów lub pieców węglowych i zastąpienie ich ekologicznymi
urządzeniami grzewczymi, które przyczynią się do zmniejszenia udziału stężenia: pyłu
zawieszonego PM10 w powietrzu oraz benzo(a)pirenu powstającego m.in. podczas spalania paliw
stałych (w tym odpadów) w paleniskach domowych o niskiej sprawności,
termomodernizacji budynków.
W dużej mierze emisję zanieczyszczeń powietrza generuje emisja niska z gospodarstw domowych.
Mieszkania ogrzewane są indywidualnymi kotłowniami z wykorzystaniem jako paliwa gazu ziemnego, oleju
opałowego i paliwa stałego. Stosowanie niskiej jakości węgla lub spalanie śmieci powoduje wzrost stężenia
dwutlenku siarki i pyłu zawieszonego w powietrzu.
Emisja liniowa jest to emisja, którą generuje transport prywatny i publiczny. Ze środków komunikacji
do powietrza emitowane są głównie: tlenki azotu, pyły, węglowodory aromatyczne i tlenek węgla. Emisja
liniowa powstaje z procesów spalania paliw w pojazdach, w wyniku ścierania nawierzchni dróg, opon,
okładzin, a także w związku z unoszeniem się pyłu z dróg.
Najbardziej zagrożone na emisję liniową są tereny, na których odnotowuje się bardzo duże natężenie ruchu.
Poza tym stan techniczny pojazdów oraz brak płynności ruchu, szczególnie w szczytach komunikacyjnych,
przy istniejącej przepustowości dróg w mieście powoduje, że zwiększają się emisje zanieczyszczeń
komunikacyjnych.
Innymi źródłami emisji benzo(a)pirenu do powietrza są:
pożary lasów,
wypalanie łąk i ściernisk,
spalanie śmieci i opon na otwartym powietrzu,
pojazdy samochodowe, maszyny rolnicze, budowlane, przemysłowe, samoloty.
Emisje
zanieczyszczeń
wyszczególnia
się
na
emisję
ze
źródeł
punktowych
(sektor
energetyczno – przemysłowy), powierzchniowych (sektor komunalno – bytowy) i liniowych (transport
drogowy).
Wojewódzki Inspektor Ochrony Środowiska w Warszawie zbiera dane o wielkości emisji zanieczyszczeń
oraz parametrach źródeł. Badania stężeń zanieczyszczeń w powietrzu prowadzi się dla następujących
substancji: dwutlenku siarki, tlenków azotu (NO2, NO, NOx), ozonu, pyłu PM10, pyłu PM2.5, tlenku węgla,
benzenu oraz w pyle PM10 oznaczane są stężenia metali (arsenu, kadmu, niklu, ołowiu) i benzo(a)pirenu.
Wyniki pomiarów gromadzone są w bazie systemu monitoringu jakości powietrza oraz w wojewódzkiej bazie
danych JPOAT-W w WIOŚ w Warszawie, a następnie przekazywane są na poziom krajowy do bazy krajowej
JPOAT-K oraz do Komisji Europejskiej i Europejskiej Agencji Środowiska (baza AIRBASE). Na podstawie
zgromadzonych i zweryfikowanych danych pomiarowych wykonywane są roczne oceny jakości powietrza,
klasyfikowane strefy oraz wyznaczane są obszary, dla których należy wykonać programy ochrony powietrza,
aby w poszczególnych strefach województwa mazowieckiego dotrzymane były standardy imisyjne
dla monitorowanych zanieczyszczeń. Poza tym na podstawie danych pomiarowych sporządzane są raporty
o aktualnym stanie jakości powietrza.
Emisja zanieczyszczeń na terenie powiatu pruszkowskiego, a tym samym na terenie gminy Brwinów,
pochodzi głównie ze źródeł powierzchniowych (sektor komunalno – bytowy).
Roczna ocena jakości powietrza
Zgodnie z art. 89 ustawy Prawo ochrony środowiska, Wojewódzki Inspektor Ochrony Środowiska co roku
39
dokonuje oceny poziomów substancji w powietrzu w poszczególnych strefach. W rozumieniu założeń
do ustawy Prawo ochrony środowiska, przygotowywanych w związku z transpozycją do prawa polskiego
Dyrektywy w sprawie jakości i czystszego powietrza dla Europy przyjmuje się, że od stycznia 2010 r. dla
wszystkich zanieczyszczeń uwzględnionych w ocenie strefę stanowi:
•
aglomeracja o liczbie mieszkańców powyżej 250 tysięcy,
•
miasto nie będące aglomeracją o liczbie mieszkańców powyżej 100 tysięcy,
•
pozostały obszar województwa, nie wchodzący w skład aglomeracji i miast powyżej 100 tys.
mieszkańców.
W związku z nową klasyfikacją stref nastąpił podział Województwa Mazowieckiego na cztery strefy:
aglomerację warszawską, miasto Radom, miasto Płock i strefę mazowiecką, do której należy Gmina
Brwinów.
Substancje podlegające ocenie to:
•
dwutlenek siarki SO2,
•
dwutlenek azotu NO2,
•
tlenek węgla CO,
•
benzen C6H6,
•
pył zawieszony PM10,
•
pył zawieszony PM2.5,
•
ołów w pyle Pb(PM10),
•
arsen w pyle As(PM10),
•
kadm w pyle Cd(PM10),
•
nikiel w pyle Ni(PM10),
•
benzo(a)piren w pyle B(a)P(PM10),
•
ozon O3.
Podstawą klasyfikacji stref w rocznej ocenie jakości powietrza są wartości poziomów:
•
dopuszczalnego - oznacza poziom substancji w powietrzu ustalony na podstawie wiedzy naukowej,
w celu unikania, zapobiegania lub ograniczania szkodliwego oddziaływania na zdrowie ludzkie
lub środowisko jako całość, który powinien być osiągnięty w określonym terminie i po tym terminie
nie powinien być przekroczony,
•
docelowego - oznacza poziom substancji w powietrzu ustalony w celu unikania, zapobiegania
lub ograniczania szkodliwego oddziaływania na zdrowie ludzkie lub środowisko jako całość, który ma być
osiągnięty tam gdzie to możliwe w określonym czasie,
•
poziomu celu długoterminowego - oznacza poziom substancji w powietrzu, który należy osiągnąć
w dłuższej perspektywie z wyjątkiem przypadków, gdy nie jest to możliwe w drodze zastosowania
proporcjonalnych środków – w celu zapewnienia skutecznej ochrony zdrowia ludzkiego i środowiska.
Oprócz w/w poziomów określony jest również poziom krytyczny, po przekroczeniu którego mogą wystąpić
bezpośrednie niepożądane skutki w odniesieniu do komponentów przyrody, ale nie w odniesieniu
do człowieka oraz margines tolerancji, który określa procentową część poziomu dopuszczalnego, o którą
poziom ten może zostać przekroczony. W wyniku klasyfikacji, w zależności od analizy stężeń w danej strefie,
można wydzielić następujące klasy stref:
•
klasa C – stężenia zanieczyszczeń na terenie strefy przekraczają poziomy dopuszczalne
powiększone o margines tolerancji, w przypadku gdy margines tolerancji nie jest określony – poziomy
dopuszczalne i poziomy docelowe,
•
klasa B – stężenia zanieczyszczeń na terenie strefy przekraczają poziomy dopuszczalne lecz nie
przekraczają poziomów dopuszczalnych powiększonych o margines tolerancji,
•
klasa A – stężenia zanieczyszczeń na terenie strefy nie przekraczają poziomów dopuszczalnych
i poziomów docelowych.
Dla ozonu:
•
klasa D1 – stężenia ozonu nie przekraczają poziomu celu długoterminowego,
•
klasa D2 – stężenia ozonu przekraczają poziom celu długoterminowego,
oraz dla PM2.5:
•
klasa A – stężenia zanieczyszczeń na terenie strefy nie przekraczają poziomu docelowego,
•
klasa C2 – stężenia PM2.5 przekraczają poziom docelowy.
Klasy stref dla zanieczyszczeń oraz wymagane działania w zależności od ich poziomu stężeń przedstawia
tabela poniżej.
40
Tabela 10 Klasy stref i wymagane działania w zależności od poziomu stężeń zanieczyszczenia
Poziom stężeń
Zanieczyszczenie
Klasa
Wymagane działania
Poziom dopuszczalny i poziom krytyczny
<poziom dopuszczalny
i poziom krytyczny
>poziom dopuszczalny
i poziom krytyczny
dwutlenek siarki
dwutlenek azotu
tlenki azotu
tlenek węgla
benzen
pył PM10
ołów (PM10)
A
- utrzymanie stężeń zanieczyszczenia
poniżej poziomu dopuszczalnego
oraz próba utrzymania najlepszej jakości
powietrza zgodnej ze zrównoważonym
rozwojem
C
- określenie obszarów przekroczeń
poziomów dopuszczalnych,
- opracowanie Programu Ochrony
Powietrza POP w celu osiągnięcia
odpowiednich poziomów dopuszczalnych
substancji w powietrzu (jeśli POP nie był
uprzednio opracowany),
- kontrolowanie stężeń zanieczyszczenia
na obszarach przekroczeń i prowadzenie
działań mających na celu obniżenie
stężeń przynajmniej do poziomów
dopuszczalnych
A
- utrzymanie stężeń zanieczyszczenia
poniżej poziomu dopuszczalnego oraz
próba utrzymania najlepszej jakości
powietrza zgodnej ze zrównoważonym
rozwojem
B
poziomu dopuszczalnego,
- określenie przyczyn przekroczenia
poziomu dopuszczalnego substancji
w powietrzu, podjęcie działań w celu
zmniejszenia emisji substancji
C
poziomu dopuszczalnego oraz poziomu
dopuszczalnego powiększonego
o margines tolerancji,
Powietrza POP w celu
osiągnięcia poziomu dopuszczalnego
w wyznaczonym terminie
Poziom dopuszczalny i margines tolerancji
z marginesem
tolerancji
pył zawieszony PM2.5
dodatkowo dwutlenek
azotu, benzen i pył
zawieszony PM10 dla
stref, które uzyskały
derogacje
z marginesem
tolerancji
Poziom docelowy
działania niewymagane
<poziom docelowy
>poziom docelowy
A
Ozon
AOT40
arsen (PM10)
nikiel (PM10)
kadm (PM10)
benzo/a/piren (PM10)
PM2.5
C
C2
41
- dążenie do osiągnięcia poziomu
docelowego substancji w określonym
czasie za pomocą ekonomicznie
uzasadnionych działań technicznych
i technologicznych,
Powietrza, w celu osiągnięcia
odpowiednich poziomów docelowych
w powietrzu, jeśli POP nie był
opracowany pod kątem określonej
substancji
-dążenie do osiągnięcia poziomu
docelowego do 2015 r.
Poziom stężeń
Zanieczyszczenie
Klasa
Wymagane działania
Poziom celu długoterminowego
<poziom celu
długoterminowego
>poziom celu
długoterminowego
działania niewymagane
D1
Ozon
AOT40
D2
- dążenie do osiągnięcia poziomu celu
długoterminowego do 2020 r.
Źródło: Roczna Ocena Jakości Powietrza w woj. mazowieckim za 2011 rok – publikacja WIOŚ w Warszawie
Monitoring jakości powietrza w strefie mazowieckiej, do której należy Gmina Brwinów, realizowany był
poprzez pomiary dwutlenku siarki, tlenków azotu, tlenku węgla, na stanowisku stałym zlokalizowanym
w miejscowości Piastów (MZPiastowPulask – PL0134A). Monitoring pozostałych zanieczyszczeń opierał się
na obliczeniach modelem matematycznym Calpuff z preprocesorem Calmet oraz metodach szacowania.
W wyniku rocznej oceny jakości powietrza za rok 2011 dla zanieczyszczeń mające określone poziomy
dopuszczalne (dwutlenek siarki, tlenki azotu, tlenek węgla, benzen, ołów) standardy imisyjne w strefie
mazowieckiej były dotrzymane, co oznacza, że strefa została zaliczona do klasy A.
Dla zanieczyszczeń mające określone poziomy docelowe w wyniku rocznej oceny jakości powietrza za 2011
rok obszar całego województwa (4 strefy) otrzymał klasę C2 ze względu na przekroczenie poziomu
docelowego pyłu PM 2.5 wg kryterium ochrony zdrowia. Ponadto 3 strefy, w tym strefę mazowiecką,
zakwalifikowano do klasy C z uwagi na przekroczenie poziomu docelowego bezno(a)pirenu wg kryterium
ochrony zdrowia.
Pogorszenie jakości powietrza następuje głównie w okresie zimowym. Spowodowane jest to, z jednej strony
wzrostem zapotrzebowania na ciepło do celów ogrzewania, a więc ilości spalanego paliwa w urządzeniach
grzewczych, zaś z drugiej zwiększonego zużycia paliw przez silniki pojazdów. Głównym problemem w tym
okresie są tzw. emisje niskie, obejmujące spalanie paliw w małych źródłach oraz emisje z ruchu pojazdów,
szczególnie w niesprzyjających warunkach pogodowych powodujących inwersję temperaturową.
Dla pozostałych zanieczyszczeń, dla których określone są poziomy docelowe (arsen, kadm, ołów, nikiel
w pyle PM 10 i ozon) normy były dotrzymane, stąd strefa mazowiecka została zaliczona do klasy A.
Poziomy celów długoterminowych dla ozonu według kryteriów ochrony zdrowia i ochrony roślin były
przekroczone, stąd strefa mazowiecka została zakwalifikowana do klasy D2. Zgodnie z art. 92a ustawy
Prawo ochrony środowiska, jednym z celów wojewódzkich programów ochrony środowiska powinno być
osiągnięcie wartości kryterialnych dla ozonu w 2020 roku określonych w nowym rozporządzeniu w sprawie
poziomów niektórych substancji w powietrzu. Przyczyny przekroczeń poziomów celów długoterminowych dla
ozonu to: komunikacja, warunki pogodowe, naturalne źródła emisji oraz napływ zanieczyszczeń prekursorów
ozonu spoza granic województwa.
Uciążliwa może być emisja zanieczyszczeń z procesu spalania paliw w celach grzewczych, emisja liniowa
wynikająca z emisji zanieczyszczeń powstających w procesie spalania paliw w środkach transportu
drogowego oraz stosowane w rolnictwie opryski stanowiące źródło emisji uciążliwych zapachów.
Na terenie gminy Brwinów prowadzone są działania ukierunkowane na zmniejszenie emisji zanieczyszczeń
powstających w procesie spalania paliw w celach grzewczych: modernizacja sieci ciepłowniczej
oraz termomodernizacja budynków mieszkalnych.
Odnawialne źródła energii
Malejące w skali globalnej zasoby surowców mineralnych głównie paliw kopalnych (węgla, ropy naftowej
i gazu ziemnego), szkodliwy wpływ na zdrowie ludzi i na środowisko spalania paliw konwencjonalnych
(np. węgiel) oraz dążenie do zapewnienia bezpieczeństwa energetycznego poprzez dywersyfikację źródeł
energii, spowodowało zwiększone zainteresowanie odnawialnymi źródłami energii. Udział energii ze źródeł
odnawialnych w energii pierwotnej z roku na rok wzrasta. W krajach Unii Europejskiej udział ten w 2009 roku
wynosił:
• Austria – 73,7%
• Szwecja – 52,8%
• Finlandia – 47,6%
• Niemcy – 21,7%
W Polsce udział produkcji energii odnawialnej w produkcji energii ogółem w 2010 roku wynosił 10,22% i był
wyższy o 1,7% niż rok wcześniej. Według danych GUS w 2010 roku w Polsce wyprodukowano
1
6 870 tys toe energii odnawialnej, z czego najwięcej pochodziło z biomasy (85,3%) i energii wodnej (3,6%).
1
toe – tona oleju ekwiwalentnego (umownego) – stosowana w bilansach międzynarodowych jednostka miary energii. Oznacza ilość
energii, jaka może zostać wyprodukowana ze spalenia jednej metrycznej tony ropy naftowej. Jedna tona oleju umownego równa jest
41,868 GJ lub 11,63 MWh.
42
Najważniejszym i najbardziej aktualnym dokumentem dla energetyki w Unii Europejskiej jest Dyrektywa
Parlamentu Europejskiego i Rady 2009/28/WE z dnia 23 kwietnia 2009 r. w sprawie promowania stosowania
energii ze źródeł odnawialnych, która nakłada na Polskę obowiązek uzyskania 15% udziału energii z OZE
w bilansie zużycia energii finalnej w 2020 r.
Potencjał zasobów energii wiatrowej
Lokalizacja elektrowni wiatrowych głównie zależy od dwóch czynników tj. od zasobu energii wiatru oraz
od uwarunkowań przyrodniczo-przestrzennych. Województwo mazowieckie posiada bardzo dobre zasoby
energii wiatru i znajduje się w znacznej części w II strefie, tzn. o warunkach korzystnych, charakteryzujących
się średnioroczną prędkością wiatru 4-6 m/s.
Rysunek 2 Strefy energii wiatru w Polsce wg H. Lorenc (Źródło: Ośrodek Meteorologii IMiGW)
Do uzyskania realnych wielkości energii użytecznej dla pojedynczych elektrowni wymagane
jest występowanie wiatrów o stałym natężeniu i prędkościach powyżej 4 m/s. Ponadto przyjmuje się,
że wielkość progowa opłacalności wykorzystania energii wiatru na wysokości 30 m nad powierzchnią gruntu
2
2
powinna wynosić 1000 kWh/m /rok (średnia suma energii wiatru na powierzchnię 1 m w Polsce wynosi
1000- 1500 kWh/rok). Znaczna część województwa mazowieckiego znajduje się w strefie charakteryzującej
2
się energią wiatru w granicach 1000-1200 kWh/m /rok. Najbardziej korzystnymi warunkami energetycznymi
wiatru charakteryzują się fragmenty południowo-zachodnie i południowo-wschodnie województwa znajdujące
2
2
się w strefie energii rzędu 1250-1500 kWh/m /rok, a nawet 1500-2000 kWh/m /rok. Województwo,
a zarazem gmina Brwinów charakteryzuje się znacznym odsetkiem terenów użytkowanych rolniczo. Tereny
te mogą być wykorzystywane pod budowę elektrowni wiatrowych, z wyłączeniem terenów na których
występują ograniczenia środowiskowe, infrastrukturalne i przestrzenne.
5.2. Ochrona wód
Ramowa Dyrektywa Wodna 2000/60/WE (RDW) z dnia 23 października 2000 r. jest dokumentem
ustanawiającym ramy działania Unii Europejskiej w dziedzinie polityki wodnej. Zobowiązuje państwa
członkowskie do racjonalnego wykorzystywania i ochrony zasobów wodnych, w myśl zasady
zrównoważonego rozwoju. Transpozycja przepisów Ramowej Dyrektywy Wodnej na grunt prawa polskiego
została dokonana poprzez ustawę z dnia 18 lipca 2001 r. Prawo wodne (tj. Dz. U. z 2012 r. Nr 0 poz. 145
z późn. zm.), ustawę z dnia 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony środowiska (tj. Dz. U. z 2008 r. Nr 25,
poz. 150 z późn. zm.), ustawę z dnia 7 czerwca 2001 r. o zbiorowym zaopatrzeniu w wodę i zbiorowym
odprowadzaniu ścieków (tj. Dz. U. z 2006 r. Nr 123, poz. 858 z późn. zm.) wraz z aktami wykonawczymi
do tych ustaw.
Wody powierzchniowe
Jakość wód powierzchniowych
Do obiektów potencjalnie wpływających na jakość wód powierzchniowych na terenie gminy należą:
•
duże gospodarstwa rolnicze,
•
nieskanalizowane wsie,
43
•
zakłady przemysłowe i obiekty usługowe,
•
szlaki komunikacyjne.
Z przeprowadzonych badań przez Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w ostatnich 5 latach wynika,
że stan wód na terenie województwa mazowieckiego jest niezadawalający.
Wody podziemne
Jakość wód podziemnych
W roku 2010 w ramach monitoringu jakości śródlądowych wód podziemnych, w województwie mazowieckim
wykonane były przez Państwowy Instytut Geologiczny badania jakości wód podziemnych.
Celem monitoringu jakości wód podziemnych jest dostarczenie informacji o stanie chemicznym wód,
śledzenie jego zmian oraz sygnalizacja zagrożeń, na potrzeby zarządzania zasobami wód podziemnych
i oceny skuteczności podejmowanych działań ochronnych związanych z osiągnięciem dobrego stanu
ekologicznego określonego przez Ramową Dyrektywę Wodną.
Oceny stanu chemicznego w poszczególnych punktach badawczych dokonano w oparciu o Rozporządzenie
w sprawie kryteriów i sposobu oceny stanu wód podziemnych, które wyróżnia pięć klas jakości wód:
I klasa – wody bardzo dobrej jakości,
II klasa – wody dobrej jakości,
III klasa – wody zadowalającej jakości,
IV klasa – wody niezadowalającej jakości,
V klasa – wody złej jakości.
oraz dwa stany chemiczne wód:
Stan dobry (klasy I, II, III),
Stan zły (klasy IV, V).
W 2010 roku Państwowy Instytut Geologiczny wykonał badania w 81 punktach badawczych województwa
mazowieckiego, należących do sieci krajowej. Na terenie gminy znajduje się 6 punktów pomiarowych.
W tabeli poniżej przedstawiono ocenę wyników badań wód podziemnych w Gminie Brwinów.
44
Tabela 11 Ocena wyników badań wód podziemnych na terenie Gminy Brwinów
2010
IV
V
1.
241
Żółwin
Pruszko
wski
Czwartorzęd
N
68,5
81
2.
716
Brwinów
-1
Pruszko
wski
Paleogen+Neogen
N
212
81
IV
NH4
Fe
IV
-
Fe
3.
717
Brwinów
-2
Pruszko
wski
Czwartorzęd
S
0,5
81
III
Fe
-
III
-
-
4.
880
Brwinów
-p
Pruszko
wski
Czwartorzęd
S
0,6
81
IV
K, Fe
-
III
Fe
-
5.
881
Brwinów
-p
Pruszko
wski
Czwartorzęd
S
0,6
81
IV
NH4
Fe
V
OWO, Fe
K
6.
1081
Brwinów
-2
Pruszko
wski
Neogen
N
156,5
81
III
Fe
-
IV
OWO, Fe
-
l.p.
Powiat
JCWPd
IV
Głębokość do
stropu warstwy
dśj
2007
Charakter
punktu
Wskaźniki w zakresie
stężeń
odpowiadających
wodzie o niskiej
jakości w 2006 r.
Stratygrafia
Klasa
wód w
roku
Miejscowość
Wskaźniki w zakresie stężeń
odpowiadających wodzie o
niskiej
jakości w 2006 r.
Nr otworu
Klasa
wód
w
roku
1)JCWPd – jednolita część wód podziemnych,
2)S – punkt obserwacyjny o swobodnym zwierciadle wody,
3)N- punkt obserwacyjny o napiętym zwierciadle wody,
Źródło: WIOŚ w Warszawie
45
V
III
5.3. Racjonalna gospodarka odpadami
W województwie mazowieckim obowiązuje Wojewódzki Plan Gospodarki Odpadami dla Mazowsza na lata
2012-2017 z uwzględnieniem lat 2018-2023 przyjęty uchwałą nr 211/12 w dniu 22 października 2012 roku
przez Sejmik Województwa Mazowieckiego. Plan gospodarki odpadami obejmuje pełen zakres informacji
dotyczących głównych rodzajów odpadów powstających na terenie województwa, a w szczególności
odpadów komunalnych, z uwzględnieniem odpadów ulegających biodegradacji, opakowaniowych,
niebezpiecznych i innych rodzajów odpadów. Określa również priorytety, cele i zadania z zakresu gospodarki
odpadami.
2
Zgodnie ze zmianą przepisów aktualizacja wojewódzkiego planu gospodarki odpadami powinna nastąpić
do dnia 30 czerwca 2012 r.
Obowiązki właścicieli nieruchomości
Zgodnie z ustawą o utrzymaniu czystości i porządku w gminach, właściciele nieruchomości zobligowani
są między innymi do:
wyposażenia nieruchomości w pojemniki służące do zbierania odpadów komunalnych
oraz utrzymywanie tych pojemników w odpowiednim stanie sanitarnym, porządkowym i technicznym,
zbieranie powstałych na terenie nieruchomości odpadów komunalnych zgodnie z wymaganiami
określonymi w regulaminie,
pozbywanie się zebranych na terenie nieruchomości odpadów komunalnych w sposób zgodny
z przepisami ustawy
Regulamin utrzymania czystości i porządku
Zgodnie z ustawą o utrzymaniu czystości i porządku w gminach, przedmiotowy regulamin określa między
innymi:
rodzaje urządzeń przeznaczonych do zbierania odpadów komunalnych na terenie nieruchomości
oraz na drogach publicznych, a także wymagania dotyczące ich rozmieszczenia,
częstotliwość i sposoby pozbywania się odpadów komunalnych lub nieczystości ciekłych z terenu
nieruchomości oraz z terenów przeznaczonych do użytku publicznego,
maksymalny poziom odpadów komunalnych ulegających biodegradacji dopuszczanych
do składowania na składowiskach odpadów.
W dniu 1 stycznia 2012 roku weszła w życie nowelizacja ustawy z dnia 13 września 1996 roku o utrzymaniu
czystości i porządku w gminach (tj. Dz. U. 2012 r. Nr 0, poz. 391 z późn. zm.). Zapisy tej ustawy nakładają
na gminy obowiązek zorganizowania nowego systemu gospodarowania odpadami komunalnymi na swoim
terenie oraz osiągnięcie wskazanych poziomów odzysku i ograniczenia składowania określonych frakcji
odpadów.
Zgodnie z art. 3b ust. 1 ustawy z dnia 13 września 1996 r. o utrzymaniu czystości i porządku w gminach
(Dz. U. z 2012 r. poz. 391), gminy są obowiązane osiągnąć do dnia 31 grudnia 2020 r.:
1) poziom recyklingu i przygotowania do ponownego użycia następujących frakcji odpadów komunalnych:
papieru, metali, tworzyw sztucznych i szkła w wysokości co najmniej 50% wagowo;
2) poziom recyklingu, przygotowania do ponownego użycia i odzysku innymi metodami innych niż
niebezpieczne odpadów budowlanych i rozbiórkowych w wysokości co najmniej 70% wagowo.
Zgodnie z art. 3c ust. 1 ww. ustawy, gminy są obowiązane ograniczyć masę odpadów komunalnych
ulegających biodegradacji przekazywanych do składowania:
1) do dnia 16 lipca 2013 r. – do nie więcej niż 50% wagowo całkowitej masy odpadów komunalnych
ulegających biodegradacji przekazywanych do składowania,
2) do dnia 16 lipca 2020 r. – do nie więcej niż 35% wagowo całkowitej masy odpadów komunalnych
ulegających biodegradacji przekazywanych do składowania.
W oparciu o nowe przepisy, gminy będą wchodziły w skład regionów gospodarki odpadami komunalnymi
wyznaczonych w wojewódzkim planie gospodarki odpadami oraz uchwale w sprawie jego wykonania.
Odpady zmieszane, zielone oraz pozostałości po sortowaniu odpadów komunalnych będą kierowane
do regionalnych instalacji do przetwarzania odpadów komunalnych w danym regionie.
2
Ustawa z dnia 13 września 1996 r. o utrzymaniu czystości i porządku w gminach (tj. Dz. U. z 2012 r., Nr 0 poz. 391 z późn. zm.)
46
Celem nowych przepisów jest uszczelnienie systemu gospodarowania odpadami komunalnymi,
upowszechnienie selektywnego zbierania odpadów „u źródła” oraz zmniejszenie ilości składowanych
odpadów komunalnych.
Do pozostałych obowiązków Gminy wynikających z powyższej ustawy należy:
• zapewnienie budowy, utrzymania i eksploatacji własnych lub wspólnych z innymi gminami
regionalnych instalacji do przetwarzania odpadów komunalnych,
• objęcie wszystkich właścicieli nieruchomości na terenie gminy systemem gospodarowania odpadami
komunalnymi,
• nadzorowanie gospodarowania odpadami komunalnymi, w tym realizację zadań powierzonych
podmiotom odbierającym odpady komunalne od właścicieli nieruchomości,
• ustanowienie selektywnego zbierania odpadów komunalnych obejmującego co najmniej następujące
frakcje odpadów: papier, metal, tworzywa sztuczne, szkło i opakowania wielomateriałowe
oraz odpady komunalne ulegające biodegradacji, w tym odpady opakowaniowe ulegające
biodegradacji,
• tworzenie punktów selektywnego zbierania odpadów komunalnych w sposób zapewniający łatwy
dostęp dla wszystkich mieszkańców gminy, w tym wskazanie miejsca, w którym mogą być
prowadzone zbiórki zużytego sprzętu elektrycznego i elektronicznego pochodzącego z gospodarstw
domowych,
• zapewnienie osiągnięcia odpowiednich poziomów recyklingu, przygotowania do ponownego użycia
i odzysku innymi metodami oraz ograniczenia masy odpadów komunalnych ulegających
biodegradacji przekazywanych do składowania,
• prowadzenie działań informacyjnych i edukacyjnych w zakresie prawidłowego gospodarowania
odpadami komunalnymi, w szczególności w zakresie selektywnego zbierania odpadów
komunalnych,
• udostępnienie na stronie internetowej urzędu gminy oraz w sposób zwyczajowo przyjęty informacji o:
o podmiotach odbierających odpady komunalne od właścicieli nieruchomości z terenu danej
gminy, zawierające firmę, oznaczenie siedziby i adres albo imię, nazwisko i adres podmiotu
odbierającego odpady komunalne od właścicieli nieruchomości,
o miejscach zagospodarowania przez podmioty odbierające odpady komunalne od właścicieli
nieruchomości z terenu danej gminy zmieszanych odpadów komunalnych, odpadów
zielonych oraz pozostałości z sortowania odpadów komunalnych przeznaczonych
do składowania,
o osiągniętych przez gminę oraz podmioty odbierające odpady komunalne od właścicieli
nieruchomości w danym roku kalendarzowym wymaganych poziomach recyklingu,
przygotowania do ponownego użycia i odzysku innymi metodami oraz ograniczenia masy
odpadów komunalnych ulegających biodegradacji przekazywanych do składowania,
o punktach selektywnego zbierania odpadów komunalnych,
o zbierających zużyty sprzęt elektryczny i elektroniczny pochodzący z gospodarstw
domowych.
• dokonywanie corocznej analizy stanu gospodarki odpadami komunalnymi w celu weryfikacji
możliwości technicznych i organizacyjnych gminy w zakresie gospodarowania odpadami
komunalnymi.
5.4. Oddziaływanie hałasu i pól elektromagnetycznych
Klimat akustyczny ocenia się ilościowo przy pomocy równoważnego poziomu dźwięku A (LAeq), wyrażonego
w decybelach [dB], będącego poziomem uśrednionym w funkcji czasu. „Wymagane standardy dotyczące
klimatu akustycznego określa rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 14 czerwca 2007 r. w sprawie
dopuszczalnych poziomów hałasu w środowisku (Dz. U. nr 120, poz. 826). W rozporządzeniu zawarte
są dopuszczalne poziomy hałasu dla poszczególnych rodzajów źródeł (dróg i linii kolejowych, linii
elektroenergetycznych, startów, przelotów i lądowań statków powietrznych oraz pozostałych obiektów
działalności będących źródłami hałasu), w odniesieniu do rodzaju terenów podlegających ochronie
wyróżnionych ze względu na sposób zagospodarowania i pełnione funkcje. Wskaźnikami oceny hałasu
stosowanymi w polityce długookresowej, w szczególności przy sporządzaniu map akustycznych, są:
• LDWN – długookresowy średni poziom dźwięku A wyrażony w decybelach (dB),wyznaczony w ciągu
00
00
00
00
wszystkich dób w roku, z uwzględnieniem pory dnia (6 -18 ), pory wieczoru (18 -22 ) i pory nocy
00 00
(22 -6 ),
• LN – długookresowy średni poziom dźwięku A wyrażony w dB wyznaczony w ciągu wszystkich pór
00 00
nocy (22 -6 ).
47
W ramach czynności kontrolnych stosowanym wskaźnikiem oceny hałasu jest poziom równoważny LAeqD dla
00
00
00 00 i
pory dnia (godz. 6 -22 ) oraz poziom równoważny LAeqN dla pory nocy (godz. 22 -6 )” .
Tabela 12 Dopuszczalne poziomy hałasu w środowisku powodowanego przez poszczególne grupy
źródeł hałasu, z wyłączeniem hałasu powodowanego przez starty, lądowania i przeloty statków
powietrznych oraz linie elektroenergetyczne, wyrażone wskaźnikami LAeq D i LAeq N, które to wskaźniki
mają zastosowanie do ustalania i kontroli warunków korzystania ze środowiska, w odniesieniu do
jednej doby
Dopuszczalny poziom hałasu w dB
1)
Drogi lub linie kolejowe
Pozostałe obiekty i działalność
będąca źródłem hałasu
LAeq D
L.p
Rodzaj terenu
LAeq D
LAeq N
Przedział czasu
odniesienia
równy 16
godzinom
przedział czasu
odniesienia
równy 8
godzinom
przedział czasu
odniesienia
równy 8 najmniej
korzystnym
godzinom dnia
kolejno po sobie
następującym
LAeq N
przedział czasu
odniesienia równy 1
najmniej korzystnej
godzinie nocy
1.
a. Strefa ochronna „A” uzdrowiska
b. Tereny szpitali poza miastem
50
45
45
40
2.
a. Tereny zabudowy mieszkaniowej
jednorodzinnej
b. Tereny zabudowy związanej
ze stałym lub czasowym
2)
pobytem dzieci i młodzieży
c. Tereny domów opieki społecznej
d. Tereny szpitali w miastach
61
56
50
40
wielorodzinnej i zamieszkania
zbiorowego
b. Tereny zabudowy zagrodowej
c. Tereny rekreacyjno2)
wypoczynkowe
d. Tereny mieszkaniowo-usługowe
65
56
55
45
Tereny w strefie śródmiejskiej
miast powyżej 100 tys.
3)
mieszkańców
68
60
55
45
3.
4.
Objaśnienia:
1)
Wartości określone dla dróg i linii kolejowych stosuje się także dla torowisk tramwajowych poza pasem drogowym i kolei linowych.
2)
W przypadku niewykorzystywania tych terenów, zgodnie z ich funkcją, w porze nocy, nie obowiązuje na nich dopuszczalny poziom
hałasu w porze nocy.
3)
Strefa śródmiejska miast powyżej 100 tys. mieszkańców to teren zwartej zabudowy mieszkaniowej z koncentracją obiektów
administracyjnych, handlowych i usługowych. W przypadku miast, w których występują dzielnice o liczbie mieszkańców pow. 100 tys.,
można wyznaczyć w tych dzielnicach strefę śródmiejską, jeżeli charakteryzuje się ona zwartą zabudową mieszkaniową z koncentracją
obiektów administracyjnych, handlowych i usługowych.
Źródło: Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 1 października 2012 r. zmieniające rozporządzenie z dnia 14 czerwca 2007r.
w sprawie dopuszczalnych poziomów hałasu w środowisku (Dz. U. z 2007 Nr 120, poz. 826).
Tabela 13 Dopuszczalne poziomy hałasu w środowisku powodowanego przez starty, lądowania
i przeloty statków powietrznych oraz linie elektroenergetyczne, wyrażone wskaźnikami LAeq D i LAeq N,
które to wskaźniki mają zastosowanie do ustalania i kontroli warunków korzystania ze środowiska,
w odniesieniu do jednej doby
Starty, lądowania i przeloty
statków powietrznych
L.p
1.
Rodzaj terenu
a. Strefa ochronna „A” uzdrowiska
b. Tereny szpitali, domów opieki
społecznej
c. Tereny zabudowy związanej ze
Linie elektroenergetyczne
LAeq D
LAeq N
LAeq D
Przedział czasu
odniesienia
równy 16
godzinom
przedział czasu
odniesienia
równy 8
godzinom
Przedział czasu
odniesienia
równy 16
godzinom
przedział czasu
godzinom
55
45
45
40
48
LAeq N
Starty, lądowania i przeloty
statków powietrznych
L.p
Rodzaj terenu
Linie elektroenergetyczne
LAeq D
LAeq N
LAeq D
Przedział czasu
odniesienia
równy 16
godzinom
przedział czasu
odniesienia
równy 8
godzinom
Przedział czasu
odniesienia
równy 16
godzinom
przedział czasu
godzinom
60
50
50
45
LAeq N
stałym lub czasowym pobytem
1)
dzieci i młodzieży
2.
jedno- i wielorodzinnej oraz
zabudowy zagrodowej i
zamieszkania zbiorowego
b. Tereny rekreacyjno1)
wypoczynkowe
c. Tereny mieszkaniowo-usługowe
d. Tereny w strefie śródmiejskiej
miast powyżej 100 tys.
2)
mieszkańców
Objaśnienia:
1)
W przypadku niewykorzystywania tych terenów, zgodnie z ich funkcją, w porze nocy, nie obowiązuje na nich dopuszczalny poziom
hałasu w porze nocy.
2)
Strefa śródmiejska miast powyżej 100 tys. mieszkańców to teren zwartej zabudowy mieszkaniowej z koncentracją obiektów
administracyjnych, handlowych i usługowych. W przypadku miast, w których występują dzielnice o liczbie mieszkańców pow. 100 tys.,
można wyznaczyć w tych dzielnicach strefę śródmiejską, jeżeli charakteryzuje się ona zwartą zabudową mieszkaniową z koncentracją
obiektów administracyjnych, handlowych i usługowych.
Źródło: Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 14 czerwca 2007 r. w sprawie dopuszczalnych poziomów hałasu w środowisku
(Dz. U. z 2007 Nr 120, poz. 826).
Badania poziomu dźwięku, prowadzone według ujednoliconych zasad i metod, stanowią skuteczny system
kontrolowania i ewidencji obiektów emitujących hałas. Dynamiczny w ostatnich latach rozwój motoryzacji ma
decydujący wpływ na klimat akustyczny środowiska, gdyż jest przyczyną wzrostu natężenia przewozów
towarowych i osobowych w ruchu lokalnym oraz tranzytowym, powodując często pogorszenie stanu
środowiska w rejonie swojego oddziaływania. Natomiast hałas kolejowy i lotniczy, posiada znaczenie
marginalne i jedynie lokalne oddziaływanie. Hałas przemysłowy nie stanowi wielkiej uciążliwości ze względu
na jego lokalny charakter.
Hałas komunikacyjny
Z danych GUS wynika, że od lat systematycznie rośnie liczba zarejestrowanych pojazdów. Ruch
samochodowy jest jednym z głównych zagrożeń środowiska dźwiękiem o ponadnormatywnym natężeniu.
Poziom podwyższonej emisji hałasu komunikacyjnego zależy w dużej mierze od samej „głośności” pojazdów
jak i od natężenia ruchu, struktury strumienia pojazdów (udział w ruchu pojazdów ciężkich), płynności ruchu,
organizacji ruchu, stanu technicznego pojazdów oraz od jakości i stanu nawierzchni i charakteru zabudowy.
Hałas drogowy jest związany również z ruchem lokalnym w gminie i mieście Brwinów oraz pomiędzy
poszczególnymi miejscowościami powiatu pruszkowskiego. Na terenie gminy Brwinów nie były
przeprowadzone pomiary natężenia hałasu w ciągu ostatnich 5 lat. Ochrona przed hałasem powstającym
w związku z eksploatacją dróg jest powiązana z działaniami mającymi na celu poprawę jakości powietrza.
Zapewnić ją można także przez przebudowę dróg oraz właściwą dbałość o stan nawierzchni (lub likwidację
nawierzchni gruntowych), stosowanie przy budowie oraz modernizacji dróg tzw. cichych nawierzchni,
zagospodarowanie dróg przynajmniej pasami zieleni izolacyjnej. Poprawę sytuacji można osiągnąć również
przez stosowanie rozwiązań technicznych – budowę ekranów akustycznych oraz właściwą organizację
ruchu drogowego poprawiającą jego płynność. Wielkość natężenia hałasu powinna stanowić również jedno
z ważniejszych kryteriów lokalizacji nowych inwestycji i zagospodarowania terenu. Jest to zadanie
realizowane w miejscowych planach zagospodarowania przestrzennego, do których należy wprowadzać
zasady ochrony przed hałasem.
W przypadku punktowych źródeł emisji hałasu do istotnych narzędzi w profilaktyce i prewencji należeć
powinny systematyczne kontrole zakładów różnych sektorów gospodarki, mogących emitować nadmierny
hałas do środowiska. Kontrole takie stanowiłyby istotny bodziec dla podmiotów nie spełniających
ustawowych norm do inwestowania w urządzenia ograniczające jego emisję. Obecnie prowadzone kontrole
poziomów hałasu mają charakter sporadyczny i następują najczęściej w wyniku interwencji mieszkańców.
49
Hałas przemysłowy
Hałas pochodzący z zakładów przemysłowych, urządzeń oraz zakładów handlowych ma zasięg lokalny i jest
krótkotrwały.
Pola elektromagnetyczne
Zanieczyszczenie środowiska promieniowaniem elektromagnetycznym (PEM) od lat wzbudza obawy
społeczeństwa. Działanie PEM na człowieka jest nieszkodliwe, dopóki jego skutki mieszczą się w granicach
wyznaczonych przez zdolności adaptacyjne organizmu. Natomiast może być szkodliwe po przekroczeniu
tych granic.
Źródłem pól elektromagnetycznych są:
urządzenia i linie energetyczne,
urządzenia radiokomunikacyjne, radiolokacyjne i radionawigacyjne,
urządzenia elektryczne pracujące w zakładach pracy i gospodarstwach domowych.
Podstawowe regulacje prawne dotyczące ochrony przed polami elektromagnetycznymi zawiera ustawa
z dnia 27 kwietnia 2001 r. – Prawo ochrony środowiska (tj. Dz. U z 2008 r. Nr 25, poz.150 z późn. zm.).
Ustawa ta definiuje pola elektromagnetyczne jako pola elektryczne i magnetyczne oraz elektromagnetyczne
o częstotliwościach od 0 Hz do 300 GHz, a ochrona przed nimi polega na utrzymaniu poziomów tych pól
poniżej wartości dopuszczalnych lub co najmniej na tych poziomach, a także zmniejszanie poziomów co
najmniej do dopuszczalnych, gdy nie są one dotrzymane. Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia
30 października 2003 r. w sprawie dopuszczalnych poziomów pól elektromagnetycznych w środowisku oraz
sposobów sprawdzania dotrzymania tych poziomów (Dz. U. 2003 Nr 192 poz. 1883) określa dopuszczalne
poziomy pól elektromagnetycznych w środowisku, zróżnicowane dla terenów przeznaczonych pod
zabudowę mieszkaniową oraz miejsc dostępnych dla ludności, a także zakresy częstotliwości
promieniowania, dla których określa się parametry fizyczne, charakteryzujące oddziaływanie pól
na środowisko.
Zgodnie z ustawą z dnia 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony środowiska (tj. Dz. U. z 2008 r Nr 25, poz. 150
z późn. zm.) okresowe badania poziomów pól elektromagnetycznych w środowisku prowadzi Wojewódzki
Inspektor Ochrony Środowiska. Jednocześnie zgodnie z art. 124 Wojewódzki Inspektor Ochrony Środowiska
prowadzi, aktualizowany corocznie, rejestr zawierający informacje o terenach, na których stwierdzono
przekroczenie dopuszczalnych poziomów pól elektromagnetycznych w środowisku.
Począwszy od roku 2008 monitoring pól elektromagnetycznych (PEM) realizowany jest w oparciu
o rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 12 listopada 2007 roku w sprawie zakresu i sposobu
prowadzenia
okresowych
badań
poziomów
pól
elektromagnetycznych
w
środowisku
(Dz. U. Nr 221, poz. 1645), które określa zakres i sposób prowadzenia przez wojewódzkich inspektorów
ochrony środowiska badań poziomów pól elektromagnetycznych.
Sonda pomiarowa powinna znajdować się na wysokości 2 m nad poziomem terenu w odległości
nie mniejszej niż 100 metrów od rzutu anten instalacji radiokomunikacyjnych, radiolokacyjnych
radionawigacyjnych na powierzchnię terenu. Celem pomiarów jest wyłącznie określenie poziomu pól
elektromagnetycznych w środowisku w miejscach dostępnych dla ludności. Nie służą one natomiast
określeniu wpływu poszczególnych obiektów emitujących fale elektromagnetyczne na poziom pól
w środowisku. W związku z tym uzyskane wyniki nie mogą stanowić podstawy do wnioskowania o wielkości
emisji pól elektromagnetycznych ze źródeł (obiektów) znajdujących się w pobliżu miejsc, w których
realizowano pomiary.
Według danych otrzymanych ze Starostwa Powiatowego w Pruszkowie na terenie Gminy Brwinów znajduje
się 16 urządzeń mogących emitować szkodliwe pola elektromagnetyczne, jednak zasięg ich nie jest duży.
Są to:
1. Stacja Bazowa BT 16613 Brwinów Centrum (Polkomtel S.A.) zlokalizowana przy ulicy
Kościuszki 1 G w Brwinowie
2. Stacja Bazowa Nr 21179 (PTC Sp. z o.o.) zlokalizowana przy ul. Grodziskiej 40 w Brwinowie.
3. Stacja Bazowa WAW 10054 (Sferia S. A.) zlokalizowana przy ul. Biskupickiej 2A w Brwinowie.
4. Stacja Bazowa PRU 3399_A (P4 Sp. z o.o.) zlokalizowana w miejscowości Moszna Wieś 49 A.
5. Stacja Bazowa WAR 3120_D (P4 Sp. z o.o.) zlokalizowana przy ul. Grodziskiej 12 w Brwinowie.
6. Stacja Bazowa Nr 21 115 (PTC Sp. z o. o.) zlokalizowana przy ul. Kościuszki 16 w Brwinowie.
7. Stacja Bazowa Nr 21 133 Brwinów (PTK Centertel Sp. z o. o.) zlokalizowana przy
ul. Nadarzyńskiej 25 w Żółwinie.
8. Stacja Bazowa Nr 113/146 Brwinów (PTK Centertel Sp. z o. o.) zlokalizowana przy ul. Grodziskiej
12/13 w Brwinowie.
9. Stacja Bazowa Nr 3608/329 Otrębusy (PTK Centertel Sp. z o. o.) zlokalizowana przy ul. Wiejskiej 2
w Otrębusach.
10. Stacja Bazowa BRWIM 00001 (NETIA S.A.) zlokalizowana w miejscowości Moszna 43.
11. Stacja Bazowa EXATEL PRUSZKÓW_EC2 Pruszków 2, (EXATEL S.A.) zlokalizowana
w miejscowości Moszna Wieś.
50
12. Stacja Bazowa BT 11028 Brwinów (Nokia, Simens Networks Morizont Plaza) zlokalizowana przy
ul. Grodziskiej w Brwinowie (dz. nr ew. 6 obr.12).
13. Stacja Bazowa telefonii Komórkowej sieci PLUS BT 11028_Brwinów (Polkomtel S.A.) zlokalizowana
przy ul. Grodziskiej (w pobliżu ul. Kolejowej) w Brwinowie.
14. Stacja Bazowa WAW-113 EC PRUSZKÓW, (GTS Poland Sp. z o. o.) zlokalizowana w miejscowości
Moszna Parcela 43.
15. Stacja OM PRUSZKÓW (EmiTel Sp. z o.o.) zlokalizowana w miejscowości Moszna Parcela 49A.
16. Punkt transmisyjny EC PRUSZKÓW MOSZNA, Pruszków 2 (EXATEL S.A.) zlokalizowany (komin
EC) w miejscowości Moszna Wieś.
17. Stacja Bazowa BT 10506 „BRWINÓW PSZCZELIN” zlokalizowana przy ul. Kępińskiej 65
w Otrębusach.
Od stycznia 2011 r. weszły w życie Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 2 lipca 2010 roku w sprawie
rodzajów instalacji, których eksploatacja wymaga zgłoszenia (Dz. U. Nr 130, poz. 880). Na podstawie
nowych przepisów będzie możliwa ewidencja instalacji wytwarzających pola elektromagnetyczne. Instalacje
te wymagają zgłoszenia do właściwego organu (wójta, burmistrza, prezydenta, starosty, marszałka)
w zależności od rodzaju instalacji i jej parametrów.
Z badań prowadzonych przez WIOŚ w ramach Państwowego Monitoringu Środowiska, w latach 2007-2010
wynika, że w żadnym paśmie częstotliwości na obszarze Gminy Brwinów, w skład którego wchodzą tereny
przeznaczone pod zabudowę mieszkaniową i miejsca dostępne dla ludności, nie prowadzono pomiarów
dopuszczalnych poziomów pól elektromagnetycznych.
Wojewódzki Inspektor Ochrony Środowiska został ustawowo zobowiązany do wykonywania w ramach
Państwowego Monitoringu Środowiska zadań związanych z okresowymi badaniami kontrolnymi poziomów
pól elektromagnetycznych w środowisku. Program pomiarowy, w tym lokalizację punktów oraz częstotliwość
wykonywania pomiarów określać będzie, wojewódzki inspektor ochrony środowiska poprzez wojewódzki
program monitoringu środowiska.
5.5. Środowisko a zdrowie
Szybka urbanizacja, rozwój cywilizacji i postęp technologiczny symbolizuje jakość życia człowieka. Wszystko
to wpływa na zwiększające się zanieczyszczenie środowiska powodując nieodwracalne zmiany
w środowisku naturalnym. Istnieją wyraźne korelacje między zanieczyszczeniem środowiska a zdrowiem
ludzi i jakością życia. Zdrowie człowieka uzależnione jest od czterech podstawowych czynników, takich jak
styl życia, geny, opieka medyczna oraz środowisko życia. Na zanieczyszczenie środowiska narażeni
są szczególnie mieszkańcy dużych skupisk.
W środowisku na organizm człowieka działa jednocześnie wiele czynników szkodliwych, które występują
w stosunkowo niskich stężeniach w powietrzu, wodzie, glebie oraz żywności. Zwykle ich działanie
ma charakter przewlekły, trwający przez wiele lat. Skumulowane w organizmie działają na różne układy
i narządy człowieka, stanowią zagrożenie dla naszego zdrowia. Skutki zdrowotne narażenia
środowiskowego są różnorodne i objawiają się w postaci przejściowych lub trwałych zaburzeń
funkcjonalnych, a rzadziej w postaci ewidentnych chorób tj.: alergie, choroby układu oddechowego, sercowo
– naczyniowego i pokarmowego, nowotwory, a także problemy z rozrodczością, zaburzenia neurorozwojowe.
Według Światowej Organizacji Zdrowia (WHO) 30% wszystkich chorób na świecie spowodowanych
jest szkodliwym wpływem czynników środowiskowych, a 40% z nich dotyczy dzieci poniżej piątego roku
życia. Najbardziej wrażliwe na szkodliwe oddziaływanie trucizn środowiskowych są dzieci, ze względu
na uwarunkowania fizjologiczne.
Do czynników środowiskowych wpływających na zdrowie człowieka należy zaliczyć:
czynniki chemiczne – substancje chemiczne organiczne i nieorganiczne,
czynniki fizyczne – hałas, mikroklimat, promieniowanie,
czynniki biologiczne – bakterie, wirusy, grzyby, pasożyty
klęski naturalne i awarie przemysłowe.
Zanieczyszczenie środowiska prowadzi również do zmian klimatu. Zmiany te w kolejnych dziesięcioleciach
mogą się przyczynić między innymi do zmniejszenia zasobów wodnych, zwiększenia częstotliwości
i intensywności powodzi, topnienia lodowców, erozji gleb, a także nasilenia takich zjawisk ekstremalnych,
jak: trąby powietrzne, gradobicia czy fale mrozów oraz anomalnych upałów. Największą presję
na środowisko wywierają: przemysł, transport i komunikacja, a także poważne awarie.
Unia Europejska dąży do poprawy zdrowia fizycznego swoich obywateli, podejmując coraz więcej działań
na różnych szczeblach. Zostały ustalone dziedziny, które wymagają zwiększonej uwagi: ograniczenie
narażenia na oddziaływanie pól elektromagnetycznych oraz substancji potencjalnie szkodliwych dla zdrowia,
takich jak związki chemiczne i biologiczne. W ramach struktur Unii Europejskiej utworzono komitety
51
naukowe, które dokonują oceny ryzyka i zwracają uwagę na nowe, znaczące wyniki badań. Ich zadaniem
jest wspieranie Wspólnoty w kontrolowaniu substancji, które mogą mieć szkodliwy wpływ na zdrowie
i środowisko. Działania UE skupiają się na zagadnieniach takich jak: promieniowanie, hałas, pola
elektromagnetyczne, zanieczyszczenie środowiska, ograniczenie liczby wypadków i obrażeń.
Najważniejszymi problemami związanymi z oddziaływaniem zanieczyszczeń środowiska na stan zdrowia
ludzi w gminie są: zanieczyszczenie powietrza atmosferycznego (zanieczyszczenia z sektora komunikacji)
i hałas.
Wśród zanieczyszczeń powietrza największy wpływ na zdrowie mieszkańców mają pyły i benzo(a)piren.
W ostatnich kilkunastu latach notuje się stałą poprawę jakości powietrza atmosferycznego, jednak cały czas
obserwuje się przekroczenia dla pyłu zawieszonego PM10 i PM2,5 oraz benzo(a)pirenu i arsenu.
Niekorzystne oddziaływanie wpływu pyłu zawieszonego na organizm człowieka następuje zarówno wskutek
bezpośredniego kontaktu z zanieczyszczonym powietrzem, jak i z powodu zmian w środowisku
przyrodniczym. Bardzo istotny, chociaż zwykle niedoceniany wpływ na zdrowie populacji ludzkiej wywiera
także pył występujący w pomieszczeniach. Z tego względu bardzo ważne jest prowadzenie kompleksowego
monitoringu stężeń pyłu atmosferycznego wewnątrz pomieszczeń. Z badań epidemiologicznych wynika,
3
iż wzrost stężenia zanieczyszczeń pyłowych PM10 o 10 µg/m powoduje kilkuprocentowy wzrost
zachorowań na choroby górnych dróg układu oddechowego, w tym astmy. Jak wynika z raportów Światowej
Organizacji Zdrowia (WHO), długotrwałe narażenie na działanie pyłu zawieszonego PM2,5 skutkuje
skróceniem średniej długości życia. Krótkotrwała ekspozycja na wysokie stężenia pyłu PM2,5 jest równie
niebezpieczna, powodując wzrost liczby zgonów z powodu chorób układu oddechowego i krążenia
oraz wzrost ryzyka nagłych przypadków wymagających hospitalizacji. Należy podkreślić, że pyły oddziałują
szkodliwie nie tylko na zdrowie ludzkie, ale także na roślinność, glebę i wodę.
Nośnikiem benzo(a)pirenu w powietrzu jest pył, dlatego jego szkodliwe oddziaływanie jest ściśle związane
z oddziaływaniem pyłu oraz jego specyficznymi właściwościami fizycznymi i chemicznymi. Wykazuje małą
toksyczność ostrą, zaś dużą toksyczność przewlekłą, co związane jest z jego zdolnością do kumulacji
w organizmie. Benzo(a)piren wykazuje toksyczność układową, powodując uszkodzenie nadnerczy, układu
chłonnego, krwiotwórczego i oddechowego, zwiększa także ryzyko zachorowania na nowotwory.
Jednym z czynników wpływających na zdrowie mieszkańców jest hałas. Szkodliwość działania hałasu
na organizm człowieka może objawiać się zmęczeniem, trudnościami w skupieniu uwagi, zaburzeniami
orientacji, podwyższeniem ciśnienia krwi, bólem i zawrotami głowy, czasowym lub trwałym uszkodzeniem
słuchu.
Dużym zagrożeniem dla zdrowia mieszkańców Gminy Brwinów są poważne awarie (w szczególności emisje,
pożary lub eksplozje, powstałe w trakcie procesu przemysłowego lub magazynowania, w których występuje
jedna lub więcej niebezpiecznych substancji, prowadzące do natychmiastowego zagrożenia życia lub
zdrowia ludzi lub środowiska lub powstania takiego zagrożenia z opóźnieniem) oraz transport materiałów
niebezpiecznych.
W przypadku zaistnienia takich awarii, usuwanie ich skutków, jest bardzo ważne zarówno dla życia
mieszkańców, jak i środowiska naturalnego. W Polsce istnieje system nadzoru nad instalacjami mogącymi
stworzyć zagrożenie poważnych awarii dla środowiska, sprawowany przez służby Inspekcji Ochrony
3
Środowiska. Jest on dostosowany do przepisów unijnych w tym zakresie.
Niezbędnym narzędziem w ustalaniu źródeł poważnych awarii jest rejestr zakładów, których działalność
może być przyczyną wystąpienia poważnej awarii, w tym zakładów o dużym (ZDR) i zwiększonym (ZZR)
ryzyku wystąpienia poważnej awarii przemysłowej, prowadzony zgodnie z Rozporządzeniem Ministra
Gospodarki z dnia 9 kwietnia 2002 r. w sprawie rodzajów i ilości substancji niebezpiecznych, których
znajdowanie się w zakładzie decyduje o zaliczeniu go do zakładu o zwiększonym ryzyku albo zakładu
o dużym ryzyku wystąpienia poważnej awarii przemysłowej. (Dz. U. Nr 58, poz. 535 z późn. zm.).
Przyczynami wystąpienia potencjalnych awarii mogą być:
niedopatrzenia lub niewłaściwa obsługa urządzeń technologicznych,
niewłaściwa eksploatacja i konserwacja urządzeń,
naturalne zużycie materiału,
ukryte wady techniczne.
W razie wystąpienia awarii przemysłowej Wojewoda poprzez Komendanta Wojewódzkiej Państwowej Straży
Pożarnej i Wojewódzkiego Inspektora Ochrony Środowiska, podejmuje działania niezbędne do usunięcia
awarii i jej skutków. Obowiązany jest również poinformować Marszałka Województwa o podjętych
3
Dyrektywa Rady 96/82/WE z dnia 9 grudnia 1996 r. w sprawie kontroli niebezpieczeństwa poważnych awarii związanych z
substancjami niebezpiecznymi oraz dyrektywa 2003/105/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 16 grudnia 2003 r. zmieniającej
dyrektywę Rady 96/82/WE w sprawie kontroli niebezpieczeństwa poważnych awarii związanych z substancjami niebezpiecznymi.
52
działaniach.
Transport i stosowanie materiałów niebezpiecznych stwarzają niebezpieczeństwo ich niekontrolowanego
uwolnienia do otoczenia, a także wystąpienia zapłonu i wybuchu. Skutkami tych zdarzeń mogą być: skażenie
środowiska, zagrożenie dla zdrowia i życia ludzi, zniszczenie konstrukcji budowlanych, rozprzestrzenianie
się ognia na sąsiednie obszary oraz wytworzenie dużej ilości gazów pożarowych.
Zgodnie z rozporządzeniem Ministra Transportu z dnia 4 czerwca 2007 r. w sprawie towarów
niebezpiecznych, których przewóz podlega obowiązkowi zgłoszenia (Dz. U. Nr 107, poz. 742) przewóz
drogowy towarów niebezpiecznych wymienionych w załączniku ww. rozporządzenia podlega obowiązkowi
zgłoszenia do Komendanta Wojewódzkiego Policji oraz do Komendanta Wojewódzkiego Państwowej Straży
Pożarnej.
Każdy kto dba o środowisko dba również o własne zdrowie. Każdy mieszkaniec Gminy Brwinów może
ograniczyć emisję zanieczyszczeń do środowiska stosując w domu i pracy jak najmniej szkodliwych środków
chemicznych, segregując odpady komunalne czy oszczędzając energię. Można również wybierać produkty
przyjazne dla środowiska oznaczone specjalnymi etykietami i certyfikatami.
6. KIERUNKI DZIAŁAŃ SYSTEMOWYCH
6.1. Zarządzanie środowiskowe
Idea zapobiegania negatywnemu oddziaływaniu na środowisko została zapoczątkowana na przełomie lat 60
i 70-tych XX wieku. Wcześniej przedsiębiorstwa zajmowały się głównie naprawianiem szkód wyrządzanych
w środowisku. W latach 80-tych pojawiła się koncepcja kompleksowego podejścia do problemu zarządzania
wpływem na środowisko. Zaczęto wdrażać nowe technologie, stosować odpowiednio dobrane materiały
i surowce. Pojawiło się pojęcie „zarządzanie środowiskowe”. Obejmuje ono całość problemów dotyczących
wpływu wywieranego na środowisko, a mających znaczenie dla strategii firmy i jej konkurencyjności
na rynku. Filozofia zarządzania środowiskowego została po raz pierwszy sformułowana w połowie lat
osiemdziesiątych w „Kodeksie postępowania w zakresie zarządzania środowiskowego” Niemieckiego
Stowarzyszenia na Rzecz Zarządzania Środowiskiem. Warunkiem koniecznym funkcjonowania systemu
zarządzania środowiskowego jest jego integracja z ogólnym systemem zarządzania organizacją. Nie może
dobrze funkcjonować system zarządzania środowiskowego opracowany i wprowadzony niezależnie
od ogólnych celów, priorytetów i procedur obowiązujących w danej organizacji. Dotyczy to zarówno polityki
ekologicznej, która powinna stanowić integralną część ogólnej polityki firmy, jak i wszelkich praktyk,
procedur, procesów i środków. W przeciwnym wypadku może dochodzić do konfliktów, ponieważ w wielu
wypadkach cele ochrony środowiska ustanowione bez uwzględniania celów ekonomicznych firmy, okażą się
z nimi sprzeczne.
Wdrożenie systemu i jego certyfikacja przedstawia „Przedsiębiorstwo” jako organizację, która:
prowadzi
działalność
z
uwzględnieniem
swojej
Odpowiedzialności
Społecznej
(CSR – Corporate Social Responsibility),
realizuje w sposób kontrolowany procesy związane z istotnymi aspektami środowiskowymi,
realizuje zadania zmierzające do osiągnięcia określonych celów środowiskowych oraz realizacji
zadań i programów środowiskowych,
zobowiązuje się do:
utrzymywania zgodności z prawem środowiskowym,
zapobiegania zanieczyszczeniom,
dążenia do ciągłej poprawy wyników na rzecz ochrony środowiska.
Korzyści, jakie przedsiębiorstwo może osiągnąć z wdrożenia Systemu Zarządzania Środowiskiem:
zwiększenie konkurencyjności firmy - lepszy wizerunek firmy w oczach potencjalnych klientów
i inwestorów,
poprawę wizerunku „Organizacji” jako odpowiedzialnej społecznie (CSR – Corporate Social
Responsibility),
ułatwienie dostępu do różnego rodzaju programów mających na celu dofinansowywanie działalności
„Przedsiębiorstwa”,
uporządkowanie stanu formalnoprawnego - zgodność lub większe prawdopodobieństwa zgodności
z wymaganiami prawnymi,
łatwiejsze uzyskiwanie pozwoleń i zatwierdzeń, dzięki spełnieniu wymagań prawa,
redukcję wytwarzania zanieczyszczeń i odpadów,
redukcję kosztów usuwania odpadów i kosztów energii oraz opłat za korzystanie ze środowiska,
lepszą współpracę i stosunki ze społeczeństwem, władzami oraz jednostkami kontrolującymi,
53
nacisk położony na zapobieganie, a nie na działania korygujące powoduje obniżenie ryzyka
środowiskowego.
Najpopularniejszymi standardami, które definiują wymagania odnośnie Systemów Środowiskowych
są obecnie:
ISO 14001:2004 Environmental Management Systems (EMS), czyli System Zarządzania
Środowiskowego (SZŚ),
System Ekozarządzania i Audytu EMAS (ang. Eco Management and Audit Scheme),
FSC - System Certyfikacji Kontroli Pochodzenia Produktu oraz Gospodarki Leśnej,
EN 16001:2009 - System Zarządzania Energią.
Dodatkowo elementy proekologiczne znajdują się również w innych standardach, jak:
• SQAS (Safety and Quality Assessment System), czyli System Badania i Oceny Bezpieczeństwa
i Jakości opracowany przez Europejską Izbę Przemysłu Chemicznego w celu stworzenie warunków
odpowiedzialnego i bezpiecznego obrotu produktami branży chemicznej,
• Standardy poszczególnych globalnych koncernów (charakteryzujące się zazwyczaj bardziej
rygorystycznymi wymaganiami niż te przedstawione w popularnych standardach i wymaganiach
prawa poszczególnych Krajów, w których funkcjonują zakłady koncernów (przykładami takich
koncernów są np. Toyota, Toshiba itp.).
ISO 14001:2004 Environmental Management Systems (EMS), czyli System Zarządzania Środowiskowego
(SZŚ) jest normą, w której Międzynarodowa Organizacja Normalizacyjna zawarła wymagania odnośnie
systemu zarządzania środowiskowego. Podstawowym zadaniem niniejszej normy ISO 14001 jest
wspomaganie ochrony środowiska i zapobieganie zanieczyszczeniom w sposób uwzględniający potrzeby
społeczno-ekonomiczne. Obecnie nie ma żadnego centralnego rejestru, w którym byłyby gromadzone dane
o liczbie organizacji posiadających certyfikat ISO.
System Ekozarządzania i Audytu EMAS (ang. Eco Management and Audit Scheme) jest Wspólnotowym,
dobrowolnym
instrumentem
potwierdzającym
ciągłe
doskonalenie
efektywności
ekologicznej
(środowiskowej) w organizacjach (przedsiębiorstwach, zakładach, instytucjach). EMAS został przyjęty przez
Komisję Europejską w 1993 r., a wdrożony w 1995 r. Składa się z 18 artykułów oraz 8 integralnych
i wiążących załączników, z których pierwszy stanowi międzynarodowa norma ISO 14001, tj. wymagania dla
Systemu Zarządzania Środowiskowego. EMAS obowiązuje we wszystkich 27 Państwach Członkowskich
Unii Europejskiej oraz w krajach z Europejskiego Obszaru Gospodarczego (European Economic Area),
jednak przystąpienie do niego jest dobrowolne. Organizacje zarejestrowane w EMAS są w pełni zgodne
z prawem, posiadają funkcjonujący system zarządzania środowiskowego oraz komunikują swoje efekty
działalności środowiskowej poprzez publikowanie niezależnie zweryfikowanej deklaracji środowiskowej.
Organizacja, która chce zarejestrować się w systemie EMAS musi wdrożyć system zarządzania
środowiskowego zgodnie z wymaganiami normy ISO 14001, opublikować deklarację środowiskową
zweryfikowaną przez niezależnego, akredytowanego weryfikatora środowiskowego, aktywnie włączyć
pracowników w proces zarządzania środowiskowego oraz postępować zgodnie z prawem.
Podstawą systemu prawnego EMAS w Polsce jest Rozporządzenie Nr 761/2001 Parlamentu Europejskiego
z dnia 19 marca 2001 r. dopuszczające dobrowolny udział organizacji w systemie zarządzania
środowiskowego i audytu we Wspólnocie (EMAS) oraz ustawa z dnia 15 lipca 2011 r. o krajowym systemie
ekozarządzania i audytu (EMAS) (Dz. U. Nr 178 poz. 1060).
Po wejściu w życie ustawy z dnia 3 października 2008 r. o udostępnianiu informacji o środowisku i jego
ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko
(tj. Dz. U. Nr 199 poz. 1227 z późn. zm.), strukturę organizacyjną systemu EMAS w Polsce tworzą:
1.
2.
3.
4.
5.
Minister właściwy do spraw środowiska
Generalny Dyrektor Ochrony Środowiska
Regionalni Dyrektorzy Ochrony Środowiska
Polskie Centrum Akredytacji
Krajowa Rada Ekozarządzania
Zgodnie z ustawą z dnia 15 lipca 2011 roku o krajowym systemie ekozarządzania i audytu (EMAS)
Generalny Dyrektor Ochrony Środowiska jest zobowiązany do prowadzenia rejestru krajowego organizacji
zarejestrowanych w systemie EMAS oraz rejestru akredytowanych weryfikatorów środowiskowych systemu
EMAS. Według stanu na dzień 16 kwietnia 2012 roku w bazie zarejestrowanych było 30 organizacji i 39
obiektów (np. elektrociepłownie, składowisko).
54
6.2. Udział społeczeństwa w działaniach na rzecz ochrony środowiska
Zarówno w polskim prawie, jak i w prawie Unii Europejskiej podkreśla się istotną rolę społeczeństwa
w zapewnieniu właściwej ochrony środowiska. W polskim prawodawstwie udział społeczeństwa
w działaniach na rzecz ochrony środowiska uregulowany jest w ustawie z dnia 3 października 2008 roku
o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska
oraz o ocenach oddziaływania na środowisko (tj. Dz. U. z 2008 r. Nr 199, poz. 1227 z późn. zm.). Organy
administracji (w tym administracja rządowa i samorządowa wszystkich szczebli a także inne podmioty,
gdy są one powołane z mocy prawa lub na podstawie porozumień do wykonywania zadań publicznych
dotyczących środowiska i jego ochrony) są zobowiązane do udostępniania każdemu informacji o środowisku
i jego ochronie znajdujących się w ich posiadaniu lub które są dla nich przeznaczone.
Informacje, które mogą być udostępniane dotyczą:
stanu elementów środowiska (m.in. woda, powietrze, powierzchnia ziemi, kopaliny itp.),
emisji, w tym odpadów promieniotwórczych, a także zanieczyszczeń, które wpływają lub mogą
wpływać na elementy środowiska,
środków, tj.: środki administracyjne, polityki, przepisy prawne dotyczące środowiska i gospodarki
wodnej, plany, programy itp. a także działań wpływających lub mogących wpłynąć na elementy
środowiska, jak również środków i działań, które mają na celu ochronę tych elementów,
raportów na temat realizacji przepisów dotyczących ochrony środowiska,
analiz kosztów i korzyści oraz innych analiz gospodarczych i założeń wykorzystanych w ramach
środków i działań wpływających lub mogących wpłynąć na elementy środowiska,
stanu zdrowia, bezpieczeństwa i warunków życia ludzi oraz stanu obiektów kultury i obiektów
budowlanych.
Ww. ustawa wprowadza również procedurę udziału społeczeństwa, zarówno w przypadku udziału
w podejmowaniu decyzji, jak i opracowywaniu dokumentów. Społeczeństwo ma możliwość składania uwag
i wniosków, a organ administracji publicznej rozpatruje wszystkie wniesione uwagi i wnioski.
Ponadto możliwe jest przeprowadzenie publicznej rozprawy administracyjnej otwartej dla społeczeństwa.
Zapewnienie udziału społeczeństwa w ochronie środowiska ma na celu m.in.:
wzrost społecznej świadomości zagadnień ochrony środowiska i pogłębienie rozumienia zagadnień
środowiska i zrównoważonego rozwoju,
zwiększenie zaufania do organów administracji i społecznego poparcia dla decyzji dotyczących
środowiska,
wzmocnienia odpowiedzialności organów administracji i jawności w podejmowaniu decyzji.
Celom tym służyć ma:
zapewnienie we właściwym terminie i ułatwianie dostępu do informacji o środowisku i jego ochronie,
poprzez:
aktywne udostępnianie informacji,
udostępnianie informacji na wniosek,
tworzenie rejestrów ułatwiających dostęp do informacji,
umożliwienie społeczeństwu przedstawiania swoich poglądów:
przed wydaniem ważniejszych decyzji administracyjnych dotyczących środowiska,
przed uchwalaniem dokumentów strategicznych mających znaczenie dla środowiska,
przed uchwaleniem ustaw i rozporządzeń mających znaczenie dla środowiska,
zapewnienie dostępu społeczeństwa do wymiaru sprawiedliwości w przypadkach:
nierespektowania jego praw dotyczących dostępu do informacji o środowisku,
występowania nieprawidłowości w respektowaniu procedur dotyczących środowiska,
potrzeby kwestionowania działań lub zaniechania działań w dziedzinie środowiska przez
organy administracji i inne osoby.
W Urzędzie Gminy Brwinów konsultacje społeczne przeprowadzane są w przypadkach przewidzianych
ustawą np. uchwalanie miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego. Celem konsultacji jest
wysondowanie opinii mieszkańców. Mają one charakter opiniodawczy.
6.3. Rozwój badań i postęp techniczny
Prawodawstwo zarówno polskie jak i unijne stawia szereg wymagań i zaleceń w zakresie ograniczania
wpływu człowieka na środowisko naturalne. Wiąże się to z poszukiwaniem i wdrażaniem coraz
to nowocześniejszych technologii i rozwiązań, które ograniczą do minimum negatywny wpływ działalności
człowieka na środowisko, a także spowodują poprawienie stanu środowiska naturalnego. Temu procesowi
55
sprzyja podnosząca się świadomość ekologiczna, wzrost wiedzy społeczeństwa oraz rozwijająca się lokalna
gospodarka. Na terenie Gminy Brwinów znajdują się 4 szkoły podstawowe, 4 szkoły gimnazjalne oraz
1 liceum ogólnokształcące. Niestety w związku z brakiem szkolnictwa wyższego nie ma możliwości
prowadzenia badań naukowych. Jednakże położenie Gminy Brwinów blisko Warszawy, powoduje
nieograniczone możliwości rozwoju zarówno gminy jak i mieszkańców.
6.4. Odpowiedzialność za szkody w środowisku
Zgodnie z ustawą z dnia 13 kwietnia 2007 roku o zapobieganiu szkodom w środowisku i ich naprawie
(tj. Dz. U. Nr 75, poz. 493 z późn. zm.), każdy kto powoduje szkody w środowisku zobowiązany jest
do poniesienia kosztów naprawienia tych szkód i przywrócenia środowiska do właściwego stanu. Jest to tak
zwana zasada „zanieczyszczający płaci”. Przez szkodę w środowisku rozumie się negatywną, mierzalną
zmianę stanu lub funkcji elementów przyrodniczych, ocenianą w stosunku do stanu początkowego,
która została spowodowana bezpośrednio lub pośrednio przez działalność prowadzoną przez podmiot
korzystający ze środowiska.
Do działalności stwarzającej ryzyko szkody w środowisku zalicza się:
działalność w zakresie transportu i odbierania odpadów komunalnych
eksploatację instalacji wymagającą uzyskania: pozwolenia zintegrowanego, pozwolenia na
wprowadzanie gazów lub pyłów do powietrza,
działalność w zakresie odzysku lub unieszkodliwiania odpadów,
działalność w zakresie zbierania odpadów oraz działalność w zakresie transportu odpadów,
działalność polegająca na wprowadzaniu ścieków do wód lub do ziemi, pobór oraz odprowadzanie
wód powierzchniowych lub podziemnych, retencjonowanie śródlądowych wód powierzchniowych,
zamknięte użycie GMO oraz zamierzone uwolnienie GMO do środowiska, w tym wprowadzanie
produktów GMO do obrotu,
międzynarodowy obrót odpadami,
produkcję, wykorzystanie, przechowywanie, przetwarzanie, składowanie, uwalnianie do środowiska
oraz transport:
◦ substancji niebezpiecznych i mieszanin niebezpiecznych lub substancji stwarzających
zagrożenie i mieszanin stwarzających zagrożenie,
◦ środków ochrony roślin,
◦ produktów biobójczych,
transport towarów niebezpiecznych i materiałów niebezpiecznych.
W przypadku wystąpienia bezpośredniego zagrożenia szkodą w środowisku podmiot korzystający
ze środowiska jest obowiązany niezwłocznie podjąć działania zapobiegawcze. Natomiast w przypadku
wystąpienia szkody w środowisku podmiot korzystający ze środowiska zobowiązany jest do podjęcia działań
w celu ograniczenia szkody w środowisku, zapobieżenia kolejnym szkodom i negatywnym skutkom
dla zdrowia ludzi lub dalszemu osłabieniu funkcji elementów przyrodniczych, w tym natychmiastowego
skontrolowania, powstrzymania, usunięcia lub ograniczenia w inny sposób zanieczyszczeń lub innych
szkodliwych czynników oraz do podjęcia działań naprawczych.
Jeżeli bezpośrednie zagrożenie szkodą w środowisku nie zostało zażegnane, mimo przeprowadzenia
działań zapobiegawczych lub wystąpiła szkoda w środowisku, podmiot korzystający ze środowiska
jest obowiązany niezwłocznie zgłosić ten fakt organowi ochrony środowiska i wojewódzkiemu inspektorowi
ochrony środowiska.
Koszty przeprowadzenia działań zapobiegawczych lub naprawczych ponosi podmiot korzystający
ze środowiska.
6.5. Edukacja ekologiczna
W Polityce ekologicznej państwa na lata 2009-2012 z uwzględnieniem perspektywy do roku 2016 celem
średniookresowym jest stałe podnoszenie świadomości ekologicznej społeczeństwa zgodnie z zasadą „myśl
globalnie, działaj lokalnie”, która prowadzi do:
• proekologicznych zachowań konsumenckich,
• prośrodowiskowych nawyków i pobudzenia odpowiedzialności za stan środowiska,
• organizowania akcji lokalnych służących ochronie środowiska,
• uczestniczenia w procedurach prawnych i kontrolnych dotyczących ochrony środowiska.
Edukacja ekologiczna ma na celu podnoszenie świadomości i wiedzy społeczeństwa na temat ochrony
środowiska naturalnego. Kształtowanie właściwych postaw przynosi korzyści zarówno dla zdrowia ludzi jak
i dla środowiska naturalnego. Edukację ekologiczną należy rozpowszechniać już wśród najmłodszych, aby
móc ją kontynuować jak najdłużej.
56
Na terenie Gminy Brwinów edukacja ekologiczna prowadzona jest głównie przez:
Urząd Gminy,
jednostki oświatowe: szkoły, przedszkola.
Edukacja ekologiczna jest ważną częścią projektów ekologicznych (np. dotyczących oszczędzania energii,
wody, segregacji odpadów) realizowanych przez władze lokalne. Poszerzanie świadomości społeczeństwa
powinna rozpocząć się już od najmłodszych lat. W ramach edukacji ekologicznej mieszkańców Gminy
Brwinów prowadzone są m.in. akcje:
„Sprzątanie Świata” przy współudziale Starostwa Powiatowego w Pruszkowie - akcja ta prowadzona jest od
wielu lat w Gminie Brwinów we wszystkich szkołach. Do akcji włączają się również przedszkola, sołectwa,
wędkarze i inni mieszkańcy Gminy.
Ekologiczne widowiska teatralne dla najmłodszych dzieci w szkołach podstawowych uczą, bawią
i rozśmieszają. Dzieci dowiadują się przy okazji, dlaczego nie wolno palić śmieci, jak segregować odpady,
jak dbać o lasy i otaczającą nas przyrodę.
Coroczne „Sesje ekologiczne” organizowane przez szkoły w Gminie Brwinów.
„Kultura dla Natury - rapuje i segreguje” pod takim hasłem prowadzona jest akcja przez Gminny Ośrodek
Kultury, Referat Ochrony Środowiska i Rolnictwa oraz Referat Gospodarki Komunalnej Urzędu Gminy
Brwinów. Projekt powstał z myślą o działaniach na rzecz ekologii, jak również jest pierwszym etapem
przekazania informacji wprowadzenia odbioru odpadów od mieszkańców przez gminę. Uczestnicy
wakacyjnych warsztatów stworzyli brwinowską ekomaskotkę Rysia Brysia z odpadów segregowanych.
W ramach akcji Urząd Gminy Brwinów wydał komiks poświęcony segregacji odpadów.
W ramach edukacji prowadzone są pogadanki, konkursy, wycieczki, szkolenia itd. dla wszystkich
mieszkańców Gminy Brwinów.
Popularyzacja postaw ekologicznych prowadzona jest także na stronie internetowej Urzędu Gminy Brwinów,
jak i w prasie lokalnej.
Potwierdzeniem dobrego kierunku działań ekologicznych gminy było zdobycie tytułu lidera selektywnej
zbiórki odpadów oraz lidera ekologii na Mazowszu.
Ponadto Gmina Brwinów otrzymała wyróżnienie za projekt „Kultura dla Natury - rapuje i segreguje”
w konkursie grantowym na najlepszą kampanię edukacyjną promującą selektywną zbiórkę odpadów
opakowaniowych organizowanym przez Rekopol Organizację Odzysku S.A. w ramach przedsięwzięcia
„Segreguj odpady - to się opłaca!” dofinansowanego ze środków Narodowego Funduszu Ochrony
Środowiska i Gospodarki Wodnej.
CZĘŚĆ III – STRATEGIA DZIAŁANIA
7. STRATEGIA OCHRONY ŚRODOWISKA GMINY BRWINÓW DO 2020 ROKU
7.1. Cele i priorytety ekologiczne
Biorąc pod uwagę podstawowe, strategiczne dokumenty Gminy Brwinów, województwa mazowieckiego
i Politykę Ekologiczną Państwa oraz mając na uwadze założenie programu ochrony środowiska jakim
jest poprawa jakości życia człowieka, za cel nadrzędny dokumentu przyjęto:
Dążenie do zrównoważonego rozwoju Gminy, gdzie ochrona środowiska stanowi ważny element
procesów rozwojowych i jest rozpatrywana razem z nimi
Po analizie stanu aktualnego wyznaczono siedem obszarów priorytetowych ochrony środowiska dla Gminy
Brwinów:
obszar priorytetowy I - Poprawa jakości środowiska
obszar priorytetowy II – Racjonalne wykorzystanie zasobów przyrodniczych
obszar priorytetowy III – Ochrona przyrody
obszar priorytetowy IV – Racjonalna gospodarka odpadami
obszar priorytetowy V – Poprawa bezpieczeństwa ekologicznego
obszar priorytetowy VI – Edukacja ekologiczna społeczeństwa
obszar priorytetowy VII – Działania systemowe w ochronie środowiska
W ramach wyżej wymienionych obszarów priorytetowych wyznaczono cele średniookresowe,
których osiągnięcie będzie możliwe dzięki realizacji konkretnych działań ujętych w harmonogramie.
57
Obszar priorytetowy I - Poprawa jakości środowiska
Cele średniookresowe do 2020 roku:
1. Ochrona klimatu i poprawa jakości powietrza, w tym dążenie do osiągnięcia poziomu
dopuszczalnego dla pyłu zawieszonego PM10 do końca 2016 roku i poziomu docelowego
dla benzo(a)pirenu do końca 2020 roku.
Kierunki działań:
Zmniejszenie energochłonności poprzez termomodernizacje budynków,
Zmniejszenie przekroczeń dopuszczalnych poziomów monitorowanych zanieczyszczeń,
Zmniejszenie emisji punktowej,
Zmniejszenie emisji powierzchniowej (emisji niskiej),
Zmniejszenie emisji liniowej,
Zwiększenie produkcji energii pochodzącej z odnawialnych źródeł.
2. Poprawa jakości wód powierzchniowych i utrzymanie dobrego stanu ekologicznego oraz dobrej
jakości wód podziemnych
Kierunki działań:
Rozwój i modernizacja sieci wodociągowej i kanalizacyjnej,
Budowa przydomowych oczyszczalni ścieków,
Budowa kompostowni odpadów zielonych,
Realizacja przedsięwzięć mających wpływ na poprawę stanu jakości wód (np. ograniczenie
stosowania nawozów chemicznych i środków ochrony roślin, właściwe stosowanie nawozów
naturalnych, szczelne zbiorniki ściekowe).
3. Zmniejszenie uciążliwości hałasu komunikacyjnego dla mieszkańców Gminy Brwinów.
Kierunki działań:
Tworzenie stref z zakazem lub ograniczeniem ruchu pojazdów osobowych i/lub ciężarowych
w centrum miasta,
Tworzenie stref uspokojonego ruchu na terenie osiedli mieszkaniowych,
Tworzenie pasów zwartej zieleni ochronnej,
Remonty ulic polegające m.in. na stosowaniu nawierzchni o dobrych parametrach akustycznych,
Współpraca z Policją w zakresie kontroli środków transportu pod względem emisji hałasu
do środowiska oraz przestrzegania ograniczeń prędkości,
Rozwój systemu ścieżek rowerowych i ciągów pieszych,
Prowadzenie akcji edukacyjnych w zakresie szkodliwego oddziaływania hałasu oraz metod
przeciwdziałania jego propagacji (rozprzestrzeniania się),
Promowanie rozwiązań ograniczających emisję hałasu do środowiska.
Obszar priorytetowy II – Racjonalne wykorzystanie zasobów przyrodniczych
1. Właściwe gospodarowanie gruntami oraz ochrona gruntów przed degradacją.
2. Ochrona gruntów rolnych.
Kierunki działań:
Realizacja przedsięwzięć ograniczających degradację gleb (np. prawidłowe zabiegi rolnicze,
stosowanie płodozmianów, wapnowanie gleb zakwaszonych, przeciwdziałanie erozji, właściwe
utrzymywanie urządzeń melioracji wodnych).
Ograniczenie przeznaczenia terenów rolnych na cele nierolnicze.
Obszar priorytetowy III – Ochrona przyrody
1. Bieżąca ochrona i rozwój obszarów prawnie chronionych oraz właściwe utrzymanie i rozwój terenów
zieleni miejskiej przy uwzględnieniu wartości przyrodniczych, kulturowych i tempa rozwoju Gminy.
Kierunki działań:
Realizacja przedsięwzięć mających na celu ochronę dziedzictwa przyrodniczego,
Zwiększanie lesistości Gminy.
Obszar priorytetowy IV – Racjonalna gospodarka odpadami
1. Osiągnięcie określonych w ustawie o utrzymaniu czystości i porządku w gminach poziomów:
• odzysku odpadów: papieru, metali, tworzyw sztucznych i szkła
• ograniczenia ilości składowania odpadów ulegających biodegradacji np. poprzez
kompostowanie
58
Kierunki działań:
Objęcie systemem selektywnej zbiórki odpadów komunalnych wszystkich nieruchomości na terenie
Gminy,
Prawidłowe gospodarowanie odpadami komunalnymi,
Objęcie systemem segregacji odpadów „u źródła” wszystkich mieszkańców.
2. Osiągnięcie określonych w Krajowym Planie Gospodarki Odpadami 2014 poziomów odzysku
i recyklingu odpadów innych niż komunalne
• Przestrzeganie obowiązków prawnych w zakresie wytwarzania i gospodarowania odpadów innych
niż komunalne,
• Bezpieczne dla środowiska unieszkodliwianie i odzysk odpadów oraz rozbudowa systemu
zagospodarowania odpadów innych niż komunalne.
Obszar priorytetowy V – Poprawa bezpieczeństwa ekologicznego
1. Zminimalizowanie ryzyka wystąpienia zdarzeń mogących powodować poważną
oraz ograniczanie jej skutków dla ludzi i środowiska
Kierunki działań:
Realizacja zadań zmniejszających ryzyko wystąpienia poważnej awarii na terenie gminy.
awarię
2. Zapobieganie i ograniczanie negatywnych skutków dla ludzi i środowiska spowodowanych
zjawiskami pogodowymi takimi jak powodzie (lokalne podtopienia)
Kierunki działań:
Ochrona mieszkańców przed skutkami powodzi i suszy.
Obszar priorytetowy VI – Edukacja ekologiczna społeczeństwa
Cel średniookresowy do 2020 roku:
1. Kształtowanie świadomości ekologicznej i poszanowania
mieszkańców Gminy Brwinów.
Kierunki działań:
Formalny i nieformalny system kształcenia
dla
środowiska
Obszar priorytetowy VII – Działania systemowe w ochronie środowiska
1. Zachęcanie i upowszechnianie zastosowania systemów zarządzania
w przedsiębiorstwach oraz innych instytucjach
Kierunki działań:
Promowanie systemów zarządzania środowiskowego
przyrodniczego
środowiskowego
2. Zachęcanie społeczeństwa do opiniowania projektów oraz udziału w postępowaniach na rzecz
ochrony środowiska
Kierunki działań:
Rozszerzenie zakresu informowania społeczeństwa o środowisku i jego stanie
3. Rozwijanie współpracy pomiędzy jednostkami naukowo-badawczymi, gospodarczymi i samorządem
w zakresie wdrażania innowacyjnych rozwiązań w celu ochrony środowiska
4. Odpowiedzialność za szkody w środowisku zgodnie z zasadą „zanieczyszczający płaci”
Kierunki działań:
Zapobieganie powstawaniu i usuwanie szkód w środowisku
7.2. Harmonogram realizacji działań na lata 2013-2016 z perspektywą do 2020 roku
Obszary priorytetowe i cele w zakresie ochrony środowiska wyznaczone w Programie ochrony środowiska
dla Gminy Brwinów muszą pozostawać w ścisłej korelacji z zadaniami wyznaczonymi w programach ochrony
środowiska na szczeblu wyższym.
Wymagania w zakresie jakości środowiska i bezpieczeństwa ekologicznego oraz ochrony zasobów
naturalnych, a ściśle mówiąc dysproporcja między stanem wymaganym a aktualnym, są podstawą
sformułowania listy przedsięwzięć planowanych do realizacji w latach 2013-2016.
Zatem wśród najważniejszych kryteriów należy wymienić:
59
•
Wymogi wynikające z ustawy Prawo ochrony środowiska, ustawy o odpadach, ustawy Prawo Wodne
oraz innych ustaw,
• Dysproporcja między stanem wymaganym a aktualnym,
• Zgodność z programami ochrony środowiska wyższego szczebla,
• Zgodność ze Strategią Rozwoju Gminy,
• Możliwość uzyskania zewnętrznego wsparcia finansowego,
• Obecne zaawansowanie inwestycji.
Planowane przedsięwzięcia ujęto w następujących działach:
• Ochrona zasobów wodnych,
• Ochrona powietrza atmosferycznego,
• Ochrona przed hałasem, polami elektromagnetycznymi,
• Ochrona przed poważnymi awariami i innymi nadzwyczajnymi zagrożeniami środowiska,
• Ochrona zasobów naturalnych,
• Edukacja ekologiczna.
Możliwość osiągnięcia zaplanowanych celów średniookresowych będzie możliwa dzięki realizacji
zaproponowanych zadań. Realizacja tych zadań przyczyni się w przyszłości do poprawy stanu środowiska
na terenie Gminy Brwinów.
Należy podkreślić, że zaproponowana lista przedsięwzięć nie zamyka możliwości realizowania innych
przedsięwzięć, tzn. takich które mieszczą się w ramach kierunków działań.
W harmonogramie realizacji przedsięwzięć umieszczono następujące zadania planowane do realizacji
w okresie od 2013 roku do 2016 roku (zapis w tabelach: b.k.d. – oznacza brak konkretnych danych).
60
Tabela 14 Ochrona zasobów wodnych – przedsięwzięcia przewidziane do realizacji na lata 2013 - 2016
Prognozowane nakłady w tys. zł
L.p.
Opis przedsięwzięcia
Potencjalne źródła
finansowania
Jednostka wdrażająca
2013
2014
2015
2016
2013-2016
1
Bieżąca kontrola
eksploatacji
indywidualnych
zbiorników
bezodpływowych
Urząd Gminy
b.k.d.
b.k.d.
b.k.d.
b.k.d.
b.k.d.
Urząd Gminy
2
Bieżąca inwentaryzacja
mieszkańców
podłączonych do sieci
kanalizacyjnej
Urząd Gminy
b.k.d.
b.k.d.
b.k.d.
b.k.d.
b.k.d.
Urząd Gminy
b.k.d.
b.k.d.
b.k.d.
b.k.d.
b.k.d.
3
Bieżąca kontrola i
budowa przydomowych
oczyszczalni ścieków
Urząd Gminy
Właściciele działek
4
Budowa sieci
wodociągowej i
kanalizacyjnej
Urząd Gminy
5
Budowa kanalizacji
sanitarnej w trzech
sołectwach
Domaniewa,
Domaniewka i Moszny
6
Właściwe stosowanie i
przechowywanie
nawozów naturalnych
(m.in. wyposażenie jak
największej liczby
gospodarstw rolnych w
zbiorniki na gnojowice
i płyty obornikowe)
środki własne właścicieli
działek
źródła zewnętrzne
b.k.d.
b.k.d.
b.k.d.
b.k.d.
b.k.d.
Urząd Gminy
b.k.d.
b.k.d.
b.k.d.
b.k.d.
b.k.d.
Urząd Gminy
WFOŚiGW
Urząd Gminy
b.k.d.
b.k.d.
b.k.d.
b.k.d.
b.k.d.
działek
PROW
Urząd Gminy
61
7
8
Podłączanie budynków
do istniejących sieci
kanalizacyjnych
Właściwe utrzymanie
urządzeń melioracji
wodnych
b.k.d.
b.k.d.
b.k.d.
b.k.d.
b.k.d.
działek
PROW
b.k.d.
b.k.d.
b.k.d.
b.k.d.
b.k.d.
Spółka Wodna
Urząd Gminy
Spółka Wodna
Tabela 15 Ochrona powietrza atmosferycznego – przedsięwzięcia przewidziane do realizacji na lata 2013 - 2016
L.p.
2013
1
Promowanie
budownictwa
z materiałów
energooszczędnych
(w ramach edukacji
ekologicznej)
2
Uwzględnianie w
dokumentach
planistycznych
sposobów zabudowy i
zagospodarowania
terenów umożliwiających
ograniczenie emisji
substancji do powietrza
3
Modernizacja dróg
gminnych, powiatowych,
wojewódzkich
Urząd Gminy
Zarząd Dróg Powiatowych
Mazowiecki Zarząd Dróg
Wojewódzkich
4
Budowa ścieżek
rowerowych
Urząd Gminy
Urząd Gminy
Organizacje pozarządowe
Urząd Gminy
2014
2015
2016
20132016
finansowania
b.k.d.
b.k.d.
b.k.d.
b.k.d.
b.k.d.
Urząd Gminy
Źródła zewnętrzne
b.k.d.
b.k.d.
b.k.d.
b.k.d.
b.k.d.
Urząd Gminy
Urząd Gminy
Zarząd Dróg
Powiatowych
MZDW
b.k.d.
b.k.d.
b.k.d.
b.k.d.
b.k.d.
b.k.d.
b.k.d.
b.k.d.
b.k.d.
b.k.d.
62
Urząd Gminy
Tabela 16 Oddziaływanie hałasu oraz pól elektromagnetycznych – przedsięwzięcia przewidziane do realizacji w latach 2013 - 2016
L.p.
2013
2014
2015
2016
20132016
finansowania
Hałas
1
Wprowadzanie do mpzp
zapisów sprzyjających
ograniczeniu zagrożenia
hałasem (obszary strefy
głośnej i obszary strefy
cichej)
Urząd Gminy
b.k.d.
b.k.d.
b.k.d.
b.k.d.
b.k.d.
Urząd Gminy
Pola elektromagnetyczne
1
Wprowadzanie do mpzp
zapisów dotyczących pól
elektromagnetycznych
Urząd Gminy
b.k.d.
b.k.d.
b.k.d.
b.k.d.
b.k.d.
Urząd Gminy
2
Prowadzenie przez
organy ochrony
środowiska ewidencji
źródeł wytwarzających
pola
elektromagnetyczne
(zgłoszenia instalacji)
Urząd Gminy
Starostwo Powiatowe
b.k.d.
b.k.d.
b.k.d.
b.k.d.
b.k.d.
Urząd Gminy
Starostwo Powiatowe
63
Tabela 17 Ochrona przed poważnymi awariami i nadzwyczajnymi zagrożeniami środowiska - przedsięwzięcia przewidziane do realizacji w latach
2013 – 2016
L.p.
finansowania
2013
2014
2015
2016
20132016
Poważne awarie i inne nadzwyczajne zagrożenia środowiska
1
Stałe doskonalenie
współpracy służb i
organów biorących
udział w
przeciwdziałaniu i
usuwaniu skutków
awarii
i nadzwyczajnych
zdarzeń
Urząd Gminy
Starostwo Powiatowe
WIOŚ, PSP, OSP, Policja
b.k.d.
b.k.d.
b.k.d.
b.k.d.
b.k.d.
Urząd Gminy
Starostwo Powiatowe
WIOŚ
budżet państwa
2
Systematyczna kontrola
pojazdów do transportu
substancji
niebezpiecznych
Policja, Inspekcja
Transportu Drogowego
b.k.d.
b.k.d.
b.k.d.
b.k.d.
b.k.d.
Policja
Inspekcja Transportu
Drogowego
3
Zakaz lokalizacji
zakładów stwarzających
zagrożenie życia lub
zdrowia ludzi w
granicach
Urząd Gminy
b.k.d.
b.k.d.
b.k.d.
b.k.d.
b.k.d.
64
Urząd Gminy
miasta i w obrębie
zwartej zabudowy wsi
poprzez odpowiednie
zapisy w mpzp
4
Prowadzenie działań
edukacyjnoinformacyjnych dla
mieszkańców o
możliwościach
zapobiegania i
zasadach postępowania
w przypadku
wystąpienia poważnej
awarii lub klęski
żywiołowej
Urząd Gminy
PSP, OSP
b.k.d.
b.k.d.
b.k.d.
b.k.d.
b.k.d.
Urząd Gminy
środki własne PSP
i OSP
Tabela 18 Ochrona zasobów naturalnych - przedsięwzięcia przewidziane do realizacji w latach 2013 - 2016
L.p.
2013
2014
2015
2016
20132016
finansowania
Przyroda i krajobraz
1
Ustanawianie nowych
pomników przyrody,
zespołów przyrodniczo –
krajobrazowych,
użytków ekologicznych
Rada Miejska
b.k.d.
b.k.d.
b.k.d.
b.k.d.
b.k.d.
2
Bieżąca pielęgnacja
pomników przyrody na
terenie gminy
Urząd Gminy
b.k.d.
b.k.d.
b.k.d.
b.k.d.
b.k.d.
3
Uwzględnianie w
miejscowych planach
zagospodarowania
przestrzennego
Urząd Gminy
b.k.d.
b.k.d.
b.k.d.
b.k.d.
b.k.d.
65
Urząd Gminy
Urząd Gminy
WFOŚiGW
Urząd Gminy
prawnych form ochrony
przyrody
4
Egzekwowanie
wymogów ochrony
przyrody w
dokumentach
planistycznych
Urząd Gminy
b.k.d.
b.k.d.
b.k.d.
b.k.d.
b.k.d.
5
Zrównoważony rozwój
turystyki na obszarach
cennych przyrodniczo
Urząd Gminy
b.k.d.
b.k.d.
b.k.d.
b.k.d.
b.k.d.
6
Planowanie inwestycji
z zachowaniem wartości
przyrodniczych i
krajobrazowych
Urząd Gminy
1
Prowadzenie zalesień
Starostwo Powiatowe
Urząd Gminy
2
Przeznaczanie nowych
terenów pod zalesienia i
ograniczanie wylesień
poprzez
odpowiednie zapisy w
planach
zagospodarowania
przestrzennego
Urząd Gminy
Urząd Gminy
Urząd Gminy
b.k.d.
b.k.d.
b.k.d.
b.k.d.
b.k.d.
b.k.d.
b.k.d.
b.k.d.
b.k.d.
b.k.d.
Środki właścicieli
działek
Urząd Gminy
WFOŚiGW
Urząd Gminy
Właściciel działek
b.k.d.
b.k.d.
b.k.d.
b.k.d.
b.k.d.
Urząd Gminy
Środki właścicieli
działek
Lasy
Zieleń miejska
Zakładanie i
utrzymywanie terenów
zieleni
Urząd Gminy
b.k.d.
b.k.d.
b.k.d.
b.k.d.
b.k.d.
1
Urząd Gminy
WFOŚiGW
Urząd Gminy
Dyrektorzy Szkół
b.k.d.
b.k.d.
b.k.d.
b.k.d.
b.k.d.
Urząd Gminy
WFOŚiGW
2
Wsparcie szkół
w zakładaniu i
utrzymywaniu terenów
zieleni na terenach
szkolnych
66
Gleby
Urząd Gminy
RDOŚ
b.k.d.
b.k.d.
b.k.d.
b.k.d.
b.k.d.
1
Przestrzeganie zasad
ochrony gleb
w działalności
gospodarczej
Urząd Gminy
CDR
b.k.d.
b.k.d.
b.k.d.
b.k.d.
b.k.d.
2
Upowszechnianie
i praktyczne wdrażanie
zasad Kodeksu Dobrej
Praktyki Rolniczej
Urząd Gminy
Prowadzenie
monitoringu jakości
gleby
GIOŚ
3
b.k.d.
b.k.d.
b.k.d.
b.k.d.
b.k.d.
GIOŚ
67
Tabela 19 Edukacja ekologiczna – przedsięwzięcia przewidziane do realizacji w latach 2013-2016
L.p.
2013
2014
2015
2016
20132016
finansowania
Edukacja ekologiczna
1
Promocja walorów
przyrodniczych Gminy
w tym publikacje na
gminnej stronie
internetowej
2
Organizowanie prelekcji
i warsztatów z zakresu
edukacji ekologicznej
dzieci i młodzieży
szkolnej, m.in. w
zakresie prawidłowej
gospodarki odpadami,
ochrony powietrza,
ochrony przyrody, itp
3
Organizowanie
konkursów
międzyszkolnych o
tematyce ekologicznej
4
Szkolenia rolników w
zakresie stosowania
środków ochrony roślin,
rolnictwa ekologicznego,
agroturystyki i wdrażania
Kodeksu Dobrych
Praktyk Rolniczych.
5
Informowanie
mieszkańców
o stanie środowiska
i podejmowanych
Urząd Gminy
Urząd Gminy
b.k.d.
b.k.d.
b.k.d.
b.k.d.
b.k.d.
Urząd Gminy
Dyrektorzy szkół
b.k.d.
b.k.d.
b.k.d.
b.k.d.
b.k.d.
Urząd Gminy
WFOŚiGW
Urząd Gminy
Dyrektorzy szkół
b.k.d.
b.k.d.
b.k.d.
b.k.d.
b.k.d.
Urząd Gminy
WFOŚiGW
CDR Brwinów
Urząd Gminy
b.k.d.
b.k.d.
b.k.d.
b.k.d.
b.k.d.
b.k.d.
b.k.d.
b.k.d.
b.k.d.
b.k.d.
68
Urząd Gminy
CDR
Urząd Gminy
działaniach
na rzecz jego ochrony
(informacje umieszczane
na stronie internetowej
gminy)
6
Propagowanie
zachowań sprzyjających
oszczędzaniu wody
przez działania
edukacyjno-promocyjne
(akcje, kampanie
skierowane do
wszystkich grup
społecznych)
Urząd Gminy
Dyrektorzy Szkół
b.k.d.
b.k.d.
b.k.d.
b.k.d.
b.k.d.
Urząd Gminy
WFOŚiGW
7
Wsparcie udziału szkół
w programach
środowiskowych
krajowych i
międzynarodowych
Urząd Gminy
Starostwo Powiatowe
b.k.d.
b.k.d.
b.k.d.
b.k.d.
b.k.d.
Urząd Gminy
Starostwo Powiatowe
WFOŚiGW
8
Promowanie obszarów
cennych przyrodniczo,
ścieżek przyrodniczych
itp. poprzez wydawanie
materiałów
edukacyjnych oraz
ulotek informacyjnych nt.
proekologicznych
zachowań
konsumenckich,
oszczędzania wody i
energii, korzystania z
publicznych środków
transportu, segregacji
odpadów itp.
b.k.d.
b.k.d.
b.k.d.
b.k.d.
b.k.d.
Urząd Gminy
Urząd Gminy
Dyrektorzy Szkół
69
CZĘŚĆ IV – REALIZACJA ZAŁOŻEŃ PROGRAMOWYCH
8. INSTRUMENTY REALIZACJI POLITYKI EKOLOGICZNEJ
8.1. Mechanizmy prawno-ekonomiczne
Dzięki odpowiednim instrumentom zarządzania środowiskiem cele zawarte w Programie ochrony środowiska
dla Gminy Brwinów na lata 2013-2016 z perspektywą do 2020 roku mogą być skutecznie realizowane.
Wśród instrumentów zarządzania środowiskiem, które mogą zostać wykorzystane przy realizacji Programu,
należy wyróżnić: instrumenty prawno-administracyjne, ekonomiczne oraz społeczne. Instrumenty te wynikają
z następujących aktów prawnych:
Prawo ochrony środowiska (tj. Dz. U. z 2008r, Nr 25, poz. 150 z późn. zm.)
Prawo wodne (tj. Dz. U. z 2012 r., Nr 0, poz. 145 późn.zm.),
Ustawa o odpadach (tj. Dz. U. z 2010 r., Nr 185, poz. 1243 z późn. zm.),
Ustawa o ochronie przyrody (tj. Dz. U. z 2009 r., Nr 151, poz. 1220 z późn. zm.),
Ustawa o lasach (tj. Dz. U. z 2011 r., Nr 12, poz. 59 z późn. zm.),
Ustawa o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym (tj. Dz. U. z 2012 r., Nr 0, poz. 647 z późn.
zm.),
Ustawa o Państwowej Inspekcji Ochrony Środowiska (tj. Dz. U. z 2007 r., Nr 77, poz. 287),
Prawo geologiczne i górnicze (tj. Dz. U. z 2011 r., Nr 163, poz. 981)
Ustawa o ochronie gruntów rolnych i leśnych (tj. Dz. U. z 2004 r., Nr 121, poz. 1266 z późn. zm.),
Prawo budowlane (tj. Dz. U. z 2010 r., Nr 243, poz. 1623 z póżn. Zm.).
Instrumenty prawno-administracyjne
Instrumenty prawno-administracyjne to przede wszystkim: akty prawa miejscowego, zakazy, ograniczenia
i nakazy, normy (standardy), pozwolenia prawno-administracyjne oraz proekologiczne procedury
administracyjne.
Akty prawa miejscowego
Wśród najważniejszych aktów prawa miejscowego, istotnych z punktu widzenia ochrony środowiska,
znajdują się plany zagospodarowania przestrzennego, w których ustala się m.in. szczególne warunki
zagospodarowania terenów, uwzględniające potrzeby ochrony środowiska przyrodniczego, kulturowego
i zdrowia ludzi, prawidłowego gospodarowania zasobami przyrody oraz ochrony gruntów rolnych i leśnych.
Inne istotne akty prawa miejscowego dotyczą ochrony powietrza, cennych obiektów przyrodniczych, zasad
utrzymania czystości i porządku, zasad zbiorowego zaopatrzenia w wodę i odprowadzania ścieków.
Zakazy, ograniczenia i nakazy
Zakazy, ograniczenia i nakazy mogą wynikać z ww. aktów prawa miejscowego oraz rozporządzenia
w sprawie Warszawskiego Obszaru Chronionego Krajobrazu. Zakazy dotyczą również m.in. emisji
szkodliwych substancji, stosowania związków, materiałów czy technologii niebezpiecznych dla środowiska
i zdrowia ludzi.
Standardy
Wśród standardów wyróżniamy m.in.: standardy emisyjne, standardy jakości środowiska oraz inne np. normy
produktowe, normy techniczno-technologiczne, normy właściwego postępowania.
Standardy emisyjne stanowią dopuszczalne wielkości emisji, które mogą być określone indywidualnie dla
danej instalacji lub ogólnie dla poszczególnych typów instalacji, w rozporządzeniach. Standardy jakości
środowiska są wymaganiami, które muszą być spełnione w określonym czasie przez środowisko jako całość
lub jego poszczególne elementy przyrodnicze. Określają one maksymalne, dopuszczalne stężenia
substancji w odniesieniu do odpowiednich komponentów środowiska tj. powietrza, wody, gleby, oraz
dopuszczalne poziomy hałasu lub promieniowania, które mogą być zróżnicowane w zależności od rodzajów
obszarów.
Normy
produktowe
stanowią
np.
dopuszczalne
stężenie
ołowiu
w
benzynie.
Normy
techniczno-technologiczne określają rodzaj i ilość zanieczyszczeń, które mogą powstawać w danym
procesie produkcyjnym lub podczas użytkowania danego urządzenia, natomiast normy właściwego
postępowania dotyczą np. przewozu substancji niebezpiecznych.
70
Pozwolenia
Pozwolenie emisyjne wydawane są w zakresie np. emisji pyłów i gazów do powietrza, wprowadzania
ścieków do wód lub ziemi, wytwarzania odpadów.
Pozwoleniami eksploatacyjnymi są np. koncesje na poszukiwanie lub rozpoznanie złóż, koncesje
na wydobywanie kopalin ze złóż, pozwolenia wodnoprawne w zakresie wykonania urządzeń wodnych,
poboru wód podziemnych, rolniczego wykorzystania ścieków, decyzje o wyłączeniu gruntów rolnych
i leśnych z produkcji.
Proekologiczne procedury administracyjne
Proekologiczne procedury administracyjne stanowią m.in. procedury postępowania w sprawie strategicznej
oceny oddziaływania na środowisko, procedury postępowania w sprawie oceny oddziaływania
przedsięwzięcia na środowisko oraz na obszar Natura 2000, procedury postępowania w sprawie
transgranicznego oddziaływania na środowisko, procedury dostępu społeczeństwa do informacji
o środowisku, procedury zapewnienia udziału społeczeństwa w ochronie środowiska.
Instrumenty ekonomiczne
Do instrumentów finansowych należą: instrumenty o charakterze opłat i podatków, instrumenty oparte
na transakcjach rynkowych, zachęty finansowe, administracyjne kary pieniężne i inne instrumenty
dobrowolnego stosowania.
Instrumenty o charakterze opłat i podatków
Instrumentami o charakterze opłat i podatków są np. opłaty za korzystanie ze środowiska, które ponoszą
podmioty korzystające ze środowiska.
Zachęty finansowe
Zachęty finansowe, czyli pomoc finansowa udzielana przez Państwo skierowane są do podmiotów
gospodarczych. Zadaniem zachęt finansowych jest wspieranie inwestycji proekologicznych. Pochodzą one
z budżetu państwa lub samorządów lokalnych, funduszy ekologicznych, pomocy zagranicznej. Mogą mieć
formę dotacji, kredytów i pożyczek udzielanych na preferencyjnych warunkach.
Administracyjne kary pieniężne
Administracyjne kary pieniężne, czyli przymusowe bezzwrotne świadczenie ponoszone za przekroczenie
lub naruszenie warunków korzystania ze środowiska ustalonych przepisami prawnymi.
Instrumenty społeczne
Celem instrumentów oddziaływania społecznego jest ukierunkowanie proekologicznego zachowania
społeczeństwa, w tym przestrzegania zakazów i nakazów. Oparte są one na założeniu, że zachowanie
podmiotów i grup następuje w wyniku pozyskiwania informacji. Instrumenty społecznego oddziaływania
to narzędzia związane z kształtowaniem świadomości i wiedzy ekologicznej ludzi. Wyróżniamy instrumenty
społecznego oddziaływania o charakterze formalnym i nieformalnym.
Do formalnych należy m.in.:
edukacja ekologiczna,
dostęp do informacji o środowisku
Wśród nieformalnych wyróżniamy m.in.:
nieformalną edukację ekologiczna (m.in. edukację na podstawie informacji środków masowego
przekazu, edukacja kształtowana podczas dyskusji w różnych gronach),
działania informacyjne (m.in. ulotki, broszury, seminaria szkoleniowe, masowe akcje i kampanie np.
sprzątanie świata),
instrumenty nacisku społecznego (m.in. petycje, zbieranie podpisów, manifestacje, demonstracje).
Do instrumentów oddziaływania społecznego zaliczyć można instrumenty, takie jak:
Edukacja ekologiczna
Pod pojęciem edukacji ekologicznej należy rozumieć działania mające na celu usprawnienie działań
samorządów poprzez profesjonalne dokształcanie i systemy szkoleń, wdrożenie interdyscyplinarnego
modelu pracy, współpracę i partnerstwo między instytucjami, a także budowanie powiązań między władzami
samorządowymi a społeczeństwem.
Działania edukacyjne oraz szkolenia powinny być organizowane dla:
pracowników administracji rządowej i samorządowej,
mieszkańców,
nauczycieli szkół wszystkich szczebli,
członków organizacji pozarządowych,
71
dziennikarzy,
dzieci i młodzieży,
dyrekcji i kadry zakładów produkcyjnych.
Dostęp społeczeństwa do informacji
Dostęp społeczeństwa do informacji poprzez udział społeczeństwa w zarządzaniu należy zapewnić przy
użyciu narzędzi takich jak: konsultacje społeczne, debaty publiczne, czy uzgodnienia.
Instrumenty dobrowolnego stosowania
Instrumenty dobrowolnego stosowania, to m.in. umowy, porozumienia oraz dobrowolne procedury. Wynikają
one z różnych dokumentów o nieobligatoryjnym charakterze. Przykładem mogą tu być porozumienia
prezydentów miast, procedury określone w normach zarządzania środowiskowego.
Zalecenia ekologiczne
Zalecenia ekologiczne wskazują określone działania lub rozwiązania technologiczne, techniczne
i organizacyjne, które jednostka może wdrożyć w celu uzyskania wyższej ekologiczno-ekonomicznej
efektywności funkcjonowania. Przykładem może być zbiór zaleceń w zakresie oszczędzania energii
w jednostkach administracji publicznej.
Pozostałe instrumenty znajdują się w posiadaniu innych organów, takich jak: Marszałek Województwa,
Wojewoda, Wojewódzki Inspektor Ochrony Środowiska czy Dyrektor Regionalnego Zarządu Gospodarki
Wodnej. W związku z powyższym konieczna jest ścisła współpraca pomiędzy Burmistrzem Gminy
a w/w organami celem sprawnego i efektywnego zarządzania jakością środowiska na terenie Gminy
Brwinów.
8.2. Mechanizmy finansowe realizacji Programu
Sukcesywna realizacja poszczególnych zadań zaplanowanych w Programie ochrony środowiska
uzależniona jest głównie od dostępności środków finansowych, które mogą pochodzić z różnych źródeł.
Do podstawowych źródeł finansowania zaplanowanych zadań zalicza się środki własne Urzędu oraz środki
własne przedsiębiorców. Jednak często dostępne środki są niewystarczające i muszą być wspierane
kredytami, pożyczkami lub dotacjami, które mogą pochodzić ze źródeł krajowych lub zagranicznych.
Źródła krajowe:
Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Warszawie (NFOŚiGW) Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej jest wspólnie z wojewódzkimi
funduszami filarem polskiego systemu finansowania ochrony środowiska. Najważniejszym zadaniem
Narodowego Funduszu w ostatnich latach jest efektywne i sprawne wykorzystanie środków z Unii
Europejskiej przeznaczonych na rozbudowę i modernizację infrastruktury ochrony środowiska
w naszym kraju. Wdrażanie projektów ekologicznych, które uzyskały lub uzyskają wsparcie
finansowe z Komisji Europejskiej oraz dofinansowanie tych przedsięwzięć ze środków Narodowego
Funduszu będzie służyło osiągnięciu przez Polskę efektów ekologicznych wynikających
z zobowiązań międzynarodowych. Źródłem wpływów NFOŚiGW są opłaty za korzystanie
ze środowiska i kary za naruszanie prawa ekologicznego. Dzięki temu, że główną formą
dofinansowania działań są pożyczki, Narodowy Fundusz stanowi „dodatkowe źródło finansowania”
ochrony środowiska. Pożyczki i dotacje, a także inne formy dofinansowania, stosowane przez
Narodowy Fundusz, przeznaczone są na dofinansowanie w pierwszym rzędzie dużych inwestycji
o znaczeniu ogólnopolskim i ponadregionalnym w zakresie likwidacji zanieczyszczeń wody,
powietrza i ziemi. Finansowane są również zadania z dziedziny geologii i górnictwa, monitoringu
środowiska, przeciwdziałania zagrożeniom środowiska, ochrony przyrody i leśnictwa,
popularyzowania wiedzy ekologicznej, profilaktyki zdrowotnej dzieci a także prac
naukowo-badawczych i ekspertyz. W ostatnim czasie szczególnym priorytetem objęte są inwestycje
wykorzystujące odnawialne źródła energii. Ze środków NFOŚiGW o dofinansowanie mogą ubiegać
się podmioty - jednostki samorządu terytorialnego, przedsiębiorstwa, instytucje i urzędy, szkoły
wyższe i uczelnie, jednostki organizacyjne ochrony zdrowia, organizacje pozarządowe tj.: fundacje,
stowarzyszenia, administracja państwowa oraz osoby fizyczne. Dofinansowanie przedsięwzięć
odbywa się przez udzielanie: oprocentowanych pożyczek, dotacji, w tym: dopłaty do oprocentowania
kredytów bankowych, dokonywanie częściowych spłat kapitału kredytów bankowych, dopłaty
do oprocentowania lub ceny wykupu obligacji, dopłaty do demontażu pojazdów wycofanych
z eksploatacji.
72
Bank Ochrony Środowiska (BOŚ) – oferuje preferencyjne kredyty na przedsięwzięcia związane
z ochroną środowiska i zarazem wspiera rozwój biznesu. Oferta kredytowa skierowana jest
do klientów indywidualnych, wspólnot mieszkaniowych, przedsiębiorców i samorządów
terytorialnych. Kredyty udzielane są również we współpracy z wojewódzkimi funduszami ochrony
środowiska i gospodarki wodnej. Kredyty mogą być udzielane m.in. na: zakup i montaż kolektorów
słonecznych do podgrzewania wody, na przedsięwzięcia związane z wykorzystywaniem
odnawialnych źródeł energii, na zakup lub montaż urządzeń i wyrobów służących ochronie
środowiska (np. piece olejowe), termomodernizacje.
Bank Gospodarstwa Krajowego (BGK) – udziela kredytów na współfinansowanie projektów
wspieranych przez fundusze strukturalne Unii Europejskiej lub projektów zgodnych ze strategią
rozwoju regionalnego lub lokalnego oraz kredytów inwestycyjnych przeznaczonych na finansowanie
projektów realizowanych, przez jednostki samorządu terytorialnego, wspieranych środkami
z budżetu Unii Europejskiej. Zarówno dla samorządów jak i dla klientów indywidualnych oferowane
są kredyty preferencyjne na usuwanie skutków klęsk żywiołowych. Oferuje również premie
termomodernizacyjne za przedsięwzięcia, w wyniku których następuje zmniejszenie rocznego
zapotrzebowania na energię dostarczaną do budynków.
Źródła zagraniczne:
Regionalny Program Operacyjny Województwa Mazowieckiego na lata 2007-2013 – udziela
dofinansowania na przedsięwzięcia związane z rozwojem infrastruktury technicznej
(m.in. infrastruktura drogowa, transport publiczny, infrastruktura kolejowa, portu lotniczego)
oraz z zachowaniem i racjonalnym użytkowaniem środowiska (tj. rozwój infrastruktury
wodno-ściekowej, infrastruktury w zakresie ochrony powietrza, gospodarki odpadami, infrastruktura
energetyczna przyjazna środowisku). Na większość projektów dofinansowanie bezzwrotne wynosi
do 85% wydatków kwalifikowanych.
Program Operacyjny Infrastruktura i Środowisko (POIiŚ) - będzie realizował zasadę
zrównoważonego rozwoju poprzez wspieranie inwestycji związanych bezpośrednio oraz pośrednio
z ochroną środowiska. Działania związane bezpośrednio z ochroną środowiska to m.in. projekty
z zakresu gospodarki wodno-ściekowej, gospodarki odpadami i rekultywacji, działania związane
ze zwiększeniem bezpieczeństwa ekologicznego, działania mające na celu dostosowanie polskich
przedsiębiorstw do wymogów ochrony środowiska, działania związane z ochroną różnorodności
biologicznej, obszarami chronionymi, kształtowaniem postaw społecznych sprzyjających ochronie
środowiska. Do działań związanych pośrednio z ochroną środowiska należą projekty związane
z tzw. transportem przyjaznym środowisku – transport kolejowy, transport morski, transport miejski
w obszarach metropolitalnych, rozwój transportu intermodalnego, poprawa stanu śródlądowych dróg
wodnych. W ramach POIiŚ mogą być realizowane również działania na rzecz ochrony przyrody,
prowadzące do ograniczenia degradacji środowiska naturalnego oraz strat zasobów różnorodności
biologicznej zgodnie z Krajową strategią ochrony i umiarkowanego użytkowania różnorodności
biologicznej wraz z programem działań do tej strategii oraz Polityką Leśną Państwa,
w tym Krajowym Programem Zwiększania Lesistości do roku 2020 z perspektywą do roku 2025.
Realizowane są także elementy działań przewidzianych w Narodowej Strategii Edukacji
Ekologicznej. Wysokość udzielanego dofinansowania to przeważnie do 85% całkowitych kosztów
kwalifikowanych projektów.
Program Operacyjny Innowacyjna Gospodarka na lata 2007-2013 (POIG) – ma na celu
wspieranie projektów o dużym znaczeniu dla gospodarki, jak również szeroko rozumianej
innowacyjności: produktowej, procesowej (usługowej) oraz organizacyjnej. Wspierana i promowana
będzie innowacyjność na poziomie co najmniej krajowym i/lub międzynarodowym (określana jako
innowacyjność średnia i wysoka).
Cele szczegółowe Programu:
◦ zwiększenie innowacyjności przedsiębiorstw,
◦ wzrost konkurencyjności polskiej nauki,
◦ zwiększenie roli nauki w rozwoju gospodarczym,
◦ zwiększenie udziału innowacyjnych produktów polskiej gospodarki w rynku międzynarodowym,
◦ tworzenie trwałych i lepszych miejsc pracy.
Program Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2007-2013 (PROW) - finansuje przedsięwzięcia
związane z poprawą środowiska naturalnego i obszarów wiejskich. Realizowane będą zalesiania
gruntów rolnych oraz gruntów innych niż rolne oraz odtwarzanie potencjału produkcji leśnej
zniszczonego
przez
katastrofy
oraz
wprowadzanie
instrumentów
zapobiegawczych,
współfinansowanie programów rolnośrodowiskowych, płatności dla obszarów Natura 2000
i związane z wdrażaniem Ramowej Dyrektywy Wodnej i in. Działania te mają na celu powiększenie
obszarów leśnych poprzez zmniejszenie fragmentacji kompleksów leśnych i tworzenie korytarzy
ekologicznych oraz zwiększenie udziału lasu w globalnym bilansie węgla oraz ograniczenie zmian
73
klimatu, a także odnowienie i pielęgnację drzewostanów zniszczonych przez czynniki biotyczne
i abiotyczne oraz wprowadzanie mechanizmów zapobiegających katastrofom naturalnym. Program
pozwala także sfinansować modernizację gospodarstw rolnych oraz doskonalenie zawodowe
rolników i ich edukację do rosnących wymagań w zakresie ochrony środowiska, jakości
i bezpieczeństwa produkcji.
Zrównoważony rozwój sektora rybołówstwa i nadbrzeżnych obszarów rybackich 2007-2013
(PO RYBY) - został stworzony aby realizować cele polskiej polityki rybackiej, którymi są: racjonalna
gospodarka zasobami wód i poprawa efektywności sektora rybackiego, podniesienie
konkurencyjności polskiego rybołówstwa morskiego, rybactwa śródlądowego i przetwórstwa ryb,
poprawa jakości życia na obszarach zależnych od rybactwa. Program zakłada realizację celów
strategicznych i podjęcie działań w następujących obszarach priorytetowych:
◦ oś priorytetowa 2. Akwakultura, rybołówstwo śródlądowe, przetwórstwo i obrót produktami
rybołówstwa i akwakultury,
◦ oś Priorytetowa 3: Środki służące wspólnemu interesowi,
◦ oś Priorytetowa 4: Zrównoważony rozwój obszarów zależnych od rybactwa,
◦ oś Priorytetowa 5: Pomoc techniczna.
Instrument finansowy LIFE+ na lata 2007-2013 (LIFE+) - jest jedynym instrumentem finansowym
Unii Europejskiej koncentrującym się wyłącznie na współfinansowaniu projektów w dziedzinie
ochrony środowiska. Jego głównym celem jest wspieranie procesu wdrażania wspólnotowego prawa
ochrony środowiska, realizacja polityki ochrony środowiska oraz identyfikacja i promocja nowych
rozwiązań dla problemów dotyczących ochrony przyrody. LIFE+ składa się z trzech komponentów,
w ramach których współfinansowane są projekty w zakresie:
◦ wdrażania Dyrektywy Ptasiej i Dyrektywy Siedliskowej, w tym ochrony priorytetowych siedlisk
i gatunków,
◦ ochrony środowiska, zapobiegania zmianom klimatycznym, innowacyjnych rozwiązań
w dziedzinie ochrony zdrowia i polepszenia jakości życia oraz wdrażania polityki
zrównoważonego wykorzystania zasobów naturalnych i gospodarki odpadami,
◦ działań informacyjnych i komunikacyjnych, kampanii na rzecz zwiększania świadomości
ekologicznej w społeczeństwie, w tym kampanie na temat zapobiegania pożarom lasów oraz
wymiany najlepszych doświadczeń i praktyk.
Program LIFE+ podzielony jest na trzy komponenty tematyczne:
◦ Przyroda i różnorodność biologiczna;
◦ Polityka i zarządzanie w zakresie środowiska;
◦ Informacja i komunikacja.
Program LIFE+ zapewnia wsparcie finansowe w średniej wysokości 50% wartości projektu.
Nabór wniosków ogłaszany jest raz do roku przez Komisję Europejską.
Norweski Mechanizm Finansowy i Mechanizm Finansowy Europejskiego Obszaru
Gospodarczego - działa w dziedzinie ochrony środowiska, w tym środowiska ludzkiego, poprzez
dofinansowanie m.in. redukcji zanieczyszczeń i promowania odnawialnych źródeł energii,
promowania zrównoważonego rozwoju poprzez lepsze wykorzystanie i zarządzanie zasobami,
ochrony kulturowego dziedzictwa europejskiego, rozwoju zasobów ludzkich. Wysokość udzielanego
dofinansowania to 60% całkowitych kosztów kwalifikowanych zadania. Wyjątki stanowi przypadek
gdy 15% lub więcej całkowitych kosztów kwalifikowanych projektu będzie współfinansowane
z budżetu państwa lub budżetu jednostek samorządu terytorialnego. Wtedy finansowe wsparcie
dla reszty kosztów kwalifikowanych projektu może sięgać nawet do 85% kosztów kwalifikowanych
zadania.
ELENA – Inteligentna Energia – Program dla Europy - Komisja Europejska we współpracy
z Europejskim Bankiem Inwestycyjnym opracowała nowy program. ELENA ma za zadanie pomóc
samorządom lokalnym w przygotowaniu dobrych projektów związanych z efektywnością
energetyczną, które będą kwalifikowały się do finansowania przez EBI. Mogą to być projekty
związane z: modernizacją budynków publicznych i prywatnych w kierunku obniżenia
ich energochłonności, obniżaniem strat energii w sieciach ciepłowniczych i instalacjach
chłodniczych, a także rozwojem przyjaznego dla środowiska transportu. Podstawowy warunek, który
musi zostać spełniony przez każdy z tych projektów, to zredukowanie emisji dwutlenku węgla.
Komisja przeznaczyła na ten cel 15 mln euro z programu „Inteligentna Energia - Program dla
Europy".
Europejski Fundusz Efektywności Energetycznej (EFEE) - wspiera działania mające
na względzie oszczędzanie energii, efektywność energetyczną, promowanie energii odnawialnej.
Zrównoważone inwestycje energetyczne wspierane przez lokalne, regionalne i (w uzasadnionych
przypadkach) krajowe władze mogą obejmować:
◦ oszczędzanie energii w budynkach publicznych i prywatnych;
74
inwestycje w wysokowydajne instalacje skojarzonego wytwarzania ciepła i energii elektrycznej
(CHP);
◦ inwestycje w źródła energii odnawialnej;
◦ inwestycje związane z czystym transportem miejskim;
◦ modernizację infrastruktury, takiej jak oświetlenie uliczne czy inteligentne sieci.
Potencjalnymi beneficjentami są władze publiczne (np. gminy), przedsiębiorstwa publiczne
lub prywatne, które działają w imieniu organów publicznych, takich jak lokalne zakłady energetyczne,
firmy świadczące usługi energetyczne (ESCO) lub publiczni dostawcy usług transportowych.
◦
9. MONITORING REALIZACJI PROGRAMU
Odpowiedzialność w zakresie realizacji Programu ochrony środowiska dla Gminy Brwinów na lata
2013-2016 z perspektywą do 2020 roku spoczywa na Burmistrzu Gminy Brwinów.
Nadrzędną zasadą niniejszego opracowania jest realizacja wyznaczonych zadań przez określone jednostki,
którym przypisano poszczególne zadania. W procesie wdrażania Programu biorą udział następujące grupy
podmiotów:
• podmioty uczestniczące w organizacji i zarządzaniu Programem,
• podmioty realizujące zadania Programu, w tym podmioty korzystające ze środowiska,
• podmioty kontrolujące przebieg realizacji i efekty Programu,
• społeczność gminy.
W cyklach czteroletnich będzie oceniany stopień realizacji przyjętych celów ekologicznych i działań. Ocena
ta będzie bazą do ewentualnej korekty celów i strategii ich realizacji. Taka procedura pozwoli na spełnienie
wymagań zapisanych w ustawie Prawo ochrony środowiska.
Niezbędna jest współpraca pomiędzy wszystkimi jednostkami uczestniczącymi w realizacji Programu.
Burmistrz współpracuje z organami administracji rządowej i samorządowej szczebla powiatowego, a także
z instytucjami (tj. WIOŚ, RDOŚ, GDOŚ, PPIS) w dyspozycji których znajdują się odpowiednie instrumenty
np. prawne, finansowe.
Proces wdrażania Programu wymaga stałego monitoringu. Najważniejszym jego elementem jest ocena
realizacji zadań z punktu widzenia osiągnięcia założonych celów. Okresowej ocenie i analizie należy
poddawać:
• stopień realizacji przedsięwzięć i zadań,
• poziom wykonania przyjętych celów,
• rozbieżności pomiędzy przyjętymi celami i działaniami a ich realizacją,
• przyczyny ww. rozbieżności.
Na potrzeby przeprowadzania oceny realizacji poszczególnych celów i zadań przedstawionych
w harmonogramie zaproponowano wykorzystanie wskaźników przedstawionych w tabeli poniżej.
Tabela 20 Wskaźniki monitorowania programu
L.p.
Wskaźnik
Jednostka
Wskaźniki ekologiczne
1
Stan ekologiczny i chemiczny wód powierzchniowych
klasa
2
Jakość powietrza – w strefie mazowieckiej
klasa
3
Ludność korzystająca z sieci wodociągowej
%
4
Ludność korzystająca z oczyszczalni ścieków
szt.
5
Długość istniejącej sieci wodociągowej w danym roku
km
6
Długość istniejącej sieci kanalizacyjnej w danym roku
km
7
Komunalne oczyszczalnie ściekowe
szt.
8
Przemysłowe oczyszczalnie ściekowe
szt.
75
L.p.
Wskaźnik
Jednostka
9
Wskaźnik lesistości
%
10
Powierzchnia terenów objętych ochroną prawną
%
Wskaźniki społeczne
1
Ilość akcji i kampanii informacyjno – edukacyjnych w danym roku
szt.
2
Długość ścieżek edukacyjno - przyrodniczych
km
3
Udział społeczeństwa w działaniach na rzecz ochrony środowiska
-
Wskaźniki ekonomiczne
1
Nakłady na środki trwałe służące ochronie środowiska w tym:
Gospodarka wodna
Gospodarka wodno – ściekowa i ochrona wód
Gospodarka odpadami
Pozostała działalność
76
tys. zł
Wyjaśnienia skrótów
BDL GUS
b.k.d.
PCB
-
CDR
EMAS
GDOŚ
GUS
GZWP
ISPA
-
IUNG
KPOŚK
NFOŚiGW
OOŚ
PEP
PM2,5
PM10
POIiŚ
POIG
PROW
RDOŚ
RLM
SOO
UE
WFOŚiGW
WIOŚ
WWA
ZDR
ZZR
-
Bank Danych Lokalnych Głównego Urzędu Statystycznego
brak konkretnych danych
rozumie się przez to polichlorowane difenyle, polichlorowane trifenyle,
monometylotetrachlorodifenylometan, monometylodichlorodifenylometan,
monometylofibromodifenylometan oraz mieszaniny zawierające jakąkolwiek z tych
substancji w ilości powyżej 0,005% wagowo łącznie
Centrum Doradztwa Rolniczego
(ang. Eco Management and Audit Scheme) System Ekozarządzania i Audytu
Generalna Dyrekcja Ochrony Środowiska w Warszawie
Główny Urząd Statystyczny w Warszawie
Główny Zbiornik Wód Podziemnych
(ang. Instrument for Structural Policies for Pre-Accession) przedakcesyjny
instrument pomocowy Unii Europejskiej dla państw kandydujących
Instytut Uprawy Nawożenia i Gleboznawstwa w Puławach
Krajowy Program Oczyszczania Ścieków Komunalnych
Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Warszawie
oceny oddziaływania na środowisko
Polityka Ekologiczna Państwa w latach 2009-2012 z perspektywą do roku 2016
pył zawieszony o granulacji do 2,5 µm
pył zawieszony o granulacji do 10 µm
Program Operacyjny Infrastruktura i Środowisko
Program Operacyjny Innowacyjna Gospodarka
Program Rozwoju Obszarów Wiejskich
Regionalna Dyrekcja Ochrony Środowiska
równoważna liczba mieszkańców
Specjalne obszary ochrony siedlisk
Unia Europejska
Wojewódzki Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej
Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska
wielopierścieniowe węglowodory aromatyczne
zakład dużego ryzyka
zakład zwiększonego ryzyka
77
Wykorzystane materiały
1. „Aktualizacja Krajowego programu oczyszczania ścieków komunalnych – AKPOŚK 2010”.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.
10.
11.
12.
13.
14.
15.
16.
17.
18.
19.
20.
21.
22.
23.
24.
25.
26.
27.
28.
„Bilans zasobów kopalin i wód podziemnych w Polsce wg stanu na 31.12.2010 rok” Państwowy
Instytut Geologiczny, Warszawa 2011.
„Monitoring chemizmu gleb ornych Polski w latach 2005 - 2007” Instytut Uprawy Nawożenia
i Gleboznawstwa. Państwowy Instytut Badawczy w Puławach. Puławy 2008 r.
„System zarządzania środowiskowego – rozwój i funkcjonowanie w Polsce” Ewa LisowskaMieszkowska. Ochrona Środowiska i Zasobów Naturalnych nr 30, 2007 rok.
„Wody podziemne miast wojewódzkich Polski” Informator Państwowej Służby Hydrogeologicznej,
pod redakcją Zbigniewa Nowickiego.
Trzecia pięcioletnia ocena jakości powietrza w województwie mazowieckim za lata 2005-2009
w nowym układzie stref, Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w Warszawie, Warszawa
2010.
Geografia regionalna Polski, J. Kondracki, Warszawa 2000.
Geografia regionalna Polski – środowiska przyrodnicze, L. Starkel, Warszawa 1999.
Monitoring hałasu komunikacyjnego w 2007 roku, Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska
w Warszawie, Warszawa 2007.
Monitoring jakości wód podziemnych w województwie mazowieckim w 2010 roku, Wojewódzki
Inspektorat Ochrony Środowiska w Warszawie, Warszawa 2010.
Monitoring jakości wód podziemnych w województwie mazowieckim w 2011 roku, Wojewódzki
Monitoring jakości wód powierzchniowych w województwie mazowieckim w 2010 roku, Wojewódzki
Monitoring jakości wód powierzchniowych w województwie mazowieckim w 2011 roku, Wojewódzki
Monitoring pól elektromagnetycznych w 2010 roku, Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska
w Warszawie, Warszawa 2010.
Narodowa Strategia Edukacji Ekologicznej, Warszawa 1999.
Ochrona Środowiska 2010, GUS Warszawa 2010.
Polityka ekologiczna państwa na lata 2009 - 2012 z perspektywą do roku 2016, Warszawa 2008.
Program Państwowego monitoringu środowiska w województwie mazowieckim na lata 20102012,Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w Warszawie, Warszawa 2009.
Program Ochrony Środowiska Województwa Mazowieckiego na lata 2011-2014 z uwzględnieniem
perspektywy do 2018, Warszawa 2012.
Program ochrony środowiska dla Powiatu Pruszkowskiego.
Program zwiększania lesistości dla Województwa Mazowieckiego do roku 2020, Samorząd
Województwa Mazowieckiego, Warszawa 2007.
Regionalny Program Operacyjny Województwa Mazowieckiego 2007–2013 (RPO WM), Urząd
Marszałkowski Województwa Mazowieckiego, Warszawa 2007.
Roczna ocena jakości powietrza w województwie mazowieckim. Raport za rok 2010, Wojewódzki
Inspektorat Ochrony Środowiska w Warszawie, Warszawa, marzec 2011.
Roczna ocena jakości powietrza w województwie mazowieckim. Raport za rok 2011, Wojewódzki
Inspektorat Ochrony Środowiska w Warszawie, Warszawa , marzec 2012.
Stan środowiska w województwie mazowieckim w 2010roku, Wojewódzki Inspektorat Ochrony
Środowiska w Warszawie, Warszawa 2011.
Strategia rozwoju Gminy Brwinów do 2013 r.
Strony internetowe Gminy Brwinów.
Bank Danych Regionalnych, GUS 2010.
78

POS BRWINOW - Gmina Brwinów

Transkrypt

Podobne dokumenty

Ślusarz - Aluflam Extrusion

Mieszkanie na wynajem Brwinów 100m2 - oferta MW-9864-5

informacja Lingua - tel kontaktowe ZS OTREBUSY

REGULAMIN II KONKURSU NA NAJWIĘKSZY OWOC i WARZYWO

regulamin konkursu na projekt karty

zmiana adresu e-mail - Brwinowskie Przedsiębiorstwo Wodociągów

Mieszkanie na sprzedaż Brwinów 72m2 - oferta M-10502-4

Parkingi działające w systemie „Parkuj i Jedź” Lp. Lokalizacja: Data

Magazynier - Aluflam Extrusion

newsletter 2015_2