ANALIZA FINANSOWA EKONOMICZNEJ KONDYCJI NA

ANALIZA FINANSOWA EKONOMICZNEJ KONDYCJI NA PRZYKŁADZIE
PRZEDSIĘBIORSTWA ŚWIADCZĄCEGO USŁUGI KOMUNALNE
M. Stepaniuk, Wroclaw University of Economics
STRESZCZENIE
Przedmiotem niniejszej pracy jest analiza finansowa ekonomicznej kondycji
przedsiębiorstwa istniejącego od 21 lat. Spółka zajmuje się eksploatacją, konserwacją oraz
odpłatnym świadczeniem usług komunalnych. Badanie sytuacji finansowej instytucji
obejmuje lata 2006-2011. Projekt opiera się na innowacyjnym modelu, opracowanym przez
Johna Zietlowa w artykule pt.: „A Financial Health Index for Achieving Nonprofit Financial
Sustainability”. Interpretacji podlega 15 cząstkowych wskaźników. Indeksy te są podzielone
na 4 grupy w zależności od horyzontu czasowego i charakteryzują następujące kategorie
finansowe: płynność, wypłacalność oraz elastyczność finansową. Następnie cząstkowe
wartości łączone są w jeden wynik - wskaźnik FHI – dający możliwość oceny kondycji
finansowej przedsiębiorstwa.
SŁOWA KLUCZOWE: kondycja finansowa, analiza finansowa, płynność, wypłacalność,
elastyczność finansowa
FINANCIAL ANALYSIS OF ECONOMIC HEALTH - COMPANY PROVIDING
MUNICIPAL SERVICES CASE
SUMMARY
The subject of this paper is to analyze the economic financial condition of the
company existing 21 years. The company is engaged in operation, maintenance, and the
reward provision of municipal services. Research the financial situation of an institution
includes years 2006-2011. The project is based on an innovative model developed by John
Zietlow in the article "A Financial Health Index for Nonprofit Achieving Financial
Sustainability". The subject of the interpretation are 15 sub-indicators. These indices are
divided into 4 groups depending on the time horizon and describe the following financial
categories: liquidity, solvency and financial flexibility. Then, these partial results are
combined into a single score - an indicator FHI - giving the opportunity to assess the financial
condition of the company.
KEYWORDS: financial health, financial analysis, liquidity, solvency, financial flexibility
Klasyfikacja JEL: C00, C81, D22, O12, Y10
Recenzent 1: M. Wiącek
Link do recenzji 1:
http://figshare.com/articles/Refleksje_na_temat_pracy_ANALIZA_FINANSOWA_EKONO
MICZNEJ_KONDYCJI_NA_PRZYK_ADZIE_PRZEDSI_BIORSTWA_WIADCZ_CEGO_
US_UGI_KOMUNALNE_autorstwa_M_Stepaniuk/887391
Recenzent 2: M. Mariańska
Link do recenzji 2:
http://figshare.com/articles/Reflections_on_Financial_analysis_of_economic_health_Compan
y_providing_municipal_services_case_written_by_M_Stepaniuk_/887392
WSTĘP
Tematyka niniejszej pracy związana jest z kondycją finansową przedsiębiorstwa.
Mianem tym można określić umiejętność firmy do tworzenia dochodów, a także do
zdobywania środków finansowych z pozostałych źródeł (np. poprzez zaciągnięcie kredytu).1
Analiza finansowa ekonomicznej kondycji jest przedstawiona na przykładzie jednego z
przedsiębiorstw, prowadzącego działalność gospodarczą na terenie Polski. Spółka zajmuje się
eksploatacją, konserwacją oraz odpłatnym świadczeniem usług komunalnych. Instytucja
działa od 21 lat i postrzegana jest jako nowoczesna, systematycznie zwiększająca swoją
pozycję na rynku. W związku z tym przedmiotem badań staje się właśnie ta jednostka.
Główny cel pracy to przeprowadzenie analizy sytuacji finansowej wybranego
przedsiębiorstwa oraz jego ocena. W tym celu wykorzystany jest wielowymiarowy wskaźnik
kondycji finansowej J. Zietlowa.
Obliczenia wskaźników opierają się na danych pochodzących ze sprawozdań
finansowych spółki, które są istotnym elementem informacyjnym w procesie zarządzania
instytucją. 2
1
Jaworski Jacek, Teoria i praktyka zarządzania finansami przedsiębiorstw, wyd. CeDeWu, Warszawa, 2010, str.
111-112
2
Dębski Wiesław, Teoretyczne i praktyczne aspekty zarządzania finansami przedsiębiorstwa, Wydawnictwo
Naukowe PWN, Warszawa, 2005, str. 41-42
TREŚĆ PRACY
Bogatym źródłem informacji o stanie finansowym przedsiębiorstwa oraz jego
efektywności gospodarczej są sporządzane analizy finansowe. Tworzy się je w oparciu o
różnorodne wskaźniki. 3
Nowym podejściem do określenia kondycji firmy jest model J. Zietlowa. Metoda ta
uwzględnia 15 cząstkowych wskaźników finansowych, stanowiących później integralny
element wskaźnika głównego (Financial Health Index - Ф). Indywidualne indeksy są dzielone
na 4 grupy: ogólną, natychmiastową, krótkoterminową i średnioterminową, co pozwala
zobrazować kolejno: płynność, wypłacalność oraz elastyczność finansową.4
Pierwsza kategoria – płynność – to zdolność instytucji do uregulowania bieżących
zobowiązań (np. wypłata wynagrodzeń pracownikom, płatność zobowiązań wobec
dostawców).5 Aspekt ten jest niezwykle istotny i determinuje ciągłość działalności
przedsiębiorstwa.6
Z kolei pod pojęciem wypłacalności rozumie się zdolność do wywiązywania się na
czas z zobowiązań finansowych ogółem. 7 Jest
to
warunek konieczny istnienia
przedsiębiorstwa. W innym wypadku działalności gospodarczej może grozić postępowanie
upadłościowe i w konsekwencji likwidacja instytucji. 8
3
Dudycz Tadeusz, Wrzosek Stefan, Analiza finansowa. Problemy metodyczne w ujęciu praktycznym,
Wydawnictwo Akademii Ekonomicznej im. Oskara Langego we Wrocławiu, Wrocław, 2000, str. 13
4
Zietlow John, A Financial Health Index for Achieving Nonprofit Financial Sustainability (Wrzesień 26, 2012),
str. 15. Dostępny na SSRN: http://papers.ssrn.com/sol3/papers.cfm?abstract_id=2049022 (ostatni dostęp:
14.12.2013)
5
Zaleska Małgorzata, Ocena kondycji finansowej przedsiębiorstwa przez analityka bankowego, Oficyna
Wydawnicza Szkoła Główna Handlowa w Warszawie, Warszawa, 2012, str. 72
6
Pomykalska Bożena, Pomykalski Przemysław, Analiza finansowa przedsiębiorstwa, Wydawnictwo Naukowe
PWN, Warszawa, 2007, str. 67-68
7
Olzacka Barbara, Pałczyńska-Gościniak Renata, Leksykon zarządzania finansami, wyd. ODDK, Gdańsk, 1998,
str. 355
8
Stępień Konrad, Rentowność a wypłacalność przedsiębiorstw, wyd. Difin, Warszawa, 2008, str. 115
Elastyczność finansowa oznacza możliwość uzyskania dostępu do finansowania po
stosunkowo niskim koszcie oraz zdolność reagowania na nagłe zmiany przepływów środków
pieniężnych w sposób terminowy. 9
Do obliczeń poszczególnych wyników cząstkowych wykorzystuje się następujące wzory10:
1. Ln(wieku)
2. Ln(rozmiaru) = Ln(łączne przychody ze sprzedaży + dotacje (subwencje, darowizny) zrealizowane i niezrealizowane starty na rynku nieruchomości i inwestycji)
3.
√
∑
4.
5.
6.
7.
8.
9.
10.
11.
9
Chen Tao, Harford Jarrad, Lin Chen, Financial Flexibility and Corporate Cash Policy (Październik 2013), str.
2. Dostępny na SSRN: http://papers.ssrn.com/sol3/papers.cfm?abstract_id=2298628 (ostatni dostęp: 14.12.2013)
10
Zietlow J., A Financial Health Index…, op. cit., str. 49-53
12.
∑
|∑
13.
|
14.
15.
Kategoria ogólna (horyzont czasowy 0-36 miesięcy)
Tabela 1. Ogólny wynik cząstkowy (2006-2011)
KATEGORIA OGÓLNA
2006
2007
2008
2009
2010
2011
Wagi
1. Logarytm naturalny 2. Logarytm naturalny
wieku
rozmiaru
2,64
2,71
2,77
2,83
2,89
2,94
1,5
16,85
16,95
17,05
17,12
17,20
17,21
0,3
3. Indeks
niestabilności
aktywów
1 149 820,72
1 557 740,98
1 190 857,71
1 823 503,21
1 309 181,37
1 493 005,58
-0,0000001
OGÓLNY WYNIK
CZĄSTKOWY
8,90
8,99
9,16
9,20
9,36
9,43
-
Źródło: opracowanie własne na podstawie: Zietlow J., „A Financial Health Index…”, str.55-56; sprawozdania
finansowe z Monitora Polski B.
W kategorii ogólnej zostają uwzględnione wskaźniki oparte na takich parametrach jak:
wiek, rozmiar oraz niestabilność aktywów. Wszystkie 3 indeksy odzwierciedlają elastyczność
finansową.11
Wartość pierwszego wskaźnika zwiększa się rokrocznie, co wskazuje na wzrost stabilności
przedsiębiorstwa (podwyżka o 11,36% w ostatnim badanym roku w porównaniu do 2006r.).
Podobne tendencje zmian zachodzą w logarytmie naturalnym rozmiaru (przejście z 16,85 do
17,21). Zarówno wiek jak i wielkość instytucji ma wpływ na reputację, która z kolei łączy się
z elastycznością finansową (wyższa reputacja to jednocześnie wyższa elastyczność). Ponadto
11
Zietlow J., A Financial Health Index…, op. cit., str. 54
większe przedsiębiorstwa charakteryzują się mniejszym ryzykiem finansowym oraz lepszą
możliwością pozyskiwania funduszy. 12
Indeks niestabilności aktywów nieustannie waha się w badanym okresie (raz rośnie, raz
maleje). Większe wartości tego wskaźnika niekorzystnie wpływają na kondycję finansową.13
Mimo okresowych wzrostów indeksu niestabilności ogólny wynik cząstkowy ma
tendencję rosnącą (średnia wartość kategorii to 9,17). Dzieje się to dzięki pozytywnemu
wpływowi parametru wieku i rozmiaru.
Kategoria natychmiastowa (horyzont czasowy 0-3 miesiące)
Tabela 2. Natychmiastowy wynik cząstkowy (2006-2011)
KATEGORIA
NATYCHMIASTOWA
2006
2007
2008
2009
2010
2011
Wagi
4. Wskaźnik
wystarczalności
rezerwy gotówki
0,96
0,84
0,81
0,84
0,86
0,84
5,1
5. Zmodyfikowany
wskaźnik gotówki
6. Cel płynności
Lambda (TLL)
7. Wskaźnik bieżącej
płynności (CLI)
-0,08
-0,11
-0,11
-0,10
-0,08
-0,05
3,5
9,80
5,64
5,41
6,15
8,51
9,92
0,77
3,07
4,43
3,25
1,65
3,05
2,60
0,2
NATYCHMIASTOWY
WYNIK CZĄSTKOWY
12,77 (10)
9,13
8,57
9,01
11,27 (10)
12,28 (10)
-
Źródło: opracowanie własne na podstawie: Zietlow J., „A Financial Health Index…”, str.55-56; sprawozdania
finansowe z Monitora Polski B.
Kategoria natychmiastowa określa kondycję finansową w oparciu oczekiwanych i
nieoczekiwanych przepływów gotówkowych w przedziale czasowym od dnia jutrzejszego do
3 miesięcy. Zostają tutaj wykorzystane 4 wskaźniki. Jeden z nich to indeks wystarczalności
rezerwy gotówki, którego wyższa wartość oznacza lepszą kondycję finansową dla
przedsiębiorstwa. Ponadto powinien on osiągnąć wartość docelową równą jeden. 14 Wskaźnik
ten maleje o 12,5% w 2007r. w porównaniu do roku poprzedniego, a następnie utrzymuje się
na dość stabilnym poziomie. Jednakże indeks znajduje się poniżej jedności, co nie jest dobrą
12
Zietlow J., A Financial Health Index…, op. cit., str. 18
Zietlow J., A Financial Health Index…, op. cit., str. 19
14
Zietlow J., A Financial Health Index…, op. cit., str. 19-20
13
oznaką w stosunku do płynności (brak możliwości pokrycia całości wydatków nieograniczoną
gotówką).15
Zmodyfikowany wskaźnik środków pieniężnych to stosunek gotówki do aktywów,
posiadanych przez jednostkę gospodarczą. Niższa wartość implikuje gorszą kondycję
instytucji. 16 W przypadku badanej firmy indeks ten plasuje się na niekorzystnym poziomie
(ujemne wartości). W latach 2006-2008 zauważalny jest spadek, a w kolejnych latach
następuje poprawa wyniku – aczkolwiek nadal nie ma dodatniej wartości.
Kolejny wskaźnik - cel płynności Lambda – wskazuje zdolność instytucji do regulowania
najbliżej zapadalnych zobowiązań. Indeks TLL o większej wartości podnosi kondycję
finansową.17 Podobnie jak we wcześniejszym wskaźniku, TLL w latach 2006-2008
charakteryzuje obniżka, a w późniejszym okresie dostrzega się znaczącą zmianę na lepsze (w
2011r. wynosi 9,92, co oznacza bardzo niskie prawdopodobieństwo braku gotówki i trudności
finansowych18).
Wskaźnik bieżącej płynności jest miarą wypłacalności. Indeks ten to stymulanta. Jego wyższe
wartości oznaczają mniejsze ryzyko utraty płynności przez przedsiębiorstwo. 19 W badanej
firmie CLI podlega znacznym wahaniom.
Natychmiastowy wynik cząstkowy maleje w latach 2006-2008, aby potem osiągać
wynik bardzo wysoki (w 2011r. 12,28), dzięki poprawie indeksów składowych.
15
Ibidem
Zietlow J., A Financial Health Index…, op. cit., str. 30
17
Zietlow J., A Financial Health Index…, op. cit., str. 21
18
Zietlow J., A Financial Health Index…, op. cit., str. 55
19
Maness Terry S., Zietlow John T., Short-Term Financial Management, Thomson South-Western, USA, 2005,
str. 35
16
Kategoria krótkoterminowa (horyzont czasowy 3-12 miesięcy)
Tabela 3. Krótkoterminowy wynik cząstkowy (2006-2011)
8. Wskaźnik
9. Wskaźnik aktywów 10. Wskaźnik kosztów
KRÓTKOTERMINOWY
przepływów
administracyjnych
WYNIK CZĄSTKOWY
operacyjnych
2006
0,76
0,13
54,09
5,08
2007
0,86
0,12
40,52
4,43
2008
0,47
0,15
125,82
8,46
2009
0,62
0,14
111,13
7,89
2010
0,59
0,16
151,05
9,98
2011
0,51
0,17
53,45
5,20
Wagi
1,35
10,5
0,05
Źródło: opracowanie własne na podstawie: Zietlow J., „A Financial Health Index…”, str.55-56; sprawozdania
finansowe z Monitora Polski B.
KATEGORIA
KRÓTKOTERMINOWA
Kategoria krótkoterminowa zostaje opisana 3 wskaźnikami. Indeks przepływów
operacyjnych obrazuje ile razy zobowiązania krótkoterminowe mogą być pokryte przez
przepływy środków pieniężnych z działalności operacyjnej. 20 Jego wartość podlega
oscylacjom i w 2008r. oraz 2011r. osiąga wartości najniższe w badanym okresie (kolejno:
0,47; 0,51) – co zmniejsza kondycję finansową firmy. 21
Wskaźnik aktywów z kolei przedstawia udział relatywnie płynnych aktywów w ogólnej
wartości aktyw. Wzrost indeksu determinuje lepszą wypłacalność, a to wpływa pozytywnie na
kondycję finansową.22 W analizowanym przedsiębiorstwie wskaźnik utrzymuje się na
relatywnie stabilnym, ale niskim poziomie – obniżając wynik cząstkowy.
Wskaźnik kosztów administracyjnych obrazuje jaki udział w kosztach ogólnych stanowią
koszty administracyjne. Im większy ich udział, tym korzystniej kształtuje się kondycja
finansowa. W przypadku wysokich wartości tego wskaźnika, jak to ma miejsce w latach
2008-2010 niniejszej analizy, firma może ciąć wydatki administracyjne (np. redukcja
stanowisk) w celu poprawy stabilności finansowej. 23
20
Grant Julia, Munter Paul, Robinson Thomas, Financial statement analysis: A global perspective, Pearson
Education International Upper Saddle River, New Jersey, 2004, str. 245
21
Zietlow J., A Financial Health Index…, op. cit., str. 54
22
Zietlow J., A Financial Health Index…, op. cit., str. 56
23
Zietlow J., A Financial Health Index…, op. cit., str. 32
Cząstkowy wynik w kategorii krótkoterminowej przeważnie znajduje się na niskim
poziomie, jedynie 2010r. odznacza się bardzo wysoką wartością (9,98), co spowodowane jest
bardzo dużym wynikiem indeksu kosztów administracyjnych.
Kategoria średnioterminowa (horyzont czasowy 12-36 miesięcy)
Tabela 4. Średnioterminowy wynik cząstkowy (2006-2011)
KATEGORIA
ŚREDNIOTERMINOWA
2006
2007
2008
2009
2010
2011
Wagi
11. Nadwyżka netto
12. Współczynnik
udziału
13. Wskaźnik
samofinansowania
759 894,05
758 993,65
725 952,55
5 132 447,89
72 159,85
428 793,47
0,000001
NA
NA
NA
NA
NA
NA
-
0,75
0,97
1,07
1,17
1,08
1,10
7,2
14. Wskaźnik
zadłużenia
finansowego
0,29
0,26
0,28
0,25
0,26
0,23
2,2
15. Wskaźnik kosztu
pozyskania
ŚREDNIOTERMINOWY
WYNIK CZĄSTKOWY
NA
NA
NA
NA
NA
NA
-
Źródło: opracowanie własne na podstawie: Zietlow J., „A Financial Health Index…”, str.55-56; sprawozdania
finansowe z Monitora Polski B.
W kategorii średnioterminowej znajduje się 5 wskaźników, jednak w przypadku analizowanej
instytucji możliwe jest obliczenie 3 z nich.
Nadwyżkę netto precyzuje się jako zmianę w aktywach netto. Najlepiej, aby nadwyżka była
jak największa, ponieważ polepsza to kondycję finansową.24 W badanej spółce indeks ten w
latach 2006-2008 znajduje się na zbliżonym poziomie. W 2009r. osiąga maksymalną wartość
badanego okresu (7-krotna podwyżka w stosunku do roku poprzedniego), a wartości w
kolejnych latach wynoszą: 72 159,85; 428 793,47.
Wskaźnik samofinansowania informuje o zdolności przedsiębiorstwa do sfinansowania
inwestycji z wygospodarowanych środków pieniężnych. 25 Indeks ten ma tendencję rosnącą w
badanym okresie (wartość szczytowa w 2009r. – 1,17), co jest pozytywnym sygnałem.
24
Zietlow J., A Financial Health Index…, op. cit., str. 24
Self-Financing Ratio, ManagmentMania (sierpień 2, 2012). Dostępny na: http://ebookbrowsee.net/selffinancing-ratio-pdf-d376032993 (ostatni dostęp: 14.12.2013)
25
5,54
7,20
7,79
13,04 (10)
7,27
7,84
-
Wyższe wartości oznaczają, że organizacja coraz więcej inwestycji opłaca z własnych
środków finansowych. 26
Wskaźnik zadłużenia finansowego to destymulanta. Im wyższe wartości przyjmie indeks, tym
gorsza kondycja finansowa.27 W analizowanym okresie wskaźnik przyjmuje niskie wartości
(najniższa wartość w 2011r. – 0,23), co wskazuje na mniejsze wykorzystanie długu i niższe
ryzyko.28
Średnioterminowy wynik cząstkowy zmienia się w analizowanym okresie (5,54; 7,2;
7,79; 13,04 (10); 7,27; 7,84). Najwyższa wartość występuje w 2009r., co jest efektem dużej
nadwyżki netto w tymże roku.
26
Pod red. Szczepański Jan, Szyszko Lech, Finanse przedsiębiorstwa, Polskie Wydawnictwo Ekonomiczne,
Warszawa, 2007, str. 70
27
Zietlow J., A Financial Health Index…, op. cit., str. 25
28
Rutkowski Andrzej, Zarządzanie finansami, Polskie Wydawnictwo Ekonomiczne, Warszawa, 2003, str. 90
ZAKOŃCZENIE
Wskaźnik
kondycji
finansowej
tworzą:
ogólny
wynik
cząstkowy
(10%),
natychmiastowy (40%), krótkoterminowy (30%) oraz średnioterminowy (20%).
Tabela 5. Wskaźnik kondycji finansowej wybranego przedsiębiorstwa (2006-2011)
WSKAŹNIK
KONDYCJI
FINANSOWEJ
2006
2007
2008
2009
2010
2011
86,29
73,21
84,37
95,00
98,93
89,81
Źródło: opracowanie własne na podstawie: Zietlow J., „A Financial Health Index…”, str.53; sprawozdania
finansowe z Monitora Polski B.
Wskaźnik FHI Zietlowa w analizowanym okresie znajduje się na wysokim poziomie. W
2007r. następuje co prawda spadek o 15%, jednak w kolejnych okresach tendencja jest już
rosnąca. Może to świadczyć o podjęciu przez firmę odpowiednich działań w celu polepszenia
sytuacji finansowej. 2011r. pokazuje ponowny spadek kondycji.
Wykres 1. Wskaźnik kondycji finansowej wybranego przedsiębiorstwa (2006-2011)
Źródło: opracowanie własne na podstawie: Zietlow J., „A Financial Health Index…”, str.53; sprawozdania
finansowe z Monitora Polski B.
Podstawowy cel pracy, określony we wstępie, został zrealizowany. Dzięki wykorzystaniu
wskaźników
zaproponowanych
w
modelu
Zietlowa,
możliwe
było
dostarczenie
wartościowych informacji o kondycji finansowej przedsiębiorstwa. Zastosowanie wskaźnika
FHI może ułatwić kontrolę sytuacji firmy, a także pomóc w określeniu i ocenie strategii
finansowych. 29 Dla przykładu uzyskana w 2011r. wartość wskaźnika kondycji finansowej
pomaga w zidentyfikowaniu przyczyn spadku indeksu i podjęciu kroków, aby poprawić
sytuację finansową firmy.
29
Zietlow J., A Financial Health Index…, op. cit., str. 38-39
BIBLIOGRAFIA
1. Jaworski Jacek, Teoria i praktyka zarządzania finansami przedsiębiorstw, wyd. CeDeWu,
Warszawa, 2010, str. 111-112
2. Dębski Wiesław, Teoretyczne i praktyczne aspekty zarządzania finansami
przedsiębiorstwa, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa, 2005, str. 41-42
3. Dudycz Tadeusz, Wrzosek Stefan, Analiza finansowa. Problemy metodyczne w ujęciu
praktycznym, Wydawnictwo Akademii Ekonomicznej im. Oskara Langego we Wrocławiu,
Wrocław, 2000, str. 13
4. Zietlow John, A Financial Health Index for Achieving Nonprofit Financial Sustainability
(Wrzesień 26, 2012). Dostępny na SSRN:
http://papers.ssrn.com/sol3/papers.cfm?abstract_id=2049022 (ostatni dostęp: 14.12.2013)
5. Zaleska Małgorzata, Ocena kondycji finansowej przedsiębiorstwa przez analityka
bankowego, Oficyna Wydawnicza Szkoła Główna Handlowa w Warszawie, Warszawa, 2012,
str. 72
6. Pomykalska Bożena, Pomykalski Przemysław, Analiza finansowa przedsiębiorstwa,
Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa, 2007, str. 67-68
7. Olzacka Barbara, Pałczyńska-Gościniak Renata, Leksykon zarządzania finansami, wyd.
ODDK, Gdańsk, 1998, str. 355
8. Stępień Konrad, Rentowność a wypłacalność przedsiębiorstw, wyd. Difin, Warszawa,
2008, str. 115
9. Chen Tao, Harford Jarrad, Lin Chen, Financial Flexibility and Corporate Cash Policy
(Październik 2013), str. 2. Dostępny na SSRN:
http://papers.ssrn.com/sol3/papers.cfm?abstract_id=2298628 (ostatni dostęp: 14.12.2013)
10. Sprawozdania finansowe badanego przedsiębiorstwa pochodzące z Monitora Polski B,
udostępnianego w bazie Emerging Markets
11. Maness Terry S., Zietlow John T., Short-Term Financial Management, Thomson SouthWestern, USA, 2005, str. 35
12. Grant Julia, Munter Paul, Robinson Thomas, Financial statement analysis: A global
perspective, Pearson Education International Upper Saddle River, New Jersey, 2004, str. 245
13. Self-Financing Ratio, ManagementMania (sierpień 2, 2012). Dostępny na:
http://ebookbrowsee.net/self-financing-ratio-pdf-d376032993 (ostatni dostęp: 14.12.2013)
14. Pod red. Szczepański Jan, Szyszko Lech, Finanse przedsiębiorstwa, Polskie
Wydawnictwo Ekonomiczne, Warszawa, 2007, str. 70
15. Rutkowski Andrzej, Zarządzanie finansami, Polskie Wydawnictwo Ekonomiczne,
Warszawa, 2003, str. 90