Ekspres Sadowniczy 1/2016
Transkrypt
Ekspres Sadowniczy 1/2016
nowości porady informacje egzemplarz bezpłatny Bayer – jakiego nie znacie G lobalny koncern Bayer z każdym rokiem rozszerza zakres swojej działalności. Z między innymi producenta konwencjonalnej chemii, staje się strategicznym partnerem rolników, dostarczając kompleksowych rozwiązań uwzględniających wymogi integrowanej ochrony. Ale to nie jedyne nowoczesne i praktyczne narzędzia, jakie udostępnia producentom roślin. Pojawiają się też koncepcje i inicjatywy wykraczające poza dostarczenie rolnikom jedynie środków produkcji. O nowej idei rozmawiam z dr. Mirosławem Korzeniowskim, managerem w dziale marketingu, odpowiedzianym w firmie Bayer Polska za uprawy ogrodnicze. Czym kierował się koncern, rozszerzając ofertę o gamę biologicznych środków ochrony? Dr Mirosław Korzeniowski: Nasza firma wnikliwie analizuje zapotrzebowanie rynku – uwzględniamy zarówno pojawiające się przepisy i zobligowanych nimi rolników, oraz oczekiwania finalnych odbiorców żywności, czyli konsumentów. Część rolników, uprawiająca rośliny zgodnie z zasadami ekologii, poszukuje środków, które mogą być wykorzystywane w takiej produkcji. Ale takich preparatów mogą używać z bardzo dobrym efektem również prowadzący uprawy konwencjonalnie lub integrowaną produkcję. Od sezonu 2016 w naszej ofercie handlowej znajdują się środki, które zaspokoją zapotrzebowanie wszystkich ww. grup rolników. Serenade ASO to jeden z tych uniwersalnych fungicydów, który będzie dostępny szerokiemu gronu polskich ogrodników. Drugim jest Contans WG, który Bayer przejął z końcem 2015 r., a od obecnego dołącza do swojego portfolio. Czy zaangażowanie w środki biologiczne wpłynie na zwiększenie ich liczby kosztem syntetycznych? M.K.: Nie zaprzestajemy pracy nad konwencjonalnymi środka- mi ochrony roślin. Wprost przeciwnie. Produkty z tej gamy, które wprowadzamy na rynek są nowoczesnymi substancjami, spełniającymi wszystkie normy bezpieczeństwa dla ich użytkowników oraz konsumentów żywności wyprodukowanej z ich udziałem. Groźne dla patogenów, stosowane zgodnie z zaleceniami są zupełnie nieszkodliwe dla środowiska. Grupę takich innowacyjnych fungicydów wprowadzamy globalnie do użytku pod marką Luna®. Ich podstawowym składnikiem jest fluopyram, uniwersalny związek o wszechstronnym zastosowaniu wobec różnych grup patogenów. Obecnie na świecie rolnicy wykorzystują już 6 produktów z tej grupy. W Polsce zarejestrowane są dwa. Luna® Sensation 500 SC jest na razie przeznaczona do ochrony upraw roślin jagodowych, natomiast Luna® Experience 400 SC – do traktowania drzew owocowych i roślin warzywnych. Być może już w obecnym roku MRiRW zezwoli na rozszerzenie rejestracji obu produktów, by rolnicy mogli zgodnie z prawem w pełni korzystać z ich uniwersalności, eliminując kompleks groźnych chorób ważnych gospodarczo gatunków roślin ogrodniczych. Między innymi właśnie takie środki wpływają na intensyfikację i zwiększenie produkcji z hektara. Ale co zrobić z tą żywnością? Od lat panuje opinia, że łatwiej wyprodukować niż sprzedać? M.K.: Jako lider w segmencie ochrony roślin wspieramy w różnym zakresie i na różnych polach producentów żywności wysokiej jakości pod względem prozdrowotnym, z gwarancją jej bezpieczeństwa dla konsumentów. Właśnie tym rolnikom dedykujemy nasz nowy projekt – Vademecum. Co kryje się pod tym hasłem? M.K.: Projekt Vademecum to polska wersja projektów Food Chain Bayera, znanych na świecie od 10 lat. Marką Vademecum objęliśmy dwa pakiety działań dla różnych grup rolników. Jeden jest ogólnie dostępny, drugi dedykowany dla wiodących grup producentów i przetwórców. Pakiet działań ogólnodostępnych obejmuje działania w ramach akcji „Grunt to bezpieczeństwo” oraz System Wspierania Decyzji (SWD). Na naszej stronie internetowej każdy zainteresowany będzie mógł sprawdzić, jakie jest zagrożenie ze strony agrofagów w jego rejonie, i czy należy rozpocząć, kontynuować, a może wstrzymać się z zabiegami. Informacje spływać będą z sieci stacji meteorologicznych skonfigurowanych z modelami chorobowymi. Będzie to pierwszy w Polsce tego typu system, powszechny i bezpłatny dla wszystkich użytkowników, dostarczający prognoz zagrożenia upraw ze strony agrofagów i, co najważniejsze wsparty zaleceniami dotyczącymi ochrony wybranych gatunków. Jaki jest cel tego projektu? M.K.: Naszym założeniem jest promowanie pozytywnego wizerunku produkcji ogrodniczej. Informujemy dystrybutorów i konsumentów, że żywność jest w Polsce produkowana bezpiecznie, z wykorzystaniem środków biologicznych i nowoczesnych syntetycznych oraz przy zintegrowaniu (współdziałaniu) obu tych grup preparatów. Dzięki Systemowi Wspierania Decyzji rolnicy wykonują zabiegi ochrony tylko w sytuacjach koniecznych. Znacznemu ograniczeniu ulega więc liczba zabiegów, przejazdów sprzętem ochrony, zużycia środków ochrony. Ogrodnik błyskawicznie dostrzeże pozytywne efekty w postaci wymiernych oszczędności, przy zarazem satysfakcjonującej zdrowotności i jakości roślin. Jednocześnie zaprocentuje to większym dbaniem o środowisko. Konsument z pewnością dostrzeże natomiast w ysoką jakość i wzrośnie jego poziom zadowolenia z zakupu żywności z gwarancją bezpieczeństwa. Każdy element łańcucha produk- cji żywności osiągnie wymierne efekty – ogrodnik, przetwórca, dystrybutor, konsument. Czego dotyczy drugi pakiet? Jakie działania towarzyszą tej koncepcji? M.K.: Obejmie on dodatkowe działania dedykowane grupom producenckim i dużym gospodarstwom ogrodniczym. Organizujemy dla nich szkolenia, prowadzimy doświadczenia w ramach grup, udzielamy wsparcia ze strony fachowców z firmy Bayer, pracujących jako doradcy na terenie danej grupy czy gospodarstwa. Ciekawą inicjatywą jest dodatkowe, promocyjne wsparcie wyspecjalizowanych organizacji i grup producenckich. Przykładem może być Vademecum dla producentów porzeczki czarnej, realizowane wspólnie z Krajowym Stowarzyszeniem Plantatorów Czarnych Porzeczek. Wynikiem tej współpracy jest m.in. broszura promująca nasze wspólne działania. Jej dystrybucję zainaugurujemy na stoisku firmy Bayer podczas targów Fruit Logistica. Nasza firma pokrywa koszty produkcji tego wydawnictwa, przez to propagowania nowoczesnego modelu komunikacji z rolnikami. To globalny koncern na globalnym rynku promuje polskich producentów owoców 2 2 – wcześniej Bayer w Polsce tego nie robił. Czy inne grupy mogą także liczyć na Wasze wsparcie o podobnym charakterze? M.K.: W najbliższych latach planujemy opracować takie nowoczesne projekty dla różnych upraw ogrodniczych – zarówno sadowniczych, jak i warzywniczych. Mamy duże pokłady energii i kreatywności. Wzorem współpracy z KSPCP będziemy realizowali także z innymi formalnymi stowarzyszeniami podobne plany – wspólne konferencje, dni pola, wdrażali nowoczesne rozwiązania. Na początek będziemy współdziałać z tymi, z którymi współpracujemy od lat i znamy ich dorobek. Oczywiście jesteśmy otwarci na nowe kontakty, pomysły i inicjatywy. Gdzie można się zapoznać z tą Waszą sztandarową koncepcją? M.K.: Z promocją, dotyczącą projektu będziemy docierali do konsumentów za pomocą mediów. Aby przedstawiony przez nas prawdziwy wizerunek naszego ogrodnictwa pomagał w pozytywnym postrzeganiu polskich produktów, jako tych, po które sięgniemy w pierwszej kolejności. Z promocją wykraczamy poza kraj, będziemy np. promować projekt Vademecum na targach Fruit Logistica, a w czerwcu bieżącego roku, podczas cyklicznej konferencji porzeczkowej IBA w Wielkiej Brytanii, jednym z głównych punktów będzie referat na temat polskiego projektu Vademecum. Czy możecie się już pochwalić jakimiś spektakularnymi sukcesami? M.K.: Na razie dobieramy pewnych partnerów (mamy już m.in. bardzo zaangażowanych w projekt, wiarygodnych przetwórców), aby nie „spalić” marki Vademecum® na starcie. Markę buduje się i utrwala latami, a my ją przecież firmujemy logiem Bayer. Na spektakularne sukcesy przyjdzie czas, chociaż już pierwszych efektów spodziewamy się w tym roku. Idea dojrzewa. W 2017 r. bezpośrednie, wymierne korzyści odczują wszyscy w tym tworzonym przez nas łańcuchu dostaw. Z pewnością przełoży się to na pieniądze. Pamiętać jednak trzeba, że są jeszcze korzyści pośrednie – współtworzymy wiarygodny wizerunek naszych kontrahentów, a tego na pieniądze przeliczyć się nie da. Dziękuję za rozmowę 1 Luna w ochronie drzew ziarnkowych i pestkowych ® Dr Agata Broniarek-Niemiec, dr hab. Beata Meszka, prof. nadzw. IO, dr Hanna Bryk, Instytut Ogrodnictwa w Skierniewicach W połowie 2015 roku do ochrony upraw sadowniczych przed chorobami został zarejestrowany nowoczesny, dwuskładnikowy fungicyd Luna® Experience 400 SC. Zawarte w nim w równych proporcjach fluopyram i tebukonazol działając uniwersalnie, efektywnie zwalczają wiele patogenów drzew owocowych. Kiedy i jak go stosować, aby długo korzystać z wysokiej skuteczności, poniżej. Zwięźle ale treściwie W skład tytułowego fungicydu wchodzą dwie substancje aktywne: fluopyram (200 g/l) i tebukonazol (200 g/l). Fluopyram jest jednym z najnowszych związków rozwijającej się grupy SDHI (inhibitory dehydrogenazy bursztynianowej), którego działanie polega na hamowaniu oddychania mitochondrialnego grzybów. Na roślinie fluopyram działa wielokierunkowo: powierzchniowo, translaminarnie i układowo (systemicznie). Natomiast w zwalczaniu patogenów grzybowych wykazuje działanie zapobiegawcze i interwencyjne. Drugi składnik – tebukonazol należący do grupy triazoli (IBE, inhibitory biosyntezy egrosterolu) – hamuje syntezę ergosterolu poprzez blokowanie demetylacji w pozycji C-14. Tebukonazol, podobnie jak inne triazole, w roślinie działa układowo, wobec patogenów – zapobiegawczo i interwencyjnie. Ze względu na specyficzny mechanizm funkcjonowania obu substancji aktywnych, Luna® Experience 400 SC należy do grupy związków o wysokim ryzyku powstawania odporności, dlatego zaleca się jej stosowanie jeden raz w sezonie, do ochrony przed: parchem jabłoni, mączniakiem jabłoni, chorobami przechowalniczymi, parchem gruszy oraz brunatną zgnilizną drzew pestkowych na wiśni i czereśni. Do zabiegów następczych, zalecamy zatem przemiennie środki należące do innych grup chemicznych. Preparat nie wykazuje odporności krzyżowej z takimi grupami jak: strobiluryny, benzimidazole i anilinopirymidyny. W sadach jabłoniowych i gruszowych można go włączyć do programu ochrony od fazy różowego pąka kwiatowego (BBCH 56–57) lub w okresie przedzbiorczym (BBCH 76– 85) w dawce 0,75 l/ha (karencja – 14 dni). W sadach wiśniowych i czereśniowych może być stosowany od początku kwitnienia do fazy dojrzałości konsumpcyjnej (BBCH 59–89). Przy czym karencja wynosi 7 dni, przy zalecanej dawce 0,6 l/ha. Ochrona drzew pestkowych Brunatna zgnilizna drzew pestkowych, powodowana przez grzyby z rodzaju Monilinia jest jedną z najgroźniejszych chorób wiśni i czereśni. Objawy w postaci brunatniejących, zasychających kwiatów i zamarłych wierzchołków pędów są spotykane niemal każdego roku na najbardziej podatnych odmianach wiśni, takich jak: ‘Northstar’, ‘Kelleris’ i ‘Nefris’, a w niektórych latach także na ‘Łutówce’. Natomiast na czereśniach oprócz kwiatów, porażane mogą być także dojrzewające owoce. Straty powodowane wystąpieniem choroby bywają bardzo duże. Porażone kwiatostany i pędy masową zasychają, a owoce gniją i nie nadają się do handlu. Ochrona przed brunatną zgnilizną drzew pestkowych polega przede wszystkim na zabiegach wykonywanych w okresie kwitnienia tych drzew oraz w czasie dojrzewania owoców czereśni. Badania przeprowadzone w Instytucie Ogrodnictwa w Skierniewicach wykazały wysoką skuteczność fungicydu Luna® Experience 400 SC w zwalczaniu choroby Fot. 1. Objawy zgnilizny powodowanej przez N. galligena na jabłkach odmiany ‘Gala’ na wiśniach. W warunkach wysokiego jej nasilenia na bardzo podatnej odmianie ‘Northstar’, przy dwóch zabiegach w sezonie (na początku kwitnienia – BBCH 61 i w pełni kwitnienia – BBCH 65), skuteczność środka Luna® Experience wynosiła ponad 92% i była wyższa od fungicydów standardo- wych (wykres 1). Natomiast na odmianie ‘Łutówka’, w warunkach średniego nasilenia choroby, skuteczność fungicydu Luna® Experience, stosowanego jeden raz w pełni kwitnienia wyniosła w ochronie kwiatostanów – 84,8%, a w ochronie pędów – 92,3%. Przy dwóch zabiegach, na początku i w peł- Wykres 1. Skuteczność fungicydu Luna Experience 400 SC w zwalczaniu brunatnej zgnilizny drzew pestkowych na wiśni ‘Northstar’ Skuteczność w ochronie kwiatostanów Skuteczność w ochronie pędów Skuteczność (%) 100 90 92,2 94,2 80 70 60 50 40 30 20 10 0 Luna Experience 400 SC 85,4 87,6 68,1 70,0 Standard I Standard II Wykres 2. Skuteczność fungicydu Luna Experience 400 SC w zwalczaniu brunatnej zgnilizny drzew pestkowych na wiśni 'Łutówka' Skuteczność (%) 100 90 92,3 80 84,8 70 60 50 40 30 20 10 0 Luna Experience 400 SC 1 zabieg Skuteczność w ochronie kwiatostanów Skuteczność w ochronie pędów 91,3 96,8 97,5 97,4 66,8 Luna Experience 400 SC 2 zabiegi Standard I 2 zabiegi 68,7 Standard II 2 zabiegi 3 ni kwitnienia, efektywność środka była jeszcze wyższa – 91,3% w ochronie kwiatostanów i 96,8% w ochronie pędów. Z obserwacji własnych wynika, że Luna® Experience 400 SC stosowana po kwitnieniu wiśni skutecznie ogranicza także drobną plamistość liści drzew pestkowych oraz gorzką zgniliznę wiśni. Ochrona jabłoni wiosną W sadach jabłoniowych fungicyd Luna® Experience 400 SC wykazuje wysoką skuteczność w zwalczaniu najgroźniejszych chorób grzybowych tj. parch jabłoni i mączniak jabłoni oraz gorzkiej zgnilizny. O nasileniu i występowaniu chorób, obok podatności odmiany i wielkości źródła infekcji decydującą rolę odgrywają warunki pogodowe. Sezon 2015, w związku z panującą suszą, uniemożliwiał rozwój i rozprzestrzenianie się patogenów. Nie dochodziło także do infekcji lub zdarzały się one sporadycznie, z wyjątkiem grzyba Podosphaera leucotricha, sprawcy mączniaka jabłoni, preferującego wysoką temperaturę do szybkiego rozwoju i infekcji. Parch jabłoni natomiast wystąpił w niedużym nasileniu. Jednak w latach wcześniejszych, nawet przy bardzo dużej presji choroby skuteczność testowanego wówczas środka Luna® Experience 400 SC, stosowanego „solo” była wysoka i wynosiła 89–96%, a w mieszaninie z fungicydem Captan 80 WG (1,5 kg/ha) – powyżej 95% (wyk. 3). Środek można stosować zarówno w niższej, jak i wyższej temperaturze. W warunkach dużego zagrożenia chorobowego, fungicydu tego należy używać zapobiegawczo lub interwencyjnie, ale najlepiej do 48 godzin po zakażeniu (infekcji – tabela). Luna® Experience 400 SC włączona do programu zwalczania parcha jabłoni, również skutecznie ogranicza (87–98%) występowanie mączniaka jabłoni. Efektywność na miarę innowacyjności Badania prowadzone kilka lat temu w IO, nad oceną skuteczności środka Luna® Experience 400 SC w zwalczaniu gorzkiej zgnilizny jabłek, wykazały jego wysoką skuteczność, porównywalną lub wyższą od ówcześnie zalecanego środka zawierającego Captan 80 WG i Zato 50 WG. Również doświadczenia wykonane w ostatnim sezonie przechowalniczym wy- kazały, że efektywność środka Luna® Experience 400 SC w zwalczaniu gorzkiej zgnilizny na jabłkach odmiany ‘Ligol’ była podobna do efektywności środków Bellis 38 WG, Geoxe 50 WG i Switch 62,5 WG. Rozszerzenie asortymentu preparatów do stosowania w okresie przedzbiorczym o tę mieszaninę fluopyramu i tebukonazolu jest bardzo korzystne, gdyż daje większą możliwość wybo4 ru i rotacji fungicydów. Interwencyjne działanie Luna Experience 400 SC w zwalczaniu parcha jabłoni – dośw. szklarniowe Liczba godzin po infekcji Dawka na ha (stężenie) Fungicyd Kontrola 48 72 Stopień porażenia w skali 0–5 Skuteczność (%) Stopień porażenia w skali 0–5 Skuteczność (%) 3,05 0 3,05 0 Luna Experience 400 SC 0,75 l (0,125%) 0,08 97,4 0,40 86,9 Standard porównawczy (difenokonazol) 0,2 l (0,03%) 0,13 95,7 0,25 91,8 Nowość w ochronie upraw ogrodniczych! Luna... i życie nabiera smaku! Nowy standard w ochronie upraw ogrodniczych: • wyższa skuteczność w zwalczaniu najważniejszych chorób • dłuższe przechowywanie po zbiorze • poprawa zdrowotności roślin • lepsza jakość plonów Ze środków ochrony roślin należy korzystać z zachowaniem bezpieczeństwa. Przed każdym użyciem przeczytaj informacje zamieszczone w etykiecie i informacje dotyczące produktu. Zwróć uwagę na zwroty wskazujące na rodzaj zagrożenia oraz przestrzegaj zalecanych środków bezpieczeństwa. Bayer CropScience, Al. Jerozolimskie 158, 02-326 Warszawa, tel. 22 572 36 12, fax 22 572 36 03 Luna Experience prasa 205x285+5 disco.indd 1 www.agro.bayer.com.pl 04/12/15 12:17 4 Wykres 3. Skuteczność fungicydu Luna Experience 400 SC w dawce 0,75 l/ha stosowanego w mieszaninie z fungicydem Captan 80 WG w dawce 1,5 kg/ha w zwalczaniu parcha jabłoni, 2012 r. Skuteczność (%) 100 99 98 97 96 95 94 93 92 Fot. 2. Całkowicie zgniłe jabłka z objawami szarej pleśni (po lewej) i gnicia powodowanego przez N. galligena (po prawej) Przemienne stosowanie środków ochrony jest konieczne z dwóch powodów. Po pierwsze zapobiega nadmiernemu gromadzeniu substancji aktywnych w owocach, na co zwraca się ostatnio bardzo dużą uwagę, w trosce o bezpieczeństwo konsumentów. Po drugie, przeciwdziała się uodpornieniu patogenów, sprawców chorób na często stosowane substancje aktywne. Należy jednak zwrócić uwagę, że z reguły grzyby uodporniają się nie tylko na konkretną substancję preparatu, ale na całą grupę chemiczną 3 (np. benzimidazole, strobiluriny), do której ta substancja należy. W tym kontekście trzeba pamiętać, że kilka związków wchodzących w skład fungicydów wykorzystywanych do ochrony przedzbiorczej należy do grupy karboksyamidów (SDHI). Są to: boskalid (składnik środka Bellis 38 WG), pentiopirad (Fontelis 200 SC) oraz fluopyram (Luna Experience 400 SC). Zwalcza kompleks chorób przechowalniczych Użycie fungicydu Luna ® Experience 400 SC przed liście owoce ‘McIntosh’ ‘Szampion’ 97,8 99,1 94,5 98,6 99,2 99,1 zbiorem jabłek jest korzystne szczególnie w tych sadach, w których występuje rak drzew owocowych (Neonectria galligena) i istnieje niebezpieczeństwo gnicia jabłek powodowanego przez ten gatunek grzyba. Od kilku lat informujemy Państwa o występowaniu takiej choroby w naszych chłodniach na różnych odmianach jabłek (np. ‘Gloster’, ‘Szampion’, ‘Gala’, ‘Idared’). Pierwsze plamy gnilne rozwijają się najczęściej wokół kielicha (fot. 1) lub wokół przetchlinek. Gnijący miąższ jest ‘Cortland’ ciemnobrązowy, szklisty, wyraźnie oddzielający się od zdrowej tkanki. W początkowej fazie choroby łatwo ją pomylić z gorzką zgnilizną, ponieważ N. galligena zakaża owoce także przez przetchlinki i powstające plamki są bardzo podobne do powodowanych przez Neofabraea (Pezicula) spp. Dopiero gdy na powierzchni większych plam rozwinie się białobeżowa grzybnia, z charakterystycznymi beżowobrązowymi skupieniami zarodników, można odróżnić obie choroby. Gnijące jabłko może zakażać jabłka sąsiednie, podobnie jak to ma miejsce w przypadku szarej pleśni (tzw. gnicie gniazdowe). Z tego powodu choroba może być także mylona z szarą pleśnią (fot. 2). W badaniach laboratoryjnych wykonanych w IO sprawdzano, który z fungicydów stosowanych w okresie przedzbiorczym (boskalid + piraklostrobina, fluopyram + tebukonazol, cyprodynil + fludioksonil, tiofanat metylowy, trifloksystrobina) najsilniej ogranicza wzrost grzyba N. galligena. Fungicydy te (w stężeniach 10 ppm i 100 ppm) dodawano do pożywki i obserwowano wzrost wyszczepionego na niej grzyba. Stwierdzono, że najsilniejsze działanie grzybobójcze wykazał preparat Luna® Experience 400 SC, która wykazuje ogółem wysoką skuteczność przeciwko: gorzkiej zgniliźnie, szarej pleśni (zabieg uzupełniający), parchowi przechowalniczemu oraz chorobom przyrannym – brunatnej i mokrej zgniliźnie. w opinii sadowników około 2 tygodnie przed zbiorem owoców na gruszy i jabłoni (odmian Golden Delicious Reinders® i ‘Szampion’) 17 września 2015 r. w dawce 0,75 l/ha w 500 l wody/ha. Zastosowałem go ze względu na szerokie spektrum działania oraz na nową substancję – fluopyram. Ciekawi mnie też bardzo jego działanie na gruszkach. Łukasz Juda Prowadzi 12-ha gospodarstwo sadownicze w Łojowicach na Sandomierszczyźnie. Uprawia jabłonie, grusze i śliwy. W moim gospodarstwie dobór środków ochrony roślin na początku sezonu wegetacyjnego uzależniam od przebiegu warunków pogodowych. Natomiast przed zbiorem owoców używam tylko takich środków, aby nie przekroczyć liczby zabiegów dopuszczonej w danym sezonie grupą, do której dany preparat należy oraz aby zabezpieczyć owoce przed jak największą liczbą chorób przechowalniczych. W minionym sezonie nadarzyła się możliwość użycia nowo zarejestrowanego fungicydu Luna Experience 400 SC. Użyłem go Artur Pietrzycki Prowadzi wraz z żoną Iwoną i rodzicami 47-ha sadownicze gospodarstwo rodzinne w Wichradzu k. Warki. Uprawia jedynie jabłonie. Dbamy o jakość jabłek od początku wegetacji, poprzez cały okres wzrostu owoców w sadzie oraz przed zbiorem. Przykładamy wiele starań do właściwej ochrony, ponieważ jabłka przechowujemy do końca lipca następnego roku, a główna ich sprzedaż prowadzona jest od początku kwietnia do końca czerwca. Jesienią 2015 r. można było użyć do ochrony jabłek przed chorobami przechowalniczymi po raz pierwszy w Polsce fungicydu Luna Experience 400 SC. Zdecydowałem się na niego z uwagi na szerokie spektrum działania (wiele chorób przechowalniczych) oraz jego skład (dwie substancje aktywne, w tym jedna dotychczas w naszym kraju nieznana). Fungicydu tego użyłem jeden raz, na 2 tygodnie przed zbiorem owoców w dawce 0,75 l/ha. Jednak aby ocenić ten preparat muszę poczekać do końca okresu przechowalniczego. Dzisiaj trudno mówić o tym, czy wykorzystam Lunę Experience 400 SC do ochrony przed głównymi chorobami grzybowymi w okresie kwitnienia i wzrostu zawiązków owoców, ponieważ nie wiem jak ułożą się warunki pogodowe. A to one decydują o zagrożeniu infekcyjnym sprawcami parcha i mączniaka jabłoni. Jeżeli zajdzie potrzeba użycia tego preparatu, to na pewno po niego sięgnę. Stanisław Szurek Prowadzi 51-ha gospodarstwo sadownicze w Józefowie nad Wisłą. Uprawia: jabłonie, grusze, śliwy, wiśnie. Dużo uwagi poświęcam właściwej ochronie wszystkich gatunków sadowniczych, prowadzę ją bowiem zgodnie z wytycznymi IPR (Integrowanej Produkcji Roślin). Jesienią 2015 r. na części sadu jabłoniowego do ochrony przed chorobami przechowalniczymi użyłem fungicydu Luna Experience 400 SC – gotowej mieszaniny dwóch substancji aktywnych. Każdą nowa substancję chemiczną, która zostaje zarejestrowana do ochrony roślin sadowniczych, my sadownicy witamy z radością, zwłaszcza że co roku raczej ubywa, a nie przybywa preparatów i substancji aktywnych. Moim zdaniem Luna Experience 400 SC ułatwi komponowanie programu ochrony, ponieważ umożliwi rotację, a że producentem jest renomowana firma, to wierzę, że efekty ochrony będą znakomite. Dlatego bez dłuższego zastanowienia się użyłem jesienią tego fungicydu i użyję go na pewno w następnym sezonie, z uwagi na szerokie spektrum zwalczanych chorób, zawartość dwóch substancji aktywnych i zaufanie do producenta. Robert Binkiewicz Agrosimex 5 Lato 2015 r. było upalne i pogoda nie sprzyjała rozwojowi chorób pochodzenia grzybowego. We wrześniu, z powodu intensywnych opadów, konieczna była intensywna ochrona przedzbiorcza owoców na późnych odmianach jabłoni. Luna Experience 400 SC doskonale uzupełniła dotychczasową paletę produktów właśnie do ochrony przed chorobami przechowaniczymi owoców, które mają być długo przechowywane. W przypadku jabłoni uważam, że użycie fungicydu Luna Experience 400 SC, jest uzależnione od przebiegu warunków pogodowych jesienią i zagrożeniem infekcyjnym. Zabieg nim polecałem i uważam, że najlepiej jest przeprowadzić w okresie deszczowym i wilgotnym, a w pierwszym sezonie po rejestracji, najkorzystniej było go użyć do ochrony jabłoni przed chorobami przechowalniczymi na około 2 tygodnie przed zbiorem. Luna Experience 400 SC moim zdaniem nie wymaga specjalnych warunków do zastosowania. Według mnie taki powinien być fungicyd. Pamiętać należy jedynie o ogólnej liczbie zabiegów w sezonie wegetacyjnym (nie powinna ona przekraczać trzech) preparatami z grupy chemicznej SDHI, do której należy Luna Experience 400 SC. Bardzo mi odpowiada elastyczność tego fungicydu w pozycjonowaniu w ochronie jabłoni i gruszy, tzn. możliwość użycia do ochrony wiosną przeciwko parchowi i mączniakowi lub jesienią przeciwko chorobom przechowalniczym. Nie mniej ważny jest brak konieczności stosowania mieszaniny z dodatkowym fungicydem. Uważam, że biorąc po uwagę szeroki zakres zastosowa- nia fungicydu Luna Experience 400 SC, warto największy nacisk położyć na zabiegi w okresie kwitnienia, intensywnych opadów deszczu, ponieważ wtedy poza świetną ochroną przed parchem i mączniakiem zabezpieczy on doskonale kwiaty przed infekcją patogenami powodującymi różnego typu zgniliznę gniazda nasiennego i przykielichową. Odnosi się to szczególnie do odmian wrażliwych na uszkodzenia tego typu np. ‘Gloster’, ‘Ligol’, ‘Alwa’. Tomasz Sikora doradca ogrodniczy ProCam Polska W komunikatach sadowniczych na okres przed zbiorem jabłek i gruszek rekomendowałem preparat Luna Experience 400 SC, ponieważ można go było użyć jesienią 2015 r. do ochrony gatunków ziarnkowych przed chorobami przechowalniczymi. Polecałem ten fungicyd, ponieważ wcześniej poznałem jego działanie w ochronie jabłoni przed parchem jabłoni. Miałem taką możliwość podczas oceny doświadczeń ochroniarskich prowadzonych przez doradców Bayer CropScience na kwaterach demonstracyjnych w Kozietułach Nowych. Mogę śmiało powiedzieć, że byłem pod wrażeniem wyso- kiej skuteczności działania tego środka. Wyniki doświadczenia wykazywały bowiem, że Luna Experience 400 SC w ochronie jabłoni przed parchem jest w 100% skuteczna, gdy używało się jej do zabiegu zapobiegawczego lub interwencyjnego w ciągu 48 godzin po infekcji. Stwierdzaliśmy także ok. 95% skuteczność, gdy preparat użyty był w ciągu 72 godzin po infekcji oraz ponad 80% – 96 godzin po infekcji. Widocznym, pozytywnym efektem po zastosowaniu fungicydu Luna Experience 400 SC było uzyskanie na drzewach efektu „green leaves” czyli zielonych liści. Moim zdaniem fungicydu Luna Experience 400 SC w ochronie przedzbiorczej drzew ziarnkowych najlepiej jest użyć na 4 tygodnie przed zbiorem owoców na tzw. pierwsze uderzenie przeciw chorobom przechowalniczym. W drugim terminie zabiegów zalecałbym fungicydy z innej grupy chemicznej i o innym mechanizmie działania lub ochronę produktami biologicznymi (na 7 dni przed zbiorem). Zgodnie z zaleceniami producenta preparat Luna Experience 400 SC powinien być użyty tylko raz w sezonie wegetacyjnym. Albo wiosną do ochrony jabłoni i gruszy przed parchem albo w okresie przedzbiorczym, celem zabezpieczenia owoców na okres przechowywania i sprzedaży. W sezonie 2016 będę zalecał preparat Luna Experience 400 SC do wiosennych zabiegów przeciw parchowi jabłoni i gruszy, a w przypadku silnej infekcji, w połączeniu z preparatem kontaktowym zawierającym kaptan lub ditianon. W przypadku jabłoni będzie on oprócz parcha zwalczał także mączniaka jabłoni. Jeżeli fun- gicyd Luna Expierience 400 SC nie był zastosowany wiosną, to będę rekomendował go do zabiegu przeciw chorobom przechowalniczym na 4 tygodnie przed zbiorem jabłek i gruszek w mieszaninie z dolistnym nawozem wapniowym ProHorti mrówCa. W przypadku drzew pestkowych (wiśnia, czereśnia) preparat ten zalecał będę do zabiegów przeciw brunatnej zgniliźnie drzew pestkowych w okresie ich kwitnienia (początek lub pełnia kwitnienia). Doświadczenia z preparatem Luna Experience 400 SC prowadzę od 8 lat, tj. od samego początku pracy w firmie Bayer. Z moich obserwacji wynika, że jest to doskonały preparat do ochrony jabłoni, gruszy oraz drzew pestkowych. Dzięki wszechstronności preparat Luna Experience 400 SC w sadach drzew ziarnkowych może być stosowany w kilku terminach. Teoretycznie, preparat ten korzystnie jest zastosować w czasie kwitnienia jabłoni lub w okresie przedzbiorczym. Uważam, że najkorzystniejszy termin na zastosowanie tego fungicydu to okres kwitnienia (przeciwko parchowi jabłoni, mączniakowi jabłoni, szarej pleśni) lub bezpośrednio po kwitnieniu. Wszystko tak naprawdę zależy od panujących warunków pogodowych oraz od presji ze strony poszczególnych chorób. Dla wielu preparatów temperatura powietrza jaka panuje zazwyczaj w pierwszej połowie maja, tj. w granicach 10–13°C, jest zbyt niska. Dotyczy to przede wszystkim środków ochrony roślin należących do triazoli (IBE). Podczas prowadzonych badań z Luną Experience zaobserwowałem, że środek ten oczywiście najlepiej by było zastosować przy temperaturze 14–18°C, jednak nie zawsze mamy tak idealne warunki temperaturowe. Doświadczenia przeprowadzaliśmy również przy nieco niższej temperaturze (11–12°C). W takich warunkach termicznych skuteczność Luny Experience 400 SC była także bardzo wysoka, a co ważne, może to być lepsze rozwiązanie, niż zastosowanie w tym momencie preparatów z innych grup chemicznych, na które stwierdzono już odporność grzyba Venturia inaequalis (sprawcy parcha jabłoni). Uważam, że połączenie w fungicydzie Luna Experience dwóch substancji aktywnych wzajemnie się uzupełniających, to dobra i przemyślana koncepcja. Oczywiście, im więcej rozwiązań ma do dyspozycji sadownik, tym mniejsze ryzyko selekcji form odpornych patogenów w danym sadzie, województwie czy całym regionie. Sadownikom polecam wykorzystanie tego preparatu, gdyż po latach doświadczeń z tym środkiem, jestem przekonany o jego wysokiej skuteczności, nie tylko w ochronie przed parchem jabłoni i mączniakiem jabłoni, ale również przed chorobami przechowalniczymi jabłek i gruszek. manie żyzności gleb przez następne dziesiątki lat. Koncentrując się na bioróżnorodności w glebie, Bayer nie zapomina o owadach zapylających. Działania na rzecz ochrony roślin bezpiecznej dla pszczół będą trwały nadal, również w formie rozprowadzania „Daru dla pszczół”– nasion roślin „miododajnych”, tj. dostarczających pożytku m.in. owadom pożytecznym. W roku 2016 zapraszamy do naszych stacji badawczych, m. in. Sadowniczej Stacji Badawczej w Kozietułach koło Grójca, gdzie w praktyce można będzie zobaczyć nasze działania, takie jak akcja „Dar dla pszczół” czy urządzenie Phytobac® przeznaczone do dezaktywacji pozostałych po zabiegu roztworów środków ochrony roślin. Pierwsze spotkania odbędą się już na początku maja. Dr Michał Krysiak Product Stewardship Manager, Bayer Tomasz Gasparski specjalista ds. badań w dziale rozwoju Bayer Polska Kampania „Grunt to bezpieczeństwo” Kampania „Grunt to bezpieczeństwo” firmy Bayer od 2011 r. informuje rolników, doradców oraz uczniów szkół rolniczych o zasadach bezpiecznego i odpowiedzialnego stosowania środków ochrony roślin. W 2015 r., tematem przewodnim była „Bioróżnorodność: ochrona owadów pożytecznych, w tym zapylających”. Akcja obejmowała wykłady dla rolników i ogrodników podczas zimowych konferencji organizowanych lub współorganizowanych przez firmę Bayer, zajęcia terenowe ze szkołami rolniczymi, a także zapewniła nasiona roślin pyłko- i nektarodajnych do obsiania wielu tysięcy łąk. W 2016 roku Bayer kontynuuje temat bioróżnorodności w ramach akcji „Grunt to bezpieczeństwo”. Tym razem bliżej przyjrzymy się glebie, żyjącym w niej organizmom oraz sposobom zachowania jej ży- zności. Według Organizacji Narodów Zjednoczonych ds. Wyżywienia i Rolnictwa (FAO) do 2050 roku liczba ludności świata wzrośnie o co najmniej jedną trzecią – do 9,6 mld. Gruntów pod uprawę nie przybywa w takim tempie, co oznacza, że wyżywienie ludzkości będzie wymagać intensywniejszej, przemyślanej produkcji na obszarach już przeznaczonych do produkcji rolniczej. Do tego będzie potrzebne zwiększenie i utrzy- 6 Mączniak jabłoni – najnowsze wyniki badań Tomasz Gasparski, Bayer Polska M ączniak jabłoni jest chorobą wywoływaną przez grzyb Podosphaera leucotricha. Występuje we wszystkich rejonach uprawy jabłoni i zaliczany jest, obok parcha jabłoni, do największych zagrożeń tego gatunku sadowniczego. Bardzo często choroba ta jest lekceważona przez samych sadowników, którzy nie podejmują z nią walki. Efekty takiego postępowania bywają negatywne, objawiając się pogorszeniem jakości owoców, ograniczeniem powierzchni asymilacyjnej, zniszczeniem pąków kwiatowo-liściowych, w kolejnych sezonach – znacznym osłabieniem plonowania. Na finiszu sezonu 2015 W minionym sezonie 2015, w wielu sadach mączniak jabłoni wystąpił w bardzo dużym nasileniu. Stopień porażenia drzew zależał od wielu czynników, m.in.: wielkości inokulum, warunków atmosferycznych zimą i w trakcie wegetacji, obecności podatnej tkanki. Od kilku lat następuje kumulacja sprawcy choroby, grzyba P. leucotricha. Powiększaniu się jego populacji z sezonu na sezon sprzyjają warunki pogodowe, które umożliwiają patogenowi przezimowanie praktycznie bez strat ilościowych. Od kilku lat nie notuje się bowiem zimą spadków temperatury poniżej -20°C, nie dochodzi więc do naturalnego zniszczenia, poprzez wymrożenie, grzybni. Także podczas wegetacji susza i bardzo ciepło, bądź umiarkowana temperatura przy średnim poziomie wilgotności stwarzają doskonałe warunki dla rozwoju grzyba i infekcji roślin. Obecnie w doborze występuje także sporo odmian wrażliwych na tą chorobę. Do najbardziej podatnych należą: ‘Idared’, ‘Lodel’, ‘Cortland’, ‘Geneva Early’, ‘Paulared’. Jednak przy dużym nasileniu choroby, jak w sezonie 2014 i bardzo dużym w 2015, nie mniej ważne było zabezpieczenie czy interwencyjne działanie w kwaterach odmian: ‘Golden Delicious’ i Jonagoldów, które zaliczane się do odmian średnio podatnych. Warunki infekcji Optymalną temperaturą, podczas której dochodzi do infek- cji, jest około 20°C. W takich warunkach plamy mączniaka na liściach mogą być widoczne gołym okiem już po upływie 2–3 dni od porażenia. Rozwojowi choroby sprzyja ciepła i sucha pogoda. Należy pamiętać, iż cykl choroby jest bardzo krótki i wynosi zaledwie 7–10 dni. Dlatego też, przy sprzyjających warunkach epidemia następuje bardzo szybko, co prowadzi do tego, że już w połowie czerwca drzewa mogą być całkowicie opanowane przez P. leucotricha. I tak też było w sezonie 2015… W sezonach wegetacyjnych 2008, 2009 i 2015 mączniak jabłoni wystąpił w bardzo dużym nasileniu. W tym czasie w Sadowniczej Stacji Badawczej Bayer, w Kozietułach Nowych, przeprowadziliśmy wiele doświadczeń, które miały na celu sprawdzenie skuteczności preparatów wdrażanych przez naszą firmę. Doświadczenia wykonywano zazwyczaj na odmianach bardzo podatnych na mączniaka jabłoni (‘Lodel’, ‘Geneva Early’ oraz ‘Idared’) i w kwaterach z dużym potencjałem chorobotwórczym. Ochrona Prowadzone przez nas badania potwierdziły, że skuteczna ochrona przed mączniakiem jabłoni polega na wykorzystaniu dwóch metod – agrotechnicznej i chemicznej. Usuwanie porażonych pędów podczas cięcia zimowego i cięcia korekcyjnego na początku wegetacji to swego rodzaju podstawowa metoda zwalczania mączniaka. W sadach ochronę chemiczną powinno się rozpocząć już bezpośrednio przed kwitnieniem. Program ochrony przed mączniakiem jabłoni powinien być oparty na preparatach siarkowych, strobilurynowych (np. Zato® 50 WG, Flint Plus® 64 WG), układowych należą- cych do IBE, oraz preparatach należących do nowej grupy SDHI (np. Luna Experience® 400 SC). – Do pierwszych zabiegów powinno się wykorzystywać preparaty siarkowe, które wykazują dobre działanie zapobiegawcze. Stosować należy je co 7 dni. – Bezpośrednio przed kwitnieniem, w czasie kwitnienia i po kwitnieniu (jeśli zachodzi potrzeba zabezpieczania jabłoni przed mączniakiem) należy „uruchomić” preparaty, które będą bezpieczne dla liści, kwiatów i zawiązków jabłoni. Częstotliwość opryskiwania drzew preparatami układowymi i wgłębnymi, w zależności od panujących warunków pogodowych, powinna wynosić 10– 14 dni. Dodatkową zaletą preparatów takich jak Zato®, Flint Plus® czy Luna® Experience jest fakt, iż zabezpieczają one liście oraz owoce nie tylko przed mączniakiem, ale również przed innymi patogenami występującymi i zagrażającymi w tym czasie w sadach jabłoniowych. Serenade ASO na świecie dr Dorota Łabanowska-Bury, Plantpress R ynek żywnościowy na świecie wymaga od producentów wysokiego bezpieczeństwa spożycia wytwarzanych płodów rolnych. Bardzo dużo uwagi przy tym przywiązuje się do wysokiej jakości produktów spożywczych, nie tylko pod względem ich parametrów zdrowotnościowych, ale także wyglądu, smaku i aromatu. Dodatkowym wymogiem jest dostarczenie świeżej żywności o jednolitych cechach przez cały rok, aby zrealizować kontrakty handlowe zawierane już nie tylko z pojedynczymi odbiorcami czy punktami handlowymi, ale z dużymi, działającymi globalnie, sieciami sklepów wielkopowierzchniowych. Wszystkich producentów i dostawców płodów rolnych obowiązują obecnie bardzo rygorystyczne wymagania dotyczące norm stawianych środkom do produkcji, w tym środkom ochrony roślin, głównie w aspekcie pozostałości substancji aktywnych w owocach czy warzywach. Muszą oni mierzyć się także z coraz mniejszą liczbą dostępnych na rynku substancji aktywnych oraz malejącą skutecznością niektórych z nich na skutek pojawiania się szczepów patogenów i szkodników na nie odpornych. Działający na rynku globalnym kontrahenci żądają żywności wytwarzanej w spo- sób bezpieczny dla konsumenta, coraz częściej narzucają swoje normy bezpieczeństwa (listy dopuszczonych do ochrony substancji aktywnych/środków, liczbę zabiegów, poziomy MRL). Dla konsolidacji działań wszystkich uczestników procesu produkcji i logistyki żywności, a przede wszystkim dla za- pewnienia bezpieczeństwa płodów rolnych na rynku, istnieje bez wątpienia potrzeba ścisłej współpracy na etapie wytwarzania żywności i jej sprzedaży. Postawić na innowacyjne rozwiązania Do produkcji nowoczesnych i bezpiecznych środków ochrony roślin wykorzystuje się m.in. antagonistyczne mikroorganizmy, które wykazują wielokierunkowe działanie, w efekcie ograniczają czynniki chorobotwórcze. A co najważniejsze, stosowanie tych organicznych czynników jest bezpieczne tak dla użytkownika, jak i dla konsumenta oraz środowiska. Często w nowatorskich produktach wykorzystywane są te same szczepy bakterii, które występują naturalnie w środowisku glebowym, z tą tylko różnicą, że wprowadzane przez człowieka w produktach dostępnych komercyjnie mają często zwiększoną koncentrację i stabilne działanie na patogeny (grzyby, organizmy grzybopodobne i bakterie). Ciekawym przykładem bakterii wykorzystywanej obecnie w ochronie roślin przed chorobami jest niepatogeniczna Bacillus subtilis. Ta gram-dodatnia, cylindryczna bakteria tlenowa, pospolicie występująca w środowisku glebowym, została odkryta w1835 r. przez Christiana Gottfrieda Ehrenberga (pierwotnie znana jako Vibrio subtilis). Specyficzne jest dla niej 7 tworzenie złożonych wzorców (nazywanych biofilmem), które zwiększają oporność B. subtilis na niekorzystne czynniki zewnętrzne. W przypadku biofilmu utworzonego na organach roślin uprawnych (reakcja mutualistyczna) zabezpiecza on tkanki przed kolonizacją przez inne, w tym chorobotwórcze mikroorganizmy zasiedlające glebę, także patogeny roślin. Dochodzi więc do konkurencji z patogenami roślin o przestrzeń życiową oraz składniki odżywcze. Ponadto bakteria ta wytwarza substancje działające toksycznie na błony komórkowe innych organizmów, sprawców chorób roślin, dzięki czemu one giną. Dodatkowo zostało udowodnione działanie B. subtilis jako induktora odporności roślin na czynniki chorobotwórcze. Wszystkie powyższe zalety pozwoliły na wykorzystanie B. subtilis jako substancji aktywnej biofungicydów w ochronie roślin. Szerokie spektrum, duże możliwości Od kilku lat dla producentów w kilkunastu krajach świata, a od 2015 roku także w Polsce do wykorzystywania w uprawach warzyw i na plantacjach truskawek dostępny jest Serenade ASO. Składnikiem aktywnym tego biofungicydu jest szczep QST 713 bakterii B. subtilis. W każdym litrze produktu Serenade ASO znajduje się minimum 1,042 x 1012CFU (colony forming units =spor) bakterii B. subtilis. Serenade ASO charakteryzuje się wielokierunkową aktywnością wobec organizmów patogenicznych. Działanie kontaktowe na patogeny polega na tym, że lipopeptydy bakterii niszczą błony komórek grzybów, natomiast w przypadku bakterii chorobotwórczych, B. subtilis blokuje syntezę ich ściany komórkowej. Dodatkowo B. subtilis indukuje w potraktowanej nią roślinie mechanizmy obronne i poprawia zdrowotność, co wpływa dodatnio na wielkość i jakość plonu. Dużą zaletą fungicydu Serenade ASO jest możliwość włączenia go do programów ochrony roślin, zarówno w systemie integrowanej, jak i ekologicznej produkcji (w Polsce został zakwalifikowany do stosowania w rolnictwie ekologicznym 16 listopada 2015 r.). Może być stosowany bez obawy o pozostałości substancji aktywnej w roślinie (karencja: nie dotyczy). Ponadto Serenade ASO jest do- skonałym narzędziem do rotacji w zabiegach przeciw chorobom roślin w celu zapobiegania powstawania ras patogenów odpornych na fungicydy. Serenade ASO wykazuje największą skuteczność, gdy jest stosowany zapobiegawczo lub przy niskiej presji choroby – wówczas bardzo dobrze sprawdza się jako aktywator naturalnych mechanizmów obronnych rośliny. Dla użytkownika produkt jest technicznie łatwy do aplikacji ze względu na formę SC (stężona zawiesina cząstek w cieczy, przeznaczona do rozcieńczania wodą), stosowaną w przypadku powszechnych w użyciu konwencjonalnych środków ochrony roślin z grupy insektycydów i fungicydów oraz brak specjalnych wymogów dotyczących składowania i przechowywania środka. Bardzo wszechstron- na jest także możliwość jego stosowania: samodzielnie w kolejnych zabiegach (przy małej presji czynnika chorobotwórczego); samodzielnie w rotacji z konwencjonalnymi środkami ochrony roślin; samodzielnie do zabiegów profilaktycznych, zazwyczaj przedzbiorczych, po uprzednim wyeliminowaniu pato- genów konwencjonalnymi fungicydami; jako składnik mieszaniny zbiornikowej. Zalecenia w Polsce Obecna etykieta Serenade ASO obowiązująca w Polsce obejmuje ochronę upraw warzywnych oraz truskawki przed patogenami powodującymi powszechne choroby takie jak: szara pleśń 8 8 Objawy zarazy ogniowej. oraz alternarioza. W najbliższym czasie planowane jest rozszerzenie etykiety o większość upraw ogrodniczych. W uprawie truskawki pod osłonami rejestracja obejmuje obecnie zwalczanie grzyba Botrytis cinerea, sprawcę szarej pleśni, a dawka dla jednorazowego stosowania to 8 l/ha (przy zastosowaniu zwilżacza dawkę można obniżyć do 5 l/ha). Badania prowadzone w Instytucie Ogrodnictwa w Skierniewicach udowodniły wysoką skuteczność programów ochrony plantacji truskawki uwzględniających Serenade ASO (3 zabiegi) i Luna Sensation 500 SC (2 zabiegi) przed szarą pleśnią, a także utrzymania wysokiej zdrowotności owoców podczas przechowywania (nawet do 6 dni). Dla uzyskania najlepszych efektów w uprawie truskawki Serenade 7 ASO należy stosować łącznie w programie z takimi produktami jak Zato 50 WG, Pomarsol Forte 80 WG, Luna Sensation 500 SC i Teldor 500 SC, przy czym produkt zawierający B. subtilis jest polecany na początku sezonu i w okresie zbioru owoców (karencja: nie dotyczy). Zalecenioa w jagodnikach na świecie Na plantacjach truskawek w Brazylii Serenade ASO jest podawany przez system fertygacji, a także jako zabieg nalistny w ciągu całego sezonu wegetacyjnego do ochrony roślin przed mączniakiem prawdziwym, antraknozą oraz szarą pleśnią. W Stanach Zjednoczonych natomiast w programie ochrony truskawki linia produktów SerenadeTM (Serenade ASO, Serenade SOIL), ma przede wszystkim poprawiać zdro- wotność roślin dzięki ograniczaniu chorób odglebowych. Ważnymi aspektami są także ograniczanie pozostałości substancji aktywnych w owocach, oraz przeciwdziałanie powstawaniu odpornych ras grzybów na stosowane fungicydy. W programach ochrony jest pozycjonowany jako biofungicyd: zwalczający szarą pleśń i mączniaka prawdziwego czy ograniczający skutecznie werticiliozę truskawek, induktor odporności roślin. Amerykańskie zalecenia wskazują także, że Serenade ASO może być stosowany na plantacjach krzewów owocowych, m.in. malin, jeżyn, agrestu, porzeczek, żurawiny wielkoowocowej, bzu czarnego oraz borówek: niskiej, rózgowatej i wysokiej w celu ograniczenia patogenów takich jak Botrytis cinerea (sprawca szarej pleśni, który uszkadza owoce i powoduje zamieranie pędów), Pseudomonas syringae (bakterii wywołującej czarną plamistość liści borówki). W uprawie borówek jest także zalecany do ochrony przed moniliozą (Monilinia vaccinii-corymbosi), a wykonanie zabiegu jest zalecane w okresie pękania pąków. Zalecenia w sadach drzew ziarnkowych i pestkowych na świecie Serenade w zwalczaniu chorób bakteryjnych (Erwinia amy- lovora) jest zalecane m.in. przez doradców włoskich. Produkt zawierający B. subtilis dobrze sprawdza się w połączeniu ze środkiem miedziowym (Cupravit 35 WG), Aliette® (fosetyl glinu). We włoskich programach ochrony zalecane jest stosowanie Serenade MAX (inna koncentracja bakterii B. subtilis, uwaga, także w innych dawkach niż Serenade ASO w Polsce). Amerykańskie zalecenia wskazują także na skuteczność Serenade ASO m.in. w programach ochrony jabłoni i gruszy przed zarazą ogniową (można łączyć biofungicyd z zabiegami z użyciem streptomycyny) i mączniakiem prawdziw ym (Podosphaera leucotr icha). W zapobieganiu zarazie ogniowej skuteczna okazuje się w USA aplikacja produktu zawierającego B. subtilis w okresie przed i w czasie kwitnienia, w warunkach sprzyjających infekcji E. amylovora. Zabieg powinien być wykonywany regularnie co 4–7 dni, a po opadnięciu płatków kwiatowych – co 7–10 dni (zalecana dawka 5–15 l/ha). W zapobieganiu wystąpienia mączniaka prawdziwego wskazane są zabiegi od wczesnej wiosny, gdy warunki sprzyjają pojawieniu się choroby. Zaleca się opryskiwanie co 7–10 dni (dawka 10–15 l/ha). Serenade ASO, w połączeniu z innymi produktami może być także – według zaleceń holenderskich – stosowany w ochronie jabłek przed chorobami przechowalniczymi. Polecany jest np. program, w którym na 28–14 dni przed planowanym zbiorem stosuje się fungicyd Luna Experience®, na 10 lub 5 dni przed zbiorem Serenade ASO, a do ostatniego zabiegu fungicyd zawierający fludioksonil (7–3 dni przed zbiorem jabłek). W Holandii w ochronie drzew pestkowych zabiegi Serenade ASO są zalecane w zapobieganiu chorobom powodowanym przez patogeny z rodzajów: Pseudomonas, Monilinia, Botrytis. W okresie kwitnienia zaleca się tam zapobieganie porażeniu kwiatów, a w czasie dorastania i dojrzewania owoców – gniciu owoców (sprawcy: Monilinia spp., Botrytis spp.). Dawka dla jednorazowego zastosowania to 8 l/ha. W programie ochrony sadów drzew pestkowych (czereśnie, wiśnie) uwzględniono także inne fungicydy: Teldor®, Luna Experience® oraz Folicur®. W najbliższych latach, rola produktów biologicznych w Polsce nie będzie dominująca, ale będzie sukcesywnie rosła. Serenade ASO ma potencjał stać się cennym uzupełnieniem palety rozwiązań w ochronie roślin w uprawie ekologicznej oraz programach integrowanych z chemicznymi środkami ochrony roślin. Zapraszamy do udziału w konferencjach ogrodniczych z udziałem firmy Bayer w sezonie 2016 Data Nazwa spotkania Miejsce Uwagi Styczeń–luty Sadownicze Konferencje Regionalne rejony sadownicze Organizator: Agrosimex Bayer – partnerem spotkań, więcej na www.agrosimex.pl 13–14 stycznia TSW 2016 Nadarzyn Organizator: OIKOS Bayer – sponsorem głównym targów i konferencji sadowniczej 27–28 stycznia XXV Spotkania Sadownicze Sandomierz Organizator: Plantpress Bayer – partnerem konferencji 4 lutego Fruit Logistica Berlin Prezentacja polskiego projektu Food Chain dla porzeczek Miejsce: Stoisko Bayera 10–11 lutego 59. Ogólnopolska Konferencja Ochrony Roślin Sadowniczych Ożarów Mazowiecki, Centrum Konferencyjne Mazurkas Organizator: Instytut Ogrodnictwa Bayer – partnerem konferencji 12 lutego III Ogólnopolska Konferencja Warzywa Polowe Ożarów Mazowiecki, Centrum Konferencyjne Mazurkas Organizatorzy: Bayer i Bayer Vegetable Seeds Partnerzy: Instytut Ogrodnictwa, Plantpress, Marwit 25–26 lutego Jagodowe Trendy Kraśnik Organizator: Związek Sadowników RP, UP Lublin Bayer – sponsorem głównym konferencji Ekspres Sadowniczy Bezpłatny informator dla gospodarstw sadowniczych firmy: Bayer Sp. z o.o. Al. Jerozolimskie 158 02-326 Warszawa Tel. +48 22 572 36 12 Fax: +48 22 572 36 03 www.agro.bayer.com.pl Koordynator: 3–4 marca Konferencja Borówkowa Mszczonów Organizator: Hortus Media Bayer – jako wystawca Dr Mirosław Korzeniowski 12 marca Warsztaty Porzeczkowe Rejon Lublina Organizatorzy: Bayer, KSPCP i partnerzy 1 i 3 maja Majówki z Bayerem Kozietuły, Sandomierz, Klonowa Wola Organizator: Bayer i partnerzy Opracowanie materiałów na zlecenie wydawcy: 14–16 czerwca Międzynarodowa Konferencja Porzeczkowa IBA Ashford, Wielka Brytania Organizator: International Blackcurrant Association Bayer Polska – partnerem sesji agronomicznej Uwaga: tabela będzie aktualizowana na stronie www.agro.bayer.com.pl w zakładce serwis owoce i warzywa Plantpress Sp. z o.o. ul. J. Lea 114a, 30-133 Kraków www.plantpress.pl Ze środków ochrony roślin należy korzystać z zachowaniem bezpieczeństwa. Przed każdym użyciem przeczytaj informacje zamieszczone w etykiecie i informacje dotyczące produktu. Zwróć uwagę na zwroty wskazujące rodzaj zagrożenia oraz przestrzegaj środków bezpieczeństwa zamieszczonych w etykiecie.