Aktualizacja Planu Gospodarki Odpadami - BIP

Transkrypt

ZARZĄD POWIATU BIERUŃSKO-LĘDZIŃSKIEGO
Aktualizacja
planu gospodarki odpadami
dla powiatu bieruńsko-lędzińskiego
.
ZESPÓŁ AUTORSKI:
Krzysztof Okrasiński (ATMOTERM S.A.)
Hubert Plita (ATMOTERM S.A.)
Wojciech Francik (ATMOTERM S.A.)
OPOLE, październik 2009 r.
Aktualizacja Planu Gospodarki Odpadami dla Powiatu Bieruńsko - Lędzińskiego
na lata 2008 – 2011
SPIS TREŚCI
1.
WSTĘP................................................................................................................................3
2.
UWARUNKOWANIA GOSPODARKI ODPADAMI W POWIECIE.......................................4
2.1.
2.2
2.3
3.
GOSPODARKA ODPADAMI W DOKUMENTACH STRATEGICZNYCH WYśSZEGO SZCZEBLA....................................... 4
UWARUNKOWANIA ŚRODOWISKOWE, GOSPODARCZE I POLITYCZNE .................................................................... 9
DOTYCHCZASOWA REALIZACJA PLANU GOSPODARKI ODPADAMI ...................................................................... 17
ANALIZA STANU GOSPODARKI ODPADAMI ................................................................18
3.1.
ODPADY KOMUNALNE ....................................................................................................................................... 18
3.1.1.
Źródła............................................................................................................................................. 18
3.1.2.
Ilości wytworzone, ilości poddane odzyskowi i unieszkodliwieniu.................................................. 18
3.1.3.
Instalacje do odzysku i unieszkodliwiania odpadów komunalnych, wykaz firm zajmujących się
zbieraniem i transportem odpadów .................................................................................................................... 25
3.1.4.
Opis aktualnego systemu gospodarowania odpadami w powiecie.................................................. 32
3.1.5.
Dzikie wysypiska ............................................................................................................................. 36
3.1.6.
Zidentyfikowane problemy .............................................................................................................. 36
3.1.7.
Odpady niebezpieczne występujące w strumieniu odpadów komunalnych ..................................... 36
3.2. ODPADY SEKTORA GOSPODARCZEGO ..................................................................................................................... 39
3.3. ODPADY NIEBEZPIECZNE ................................................................................................................................... 42
3.3.1.
Odpady zawierające PCB ............................................................................................................... 43
3.3.2.
Oleje odpadowe............................................................................................................................... 44
3.3.3.
ZuŜyte baterie i akumulatory........................................................................................................... 44
3.3.4.
Odpady medyczne i weterynaryjne.................................................................................................. 46
3.3.5.
Pojazdy wycofane z eksploatacji ..................................................................................................... 46
3.3.6.
ZuŜyty sprzęt elektryczny i elektroniczny......................................................................................... 48
3.3.7.
Odpady zawierające azbest............................................................................................................. 49
3.3.8.
Przeterminowane pestycydy ............................................................................................................ 50
3.3.9.
Główne instalacje do zagospodarowania odpadów niebezpiecznych i innych niŜ niebezpieczne i
obojętne 52
3.4. ODPADY POZOSTAŁE .......................................................................................................................................... 55
3.4.1.
ZuŜyte opony.................................................................................................................................... 55
3.4.2.
Komunalne osady ściekowe............................................................................................................. 55
3.4.3.
Odpady z budowy, remontów i demontaŜu obiektów budowlanych oraz infrastruktury drogowej . 56
3.4.4.
Odpady opakowaniowe ................................................................................................................... 58
4.
PROGNOZA ZMIAN W ZAKRESIE GOSPODARKI ODPADAMI .....................................59
4.1. ODPADY KOMUNALNE ........................................................................................................................................... 59
4.1.1. Czynniki wpływające na zmianę.............................................................................................................. 59
4.1.2. Prognoza ilościowo-jakościowa ............................................................................................................... 59
4.1.3. Prognoza zmian systemowych w zakresie gospodarowania odpadami.................................................... 61
4.2. ODPADY NIEBEZPIECZNE ................................................................................................................................... 63
4.2.1. Odpady zawierające PCB ........................................................................................................................ 63
4.2.2. Oleje odpadowe........................................................................................................................................ 64
4.2.3. ZuŜyte baterie i akumulatory .................................................................................................................... 64
4.2.4. Odpady medyczne i weterynaryjne........................................................................................................... 64
4.2.5. Pojazdy wycofane z eksploatacji .............................................................................................................. 64
4.2.6. Odpady zawierające azbest ...................................................................................................................... 65
4.3. ODPADY INNE NIś KOMUNALNE I NIEBEZPIECZNE .............................................................................................. 65
4.3.1. ZuŜyte opony............................................................................................................................................. 65
4.3.2. Komunalne osady ściekowe..................................................................................................................... 65
4.3.3. Odpady z budowy, remontów i demontaŜu obiektów budowlanych oraz infrastruktury drogowej.......... 66
4.3.4. Odpady opakowaniowe ........................................................................................................................... 66
4.4. WYZWANIA I PROBLEMY........................................................................................................................................ 67
5.
CELE I PROPONOWANY SYSTEM GOSPODARKI ODPADAMI KOMUNALNYMI.........67
5.1. CELE GŁÓWNE, KRÓTKOTERMINOWE I DŁUGOTERMINOWE .................................................................................... 67
5.1.2. Proponowane systemy .............................................................................................................................. 70
ATMOTERM S.A., październik 2009 r.
1
na lata 2008 – 2011
5.1.3. Propozycja wyboru................................................................................................................................... 77
5.2. ODPADY NIEBEZPIECZNE ....................................................................................................................................... 78
5.2.1. Cele i kierunki działań.............................................................................................................................. 78
5.2.2. Proponowany system gospodarki odpadami niebezpiecznymi ................................................................. 83
5.3. ODPADY INNE NIś KOMUNALNE I NIEBEZPIECZNE .................................................................................................. 87
5.3.1 Cele i kierunki działań............................................................................................................................... 87
5.3.2 Proponowany system gospodarki odpadami innymi niŜ komunalne i niebezpieczne ............................... 90
5.4. ZAPOBIEGANIE POWSTAWANIU ODPADÓW ............................................................................................................. 92
6.
6.1
6.2
7.
MONITOROWANIE REALIZACJI PLANU ........................................................................93
INSTRUMENTY ZARZĄDZANIA GOSPODARKĄ ODPADAMI ................................................................................... 93
MONITOROWANIE REALIZACJI PLANU GOSPODARKI ODPADAMI ......................................................................... 94
HARMONOGRAM RZECZOWO-FINANSOWY.................................................................97
7.1. ODPADY KOMUNALNE ........................................................................................................................................... 98
7.2. ODPADY NIEBEZPIECZNE ..................................................................................................................................... 102
7.3. ODPADY INNE NIś KOMUNALNE I NIEBEZPIECZNE ................................................................................................ 107
7.4 ŹRÓDŁA FINANSOWANIA ...................................................................................................................................... 110
2
8.
ANALIZA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO ..........................................................115
9.
STRESZCZENIE W JĘZYKU NIESPECJALISTYCZNYM...............................................116
na lata 2008 – 2011
1. Wstęp
Plany Gospodarki Odpadami (dalej: PGO) sporządza się na szczeblu krajowym, wojewódzkim,
powiatowym oraz gminnym. Przyjęte dokumenty aktualizuje się nie rzadziej niŜ co 4 lata,
co stanowi spełnienie obowiązku wynikającego z przepisów ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 r.
o odpadach (Dz. U. z 2007 r. Nr 39, poz. 251, z późn. zm.).
Poprzedni Plan Gospodarki Odpadami, będący integralną częścią Programu Ochrony Środowiska
dla powiatu bieruńsko-lędzińskiego, obejmował lata 2004-2007 wraz z perspektywą na lata
2008-2011. Został on wprowadzony w Ŝycie uchwałą Rady Powiatu Bieruńsko-Lędzińskiego z dnia
26 sierpnia 2004 r. Niniejsze opracowanie jest aktualizacją tego dokumentu.
Plan, jak dotąd, opierał się na załoŜeniach które były określone w nieco innych uwarunkowaniach
niŜ dzisiejsze. Przedstawiał on równieŜ inne narzędzia słuŜące do osiągnięcia celów wynikających
z Krajowego Planu Gospodarki Odpadami – a te równieŜ wtedy były nieco inne niŜ dziś.
NaleŜy zauwaŜyć, iŜ w porównaniu od czasu sporządzania poprzedniego PGO zmieniły się
uwarunkowania prawne zarówno co do zawartości planów gospodarki odpadami, jak i celów
koniecznych do osiągnięcia. Szczególnie naleŜy wypunktować następujące zmiany:
1) wprowadzono przepisy, których intencją było ułatwienie samorządom gminnym wypełnienia ich
zadań własnych w zakresie gospodarki odpadami – zmiana miała istotny wpływ na system
gospodarowania odpadami komunalnymi;
2) zmieniły się docelowe poziomy odzysku i recyklingu odpadów opakowaniowych,
3) określono prawne wymogi dotyczące odpowiednich poziomów odzysku i recyklingu wraków
samochodowych oraz zuŜytego sprzętu elektrycznego i elektronicznego,
4) uchwalono przepisy określające kryteria jakościowe dla składowanych odpadów,
5) zmieniły się przepisy dotyczące lokalizacji inwestycji,
6) zapowiedziano wprowadzenie przepisów dotyczących wprowadzenia w przyszłości zakazu
składowania odpadów o określonej wartości kalorycznej,
7) wdroŜono przepisy dot. ograniczenia emisji CO2 oraz stopnia wykorzystywania energii
ze źródeł odnawialnych.
W porównaniu do roku 2004, zmieniły się uwarunkowania lokalne i regionalne mające wpływ
na zawartość i ustalenia Planu, na przykład:
1) zmieniła się sytuacja w zakresie uczestników rynku odbierania odpadów komunalnych oraz
zbierania odpadów innych niŜ komunalne,
2) pojawiły się nowe instalacje do zagospodarowania odpadów – zarówno w powiecie, jak
i w jego otoczeniu,
3) zmieniły się strumienie niektórych rodzajów odpadów – np. komunalnych, opakowaniowych,
pojazdów wycofanych z eksploatacji, zuŜytych opon, i in.
NiezaleŜnie od sprawozdania z poprzedniego PGO, które stanowi jedną z podstaw
do opracowania niniejszego dokumentu, moŜna pokusić się o próbę nakreślenia ogólnych
wniosków wynikających zarówno ze sprawozdania, jak i z analizy stanu faktycznego:
1) podjęto działania inwestycyjne w dziedzinie gospodarki wodno – ściekowej oraz gospodarki
odpadami, skutkujące ograniczeniem negatywnego oddziaływania na środowisko wodne
i gruntowe,
2) przeprowadzono szereg działań proekologicznych mających na celu poprawę stanu
środowiska powiatu,
3) rozwinął się system gospodarki odpadami komunalnymi (poprzez uruchomienie instalacji
mających wpływ na jego funkcjonowanie),
4) gospodarka odpadami ma coraz większe znaczenie w polityce powiatu,
5) nie zostały w pełni osiągnięte cele dotychczas obowiązującego planu,
6) nie podjęto wystarczających działań inwestycyjnych mogących zapewnić osiągnięcie celów
w zakresie redukcji ilości składowanych odpadów komunalnych ulegających biodegradacji
(pomimo wybudowania kompostowni odpadów zielonych),
3
na lata 2008 – 2011
7) nie osiągnięto załoŜonych celów redukcji ilości składowanych odpadów komunalnych
ulegających biodegradacji, jak równieŜ nie osiągnięto celów w zakresie ilości odpadów
zbieranych selektywnie (choć zwiększyła się ilość mieszkańców objętych systemami
selektywnej zbiórki odpadów).
Celem niniejszej aktualizacji planu gospodarki odpadami jest dostosowanie zapisów pierwotnego
dokumentu do obecnych uwarunkowań oraz do faktycznego stanu zarządzania środowiskiem
i jego ochroną. Dokumentu tego nie naleŜy traktować wyłącznie jako realizacji prawnego
obowiązku, bowiem jego wykonanie jest autentyczną koniecznością określenia obecnego stanu
poruszanej w dokumencie problematyki oraz określenia adekwatnych do rzeczywistości działań
naprawczych bądź doskonalących.
Metodyka prowadzonych prac nad niniejszym dokumentem polegała w pierwszej kolejności
na analizie zapisów dotychczasowego PGO, dokumentów sprawozdawczych z jego realizacji oraz
analizie danych o gospodarce odpadami. Jest to istotnym ze względu na fakt, iŜ niniejszy
dokument jest przede wszystkim aktualizacją poprzedniego, a co za tym idzie – jego
podstawowym zadaniem jest odniesienie zapisów dokumentu pierwotnego (oraz dostosowanie ich)
do bieŜącej sytuacji i uwarunkowań. Jednocześnie prowadzono rozmowy z władzami powiatu oraz
z podmiotami kluczowymi dla róŜnych aspektów ochrony środowiska w powiecie, zarówno
z sektora publicznego, jak i prywatnego. Działania te zostały wsparte ankietyzacją kluczowych
podmiotów i jednostek organizacyjnych. Takie przygotowanie pozwoliło na opracowanie
wstępnego projektu dokumentu, który został skierowany do opiniowania Zespołu Konsultacyjnego
ds. PGO oraz Starostwa Powiatowego w Bieruniu. Zebrane wnioski zostały uwzględnione
w projekcie dokumentu. Zgodnie z art. 46 ustawy z dnia 3 października 2008 r. o udostępnianiu
informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz
o ocenach oddziaływania na środowisko przedmiotowy dokument wymagał (wymagalność
fakultatywna) przeprowadzenia strategicznej oceny oddziaływania na środowisko. JednakŜe
Zarząd Powiatu korzystając z zapisów art. 48 cyt. ustawy uznając, iŜ realizacja postanowień
danego dokumentu nie spowoduje znaczącego oddziaływania na środowisko w uzgodnieniu
z Regionalnym Dyrektorem Ochrony Środowiska w Katowicach oraz Państwowym Wojewódzkim
Inspektorem Sanitarnym w Katowicach odstąpił od przeprowadzenia dla przedmiotowego
dokumentu strategicznej oceny oddziaływania na środowisko wyraŜając swoje stanowisko uchwałą
Nr 305/09 z dnia 11 lutego 2009 roku. Wypełniając obowiązki wynikające z art. 14 ust. 7 pkt. 3 oraz
ust. 12a ustawy o odpadach projekt Planu został poddany opiniowaniu przez wszystkie
uprawnione organy.
2. Uwarunkowania gospodarki odpadami w powiecie
2.1. Gospodarka odpadami w dokumentach strategicznych wyŜszego
szczebla
Krajowy Plan Gospodarki Odpadami 2010
Zgodnie z ustawą z dnia 27 kwietnia 2001 r. o odpadach (Dz. U. z 2007 r. Nr 39, poz. 251,
z późn. zm.) krajowy plan gospodarki odpadami aktualizowany jest co 4 lata. Pierwszy Krajowy
Plan Gospodarki Odpadami przyjęty został uchwałą Rady Ministrów nr 219 z dnia 29 października
2002 r. (M.P. nr 11, poz. 159) i obowiązywał do 31 grudnia 2006 r. Od 1 stycznia 2007 r.
obowiązuje zaktualizowany w 2006 r. „Krajowy Plan Gospodarki Odpadami 2010” (dalej: KPGO),
który został przyjęty uchwałą Rady Ministrów nr 233 z dnia 29 grudnia 2006r. (M.P. Nr 90, poz.
946). Jest to nadrzędny dokument w zakresie gospodarki odpadami, z którym muszą być zgodne
plany gospodarki odpadami opracowywane na niŜszych szczeblach administracji. Nadrzędnym
celem KPGO jest osiągnięcie systemu gospodarki odpadami zgodnego z zasadą zrównowaŜonego
rozwoju oraz z polityką ekologiczną państwa, w którym realizowane są zasady gospodarki
odpadami wynikające z zobowiązań międzynarodowych oraz przepisów krajowych.
4
na lata 2008 – 2011
Główne cele strategiczne wynikające z KPGO to:
• uniezaleŜnienie wzrostu ilości wytwarzanych odpadów od wzrostu gospodarczego kraju,
• zwiększenie udziału odzysku, w tym w szczególności odzysku energii z odpadów,
zgodnego z wymaganiami ochrony środowiska,
• zmniejszenie ilości wszystkich odpadów kierowanych na składowiska odpadów,
• zamknięcie do końca 2009 r. składowisk odpadów niespełniających przepisów prawa,
• wyeliminowanie praktyki nielegalnego składowania odpadów,
• stworzenie kompleksowej bazy danych obejmującej zagadnienia gospodarki odpadami.
KPGO formułuje równieŜ dodatkowe cele szczegółowe dla poszczególnych grup odpadów.
W przypadku odpadów komunalnych są to:
• objęcie systemem zbiórki odpadów komunalnych 100% mieszkańców,
• objęcie 100% mieszkańców systemem selektywnego zbierania odpadów (dla którego
określono minimalne wymagania),
• zmniejszenie ilości odpadów komunalnych ulegających biodegradacji kierowanych
do składowania, aby nie było składowanych:
w 2010 więcej niŜ 75%,
- masy tych odpadów wytworzonych w 1995 r.
• zmniejszenie masy składowanych odpadów komunalnych do poziomu maks. 85%
wytworzonych odpadów do 2014 r.,
• zmniejszenie do 200 liczby składowisk odpadów innych niŜ niebezpieczne i obojętne,
na których są składowane odpady komunalne do końca 2014 r.
Osiągnięcie wyŜej wymienionych celów wymaga realizacji wielu działań, które wymienione
są w KPGO:
− kontrola przez gminy stanu zawierania umów przez właścicieli nieruchomości z podmiotami
prowadzącymi działalność w zakresie odbierania odpadów komunalnych, co skutkować
powinno objęciem stosownymi umowami lub decyzjami 100 % mieszkańców kraju,
− kontrolowanie przez gminy wypełniania (przez podmioty posiadające zezwolenie
na prowadzenie działalności w zakresie odbierania odpadów komunalnych od właścicieli
nieruchomości) obowiązków wyspecyfikowanych w ww. zezwoleniach dotyczących metod oraz
miejsc prowadzenia odzysku i unieszkodliwiania odpadów,
− doskonalenie systemów ewidencji gospodarowania odpadami komunalnymi,
− prowadzenie selektywnego zbierania i odbierania poszczególnych frakcji odpadów
komunalnych m.in.: odpadów zielonych z ogrodów i parków, papieru i tektury, odpadów
opakowaniowych ze szkła w podziale na szkło bezbarwne i kolorowe, tworzyw sztucznych
i metali, zuŜytych baterii i akumulatorów, itp. Pozostałe frakcje odpadów komunalnych mogą
być zbierane łącznie, jako zmieszane odpady komunalne, choć w przypadku zapotrzebowania
na kompost dobrej jakości wymagane jest wydzielenie odpadów biodegradowalnych
ze strumienia zmieszanych odpadów komunalnych.
Mając na uwadze moŜliwie duŜy stopień odzysku wytworzonych odpadów oraz właściwy sposób
ich unieszkodliwiania, konieczne jest ograniczenie składowania odpadów ulegających
biodegradacji poprzez budowę linii technologicznych do ich przetwarzania, głównie takich jak:
kompostownie odpadów organicznych, linie mechaniczno-biologicznego przetwarzania
zmieszanych odpadów komunalnych, instalacje fermentacji odpadów (organicznych lub
zmieszanych), zakłady termicznego przekształcania zmieszanych odpadów komunalnych. Według
KPGO podstawą gospodarki odpadami komunalnymi w Polsce mają być systemy rozwiązań
regionalnych, w których uwzględnione będą wszystkie niezbędne elementy tej gospodarki
w odniesieniu do specyficznych uwarunkowań regionów.
5
na lata 2008 – 2011
Systemy te powinny opierać się o zakłady zagospodarowania odpadów posiadające przepustowość
wystarczającą do przyjmowania i przetwarzania odpadów z obszaru zamieszkałego przez
minimum 150 tys. mieszkańców. Zakłady te powinny zapewniać następujący zakres usług:
• mechaniczno-biologiczne lub termiczne przekształcanie zmieszanych odpadów
komunalnych i pozostałości z sortowni,
• składowanie uprzednio przetworzonych zmieszanych odpadów komunalnych (pozostałości
z sortowania),
• kompostowanie odpadów zielonych,
• sortowanie poszczególnych frakcji odpadów komunalnych zbieranych selektywnie
(opcjonalnie),
• zakład demontaŜu odpadów wielkogabarytowych (opcjonalnie),
• zakład przetwarzania zuŜytego sprzętu elektrycznego i elektronicznego (opcjonalnie).
Jedynie w przypadku aglomeracji lub regionów, zamieszkałych przez co najmniej 300 tys.
mieszkańców, preferowaną metodą zagospodarowania zmieszanych odpadów komunalnych jest
ich termiczne przekształcanie.
W celu bezpiecznego składowania odpadów, niezbędnym jest doprowadzenie wszystkich
składowisk odpadów do stanu spełniającego wymogi prawa i ochrony środowiska do końca 2009 r.,
a jeśli okaŜe się to niemoŜliwe, koniecznym będzie zamknięcie poszczególnych składowisk nie
odpowiadających wymogom.
KPGO wskazuje na zasadność zmniejszenia ilości małych lokalnych składowisk odpadów
komunalnych i zapewnienia funkcjonowania składowisk ponadgminnych w ilości 5 do 15
(maksymalnie) obiektów w skali województwa do końca roku 2014 o łącznej pojemności
wystarczającej na co najmniej 15-letni okres eksploatacji, do których długość dojazdu nie będzie
większa niŜ 30 km (a jeśli większa – zasadnym jest zastosowanie przeładunkowego systemu
transportu). W przypadku składowisk odpadów innych niŜ niebezpieczne i obojętne, KPGO
preferuje obiekty obsługujące obszar zamieszkiwany przez co najmniej 150 tys. mieszkańców.
W zakresie odpadów innych niŜ komunalne, w tym niebezpiecznych, cele przedstawione
w KPGO wynikają m.in. z obowiązujących uregulowań prawnych krajowych i unijnych oraz
tematycznych dokumentów strategicznych i programowych. Posługując się pewnym uogólnieniem
moŜna uznać, iŜ dla ich realizacji sformułowano następujące kierunki działań:
• wdraŜanie metod zagospodarowania odpadów niebezpiecznych spełniających kryteria
najlepszych dostępnych technik (BAT), w tym opracowanie i wdroŜenie innowacyjnych
technologii w zakresie zagospodarowania poszczególnych rodzajów odpadów
niebezpiecznych,
• minimalizacja ilości wytwarzanych odpadów niebezpiecznych oraz minimalizacja strumienia
odpadów niebezpiecznych poddawanych procesom unieszkodliwiania poprzez
składowanie,
• rozwój systemów zbierania odpadów niebezpiecznych ze źródeł rozproszonych (małe
i średnie przedsiębiorstwa), z uwzględnieniem odpadów niebezpiecznych występujących
w strumieniu odpadów komunalnych, w oparciu o:
funkcjonujące sieci zbierania poszczególnych rodzajów odpadów niebezpiecznych,
placówki handlowe, apteki, zakłady serwisowe oraz punkty zbierania poszczególnych
rodzajów odpadów niebezpiecznych (np. przeterminowane lekarstwa, oleje odpadowe,
baterie, akumulatory),
stacjonarne lub mobilne punkty zbierania odpadów niebezpiecznych,
regularne odbieranie odpadów niebezpiecznych od mieszkańców przez podmioty
prowadzące działalność w zakresie odbierania odpadów komunalnych od właścicieli
nieruchomości.
6
na lata 2008 – 2011
Program Oczyszczania Kraju z Azbestu na lata 2009-2032 r.
Program Oczyszczania Kraju z Azbestu na lata 2009-2032, zwany dalej „Programem”, utrzymuje
cele przyjętego przez Radę Ministrów 14 maja 2002 r. Programu usuwania azbestu
i wyrobów zawierających azbest stosowanych na terytorium Polski:
1) usunięcie i unieszkodliwienie wyrobów zawierających azbest;
2) minimalizacja negatywnych skutków zdrowotnych spowodowanych obecnością azbestu na
terytorium kraju;
3) likwidacja szkodliwego oddziaływania azbestu na środowisko.
Określa nowe zadania niezbędne do oczyszczenia kraju z azbestu w okresie 24 lat, wynikające ze
zmian gospodarczych i społecznych, jakie nastąpiły m.in. w związku ze wstąpieniem Polski do Unii
Europejskiej. Realizuje wnioski zawarte w „Raporcie z realizacji w latach 2003-2007 Programu
usuwania azbestu i wyrobów zawierających azbest stosowanych na terytorium Polski” poprzez
wprowadzenie priorytetowych zadań legislacyjnych, uruchomienie wsparcia finansowego dla
działań prowadzonych przez jednostki samorządu terytorialnego oraz usprawnienie systemu
monitoringu realizacji Programu.
Wsparcie finansowe ze środków budŜetowych pozostających w gestii Ministra Gospodarki
ukierunkowane jest głównie na wzmocnienie procesu inwentaryzacji wyrobów zawierających
azbest przez dofinansowanie opracowywania gminnych, powiatowych i wojewódzkich planów
usuwania wyrobów zawierających azbest. Jest równieŜ przeznaczane na prowadzenie działań
edukacyjno-informacyjnych, w tym szkoleń dla administracji publicznej oraz szkoleń lokalnych,
dzięki którym zostanie wzmocniony proces usuwania wyrobów zawierających azbest z terenu
nieruchomości bez korzystania z usług wyspecjalizowanych firm.
Program grupuje zadania przewidziane do realizacji na poziomie centralnym, wojewódzkim
i lokalnym, w pięciu blokach tematycznych:
1) zadania legislacyjne;
2) działania edukacyjno-informacyjne skierowane do dzieci i młodzieŜy, szkolenia pracowników
administracji rządowej i samorządowej, opracowywanie materiałów szkoleniowych, promocja
technologii unicestwiania włókien azbestowych, organizacja krajowych i międzynarodowych
szkoleń, seminariów, konferencji kongresów i udział w nich;
3) zadania w zakresie usuwania azbestu i wyrobów zawierających azbest z obiektów
budowlanych, z obiektów uŜyteczności publicznej, terenów byłych producentów wyrobów
azbestowych, oczyszczania terenów nieruchomości, budowy składowisk oraz instalacji
do unicestwiania włókien azbestowych;
4) monitoring realizacji Programu przy pomocy elektronicznego systemu informacji przestrzennej;
5) działania w zakresie oceny naraŜenia i ochrony zdrowia.
Aby zwiększyć tempo usuwania wyrobów zawierających azbest, szczególnie z terenów wiejskich,
Program wprowadza nowy instrument umoŜliwiający usuwanie wyrobów zawierających azbest
z terenu własnej nieruchomości bez korzystania z usług wyspecjalizowanych firm, o ile osoby
usuwające wyroby azbestowe zostaną odpowiednio przeszkolone i będą dysponować środkami
technicznymi eliminującymi naraŜenie na kontakt z włóknami azbestu, a prace te będą wykonywać
incydentalnie. W ramach prac przygotowawczych do uruchomienia tego instrumentu przygotowano
wykaz niezbędnych zadań legislacyjnych oraz zaplanowano finansowanie odpowiednich szkoleń
lokalnych.
Usunięcie wyrobów zawierających azbest przyniesie korzyści społeczne, ekonomiczne
i ekologiczne polegające na:
1) zmniejszeniu emisji włókien azbestu,
2) uzyskaniu poprawy ochrony zdrowia mieszkańców,
3) poprawie wyglądu zewnętrznego obiektów budowlanych i ich stanu technicznego.
7
na lata 2008 – 2011
Wojewódzki Plan Gospodarki Odpadami
Celem uchwalonego 29 kwietnia 2009 dokumentu jest określenie systemu dobrej gospodarki
odpadami na Śląsku uwzględniającej wymagania środowiskowe, ekonomiczne i społeczne.
Zaktualizowany Plan przedstawia propozycję nowoczesnego i skutecznego systemu
gospodarowania odpadami, zgodnego z Krajowym Planem Gospodarki Odpadami 2010, Polityką
Ekologiczną Państwa, przepisami oraz dobrymi praktykami w dziedzinie zarządzania systemami
gospodarki odpadami. W dokumencie dokonano analizy stanu aktualnego w odniesieniu do skali
regionu. Zidentyfikowano występujące problemy i wskazano słabe strony istniejącego stanu.
W odniesieniu do tego, sformułowano cele i kierunki działań oraz zadania z zakresu gospodarki
odpadami mające na celu wyeliminowanie zidentyfikowanych nieprawidłowości.
W oparciu o dokonane załoŜenia i przyjęte cele, a takŜe po uwzględnieniu szeregu uwag
przekazanych przez ekspertów i praktyków (pracownicy administracji, zarządzający instalacjami,
podmioty prowadzące działalność w zakresie gospodarki odpadami), zaproponowano system
gospodarki odpadami polegający na podziale województwa na Regiony Gospodarki Odpadami
Komunalnymi, w ramach których będą realizowane przedsięwzięcia związane z zagospodarowaniem
wytwarzanych odpadów.
Strategia rozwoju województwa śląskiego na lata 2000-2020
Strategię województwa śląskiego przyjętą na lata 2000−2015 przygotowano z myślą
o dwudziestoletniej perspektywie realizacji. W 2005 r. Strategię zaktualizowano. W dokumencie
tym uwidoczniono mocne i słabe strony województwa śląskiego oraz warunki społecznogospodarcze oraz środowiskowe, które bezpośrednio wpływają na plany, programy oraz działania
związane z gospodarką odpadową województwa.
„Strategia Rozwoju Województwa Śląskiego na lata 2000-2020” powstała w wyniku
przeprowadzenia aktualizacji „Strategii Rozwoju Województwa Śląskiego na lata 2000 – 2015”.
Strategia stanowi jeden z najwaŜniejszych dokumentów przygotowanych przez samorząd
województwa, zapis świadomych wyborów społeczności regionu, obrazujący długotrwałą
koncepcję rozwoju omawianego terytorium, z punktem cięŜkości zorientowanym na rozwiązywanie
kluczowych problemów i wykorzystywanie pojawiających się szans. Wizja województwa śląskiego
skupia się przede wszystkim na poprawie wizerunku oraz uczynieniu z regionu jednego z centrów
cywilizacyjnych Polski i Europy. Przewiduje ona równomierny rozwój województwa, przebiegający
równocześnie na czterech płaszczyznach:
− społecznej (edukacja, kultura, integracja społeczna, aktywizacja zasobów ludzkich),
− gospodarczej (restrukturyzacja, innowacyjność i rozwój gospodarki),
− środowiskowej (ochrona i kształtowanie środowiska i przestrzeni),
− infra-technicznej (rozwój transportu, komunikacji i przepływu informacji).
Cel strategiczny na płaszczyźnie środowiskowej został zdefiniowany jako „poprawa jakości
środowiska naturalnego i kulturowego oraz zwiększenie atrakcyjności przestrzeni”. Określono
następujące kierunki działań:
1) wspieranie rozwoju obszarów metropolitalnych,
2) zagospodarowanie centrów miast oraz zdegradowanych dzielnic,
3) rewitalizacja terenów zdegradowanych,
4) kształtowanie ośrodków wiejskich,
5) uporządkowanie i wdroŜenie systemu gospodarki odpadami,
6) utworzenie systemu kształtowania i wykorzystywania zasobów wodnych,
7) polepszenie jakości powietrza,
8) ochrona przed hałasem,
9) ukształtowanie regionalnego systemu obszarów chronionych.
8
na lata 2008 – 2011
Plan zagospodarowania przestrzennego województwa śląskiego
Plan zagospodarowania przestrzennego województwa śląskiego jest podstawowym dokumentem
określającym zasady organizacji struktury przestrzennej województwa oraz zasady i kierunki
zagospodarowania przestrzennego w przekroju podstawowych komponentów przestrzeni, w tym:
− podstawowych elementów sieci osadniczej,
− rozmieszczenia infrastruktury społecznej, technicznej i innej o znaczeniu ponadlokalnym,
− wymagań w zakresie ochrony środowiska przyrodniczego i ochrony dóbr kultury,
z uwzględnieniem obszarów podlegających szczególnej ochronie.
Plan zagospodarowania przestrzennego województwa jako instrument kreowania rozwoju
przestrzennego województwa oraz koordynowania planowania zagospodarowania na poziomie
regionalnym ustala kierunki transformacji podstawowych elementów struktury funkcjonalnoprzestrzennej województwa, uwzględniając zasady polityki państwa w dziedzinie przestrzennego
zagospodarowania zawarte w: „Koncepcji polityki przestrzennego zagospodarowania kraju" oraz
cele i kierunki rozwoju regionu zawarte w „Strategii rozwoju województwa śląskiego
na lata 2000-2020".
Cel generalny polityki przestrzennej został sformułowany następująco: „Kształtowanie harmonijnej
struktury przestrzennej województwa śląskiego sprzyjającej wszechstronnemu rozwojowi
województwa.
Cele polityki przestrzennej (spośród których kaŜdy pod jakimś kątem dotyczy zagadnień
związanych z ochroną środowiska) to:
I.
Dynamizacja i restrukturyzacja przestrzeni województwa
II.
Wzmocnienie funkcji węzłów sieci osadniczej
III.
Ochrona zasobów środowiska, wzmocnienie systemu obszarów chronionych
i wielofunkcyjny rozwój terenów otwartych
IV.
Rozwój ponadlokalnych systemów infrastruktury
V.
Stymulowanie innowacji w regionalnym systemie zarządzania przestrzenią
VI.
Rozwój współpracy międzyregionalnej w zakresie planowania przestrzennego.
2.2
Uwarunkowania środowiskowe, gospodarcze i polityczne
Warunki naturalne i stan środowiska
PołoŜenie geograficzne i morfologia terenu
Powiat bieruńsko-lędziński połoŜony jest w środkowo-wschodniej części województwa
śląskiego i obejmuje swym zasięgiem pięć gmin: trzy gminy miejskie – Bieruń, Lędziny, Imielin,
dwie wiejskie – Bojszowy, Chełm Śląski.
9
na lata 2008 – 2011
Rysunek 2.2.1 Powiat Bieruńsko-Lędziński
Historycznie powiat bieruńsko-lędziński stanowi centralną część województwa śląskiego. Ziemie
powiatu rozciągają się wzdłuŜ lewostronnego dorzecza Wisły, w obrębie rzek: Mleczna, Gostynia,
Wisła i Przemsza. Południową część tego obszaru stanowią fragmenty Równiny Pszczyńskej
i Doliny Górnej Wisły. Na północy wynoszą się Pagóry Jaworznickie stanowiące część WyŜyny
Śląsko-Krakowskiej. NajwaŜniejsze wzniesienia to Góra Klimont (305 m n.p.m.) oraz wzniesienie
w Hołdunowie (280 m n.p.m.).
Powiat bieruńsko-lędziński od zachodu graniczy z miastami na prawach powiatu: Tychami
i Katowicami, od północy z miastami na prawach powiatu: Mysłowicami, Jaworznem, od wschodu
z powiatem oświęcimskim, od południa z powiatem pszczyńskim.
PrzynaleŜność administracyjna
W 1998 r. gdy Sejm uchwalił ustawę o samorządzie powiatowym i wojewódzkim, powstały nowe
jednostki samorządowe szczebla powiatowego: powiat pszczyński, mikołowski, m. Tychy,
m. Mysłowice oraz powiat tyski z siedzibą w Tychach. W kwietniu 1999 r. za zgodą Ministerstwa
Spraw Wewnętrznych i Administracji siedzibę powiatu przeniesiono do Bierunia.
Z dniem 1 stycznia 2002 r. na mocy rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 31 maja 2001 r.
w sprawie utworzenia, ustalenia granic i zmiany nazwy powiatów oraz zmiany siedziby władz
powiatu, nastąpiła zmiana nazwy i siedziby władz powiatu na: Powiat Bieruńsko-Lędziński
z siedzibą władz w Bieruniu.
10
na lata 2008 – 2011
Warunki klimatyczne
Klimat powiatu charakteryzuje się umiarkowaną zmiennością, gdyŜ jego połoŜenie usytuowane jest
w obrębie jednej dzielnicy klimatycznej. Według Instytutu Meteorologii i Gospodarki Wodnej
mieszczącego się w Katowicach, najwyŜsze średnie miesięczne temperatury występują w lipcu
i wynoszą +17,9˚C. Najchłodniejszymi miesiącami jest styczeń -3,2˚C i luty -3,0˚C. WaŜne
z rolniczego punktu widzenia jest występowanie przymrozków. Pierwsze przymrozki jesienne
pojawiają się na omawianym terenie w drugiej połowie października, choć bardzo często moŜna
je juŜ obserwować we wrześniu. Ostatnie przymrozki wiosenne występują głównie w drugiej
połowie kwietnia. Specyfiką warunków anemometrycznych jest występowanie duŜej ilości cisz tj.
około 20% oraz niska prędkość wiatrów, która wynosiła 2,3 m/s. PrzewaŜają wiatry z sektora
południowo-zachodniego do północno-zachodniego, które stanowią niewielki odsetek i występują
sporadycznie. Cisze, wiatry słabe i bardzo słabe stanowią blisko 90% czasu rocznego, co wpływa
na kształtowanie się niekorzystnych warunków anemometrycznych. Warunki wilgotnościowe
charakteryzowane są na podstawie bardzo istotnych cech, tj. przebiegu średniej wilgotności powietrza
i opadów atmosferycznych. Obszar powiatu bieruńsko-lędzińskiego odznacza się wysokimi średnimi
wartościami wilgotności względnej powietrza. Średnia wieloletnia wilgotność powietrza wynosi 81%,
najniŜsza w maju 74%, a najwyŜsza w grudniu 88%. Średnie wieloletnie sumy opadów
atmosferycznych wynoszą ok. 700 mm.
Hydrografia
Na terenie powiatu bieruńsko-lędzińskiego występują następujące piętra wodonośne:
− czwartorzędowe – związane jest z utworami piaszczystymi występującymi w obrębie mułków
i glin. W rejonach gdzie brak jest izolujących utworów trzeciorzędowych piętro to zostało
osuszone na skutek drenaŜu górniczego i eksploatacji ujęć wodnych. W utworach tego rzędu
występuje jeden poziom wodonośny posiadający zwierciadło swobodne zalegające
na głębokości 0,0 – 2,0 m, a w rejonach wyniesień morfologicznych do 5,0 m. Zasilanie
poziomu czwartorzędowego następuje głównie poprzez bezpośrednią infiltrację wód
opadowych,
− trzeciorzędowe – zbudowane jest z utworów piaszczysto-ilastych, piasków oraz zlepieńców
leŜących na nieprzepuszczalnym kompleksie ilastym. Poziom ten występuje fragmentarycznie
i posiada niewielkie zawodnienie. Poziom wodonośny zasilany jest wodami opadowymi przez
infiltrację wód z utworów czwartorzędowych. Jednak generalnie osady trzeciorzędowe w swym
typowym ilastym wykształceniu tworzą warstwę izolacyjną rozdzielającą piętro wodonośne
od czwartorzędowego piętra wodonośnego,
− triasowe – związane jest głównie z utworami dolomityczno-marglistymi pstrego piaskowca oraz
z wapieniami krynoidowymi warstw gogolińskich. Na skutek braku ciągłej serii izolującej,
triasowy poziom wodonośny pozostaje w hydraulicznym związku z niŜej połoŜonymi warstwami
karbońskimi. Zasilanie tego poziomu w wodę odbywa się poprzez bezpośrednią infiltrację wód
opadowych na wychodniach lub poprzez osady przepuszczalne i słabo przepuszczalne
czwartorzędu oraz poprzez kontakt z utworami przepuszczalnymi dolnego opolu,
− karbońskie – występuje w piaskowcowym kompleksie warstw łaziskich. Związane jest równieŜ
ze stropowym odcinkiem serii warstw orzeskich. Występujące tu pokłady węgla w osłonie
łupków ilastych rozdzielają cały ten kompleks na szereg horyzontów, które kontaktują się
ze sobą w strefach uskokowych i w rejonach objętych eksploatacją górniczą tworząc
generalnie jeden wspólny poziom wodonośny. Wspomniane poziomy wód mają wpływ
na tworzenie się wód powierzchniowych i poziemnych, o których mowa w następnych punktach.
Wody powierzchniowe
Wody powierzchniowe (płynące) charakteryzują się układem dwuzlewniowym. Znajdują się tutaj
źródła rzek i potoków, które zasilają najdłuŜszą rzekę w Polsce, wpływającą do Bałtyku, Wisłę.
Do nich naleŜą:
— Przemsza, stanowiąca granicę powiatu od strony wschodniej,
11
na lata 2008 – 2011
— Gostynia,
— Pszczynka będąca granicą powiatu na krótkim odcinku od strony południowej.
Wisła jest największą rzeką Polski (1 047 km); powierzchnia jej dorzecza wynosi 194,4 tys. km2,
w tym w Polsce – 168,7 tys. km2.
Dane charakterystyczne rzeki Przemsza:
— długość 88 km (z Czarną Przemszą),
— powierzchnia dorzecza 2,1 tys. km2.
Dane charakterystyczne rzeki Pszczynka:
— długość 45,8 km,
— powierzchnia zlewni 370 km2,
— lewobrzeŜnym dopływem Pszczynki jest Korzenica (22,1 km).
Dane charakterystyczne rzeki Gostynia:
— długość 32,1 km,
— powierzchnia zlewni 349 km2,
— lewobrzeŜnymi dopływami Gostyni są: Potok Tyski (10,5 km) oraz rzeka Mleczna (22,3 km)
wraz z Potokiem Ławeckim (10 km).
Na terenie powiatu bieruńsko-lędzińskiego znajduje się szereg mniejszych i większych zbiorników
wodnych (np. jez. Łysina, zbiornik wody pitnej „Dziećkowice”, stawy: Poloczek, Kudrowiec, Pacwowe
Stawy). Największym z nich jest zbiornik wody pitnej „Dziećkowice” zwany teŜ zbiornikiem
„Imielińskim”.
Rysunek 2.2.2 Sieć hydrograficzna powiatu
12
na lata 2008 – 2011
Wody podziemne
Prócz wód powierzchniowych, na terenie powiatu bieruńsko-lędzińskiego występują wody
podziemne, stanowiące najbardziej zasobne fragmenty poziomów wodonośnych, charakteryzujące
się:
− najlepszymi parametrami hydrogeologicznymi tj. wydajnością potencjalną pojedynczego otworu
studziennego powyŜej 70 m3/h,
− przewodnością warstwy wodonośnej większą niŜ 10 m2/h,
− wysoką jakością wód.
Do tych zbiorników naleŜą:
− Główny Zbiornik Wód Podziemnych (GZWP) T/5 Chrzanów o typie zlewni szczelinowokrasowym z wodami niewymagającymi uzdatniania,
− Główny Zbiornik Wód Podziemnych (GZWP nr 457) C/2 o nazwie Tychy-Siersza, występujący
w utworach karbońskich o typie zlewni szczelinowo-porowatym z wodami wymagającymi
uzdatniania,
− UŜytkowy Poziom Wód Podziemnych (UPWP) o typie porowym.
Wymienione zbiorniki wód podziemnych wymagają szczególnej ochrony.
Surowce naturalne
Na terenie powiatu zalegają bogate złoŜa węgla kamiennego, który jest wydobywany przez
kopalnie. Występują tu równieŜ stosunkowo bogate złoŜa kopalin pospolitych (kruszywa naturalne,
piaski podsadzkowe, surowce ilaste ceramiki budowlanej). ZłoŜa te ze względu na ochronę
środowiska w większości nie są eksploatowane.
Gleba
Na terenie powiatu bieruńsko-lędzińskiego występują przewaŜnie gleby bielicowe, wytworzone
z utworów pochodzenia lodowcowego, gleby brunatne, czarne ziemie, rędziny (pojawiające się głównie
na wyniosłościach Garbu Lędzińskiego) oraz gleby bagienne. Najlepszy w skali powiatu kompleks
gleb ornych, pszenny dobry zalega w rejonie centralnym powiatu oraz w zachodniej i północnej jego
części. Oprócz tego duŜą cześć gruntów ornych zajmują kompleksy Ŝytnie dobre i Ŝytnie słabe. Stąd
teŜ duŜy procent, (bo aŜ około 60%) stanowią uŜytki rolne.
DuŜym problemem dotyczącym skaŜenia gleb na terenie Województwa Śląskiego jest zawartość
metali cięŜkich, które są bardzo szkodliwe dla ludzi i zwierząt.
Przyroda i obszary chronione
Przyroda powiatu bieruńsko-lędzińskiego charakteryzuje się duŜą róŜnorodnością biologiczną
i fizjograficzną. Występują tu elementy charakterystyczne dla pasm wyŜynnych i równinnych (pasy
roślinne oraz zróŜnicowane siedliska fauny i flory) oraz typowe dla obszarów zurbanizowanych
poprzemysłowe odkształcenia krajobrazu, siedliska silnie antropogeniczne). Specyficzne dla tego
rejonu są znaczne obszary wykorzystywane rolniczo oraz przemysłowo.
Na terenie powiatu bieruńsko-lędzińskiego występują następujące formy ochrony przyrody: uŜytek
ekologiczny i pomniki przyrody-drzewa oraz obszar Natura 2000, a mianowicie:
− uŜytek ekologiczny obejmujący kompleks stawów i podmokłych łąk pod nazwą „Stawy
Jedlina” został ustanowiony rozporządzeniem nr 60/04 Wojewody Śląskiego z dnia 8 września
2004 r. UŜytek ten o powierzchni 42,176 ha połoŜony jest w gminie Bojszowy. Szczególnym
celem ochrony jest zachowanie ze względów przyrodniczych, naukowych, dydaktycznych
i krajobrazowych ekosystemów stawów i podmokłych łąk ze stanowiskami lęgowymi regionalnie
rzadkich i ustępujących gatunków ptaków
13
na lata 2008 – 2011
− pomniki przyrody (drzewa) w powiecie formą prawną (uchwały Rady Gmin lub
rozporządzenia Wojewody) objęto 32 drzewa w tym:
9 drzew (4 x Dąb szypułkowy, 4 x Lipa drobnolistna, 1 Wiąz pospolity) na terenie
gminy Bieruń.
•
23 drzewa (12 x Dąb szypułkowy, 1 Brzoza brodawkowa, 1 Klon zwyczajny, 1 Lipa
drobnolistna, 3 x Grab pospolity, 5 x Jesion wyniosły) na terenie gminy Bojszowy, jednakŜe
w 2006 r. uchwałą Rady Gminy zniesiono ochronę prawną z 4 drzew rosnących w „Parku
Dworskim” przy ul. św. Jana, tj.: 2 x Grab pospolity; 1 x Brzoza brodawkowata
i 1 x Jesion wyniosły.
Obszar Natura 2000 ustanowiony ze względu na ochronę ptaków pod nazwą „Stawy
w Brzeszczach” Obszar specjalnej ochrony ptaków zaliczony do sieci Natura 2000: PLB120009
Stawy w Brzeszczach, o powierzchni 3 091,7 ha, w tym na terenie powiatu bieruńskolędzińskiego 357,4 ha. Obszar obejmuje kompleksy stawów hodowlanych w dolinie górnej
Wisły, połoŜone po obu stronach rzeki. Wisła ma tutaj naturalny charakter, meandruje i w jej
dolinie znajduje się sporo niewielkich starorzeczy. W ostoi występuje co najmniej 14 gatunków
ptaków z Załącznika I Dyrektywy Ptasiej, 5 gatunków z Polskiej Czerwonej Księgi. W okresie
lęgowym obszar zasiedla co najmniej 1% populacji krajowej następujących gatunków ptaków,
tj: bączek, czapla purpurowa, rybitwa białowąsa, ślepowron, kokoszka, krakwa, krwawodziób,
śmieszka, zausznik. Stosunkowo wysoką liczebność osiąga: rybitwa czarna i perkoz dwuczuby.
•
−
Ryc. Obszar Natura 2000
„Stawy w Brzeszczach”
Diagnoza stanu środowiska
Stan sanitarny powietrza atmosferycznego jest zadawalający. Na taki stan wpływa charakter
regionu powiatu. Ponadto powiat na tle pozostałych powiatów województwa śląskiego nie posiada
silnie rozwiniętego sektora energetycznego czy teŜ hutniczego. Potencjalnymi źródłami
wprowadzania substancji do powietrza są zakłady przemysłowe (przemysł wydobywczy), źródła
tworzące tzw. emisję niską (spaliny samochodowe, spaliny z taboru kolejowego, gospodarstwa
domowe – spalanie energetyczne węgla kamiennego w kotłach, itp.) oraz pozostałe zakłady
przemysłowe innych sektorów gospodarczych.
Z danych zaczerpniętych z pozycji „Stan środowiska w województwie śląskim w 2008 roku”
wydanej przez WIOŚ w Katowicach, strefa powiatu bieruńsko-lędzińskiego jest zakwalifikowana do
klasy A, w której nie przewiduje się dodatkowych wymaganych działań z uwagi
na nieprzekraczanie wartości dopuszczalnych substancji w powietrzu. Wyjątek stanowi BaP i ozon,
które zostały zaliczone do strefy C . Monitoring stanu wód powierzchniowych, na terenie powiatu
bieruńsko-lędzińskiego, prowadzony jest na rzekach Przemszy, Pszczynki oraz Gostyni będącymi
dopływami rzeki Wisły. Na terenie powiatu badania prowadzi się w 2 przekrojach monitoringowych
sieci krajowej oraz 9 sieci regionalnej. Punkty pomiarowo-kontrolne w obrębie powiatu
zlokalizowane są na kaŜdej z wymienionych wyŜej rzek oraz na ich dopływach. Rzeka Przemsza
14
na lata 2008 – 2011
odwadnia południową część przemysłowych terenów Górnośląskiego Okręgu Przemysłowego, głównie
rejon Mysłowic i Jaworzna. Jakość wód Przemszy nie odpowiada normom Ŝadnej z klas czystości,
zarówno w klasyfikacji fizykochemicznej jak i bakteriologicznej. Jest to spowodowane przede
wszystkim zanieczyszczeniami przemysłowymi jak teŜ komunalnymi.
Zlewnia Pszczynki to obszary rolnicze i leśne, a jedynym większym ośrodkiem przemysłowym jest
Pszczyna, będąca głównym źródłem zanieczyszczenia. Wody Pszczynki, zarówno w klasyfikacji
według oznaczeń fizykochemicznych jak i bakteriologicznych są nadmiernie zanieczyszczone.
Jedynie związki mineralne i metale dotrzymały wymagań określonych dla I klasy czystości. Pod
względem sanitarnym tylko Korzenica (lewy dopływ Pszczynki) prowadzi wody III klasy czystości.
Gostynia – lewobrzeŜny dopływ Wisły jest odbiornikiem zanieczyszczeń z rejonu Łazisk Górnych,
dalej – z Tychów (Potok Tyski), Lędzin i w dolnym biegu z miejscowości Bieruń i Bojszowy. Górny
odcinek Mlecznej i jej lewobrzeŜny dopływ Potok Ławecki przyjmuje ścieki z południowych dzielnic
Katowic i Mysłowic. Wody te charakteryzują się nadmiernym zanieczyszczeniem zarówno pod
względem sanitarnym jak i w zakresie wskaźników fizykochemicznych. Gostynia wraz z dopływami
prowadzą wody o znacznym zanieczyszczeniu związkami mineralnymi, co jest spowodowane
zanieczyszczonymi wodami dołowymi z kopalń zlokalizowanych na terenie GOP-u
(w szczególności skupionych w ramach Kompanii Węglowej S.A.).
Aby doprowadzić do pełnej rewitalizacji wód płynących przez teren powiatu bieruńsko–
lędzińskiego, konieczne jest przeprowadzenie skoordynowanych działań w sąsiednich powiatach,
a w szczególności leŜących na terenie Górnośląskiego Okręgu Przemysłowego.
Gleby obszaru powiatu leŜącego w obrębie WyŜyny Śląskiej to głównie utwory triasowe
i karbońskie (piaskowce, zlepieńce i łupki z węglem) oraz czwartorzędowe (osady mioceńskie, iły,
piaski). Ponadto rezultatem stanowiącym działalność lodowców jest występowanie glin zwałowych
i piasków.
Rozwinięty przemysł (głównie wydobywczy) wpływa niekorzystnie na stan gleb na terenie powiatu.
W celu zminimalizowania niekorzystnego wpływu antropologicznego na środowisko naturalne,
prowadzona jest rekultywacja terenów zdegradowanych przez człowieka. Jest to jednak proces
długotrwały, polegający na niwelacji terenu (hałdy, wyrobiska poeksploatacyjne) oraz budowie
obwałowań rzecznych.
Hałas komunikacyjny występuje przede wszystkim wzdłuŜ głównych dróg krajowych (DK-44 relacji
Mikołów – Oświęcim – Wadowice oraz DK-1 relacji Bielsko-Biała – Warszawa) wojewódzkich
(nr 780 Bieruń – LibiąŜ – Kraków, nr 931 Bieruń – Pszczyna, nr 934 Bieruń – Mysłowice), oraz
autostrad (A4). Nie mniej waŜną rolę spełnia układ linii autobusowych komunikacji lokalnej, PKS
jak i komunikacja samochodowa indywidualna. Wymienione środki transportu stanowią
podstawowe systemy transportowe przewozów pasaŜerskich na terenie powiatu. Część dróg
cechują niskie parametry techniczne i zły stan nawierzchni.
Hałas przemysłowy występuje w miejscach o największym natęŜeniu przemysłu, a wiec w obrębie
KWK „Piast” w Bieruniu, KWK „Ziemowit” w Lędzinach oraz kopalni odkrywkowych w Imielinie.
Głównymi źródłami hałasu są szyby wydobywcze, szyby wentylacyjne oraz zakłady przeróbki
mechanicznej węgla. Ponadnormatywne poziomy hałasu zarówno w porze dnia jak i w porze nocy
emituje „DANONE” Sp. z o.o. Fabryka w Bieruniu (zakład produktów mleczno-spoŜywczych). Hałas ten
jest uciąŜliwy dla sąsiadującej z zakładem zabudowy mieszkaniowej.
WdraŜanie nowych technologii produkcji w zakładach przemysłowych wymiernie wpływa
na zmniejszenie emisji hałasu. Na zmniejszenie hałasu komunikacyjnego (głównie w miastach) wpływa
zmiana organizacyjna ruchu samochodowego.
Szkody górnicze
Prawie cały obszar powiatu znajduje się w zasięgu obszarów górniczych kopalń węgla
kamiennego, co skutkuje wpływem poeksploatacyjnych osiadań na deformację terenu, zmianę
stosunków wodnych w glebie, a tym samym na powiększanie się obszarów antropogenicznie
przekształconych, co w konsekwencji powoduje zmniejszenie wartości produkcyjnej gleby.
15
na lata 2008 – 2011
Zalewiska i podtopienia obecnie mają charakter przejściowy, gdyŜ przez kopalnie realizowany jest
program przywrócenia prawidłowych stosunków wodnych poprzez budowę pompowni
odwadniających jak i sieci rowów melioracyjnych.
Ze względu na lokalizację kopalń węgla kamiennego, na terenie powiatu istnieje problem
zagospodarowania odpadów górniczych (skała płonna). Odpady górnicze wykorzystywane są do:
rekultywacji wyrobisk popiaskowych - wykonywanej przez Kopalnię Piasku „Maczki-Bór”,
rekultywacji zwałowiska odpadów górniczych przy KWK „Ziemowit” w Lędzinach, budowy
obwałowań rzeki Pszczynki i Potoku Goławieckiego oraz do niwelacji terenu.
Stan zagospodarowania terenu wraz z demografią
Gminy o największym udziale uŜytków rolnych, w ogólnej powierzchni to Chełm Śląski (ok. 71,7%)
i Bojszowy (ok. 63,6%). Są to gminy o największym potencjale rolniczym. Natomiast najmniejszy
udział lasów w stosunku do ogólnej powierzchni posiada gmina Chełm Śląski (ok. 3,8 %) i gmina
Imielin (ok.11,2 %).
Perspektywa przyrostu naturalnego
Po gwałtownym wyŜu demograficznym w powiecie, jaki nastąpił w latach 2000-2001 z danych
statystycznych GUS naleŜy się spodziewać powolnego minimalnego przyrostu liczebności ludności
na poziomie około 0,1-0,23%.
Tabela 2.1 Prognoza liczby ludności w latach 2008 – 2020
Rok
Ogółem
dla
powiatu
2006
2007
2008
2009
2010
2011
2013
2015
2020
55817
56109
56372
56398
56420
56440
56486
56510
56590
Tereny
miejskie
43485
43636
43777
43783
44000
44085
44170
44240
44312
Tereny
wiejskie
12332
12473
12595
12615
12420
12355
12316
12270
12278
Źródło: GUS (stan na dzień 31.12.2008 r.)
Potencjał gospodarczy powiatu
W powiecie bieruńsko-lędzińskim jest około 4 299 podmiotów gospodarki narodowej (stan na koniec
roku 2006). Powiat bieruńsko-lędziński określany jako przemysłowo-rolniczy, znalazł się wśród
najszybciej rozwijających się powiatów na Śląsku. Przede wszystkim rozwija się tu swobodna
przedsiębiorczość głównie w zakresie produkcji, usług i handlu. Do niedawna powiat kojarzył się
przede wszystkim z przemysłem górniczym. Działają tu dwie kopalnie węgla kamiennego „Ziemowit”
i „Piast”. „Piast” w wyniku włączenia w swoje struktury kopalni „Czeczott”, stał się największą pod
względem wydobycia kopalnią w Europie. Dziś powiat zaczyna być takŜe atrakcyjnym miejscem dla
inwestorów z róŜnych dziedzin. DuŜą rolę zaczyna odgrywać przemysł motoryzacyjny. W 2001 roku
na terenie powiatu znalazły się 22 spółki prawa handlowego z udziałem kapitału zagranicznego.
Oprócz wymienionych kopalni na terenie powiatu są takŜe przedsiębiorstwa, które mają ogromny
wpływ na koniunkturę gospodarczą. Do nich naleŜą:
— Koncern naftowy „Orlen”,
— Koncern handlowy „Ahold”,
— Firma zajmująca się kruszywami budowlanymi „Dyckerhoff”,
— Zakład produkujący części samochodowe, „Jonson Controls International”
— Zakład NITROERG S.A.,
— Zakład spoŜywczo-mleczarski „Danone”,
— Fabryka Wentylatorów „Fawent”.
16
na lata 2008 – 2011
Wraz z rozwojem przedsiębiorczości na terenie powiatu poszerza się oferta usług finansowych,
czego dowodem jest wzrastająca liczba banków i firm ubezpieczeniowych. Wyrazem
postępującego procesu restrukturyzacji gospodarki jest systematyczny wzrost sektora prywatnego.
2.3
Dotychczasowa realizacja planu gospodarki odpadami
Kwestia dotychczasowej oceny planu gospodarki odpadami została przedstawiona
w sprawozdaniu z realizacji PGO. Niemniej, moŜna w tym miejscu dodatkowo dokonać
sparametryzowanej oceny dotychczasowej polityki w tym zakresie.
Cele i zadania o charakterze systemowym wynikające z PGO
na lata 2004-2007
GOSPODARKA ODPADAMI
STWORZENIE KOMPLEKSOWEGO SYSTEMU ZARZĄDZANIA ODPADAMI
KOMUNALNYMI
Doskonalenie lokalnego systemu odbioru wymieszanych odpadów
komunalnych od mieszkańców powiatu z obiektów infrastruktury
Stworzenie międzygminnego zintegrowanego systemu segregacji,
zbierania, odzysku i unieszkodliwiania odpadów
Stworzenie systemu gospodarki odpadami niebezpiecznymi ze źródeł
komunalnych oraz gospodarczych
STWORZENIE NOWOCZESNEGO SYSTEMU NADZORU I KONTROLI NAD
GOSPODARKĄ ODPADAMI SEKTORA GOSPODARCZEGO
Prawidłowa gospodarka odpadami
Stworzenie nowoczesnego systemu
odpadami przemysłowymi
opakowaniowymi
medycznymi i weterynaryjnymi
nadzoru i kontroli nad gospodarką
z oczyszczalni ścieków
Ocena
realizacji*
2x
2x
2x
1x
1
1x
x
1x
x
*Ocena realizacji:
0 – nie zrealizowano/ zrealizowano w stopniu minimalnym;
1 – zrealizowano z niewielkim stopniu;
2 – zrealizowano w dostatecznym stopniu;
3 – zrealizowano;
x – realizacja w toku
Problemy z realizacją dotychczasowego planu gospodarki odpadami mają wieloraką genezę.
Za najwaŜniejszy naleŜy uznać niski priorytet tej dziedziny w całościowej polityce powiatu. Z kolei
brak skoordynowanego działania w obszarze gospodarki odpadami zaowocował tym, iŜ w ciągu
ostatnich lat na szczeblu zarządzania gospodarką odpadami nie podjęto strategicznych decyzji
dotyczących jej rozwoju. PowyŜsze problemy potęgował brak dobrych rozwiązań prawnych, które
sprzyjałyby kreowaniu przyjaznej środowisku gospodarki odpadami. Uzasadnionym wydaje się
pogląd wskazujący na to, iŜ to rozwiązania prawne stanowią podstawę niskiego priorytetu
gospodarki odpadami w całości działalności publicznej administracji.
17
na lata 2008 – 2011
3. Analiza stanu gospodarki odpadami
3.1. Odpady komunalne
3.1.1. Źródła
Głównymi źródłami wytwarzania odpadów komunalnych są gospodarstwa domowe oraz obiekty
infrastruktury, tj. handel, usługi, zakłady rzemieślnicze, zakłady produkcyjne w części socjalnej,
targowiska, szkolnictwo i inne.
W strumieniu zmieszanych odpadów komunalnych wyróŜnia się następujące ich rodzaje: odpady
kuchenne ulegające biodegradacji, papier i tektura, opakowania wielomateriałowe, tworzywa
sztuczne, szkło, metale, odzieŜ, tekstylia, drewno, odpady niebezpieczne, odpady wielkogabarytowe,
odpady z pielęgnacji terenów zielonych, odpady z czyszczenia ulic i placów oraz odpady
z targowisk. Ponadto w strumieniu odpadów komunalnych występują: zuŜyty sprzęt elektryczny
i elektroniczny oraz odpady remontowo – budowlane.
W niniejszym opracowaniu przez odpady komunalne rozumie się przede wszystkim odpady
wymienione w grupie 20 katalogu odpadów (ustanowionego w drodze rozporządzenia Ministra
Środowiska z dnia 27 września 2001 r. w sprawie katalogu odpadów – Dz. U. Nr 112, poz. 1206).
3.1.2. Ilości wytworzone, ilości poddane odzyskowi i unieszkodliwieniu
W chwili obecnej bardzo trudno jest precyzyjnie określić wielkość oraz morfologię strumienia
powstających odpadów komunalnych. Dotychczasowe badania ilości oraz jakości odpadów
komunalnych były prowadzone w Polsce głównie w duŜych miastach: Warszawie, Wrocławiu
i Krakowie oraz na Górnym Śląsku. Wobec powyŜszego, na potrzeby niniejszego planu w głównej
mierze skupiono się na badaniu dostępnych źródeł informacji, wśród których naleŜy wymienić:
• Krajowy Plan Gospodarki Odpadami 2010 podający wskaźniki ilościowe i jakościowe
strumienia odpadów komunalnych,
• dane GUS (2008 r.),
• sprawozdanie z dotychczasowej realizacji planu gospodarki odpadami (2008 r.),
• Aktualizacja Planu Gospodarki Odpadami dla Województwa Śląskiego,
• Dane własne zebrane w toku prac nad aktualizacją planu
W celu przedstawienia bilansu wytwarzanych odpadów komunalnych na terenie powiatu
bieruńsko-lędzińskiego posłuŜono się wskaźnikami zamieszczonymi w aktualizacji Planu
Gospodarki Odpadami dla Województwa Śląskiego (WPGO).
Zasadnym był podział powiatu na tereny miejskie i wiejskie, w celu doboru odpowiedniego
wskaźnika wytwarzania. Wykorzystano równieŜ prognozy liczby mieszkańców na poszczególne
lata.
W tabeli 3.1.2.1. przedstawiono wskaźniki wytwarzania odpadów, które przyjęto do wyznaczenia
bilansu wytwarzanych odpadów komunalnych w powiecie.
Tabela 3.1.2.1 Wskaźniki ilości wytwarzanych odpadów komunalnych dla roku bazowego 2006.
Wartości wskaźników [kg/M/rok 2006]
Lp.
Źródło odpadów
1.
Odpady z gospodarstw domowych
140
230
Uśredniony
wskaźnik dla
powiatu
185
2.
Odpady z infrastruktury (handel,
usługi, rzemiosło, szkolnictwo i In.)
30
95
62,5
170
325
247,5
Razem
18
Wieś
Małe miasto
na lata 2008 – 2011
Na podstawie wskaźników przedstawionych w tabeli powyŜej obliczono ilość odpadów
komunalnych z gospodarstw domowych oraz z obiektów infrastruktury. Przyjmując, Ŝe wskaźnik
wytwarzania wzrasta w skali roku o 1% (dla odpadów z gospodarstw domowych) oraz o 0,5% (dla
odpadów z infrastruktury handel, usługi, rzemiosło, szkolnictwo i in.) dla roku 2008, to otrzymujemy
wartość wskaźnika na poziomie:
− wieś – 173,1 kg/M/rok (142,8 + 30,3)
− małe miasto – 330,5 kg/M/rok (234,6 + 95,9)
− uśredniony wskaźnik dla powiatu – 252,45 kg/M/rok
Tabela 3.1.2.2 Ilość wytworzonych odpadów komunalnych w roku 2008.
Ilość odpadów [Mg/rok 2008]
Lp.
Źródło odpadów
Wieś
Małe miasto
Łącznie dla całego powiatu
1.
2.
Odpady z gospodarstw
domowych
Odpady z infrastruktury
(handel, usługi, rzemiosło,
szkolnictwo i in.)
Razem
1798,57
10270,08
12068,65
381,63
4198,21
4579,84
2180,195
14468,3
16648,49
W Planie Gospodarki Odpadami dla woj. śląskiego przyjęto równieŜ wskaźniki do oszacowania
pozostałych rodzajów odpadów komunalnych. Wartości tych wskaźników przedstawiono w tabeli
poniŜej.
Wartości wskaźników przedstawionych w tabeli
w kg/mieszkańca/rok przedstawiają się następująco:
1.
2.
3.
4.
powyŜej,
na
rok
2008
wyraŜone
Odpady z ogrodów i parków: wieś – 3,0; małe miasto – 12,0
Odpady z targowisk: wieś – 3,0; małe miasto – 3,0
Odpady z czyszczenia ulic i placów: wieś – 2,0; małe miasto – 7,0
Odpady wielkogabarytowe: wieś – 10,0; małe miasto – 15,0.
Średni skład morfologiczny wytwarzanych odpadów z gospodarstw domowych w powiecie
bieruńsko-lędzińskim ustalono w oparciu o wyniki badań prowadzonych na terenie kraju w okresie
2000-2005. Skład i ilość poszczególnych frakcji w wytworzonych odpadach komunalnych
z gospodarstw domowych i obiektów infrastruktury na terenie powiatu (wg Planu Gospodarki
Odpadami dla woj. śląskiego) przedstawiają poniŜsze tabele (3.1.2.3, 3.1.2.4).
Tabela 3.1.2.3 Średni skład morfologiczny i ilość poszczególnych frakcji wytworzonych odpadów
z gospodarstw domowych w powiecie bieruńsko – lędzińskim w roku 2008.
Lp.
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
Frakcje odpadów
Odpady kuchenne ulegające
biodegradacji
Odpady zielone
Papier i tektura
Drewno
Opakowania wielomateriałowe
Tworzywa sztuczne
Szkło
Metal
OdzieŜ, tekstylia
Odpady mineralne
Odpady niebezpieczne
RAZEM
Wieś
Wieś
Małe
miasto
Małe
miasto
Łącznie
dla całego
powiatu
%
Mg/rok
%
Mg/rok
Mg/rok
18
323,74
33
3389,13
3712,87
4
12
2
3
12
8
5
1
34
1
100
71,94
215,83
35,97
53,96
215,83
143,88
89,93
17,98
611,51
17,98
1798,57
2
20
2
4
14
8
5
1
10
1
100
205,41
2054,01
205,41
410,80
1437,81
821,60
513,50
102,70
1027,00
102,70
10270,08
277,35
2269,84
241,38
464,76
1653,64
965,48
603,43
120,68
1638,51
120,68
12068,65
19
na lata 2008 – 2011
Tabela 3.1.2.4 Bilans wytworzonych odpadów komunalnych z obiektów infrastruktury w powiecie bieruńsko
– lędzińskim w roku 2008.
Lp.
Frakcje odpadów
Obiekty
infrastruktury
Wieś
Małe miasto
Łącznie dla
całego
powiatu
%
Mg/rok
Mg/rok
Mg/rok
10
38,16
419,82
457,98
2
27
1
18
18
10
5
3
5
1
100
7,63
103,04
3,82
68,69
68,69
38,16
19,08
11,45
19,08
3,82
381,63
83,96
1133,52
41,98
755,68
755,68
419,82
209,91
125,95
209,91
41,98
4198,21
91,59
1236,56
45,80
824,37
824,37
457,98
228,99
137,40
228,99
45,80
4579,83
1
biodegradacji
2 Odpady zielone
3 Papier i tektura
4 Drewno
5 Opakowania wielomateriałowe
6 Tworzywa sztuczne
7 Szkło
8 Metal
9 OdzieŜ, tekstylia
10 Odpady mineralne
11 Odpady niebezpieczne
Razem
W tabeli poniŜej przedstawiono sumę ilości wytwarzanych odpadów komunalnych w roku 2008
na terenie powiatu bieruńsko - lędzińskiego. Bilans obejmuje następujące odpady:
1.
2.
3.
4.
5.
odpady komunalne z gospodarstw domowych i obiektów infrastruktury,
odpady z ogrodów i parków,
odpady z targowisk,
odpady z czyszczenia ulic,
odpady wielkogabarytowe.
Tabela 3.1.2.5 Bilans odpadów komunalnych wytworzonych na terenie powiatu bieruńsko–lędzińskiego
w roku 2008
Lp.
Frakcje odpadów
Wieś
Małe miasto
Łącznie dla całego
powiatu
[Mg/2008 r.]
1.
1.1
1.2
1.3
1.4
1.5
1.6
1.7
1.8
1.9
1.10
1.11
2.
3.
4.
5.
20
Odpady komunalne z gospodarstw
domowych i obiektów infrastruktury,
w tym:
biodegradacji
Odpady zielone
Papier i tektura
Drewno
Opakowania wielomateriałowe
Tworzywa sztuczne
Szkło
Metal
OdzieŜ, tekstylia
Odpady mineralne
Odpady niebezpieczne
Odpady z ogrodów i parków
Odpady z targowisk
Odpady z czyszczenia ulic
Odpady wielkogabarytowe
Razem
2180,2
361,9
79,57
318,87
39,79
122,65
284,52
182,04
109,01
29,43
630,59
21,8
37,79
37,79
25,19
125,95
2 406,88
14468,29
16648,49
3808,95
289,37
3187,53
247,39
1166,48
2193,49
1241,42
723,41
228,65
1236,91
144,68
525,32
131,33
306,44
656,66
16 118,68
4170,85
368,94
3506,4
287,18
1289,13
2478,01
1423,46
832,42
258,08
1867,5
166,48
563,11
169,12
331,63
782,61
18494,92
na lata 2008 – 2011
Tabela 3.1.2.6. Ilość wytworzonych odpadów biodegradowalnych w 2008 roku.
Nazwa
Lp.
Ilość
[Mg]
1
Odpady z ogrodów i parków – część biodegradowalna
450,49
2
Niesegregowane (zmieszane) odpady komunalne – część ulegająca
biodegradacji*
8333,36
3
Odpady z targowisk – część ulegająca biodegradacji
Razem
84,56
8868,41
Obecnie nie są dostępne badania, które pokazywałyby rzeczywistą morfologię odpadów w samym
tylko powiecie. W związku z tym do dalszych analiz przyjęto wartości wskaźników wytwarzania
odpadów z Aktualizacji planu gospodarki odpadami dla województwa śląskiego.
Z terenu powiatu w 2008 roku zebrano 16 280,19 Mg zmieszanych odpadów komunalnych
(przekazane do składowania – proces D5) oraz 910,41 Mg odpadów zebranych selektywnie. Ilość
odebranych szlamów ze zbiorników bezodpływowych słuŜących do gromadzenia nieczystości
wyniosła 733 Mg.
Tabela poniŜej zawiera zestawienie informacji o ilościach unieszkodliwionych odpadów
komunalnych podanych przez Starostwo Powiatowe.
Tabela 3.1.2.7. Ilości i rodzaje odpadów komunalnych poddanych poszczególnym procesom
unieszkodliwiania zebranych z terenu powiatu w latach 2007-2008 na podstawie sprawozdania z realizacji
PGO (źródło danych: Starostwo Powiatowe)
2007 r.
2008 r.
Kod
Oznaczenie
Oznaczenie
2
odpadu
Masa [Mg]
procesu
Masa [Mg]
procesu
3
3
unieszkodliwiania
unieszkodliwiania
Bieruń
20 02 03
45,53
D5
69,08
D5
20 03 01
5 029,44
D5
4 855,29
D5
20 03 03
55,74
D5
48,92
D5
20 03 04
451,00
D5
bd
Lędziny
20 02 03
28,46
D5
53,42
D5
20 03 01
8 642,66*
D5
7 216,90*
D5
Imielin
20 03 01
1 550,00
D1
1 518,00
D5
Bojszowy
20 03 01
1 485,00
D5
1 373,00
D5
20 03 04
583,00
D8
733,00
D8
Chełm Śląski
20 03 01
1 349,65
D5
1 317,83
D5
Ogółem powiat bieruńsko-lędziński
20 02 03
73,99
D5
122,50
D5
20 03 01
18 056,75
D5
16 280,19
D5
20 03 03
55,74
D5
48,92
D5
20 03 04
451,00
D5
bd
20 03 04
583,00
D8
733,00
D8
Ponadto z terenu powiatu zebrano selektywnie następujące rodzaje odpadów:
− odpady ulegające biodegradacji - 87,66 Mg,
− odpady niebezpieczne ze strumienia odpadów komunalnych - 5,86 Mg,
− odpady wielkogabarytowe - 391,3 Mg,
− odpady opakowaniowe łącznie - 425,59 Mg.
ŁĄCZNIE: 910,41 Mg.
21
na lata 2008 – 2011
Odpady komunalne z terenu powiatu bieruńsko-lędzińskiego poddawane są unieszkodliwianiu
poza terenem powiatu. KaŜda z gmin obsługiwana jest przez róŜne firmy odbierające i przewoŜące
odpady, często w wyborze miejsca docelowego dla odebranych odpadów przewaŜa czynnik
ekonomiczny związany zarówno z odległością na jaką przewoŜony jest odpad jak
i konkurencyjnością cen odbioru odpadu przez składowiska.
Tabela 3.1.2.8. Ilości i rodzaje odpadów (z wyłączeniem odpadów komunalnych) poddanych poszczególnym
procesom unieszkodliwienia z terenu powiatu bieruńsko lędzińskiego w latach 2007-2008 (źródło danych:
Starostwo Powiatowe)
2007 r.
2008 r.
Oznaczenie
Oznaczenie
Kod
Masa
Masa
procesu
procesu
2
odpadu
[Mg]
[Mg]
unieszkodliwiania
unieszkodliwiania
Ogółem powiat bieruńsko-lędziński:
15 01 10*
2,9950
D10
5,1130
D10
16 04 01*
0,2982
D10
0,0670
D10
16 04 02*
0,3137
D10
0,2970
D10
16 04 03*
0,7456
D10
0,5666
D10
Objaśnienia do tabeli:
* oznacza odpady niebezpieczne
1. zgodnie z rozporządzeniem Ministra Środowiska z dnia 27 września 2001 r. w sprawie katalogu odpadów (Dz. U. nr 112, poz. 1206)
odpady o następujących kodach to:
15 01 10* – Opakowania zawierające pozostałości substancji niebezpiecznych lub nimi zanieczyszczone (np. środkami ochrony
roślin I i II klasy toksyczności – bardzo toksyczne i toksyczne)
16 04 01* – Odpadowa amunicja
16 04 02* – Odpadowe wyroby pirotechniczne (np. ognie sztuczne)
16 04 03* – Inne materiały wybuchowe
2. zgodnie z zał. Nr 6 do ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 r. o odpadach (tj. Dz. U. z 2007 r. Nr 39, poz. 251 z późn. Zm.) proces
unieszkodliwiania odpadów D10 oznacza – Termiczne przekształcanie odpadów w instalacjach lub urządzeniach zlokalizowanych na
lądzie
W powiecie bieruńsko-lędzińskim na terenie byłych Zakładów Tworzyw Sztucznych Erg w Bieruniu,
obecnie NITROERG S.A. w Bieruniu zlokalizowane są 2 instalacje do unieszkodliwiania odpadów
niebezpiecznych (15 01 10* i 16 04 02*), tj. wieŜa spalań oraz palenisko. Odpadowa amunicja oraz
inne materiały wybuchowe unieszkodliwiane są równieŜ na terenie zakładu poprzez detonację
w wykopach ziemnych.
Tabela 3.1.2.9. Ilości i rodzaje odpadów komunalnych poddanych poszczególnym procesom odzysku
z terenu powiatu bieruńsko-lędzińskiego w latach 2007-2008 (źródło danych: Starostwo Powiatowe)
Kod
2
odpadu
Bieruń
15 01 01
15 01 02
15 01 04
15 01 06
15 01 07
20 01 01
20 02 01
20 03 07
Lędziny
15 01 01
15 01 02
15 01 04
15 01 07
20 01 01
20 01 02
20 01 39
20 02 01
22
Masa
[Mg]
2007 r.
Oznaczenie
procesu
3
Odzysku
Masa
[Mg]
2008 r.
Oznaczenie
procesu
3
Odzysku
30,235
90,910
0,025
1,480
13,630
0,800
19,260
149,42
R14
R14
R14
R14
R14
R14
R3
R15
22,700
120,250
bd
1,630
160,850
25,920
75,640
152,76
R14
R14
R14
R14
R14
R3
R15
0,53
0,00
17,55
0,00
35,67
192,72
131,06
4,68
R15
R15
R15
R15
R15
R15
R14
1,62
1,35
7,09
2,85
58,77
199,02
134,43
12,02
R15
R15
R15
R15
R15
R15
R15
R14
na lata 2008 – 2011
20 02 02
0,00
20 03 07
101,16
R15
Imielin
20 01 01
43
R15
20 01 02
86,2
R15
20 01 39
44,3
R15
20 03 07
20,26
R15
Bojszowy
20 01 33*
0,00
20 01 35*
0,00
20 03 07
0,00
Chełm Śląski
15 01 01
8,42
R15
15 01 02
26,4
R15
15 01 04
2,38
R15
15 01 07
54,51
R15
20 01 01
20,84
R15
15 01 01
30,24
R14
15 01 01
8,95
R15
15 01 02
90,91
R14
15 01 02
26,40
R15
15 01 04
0,025
R14
15 01 04
19,93
R15
15 01 06
1,48
R14
15 01 07
13,63
R14
15 01 07
54,51
R15
20 01 01
0,80
R14
20 01 01
99,51
R15
20 01 02
278,92
R15
20 01 33*
0
20 01 35*
0
20 01 39
175,36
R15
20 02 01
19,26
R3
20 02 01
4,68
R14
20 02 02
0,00
20 03 07
270,84
R15
9,74
156,78
R14
R15
36
80
52
33
R15
R15
R15
R15
0,7
5,16
48,76
R13
R13
R15
3,04
36,17
2,74
65,30
31,17
R15
R15
R15
R15
R15
22,70
4,66
120,25
37,52
9,83
1,63
160,85
68,15
25,92
125,94
279,02
0,70
5,16
186,43
75,64
12,02
9,74
391,30
R14
R15
R14
R15
R15
R14
R14
R15
R14
R15
R15
R13
R13
R15
R3
R14
R14
R15
* oznacza odpady niebezpieczne
1. zgodnie z rozporządzeniem Ministra Środowiska z dnia 27 września 2001r. w sprawie katalogu odpadów (Dz. U. Nr 112, poz. 1206) odpady
o następujących kodach to:
15 01 01 – Opakowania z papieru i tektury
15 01 02 – Opakowania z tworzyw sztucznych
15 01 04 – Opakowania z metali
15 01 06 – Zmieszane odpady opakowaniowe
15 01 07 – Opakowania ze szkła
15 02 02* – Sorbenty, materiały filtracyjne (w tym filtry olejowe nieujęte w innych grupach), tkaniny do wycierania (np. szmaty, ścierki)
i ubrania ochronne zanieczyszczone substancjami niebezpiecznymi (np. PCB)
20 01 01 – Papier i tektura
20 01 02 – Szkło
20 01 33* – Baterie i akumulatory łącznie z bateriami i akumulatorami wymienionymi w 16 06 01, 16 06 02 lub 16 06 03 oraz niesortowane
baterie i akumulatory zawierające te baterie
20 01 35* – ZuŜyte urządzenia elektryczne i elektroniczne inne niŜ wymienione w 20 01 21 i 20 01 23 zawierające niebezpieczne składniki
20 01 36 – ZuŜyte urządzenia elektryczne i elektroniczne inne niŜ wymienione w 20 01 21, 20 01 23 i 20 01 35
20 01 39 – Tworzywa sztuczne
20 02 01 – Odpady ulegające biodegradacji
20 02 02 – Gleba i ziemia, w tym kamienie
20 03 07 – Odpady wielkogabarytowe
2. zgodnie z zał. Nr 5 do ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 r. o odpadach (tj. Dz. U. z 2007 r. Nr 39, poz. 251
z późn. Zm.) procesy odzysku odpadów:
R3 – Recykling lub regeneracja substancji organicznych, które nie są stosowane jako rozpuszczalniki (włączając kompostowanie i inne
biologiczne procesy przekształcania)
R13 – Magazynowanie odpadów, które mają być poddane któremukolwiek z działań wymienionych w punktach o R1 do R12 (z wyjątkiem
tymczasowego magazynowania w czasie zbiórki w miejscu, gdzie odpady są wytwarzane)
R14 – Inne działania polegające na wykorzystaniu odpadów w całości lub części
R15 – Przetwarzanie odpadów, w celu ich przygotowania do odzysku, w tym do recyklingu
23
na lata 2008 – 2011
WyŜej wymienione odpady komunalne z terenu powiatu bieruńsko-lędzińskiego, w latach
2007 – 2008, poddane zostały poszczególnym procesom odzysku w instalacjach zlokalizowanych
poza terenem powiatu.
Tabela 3.1.2.10. Ilości i rodzaje odpadów (z wyłączeniem odpadów komunalnych) poddanych
poszczególnym procesom odzysku z terenu powiatu bieruńsko-lędzińskiego w latach 2007-2008 (źródło
danych: Starostwo Powiatowe)
2007 r.
2008 r.
Oznaczenie
Oznaczenie
Kod
Masa
Masa
procesu
procesu
1
odpadu
[Mg]
[Mg]
2
2
odzysku
odzysku
01 01 02
45 736,00
R14
71 225,40
R14
01 04 12
370 028,70
R15
259 562,00
R15
07 02 13
18,70
R3
29,00
R3
07 02 13
791,90
R14
836,84
R14
07 02 13
58,57
R15
98,38
R15
10 01 02
386,76
R14
457,54
R14
10 01 17
305,24
R14
267,50
R14
12 01 05
73,41
R15
15 01 02
13,05
R14
37,40
R14
15 01 02
100,22
R15
171,07
R15
15 01 03
101,37
R14
97,07
R14
16 01 04*
157,22
R14
80,75
R14
17 04 05
150,00
R14
147,00
R14
19 08 05
387,00
R3
430,00
R3
19 09 04
304,60
R14
416,00
R14
20 02 01
26,00
R3
125,00
R3
*oznacza odpady niebezpieczne
1. zgodnie z rozporządzeniem Ministra Środowiska z dnia 27 września 2001 r. w sprawie katalogu odpadów (Dz. U. nr 112, poz. 1206)
odpady o następujących kodach to:
01 01 02 – Odpady z wydobywania kopalin innych niŜ rudy metali
01 04 12 – Odpady powstające przy płukaniu i oczyszczaniu kopalin inne niŜ wymienione w 01 04 07 i 01 04 11
07 02 13 – Odpady tworzyw sztucznych
10 01 02 – Popioły lotne z węgla
10 01 17 – Popioły lotne ze współspalania inne niŜ wymienione w 10 01 16
12 01 05 – Odpady z toczenia i wygładzania tworzyw sztucznych
15 01 02 – Opakowania z tworzyw sztucznych
15 01 03 – Opakowania z drewna
16 01 04* – ZuŜyte lub nienadające się do uŜytkowania pojazdy
17 04 05 – śelazo i stal
19 08 05 – Ustabilizowane komunalne osady ściekowe
19 09 04 – ZuŜyty węgiel aktywny
20 02 01 – Odpady ulegające biodegradacji
2. zgodnie z zał. Nr 5 do ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 r. o odpadach (tj. Dz. U. z 2007 r. nr 39, poz. 251
z późn. Zm.) procesy odzysku odpadów:
R3 – Recykling lub regeneracja substancji organicznych, które nie są stosowane jako rozpuszczalniki
(włączając kompostowanie i inne biologiczne procesy przekształcania)
R14 – Inne działania polegające na wykorzystaniu odpadów w całości lub części
R15 – Przetwarzanie odpadów, w celu ich przygotowania do odzysku, w tym do recyklingu
Selektywne zbieranie odpadów (opakowaniowych oraz surowców wtórnych do ponownego
wykorzystania) na terenie powiatu
Selektywne zbieranie odpadów organizowane jest przez kaŜdą z gmin powiatu. Docelowo
wysegregowane odpady trafiają do MPGOiEO „MASTER”.
24
na lata 2008 – 2011
Tabela 3.1.2.11. Wyselekcjonowane odpady z terenu powiatu bieruńsko-lędzińskiego odebrane przez firmy
prowadzące zbiórkę na terenie poszczególnych gmin w 2008 roku (sprawozdanie z realizacji PGO).
Odpady zbierane selektywnie
Masa zebranych odpadów ulegających
biodegradacji.
Masa zebranych odpadów
niebezpiecznych ze strumienia odpadów
komunalnych.
Mg
87,66
5,86
wielkogabarytowych.
391,3
opakowaniowych łącznie.
425,59
ŁĄCZNIE
910,41
3.1.3.
Instalacje do odzysku i unieszkodliwiania odpadów komunalnych,
wykaz firm zajmujących się zbieraniem i transportem odpadów
Na terenie powiatu nie funkcjonuje Ŝadne składowisko odpadów komunalnych. W przewaŜającej
większości odpady są przewoŜone do Międzygminnego Przedsiębiorstwa Gospodarki Odpadami
i Energetyki Odnawialnej „MASTER” Sp. z o.o. w Tychach, które spełnia wymogi przepisów
o ochronie środowiska, posiada odpowiednie wyposaŜenie zapewniające bezpieczeństwo
środowiska przed zanieczyszczeniem w dającej się przewidzieć przyszłości. Zestawienie
podstawowych danych dotyczących tego zakładu oraz krótka charakterystyka działalności (według
stanu na rok 2008) przedstawiona jest poniŜej.
Międzygminne Przedsiębiorstwo Gospodarki Odpadami i Energetyki Odnawialnej
„MASTER” Sp. z o.o.
Gminy w celu wspólnej realizacji gospodarki opadami utworzyły Spółkę „MASTER”. Spółka
„MASTER” powołana została w styczniu 1998 r. przez Gminy Tychy, Bieruń, Bojszowy, Kobiór,
Lędziny, Wyry, celem realizacji wieloletniego programu gospodarki odpadami komunalnymi
dla województwa katowickiego.
Wcześniej w 1994 roku w efekcie wspólnej akcji inwestycyjnej gminy te wybudowały wysypisko
odpadów komunalnych w Tychach spełniające wymagania z zakresu ograniczenia negatywnego
wpływu na środowisko.
W lutym 2004 roku do MPGO „MASTER” przystąpiły kolejne dwie gminy tj. Imielin
i Chełm Śląski. Tym samym MPGO „MASTER” stało się przedsiębiorstwem o charakterze
regionalnym, obsługującym cały powiat bieruńsko-lędziński.
Składowisko
Wybudowana w roku 1994 kwatera KW 1/1 składowiska odpadów komunalnych
w Tychach – Urbanowicach jest obiektem w pełni ekologicznym i bezpiecznym dla środowiska.
W roku 2004 wybudowano nową kwaterę KW 1/2 co powiększyło składowisko do powierzchni
7,5 ha i pojemności 1425000 m3. Rocznie unieszkodliwianych jest około 60-70 tys. ton odpadów
pochodzących z obszaru 320 km2 i 200 tys. mieszkańców.
25
na lata 2008 – 2011
Tabela: 3.1.3.1. Charakterystyka kwater składowiska
KW1/1
KW1/2
Charakterystyka obiektu
Uszczelnienie podłoŜa
Uszczelnienie podłoŜa
• warstwa piasku grubości 0,10 m,
• bentomata grubości 6,0 mm,
• folia PEHD grubości 1,5 mm,
• geowłóknina o gramaturze 800 g/m2,
• warstwa osłonowo-filtracyjna grubości
0,40 m z piasku.
• warstwa piasku grubości 0,35 m
Uszczelnienie
skarp
(stanowi równocześnie warstwę
Wszystkie
skarpy
zostały uszczelnione
drenującą i zabezpieczającą folię).
identycznie jak dno z tym, Ŝe warstwa
Uszczelnienie skarp
osłonowo-filtracyjna ma grubość 0,30 m.
wysokość
ogroblowania – liczona od
ukształtowania poziomu terenu po stronie
• opony uŜywane połączone sznurem i
zewnętrznej 5,0 – 6,0 m,
zaprawą cementową,
• szerokość korony 3,0 m,
• nachylenie skarpy zewnętrznej 1 : 1,5
• nachylenie skarp zewnętrznych 1 : 1, 5
• nachylenie skarpy wewnętrznej 1: 3
• nachylenie skarp wewnętrznych 1 : 3
• szerokość korony 4,5 m.
• spadek podłuŜny dna I = 4 o/oo,
Powierzchnia kwatery liczona po obrysie
• średnia głębokość niecki 6,30 m,
górnej krawędzi skarp wewnętrznych 50527
2
• powierzchnia dna kwatery 14067 m2,
m
• powierzchnia kwatery liczona po
obrysie górnej krawędzi skarp
Pojemność kwatery technologiczna ( 245,2 m
wewnętrznych 28427 m2,
n.p.m.) – 295 000 m3.
• objętość technologiczna kwatery
do górnej krawędzi skarp 123689 m3.
Sposób składowania – pod i nad poziomowo
w warstwach poprzecznych zgodnie ze
spadkiem dna składowiska, o warstwie
odpadów grubości 1,8 m i warstwie materiału
inertnego grubości 0,2 m.
Pojemność całkowita składowiska 1425000 m3.
Pojemność technologiczna składowiska do wykorzystania wynosi 845000 m3.
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
26
Wykorzystana technologia
drenaŜ odwodnieniowy terenu kwater KW1/1 i KW1/2,
drenaŜ sygnalizacyjny (uszkodzenie folii dna kwatery KW 1/1),
drenaŜ odcieków powstających z utylizacji odpadów oraz z wód opadowych terenu
kwater KW1/1 i KW1/2,
mnich (zbiornik) pompownia odcieków kwatery KW 1/1,
studnie odgazowujące,
zbiornik odcieków i wód powierzchniowych, w tym równieŜ z terenu starego wysypiska,
pompownia wód drenaŜowych czystych,
monitoring wód podziemnych (13 piezometrów),
drogi dojazdowe do korony składowiska,
stanowisko dezynfekcyjne kół pojazdów opuszczających składowisko,
waga samochodowa elektroniczna firmy SCHENCK (40 tonowa z urządzeniem
rejestrującym wraz z osprzętem komputerowym i programem pozwalającym na pełny
monitoring ilościowy i jakościowy odpadów oraz zapory automatyczne regulujące wjazd
pojazdów na składowisko),
na lata 2008 – 2011
•
•
•
•
•
•
•
•
•
kamera rejestracji wjazdów,
sieć wodociągowa ppoŜ. Wraz z hydrantami naziemnymi,
budynek socjalny,
wiata magazynowo-sprzętowa,
sortownia odpadów komunalnych wraz z infrastrukturą do doczyszczania odpadów
pochodzących z selektywnej zbiorki ( belowanie makulatury, folii, opakowań typu PET).
Zaplecze sprzętowe
27n27ładu27m Ł-35 K Stalowa Wola,
spychacz gąsienicowy B-170 M1; 43 ER,
koparko-ładowarka NK 0454B OSTRÓWEK,
rozdrabniarka do odpadów wielkogabarytowych HUSMANN HL II 1417.
Zakład Przeróbki Odpadów Komunalnych
W ramach tworzenia kompleksowego systemu gospodarki odpadami na terenie przedsiębiorstwa
„MASTER” planuje się stworzenie Zakładu Przeróbki Odpadów Komunalnych zmieszanych, który
wchodzić będzie w skład obiektów juŜ istniejących na terenie składowiska w Tychach
przy ul. Serdecznej 100.
Powierzchnia terenu przeznaczonego pod zabudowę zakładu wynosi około 2,5 ha.
Teren zakładu od strony północnej przylegać będzie do składowiska, od strony południowej zaś
do ulicy Lokalnej oraz terenu miejskiej oczyszczalni ścieków, od strony zachodniej będzie
graniczyć z zabudowaniami zakładów drobnej wytwórczości i usług ( betoniarnia, skup złomu), zaś
od strony wschodniej z terenami leśnymi.
Za lokalizacją zakładu na omawianym terenie przemawia:
− rezerwacja terenu w planie zagospodarowania przestrzennego,
− połoŜenie zakładu w sąsiedztwie składowiska – dogodny transport ( taśmociągami) balastu,
masy mineralno-organicznej do pryzmowania, moŜliwość wspólnych rozwiązań technicznych
(podłączenia się do ciągów kanalizacyjnych, energii elektrycznej, wody, drogi dojazdowe, itp.)
Obecnie „MASTER” przyjmuje zmieszane odpady komunalne, pochodzące z róŜnych źródeł, które
segreguje się dopiero na terenie zakładu. Przy takim rozwiązaniu odpadają wysokie koszty
tworzenia systemu selektywnej zbiórki odpadów, który najczęściej nie sprawdza się w praktyce.
Jakościowo cenne materiały i surowce wtórne – szkło, papier, plastik, drewno, złom, tekstylia itp.
kierowane do ponownego przetworzenia w przemyśle.
W odpowiednio dobranych procesach recyklingowych przywraca się im pierwotne cechy.
Z odpowiednio oddzielonej masy organicznej, poddanej dalszym procesom fermentacji
beztlenowej wytwarza się biogaz do produkcji energii elektrycznej i cieplnej.
Proces biologiczny fermentacji suchej, zastosowany w technologii DRANCO jest powszechnie
stosowaną metodą, w Europie i na świecie.
Uzyskana energia przekracza znacznie potrzeby zakładu, którego koszty
są przynajmniej o 50-60 proc. NiŜsze od funkcjonujących w Europie spalarni.
eksploatacji
Po zakończeniu procesu obróbki odpadów komunalnych z zakładu, który nie posiada
ani jednego komina, nie wydostają się Ŝadne emisje ani substancje zapachowe. Czysta
i przyjazna środowisku technologia zastosowana w zakładzie ma same atuty:
− zmniejsza ilość odpadów komunalnych wywoŜonych na wysypiska o 60 %;
− eliminuje emisję szkodliwych gazów cieplarnianych;
− wytwarza energię odnawialną z odpadów OZE.
27
na lata 2008 – 2011
Ogromną zaletą tego procesu jest skuteczna ochrona środowiska naturalnego przed
zanieczyszczeniem oraz zasobów naturalnych przed nadmierną eksploatacją, dzięki ponownemu
wykorzystywaniu surowców wtórnych.
Ten model utylizacji odpadów komunalnych moŜe być powszechnie stosowany równieŜ w naszym
kraju.
Zakład przeróbki odpadów to najczęściej w pełni lub w duŜej części zmechanizowany ciąg linii
technologicznej wyposaŜonej w taśmociągi, sito obrotowe lub wibracyjne, trybunę sortowniczą
wraz z kabiną do segregacji ręcznej, separatory optoelektroniczne, separatory powietrzne,
separatory elektromagnetyczne do metali Ŝelaznych i nieŜelaznych, prasę hydrauliczną.
Zakład przeróbki odpadów składać się będzie:
− z hali przyjęcia i magazynowania odpadów wraz z lejem zasypowym ( hala musi pomieścić
około 400 Mg/dobę odpadów zmieszanych (1000 m3), odpady pochodzące z selektywnej
zbiórki około 10 Mg/dobę), boksu na odpady wielkogabarytowe; powierzchnia hali to około
1000 m2,
− z hali z zainstalowaną linią technologiczną do rozdzielania odpadów na róŜne frakcje,
składającą się urządzeń do segregowania ręcznego w kabinie sortowniczej frakcji odpadów
niebezpiecznych, szkła opakowaniowego, z urządzeń (sita obrotowe lub wibracyjne)
do odsiewania frakcji organicznej, mineralnej, frakcji stanowiącej surowiec wtórny do recyklingu
(makulatura, tworzywa) oraz frakcji surowcowej do produkcji paliwa modyfikowanego,
z urządzeń separatorów optoelektronicznych pozwalających na rozdzielanie tworzyw
sztucznych na poszczególne gatunki: PP, PE, HDPE, LDPE, PET, z separatorów powietrznych
pozwalających na wydzielanie frakcji lotnych folia, papier,
− z urządzeń do separowania metali Ŝelaznych i nieŜelaznych, oraz urządzeń do prasowania
i ewentualnego rozdrabniania odpadów.
NaleŜy przyjąć, Ŝe hala taka powinna mieć powierzchnię około 2000 m2, posiadać dobre
urządzenia nawiewowo – wentylacyjne.
− z linii do segregacji opakowań szklanych (separator optoelektroniczny) do rozdziału szkła
kolorystycznie (białe, brązowe, zielone),
− z linii fermentacji beztlenowej odpadów organicznych ( zbiornik fermentacji odpadów, zbiornik
biogazu) urządzeń do kompostowania lub suszenia masy pofermentacyjnej,
− z linii do produkcji energii elektrycznej i cieplnej,
Produktami zmechanizowanych zakładów są: frakcja organiczno – mineralna (kompost), frakcja
niezabrudzonych surowców wtórnych (papier, szkło opakowaniowe, tworzywa sztuczne), metale,
odpady niebezpieczne (baterie, lekarstwa przeterminowane, opakowania po aerozolach, itp.)
i komponenty do produkcji paliwa modyfikowanego (RDF).
Na terenie gminy Bieruń zlokalizowana jest instalacja odzysku odpadów ulegających
biodegradacji. Kompostownia zlokalizowana jest na terenie oczyszczalni ścieków przy ul. Soleckiej
w Bieruniu. Odzysk odpadów jest prowadzony poprzez kompostowanie w pryzmach na polu
kompostowym (5 kwater o wymiarach 14,7 m x 10,5 m). Kompostownia posiada przepustowość
600 Mg/rok.
28
na lata 2008 – 2011
Wykaz firm zajmujących się zbieraniem i transportem odpadów
Tabela 3.1.3.2 Wykaz podmiotów prowadzących działalność w zakresie odbierania, zbierania, odzysku, unieszkodliwiania i transportu odpadów – stan
na 31.12.2008 r.
Rodzaj prowadzonej działalności
Lp.
Nazwa i adres przedsiębiorcy prowadzącego działalność na terenie powiatu
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.
10.
11.
12.
13.
14.
15.
16.
17.
18.
BPIK Sp. z o.o. ul. Jagiełły 13, 43-155 Bieruń
„EKO-ZAG” Sp. z o.o. ul. Długa 200, 43-100 Tychy
ALBA PTS Sp. z o.o. ul. Zwierzyniecka 6, 43-100 Tychy
ALBA Ekoserwis Sp. z o.o. ul. Sikorskiego 5, 41-922 Radzionków
PTS ALBA Sp. z o.o. ul. Bytkowska 15, 41-503 Chorzów
EKOŚRODOWISKO Sp. z o.o. ul. Cyryla i Metodego 50, 41-909 Bytom
MPGOiEO „Master” Sp. z o.o. ul. Grota Roweckiego 44, 43-100 Tychy
Agencja Komunalna Sp. z o.o. ul. Kościelna 7, 32-620 Brzeszcze
P.H.U „EFEKT” G. Stokłosa ul. śeńców 32, 41-407 Imielin
ROMAR, M. Rogalski ul. Mieszka I 16, 43-155 Bieruń
EKOREC Sp. z o.o. ul. Lędzińska 47, 43-143 Lędziny
ZOM Spółka z o.o. ul. Stadionowa 11, 41-400 Mysłowice
MPO Jaworzno ul. Galmany 1, 43-600 Jaworzno
Skup Złomu R. Smolorz, E. Dolina ul. Murckowska 12, 43- 143 Lędziny
Skup Surowców Wtórnych T. Kita, ul. Ułańska 27, 43-143 Lędziny
F.H.U. „IZOMAR” I. Spyra, ul. Poziomkowa 2, 43-143 Lędziny
Bar Piwny „U MAJMURA” Skup Złomu W. Okoń ul. Ułańska 39 A, 43-143 Lędziny
Artur Szarlej Firma „DEX” ul. Braci Miroszewskich 4A, 41-219 Sosnowiec
Renata Biesiek Firma Handlowo-Usługowa „REFI” ul. Czerniny 10 B, 41-403 Chełm
Śląski
Gminne Przedsiębiorstwo Komunalne Sp. z o.o. ul. Św. Jana 52, 43-220 Bojszowy
Roman Bieta ul. Drzymały 74, 41-407 Imielin
Marcin Marks „TRANS-MAR” Przedsiębiorstwo Spedycyjno-Usługowe
ul.Batalionów Chłopskich 55 43-200 Pszczyna
Renata Kocurek Zakład Produkcyjno-Usługowo-Handlowy ul. 3-Maja, 43-140 Lędziny
R. Nowrocki PPHU „RAFAŁ” ul. Nad Przemszą 55, 41-400 Mysłowice
Józef Józefiak Firma Handlowo-Produkcyjna „ALKUP”, ul. Odrodzenia 41, 41-403
Chełm Śląski
19.
20.
21.
22.
23.
24.
25.
Odbieranie
odpadów
komunalnych
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
Zbieranie
odpadów
Odzysk
odpadów
Unieszkodliwienie
odpadów
Transport
odpadów
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
29
na lata 2008 – 2011
26.
27.
28.
29.
Spółdzielnia Usługowo-Handlowa „JEDNOŚĆ” ul. Ks. Macierzyńskiego 11, 43-150
Bieruń
Jerzy Stefański Usługi Przewozowe ul. Podmiejska 46, 43-143 Lędziny
Barbara Ptasińska Firma Handlowo-Usługowa ul. Śląska 112, 41-403 Chełm Śląski
Zakład Przerobu Złomu „SKAW-MET” W. Blak, Z. Chmura Sp. J. ul. Energetyków 1, 32-050
Skawina
X
X
X
X
X
Teresa Szymaszek Przedsiębiorstwo „SZYMEX” ul. Warszawska 258 „b”/3, 43-155
Bieruń
Aleksandra Sośniok ALJAMEX ul. Węglowa 51/1, 43-155 Bieruń
Przedsiębiorstwo Handlowo-Usługowe „METALE” S.A. ul. Dąbrowskiego 22, 40-954
Katowice
X
X
X
X
33.
Zofia Szymaszek EKOPLAC Skup Surowców Wtórnych ul. Warszawska 258 B/3, 43-155
Bieruń
X
34.
Rafał Bazowski Przedsiębiorstwo Produkcyjno-Handlowo-Usługowe „KOSA
ul. Granitowa 51, 43-155 Bieruń
X
35.
Tomasz Palka Prywatne Przedsiębiorstwo Handlowe PALKA, ul. Szenwalda 154, 43-144
Lędziny
X
36.
Robert Bojdys Mirosław Szyndlar S.C. Przedsiębiorstwo Handlowo-Usługowe
HOLMETIK
ul. Hołdunowska 7/9, 43-143 Lędziny
X
37.
Firma transportowa SZCZYGIEŁ L. Szczygieł, J. Szczygieł Sp. J. ul. Malczewskiego 1 B, 41407 Imielin
30.
31.
32.
X
X
X
X
40.
SIMER, Naprawa Maszyn i Urządzeń, Transport Towarowo-Mechaniczny
ul. Mielęckiego 35, 43-155 Bieruń
KOOR-TRANS Longin Bogacki Firma Spedycyjno-Usługowa ul. Mleczna 21, 43-150
Bieruń
TRANS-GENMAR E. Kasprowski Usługi Transportowe ul. Marcina 14, 43-150 Bieruń
41.
Usługi Transportowe H. Opitek ul. Wołodyjowskiego 33 B, 41-403 Chełm Śląski
X
42.
Przedsiębiorstwo Transportowo Handlowo Usługowe, K. Kutek ul. Błędów 45, 41-403 Chełm
Śląski
X
38.
39.
43.
44.
45.
46.
47.
30
Skup Złomu i Metali Kolorowych, Handel Detaliczny i Hurtowy, Art. Przemysłowe
Materiały Budowlane E. Rychlik ul. Wspólna 14, 43-155 Bieruń
Punkt Skupu Złomu i Surowców Wtórnych M. Stefański ul. Podmiejska 1, 43-143
Lędziny
Rolnicza Spółdzielnia Produkcyjna ul. Jedlińska 89, 43-220 Bojszowy
UNIBAN Produkcja-Handel-Usługi Danuta Banach ul. Jana Długosza 10/6, 43-140
Lędziny
Europack-Foil Sp. z o. o. 43-150 Bieruń, ul. Świerczyniecka 87
X
X
X
X
X
X
X
X
na lata 2008 – 2011
48.
49.
50.
51.
X
X
X
EKO-PAL” Recykling odpadów Skorupski Henryk ul. Bijasowicka, 43-155 Bieruń
NITROERG S.A ul. Chemików 133, 43-150 Bieruń
Z.P.U.H. „ZAMBET” Henryk Zambrzycki ul. Mleczna, 43-150 Bieruń
Górnośląskie Przedsiębiorstwo Wodociągów S.A. Zakład Uzdatniania Wody
Dziećkowice
ul. Wodna, 41-407 Imielin
X
52.
„TREF-PLAST” PPUH Import-Eksport A. Trefoń, M. Trefoń S.C. ul. Korzenicka 29, 43-220
Bojszowy
X
53.
Pomoc Drogowa Auto Naprawa Złomowanie Samochodów Lidia Kapustka
ul. Kurpińskiego 1, 41-403 Chełm Śląski
X
54.
Dyckerhoff Beton Polska Sp. z o.o. Zakład Produkcyjny Lędziny ul. Hołdunowska 108, 43-143
Lędziny
X
55.
56.
57.
58.
59.
„IWA” Pracownia Plastyczna Ireneusz Wierzba ul. Granitowa, 43-155 Bieruń
Odlewnia śeliwa S.C. ul. Marcina 28, 43-155 Bieruń
Zakład Produkcyjno-Usługowo-Handlowy „GW PLAST” Irena Gembołyś & Barbara
Wyrobek
ul. Ruchu Oporu 26, 43-220 Bojszowy
DAN PLAST RECYKLING S.C. Zakład Produkcyjny ul. Świerczyniecka 83, 43-150
Bieruń
F.H.T.U. „SALTRANS” Józef Salabura ul. Gwarków 6, 43-143 Lędziny
X
X
X
X
X
X
X
Źródło: Sprawozdanie z PGO dla powiatu bieruńsko – lędzińskiego za lata 2007 – 2008, Starostwo Powiatowe
31
na lata 2008 – 2011
3.1.4. Opis aktualnego systemu gospodarowania odpadami w powiecie
Opis i analizę aktualnego systemu gospodarowania odpadami komunalnymi wykonano w oparciu
o perspektywy, które najlepiej charakteryzują kaŜdy dowolny rozległy i rozproszony system
gospodarczy (takim jest niewątpliwie system gospodarki odpadami w powiecie):
1) materiałowa (strumienie materiału)
2) technologiczna
3) organizacyjna
4) prawna
5) ekonomiczna
6) ekologiczna
7) społeczna
W chwili obecnej brak jest przyjętej i standaryzowanej klasyfikacji systemów gospodarki odpadami,
poza jej technicznym wymiarem, dlatego na potrzeby niniejszego opracowania przyjęto
następujący model oceny dojrzałości systemu zarządzania odpadami. Proponuje się następującą
klasyfikację faz rozwoju systemów w tej materii:
Tabela 3.1.4.1. Klasyfikacja systemów gospodarki odpadami.
Poziom
Nazwa
0
Pierwotny
1
Elementarny
2
Bazowy
3
Prewencyjny
4
Zintegrowany
5
Innowacyjny
Definicja
Gospodarka odpadami realizowana samodzielnie i wyłącznie
przez wytwórcę, brak zorganizowanego systemu gospodarki
odpadami
Społecznie zorganizowana gospodarka, ograniczająca się do
sprawnego usuwania odpadów do miejsc ich gromadzenia
(składowania)
Opanowanie systemu gospodarki odpadami, określenie polityki
docelowej tego systemu, kontrolowanie oddziaływania na
środowisko miejsc gromadzenia i przetwarzania
Ograniczanie oddziaływania na środowisko poprzez redukcję
bezpośredniej emisji do środowiska, zawracanie strumienia
materiału (system zdefiniowany w obowiązującym prawie i
KPGO)
Zintegrowanie zarządzania odpadami z innymi aspektami
zarządzania gospodarką i społeczeństwem
Wykorzystanie potencjału kryjącego się w odpadach do wzrostu
konkurencyjności danego regionu, kraju
Zdaniem wykonawców niniejszego dokumentu, powiat bieruńsko-lędziński w chwili obecnej
znajduje się na pograniczu poziomu 2 i 3. Tezę tę wydaje się uzasadniać fakt, iŜ stopień realizacji
dotychczasowego PGO nie jest w pełni zadowalający, poziom faktycznie prowadzonej gospodarki
odpadami jest na dostatecznym poziomie. Niemniej, nie jest to taki system, jaki przewiduje system
zdefiniowany w obowiązującym prawie i w KPGO.
1) PERSPEKTYWA MATERIAŁOWA:
Na terenie powiatu model przepływu materiałowego odpadów polega przede wszystkim
na odbieraniu zmieszanych odpadów komunalnych oraz selektywnym zbieraniu posegregowanych
odpadów, a następnie na ich przekazywaniu do odzysku materiałowego (recykling) oraz
unieszkodliwianiu (składowanie). Składuje się blisko 98% odpadów komunalnych odebranych
od mieszkańców.
32
na lata 2008 – 2011
2) PERSPEKTYWA TECHNOLOGICZNA:
W chwili obecnej wyposaŜenie techniczne i technologie stosowane do róŜnych faz przetwarzania
odpadów składają się z:
• systemów zbierania odpadów zmieszanych,
• selektywnego zbierania odpadów (papier, tworzywa sztuczne, szkło),
• sortowni odpadów zebranych selektywnie (w budowie poza obszarem powiatu),
• składowiska odpadów (poza powiatem).
NaleŜy podkreślić, iŜ istniejący obecnie układ polega głównie na zbieraniu zmieszanych odpadów,
a następnie ich deponowaniu na składowisku w celu ich ostatecznego unieszkodliwienia.
Alternatywą dla tego procesu jest m.in. termiczne unieszkodliwienie odpadów z wykorzystywaniem
energii zawartej w odpadach. Plany takiego przedsięwzięcia zawarte zostały w Koncepcji
rozwiązań organizacyjnych i technicznych systemu gospodarki odpadami komunalnymi dla
Górnośląskiego Związku Metropolitalnego. Materiał ten skupia się na planach zbudowania
w regionie Związku Metropolitalnego dwóch spalarni odpadów komunalnych z wykorzystaniem
zawartej w odpadach energii (podłączenie do istniejących sieci ciepłowniczych). Z uwagi na ścisły
związek powiatu z instalacjami przedsiębiorstwa „MASTER” w Tychach plany obejmujące miasto
Tychy jako członka Związku Metropolitalnego będą miały znaczący wpływ na gospodarkę
odpadami w powiecie bieruńsko – lędzińskim. W koncepcji uwzględniono takŜe konieczność ujęcia
w planach spalarni gmin sąsiadujących ze Związkiem Metropolitalnym.
Selektywne zbieranie odpadów, sortowanie odpadów zmieszanych oraz poddawanie odpadów
komunalnych procesom odzysku na dzień dzisiejszy jest działalnością marginalną. W tabeli
3.1.4.2. przedstawiona została ocena istniejących systemów zbierania odpadów komunalnych
w powiecie.
Tabela 3.1.4.2. Ocena istniejących systemów zbierania odpadów komunalnych pod kątem ich występowania
w powiecie.
SYSTEM
System zbierania odpadów niesegregowanych
System selektywnego zbierania odpadów
Selektywne zbieranie odpadów ulegających biodegradacji
System zbierania odpadów niebezpiecznych
System zbierania odpadów wielkogabarytowych
System zbierania odpadów budowlanych
System zbierania odpadów zuŜytego sprzętu elektrycznego
i elektronicznego
JEST /
NIE MA
+
+/+/+/+/+/-
EFEKTYWNY /
NIEEFEKTYWNY
+/+/+/+/-
+/-
+/-
„+” jest / efektywny ; „-” nie ma / nieefektywny;
Jak widać, występuje problem ze zbieraniem poszczególnych frakcji niektórych odpadów, choć
w świetle powyŜszego nie wydaje się on być kluczowy (a tym bardziej nie jest odczuwalny przez
mieszkańców). Jak juŜ wcześniej wskazano, system zbierania bądź odbierania jest juŜ
w znacznej części rozwinięty (jak na obecne uwarunkowania prawne).
3) PERSPEKTYWA ORGANIZACYJNA
Organizacja systemu gospodarowania odpadami w powiecie w duŜej mierze ukształtowana jest
przez obowiązujący system prawny, w którym moŜna wyróŜnić:
• funkcję rzeczywistego gospodarowania odpadami: gminy i przedsiębiorstwa gospodarki
odpadami,
• funkcję regulacyjną: powiat, urząd wojewódzki (od 01.01.2008 r. – urząd marszałkowski
w miejsce wojewódzkiego),
• funkcję kontroli i monitorowania: wojewódzki inspektorat ochrony środowiska, urząd
wojewódzki, urząd marszałkowski, powiat, NajwyŜsza Izba Kontroli,
• funkcję planowania: starostwo powiatu, urząd marszałkowski.
33
na lata 2008 – 2011
Dokonując oceny funkcjonowania gospodarki odpadami w zakresie organizacyjnym posłuŜono się
określonymi kryteriami i wyraŜono ich ocenę.
Tabela 3.1.4.3. Kryterium oraz ocena systemu gospodarki odpadami pod względem organizacyjnym.
Kryterium:
Dynamika i sprawność zarządzania
Stosowanie przepisów, strategii i wytycznych
Wykonalność dotychczasowych PGO
Ocena
Średnia
Średnia
Średnia
Podsumowując ten aspekt systemu gospodarki odpadami w powiecie naleŜy stwierdzić,
iŜ powiat posiada zbudowane podstawowe elementy organizacyjne oparte o konstrukcję prawną,
jednakŜe pod względem efektywności wykazują się one średnim poziomem funkcjonalności. Tu
w szczególności naleŜy wskazać na aspekt kompetencyjny i system monitorowania oraz
posiadanie realnego wpływu na sposób gospodarowania zebranym strumieniem odpadów.
W załoŜeniach projektu Wojewódzkiego Planu Gospodarki Odpadami województwo śląskie
podzielono na 11 regionów. Powiat bieruńsko-lędziński wchodzi w skład regionu 4 gdzie
centralnym ośrodkiem będzie miasto Tychy. Przydział taki jest zgodny z obecnymi trendami
współpracy w regionie i z pewnością ułatwi koordynację działań związanych z gospodarką
odpadami w regionie.
Rysunek 3.1.4.1 Podział województwa na regiony – źródło
GOSPODARKI ODPADAMI DLA WOJEWÓDZTWA ŚLĄSKIEGO
34
AKTUALIZACJA
PLANU
na lata 2008 – 2011
4) PERSPEKTYWA PRAWNA
Tabela 3.1.4.4. Ocena stopnia realizacji przepisów prawa przez obecny system gospodarowania odpadami.
2008
2010
2013
Obowiązek
Obowiązuje/
Obowiązuje/
Obowiązuje/
Wynik/
Wynik/ocena
Cel
Uchwalenie gminnych
regulaminów utrzymania
czystości i porządku
Posiadanie PGO
Posiadanie sprawozdania z
PGO
Objęcie mieszkańców
systemem odbierania odpadów
Objęcie mieszkańców
systemem selektywnego
zbierania odpadów
Określenie wymagania dla
przedsiębiorców odbierających
odpady
Zmniejszenie ilości odpadów
komunalnych ulegających
biodegradacji kierowanych na
składowiska
Zmniejszenie masy
składowanych odpadów
100%
Tak / 100%
100%
Tak / 100%
100%
Tak / 100%
97%
Nie / 100%
97 %
NIE / do
2010 r.
100%
100%
Tak / 100%
cel
Wynik/ocena
75%
wielkości
bazowej
Zbiórka selektywnie zebranych
odpadów niebezpiecznych
15%
wydzielonych ze strumienia
odpadów komunalnych
kolor czerwony – wymagania niespełnione
kolor zielony – wymagania spełnione
NIE / 5%
50%
cel
ocena
50%
wielkości
bazowej
85%
w 2014 r.
80%
w 2015
Jak widać w powyŜszej tabeli, powiat bieruńsko-lędziński charakteryzuje się obecnie średnim
stopniem spełniania wymagań prawnych obowiązujących w minionych i obecnym roku. Wysoki
stopień dotyczy jedynie spraw formalnych (plany, regulaminy, sprawozdania), niestety gorzej jest
z realizacją nowych obowiązków w zakresie gospodarowania odpadami, wynikającymi z ustawy
o odpadach oraz planów gospodarki odpadami wyŜszego stopnia.
5) PERSPEKTYWA SPOŁECZNA
W chwili obecnej aspekt społeczny systemu gospodarowania odpadami moŜna określić mianem
unormowanego. NaleŜy przez to rozumieć współdziałanie mieszkańców i administracji w celu
usunięcia i bezpiecznego odzysku bądź unieszkodliwienia odpadów w powiecie. Na terenie
powiatu nie dochodzi do znaczących konfliktów na tym tle. Wyjątkiem są kwestie z niedostatecznie
rozwiniętym systemem selektywnego zbierania odpadów i utrzymaniem czystości w powiecie.
Nierozwiązanym pozostaje pytanie o gotowość mieszkańców do prowadzenia selektywnego
zbierania odpadów. Rzutuje na to brak adekwatnej, wielotorowej i wieloaspektowej kampanii
edukacyjnej skierowanej do róŜnych grup społecznych.
Wśród zidentyfikowanych problemów dotyczących warstwy społecznej istotnym problemem,
dotyczącym głównie mieszkańców zabudowy niskiej, jest ich sposób postępowania z odpadami
powstającymi podczas prowadzonych prac remontowych oraz zwyczajowo przyjętym
unieszkodliwianiem odpadów poprzez spalanie (zwłaszcza w okresie jesienno-zimowym).
Nieznane są jednakŜe badania i stosunek społeczeństwa do dwóch następujących zagadnień:
• podniesienia kosztów funkcjonowania gospodarki odpadowej,
• ewentualnej lokalizacji instalacji do unieszkodliwiania odpadów niebezpiecznych
lub spalarni odpadów komunalnych.
35
na lata 2008 – 2011
3.1.5. Dzikie wysypiska
„Dzikie wysypiska” powstające na terenie powiatu są w większości na bieŜąco usuwane. JednakŜe
działania likwidacyjne oraz porządkowe przywracające stan środowiska w miejscu nielegalnego
gromadzenia odpadów nie rozwiązują problemu. Równie szybko pojawiają się nowe miejsca,
w których nielegalnie składowane są odpady. Problem „dzikich wysypisk” moŜe narastać ze względu
na wzrost opłat za korzystanie ze środowiska z tytułu składowania odpadów, jeśli nie będą temu
towarzyszyć zmiany systemowe zapewniające większą kontrolę nad zbieraniem odpadów.
3.1.6. Zidentyfikowane problemy
Wśród najwaŜniejszych problemów gospodarki odpadami komunalnymi w powiecie naleŜy
wymienić następujące:
1) rozdrobniony i niespójny system organizacji i zarządzania gospodarką odpadami oraz brak
realnej kontroli nad prawidłowym funkcjonowaniem systemu gospodarki odpadami;
2) niedostateczne moŜliwości techniczne zapewniające spełnienie wymogów prawnych
dotyczących zmniejszenia strumienia odpadów komunalnych ulegających biodegradacji
kierowanych do składowania;
3) niski priorytet gospodarki odpadami w niektórych gminach
4) niewystarczający system selektywnego zbierania odpadów;
5) brak polityki energetycznego wykorzystania odpadów, zarówno wytwarzanych, jak i juŜ
zdeponowanych na składowiskach,
6) brak wystarczającej współpracy sektora prywatnego i publicznego w kreowaniu gospodarki
odpadami.
3.1.7. Odpady niebezpieczne występujące w strumieniu odpadów
komunalnych
Ilości wytwarzanych odpadów
Brak jest moŜliwości podania wiarygodnych danych o ilości odpadów niebezpiecznych zawartych
w odpadach komunalnych. Obecnie istniejący elektroniczny system ewidencji odpadów szczebla
wojewódzkiego nie rejestruje danych o ilości zebranych selektywnie odpadów niebezpiecznych.
Sprawozdanie z realizacji dotychczasowego planu gospodarki odpadami równieŜ dostarcza
informacji, według których w 2008 r. zebrano selektywnie 5,86 ton odpadów niebezpiecznych
występujących w strumieniu odpadów komunalnych.
Dla szacunkowego określenia ilości odpadów niebezpiecznych w strumieniu odpadów
komunalnych posłuŜono się średnim wskaźnikiem krajowym według którego 1% zmieszanych
odpadów komunalnych stanowią odpady niebezpieczne. Przyjmując wytwarzanie odpadów
komunalnych w powiecie na poziomie (według bilansu masowego) 16 648,49 Mg rocznie
powstanie 166,48 Mg odpadów niebezpiecznych.
36
na lata 2008 – 2011
Tabela 3.1.7.1: Udział odpadów niebezpiecznych w strumieniu odpadów komunalnych na podstawie
szacunków IETU Katowice.
Udział procentowy w
Ilość odpadów
strumieniu odpadów
w 2008 roku
Kod odpadu
Rodzaj odpadu
niebezpiecznych [%]
w powiecie [Mg]
Baterie i akumulatory łącznie
z bateriami i akumulatorami
wymienionymi w 16 06 01, 16 06 02
20 01 33
12
19,98
lub 16 06 03 oraz nie sortowane
baterie i akumulatory zawierające te
baterie
Detergenty zawierające substancje
20 01 29
5
8,32
niebezpieczne
20 01 17
Odczynniki fotograficzne
2
3,33
Farby, tusze, farby drukarskie, kleje,
lepiszcze i Ŝywice zawierające
20 01 27
35
58,27
substancje niebezpieczne
20 01 14
1
1,66
Kwasy
20 01 21
Lampy fluorescencyjne i inne
odpady zawierające rtęć
5
8,32
20 01 31
Leki cytotoksyczne i cytostatyczne
4
6,66
10
16,65
5
8,32
10
16,65
5
8,32
3
4,99
3
100
4,99
166,48
20 01 26
20 01 19
20 01 35
20 01 37
Oleje i tłuszcze inne niŜ wymienione
w 20 01 25
Środki ochrony roślin I i II klasy
toksyczności (bardzo toksyczne i
toksyczne np. herbicydy,
insektycydy)
ZuŜyte urządzenia elektryczne i
elektroniczne inne niŜ wymienione
w 20 01 21 i 20 01 23 zawierające
niebezpieczne składniki
Drewno zawierające substancje
niebezpieczne
20 01 23
Urządzenia zawierające freony
20 01 13
Rozpuszczalniki
Razem
37
na lata 2008 – 2011
Rys. 3.1.7.1 Odpady niebezpieczne w strumieniu odpadów komunalnych
20 01 33
20 01 29
20 01 17
20 01 27
5% 3% 3%
10%
5%
12%
5%
2%
20 01 14
20 01 21
20 01 31
10%
4% 5%1%
35%
20 01 26
20 01 19
20 01 35
20 01 37
20 01 23
20 01 13
Stan istniejący
Odpady niebezpieczne w strumieniu odpadów komunalnych występują jako frakcja odpadów
zmieszanych, niemniej są one równieŜ zbierane selektywnie. Stanowią one zagroŜenie dla
wszystkich elementów środowiska jako czynnik powaŜnie utrudniający przetwarzanie odpadów.
Obecny system ich selektywnego zbierania wydaje się być niewystarczający. Opiera się on przede
wszystkim o moŜliwość pozostawienia w punktach sprzedaŜy zuŜytego produktu bądź opakowania
po nim (ale wyłącznie pod warunkiem zakupu nowego produktu, za wyjątkiem lekarstw, małych
baterii, środków ochrony roślin i substancji niebezpiecznych). Według informacji starostwa powiatu,
w gminie Bieruń przygotowano aktualizację mapy terenu pod planowaną budowę GPZON.
W gminie Lędziny planowane jest utworzenie GPZON, aktualnie przygotowywana jest
dokumentacja. W gminie Bojszowy GPZON zlokalizowany jest w bezpośrednim sąsiedztwie
oczyszczalni ścieków przy ul. Gościnnej.
Identyfikacja problemów
•
•
•
38
brak wystarczającego systemu zbierania i odbierania odpadów niebezpiecznych
występujących w strumieniu odpadów komunalnych,
niska świadomość ekologiczna mieszkańców w zakresie odpadów niebezpiecznych
i zagroŜeń dla środowiska, wynikających z niewłaściwych sposobów postępowania z tymi
odpadami,
brak informacji na temat faktycznych ilości odpadów niebezpiecznych zebranych
selektywnie (spowodowany częściowym brakiem ewidencji odpadów bądź jej błędnym
sporządzaniem).
na lata 2008 – 2011
3.2. Odpady sektora gospodarczego
Źródła powstawania odpadów
Ilość wytwarzanych odpadów przemysłowych w powiecie jest zróŜnicowana przestrzennie
i w sposób oczywisty wiąŜe się z koncentracją na danym terenie zakładów przemysłowych. PoniŜej
zamieszczono wykaz najbardziej istotnych zakładów przemysłowych na terenie powiatu
w układzie gminnym.
Tabela 3.2.1.
Wykaz waŜniejszych zakładów przemysłowych na terenie powiatu bieruńsko-lędzińskiego
Lp.
1.
Gmina
Bieruń
Znaczące zakłady przemysłowe
NITROERG S.A.
„DANONE” Sp. z o.o. Fabryka w Bieruniu
Okręgowa Spółdzielnia Mleczarska Sp. z o.o.
KWK „PIAST”
„Johnson Controls International” Sp. z o.o.
KWK „ZIEMOWIT”
Koncern budowlany „Dyckerhoff”
Kierunki przemysłu
chemiczny
rolno-spoŜywczy
rolno-spoŜywczy
wydobywczy
motoryzacyjny
wydobywczy
budowlany
2.
Lędziny
3.
Imielin
G.P. W. Z.P.W. – IMIELIN
P.H.U. „METALE” S.A.
P.W. DOLNAK S.A. KOPALNIA DOLOMITU
Chełm Śląski
Fabryka Wentylatorów „FAWENT”
zaopatrzenie w wodę
handlowo-usługowy
wydobywczy
odkrywkowy
mechanicznoelektryczny
4.
Charakterystyka źródeł powstawania odpadów
W niniejszym punkcie scharakteryzowano tylko sektory przemysłu, które mają największy udział
w wytwarzaniu odpadów. Zakłady reprezentujące te sektory są jednymi z najbardziej znaczących
w powiecie bieruńsko-lędzińskim, a prowadzona w nich produkcja jest źródłem powstawania
odpadów.
Przemysł wydobywczy
Odpady powstają głównie w kopalniach KWK „Ziemowit” w Lędzinach oraz KWK „Piast”
w Bieruniu. PoniŜej krótko scharakteryzowano obie kopalnie.
KWK „Ziemowit”
Kopalnia połoŜona jest w południowo-wschodniej części Górnośląskiego Zagłębia Węglowego
i wydobywa węgiel kamienny na obszarze górniczym „Lędziny I” o powierzchni 63,58 km2. Teren
górniczy kopalni obejmuje powierzchnię około 71,15 km2. Pod względem administracyjnym O.G.
„Lędziny I” obejmuje następujące miasta i gminy: Katowice, Mysłowice, Tychy, Lędziny, Imielin,
Chełm Śląski i Bieruń. Eksploatacja pokładów węgla odbywa się na podstawie koncesji wydanej
do roku 2020. ZłoŜe, które KWK „Ziemowit” eksploatuje naleŜy do II klasy złóŜ. Kopalnia aktualnie
prowadzi eksploatację w pokładach warstw łaziskich i orzeskich o grubości od 1,9 do 5,3 m.
KWK „Piast”
Kopalnia Węgla Kamiennego „PIAST” jest nowoczesnym zakładem wydobywczym węgla
kamiennego. Rejon, w którym połoŜony jest obszar górniczy „Bieruń” kopalni „PIAST”, znajduje się
w południowo-wschodniej części Górnośląskiego Zagłębia Węglowego. Obszar górniczy Ruchu I,
o powierzchni 48,313 km2 obejmuje gminy: Bieruń, Bojszowy, Chełm Śląski, Chełmek, Lędziny
oraz Oświęcim. Obszar Ruchu II, o powierzchni przekraczającej 30,56 km2, zlokalizowany jest
na terenie gmin: Bieruń, Bojszowy, Brzeszcze i Miedźna. Cały obszar górniczy kopalni Ruch I
i Ruch II wynosi 78,873 km2.
39
na lata 2008 – 2011
Kopalnie odkrywkowe
Kopalnie odkrywkowe dolomitu wydobywają łupki skalne, które słuŜą m.in. jako tłuczeń drogowy
oraz jako nawóz. Obszar górniczy Przedsiębiorstwa połoŜony jest w Imielinie i Mysłowicach.
Obszar złoŜa stanowią grunty rolne (pastwiska i nieuŜytki) i częściowo teren leśny.
Administracyjnie cześć obszaru złoŜa od strony północnej naleŜy do gminy Mysłowice, pozostała
cześć tj.: środkowa i południowa znajduje się w granicach gminy Imielin. Środkową część złoŜa
zajmuje odkrywkowe wyrobisko eksploatacyjne. Powierzchnia obszarów górniczych wynosi:
obszar górniczy Imielin – Pólnoc II – 148 653 m2,
obszar górniczy Imielin – Rek I – 531 803 m2.
Eksploatacja złoŜa prowadzona jest w oparciu o projekt zagospodarowania złoŜa wapieni
i dolomitu. Firma posiada koncesję na wydobycie kopalin (nr 32/96 i 62/94). Treść przedmiotowych
koncesji utrzymuje, Ŝe złoŜa kopalin nie naruszają praw własności właścicieli nieruchomości
gruntowych oraz winny być wydobywane zgodnie z określonymi przepisami prawa.
Przemysł chemiczny
Zakład „NITROERG” S.A. jest producentem tworzyw sztucznych oraz materiałów wybuchowych.
Z tego teŜ powodu zakład jest podzielony na sektor produkcji tworzyw sztucznych, tworząc Zakład
Przetwórstwa Tworzyw Sztucznych, oraz sektor produkcji materiałów wybuchowych, tworząc
Zakład Materiałów Wybuchowych i Środków Strzałowych.
W chwili obecnej „NITROERG” S.A. posiada nowoczesny park maszynowy produkcji krajowej
i zagranicznej (Bandera, Macchi, Reifenhauser, Manzoni), a nowy kierunek rozwoju Spółki
wytyczają niedawne inwestycje: zakup wytłaczarek do produkcji wielowarstwowych,
specjalistycznych folii dla rolnictwa oraz do produkcji opakowań dla przemysłu spoŜywczego.
W ofercie jest cała gama folii oraz wyrobów z tworzyw sztucznych (folie rolnicze, opakowaniowe,
budowlane, granulaty PVC, kaski ochronne itd.).
Drugą domeną zakładu jest produkcja środków wybuchowych, zapalnych oraz strzałowych
wykorzystywanych w pracach sejsmicznych, mających zastosowanie jako pobudzacze materiałów
wybuchowych, w kopalniach oraz kamieniołomach przemysłu wydobywczego i odkrywkowego, dla
przemysłu obronnego.„NITROERG” S.A. jest zakładem, który wytwarza odpady niebezpieczne
i inne niŜ niebezpieczne pochodzących z produkcji tworzyw sztucznych, folii oraz materiałów
strzałowych i wybuchowych. NaleŜy jednak mocno podkreślić, Ŝe zakład w chwili obecnej prowadzi
politykę proekologiczną.
Przemysł rolno – spoŜywczy
Przedstawicielami przemysłu rolno-spoŜywczego na terenie powiatu bieruńsko-lędzińskiego jest
„DANONE” Sp. z o.o. Fabryka w Bieruniu
Zakład rozpoczął produkcję przetworów mlecznych w 1995 roku. Firma prowadzi politykę
proekologiczną, stosując w swych technologiach maszyny i urządzenia ograniczające ilość
wprowadzanych substancji do środowiska. Przykładem takiego postępowania mogą być
zainstalowane filtracyjne taśmy prasowe typu WP-V3 firmy Winkelpresse przy zagospodarowaniu
osadów ściekowych ze zbiorników regeneracji i osadników technologicznych bez stabilizacji
powietrznej.
Firma wytwarza rocznie około 41,2 tys. Mg odpadów niebezpiecznych i innych niŜ niebezpieczne
z racji prowadzonej technologii i stale zwiększającej się produkcji. Powstałe odpady są poddawane
segregacji i przekazywane specjalistycznym firmom. Dalsze wykorzystanie wysegregowanych
odpadów polega między innymi na: wykorzystaniu jogurtu nie nadającego się do spoŜycia jako
pokarmu dla trzody, przekazaniu tworzyw sztucznych do przerobu na granulat, na przekazaniu
tacek i kartonów do firm odzyskujących papier.
W wyniku stosowania takich rozwiązań Danone Sp. z o.o. przekazuje ponad 90% wytworzonych
odpadów do odzysku.
40
na lata 2008 – 2011
Prócz działalności produkcyjnej prowadzi się równieŜ szeroko zakrojoną działalność
konsultingową, która przyczynia się w sposób pośredni do produkcji dobrych produktów
spełniających w stu procentach wymogi Unii Europejskiej. W 1998 r. został wdroŜony specjalny
system identyfikacji zagroŜeń, czyli HACCP.
Okręgowa Spółdzielnia Mleczarska w Bieruniu
Spółdzielnia produkuje wszelkiego rodzaju przetwory mleczne, w tym sery. W chwili obecnej
zakład rozszerzył swój asortyment produkcyjny, zmienił sposób ogrzewania technologicznego
(zastosowano 2 kotły gazowe), unowocześnił linie technologiczne, a tym samym zwiększył
produkcję przetworów.
W celu zminimalizowania emisji odpadów poprodukcyjnych OSM Bieruń zakupiła prasę
hydrauliczną do formowania odpadów produkcyjnych typu Ph-3,5.
Inne rodzaje gospodarki
Na terenie powiatu ukształtował się równieŜ sektor budowlano-remontowy, składający się głównie
z wielu mniejszych mniej znaczących podmiotów gospodarczych. Tworzą je mniejsze podmioty
gospodarcze właściwie w kaŜdej gminie.
Firmą, którą moŜna zaliczyć do większych podmiotów gospodarczych jest „DYCKERHOFF BETON
POLSKA” Sp. z o.o. Zakład Produkcyjny w Lędzinach. Domeną zakładu jest produkcja róŜnego
rodzaju mas betonowych w tym równieŜ specjalnego przeznaczenia, przy wykorzystaniu metody
„ToBo”, polegającej na likwidacji nadwyŜek produkcyjnych poprzez rozdzielenie składników
i ich ponowne wprowadzenie do procesu produkcyjnego (np. piasek, Ŝwir) przy wykorzystaniu jak
najmniejszej ilości wody.
Przemysł energetyczny
W przemyśle energetycznym powstają głównie odpady z procesów termicznych – odpady
z zakładów energetycznego spalania paliw – podgrupa 10 01 w katalogu odpadów. Odpady takie
powstają przede wszystkim w procesie spalania węgla kamiennego oraz w efekcie stosowania
metod odsiarczania spalin. Głównymi źródłami wytwarzania odpadów paleniskowych i odpadów
z oczyszczania spalin są elektrociepłownie zawodowe i przemysłowe.
Odpady z przemysłu energetycznego takie jak ŜuŜle czy popioły lotne wykorzystywane są
w budownictwie drogowym jako dodatki odziarniające, częściowo teŜ stosowane są do budowy
nasypów komunikacyjnych.
Wykaz zwałowisk i terenów zdegradowanych w powiecie bieruńsko-lędzińskim
PoniŜej wyszczególniono zwałowiska i tereny zdegradowane występujące na terenie powiatu:
tereny byłych stawów rybnych Solec-Porąbek w Bieruniu – powierzchnia około 26,7 ha (tj. działki
nr 83/8, 90/10 przeznaczono jako strefa zieleni ekologicznej; działki nr 5, nr 6, nr 9, nr 10, nr 11,
nr 12, nr 18, nr 19, nr 20, nr 21, nr 24, nr 33/7 przeznaczono jako tereny parkowo-rekreacyjno –
sportowe), tereny przy potoku Goławieckim – powierzchnia około 11,43 ha, zwałowisko skały
płonnej o powierzchni 35,44 ha przy Szybach Głównych KWK „Ziemowit”, teren „Paciorkowców”
i „Bagieniok”, tereny wyrobisk skalnych w Imielinie, osadnik wód dołowych w Bojszowach.
Teren powiatu znajduje się pod wpływem eksploatacji KWK „Ziemowit” i „Piast”. Ma to związek
z występowaniem szkód górniczych, które zaobserwować moŜna w kaŜdej gminie powiatu. Wpływ
eksploatacji górniczej na jakość wód powierzchniowych i podziemnych przejawia się przez:
wprowadzanie do wód powierzchniowych słonych wód dołowych oraz zawartych w nich
siarczanów i pierwiastków promieniotwórczych, wymywanie składników mineralnych ze składowisk
skały płonnej, osiadanie terenu powodujące zaburzenia w naturalnym spływie wód
powierzchniowych.
KWK „Ziemowit” oraz „Piast” odprowadzają słone wody dołowe do wód powierzchniowych
powodując ich skaŜenie. Rzeki Gostynia, Przemsza i Potok Goławiecki naleŜą do cieków
41
na lata 2008 – 2011
o najwyŜszych wskaźnikach zanieczyszczeń w województwie. Ich wody są szczególnie obciąŜone
podwyŜszoną zawartością zanieczyszczeń głównie poprzez chlorki i siarczany.
Na terenie powiatu nie ma składowiska odpadów przemysłowych. Występuje natomiast
zwałowisko kamienia dołowego przy Szybach Głównych KWK „Ziemowit”, na terenie gminy
Lędziny oraz zwałowisko kamienia kopalnianego KWK „Piast” w rejonie byłych stawów
„Paciorkowce” wzdłuŜ Potoku Goławieckiego.
Ze znajdujących się na terenie powiatu zwałowisk odpadów górniczych (skały płonnej), na skutek
naturalnego wietrzenia skał, zostają wymywane do wód powierzchniowych i podziemnych związki,
które powodują przekroczenia głównie siarczanów, chlorków i metali.
Głównym źródłem kamienia dołowego jest Zakład Przeróbki Mechanicznej Węgla oraz roboty
przygotowawcze na dole kopalni.
Na terenie powiatu wytworzono łącznie 1 509 344,31 Mg odpadów z sektora gospodarczego. Dane
pochodzą z wojewódzkiej bazy odpadowej tj. WSO.
Wytworzona ilość odpadów z sektora gospodarczego (wg WSO) w roku 2008.
Grupa odpadów Masa [Mg/rok]
01
02
03
04
06
07
08
09
10
12
13
14
15
16
17
18
19
Łącznie
1 434 412,0
28 794,01
47,2
6,8
2,07
18 505,4
0,61
0,28
14 573,32
172,01
93,02
0,168
2 295,12
485,62
9 953,7
2,98
2,259,2
1 509 344,31
Z powyŜszej tabeli wynika, Ŝe najwięcej odpadów z sektora gospodarczego wytworzono z grupy 01
- odpady powstające przy poszukiwaniu, wydobywaniu, fizycznej i chemicznej przeróbce rud oraz
innych kopalin. Najmniej natomiast wytworzono odpadów z grupy 14 - odpady z rozpuszczalników
organicznych, chłodziw i propelentów (z wyłączeniem grup 07 i 08).
3.3. Odpady niebezpieczne
Źródła powstawania
Źródłem powstawania odpadów niebezpiecznych jest, w głównej mierze, działalność przemysłowa
i usługowa. Odpady niebezpieczne powstają równieŜ w gospodarstwach domowych, słuŜbie
zdrowia, szkolnictwie oraz terenach zamkniętych będących w administracji wojska.
Specyficzne właściwości odpadów niebezpiecznych wymagają od wytwórców oraz firm
zajmujących się transportem, odzyskiem lub ich unieszkodliwianiem specjalnych sposobów
postępowania.
42
na lata 2008 – 2011
Identyfikacja problemów w zakresie gospodarki odpadami niebezpiecznymi
Analiza stanu aktualnego w zakresie wytwarzania i sposobów gospodarowania odpadami
niebezpiecznymi w powiecie wskazuje na następujące główne problemy w przedmiotowym
obszarze:
• brak wzajemnej korelacji pomiędzy istniejącymi systemami zbierania odpadów
niebezpiecznych,
• niewielkie wykorzystanie nowoczesnych (innowacyjnych) technologii ograniczających
wytwarzanie odpadów niebezpiecznych bądź zagospodarowujących odpady juŜ
wytworzone,
• niewystarczająca motywacja ekonomiczna do podejmowania działań proekologicznych,
• brak instalacji do odzysku / unieszkodliwienia niektórych rodzajów odpadów niebezpiecznych,
• niesprawnie działający system ewidencji odpadów oraz brak bieŜącej weryfikacji
nagromadzonych danych,
• niewystarczający monitoring gospodarki odpadami niebezpiecznymi, szczególnie
w odniesieniu do sektora małych i średnich przedsiębiorstw,
• niezadowalający poziom edukacji i świadomości ekologicznej wytwórców odpadów.
3.3.1. Odpady zawierające PCB
Źródła powstawania PCB
PCB są stosowane jako podstawowe składniki cieczy izolacyjnych słuŜące do napełniania
transformatorów i kondensatorów, płyny hydrauliczne, dodatki do farb i lakierów, plastyfikatory
do tworzyw sztucznych oraz środki impregnujące i konserwujące. Dziś juŜ nie wprowadza się
na rynek nowych urządzeń zawierających PCB, niemniej w przeszłości była to powszechna praktyka.
Na mocy obowiązujących przepisów, posiadacze urządzeń zawierających PCB zobowiązani byli
do przeprowadzenia przeglądów w celu oznaczenia poziomów zawartości PCB, a w przypadku
stwierdzenia ilości powyŜej 5 dm3, oznakowania urządzeń, instalacji, zbiorników oraz obszarów
magazynowania urządzeń i zbiorników z PCB do dnia 31 grudnia 2002 roku oraz do bieŜącej
aktualizacji uzyskanych w ten sposób danych. Informacje te naleŜało przedłoŜyć wojewodzie
w terminie 1 miesiąca od zakończenia inwentaryzacji, a w przypadku osób fizycznych niebędących
przedsiębiorcami odpowiednio wójtowi, burmistrzowi lub prezydentowi miasta.
W niniejszym opracowaniu przez odpady zawierające PCB rozumie się przede wszystkim odpady
o kodzie 13 01 01, 13 03 01, 16 01 09, 16 02 09, 16 02 10 i 17 09 02 (według obowiązującego
katalogu odpadów).
Ilości odpadów PCB
Brak danych na temat ilości PCB na terenie powiatu. W celu dokładnego oszacowania ilości PCB
niezbędna będzie inwentaryzacja urządzeń zawierających PCB. PrzybliŜoną ilość moŜna
zaczerpnąć z aktualizacji planu gospodarki odpadami dla województwa śląskiego według którego
na powiat przypadło by około 20,59 Mg odpadów PCB.
Istniejące instalacje do unieszkodliwiania
Na terenie powiatu i województwa śląskiego nie ma instalacji do unieszkodliwiania odpadów
zawierających PCB. Spośród podmiotów gospodarczych działalność w zakresie zbierania tych
odpadów prowadzi firma INDAVER Polska Sp. z o.o. w Opolu.
W Polsce funkcjonuje jedna instalacja do dekontaminacji transformatorów zawierających PCB
zlokalizowana w firmie Anwil S.A. we Włocławku oraz instalacje do termicznego unieszkodliwiania
olejów i cieczy zawierających PCB: Anwil S.A. we Włocławku, Sarpi Sp. z o.o. w Dąbrowie
Górniczej i PCC Rokita S.A. w Brzegu Dolnym. Kondensatory zawierające PCB ze względu
na brak stosownych instalacji, unieszkodliwiane są poza granicami kraju np. w Niemczech
i we Francji.
43
na lata 2008 – 2011
Wśród zidentyfikowanych problemów wymienić naleŜy:
• niski poziom zaawansowania działań na rzecz usunięcia wyrobów zawierających PCB,
• wysokie ceny usunięcia wyrobów i likwidacji odpadów zawierających PCB,
• wysokie ryzyko związane z większą niŜ zinwentaryzowana i zgłoszona ilością wyrobów
zawierających PCB.
3.3.2. Oleje odpadowe
Głównym źródłem powstawania olejów odpadowych są stacje obsługi pojazdów, bazy
transportowe, warsztaty serwisujące maszyny przemysłowe, stacje demontaŜu pojazdów oraz
osoby fizyczne samodzielnie wykonujące wymianę oleju w pojazdach. W szczególności są
to zuŜyte oleje silników spalinowych i oleje przekładniowe a takŜe oleje smarowe, oleje do turbin
i oleje hydrauliczne.
W niniejszym opracowaniu przez oleje odpadowe rozumie się przede wszystkim odpady
z grupy 13, a takŜe oleje z grup 08, 12 i 19 (według obowiązującego katalogu odpadów).
Ilości wytworzone, poddane odzyskowi i unieszkodliwieniu
Jako źródło powstawania olejów odpadowych przyjęto sumę ilości olejów w pojazdach wycofanych
z uŜytku oraz olejów przepracowanych w uŜytkowanych pojazdach i urządzeniach mechanicznych.
Według danych zawartych w Sprawozdaniu z realizacji PGO w 2008 na terenie powiatu
wytworzono 90,6 Mg odpadów olejowych.
Wytworzone odpady olejowe przekazane zostały do odzysku lub unieszkodliwiania (R1, R9, D10,
D11) za pośrednictwem firm specjalizujących się w zbieraniu olejów przepracowanych, emulsji
olejowo-wodnych oraz szlamów zaolejonych i poddawane procesowi regeneracji, w następujących
instalacjach:
• w Rafineriach Nafty: Jedlicze, Jasło, Glimar, Trzebini metodą re-rafinacji lub krakingu
termicznego
• W Południowych Zakładach Rafineryjnych Naftopol w Kędzierzynie - Koźlu metodą
krakingu termicznego
• W instalacji termicznego przekształcania odpadów Sarpi Sp. z o.o. w Dąbrowie Górniczej
W powiecie bieruńsko-lędzińskim zbieranie olejów odpadowych z zakładów przemysłowych działa
prawidłowo, jednak nadal nierozwiązanym problemem są małe ilości olejów odpadowych
powstające w duŜym rozproszeniu, głównie w sektorze małych i średnich przedsiębiorstw oraz
indywidualnych uŜytkowników. Brak teŜ danych o ilości odpadów poddanych odzyskowi lub
unieszkodliwieniu. Problemem jest równieŜ niska świadomość ekologiczna wytwórców odpadów.
3.3.3. ZuŜyte baterie i akumulatory
Źródło powstawania
Akumulatory i baterie naleŜą do produktów, które po zuŜyciu stają się odpadami niebezpiecznymi
dla środowiska i zdrowia ludzi. Wytwarzane są one niemal wśród kaŜdej grupy wytwórców –
w zakładach przemysłowych, biurach, jednostkach uŜyteczności publicznej oraz w gospodarstwach
domowych. Akumulatory i baterie znajdują szerokie zastosowanie, jako przenośne źródła energii
elektrycznej w róŜnych gałęziach przemysłu, jak i dziedzinach Ŝycia. Występują w postaci wielkoi małogabarytowej, naleŜą do produktów, które po zuŜyciu stają się odpadami niebezpiecznymi dla
środowiska i zdrowia ludzi. Akumulatory wielkogabarytowe dzielone są na: kwasowo-ołowiowe
44
na lata 2008 – 2011
i niklowo-kadmowe. Baterie i akumulatory małogabarytowe moŜna podzielić na baterie: alkaliczne,
manganowe, litowe, srebrowe, oraz akumulatory: niklowo-kadmowe, wodorkowe, litowe.
W niniejszym rozdziale przez zuŜyte baterie i akumulatory rozumie się przede wszystkim odpady
o kodzie 16 06 01*, 16 06 02*, 16 06 03*, 16 06 04, 16 04 05, 20 01 33* i 20 01 34 (według
obowiązującego katalogu odpadów).
Według danych ze sprawozdania z realizacji powiatowego PGO w 2008 roku zebrano 1,57 Mg
przenośnych baterii i akumulatorów pochodzących ze strumienia odpadów komunalnych.
Do odzysku przekazano 0,7 Mg tych odpadów - proces R13 (Magazynowanie odpadów, które
mają być poddane któremukolwiek z działań wymienionych w punktach o R1 do R12 (z wyjątkiem
tymczasowego magazynowania w czasie zbiórki w miejscu, gdzie odpady są wytwarzane).
Natomiast według bazy WSO (Wojewódzki System Odpadowy) na terenie powiatu wytworzono
30,66 Mg.
Ustalenia własne
Dla szacunkowego określenia ilości odpadów niebezpiecznych w strumieniu odpadów
komunalnych posłuŜono się średnim wskaźnikiem krajowym według którego 1% odpadów
komunalnych stanowią odpady niebezpieczne. Przyjmując ilość zmieszanych odpadów
komunalnych w powiecie na poziomie 16 648,49 Mg, rocznie powstanie 166,48 Mg odpadów
niebezpiecznych, z których wg badań IETU w Katowicach baterie i akumulatory stanowią 12%.
Daje to wartość 19,98 Mg wytworzonych baterii w 2008 roku.
Dyskusja wyniku
Mając na uwadze rosnącą zamoŜność polskiego społeczeństwa, rosnącą ilość pojazdów, większy
stopień uŜywania urządzeń zasilanych bateriami, jak równieŜ dane zebrane przez specjalnie
powołaną do tego fundację pozwalają załoŜyć wysoką wartość wynikającą z obliczeń własnych,
jako dane ostateczne słuŜące do dalszych prac.
Istniejący system gospodarowania
Odpady akumulatorów są zbierane w wielu placówkach handlowych prowadzących obrót
akumulatorami, stacjach demontaŜu pojazdów, jak równieŜ w specjalnie przeznaczonych do tego
kontenerach. Baterie są dodatkowo zbierane w wielu miejscach ich sprzedaŜy oraz w niektórych
jednostkach uŜyteczności publicznej.
Istniejące instalacje do odzysku i unieszkodliwiania
Odpady zebrane przez odpowiednie podmioty powinny zostać unieszkodliwiane np. w firmach
„Orzeł Biały” S.A. w Bytomiu, „Recykling – Bolesław” Sp. z o.o. w Bukownie, „Baterpol” Sp. z o.o.
w Świętochłowicach. ZuŜyte akumulatory kadmowo-niklowe wielkogabarytowe przerabiane
są przez firmę MarCo Ltd w Rudnikach natomiast elektrolit trafia do EKOGAL S.A. w Kutnie.
Zbieranie baterii i akumulatorów małogabarytowych wciąŜ funkcjonuje słabo (choć intensywnie się
rozwija) ze względu na niewystarczającą motywację ekonomiczną, niską świadomość
społeczeństwa, brak dostatecznie rozbudowanej sieci punktów zbierania oraz rozproszenie
wytwórców. Wiele z tych odpadów trafia wraz ze strumieniem odpadów komunalnych
na składowiska. Jednocześnie problemem jest import do Polski uŜywanych akumulatorów, które
formalnie jeszcze nie są odpadami, lecz w rzeczywistości stopień ich wyeksploatowania jest
wysoki i czas ich przewidywanego dalszego uŜytkowania jest krótki.
45
na lata 2008 – 2011
3.3.4. Odpady medyczne i weterynaryjne
Odpady medyczne i weterynaryjne powstają w procesach diagnozowania, leczenia i profilaktyki
medycznej oraz weterynaryjnej. Głównym źródłem powstawania odpadów medycznych są szpitale
ogólne, psychiatryczne, zakłady pielęgnacyjno-opiekuńcze, zakłady leczniczo-wychowawcze,
zakłady opiekuńczo-lecznicze, szpitale uzdrowiskowe, sanatoria uzdrowiskowe, hospicja,
przychodnie, ośrodki zdrowia, poradnie, punkty lekarskie, praktyki lekarskie (indywidualne,
indywidualne specjalistyczne i grupowe). Ponadto odpady medyczne w postaci przeterminowanych
lekarstw i środków medycznych powstają równieŜ w gospodarstwach domowych. Odpady
weterynaryjne powstają głównie w gabinetach weterynaryjnych, oraz w wyniku prowadzenia
doświadczeń i badań naukowych na zwierzętach. Zasadniczym problemem tej grupy odpadów są
odpady zakaźne.
W niniejszym opracowaniu przez odpady medyczne i weterynaryjne rozumie się przede wszystkim
odpady z grupy 18 oraz odpady o kodach 20 01 31 i 20 01 32 (według obowiązującego katalogu
odpadów, zgodnie z definicją odpadów medycznych i weterynaryjnych).
Na terenie powiatu wytworzono łącznie 6,7 Mg odpadów medycznych i weterynaryjnych, wszystkie
odpady poddano procesom unieszkodliwiania z wykorzystaniem procesów termicznych. Ilości
te opierają się na danych Starostwa Powiatowego.
Jednym z najwaŜniejszych zadań słuŜb zajmujących się zbieraniem i przygotowaniem
do unieszkodliwiania odpadów medycznych jest ich właściwe zakwalifikowanie i zabezpieczenie.
Jednostki opieki zdrowotnej oraz apteki działające na terenie powiatu na podstawie ustawy
o odpadach, uzyskały decyzje zezwalające na wytwarzanie odpadów medycznych z grupy 18 01,
w których zostały zobowiązane do prowadzenia ilościowej i jakościowej ewidencji odpadów oraz
właściwego gromadzenia i przechowywania odpadów. Odpady te są odbierane przez uprawnione
firmy, które posiadają zezwolenie na ich odbiór i transport do miejsc unieszkodliwiania:
• SARPI Sp. z o.o. w Dąbrowie Górniczej
• Zakład Utylizacji Odpadów Szpitalnych w Katowicach
Źródłem powstawania odpadów medycznych są teŜ gospodarstwa domowe. Przeterminowane leki
są odbierane od mieszkańców powiatu w ramach zbierania odpadów niebezpiecznych.
W trakcie analizy stanu aktualnego w zakresie odpadów medycznych i weterynaryjnych
stwierdzono:
• brak systemu monitorowania ilości wytwarzanych odpadów medycznych w wielu
indywidualnych praktykach lekarskich oraz większych placówkach ochrony zdrowia,
• brak pełnego monitoringu strumienia odpadów medycznych i weterynaryjnych.
3.3.5. Pojazdy wycofane z eksploatacji
Dynamicznie wzrastająca ilość pojazdów na terenie kraju, w tym równieŜ województwa śląskiego
stwarza nowe wyzwania przed recyklingiem odpadów generowanych przez ten wzrost. Wycofane
pojazdy stanowią istotne zagroŜenie dla środowiska ze względu na ilość tych pojazdów, jak
równieŜ na zawartość składników niebezpiecznych.
46
na lata 2008 – 2011
Szacuje się, Ŝe około 85% elementów wchodzących w skład pojazdu wycofanego z eksploatacji
ma wartość surowcową, a zatem moŜe zostać ponownie wykorzystane w procesie recyklingu.
W stacjach demontaŜu z pojazdów usuwane są elementy i substancje niebezpieczne (w tym
płyny), elementy nadające się do ponownego uŜycia oraz do odzysku lub recyklingu.
W niniejszym opracowaniu przez pojazdy wycofane z eksploatacji rozumie się przede wszystkim
odpady o kodzie 16 01 04 i 16 01 06 (według obowiązującego katalogu odpadów).
Strumień pojazdów wycofanych z eksploatacji wyniósł 932 Mg (na podstawie wyliczeń
szacunkowych).
NaleŜy zaznaczyć, iŜ obecnie brak jest rzetelnych danych na temat ilości samochodów wycofanych
z eksploatacji – niektóre stacje demontaŜu pojazdów nie wywiązują się z obowiązku ewidencji
odpadów, skutkiem czego bazy danych nie zawierają reprezentatywnych informacji. Ponadto, duŜa
część rynku zagospodarowania przedmiotowych odpadów jest w rękach tzw. „szarej strefy” –
niezarejestrowanych instalacji w których dokonywany jest demontaŜ pojazdów, często bez
rozwiązań chroniących środowisko. Dane te oszacowano przede wszystkim w oparciu o ilość
eksploatowanych pojazdów oraz wskaźnik 6% jako corocznego odsetka pojazdów wycofywanych
wśród pojazdów eksploatowanych. Odnosząc to do powiatu, w którym na koniec roku 2007
zarejestrowanych było 15 538 pojazdów, oraz przyjmując średnią masę w wysokości 1Mg,
uzyskujemy 932 Mg wycofanych pojazdów.
W 2007 procesowi odzysku (R14) poddano 157,22 Mg a w 2008 - 80,75 Mg wycofanych
z uŜytkowania pojazdów.
Pojazdy wycofywane z eksploatacji zagospodarowywane są w legalny i nielegalny sposób.
Legalny polega na kierowaniu odpadów do zarejestrowanych stacji demontaŜu pojazdów oraz
punktów zbierania pojazdów wycofanych z eksploatacji. Na terenie powiatu funkcjonują 2 stacje
demontaŜu pojazdów wycofanych z eksploatacji:
• Pomoc Drogowa Auto Naprawa Złomowanie Samochodów Lidia Kapustka,
ul. Krupińskiego 1 w Chełmie Śląskim
Instalacja do odzysku odpadów o kodzie 16 01 04*, o przepustowości 1 500 Mg/rok
• Firma Handlowo-Transportowo-Usługowa Józef Salabura, ul. Gwarków 6 w Lędzinach
Instalacja do odzysku odpadów o kodach: 16 01 04* oraz 16 01 06.
Nielegalny proceder w obrocie pojazdami wycofanymi polega na sprzedaŜy pojazdów fikcyjnym
podmiotom (zawieranie fikcyjnych umów dających podstawę do wyrejestrowania pojazdów),
a takŜe do skupów złomu czy warsztatów samochodowych. Według szacunków FORS (analiza
ilości pojazdów zarejestrowanych, wyrejestrowanych i ubezpieczonych), na terenie powiatu
(podobnie jak i na terenie całego województwa śląskiego) tylko co szósty pojazd wycofywany
z eksploatacji trafia do legalnych stacji demontaŜu pojazdów.
• istnienie tzw. „szarej strefy” – podmiotów przyjmujących wyeksploatowane pojazdy
i wystawiających fikcyjne umowy kupna pojazdu, stanowiące podstawę do jego
wyrejestrowania,
• brak nadzoru słuŜb ochrony środowiska nad podmiotami z tzw. „szarej strefy”,
• trudności z przekazaniem do odzysku i recyklingu niektórych odpadów wytworzonych
podczas demontaŜu pojazdu,
• trudności administracyjne związane z rejestrowaniem i funkcjonowaniem stacji demontaŜu
pojazdów, w tym trudności z uzyskaniem dofinansowania recyklingu pojazdów,
• łatwość uniknięcia tzw. „opłaty recyklingowej” za wprowadzenie pojazdu na rynek krajowy,
47
na lata 2008 – 2011
•
brak egzekwowania przez Ubezpieczeniowy Fundusz
ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej pojazdów.
Gwarancyjny
obowiązku
Istniejący stan jest spowodowany głównie przez niedoskonały system kontroli, przepisy
dopuszczające magazynowanie niesprawnych pojazdów oraz brak jednoznacznej wykładni
prawnej umoŜliwiającej zakwalifikowanie ich do odpadów. Sytuację pogarsza fakt sprowadzania do
Polski tysięcy ton części zamiennych pozyskanych w stacjach demontaŜu w krajach „starej” Unii.
Z drugiej strony, uporządkowanie istniejącego stanu rzeczy stworzyłoby dla Polski szansę
gospodarczą, jaką daje stworzenie sieci zakładów przetwarzających rocznie 1-2 mln pojazdów
wycofanych z eksploatacji.
3.3.6. ZuŜyty sprzęt elektryczny i elektroniczny
ZuŜyty sprzęt elektryczny i elektroniczny to odpady urządzeń, których prawidłowe działanie jest
uzaleŜnione od dopływu prądu elektrycznego lub od obecności pól elektromagnetycznych oraz
mogących słuŜyć do wytwarzania, przesyłu lub pomiaru prądu elektrycznego lub pól
elektromagnetycznych i zaprojektowanych do uŜytku przy napięciu elektrycznym
nieprzekraczającym 1000 V dla prądu zmiennego oraz 1500 V dla prądu stałego. ZuŜyte
urządzenia elektryczne i elektroniczne powstają w gospodarstwach domowych, obiektach
infrastruktury oraz w przemyśle.
Jest to grupa odpadów niebezpiecznych dla środowiska, w skład których wchodzą takie odpady,
jak: ołów, rtęć, chrom, arsen, azbest, substancje chlorowane. Brak wystarczającego poziomu
inwentaryzacji tych odpadów powoduje istotne zagroŜenie dla środowiska.
W niniejszym opracowaniu przez zuŜyty sprzęt elektryczny i elektroniczny rozumie się przede
wszystkim odpady o kodzie 16 02 11, 16 02 13, 16 02 14, 20 01 21, 20 01 23, 20 01 35
i 20 01 36 (według obowiązującego katalogu odpadów).
Według sprawozdania z realizacji PGO (źródło Starostwo Powiatowe) roku 2008, poddano
odzyskowi i unieszkodliwieniu 337,6 Mg zuŜytego sprzętu elektrycznego i elektronicznego.
JednakŜe moŜna z duŜym prawdopodobieństwem stwierdzić, iŜ ok. 10% wytworzonych odpadów
tego typu trafiło do strumienia zmieszanych odpadów komunalnych. Trudno ustalić jednostkowy
wskaźnik wytwarzanie tego typu odpadów. GIOŚ w „Raporcie o funkcjonowaniu systemu
gospodarowania zuŜytym sprzętem elektrycznym i elektronicznym” wskazuje Ŝe w 2007 r.
wskaźnik wytwarzania odpadów wynosił 0,71 kg/mieszkańca co w powiecie daje 39,73 Mg.
System gospodarowania odpadami
ZuŜyty sprzęt elektryczny i elektroniczny pochodzący z sektora komunalnego jest zbierany przez
jednostki handlowe na zasadzie wymiany przy zakupie nowego sprzętu oraz przez firmy
obsługujące wywóz odpadów komunalnych (zorganizowane wystawki sprzętu).
48
na lata 2008 – 2011
Rys. 3.3.6.1
System gospodarowania zuŜytym sprzętem elektrycznym i elektronicznym
Sprzęt
wyprodukowany
w kraju
Sprzęt z importu
W P R O W AD Z AJ ĄC Y S PR Z ĘT
E L E K T R Y C Z N Y I E L E K TR O N IC Z N Y
ORGANIZACJA ODZYSKU SPRZĘTU
ELEKTRYCZNEGO I ELEKTRONICZNEGO
Sprzęt
nabyty wewnątrzwspólnotowo
U ś Y TK O W N I C Y S P R Z Ę T U
Z B I E R AJ ĄC Y Z U ś Y T Y S P R Z Ę T
E L E K T R Y C Z N Y I E L E K TR O N IC Z N Y
PONOW NE UśYCIE
SPRZĘTU
W CAŁOŚCI LUB
W CZĘŚCI
P U N K T Y Z B I E R AN I A
Z U ś Y T E G O S P R Z Ę TU
P R O W AD Z ĄC Y Z AK Ł AD P R Z E T W AR Z AN I A
Z U ś Y T E G O S P R Z Ę TU
P R O W AD Z ĄC Y
D ZIAŁ AL N O Ś Ć
W Z AK R E SIE
R E C Y K L IN G U
P R O W AD Z ĄC Y
D Z I AŁ AL N O Ś Ć
W Z AK R ES IE
IN N Y C H N Iś R E C Y K L IN G
P R O C ES Ó W O D ZY S K U
PR O W AD Z AC Y
D Z I AŁ AL N O Ś Ć
W Z AK R E S I E
U N IES ZK O D LIW I AN IA
W gospodarce zuŜytym sprzętem elektrycznym i elektronicznym wyróŜnić moŜna następujące
problemy:
• niewystarczający system zbiórki tego rodzaju odpadów, w fazie rozwojowej,
• brak wiarygodnych i rzetelnych danych dotyczących mas wprowadzanego sprzętu oraz
wytwarzanych odpadów,
• niewystarczający wtórny obieg przestarzałego sprzętu elektrycznego i elektronicznego,
• znikoma odpowiedzialność producentów za zagospodarowanie wytworzonymi odpadami.
3.3.7. Odpady zawierające azbest
Wyroby zawierające azbest występują najczęściej na terenach wiejskich. Są to głównie płyty faliste
azbestowo – cementowe dla budownictwa. Stanowią one pokrycia dachowe generalnie na
budynkach gospodarczych, chlewniach, garaŜach, oborach, stodołach, wiatach, rzadziej na
budynkach związanych ze stałym przebywaniem w nich osób. W znacznie mniejszym stopniu
występują płyty płaskie azbestowo – cementowe stosowane w budownictwie najczęściej jako płyty
okładzinowe. Istnieją równieŜ rury i złącza azbestowo – cementowe, a takŜe niewielkie ilości
szczeliwa azbestowego i uszczelek. Jedyną obecnie akceptowaną metodą unieszkodliwiania tego
typu produktów i odpadów jest ich składowanie na składowisku odpadów niebezpiecznych.
W niniejszym opracowaniu przez odpady zawierające azbest rozumie się przede wszystkim
odpady o kodach 17 06 01 i 17 06 05 (według obowiązującego katalogu odpadów).
49
na lata 2008 – 2011
Ilości zinwentaryzowane
Na terenie powiatu nagromadzonych jest ok. 180 tys. m2 co stanowi ok. 1 897 Mg materiałów
i wyrobów zawierających azbest. Dane pochodzą z inwentaryzacji przeprowadzonej przez
poszczególne gminy (ankietyzacja obiektów prywatnych i bloków mieszkalnych) oraz powiat
(obiekty gminne i przedsiębiorstw) i zostały pomniejszone o wyroby zawierające azbest usunięte
w latach 2006-2008. Zgodnie z „Programem usuwania azbestu i wyrobów zawierających azbest
stosowanych na terytorium Polski” zakłada się, Ŝe do 2032 r. zostanie usunięta całość wyrobów
azbestowych z budynków. Biorąc pod uwagę bardzo duŜą ilość materiałów azbestowych, nasilenie
zjawisk atmosferycznych skutkujących niszczeniem pokryć dachowych oraz intensywność
remontów ilość wytwarzanych odpadów jest wyŜsza niŜ wykazywana w statystykach. Statystyki
z KPGO są niepełne z uwagi na znikomą sprawozdawczość przez zobowiązanych do tego
wytwórców odpadów. Z tego względu, jako reprezentatywne dla powiatu przyjęto dane
z inwentaryzacji przeprowadzonej przez gminy powiatu i starostwo.
W latach 2006-2008 w ramach środków z PFOŚiGW z terenu powiatu usunięto 156,3 Mg tych
odpadów. Odpady zostały unieszkodliwione na składowiskach odpadów niebezpiecznych, tj:
MPGK Sp. z o.o. w Świętochłowicach, PPUH „KOMART” Sp. z o.o. w Knurowie oraz na
składowisku odpadów przemysłowych w Wałbrzychu.
Wśród problemów występujących w gospodarce odpadami zawierającymi azbest
za najistotniejsze naleŜy uznać:
• inwentaryzacja ilości, lokalizacji i stanu wyrobów zawierających azbest na terenie powiatu
oparta na danych od posiadaczy odpadu jest obarczona ryzykiem błędu
• niewystarczające dofinansowanie usuwania azbestu (zwłaszcza dla indywidualnych
gospodarstw domowych), a takŜe niewystarczający poziom wiedzy o istniejących formach
dofinansowania,
• brak moŜliwości sprawnego i szybkiego usuwania małych ilości odpadów azbestowych
wytworzonych w przypadkach losowych (np. uszkodzenie dachu),
• mała świadomość mieszkańców powiatu w zakresie bezpiecznego uŜytkowania
i usuwania wyrobów azbestowych,
• wysokie koszty związane z usuwaniem wyrobów zawierających azbest.
3.3.8. Przeterminowane pestycydy
Odpady pestycydowe (przeterminowane, zanieczyszczone i niezdatne do uŜycia środki ochrony
roślin i preparaty owadobójcze oraz opakowania nimi zanieczyszczone) wytwarzane
są w rolnictwie, budownictwie i w gospodarstwach domowych i powstają w momencie braku ich
przydatności do dalszego wykorzystania zgodnie z pierwotnym przeznaczeniem.
W niniejszym opracowaniu przez odpady przeterminowanych pestycydów rozumie się przede
wszystkim odpady o kodzie 02 01 08, 02 01 09, 07 04 80, 07 04 81, 15 01 10, 20 01 19 oraz 20 01
80 (według obowiązującego katalogu odpadów).
Ilości przeterminowanych pestycydów
Nie istnieje na chwilę obecną inwentaryzacja mogąca ocenić realną ilość odpadów zawierających
pestycydy.
50
na lata 2008 – 2011
W ramach tego systemu w punktach sprzedaŜy teoretycznie istnieje moŜliwość zwrotu opakowań
po środkach ochrony roślin zawierających substancje niebezpieczne. W praktyce nie zawsze taka
moŜliwość istnieje, poniewaŜ przyjmowanie tych opakowań jest niekiedy kłopotem organizacyjnym
dla sprzedawców.
W przypadku braku zbytu na znajdujące się w ofercie pestycydy, mogą one ulec
przeterminowaniu. Na terenie powiatowych punktów sprzedaŜy pestycydów nie magazynowano
przeterminowanych środków ochrony roślin.
Instalacje do unieszkodliwiania
Na terenie województwa śląskiego funkcjonują instalacje do unieszkodliwiania przeterminowanych
środków ochrony roślin. NajbliŜej znajduje się instalacja w Dąbrowie Górniczej - Sarpi Sp. z o.o.
(spalarnia odpadów niebezpiecznych).
Za największe problemy występujące w gospodarce odpadami pestycydów naleŜy uznać:
• nieliczni rolnicy stosują się do obowiązku zwrotu opakowań po środkach ochrony roślin
do punktu ich sprzedaŜy,
• wysokość kaucji za opakowania pestycydów nie jest zachęcająca do prawidłowego
gospodarowania tymi odpadami,
• często opakowania po pestycydach trafiają do strumienia odpadów komunalnych, bądź
są spalane w warunkach niespełniających wymagań ochrony środowiska,
• brak danych o odpadach przeterminowanych środków ochrony roślin zdeponowanych
w magazynach i u rolników indywidualnych
51
na lata 2008 – 2011
3.3.9. Główne instalacje do zagospodarowania odpadów niebezpiecznych i innych niŜ niebezpieczne i obojętne
W powiecie działają następujące główne instalacje odzysku i unieszkodliwiania odpadów niebezpiecznych i innych niŜ niebezpieczne i obojętne:
Tabela 3.3.9.1. Instalacje do zagospodarowania odpadów niebezpiecznych i innych niŜ niebezpieczne i obojętne zlokalizowane na terenie powiatu bieruńsko-lędzińskiego
Przepustowoś
Lp.
Rodzaj instalacji/urządzenia
Lokalizacja /prowadzący
ć
Kod odpadu
Mg/rok
07 02 13 – odpady tworzyw sztucznych
60
07 02 80 – odpady z przemysłu gumowego i produkcji gumy
60
40
07 02 99 – inne niewymienione odpady
Bieruń, ul. Świerczyniecka 83
12 01 05 – odpady z toczenia i wygładzania tworzyw sztucznych
150
DAN PLAST RECYKLING S.C.
15 01 02 – opakowania z tworzyw sztucznych
1000
1. Urządzenia do odzysku odpadów
Bartosz Czagan,
900
15 01 06 – zmieszane odpady opakowaniowe
Łukasz Wiśniewski
40
16 01 19 – tworzywa sztuczne
20
16 01 99 – inne niewymienione odpady
40
100
19 01 04 – tworzywa sztuczne i guma
1500
1500
Bieruń, ul. Świerczyniecka 87
Instalacja do odzysku odpadów –
2.
250
2 granulatory
Europack-Foil Sp. z o.o.
1500
19 12 04 – tworzywa sztuczne i guma
250
Bieruń, ul. Bijasowicka
„EKO-PAL” Recykling odpadów
600
15 01 03 – opakowania z drewna
Henryk Skorupski
Instalacja do odzysku odpadów – linia
90,0
przetwórstwa tworzyw sztucznych
30,0
EREMA
Instalacje do unieszkodliwiania
odpadów niebezpiecznych - wieŜa
4.
spalań oraz palenisko
Unieszkodliwianie odpadów
niebezpiecznych - detonacja
w wykopach ziemnych
52
Bieruń, ul. Chemików 133
„NITROERG” S.A.
0,15
4,92
0,36
16 04 02* – odpadowe wyroby pirotechniczne
15 01 10* – opakowania zawierające substancje niebezpieczne
15 02 02* – sorbenty zanieczyszczone substancjami
niebezpiecznymi
0,4
10,0
16 04 01* – odpadowa amunicja
16 04 03* – inne materiały wybuchowe
na lata 2008 – 2011
Odzysk odpadów- instalacja do
produkcji betonu i kostki betonowej
Bieruń, ul. Mleczna
Z.P.U.H. „ZAMBET”
Henryk Zambrzycki
6. Instalacja do kompostowania odpadów
Bieruń, ul. Solecka
BPIK Sp. z o.o.
5.
7.
Odzysk odpadów – instalacja do
produkcji wyrobów Ŝeliwnych
8.
Urządzenie do odzysku odpadów
9.
Instalacja do odzysku odpadów – linia
do produkcji betonu
Odzysk odpadów – stacja demontaŜu
10.
pojazdów
11.
Odzysk odpadów - Instalacja do
regeneracji węgla aktywnego
12.
Odzysk odpadów - instalacja do
produkcji folii PCV
14.
Odzysk odpadów – stacja demontaŜu
pojazdów
Bieruń, ul. Marcina 28
Odlewnia śeliwa S.C.
Maria i Benedykt Lysko
Bieruń, ul. Granitowa 60A/1
Pracownia Plastyczna „IWA”
Ireneusz Wierzba
Lędziny, ul. Hołdunowska 108
„Dyckerhoff” Sp. z o.o.
Zakład Produkcyjny
Lędziny, ul. Gwarków 6
F.H.U.T. „SALTRANS”
Józef Salabura
Imielin, ul. Wodna 3
Górnośląskie Przedsiębiorstwo
Wodociągów S.A.
Bojszowy, ul. Korzenicka 29
„TREF-PLAST” PPUH EksportImport A. Trefoń, M. Trefoń S.C.
Bojszowy, ul. Ruchu Oporu 26
Z.P.U.H. „GW PLAST”
Irena Gembołyś & Barbara
Wyrobek
Chełm Śląski, ul. Kurpińskiego 1
Pomoc Drogowa, Auto Naprawa,
Złomowanie Samochodów
Lidia Kapustka
300
10 01 02 – popioły lotne z węgla
432
10
160
150
1
150
19 08 05 – ustabilizowane komunalne osady ściekowe
20 01 38 – drewno inne niŜ wymienione w 20 01 37
20 02 01 – odpady ulegające biodegradacji
10 09 80 – wybrakowane wyroby Ŝeliwne
17 04 05 – Ŝelazo i stal
16 11 02 – węglopochodne okładziny piecowe i materiały
ogniotrwałe z procesów metalurgicznych inne niŜ
wymienione w 16 11 01
10 01 01 – ŜuŜle, popioły paleniskowe
10 01 17 – popioły lotne ze współspalania inne niŜ wymienione
w 10 01 16
16 01 04* - zuŜyte lub nienadające się do uŜytkowania pojazdy
16 01 06 – zuŜyte lub nienadające się do uŜytkowania pojazdy
niezawierające cieczy i innych niebezpiecznych
elementów
1,50
200
2 000
2 000
250
500
2 000
19 09 04 – zuŜyty węgiel aktywny
15
15
04 02 09 – odpady materiałów złoŜonych
100
16 11 04 – okładziny piecowe i materiały ogniotrwałe z procesów
metalurgicznych inne niŜ wymienione w 16 11 03
1 500
16 01 04* – zuŜyte lub nienadające się do uŜytkowania pojazdy
53
na lata 2008 – 2011
Rysunek 3.3.9.1 Mapa powiatu z zaznaczonymi instalacjami do unieszkodliwiania odpadów
niebezpiecznych i innych niŜ niebezpieczne i obojętne - źródło www.powiatbl.pl
10
9
11
14
7
1
3
8
2
5
4
6
13
3
12
54
na lata 2008 – 2011
3.4. Odpady pozostałe
3.4.1. ZuŜyte opony
ZuŜyte opony powstają w wyniku bieŜącej eksploatacji pojazdów mechanicznych, ich źródłem
są teŜ samochody wycofane z eksploatacji.
W niniejszym opracowaniu przez zuŜyte opony rozumie się odpady o kodzie 16 01 03 (według
obowiązującego katalogu odpadów).
Ilości wytworzone
Starostwo Powiatowe nie posiada danych dotyczących ilości wytworzonych odpadów zuŜytych
opon.
Istniejące instalacje do odzysku
Na terenie powiatu nie ma instalacji do odzysku bądź unieszkodliwienia tego typu odpadów.
Instalacje do odzysku zuŜytych opon to m.in. – cementownie takie jak GóraŜdŜe Cement S.A.,
które wykorzystują zuŜyte opony jako paliwo alternatywne
DostrzeŜone problemy w gospodarce zuŜytymi oponami przedstawiają się następująco:
− nielegalne spalanie części zuŜytych opon oraz deponowanie ich na składowiskach,
− brak moŜliwości zagospodarowania opon o duŜych rozmiarach,
− wprowadzanie na rynek importowanych opon uŜywanych o krótkim dalszym okresie
uŜywalności.
− deponowanie opon na „dzikich składowiskach”.
3.4.2. Komunalne osady ściekowe
Osady ściekowe powstające w wyniku prowadzenia procesów oczyszczania ścieków wymagają
oddzielnego ujęcia w systemie gospodarki odpadami z racji powszechności wytwarzania,
wzrastającej rokrocznie masy oraz specyfiki moŜliwości ich zagospodarowania.
W niniejszym opracowaniu przez komunalne osady ściekowe rozumie się przede wszystkim
odpady o kodzie 19 08 05 (według obowiązującego katalogu odpadów).
Źródła i ilości wytwarzanych odpadów
GUS podaje, iŜ powiecie bieruńsko-lędzińskim obsługiwanych przez oczyszczalnie jest 70,63%
ludności. Według Banku Danych Regionalnych GUS w 2007 r. ilość wody zuŜytej bezpośrednio
przez gospodarstwa domowe w powiecie wyniosła 1,642 mln m3, a na potrzeby przemysłu 3,54 mln m3. To samo źródło wskazuje, Ŝe ilość ścieków oczyszczanych w 2007 r. w powiecie
kształtuje się na poziomie 1,89 mln m3
Na terenie powiatu funkcjonuje 11 oczyszczalni ścieków:
Gmina Bieruń:
• Oczyszczalnia ścieków przy ul. Chemików – przepustowość 750 m3/d,
• Oczyszczalnia ścieków przy ul. Jagiełły – przepustowość 1 480 m3/d,
55
na lata 2008 – 2011
•
Oczyszczalnia ścieków przy ul. Soleckiej – przepustowość 1 800 m3/d.
Gmina Lędziny:
• Oczyszczalnia ścieków przy KWK „Ziemowit” – przepustowość 3 400 m3/d,
• Oczyszczalnia ścieków w Hołdunowie – przepustowość 1 647 m3/d.
Gmina Imielin:
• Oczyszczalnia w Imielinie – przepustowość 500 m3/d.
Gmina Bojszowy:
• Oczyszczalnia ścieków Bojszowy typu SBR – przepustowość 500 m3/d,
• Oczyszczalnia ścieków Jedlina typu TMB – przepustowość 90 m3/d,
• Oczyszczalnia ścieków Międzyrzecze typu TMB – przepustowość 115 m3/d,
• Oczyszczalnia ścieków Świerczyniec typu BIOCLERE – przepustowość 18 m3/d.
Gmina Chełm Śląski:
• Oczyszczalnia ścieków Chełm Śląski przy ul. Kmicica – przepustowość 750 m3/d.
W ww. oczyszczalniach ścieków komunalnych w 2008 r. wytworzono 1 271,22 Mg osadów
ściekowych uwodnionych co stanowiło 192,47 Mg suchej masy. Odpady te zostały przekazane:
na kompostownię w Bieruniu (129,31 Mg), do rolniczego wykorzystania (3,48 Mg), na składowisko
(59,68 Mg).
Na terenie powiatu równieŜ znajduje się kilkadziesiąt oczyszczalni przydomowych wybudowanych
na terenach zabudowy rozproszonej.
Oprócz wymienionych oczyszczalni ścieków komunalnych w powiecie znajdują się równieŜ
oczyszczalnie ścieków przemysłowych.
Zakładowe oczyszczalnie ścieków posiadają:
• „DANONE” Sp. z o.o. Fabryka w Bieruniu – oczyszczalnia o przepustowości 2 000 m3/d,
• OSM Bieruń – oczyszczalnia mechaniczno-biologiczna o przepustowości 87 m3/d,
Za najistotniejsze problemy naleŜy uznać to, Ŝe nie jest w pełni wykorzystywany potencjał
energetyczny osadów ściekowych, jak równieŜ nie są one w pełni wykorzystywane jako materiał
na kompost (w przypadku spełnienia odpowiednich kryteriów).
Biorąc pod uwagę koncepcję budowy spalarni dla Związku Metropolitarnego działania idą
w kierunku związanym z termicznym utylizowaniem osadów wraz z odzyskiem energii.
3.4.3. Odpady z budowy, remontów i demontaŜu obiektów budowlanych oraz
infrastruktury drogowej
Odpady budowlane i remontowe wytwarzane są najczęściej przez wyspecjalizowane firmy
budowlane oraz w gospodarstwach domowych.
Według WSO na terenie powiatu, w roku 2008 wytworzono 9 928,41 Mg odpadów z grupy 17
poza odpadami niebezpiecznymi, które moŜna zaliczyć do odpadów budowlanych. Ich ilość i
rodzaje zostały wyszczególnione w tabeli poniŜej.
56
na lata 2008 – 2011
Tabela 3.4.3.1 Wytwarzanie odpadów budowlanych w 2008 roku na terenie powiatu
bieruńsko-lędzińskiego [Mg]. W tabeli nie zawarto odpadów niebezpiecznych z grupy 17.
Kod odpadu
Masa [Mg/rok]
170101
114,212
170102
10,044
170107
41,864
170201
143,68
170380
16,594
170401
5,564
170402
4,109
170404
0,166
170405
9 516,647
170407
2,98
170411
48,412
170504
19,04
170604
4,24
170904
0,86
Łącznie
9 928,41
źródło: WSO
Zbieraniem i transportem odpadów z budowy, remontów i demontaŜu zajmują się wytwórcy tych
odpadów: firmy budowlane, remontowe i demontaŜowe oraz osoby prywatne prowadzące te prace
lub specjalistyczne podmioty działające w zakresie zbierania i transportu odpadów. Odpady
budowlane wytwarzane przez osoby fizyczne najczęściej są usuwane przez podmioty prowadzące
działalność w zakresie odbioru odpadów komunalnych. Odpady budowlane poddawane
są recyklingowi na kruszywa budowlane i drogowe w instalacjach do odzysku tych odpadów lub
są wykorzystane do celów utwardzania powierzchni, bądź niwelacji terenu. Często są one równieŜ
wykorzystywane jako warstwy przekładek na składowiskach odpadów innych niŜ niebezpieczne
i obojętne. Ponadto, występuje zjawisko o dość duŜym natęŜeniu polegające na nielegalnym
deponowaniu tego typu odpadów w miejscach na ten cel nie przeznaczonych.
Wśród najwaŜniejszych problemów wymienić naleŜy:
• system zbierania odpadów budowlanych nie obejmuje wszystkich wytwórców,
• odpady budowlane nie zawsze są zbierane w sposób umoŜliwiający ich odpowiednie
zagospodarowanie,
• usuwanie części odpadów na „dzikie wysypiska” lub w inne miejsca nie przeznaczone
do tego celu,
• brak dostatecznej ilości miejsc do zagospodarowania odpadów budowlanych i mas
ziemnych, w tym niewystarczające działania podmiotów odpowiedzialnych za konieczność
przywrócenia stanu środowiska (powierzchni ziemi) do stanu właściwego w celu
przeprowadzenia rekultywacji z wykorzystaniem mas ziemnych i odpadów budowlanych,
• projekty budowlane oraz wydawane pozwolenia na budowę zbyt lakonicznie określają
sposób zagospodarowania powstałych mas ziemnych.
57
na lata 2008 – 2011
3.4.4. Odpady opakowaniowe i surowce wtórne
Źródła powstawania odpadów
Odpady opakowaniowe to powstające w gospodarstwach domowych, jednostkach handlowych,
biurach, miejscach uŜyteczności publicznej i przedsiębiorstwach odpady opakowań
jednostkowych, zbiorczych i transportowych.
W niniejszym opracowaniu przez odpady opakowaniowe rozumie się przede wszystkim odpady
z podgrupy 15 01, oprócz 15 01 10 (według obowiązującego katalogu odpadów), a takŜe pozostałe
odpady, które zebrano selektywnie (jako surowce do wtórnego wykorzystania). Przyjmuje się,
Ŝe w strumieniu odpadów komunalnych ok. 90% to odpady opakowaniowe i surowce
wtórne moŜliwe do ponownego wykorzystania
W 2008 roku zebrano selektywnie 910,41 Mg surowców wtórnych. NaleŜały do nich odpady
ulegające biodegradacji, odpady niebezpieczne ze strumienia odpadów komunalnych,
wielkogabarytowe i odpady opakowaniowe.
System gospodarowania odpadami opakowaniowymi opiera się głównie na dwóch zasadniczych
filarach:
− odpowiedzialności przedsiębiorców, wprowadzających na rynek produkty w opakowaniach,
za osiągnięcie wymaganych poziomów odzysku i recyklingu,
− obowiązku gmin do zapewnienia warunków do selektywnego zbierania odpadów,
m.in. w celu osiągnięcia przewidzianych prawem poziomów odzysku i recyklingu odpadów
opakowaniowych.
Istniejące instalacje do odzysku
Zebrane selektywnie odpady opakowaniowe przekazywane są m.in. do Międzygminnego
Przedsiębiorstwa Gospodarki Odpadami i Energetyki Odnawialnej "MASTER" Sp. z o.o.
a następnie trafiają do zakładów odzysku. W roku 2008 z terenu powiatu do odzysku trafiło 426 Mg
odpadów opakowaniowych.
• niedostateczny rozwój i brak efektywności systemów selektywnego zbierania odpadów
opakowaniowych,
• niewielki postęp w zakresie wydzielenia odpadów opakowaniowych ze strumienia odpadów
komunalnych kierowanych na składowisko odpadów,
• niedostateczne wykorzystanie instalacji do zagospodarowania odpadów opakowaniowych,
• niewiarygodność danych o uzyskanych poziomach odzysku i recyklingu (wykorzystywanie
luk prawnych oraz niedostatków systemu monitoringu).
58
na lata 2008 – 2011
4. Prognoza zmian w zakresie gospodarki odpadami
4.1.1. Czynniki wpływające na zmianę
Prognozy ilości odpadów komunalnych sporządzono w oparciu o dane i prognozy Głównego
Urzędu Statystycznego (dane demograficzne), ustalenia zawarte w rozdziale „Analiza stanu
gospodarki odpadami” oraz wskaźniki i prognozy Krajowego Planu Gospodarki Odpadami. W ślad
za KPGO przyjęto następujące załoŜenia:
• nie będą następowały istotne zmiany składu morfologicznego wytwarzanych odpadów
komunalnych,
• wzrost jednostkowego wskaźnika wytwarzania odpadów kształtował się będzie na poziomie
1% rocznie.
Dodatkowo przyjęto załoŜenie (wynikające z KPGO oraz ustaleń zawartych w rozdziale „Cele,
kierunki i proponowany system”), Ŝe nastąpi wzrost poziomu selektywnego zbierania odpadów
z obecnych 5,2% do 20% w 2010 r., co pociągnie za sobą zmiany ilości i składu odpadów
niesegregowanych.
Wśród najwaŜniejszych czynników wpływających na zmianę ilości i morfologii odpadów wymienić
naleŜy: poziom zamoŜności mieszkańców, wysokość PKB, poziom zatrudnienia, charakter
zabudowy, poziom świadomości ekologicznej, zagęszczenie punktów handlowych i in.
4.1.2. Prognoza ilościowo-jakościowa
Prognozę ilości wytwarzanych odpadów komunalnych obliczono na podstawie załoŜeń przyjętych
w KPGO woj. śląskiego, w którym wzrost jednostkowego wskaźnika wytwarzania odpadów
kształtował się będzie na poziomie 5% w okresach pięcioletnich (tj. 1% w skali roku). Dla powiatu
bieruńsko - lędzińskiego wzięto pod uwagę wskaźnik dla wsi oraz dla małych miast. Prognozę
ilości wytwarzanych odpadów komunalnych obliczono na podstawie prognozowanego wzrostu
wskaźnika w skali roku oraz prognozowanej liczby ludności w poszczególnych latach.
Tabela 4.1.2.1 Wskaźniki ilości wytwarzanych odpadów komunalnych w latach 2009- 2015 na terenie
powiatu bieruńsko-lędzińskiego
Wartości wskaźników [kg/M/rok]
Lp.
Źródło odpadów
2009
2010
2011
2012
2015
TERENY WIEJSKIE
1. Odpady z gospodarstw domowych
144,2
145,6
147,1
148,5
153,1
2. Odpady z obiektów infrastruktury
30,4
30,5
30,6
30,7
31,2
3.
3,0
3,0
3,0
3,0
3,0
4.
Odpady z targowisk
3,0
3,0
3,0
3,0
3,0
5.
2,0
2,0
2,0
2,0
2,0
6.
10,1
10,2
10,3
10,4
10,5
TERENY MIEJSKIE
1. Odpady z gospodarstw domowych
236,9
239,3
241,6
244,1
251,4
2. Odpady z obiektów infrastruktury
96,4
96,9
97,4
97,8
99,3
3. Odpady z ogrodów i parków
12
12
12
12
12
4. Odpady z targowisk
3
3
3
3
3
5. Odpady z czyszczenia ulic
8
8
8
8
8
6. Odpady wielkogabarytowe
15,2
15,3
15,4
15,5
15,7
59
na lata 2008 – 2011
Tabela nr 4.1.2.2. Prognoza ilości wytwarzanych odpadów komunalnych w latach 2009 – 2012
i 2015 na terenie powiatu bieruńsko - lędzińskiego, w odniesieniu do wskaźnika wytwarzania odpadów i
liczby ludności w poszczególnych latach.
Ilość odpadów [Mg/rok]
Lp.
Źródło odpadów
2009
2010
2011
2012
2015
TERENY WIEJSKIE
1.
1819,08
1808,35
1817,42
1827,14
1878,54
domowych
Odpady z obiektów
2.
383,50
378,8
378,06
377,73
382,82
infrastruktury
3.
37,85
37,26
37,07
36,91
36,81
4.
Odpady z targowisk
37,85
37,26
37,07
36,91
36,81
5.
25,23
24,84
24,71
24,61
24,54
6.
127,41
126,68
127,26
127,96
128,84
Razem
2430,91
2413,19
2421,58
2431,27
2488,36
TERENY MIEJSKIE
1.
10372,19
10529,20
10650,94 10783,36
11121,94
domowych
Odpady z obiektów
2.
4220,681
4263,6
4293,879 4319,826
4393,032
infrastruktury
3.
525,40
528,00
529,02
530,11
530,88
4.
Odpady z targowisk
131,35
132,00
132,26
132,53
132,72
5.
328,37
352,00
352,68
353,41
353,92
6.
665,50
673,20
678,91
684,73
694,57
Razem
16243,49
16478 16637,69 16803,97
17227,06
Łącznie powiat
18674,4
18872,58
19059,27 19235,24
19715,42
Tabela nr 4.1.2.3. Prognoza ilości wytwarzanych odpadów biodegradowalnych w latach 2009-2012 i 2015
na terenie powiatu bieruńsko – lędzińskiego.
Odpady
Odpady
Odpady
Odpady
Odpady
Odpady
komunalne
z
z ogrodów
z gospodarstw
z gospodarstw
z obiektów
ulegające
i parków
domowych
domowych
infrastruktury
targowisk
ROK
biodegradacji
[Mg/rok]
[Mg/rok]
[Mg/rok]
[Mg/rok]
[Mg/rok]
1
[Mg/rok]
POWIAT
POWIAT
POWIAT
POWIAT
WIEŚ
MIASTO
Łącznie
Łącznie
Łącznie
Łącznie
2009
1819,08
10372,19
4604,18
169,2
563,25
8943,89
2010
1808,35
10529,2
4642,4
169,26
565,26
9046,45
2011
1817,42
10650,94
4671,93
169,33
566,09
9131,62
2012
1827,14
10783,36
4697,55
169,44
567,02
9221,64
2013
1845,41
10891,19
4733,97
169,49
569,86
9306,55
2015
1878,54
11121,94
4775,85
169,53
567,69
9465,04
2020
1972,47
11678,04
4830,23
173,77
581,88
9851,05
1
dla odpadów komunalnych z obszarów miejskich - 57%, dla odpadów z obszarów wiejskich 36% oraz dla
odpadów z obiektów infrastruktury 40%. Ponadto w ilość odpadów biodegradowalnych wlicza się równieŜ
80% odpadów z ogrodów i parków oraz 50% odpadów z targowisk.
Uwzględniając wymagania określone w art. 5 Dyrektywy Rady 1999/31/EC naleŜy przyjąć,
Ŝe udział odpadów komunalnych ulegających biodegradacji kierowanych do składowania powinien
wynosić wagowo:
• w 2010 roku – 75%,
• w 2013 roku – 50%,
• w 2020 roku – 35%,
w stosunku do masy tych odpadów wytworzonych w 1995 roku.
Wartością odniesienia dla ustalania udziału procentowego jest całkowita ilość odpadów
komunalnych ulegających biodegradacji wytworzonych w 1995 roku. Według stanu na 31 grudnia
1995 r. na terenie powiatu stałe miejsce zameldowania posiadało 46 942 osób w mieście i 11 075
osób na wsi. Przyjmując za „Krajową strategią ograniczania ilości składowanych odpadów
ulegających biodegradacji” (Ministerstwo Środowiska, 2006), Ŝe w 1995 r. mieszkaniec miasta
60
na lata 2008 – 2011
wytwarzał przeciętnie 155 kg, a mieszkaniec wsi 47 kg odpadów komunalnych ulegających
biodegradacji rocznie – otrzymujemy informację, iŜ w 1995 r. wytworzono 7796,54 Mg odpadów
komunalnych ulegających biodegradacji (w tym na terenach miejskich 7276,01 Mg, a na terenach
wiejskich 520,53 Mg.
Ta sama „Krajowa strategia…” podaje, Ŝe na terenach wiejskich nawet do 70% odpadów
komunalnych ulegających biodegradacji jest zagospodarowywana we własnym zakresie przez
mieszkańców na potrzeby kompostowania, skarmiania zwierząt oraz spalania w paleniskach
domowych.
W oparciu o powyŜsze dane, moŜna określić plan redukcji odpadów ulegających biodegradacji.
Przedstawione są w nim informacje o ilości odpadów ulegających biodegradacji, które muszą
zostać przetworzone w poszczególnych latach oraz wynikające z tego ilości zmieszanych odpadów
komunalnych koniecznych do zagospodarowania w sposób inny niŜ składowanie. W celu
wyliczenia tej drugiej wartości koniecznym było załoŜenie procentowego udziału frakcji ulegającej
biodegradacji w masie wytworzonych odpadów komunalnych. W tym celu przyjęto załoŜenia
Aktualizacji Planu gospodarki odpadami dla województwa śląskiego, które mówią, Ŝe do odpadów
biodegradowalnych wlicza się 57% odpadów komunalnych z obszarów miejskich, 36% odpadów
z obszarów wiejskich oraz 40% odpadów z obiektów infrastruktury. Ponadto w ilość odpadów
biodegradowalnych wlicza się równieŜ 80% odpadów z ogrodów i parków oraz 50% odpadów
z targowisk. Zapisy planu depozytowego dla powiatu bieruńsko-lędzińskiego przedstawiają się
następująco:
Powiat
bieruńsko-lędziński
Ilość odpadów komunalnych ulegających
Dopuszczalna do składowania ilość
biodegradacji konieczna do
odpadów komunalnych ulegających
zagospodarowania w sposób inny niŜ
biodegradacji
składowanie
[Mg/rok]
[Mg/rok]
2010
2013
2020
2010
2013
2020
3199,04
5408,3
7122,26
5847,41
3898,27
2728,79
Prognozuje się, iŜ procentowy udział poszczególnych frakcji odpadów komunalnych pochodzących
z gospodarstw domowych będzie się stopniowo zmieniać. Wzrastać będzie ilość odpadów
opakowaniowych co jest skutkiem wzrostu konsumpcji produktów przetworzonych. Z kolei rozwój
źródeł energii cieplnej zasilanych gazem, olejem i drewnem spowoduje zmniejszenie ilości
odpadów mineralnych.
4.1.3. Prognoza zmian systemowych w zakresie gospodarowania odpadami
Przewiduje się, iŜ zapoczątkowane zmiany legislacyjne związane z gospodarką odpadami będą
nadal postępować w kierunku zapewnienia narzędzi do realizacji celów wynikających
ze zobowiązań krajowych i międzynarodowych. MoŜna domniemywać, Ŝe uwzględnią one
istniejące problemy w tej dziedzinie, wyartykułowane między innymi w sprawozdaniu z Krajowego
Planu Gospodarki Odpadami na lata 2003 – 2006.
Przewiduje się, iŜ zmiany systemowe i prawne będą dotyczyły takich zagadnień, jak:
• wzrost wysokości opłat za składowanie odpadów,
• dysponowanie strumieniem odpadów komunalnych,
• zwiększenie poziomu uzyskiwania energii ze źródeł odnawialnych,
• zwiększanie egzekucji wymagań określonych w przepisach,
• zmniejszenie administracyjnego rozproszenia kompetencji w zakresie gospodarki
odpadami,
• wzrost ilości powstających związków międzygminnych powołanych m.in. w celu
prowadzenia wspólnej gospodarki odpadami,
• zmiana systemu sprawozdawczości oraz jakości dostarczanych danych.
Ponadto, istotne wydają się być doniesienia rządowe o planowanych zmianach w systemie
gospodarki odpadami, mającymi na celu skłonienie samorządów terytorialnych do podejmowania
stanowczych decyzji związanych z gospodarką odpadami komunalnymi (źródło: „ZałoŜenia
61
na lata 2008 – 2011
do projektu ustawy o zmianie ustawy o odpadach, ustawy o utrzymaniu czystości i porządku
w gminach oraz niektórych innych ustaw.” z dnia 3 kwietnia 2009 r.):
•
zadania samorządu województwa:
stworzenie strategicznych celów gospodarowania odpadami w ramach województwa
(wojewódzki plan gospodarki odpadami),
rejony gospodarki odpadami (podział - akty prawa miejscowego województwa),
zastępcze realizowanie gospodarki odpadami w sytuacji kiedy struktury gminne nie
realizują gospodarki odpadami na danym obszarze;
samorząd województwa wskazuje miejsca odzysku bądź unieszkodliwiania odpadów
komunalnych poprzez wybór przez konkretnych instalacji do których trafią odpady
z poszczególnych regionów (wiąŜące dla wszystkich gmin oraz przedsiębiorców
działających na danym obszarze).
•
zadania samorządu gminy:
utworzenie struktur zdolnych do zarządzania i finansowania gospodarki odpadami
w danym regionie w zakresie:
administracyjnym (np. stworzenie związku międzygminnego),
gospodarczym (np. uzgodnienie budowy instalacji, powierzenia zarządzania
istniejąca instalacją i pobieranie opłaty za gospodarowanie odpadami )
podział terytorium gminy na obszary, sektory i zorganizowanie przetargu celem
zawarcia umowy na usługi odbioru odpadów od nieruchomości oraz dostarczenie ich
do wskazanej instalacji.
Opłata za gospodarowanie odpadami komunalnymi:
− będzie pobierana od właścicieli nieruchomości przez struktury gminne, wyodrębnione
w celu gospodarowania odpadami w ramach danego regionu np. związek międzygminny,
− zasady dotyczące określania wysokości opłat za gospodarowanie odpadami będą:
• umoŜliwiały wyszczególnienie wszystkich pozycji
składowych
związanych
z poszczególnymi procesami gospodarowania odpadami, system będzie zawierał
mechanizmy ekonomiczne stymulujące selektywne zbierania odpadów,
• stanowiły element warunków obligatoryjnego przetargu na usługi w zakresie odbioru
odpadów od właścicieli nieruchomości oraz transportu ich do wskazanej instalacji
dot. poszczególnego obszaru.
Narzędzia, jakimi będą dysponować marszałkowie województw, to przede wszystkim określanie
kierunków zapisanych w wojewódzkim planie gospodarki odpadami, opłaty za korzystanie
ze środowiska z tytułu składowania odpadów oraz wydawanie i uzgadnianie decyzji i planów
dotyczących gospodarki odpadami. Jednocześnie urzędy marszałkowskie mogłyby pełnić funkcję
nadzoru merytorycznego oraz centrum kompetencyjnego i koordynującego w zakresie
gospodarowania odpadami.
Oprócz powyŜszych zmian, stymulowanych przez czynniki spoza regionu, wskazać równieŜ naleŜy
przewidywane zmiany o charakterze regionalnym. Do nich naleŜeć będą:
• sukcesywny spadek ilości składowisk i powstanie sieci 10–15 większych składowisk
w województwie;
• tworzenie się związków międzygminnych, których zadaniem będzie z jednej strony
sprostanie wymogom prawnym, z drugiej stworzenie alternatywnych, tańszych rozwiązań
zagospodarowania odpadów (innych niŜ składowanie, które będzie coraz droŜsze).
Zasadnym jest równieŜ przytoczenie zapisów dokumentu pn. „Rezolucja legislacyjna Parlamentu
Europejskiego: Strategia tematyczna w sprawie recyklingu odpadów”, przyjętego przez Parlament
13 lutego 2007 r. W uzasadnieniu tego dokumentu podkreśla się, Ŝe „głównym celem unijnej
polityki dotyczącej odpadów jest ochrona środowiska, a nie ułatwienie funkcjonowania
wewnętrznego rynku odpadów”. Rezolucja krytycznie ocenia skuteczność (pod względem ochrony
środowiska) dotychczasowych przepisów Unii Europejskiej w zakresie gospodarki odpadami,
wskazuje na wiele niedociągnięć oraz wzywa do podjęcia określonych działań. Z punktu widzenia
62
na lata 2008 – 2011
niniejszego dokumentu, za najbardziej istotne naleŜy uznać wezwanie Komisji Europejskiej
do rewizji dyrektywy w sprawie składowania odpadów, łącznie z następującym harmonogramem:
− od roku 2010 zakaz składowania odpadów nieprzetworzonych zawierających składniki zdolne
do fermentacji;
− od roku 2015 zakaz składowania papieru, kartonu, szkła, tekstyliów, drewna, tworzyw
sztucznych, metalu, gumy, korka, ceramiki, betonu, cegły i płytek ceramicznych;
− od roku 2020 zakaz składowania wszelkich odpadów poddających się procesowi recyklingu;
− od roku 2025 zakaz składowania wszelkich pozostałych odpadów, z wyjątkiem sytuacji, kiedy
jest to nieuniknione lub niebezpieczne (np. popiół z filtrów).
Choć powyŜsze wyzwania nie są przepisem, to jednak wskazują na trend, w jakim
prawdopodobnie będzie zmierzać unijne prawo dotyczące gospodarki odpadami.
Istotnym zagadnieniem wydaje się być zarysowanie widocznych trendów rozwoju systemu
gospodarki odpadami na terenie gminy. Prognozowanie tego procesu jest dość trudną czynnością,
biorąc pod uwagę realia polityczne, gospodarcze i organizacyjne. Zasadniczo kwestia ta rozbija się
o określenie tego, czy polityka gospodarki odpadami będzie kreowana zgodnie z duchem planów
gospodarki odpadami i zmierzać w stronę zapewnienia spełniania przepisów dotyczących
gospodarki odpadami. Wydaje się, iŜ najtrudniejszym zagadnieniem jest brak spójnej regionalnej
wizji dotyczącej przyszłego kształtu systemu gospodarki odpadami, a takŜe znaczne rozproszenie
organizacyjno – kompetencyjne czynników kształtujących ten system. MoŜna prognozować,
iŜ w przypadku zmiany obowiązujących przepisów pod kątem ich zgodności z przepisami
(i sprawdzonymi rozwiązaniami) Unii Europejskiej, powstanie obligatoryjny obowiązek zawiązania
związku międzygminnego, który będzie prowadził odpowiednio rozwiniętą gospodarkę odpadami.
Prognozowanie ilości odpadów niebezpiecznych moŜliwych do wytworzenia w przedziale
czasowym do 2015 r. jest trudne z uwagi na silne uzaleŜnienie od wielu czynników, głównie natury
gospodarczej.
Wzrost ilości wytwarzanych odpadów niebezpiecznych w latach 2000-2006 kształtował się
w granicach 60%. Nie odzwierciedla to jednak w pełni stanu faktycznego, co spowodowane jest
brakiem miarodajnych informacji o odpadach niebezpiecznych wytworzonych w sektorze
komunalnym oraz małych i średnich przedsiębiorstw.
Biorąc pod uwagę powyŜsze czynniki naleŜy oprzeć się na innych załoŜeniach. Jeśli przyjąć
przyrost masy odpadów niebezpiecznych oparty na KPGO moŜna załoŜyć wzrost ilości
wytwarzania na poziomie kilkudziesięciu ton na rok. Stosując wyliczenia własne, polegające
na zsumowaniu wyników szczegółowych prognoz dla poszczególnych rodzajów odpadów
niebezpiecznych uzyskano odmienne wyniki. RóŜnice wynikają m.in. z uwzględnienia konieczności
zagospodarowania odpadów zawierających PCB do 2010 r.
4.2.1. Odpady zawierające PCB
Zakłada się, Ŝe do końca 2010 roku zostanie przekazanych do utylizacji około 21 ton urządzeń
zawierających PCB, głównie transformatorów i kondensatorów.
Ilość wytwarzanych odpadów zawierających PCB będzie wzrastać do roku 2010 w związku
z koniecznością całkowitego usunięcia urządzeń zawierających PCB (zakaz ich stosowania
po dniu 30 czerwca 2010 r., nakaz unieszkodliwienia do końca 2010 r.). Z tego względu naleŜy się
spodziewać, Ŝe niemal całość urządzeń znajdujących się obecnie w dobrym stanie technicznym
zostanie przekazana do unieszkodliwiania w końcowej fazie moŜliwości uŜytkowania.
63
na lata 2008 – 2011
4.2.2. Oleje odpadowe
Prognozuje się, Ŝe w najbliŜszych latach na skutek rozwoju systemu zbiorki olejów nastąpi wzrost
skuteczności zbieranych odpadów jednak ze względu na zmiany technologiczne prowadzące
do spadku zapotrzebowania na świeŜe oleje smarowe w maszynach oraz zwiększenia czasu
ich eksploatacji, będzie następował spadek o około 1% rocznie ilości powstających olejów
odpadowych osiągając około 89 ton w 2010 r. i 83 tony w 2015 r.
Tabela 4.2.2.1 Prognoza ilości wytwarzanych olejów odpadowych w powiecie bieruńsko-lędzińskim na lata
2009-2015
Prognoza ilości wytwarzanych olejów odpadowych [Mg/rok]
2009
2010
2011
2015
89,7
88,8
87,9
83,5
4.2.3. ZuŜyte baterie i akumulatory
Na podstawie wskaźników szacuje się, iŜ w najbliŜszych latach będzie zauwaŜalna niewielka
tendencja wzrostowa. Ilość wytworzonych w 2010 roku zuŜytych baterii i akumulatorów osiągnie
34,06 tony, a 42,56 tony w 2015 r.
Tabela 4.2.3.1. Prognoza ilości wytwarzanych zuŜytych baterii i akumulatorów w powiecie bieruńskolędzińskim na lata 2009-2015
Prognoza ilości wytwarzanych zuŜytych baterii i akumulatorów [Mg/rok]
2009
2010
2011
2015
32,36
34,06
35,76
42,56
4.2.4. Odpady medyczne i weterynaryjne
Szacuje się, Ŝe ilość udzielanych zabiegów medycznych, a tym samym ilości powstających
niebezpiecznych odpadów z tym związanych, będą wzrastać proporcjonalnie do wzrostu liczby
mieszkańców i wyniesie 6,8 ton w 2010 r. i ok. 7 ton w 2015 r. Ilości wytwarzanych
niebezpiecznych odpadów weterynaryjnych będą się utrzymywać na poziomie około 10%
niebezpiecznych odpadów medycznych.
Tabela 4.2.4.1. Prognoza ilości wytwarzanych odpadów medycznych i weterynaryjnych w powiecie
bieruńsko-lędzińskim na lata 2009-2015
Prognoza ilości wytwarzanych odpadów medycznych i weterynaryjnych
[Mg/rok]
2009
2010
2011
2015
6,7
6,8
6,8
7
4.2.5. Pojazdy wycofane z eksploatacji
W miarę rozwoju gospodarki i wzrostu zamoŜności społeczeństwa liczba pojazdów, a więc takŜe
liczba pojazdów wycofanych z eksploatacji będzie się zwiększać. Zakłada się, Ŝe ilość powstających
odpadów zuŜytych pojazdów wzrośnie do około 1010 ton w 2010 r. i 1154. ton w 2015r.
Tabela 4.2.5.1 Prognoza ilości wytwarzanych pojazdów wycofanych z eksploatacji w powiecie bieruńskolędzińskim na lata 2009-2015
Prognoza ilości wytwarzanych pojazdów wycofanych z eksploatacji
[Mg/rok]
2009
2010
2011
2015
983
1010
1037
1154
64
na lata 2008 – 2011
4.2.6. ZuŜyty sprzęt elektryczny i elektroniczny
Przy uwzględnieniu 3-5% tempa wzrostu masy wprowadzanych na rynek urządzeń elektrycznych
i elektronicznych oraz średniego czasu ich eksploatacji na poziomie 8-12 lat moŜna przyjąć,
Ŝe ilość odpadów zuŜytego sprzętu elektrycznego i elektronicznego wyniesie około 43 Mg
w 2010 r. i 54 Mg w 2015 r.
Charakterystyka jakościowa tych odpadów będzie ulegała zmianie, między innymi na skutek
ograniczenia stosowania substancji niebezpiecznych.
Tabela 4.2.6.1. Prognoza ilości wytwarzanego zuŜytego sprzętu elektrycznego i elektronicznego w powiecie
bieruńsko-lędzińskim na lata 2009-2015
Prognoza ilości wytwarzanego zuŜytego sprzętu elektrycznego
i elektronicznego [Mg/rok]
2009
2010
2011
2015
41,6
43,3
44,9
54
4.2.6. Odpady zawierające azbest
Zgodnie z zapisami „Programu usuwania azbestu i wyrobów zawierających azbest stosowanych
na terytorium Polski” przyjętego przez Radę Ministrów RP w dniu 14 maja 2002 r. wszystkie
wyroby i odpady zawierające azbest powinny być usunięte do końca 2032 r., natomiast do 2018 r.
powinno być usunięte ok. 60% wyrobów. Na terenie powiatu zinwentaryzowano ok. 1741 Mg
wyrobów zawierających azbest. Z tego w latach 2006-2008 usunięto 156 Mg. Oznacza to,
iŜ osiągnięcie poziomu 60% w 2018 r. jest moŜliwe przy załoŜeniu unieszkodliwiania 104,5 Mg
odpadów azbestowych rocznie.
Tempo powstawania odpadów zawierających azbest zaleŜy od wdroŜenia Programu Usuwania
Azbestu i jego ustaleń. W aktualnych analizach dotyczących tej grupy odpadów zwraca
się uwagę na fakt większego ich powstawania w związku ze zmianami klimatycznymi i coraz
częstszymi ekstremalnymi zjawiskami pogodowymi: znaczna ilość azbestu znajduje
się w pokryciach dachowych, które ulegają dewastacji podczas nawalnych burz i silnych wiatrów
(zjawiska te powodują takŜe szybsze niŜ dotychczas zuŜycie materiałów budowlanych).
4.2.7. Przeterminowane pestycydy
Brak inwentaryzacji odpadów przeterminowanych pestycydów na terenie powiatu oraz prognoz
ich powstawania.
4.3. Odpady inne niŜ komunalne i niebezpieczne
4.3.1. ZuŜyte opony
W następnych latach ilość wytwarzanych zuŜytych opon będzie wzrastać proporcjonalnie
do wzrostu ilości uŜytkowanych pojazdów mechanicznych. Prognozuje się, Ŝe w 2010 r.
powstawać będzie około 126 ton, natomiast w 2015 r. około 144 tony zuŜytych opon.
Tabela 4.3.1.1. Prognoza ilości wytwarzanych zuŜytych opon w powiecie bieruńsko-lędzińskim
na lata 2009-2015
Prognoza ilości wytwarzanych zuŜytych opon [Mg/rok]
2009
2010
2011
122,4
126
129,6
2015
144
65
na lata 2008 – 2011
4.3.2. Komunalne osady ściekowe
Ilość osadów będzie się zwiększać wraz ze wzrostem ilości oczyszczanych ścieków. Zgodnie
z załoŜeniami Krajowego programu oczyszczania ścieków komunalnych w 2015 roku na terenie
powiatu co najmniej 80% mieszkańców będzie obsługiwana przez systemy sieciowe. Przyjęto
wzrost wartości wytwarzania osadów ściekowych na poziomie 1,5% w skali roku.
Tabela 4.3.2.1. Prognoza ilości wytwarzanych komunalnych osadów ściekowych w powiecie bieruńskolędzińskim na lata 2009-2015
Prognoza ilości wytwarzanych komunalnych osadów ściekowych [Mg/rok]
2009
2010
2011
2015
194,39
196,33
198,29
206,21
Prognoza ilości powstających osadów jest zaleŜna od tego jak będzie przebiegać realizacja
projektu dalszego zwodociągowania i skanalizowania gmin powiatu.
4.3.3. Odpady z budowy, remontów i demontaŜu obiektów budowlanych oraz
Zakładając rozwój budownictwa i drogownictwa naleŜy prognozować wzrost ilości wytwarzanych
odpadów z budowy, remontów i demontaŜu obiektów budowlanych oraz infrastruktury drogowej.
Istotnym zaburzeniem dla prognozowanych wartości moŜe być rozbiórka duŜego obiektu
przemysłowego (ok. 50 000 – 200 000 Mg). Sytuacja taka nie została uwzględniona w poniŜszych
prognozach, jednak nie moŜna jej wykluczyć. Szacuje się Ŝe w 2010 r. powstanie 2 946 ton
odpadów tej grupy, a w 2015 r. 3 314 ton.
Tabela 4.3.3.1. Prognoza ilości wytwarzanych odpadów z budowy, remontów i demontaŜu obiektów
budowlanych oraz infrastruktury drogowej w powiecie bieruńsko-lędzińskim na lata 2009-2015
Prognoza ilości wytwarzanych odpadów z budowy, remontów i demontaŜu obiektów
budowlanych oraz infrastruktury drogowej [Mg/rok]
2009
2010
2011
2015
2897
2946
3019
3314
4.3.4. Odpady opakowaniowe
Przewiduje się, Ŝe w latach 2008-2015 nastąpi niewielki wzrost masy wytwarzanych odpadów
opakowaniowych z tendencją do ograniczania ilości produkowanych opakowań. Prognozy zuŜycia
poszczególnych grup opakowań nie wskazują na potencjalne zmiany struktury odpadów
opakowaniowych. Szacunkowe ilości powstających odpadów opakowaniowych dla powiatu
przedstawione są w tabeli 4.3.4.1
Tabela 4.3.4.1. Prognoza ilości wytwarzanych odpadów opakowaniowych w powiecie bieruńsko-lędzińskim
na lata 2009-2015
Prognoza ilości wytwarzanych odpadów opakowaniowych [Mg/rok]
2009
2010
2011
2015
5961
5973
5875
5980
66
na lata 2008 – 2011
4.4. Wyzwania i problemy
Podsumowując, przedstawiona w poprzednich rozdziałach analiza stanu bieŜącego,
jak i prognozowany rozwój sytuacji – wskazują na następujące wyzwania przed jakimi stoi powiat
bieruńsko-lędziński:
• spełnienie wymogów formalnych w zakresie gospodarki odpadami komunalnymi,
w szczególności zmniejszenie stopnia deponowania strumienia odpadów ulegających
biodegradacji na składowiskach przy jednoczesnym uszczelnieniu całego systemu
gospodarowania odpadami (objęcie 100% mieszkańców),
• zapobieŜenie niekontrolowanym, negatywnym dla środowiska oraz powiatu zjawiskom
migracji strumienia odpadów komunalnych do szarej strefy oraz napływu odpadów spoza
regionu (ościennych gmin),
• sprostanie zadaniu usunięcia PCB do 2010 roku oraz ucywilizowanie procesu usuwania
i zagospodarowania odpadów azbestowych,
• w związku ze zwiększeniem strumienia komunalnych osadów ściekowych (w wyniku
realizacji Krajowego Programu Oczyszczania Ścieków Komunalnych), wystąpi konieczność
zwiększenia stopnia zagospodarowania tego odpadu, zwłaszcza w sposób inny niŜ
składowanie czy rozprowadzanie po powierzchni ziemi,
• włączenie się w ogólnoeuropejski trend rozwijania źródeł odnawialnej energii
oraz zapobiegania zmianom klimatycznym,
• zwiększenie poziomu zbierania odpadów zuŜytego sprzętu elektrycznego i elektronicznego,
zwłaszcza z gospodarstw domowych.
W świetle powyŜszego oraz zidentyfikowanych wcześniej problemów naleŜy powtórnie przytoczyć
następujące zagadnienia występujące na terenie powiatu, których rozwiązanie jest kluczowe dla
sprostania wymienionym wyzwaniom:
• niedostateczne faktyczne moce przerobowe instalacji i technologii do odzysku materiału
ze strumienia odpadów komunalnych,
• zbyt rozdrobniona organizacja systemu gospodarowania odpadami,
• brak sprawnego systemu monitorowania gospodarki odpadami (braki w systemie
gromadzenia danych, niespójność podejmowanych decyzji strategicznych),
• niewydolny system selektywnego zbierania odpadów
• brak odpowiedniej polityki energetycznego wykorzystania odpadów, zarówno wytwarzanych,
jak i juŜ zdeponowanych na składowiskach (w kwestii regionu)
5. Cele i proponowany system gospodarki odpadami
komunalnymi
5.1. Cele główne, krótkoterminowe i długoterminowe
Cele główne:
Zgodnie z aktualizacją WPGO dla woj. śląskiego przyjęto następujące cele główne:
1. minimalizacja ilości wytwarzanych odpadów,
2. zwiększenie udziału odzysku (wdroŜenie odzysku energii z odpadów, zgodnego z zasadami
ochrony środowiska),
3. prowadzenie, zgodnego a wymogami ochrony środowiska, systemu odzysku i unieszkodliwiania
odpadów,
4. zmniejszenie ilości odpadów kierowanych na składowiska, w tym szczególnie odpadów
ulegających biodegradacji, wielkogabarytowych i niebezpiecznych,
5. zamknięcie do końca 2009 r. składowisk nie spełniających odpowiednich wymagań,
6. wyeliminowanie procedur nielegalnego składowania i zagospodarowania odpadów,
67
na lata 2008 – 2011
7. optymalne wykorzystanie pojemności istniejących składowisk, spełniających wymagania w celu
maksymalnego wydłuŜenia okresu ich eksploatacji,
8. zapewnienie niezbędnej ilości instalacji do odzysku i unieszkodliwiania odpadów,
9. zapewnienie wiarygodnego i obszernego monitoringu pozwalającego na diagnozowanie
potrzeb w zakresie gospodarowania odpadami w gminie,
10. zwiększenie działań kontrolnych i skuteczna egzekucja prawa.
Cele krótkoterminowe do roku 2010:
1. 100% mieszkańców objętych odbiorem odpadów komunalnych.
2. Zapewnienie wszystkim mieszkańcom powiatu moŜliwości selektywnego zbierania odpadów.
3. Zmniejszenie ilości odpadów komunalnych ulegających biodegradacji kierowanych
do składowania tak, aby nie było składowanych:
• w 2010 r. więcej niŜ 75%,
• w 2020 r. więcej niŜ 35%
masy tych odpadów wytworzonych w 1995 r.
Dla powiatu bieruńsko - lędzińskiego oznacza to, Ŝe do unieszkodliwienia poprzez składowanie
nie moŜna przekazać więcej niŜ::
• 5847,41 Mg w 2010 r.,
• 3898,27 Mg w 2013 r.,
• 2728,79 Mg w 2020 r. odpadów komunalnych ulegających biodegradacji.
4. Uzyskanie znaczących efektów w selektywnym zbieraniu odpadów:
•
•
•
•
niebezpiecznych do poziomu 50% ich ilości zawartych w strumieniu odpadów komunalnych
w roku 2010,
wielkogabarytowych, w tym wyrobów AGD i zuŜytego sprzętu elektrycznego
i elektronicznego, do poziomu 40% ich ilości zawartych w strumieniu odpadów
komunalnych,
przydatnych do recyklingu, w tym odpadów opakowaniowych, wchodzących w strumień
odpadów komunalnych do poziomu 10% ich ilości zawartych w odpadach komunalnych,
remontowo-budowlanych ze strumienia odpadów komunalnych do poziomu 50%.
5. Ostateczne uporządkowanie do 2009 r. stanu składowisk odpadów innych niŜ niebezpieczne
i obojętne, w tym zamknięcie składowisk nie spełniających wymagań lokalizacyjnych
i technicznych w zakresie budowy i eksploatacji.
6. Zmniejszenie ilości składowanych odpadów do poziomu 85% w stosunku do ilości odpadów
wytwarzanych.
7. Utworzenie organizacyjnych struktur ponadgminnych, zarządzających gospodarką odpadami
komunalnymi w ramach regionalnych systemów.
8. WdroŜenie i rozwój innych niŜ składowanie technologii zagospodarowania odpadów, w tym
technologii biologicznego i termicznego przekształcania.
9. Podniesienie świadomości ekologicznej społeczeństwa.
Cele długoterminowe do 2015 roku:
1. Ograniczenie składowania odpadów ulegających biodegradacji do poziomu 50% tych odpadów
w 2013 r. i 35% w roku 2020 w stosunku do ilości tych odpadów wytworzonych w 1995 r.
2. Dalszy wzrost efektów selektywnego zbierania odpadów niebezpiecznych:
• w 2015 r. do poziomu 80% ich ilości zawartych w strumieniu zmieszanych odpadów
komunalnych,
komunalnych.
68
na lata 2008 – 2011
3. Dalszy wzrost efektów selektywnego zbierania odpadów wielkogabarytowych tym wyrobów
AGD i sprzętu elektronicznego do poziomu:
• 70% ich ilości zawartych w strumieniu odpadów komunalnych w 2015 r.,
• 90% ich ilości zawartych w strumieniu odpadów komunalnych w 2018 r.
4. Dalszy wzrost efektów selektywnego zbierania odpadów przydatnych do recyklingu, w tym
odpadów opakowaniowych wchodzących w strumień odpadów komunalnych do poziomu:
5. Wzrost efektów selektywnego zbierania odpadów budowlano-remontowych wchodzących
w strumień odpadów komunalnych do poziomu 80%.
6. Zapewnienie w maksymalnym stopniu przetwarzania odpadów metodami biologicznymi
i termicznymi poprzez wdroŜenie regionalnych rozwiązań.
7. Zmniejszenie ilości odpadów komunalnych składowanych do poziomu 60% w stosunku
do ilości odpadów wytwarzanych.
Kierunki działań
1. Zakres organizacyjno - prawny
Na kierunek ten składać się będzie:
• kontrolowanie przez gminy stanu zawieranych umów przez właścicieli nieruchomości
z firmami zbierającymi odpady,
• uporządkowanie systemu zbierania i transportu odpadów komunalnych, poprzez nowe
zezwolenia wydane podmiotom – zgodnie z regulaminem utrzymania czystości i porządku
w gminie oraz wymogami określonymi przez wójta – jakie spełniać powinny te podmioty,
• kontrolowanie przez gminę sposobów i zakresu wypełniania przez podmioty posiadające
zezwolenia na odbieranie i transport odpadów – ustaleń zawartych w ww. zezwoleniach
dot. metod i miejsc prowadzenia odzysku i unieszkodliwiania odpadów,
• stworzenie i doskonalenie systemu ewidencji wytwarzanych, odzyskiwanych oraz
unieszkodliwianych odpadów komunalnych począwszy od poziomu gminy.
2. Minimalizacja ilości powstających odpadów
Na kierunek ten składać się będą działania zachęcające mieszkańców gminy do redukowania
ilości wytwarzanych odpadów m.in.:
• edukacja społeczna prowadzona w celu zachęcania do ograniczenia wytwarzania odpadów,
• kompostowanie przydomowe frakcji odpadów biodegradowalnych,
• zastosowanie instrumentów finansowych celem zachęcania wytwórców do ograniczania
ilości wytwarzanych odpadów.
3. Aspekt techniczno - technologiczny
W celu ograniczenia składowania odpadów biodegradowalnych konieczna jest (w ramach Regionu
Gospodarowania Odpadami Komunalnymi) budowa linii technologicznych słuŜących do ich
przerobu:
• kompostowni odpadów organicznych,
• linii mechaniczno – biologicznego przerobu odpadów,
• obiektu fermentacji odpadów,
• zakładu termicznego przekształcania odpadów komunalnych.
Ponadto konieczne jest:
• stworzenie odpowiednich warunków technicznych odzysku i unieszkodliwiania odpadów
wielkogabarytowych, odpadów budowlanych i poremontowych,
• zorganizowanie gminnych punktów zbierania odpadów niebezpiecznych wchodzących
w strumień odpadów komunalnych.
69
na lata 2008 – 2011
4. WdraŜanie systemowych i kompleksowych rozwiązań w gospodarce odpadami.
•
stworzenie międzygminnych struktur organizacyjnych dla realizacji regionalnego obiektu
gospodarki odpadami komunalnymi w tym regionalnego zakładu termicznego
przekształcania odpadów.
Przyjęte cele i kierunki w zakresie gospodarowania odpadami komunalnymi zostały uznane jako
najwaŜniejsze w całej gospodarce odpadowej powiatu.
NaleŜy podkreślić równieŜ bardzo waŜny cel, jakim jest zapobieganie powstawaniu odpadów,
minimalizowanie ich ilości oraz ich oddziaływania na środowisko. Za kierunki działań słuŜących
osiągnięciu tego celu naleŜy uznać przede wszystkim:
• prowadzenie kampanii edukacyjnych związanych ze wzrostem świadomości konsumentów
na temat wpływu zakupów na gospodarkę odpadami,
• wsparcie projektowania wyrobów w sposób zapewniający ich długą trwałość (na etapie
analizy dokumentacji dotyczących prawnych aspektów wytwarzania odpadów),
• ograniczanie ilości opakowań (zwłaszcza z tworzyw sztucznych),
• analizowanie i monitorowanie wpływu składowisk odpadów na środowisko gruntowo-wodne.
5.1.2. Proponowane systemy
Aby zrealizować wymienione cele i kierunki oraz wymogi planów gospodarki odpadami wyŜszego
szczebla, zaproponowano trzy rozwiązania systemowe dla gospodarki odpadami komunalnymi.
Przygotowując propozycję nowych rozwiązań systemowych w gospodarce odpadami w powiecie
bieruńsko-lędzińskim brano pod uwagę:
• kryterium zgodności z prawem oraz planami gospodarki odpadami wyŜszego szczebla,
• realizację celów, wymogów i kierunków opisanych we wcześniejszej części planu,
• zasadę zwiększania bezpieczeństwa energetycznego i ekologicznego regionu poprzez
rozwój systemów lokalnych i regionalnych.
Przydział do Regionu Gospodarki Odpadami Komunalnymi
Aktualizacja PLANU GOSPODARKI ODPADAMI DLA WOJEWÓDZTWA ŚLĄSKIEGO przewiduje
powstanie 11 Regionów Gospodarki Odpadami Komunalnymi, w skład których będą wchodziły
związki, porozumienia międzygminne, spółki międzygminne, bądź inne podmioty powołane
w intencji wspólnego gospodarowania odpadami. Powiat bieruńsko-lędziński przypisano
do regionu nr 4, którego centralną jednostką są Tychy – miasto pełniące rolę lidera w regionie
obejmującym między innymi powiat bieruńsko - lędziński. W skład tego regionu wchodziłyby
gminy: Bieruń, Lędziny, Imielin, Chełm Śląski, Tychy, Ornontowice, Orzesze, Suszec, Pawłowice,
Goczałkowice – Zdrój, Pszczyna, Miedźna, Bojszowy, Kobiór, Wyry, Łaziska Górne, Mikołów.
Region ten obejmuje obszar zamieszkały przez ok. 382 tysiące mieszkańców.
NaleŜy wskazać, Ŝe gminy powiatu bieruńsko – lędzińskiego są udziałowcami międzygminnego
Przedsiębiorstwa Gospodarki Odpadami i Energetyki Odnawialnej „Master” Sp. z o.o. W jego
ramach gminy wspólnie uczestniczą w tworzeniu systemu gospodarki odpadami oraz
współfinansują podejmowane inwestycje (stosownie do udziału w akcjach spółki).
Rozwiązania systemowe zbierania odpadów
Opracowano trzy rozwiązania znacząco róŜniące się w sferze
w stosowanych rozwiązanych dotyczących zagospodarowania odpadów:
organizacyjnej
oraz
1. Zaniechanie dalszych działań
− niepodejmowanie nowych działań inwestycyjnych
− brak zainteresowania moŜliwością korzystania z planowanej instalacji termicznego
przekształcania odpadów (planowanej dla potrzeb Górnośląskiego Związku Metropolitalnego)
70
na lata 2008 – 2011
Rys.5.1.2.1 Schemat przepływu odpadów w I propozycji systemu
zmieszane odpady
komunalne
odpady budowlane
1) odpady komunalne i opakowaniowe
zebrane selektywnie
2) odpady z utrzymania zieleni
miejskiej
1) sortownia odpadów
zebranych selektywnie
składowisko odpadów
komunalnych,
kruszarka odpadów
budowlanych
2) kompostownia odpadów
z utrzymania zieleni
miejskiej
składowanie odpadów bez
przetworzenia
wykorzystywanie
odpadów w
procesach
budowlanych oraz
na warstwy
przekładkowe na
składowisku
1) kierowanie odpadów z
sortowni do odzysku
materiałowego
2) pozostałość po
kompostowaniu kierowana
do zagospodarowania dla
celów komunalnych
MOCNE STRONY
1. Gminy nie ponoszą kosztów inwestycyjnych
związanych z zagospodarowaniem odpadów
komunalnych w sposób zapewniający
osiągnięcie zgodności z przepisami ustawy o
odpadach dotyczącymi zagospodarowania
odpadów komunalnych ulegających
biodegradacji.
2. Powiat nie musi wykazywać inicjatywy w
zakresie technicznych aspektów
zagospodarowania odpadów komunalnych
(za wyjątkiem składowiska)
SŁABE STRONY
1. Brak instalacji dedykowanej dla
zagospodarowania komunalnych odpadów
ulegających biodegradacji
2. Niezgodność z zapisami PLANU
GOSPODARKI ODPADAMI DLA
WOJEWÓDZTWA ŚLĄSKIEGO i KPGO
3. Brak moŜliwości spełnienia wymagań
przepisów krajowych i europejskich
4. System nie ma szans na pozyskanie
finansowania z zewnątrz
SZANSE
ZAGROśENIA
BRAK
1. Wzrost cen gospodarki odpadami spowoduje
migrację odpadów komunalnych poza system
(dzikie wysypiska, podrzucanie odpadów,
niekontrolowane spalanie)
2. Nie zostaną osiągnięte cele określające
stopień zmniejszenia ilości składowanych
odpadów – ogółem i ulegających
biodegradacji
2. Rozwój dotychczasowego systemu
Proponowany system zakłada oparcie się na istniejących uwarunkowaniach organizacyjnych,
wykorzystaniu silnych stron powiatu oraz zintegrowaniu polityki gospodarowania odpadami
71
na lata 2008 – 2011
z polityką rozwoju energetyki odnawialnej. Propozycja
ta opiera się na następujących
podstawowych elementach:
• aktywnym udziale gmin powiatu bieruńsko-lędzińskiego w rozwoju działalności
Międzygminnego Przedsiębiorstwa Gospodarki Odpadami „Master” Sp. z o.o. w Tychach,
• intensywnym rozwoju systemu efektywnego odbierania, zbierania i rozdziału strumienia
odpadów na poszczególne frakcje (surowce wtórne, odpady ulegające biodegradacji, balast),
• maksymalizacji odzysku energii poprzez produkcję paliwa alternatywnego i biogazu
(w procesie fermentacji) z konwersją do energii,
• kierowaniu paliwa alternatywnego do odzysku energetycznego w odpowiednio
przystosowanych instalacjach.
Przedstawia się on następująco:
1) W powiecie powinno być prowadzone intensywne selektywne zbieranie odpadów
posegregowanych (np. w podziale na tworzywa sztuczne, papier, szkło, bądź teŜ ogólnie
w podziale na odpady opakowaniowe i inne zmieszane), selektywne zbieranie odpadów
opakowaniowych i niebezpiecznych oraz innych. System odbioru odpadów zmieszanych oraz
zbierania odpadów posegregowanych powinien obejmować 100% mieszkańców. Przy
punktach wytwarzania znacznych ilości odpadów ulegających biodegradacji będzie
prowadzone ich selektywne zbieranie. Na terenach niskiej zabudowy (peryferia miast, tereny
wiejskie, osiedla domów jednorodzinnych) konieczny jest rozwój selektywnego zbierania
odpadów za pomocą systemu workowego bądź pojemników przystosowanych do zbierania
odpadów segregowanych, natomiast na terenach zabudowy typowo miejskiej i wielorodzinnej –
rozwój selektywnego zbierania metodą donoszenia do kontenerów lub pawilonów. MoŜliwym
jest zastosowanie takŜe innych systemów zbierania, zaleŜnie od lokalnych uwarunkowań
i posiadanych środków. Koniecznym jest rozwój metod zagospodarowania odpadów
ulegających biodegradacji juŜ u źródła poprzez wdraŜanie do stosowania przez mieszkańców
terenów zabudowy jednorodzinnej przydomowych kompostowników.
2) Na terenie powiatu powinny funkcjonować punkty zbierania odpadów, do których mieszkańcy
będą mogli dostarczać określone odpady powstające w sposób nieregularny oraz w małych
ilościach. Do punktów (punktu) trafiałyby przede wszystkim odpady niebezpieczne
i wielkogabarytowe oraz zuŜyty sprzęt elektryczny i elektroniczny. Zebrane odpady byłyby
przekazywane do miejsc ich odzysku/unieszkodliwiania. Zasadnym jest zapewnienie
funkcjonowania na terenie kaŜdej gminy mobilnego punktu z objazdowym zbieraniem
(odbieraniem) wybranych odpadów wykonywanym w określonych i ogłaszanych terminach.
Celowym jest rozwój sieci punktów zbierania części odpadów (zwłaszcza niebezpiecznych)
w oparciu o istniejące punkty handlowe i serwisowe.
3) Zebrane odpady komunalne będą kierowane przede wszystkim do istniejących i planowanych
instalacji wchodzących w skład Międzygminnego Przedsiębiorstwa Gospodarki Odpadami
„Master” Sp. z o.o. w Tychach. Spośród planowanych przez Spółkę działań naleŜy wskazać
instalację mechaniczno – biologicznego przetwarzania odpadów opartą o segregację
i fermentację odpadów oraz kompostownię odpadów zielonych i węzeł kruszenia gruzu,
a takŜe, opcjonalnie, zintegrowaną z powyŜszymi rozwiązaniami instalację produkcji paliwa
alternatywnego (frakcja nadająca się na paliwo będzie wykorzystywana w ramach własnej
instalacji bądź przekazywana do innej). Spośród instalacji istniejących naleŜy wymienić
sortownię
odpadów
zebranych
selektywnie,
instalację
do
odzysku
odpadów
wielkogabarytowych oraz składowisko odpadów. Przygotowane paliwo alternatywne będzie
kierowane do cementowni, elektrowni bądź ciepłowni komunalnych celem wykorzystania
w procesie odzysku energetycznego.
4) Odpady niebezpieczne, które mieszkańcy uprzednio wyselekcjonują ze strumienia
wytworzonych przez nich odpadów komunalnych, powinny być zbierane w oparciu o punkty
gromadzenia odpadów niebezpiecznych, punkty sprzedaŜy wybranych produktów (leki,
pestycydy, baterie i akumulatory, sprzęt elektryczny i elektroniczny). Dodatkowo firma
zbierająca odpady komunalne powinna okresowo, z częstotliwością 2 razy do roku, dokonywać
objazdowego zbierania (odbierania) odpadów po wcześniejszym zawiadomieniu mieszkańców
(analogicznie moŜna postąpić ze zbieraniem zuŜytego sprzętu elektrycznego i elektronicznego
oraz odpadów wielkogabarytowych).
72
na lata 2008 – 2011
Obrazowe przedstawienie idei powyŜszego systemu jest przedstawione na rysunku nr 5.1.2.2.
Rys.5.1.2.2. Schemat przepływu odpadów w II propozycji systemu
REGIONALNE CENTRUM GOSPODARKI ODPADAMI
− selektywne zbieranie odpadów + odbieranie odpadów zmieszanych
− punkty gromadzenia odpadów (wielkogabarytowe, zuŜyty sprzęt elektryczny i elektroniczny,
odpady niebezpieczne, zuŜyte oleje, opakowania po środkach ochrony roślin, itp.)
− kompostownia odpadów biodegradowalnych zebranych selektywnie (w Bieruniu)
− sortownia odpadów zebranych selektywnie + instalacja mechaniczno – biologicznego
przetwarzania odpadów (wydzielenie frakcji do odzysku materiałowego, do fermentacji, do
paliw alternatywnych) + zakład demontaŜu odpadów wielkogabarytowych + zakład odzysku
odpadów budowlanych
− instalacja wytwarzania paliwa alternatywnego lub przekazywanie frakcji paliwowej do
zewnętrznej instalacji wytwarzania paliw alternatywnych
paliwo alternatywne
kierowane do odzysku
energetycznego w
cementowniach,
ciepłowniach,
spalarniach,
elektrowniach
kompost / pozostałość po
fermentacji –
przekazywana osobom
fizycznym, podmiotom
rolniczym, a takŜe
kierowana do
unieszkodliwienia w
cementowniach lub jako
składnik paliw
alternatywnych
odpady nadające się do
odzysku materiałowego
oraz odpady
niebezpieczne – do
odzysku i
unieszkodliwienia w
specjalistycznych
instalacjach
frakcja interna
środowiskowo –
kierowana do
składowania
73
na lata 2008 – 2011
MOCNE STRONY
SŁABE STRONY
1. Istnieją solidne podstawy zaprojektowanego
systemu (poprzez rozbudowę systemu
istniejącego)
2. System jest kompleksowy i oprócz odpadów
komunalnych moŜe ujmować część odpadów
z innych sektorów
3. System ma wielu uczestników od wielu lat
zaangaŜowanych w jego rozbudowę
4. System daje szanse współpracy sektora
publicznego i prywatnego
5. Istniejące cementownie i ciepłownie mają
duŜy potencjał moŜliwości wykorzystania
odpadów
6. Proponowany system wykorzystuje istniejące
dobre uwarunkowania
7. System zapewnia osiągnięcie celów PLANU
GOSPODARKI ODPADAMI DLA
WOJEWÓDZTWA ŚLĄSKIEGO i KPGO
8. System wpisuje się w koncepcję systemu
gospodarki odpadami Górnośląskiego
Związku Metropolitalnego opartego na
instalacji termicznego przekształcania
odpadów
1. UzaleŜnienie od warunków finansowych
stawianych
przez
odbiorców
paliwa
alternatywnego
2. Firmy odbierające i transportujące odpady
komunalne mogą kierować odpady do
dowolnej instalacji
SZANSE
ZAGROśENIA
1. System jest realny do realizacji w
nieodległym czasie
2. System zapewni osiągnięcie celów
stawianych przez PLANU GOSPODARKI
ODPADAMI DLA WOJEWÓDZTWA
ŚLĄSKIEGO i KPGO
3. System ma szanse na uzyskanie wsparcia
finansowego ze środków zewnętrznych
4. ZaangaŜowanie pozostałych przedsiębiorstw
o duŜym potencjale energetycznym
5. System moŜliwy do zintegrowania z
systemem opartym na regionalnej instalacji
termicznego przekształcania odpadów (GZM)
1. Odbiorcy paliw alternatywnych ustalą ceny
zaporowe na przyjmowane paliwo
2. System będzie realizowany tylko częściowo
(tj. bez wszystkich szczebli obróbki
strumienia odpadów)
3. Zaprojektowana
rozbudowa
systemu
istniejącego
nie
uzyska
wsparcia
finansowego
3. Regionalna instalacja termicznego przekształcania odpadów
Ta propozycja zakłada pominięcie wykorzystania potencjału cementowni i innych źródeł
przemysłowego spalania paliw oraz korzystanie z planowanej do budowy regionalnej (jednej lub
dwóch) instalacji termicznego przekształcania odpadów w ramach Górnośląskiego Związku
Metropolitalnego (GZM).
Istotą tej propozycji jest zaniechanie w latach 2008 – 2013 działań inwestycyjnych w zakresie
budowy kolejnych instalacji MPGO „Master” Sp. z o.o. oraz załoŜenie, Ŝe po 2013 r. odpady będą
kierowane do instalacji termicznego przekształcania odpadów GZM.
1) W powiecie prowadzone będzie selektywne zbieranie odpadów posegregowanych (tworzywa
sztuczne, papier, szkło, odpady niebezpieczne występujące w strumieniu odpadów
komunalnych) oraz zbieranie (odbieranie) odpadów zmieszanych. Dodatkowo przy punktach
wytwarzania znacznych ilości odpadów ulegających biodegradacji będzie prowadzone ich
selektywne zbieranie.
2) Funkcjonować będzie istniejąca sortownia dla odpadów komunalnych zebranych selektywnie
(w Tychach) oraz instalacja kompostowania odpadów ulegających biodegradacji zebranych
selektywnie (w Bieruniu).
74
na lata 2008 – 2011
3) W sortowni zostanie wydzielona frakcja odpadów nadająca się do odzysku materiałowego,
natomiast pozostała część odpadów, będzie kierowana do jednej centralnej spalarni odpadów,
przyjmującej odpady z kaŜdego regionu.
4) Po uruchomieniu regionalnej instalacji termicznego przekształcania odpadów GZM, główny
strumień zmieszanych odpadów komunalnych będzie kierowany właśnie do niej, zaś
pozostałość po termicznym przekształceniu – na regionalne składowiska odpadów (lub
opcjonalnie – do instalacji zestalania bądź innych alternatywnych do składowania metod).
MOCNE STRONY
SŁABE STRONY
1. Instalacja
termicznego
przekształcania
odpadów dla GZM jest jednym z
priorytetowych
projektów
gospodarki
odpadami
w
Polsce,
istnieje
duŜa
determinacja w jego realizacji
2. Regionalna instalacja wpłynie na wzrost
zintegrowania
lokalnych
systemów
gospodarki odpadami w skali regionu
1. Wysoki koszt inwestycji i funkcjonowania oraz
transportu odpadów.
2. Tworzenie nowych instalacji wymagających
odpowiedniego zasilenia materiałem do
przerobienia, podczas gdy brak jest gwarancji
Ŝe posiadacze odpadów będą dostarczać do
niej odpady
3. DuŜe ryzyko sprzeciwu społecznego
związanego z lokalizacją obiektu
SZANSE
ZAGROśENIA
1. System zapewnia osiągnięcie celów KPGO i
PLANU GOSPODARKI ODPADAMI DLA
WOJEWÓDZTWA ŚLĄSKIEGO
2. System ma wysokie szanse na otrzymanie
finansowania z funduszy Unii Europejskiej
3. System moŜliwy do zintegrowania z
systemem funkcjonującym w ramach MPGO
„Master”, zarówno w jego obecnym jak i
przyszłym kształcie
1. Instalacja nie będzie gotowa do pracy w 2013
r.
2. Instalacja nie powstanie z powodu sprzeciwu
społecznego
3. Instalacja nie będzie przyjmowała odpadów od
gmin spoza GZM lub będzie stawiała tym
gminom mniej korzystne warunki współpracy.
Rys.5.1.2.3. Schemat przepływu odpadów w III propozycji systemu
zmieszane odpady
komunalne
regionalna
instalacja termicznego
przekształcania odpadów
1) termiczne
przekształcenie odpadów
2) składowanie odpadów
nie nadających się do
spalenia oraz pozostałości
po spaleniu odpadów (2030 % masy wejściowej)
1) odpady komunalne i opakowaniowe
zebrane selektywnie
2) odpady z utrzymania zieleni miejskiej
1) sortownia odpadów zebranych
selektywnie
2) kompostownia odpadów z utrzymania
zieleni miejskiej
1) kierowanie odpadów z
sortowni do odzysku
materiałowego
2) pozostałość po
kompostowaniu kierowana
do zagospodarowania dla
celów komunalnych i osób
fizycznych
odpady budowlane
kruszarka odpadów
budowlanych
wykorzystywanie
odpadów w
procesach
budowlanych oraz
na warstwy
przekładkowe na
składowisku
75
na lata 2008 – 2011
Dodatkowe uwarunkowania jakie naleŜy uwzględniać w projektowanych rozwiązaniach:
W celu wyeliminowania ryzyka powstania instalacji, z których produkty przeróbki odpadów nie
będą spełniały wartości parametrów kwalifikujących je do wykorzystania, za celowe uznano
rekomendację minimalnych kryteriów dla paliw alternatywnych oraz dla pozostałości po procesie
biologiczno – mechanicznego przetwarzania odpadów:
1) Kryteria dla odpadów przeznaczonych do współspalania w piecach cementowych jako paliwo
zastępcze określone przez Europejskie Stowarzyszenie Zakładów Termicznego
Przekształcania Odpadów (wg Kruczek H., „Standaryzacja paliw alternatywnych do spalania
i współspalania w kotłach energetycznych – potencjał naukowo badawczy i wdroŜeniowy”,
Politechnika Wrocławska, 2007):
Tabela 5.1.2.1 Kryteria dla odpadów przeznaczonych do współspalania w piecach cementowych, jako paliwo
zastępcze
Parametr
Jednostka
Wartość
Wartość opałowa
Cl
S
Br
N
F
Be
Hg
As, Se (Te), Cd, Sb
Mo
V, Cr, Co, Cu, Pb, Mn, Sn
Zn
Popiół (z wyj. Ca, Al, Fe, Si)
PCB (suma wg DIN 51527)
MJ/kg
%
%
%
%
%
mg/kg
mg/kg
mg/kg
mg/kg
mg/kg
mg/kg
%
mg/kg
15
0,5
0,4
0,01
0,7
0,1
1
2
10
20
200
500
0,5
0,2
NaleŜy pamiętać, Ŝe na mocy art. 44 ust. 8 ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 r. o odpadach,
minister właściwy do spraw środowiska moŜe określić w drodze rozporządzenia szczegółowe
warunki techniczne kwalifikowania części energii odzyskanej z termicznego przekształcania
odpadów komunalnych, jako energii z odnawialnego źródła energii. W rozporządzeniu tym
mogą zostać określone pewne szczegółowe uwarunkowania, które będą miały wpływ
na wymogi stawiane paliwom alternatywnym. Dodatkowo naleŜy zaznaczyć, iŜ szczegółowe
wymagania dotyczące paliw naleŜy uzgadniać z operatorem instalacji, w której będą one
wykorzystywane. Zasadnym jest, by przy tworzeniu paliw alternatywnych z góry zakładać ich
wykorzystywanie w konkretnym typie instalacji i pod jej kątem wytwarzać paliwa (Wandrasz
J.W., Wandrasz A.J., „Paliwa formowane. Biopaliwa i paliwa z odpadów w procesach
termicznych”, Wydawnictwo „Seidel – Przywecki”, 2006).
2) Kryteria dla pozostałości po procesie biologiczno – mechanicznego przetwarzania proponuje
się uznać, jako toŜsame z kryteriami określonymi w drugim projekcie Dyrektywy o bioodpadach
(2nd Draft EU „Biowaste Directive”), zgodnie z wytycznymi Ministerstwa Środowiska
dotyczącymi wymagań dla procesów kompostowania, fermentacji i mechaniczno-biologicznego
przetwarzania odpadów (według stanu prawnego na dzień 15 grudnia 2008 r.).
Projekt dyrektywy rozróŜnia dwie klasy kompostu uznawanego za produkt oraz jedną klasę
materiału ustabilizowanego bioodpadu uznanego za odpad. W Aneksie III do ww. dokumentu
podano dopuszczalne stęŜenia metali cięŜkich, szkodliwych substancji organicznych oraz
zanieczyszczeń dla obu klas jakości kompostu i ustabilizowanego bioodpadu. StęŜenia
dopuszczalne są takie same dla produktu procesu kompostowania i fermentacji odpadów.
StęŜenia normatywne nie są wartościami ścisłym i mogą być przekraczane w części prób lub
w innych określonych w dokumencie przypadkach. Limity odnoszące się do kompostu dotyczą
tylko materiału po fazie kompostowania i przed jakimkolwiek zmieszaniem z innymi
76
na lata 2008 – 2011
materiałami. Kompost powinien być uwaŜany za produkt tylko wtedy, kiedy został
wyprodukowany z selektywnie zebranych odpadów ulegających biodegradacji.
Tabela 5.1.2.2. Środowiskowe klasy jakości dla kompostu i ustabilizowanych bioodpadów.
Parametr
Kompost / przefermentowany materiał 1)
Klasa 1
Klasa 2
Ustabilizowane
bioodpady
Cd (mg/kg s.m.)
0,7
1,5
Cr (mg/kg s.m.)
100
150
Cu (mg/kg s.m.)
100
150
Hg (mg/kg s.m.)
0,5
1
Ni (mg/kg s.m.)
50
75
Pb (mg/kg s.m.)
100
150
Zn (mg/kg s.m.)
200
400
2)
PCBs (mg/kg s.m.)
2)
PAHs (mg/kg s.m.)
Zanieczyszczenia > 2 mm
< 0,5%
< 0,5%
świr i kamienie > 5 mm
< 5%
< 5%
1)
Znormalizowane do zawartości substancji organicznej wynoszącej 30%
2)
Granice wartości organicznych zanieczyszczeń ustalono w zgodności z przygotowywaną
Dyrektywy Osadowej
5
600
600
5
150
500
1 500
0,4
3
< 3%
nowelizacją tzw.
5.1.3. Propozycja wyboru
W trakcie prac nad projektem niniejszej aktualizacji planu gospodarki odpadami dokonano szeregu
analiz i konsultacji, które obejmowały m.in.:
− konsultacje z operatorami instalacji gospodarki odpadami,
− zapoznanie się z treścią planów gospodarki odpadami wyŜszego szczebla, koncepcją rozwoju
systemu gospodarki odpadami Górnośląskiego Związku Metropolitalnego,
− analizę nowych, planowanych i przewidywanych uwarunkowań prawnych rzutujących
na funkcjonowanie gospodarki odpadami.
Wynikiem tych analiz jest propozycja wyboru systemu gospodarki odpadami spośród trzech
zaproponowanych koncepcji.
Wariant I, polegający na niepodejmowaniu jakichkolwiek działań w najbliŜszych latach, naleŜy
odrzucić jako niezapewniający zgodności z prawem oraz niezapewniający bezpieczeństwa
środowiska w skali długoterminowej.
Na obecnym etapie rozwoju systemu gospodarki odpadami w powiecie bieruńsko-lędzińskim
za najbardziej odpowiednie uznano rozwiązanie oparte o II wariant – czyli rozwój obecnie
funkcjonującego systemu, który jest oparty o działalność Międzygminnego Przedsiębiorstwa
Gospodarki Odpadami i Energetyki Odnawialnej „Master” Sp. z o.o. w Tychach.
Wariant ten zapewnia spełnienie prawnych wymagań stawianych przed systemami gospodarki
odpadami komunalnymi. Jest on niezaleŜny od części koncepcji przedstawionej w III wariancie,
bowiem powstanie regionalnej instalacji termicznego przekształcania odpadów będzie stanowiło
uzupełnienie zaprojektowanego systemu. Przewidywany w niniejszej aktualizacji system oparty o II
wariant jest więc w pełni zintegrowany z planami budowy ww. regionalnej instalacji, z tym Ŝe nie
opiera się on całkowicie na koncepcji GZM. Wynika to z konieczności zachowania bezpieczeństwa
systemu gospodarki odpadami, rozumianego jako konieczność realnej realizacji swoich
obowiązków. Oparcie się w całości na perspektywie korzystania z potencjalnej instalacji wydaje
się nie być najlepszym rozwiązaniem. Z tego teŜ względu nie rekomenduje się do realizacji
wariantu III, bowiem niepodejmowanie własnych działań i trwanie w perspektywie rozpoczęcia
korzystania z instalacji GZM po 2013 r. jest dość optymistyczne, lecz w przypadku nieterminowego
uruchomienia instalacji bądź utrudnionego (o ile w ogóle moŜliwego) dostępu do niej dla gmin
spoza GZM, gminy powiatu bieruńsko-lędzińskiego znalazłyby się w wyjątkowo niekorzystnym
połoŜeniu.
77
na lata 2008 – 2011
5.2.1. Cele i kierunki działań
5.2.1.1. Cele i kierunki działań w zakresie gospodarki odpadami niebezpiecznymi
ogółem
ZałoŜone cele:
•
•
•
•
•
•
objęcie wszystkich mieszkańców systemem zbierania (odbioru) odpadów niebezpiecznych
występujących w strumieniu odpadów komunalnych,
uszczelnienie systemu zbierania odpadów niebezpiecznych ze szczególnym uwzględnieniem
selektywnego zbierania odpadów niebezpiecznych z małych i średnich przedsiębiorstw
oraz gospodarstw domowych (osiągnięcie poziomu co najmniej 50% zbierania
wytworzonych odpadów niebezpiecznych),
sukcesywna minimalizacja ilości powstających odpadów niebezpiecznych,
sukcesywne zwiększanie stopnia ilości odpadów poddawanych procesom odzysku,
zwiększenie efektywności monitoringu gospodarowania odpadami niebezpiecznymi,
systematyczna edukacja w zakresie prawidłowych metod postępowania z odpadami
niebezpiecznymi.
Kierunki działań:
•
•
•
•
•
•
•
•
•
rozwinięcie sieci zbierania odpadów niebezpiecznych od osób fizycznych oraz zapewnienie
jej ciągłego funkcjonowania,
promocja systemów zarządzania środowiskowego oraz promocja systemów informowania
społeczeństwa o aspektach środowiskowych w działalności przedsiębiorstw,
egzekucja obowiązków monitorowania (ewidencjonowania i kontroli) odpadów
niebezpiecznych (źródeł wytwarzania, przepływu strumieni odpadów oraz ich
zagospodarowania),
limitowanie dopuszczalnych ilości wytwarzanych odpadów niebezpiecznych w sposób
adekwatny do skali produkcji i typów procesów technologicznych,
informowanie opinii publicznej o źródłach największych ilości wytwarzanych odpadów
niebezpiecznych,
wpływ administracyjny na projektowanie wyrobów w sposób ograniczający zawartość
w nich substancji niebezpiecznych (w procesie wydawania decyzji związanych z ochroną
środowiska),
nacisk na wykorzystywanie w procesach produkcyjnych substancji bezpiecznych dla
środowiska zamiast niebezpiecznych,
wspieranie projektowania wyrobów pod kątem ich długiej trwałości i bezpieczeństwa dla
środowiska po zakończeniu ich eksploatacji, z jednoczesnym minimalizowaniem uŜycia
substancji niebezpiecznych,
ciągłe działania informacyjno-edukacyjne w zakresie gospodarowania odpadami
niebezpiecznymi.
5.2.1.2. Odpady zawierające PCB
ZałoŜone cele:
krótkookresowe na lata 2008 – 2011:
• całkowite wycofanie z uŜytkowania do 30 czerwca 2010 r. urządzeń i instalacji
zawierających PCB o stęŜeniu powyŜej 0,005% wagowo,
• kontrolowane oczyszczenie urządzeń z PCB poprzedzające unieszkodliwienia samego
PCB, lub unieszkodliwienie w całości zanieczyszczonych urządzeń do dnia 31 grudnia 2010 r.,
78
na lata 2008 – 2011
•
usunięcie PCB z urządzeń i unieszkodliwianie PCB, lub unieszkodliwienie urządzeń wraz
z zawartością PCB - do 31 grudnia 2010 r.
długookresowe na lata 2012 – 2015:
• przystąpienie po 2010 r. do inwentaryzacji i likwidacji urządzeń i odpadów zawierających
PCB o stęŜeniu poniŜej 0,005% wagowo.
Kierunki działań:
•
•
informowanie przedsiębiorców o uwarunkowaniach prawnych związanych z PCB oraz
zachęty dla przedsiębiorców do sukcesywnego oczyszczania lub unieszkodliwiania
urządzeń zawierających PCB na przestrzeni lat 2008 – 2010,
monitorowanie prawidłowego postępowania z odpadami i urządzeniami zawierającymi PCB
– zwiększenie nacisku na te zagadnienia podczas kontroli oraz prowadzonych procesów
administracyjnych.
5.2.1.3. Oleje odpadowe
ZałoŜone cele:
• wspieranie rozwoju systemu zbierania olejów przepracowanych;
• podniesienie świadomości w zakresie zagroŜenia środowiskowego powodowanego przez
nieprawidłową gospodarkę olejami przepracowanymi;
• właściwe postępowanie z olejami odpadowymi: w pierwszej kolejności odzysk poprzez
regenerację, a jeśli jest niemoŜliwe ze względu na stopień zanieczyszczenia,
to poddanie olejów odpadowych innym procesom odzysku;
• uzyskanie następujących poziomów odzysku:
Tabela 5.2.1.3.1 Cele poziomu odzysku dla wprowadzanych na rynek olejów.
Rodzaj produktu, z którego powstał odpad
Oleje smarowe z wyłączeniem:
• oleje smarowe do przeprowadzania przemian chemicznych
innych niŜ proces specyficzny,
• oleje białe, parafina ciekła,
• mieszanki olejowe do obróbki metali, oleje zapobiegające
przyleganiu do form, oleje antykorozyjne,
• oleje smarowe pozostałe oraz pozostałe oleje
• oleje odpadowe
>2008 r.
poziom [%]
odzysku recyklingu
50
35 *
*
dotyczy olejów poddanych regeneracji
• wspieranie działań na rzecz utrzymania wysokiego poziomu zbierania, odzysku (50%)
i recyklingu (35%) olejów odpadowych poprzez ułatwienie dostępu wytwórców
odpadowych olejów przepracowanych do miejsc ich zbierania oraz instalacji odzysku.
Kierunki działań:
•
•
intensywny rozwój systemu zbierania odpadowych olejów i zwiększenie poziomu zbierania
tych odpadów, w szczególności od mieszkańców oraz od małych i średnich przedsiębiorstw
w ramach działalności punktów zbierania odpadów niebezpiecznych, warsztatów
samochodowych i stacji benzynowych,
wzmocnienie kontroli w zakresie zbierania, magazynowania i właściwej hierarchii
postępowania z olejami odpadowymi,
79
na lata 2008 – 2011
•
tworzenie akcji i programów edukacyjno – szkoleniowych w zakresie prawidłowego
postępowania z olejami przepracowanymi.
5.2.1.4. ZuŜyte baterie i akumulatory
ZałoŜone cele:
• uzyskanie następujących poziomów odzysku i recyklingu (obowiązek
na przedsiębiorców wprowadzających produkty na rynek oraz na państwo):
nałoŜony
Tabela 5.2.1.4.1. Wymogi dotyczące uzyskania poziomów odzysku i recyklingu
Rodzaj produktu,
z którego powstał
odpad
Akumulatory kwasowoołowiowe
Akumulatory niklowokadmowe
(wielkogabarytowe)
Akumulatory niklowokadmowe
(małogabarytowe)
Akumulatory niklowoŜelazowe oraz inne
akumulatory elektryczne
(wielkogabarytowe)
Akumulatory niklowoŜelazowe oraz inne
akumulatory elektryczne
(małogabarytowe)
Ogniwa i baterie
galwaniczne oraz ich
części z wyłączeniem
części ogniw i baterii
galwanicznych
2008
poziom [%]
2010
poziom [%]
2014
poziom [%]
odzysku
wszystkie
zgłoszone
recyklingu
wszystkie
zebrane
odzysku
wszystkie
zgłoszone
recyklingu
wszystkie
zebrane
odzysku
wszystkie
zgłoszone
recyklingu
wszystkie
zebrane
60
60
60
60
60
60
40
40
40
40
40
40
40
40
40
40
40
40
20
20
20
20
20
20
18
18
22,5
22,5
40
40
nie dotyczy ogniw cynkowo-węglowych i alkalicznych
•
osiąganie następujących poziomów wydajności recyklingu :
65 % masy zuŜytych baterii i akumulatorów kwasowo-ołowiowych,
75 % masy zuŜytych baterii i akumulatorów niklowo-kadmowych,
50 % masy pozostałych zuŜytych baterii i akumulatorów.
• osiągnięcie prawnie określonych poziomów zbierania i odzysku zuŜytych baterii
i akumulatorów:
• minimalnego poziomu zbierania zuŜytych baterii i akumulatorów (w tym akumulatorów
Ni-Cd) w wysokości 25% do września 2012 r. oraz 45% do września 2016 r.;
Kierunki działań:
•
•
•
80
uszczelnienie systemu zbierania zuŜytych baterii i akumulatorów, w szczególności
ze źródeł rozproszonych,
edukacja mieszkańców w zakresie selektywnego zbierania zuŜytych baterii i akumulatorów,
dostępnych systemów zbierania oraz ich roli w gospodarowaniu tymi odpadami,
monitoring strumienia uŜywanych akumulatorów importowanych do Polski z krajów UE.
na lata 2008 – 2011
5.2.1.5. Odpady medyczne i weterynaryjne
ZałoŜone cele:
krótko- i długookresowe 2008 – 2015:
• podniesienie efektywności selektywnego zbierania odpadów medycznych i weterynaryjnych,
• monitoring strumienia odpadów medycznych i weterynaryjnych,
Kierunki działań:
•
•
•
monitorowanie ilości powstających odpadów medycznych i weterynaryjnych z publicznych
placówek medycznych i weterynaryjnych oraz gabinetów prywatnych,
prowadzenie działań informacyjnych i edukacyjnych w zakresie selektywnego zbierania
odpadów medycznych, właściwej ich klasyfikacji oraz sposobów gospodarowania nimi,
wzmocnienie kontroli prawidłowego postępowania z zakaźnymi odpadami medycznymi
i weterynaryjnymi.
5.2.1.6. Pojazdy wycofane z eksploatacji
ZałoŜone cele:
• kierowanie wszystkich pojazdów wycofanych z eksploatacji do stacji demontaŜu i punktów
zbierania pojazdów, a tym samym eliminacja szarej strefy związanej z demontaŜem
wyeksploatowanych pojazdów;
• uiszczanie na rzecz Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej
opłat recyklingowych za wprowadzanie pojazdów na rynek krajowy;
• osiąganie przez stacje demontaŜu pojazdów rocznych poziomów odzysku i recyklingu
pojazdów wycofanych z eksploatacji w wysokości odpowiednio 85% i 80% masy pojazdów
przyjętych do demontaŜu (w przypadku pojazdów wyprodukowanych po 1 stycznia 1980
roku); po dniu 31 grudnia 2014 roku ww. poziomy odzysku i recyklingu muszą wynosić
odpowiednio 95% i 85%; w przypadku pojazdów wyprodukowanych przed 1 stycznia 1980
roku poziomy odzysku i recyklingu wynoszą odpowiednio 75% i 70%.
• utrzymanie poziomu odzysku i recyklingu na poziomie co najmniej 95% i 85% masy
pojazdów przyjętych w skali roku.
Kierunki działań:
•
•
•
•
uszczelnienie systemu zbierania i demontaŜu pojazdów wycofanych z eksploatacji oraz
eliminacja tzw. „szarej strefy”,
edukacja ekologiczna w zakresie prawidłowego postępowania z wyeksploatowanymi
pojazdami,
edukacja przedsiębiorców prowadzących stacje demontaŜu pojazdów w zakresie
moŜliwości zagospodarowania wytworzonych przez nich odpadów oraz moŜliwości
zyskania dofinansowania prowadzonej przez nich działalności,
kontrola stacji demontaŜu i punktów zbierania pojazdów wycofanych z eksploatacji.
81
na lata 2008 – 2011
5.2.1.7. ZuŜyty sprzęt elektryczny i elektroniczny
ZałoŜone cele:
• osiągnięcie poziomu selektywnego zbierania zuŜytego sprzętu elektrycznego i elektronicznego
pochodzącego z gospodarstw domowych w wysokości 4 kg/mieszkańca/rok,
• zapewnienie mieszkańcom moŜliwości przekazywania przez nich zuŜytego sprzętu
elektrycznego i elektronicznego innego niŜ na zasadzie wymiany „starego” na „nowy” przy
zakupie w punktach sprzedaŜy,
• osiągnięcie przez wprowadzających sprzęt poziomów odzysku i recyklingu zuŜytego
sprzętu zgodnie z przepisami o zuŜytym sprzęcie elektrycznym i elektronicznym;
• doskonalenie systemu gospodarowania zuŜytym sprzętem elektrycznym i elektronicznym,
• zapewnienie wprowadzania na rynek jedynie sprzętu zgodnego z tzw. „dyrektywami
nowego podejścia”, ustalającymi normy dla produktów.
Kierunki działań:
•
•
•
stworzenie efektywnego systemu zbierania zuŜytego sprzętu elektrycznego i elektronicznego
pochodzącego z gospodarstw domowych, opartego nie tylko o punkty sprzedaŜy, ale
i o inne punkty do których mieszkańcy mogą ten sprzęt przynieść;
kontrola podmiotów wprowadzających sprzęt na rynek, punktów sprzedaŜy tego sprzętu
pod kątem spełniania obowiązku odbioru zuŜytego sprzętu bądź zapewnienia
odpowiedniego poziomu odzysku / recyklingu oraz kontrola zakładów przetwarzania
zuŜytego sprzętu;
edukacja ekologiczna w zakresie prawidłowego postępowania ze zuŜytym sprzętem
elektrycznym i elektronicznym oraz moŜliwości przekazywania tego sprzętu
do odpowiednich miejsc,
5.2.1.8. Odpady zawierające azbest
ZałoŜone cele:
krótko- i długookresowe na lata 2008 – 2015:
• cel strategiczny: usunięcie i unieszkodliwienie do 2032 r. wszystkich wyrobów
zawierających azbest z terenu powiatu w sposób bezpieczny dla środowiska;
• pełna inwentaryzacja budynków i urządzeń zawierających azbest;
• podniesienie
świadomości
społeczeństwa
dotyczącej
zagroŜenia
związanego
z azbestem oraz moŜliwości prawidłowego zagospodarowania odpadów azbestowych;
• współpraca wszystkich słuŜb administracji w zakresie prawidłowego postępowania
z azbestem;
• uruchomienie
mechanizmów
pomocy
finansowej
związanej
z
prawidłowym
zagospodarowaniem odpadów azbestowych.
Kierunki działań:
•
•
•
82
ograniczenie oddziaływania azbestu na środowisko i sukcesywna eliminacja
wykorzystywanych wyrobów zawierających azbest,
rozszerzenie mechanizmów finansowych wspierających usuwanie azbestu z indywidualnych
gospodarstw domowych,
monitoring prawidłowego postępowania z odpadami zawierającymi azbest, obejmujący
w szczególności indywidualnych posiadaczy i firmy dokonujące demontaŜu tych wyrobów,
na lata 2008 – 2011
•
•
wypracowanie rozwiązań organizacyjnych i technicznych które pozwoliłyby w sposób
zgodny z prawem a jednocześnie pragmatyczny realizować usuwanie azbestu
z pojedynczych małych obiektów (dachy indywidualnej zabudowy, itp.),
opracowanie programu usuwania azbestu, połączonego z pełną inwentaryzacją wyrobów
azbestowych (ilościowo – jakościową), a takŜe egzekwowanie obowiązków w zakresie
sprawozdawczości dotyczącej uŜytkowania wyrobów zawierających azbest oraz
wytwarzania odpadów azbestowych.
5.2.1.9. Przeterminowane pestycydy
ZałoŜone cele:
• zwiększenie stopnia racjonalnego uŜytkowania środków ochrony roślin w celu zmniejszenia
ilości wytwarzanych odpadów,
• zwiększenie stopnia zbierania opakowań po środkach ochrony roślin.
• monitoring wód podziemnych na terenach zlikwidowanych mogilników,
• bezpieczne dla środowiska i konsumentów uŜytkowanie środków ochrony roślin,
• pełna szczelność systemu gospodarowania opakowaniami po środkach ochrony roślin.
Kierunki działań:
•
•
•
uszczelnienie systemu zbierania przeterminowanych środków ochrony roślin i opakowań
po tych środkach pochodzących z bieŜącej produkcji i stosowania w rolnictwie poprzez
system kontroli podejmowanych przez WIOŚ i Starostwo,
zapewnienie faktycznego funkcjonowania systemu gospodarowania opakowań
po pestycydach,
edukacja ekologiczna w zakresie prawidłowego oraz bezpiecznego dla środowiska
i konsumentów postępowania ze środkami ochrony roślin (w tym – z przeterminowanymi)
i opakowaniami po tych środkach.
5.2.2. Proponowany system gospodarki odpadami niebezpiecznymi
W niniejszym rozdziale przedstawiono model systemu gospodarowania odpadami
niebezpiecznymi ze źródeł rozproszonych, w tym z gospodarstw domowych (wg KPGO).
5.2.2.1. Odpady niebezpieczne w strumieniu odpadów komunalnych
Na terenie powiatu powinny powstawać dalsze punkty gromadzenia odpadów, w których
mieszkańcy mogą zostawić (bezpłatnie) m.in. odpady niebezpieczne. Punkty te powinny być
elementami całościowego systemu gospodarki odpadami komunalnymi. Powinny one powstawać
przede wszystkim w oparciu o jednostki handlowe, serwisowe i uŜyteczności publicznej. Informacja
o lokalizacji tych punktów powinna być łatwo dostępna dla mieszkańców, dzięki akcji informacyjnej
obejmującej lokalne media i placówki edukacyjne. Lokalizacja wszystkich punktów zbierania
odpadów niebezpiecznych powinna być dostępna na stronie internetowej (lokalizator internetowy).
Funkcjonowanie ww. punktów będzie wspomagane okresowymi objazdami terenów regularnym,
bezpłatnym odbiorem odpadów przez specjalistyczne pojazdy (objazdowa akcja zbierania
odpadów). Konieczna jest promocja zbierania komunalnych odpadów niebezpiecznych poprzez
punkt sprzedaŜy, punkty serwisowe i jednostki uŜyteczności publicznej np.: apteki, sklepy
ze środkami ochrony roślin, szkoły, urzędy, serwisy, punkty usługowe, itp. W przypadku braku
skuteczności tej promocji, powiat moŜe wydać przepis nakazujący określonym podmiotom
działalność w zakresie zbierania tych odpadów pod warunkiem zapewnienia pomocy ze strony
gminy (organizacyjnej i finansowej).
83
na lata 2008 – 2011
5.2.2.2. Odpady zawierające PCB
Urządzenia zawierające PCB powinny być poddawane dekontaminacji (oczyszczeniu) lub
w całości unieszkodliwiane w odpowiednich instalacjach.
Na rysunku 5.2.2.2.1 przedstawiony został proponowany system postępowania z odpadami
zawierającymi PCB.
posiadacze nie
będący
przedsiębiorcami
demontaŜ,
dekonataminacja
unieszkodliwianie
małe
przedsiębiorstwa
duŜe
przedsiębiorstwa
firmy uprawnione do prowadzenia
działalności w zakresie zbierania
odpadów PCB
zbieranie
PCB
posiadacze
PCB
Rys.5.2.2.2.1.System gospodarowania odpadami zawierającymi PCB
firmy prowadzące działalność w zakresie
oczyszczania i dekontaminacji urządzeń
zawierających PCB
unieszkodliwianie
odpadów ciekłych w
instalacjach krajowych
eksport odpadów
stałych za granicę
5.2.2.3. Oleje odpadowe
W celu osiągnięcia koniecznych poziomów odzysku i recyklingu odpadowych olejów trzeba
zwiększyć ilość pozyskiwanych olejów odpadowych, przede wszystkim ze źródeł rozproszonych.
Pozyskiwanie dodatkowych ilości olejów odpadowych moŜe być zrealizowane poprzez
zorganizowanie systemu zbierania tych olejów na poziomie gminy w punktach zbierania tych
odpadów dostępnych dla wszystkich mieszkańców, jak równieŜ rozszerzenie sieci punktów
zbierania o warsztaty samochodowe, stacje benzynowe.
System funkcjonowania zbierania olejów odpadowych przedstawia rys. 5.2.2.3.1.
84
na lata 2008 – 2011
Rys. 5.2.2.3.1 System funkcjonowania zbierania olejów odpadowych
oleje smarowe
PRODUCENCI I IMPORTERZY
przejęcie obowiązku
oleje
odpadowe
oleje po regeneracji
zlecenie odzysku
i regeneracji
RYNEK
ORGANIZACJA ODZYSKU
zlecenie zbierania
zlecenie odzysku
i regeneracji
SIEĆ
ZBIERANIA
oleje odpadowe
INSTALACJE
Oleje odpadowe powinny być zbierane poprzez punkty serwisowe oraz punkty zbierania odpadów
niebezpiecznych. NajwyŜszy priorytet w gospodarowaniu tymi odpadami powinna mieć
regeneracja, gdyŜ pozwala na odzyskanie olejów bazowych oraz ich ponowne uŜycie do produkcji
olejów smarowych. Inne procesy odzysku i unieszkodliwiania mogą być stosowane
w przypadku, gdy wysoki stopień zanieczyszczenia olejów wyklucza ich regenerację.
5.2.2.4. ZuŜyte baterie i akumulatory
Obowiązek odzysku z rynku małogabarytowych baterii i akumulatorów został nałoŜony
na podmioty wprowadzające je na rynek, a egzekwowany jest przy zastosowaniu opłaty
depozytowej. Jednak sprawne funkcjonowanie zaproponowanego systemu gospodarowania
zuŜytymi bateriami i akumulatorami, jak teŜ osiągnięcie załoŜonych celów w tym zakresie wymaga
podjęcia niŜej wymienionych działań:
• egzekwowanie przepisów prawnych,
• nieodpłatny odbiór odpadów poprzez szeroką sieć punków zbierania tego typu odpadów,
• akcje edukacyjno-informacyjne dotyczące problematyki zuŜytych baterii i akumulatorów,
jako odpadów niebezpiecznych i sposobów postępowania z nimi.
5.2.2.5. Odpady medyczne i weterynaryjne
System gospodarowania odpadami medycznymi i weterynaryjnymi powinien opierać się na:
• selektywnej zbiórce odpadów we wszystkich placówkach medycznych i weterynaryjnych,
• właściwym zakwalifikowaniu odpadów medycznych w aspekcie metody ich unieszkodliwienia,
• termicznym przekształcaniu w spalarniach odpadów spełniających wszystkie wymagania
ochrony środowiska dot. postępowania z zakaźnymi odpadami medycznymi i weterynaryjnymi,
• zbiórce przeterminowanych lekarstw od indywidualnych uŜytkowników (głównie w punktach
sprzedaŜy leków).
Nie przewiduje się konieczności powstania nowych instalacji do zagospodarowania odpadów
medycznych i weterynaryjnych.
Koniecznym jest zwiększenie nadzoru nad strumieniem odpadów medycznych i weterynaryjnych.
Ponadto, w związku z istniejącą sytuacją, zasadnym jest przeanalizowanie stanu funkcjonowania
85
na lata 2008 – 2011
istniejących instalacji pod kątem ich oddziaływania na środowisko, a w przypadku
niedotrzymywania odpowiednich standardów – ocena instalacji pod kątem moŜliwości ich
dostosowania do wymagań ochrony środowiska.
5.2.2.6. Pojazdy wycofane z eksploatacji
System gospodarowania pojazdami wycofanymi z eksploatacji zakłada zbieranie odpadów przez
punkty zbierania pojazdów wycofanych z eksploatacji oraz stacje demontaŜu pojazdów
legitymujące się stosownymi decyzjami w ramach prowadzonej działalności (z punktów zbierania
odpady powinny trafiać do stacji demontaŜu). Bezpośrednim zadaniem stacji demontaŜu jest
przetworzenie przyjętych odpadów, a następnie przekazanie części ich frakcji do sprzedaŜy,
odzysku i recyklingu, bądź do unieszkodliwienia.
System gospodarowania pojazdami wycofanymi z eksploatacji powinien obejmować:
• zbieranie pojazdów przez posiadające stosowne decyzje administracyjne punkty zbierania
pojazdów wycofanych z eksploatacji,
• zbieranie przez powiat porzuconych pojazdów i dostarczanie ich do punktów zbierania lub
stacji demontaŜu pojazdów,
• zbieranie i demontaŜ w posiadających stosowne decyzje administracyjne stacjach
demontaŜu pojazdów,
• likwidację szarej strefy w przedmiotowej dziedzinie,
• zapewnienie dotrzymywania standardów ochrony środowiska przez istniejące elementy
systemu gospodarki złomowanymi pojazdami poprzez odpowiednie ich wyposaŜenie
w urządzenia słuŜące tejŜe ochronie.
Ponadto przewiduje się następujące działania:
• akcje edukacyjno – informacyjne dotyczące problematyki wraków samochodowych, jako
odpadów niebezpiecznych oraz sposobów postępowania z nimi,
• prowadzenie cyklicznych kontroli poszczególnych podmiotów (wprowadzających pojazdy,
punktów zbiórki, stacji demontaŜu, prowadzących strzępiarki).
5.2.2.7. ZuŜyty sprzęt elektryczny i elektroniczny
System gospodarowania zuŜytymi urządzeniami elektrycznymi i elektronicznymi powinien
obejmować:
• zbieranie zuŜytego sprzętu przez punkty sprzedaŜy nowego sprzętu,
• zbieranie realizowane przez firmy odbierające odpady komunalne i ewentualne gminne
punkty gromadzenia odpadów,
• odpady zuŜytego sprzętu powstające w przedsiębiorstwach powinny być przekazywane
firmom posiadającym stosowne zezwolenie na ich zbieranie,
• prowadzenie kampanii edukacyjno – informacyjnej na temat prawidłowego postępowania
ze zuŜytym sprzętem elektrycznym i elektronicznym.
5.2.2.8. Odpady zawierające azbest
Konieczne moŜe okazać się uzupełnienie istniejącej bazy danych o odpadach azbestowych, która
stanowić będzie podstawę planowania dalszych działań. NaleŜy przypomnieć, iŜ zadanie to jest
obowiązkiem wynikającym z przepisów Rozporządzenia Ministra Gospodarki, Pracy i Polityki
Społecznej z dnia 23 października 2003 r. w sprawie wymagań w zakresie wykorzystywania
i przemieszczania azbestu oraz wykorzystywania i oczyszczania instalacji lub urządzeń, w których
był lub jest wykorzystywany azbest (Dz. U. nr 192, poz.1876, ze zm.) oraz przepisów ustawy
Prawo ochrony środowiska.
86
na lata 2008 – 2011
5.2.2.9. Przeterminowane pestycydy
Osiągnięcie załoŜonych celów w zakresie gospodarowania przeterminowanymi pestycydami
wymaga realizacji następujących działań, zgodnie z zapisami KPGO:
• stworzenia systemu zbierania przeterminowanych środków ochrony roślin od rolników,
• rozbudowy systemu zbierania opakowań po środkach ochrony roślin.
W celu kontroli nad systemem zagospodarowania przeterminowanych pestycydów naleŜy określić
działania inwentaryzacyjne miejsc magazynowania bądź składowania przeterminowanych środków
ochrony roślin (w tym – u rolników indywidualnych).
5.3.1 Cele i kierunki działań
5.3.1.1. Cele i kierunki działań w zakresie gospodarki wszystkimi odpadami innymi
niŜ komunalne i niebezpieczne
ZałoŜone cele:
• uszczelnienie systemu zbierania i zagospodarowania odpadów przemysłowych,
• uszczelnienie systemu importowanych odpadów,
• minimalizacja ilości powstających odpadów przemysłowych,
• zwiększanie stopnia ilości odpadów poddawanych procesom odzysku,
• zwiększenie efektywności monitoringu gospodarowania odpadami,
• prowadzenie ciągłych zadań informacyjno-edukacyjnych w zakresie prawidłowych metod
postępowania z odpadami.
Kierunki działań:
• dostosowywanie instalacji gospodarki odpadami do standardów zapewniających
bezpieczeństwo środowiska,
• uruchomienie i rozwinięcie sieci zbierania odpadów innych niŜ komunalne i niebezpieczne
od osób fizycznych oraz małych i średnich przedsiębiorstw,
• promocja systemów zarządzania środowiskowego oraz promocja systemów informowania
społeczeństwa o aspektach środowiskowych przedsiębiorstw,
• rozwój systemów monitorowania (ewidencjonowania i kontroli) odpadów (źródeł
wytwarzania, przepływu strumieni odpadów oraz ich zagospodarowania),
• limitowanie dopuszczalnych ilości wytwarzanych odpadów przemysłowych w sposób
adekwatny do skali produkcji i typów procesów technologicznych,
• informowanie opinii publicznej o źródłach największych ilości wytwarzanych odpadów
przemysłowych,
• wspieranie projektowania wyrobów w sposób ograniczający ilość odpadów wytworzonych
przy ich produkcji,
• projektowanie wyrobów pod kątem ich długiej trwałości i bezpieczeństwa dla środowiska po
zakończeniu ich eksploatacji, z jednoczesnym minimalizowaniem uŜycia substancji
niebezpiecznych.
5.3.1.2. ZuŜyte opony
ZałoŜone cele
krótko- i długookresowe na lata 2008 - 2015:
W okresie od 2008 r. do 2015 r. celem nadrzędnym jest rozbudowa systemu zagospodarowania
zuŜytych opon (w tym – moŜliwości ich bezproblemowego przekazywania przez wytwórców
87
na lata 2008 – 2011
indywidualnych do punktów zbierania), w tym osiągnięcie (przez wprowadzających te produkty na
rynek krajowy) następującego poziomu odzysku i recyklingu ilości opon wprowadzonych na rynek:
odzysk
recykling
Tabela 5.3.1.2.1. Roczny poziom odzysku i recyklingu zuŜytych opon.
2010
poziom [%]
75
15
Kierunki działań:
• wspieranie rozbudowy sieci zbierania zuŜytych opon, zwłaszcza od osób fizycznych oraz
z małych i średnich przedsiębiorstw,
• wspieranie rozwoju systemu odpowiedzialności wprowadzających opony na rynek krajowy
za zapewnienie odzysku i recyklingu tych opon.
5.3.1.3. Odpady z budowy, remontów i demontaŜu obiektów budowlanych oraz
ZałoŜone cele:
• rozbudowa systemu selektywnego zbierania odpadów z remontu, budowy obiektów
budowlanych oraz infrastruktury drogowej oraz osiągnięcie 50% odzysku tych odpadów
w roku 2010,
• większy stopień wykorzystania odpadów budowlanych w sposób polegający na ich
odzysku i dalszym wykorzystaniu,
• zmniejszenie stopnia wykorzystania i odzysku odpadów budowlanych w sposób
prowadzący do zapełniania nimi pojemności składowisk odpadów komunalnych;
• rozbudowa systemu selektywnego zbierania odpadów z remontu, budowy obiektów
budowlanych oraz infrastruktury drogowej do odzysku - 70% w roku 2015.
Kierunki działań:
• rozbudowa sieci selektywnego zbierania oraz instalacji do przerobu, odzysku i recyklingu
odpadów z remontów, budowy i demontaŜu obiektów budowlanych oraz infrastruktury
drogowej,
• kontrola sposobu zagospodarowania odpadów budowlanych – zarówno u źródła,
jak i w miejscach wykorzystania bądź zdeponowania,
• zapisywanie w decyzjach administracyjnych (wydawanych w trybie przepisów Prawa
budowlanego)
konkretnych
nakazów
dotyczących
prawidłowego
sposobu
zagospodarowania odpadów budowlanych oraz egzekucja nałoŜonych obowiązków.
5.3.1.4. Komunalne osady ściekowe
ZałoŜone cele:
krótko- i długookresowe na lata 2008 – 2015:
• poddanie procesom termicznego przekształcania (odzysku energetycznego) co najmniej
50% komunalnych osadów ściekowych w 2012 r.,
• maksymalne moŜliwe zmniejszenie stopnia ich składowania oraz wykorzystania w sposób
polegający na rozprowadzaniu po powierzchni ziemi,
• w przypadku wykorzystywania osadów do polepszania właściwości gleb – maksymalne
przetwarzanie biologiczne poprzedzające to wykorzystanie.
88
na lata 2008 – 2011
Kierunki działań:
• integracja gospodarki ściekowej z odpadową.
5.3.1.5. Odpady opakowaniowe
ZałoŜone cele:
krótko- i długoterminowe na lata 2008 – 2015:
Celem nadrzędnym jest rozbudowa systemu gospodarki odpadami opakowaniowymi tak, aby
osiągnąć poziomy odzysku i recyklingu określone w obowiązujących przepisach:
Tabela 5.3.1.5.1. Roczne poziomy odzysku i recyklingu odpadów opakowaniowych
2008 r.
2010 r.
2014
Odpady
Lp.
% poziomu
% poziomu
% poziomu
opakowaniowe
odzysku recyklingu odzysku recyklingu odzysku recyklingu
Opakowania
1.
50
27
53
35
60
55
(ogółem)
Opakowania z
2. tworzyw
16
18
22,5
sztucznych
Opakowania z
3.
41
45
50
aluminium
Opakowania ze
4.
25
33
50
stali
Opakowania z
5.
49
52
60
papieru i tektury
Opakowania ze
6.
39
43
60
szkła
Opakowania z
7.
15
15
15
drewna
Z celu nadrzędnego wynikają następujące cele cząstkowe:
• zwiększenie stopnia selektywnego zbierania odpadów opakowaniowych, w szczególności
z gospodarstw domowych,
• zapewnienie wszystkim mieszkańcom powiatu moŜliwości selektywnego zbierania
odpadów opakowaniowych,
• realizacja prawnych obowiązków nałoŜonych na podmioty wprowadzające na rynek krajowy
produkty w opakowaniach.
Kierunki działań:
•
•
•
•
edukacja ekologiczna mająca na celu zapobieganie powstawaniu odpadów
opakowaniowych oraz propagowanie odzysku i recyklingu odpadów,
współpraca pomiędzy przedsiębiorcami a powiatem w celu tworzenia i rozwijania systemów
selektywnej zbiórki odpadów opakowaniowych,
rozbudowa infrastruktury technicznej w zakresie selektywnego zbierania odpadów
opakowaniowych,
egzekucja przepisów nałoŜonych na podmioty wprowadzające na krajowy rynek produkty
w opakowaniach.
89
na lata 2008 – 2011
5.3.2 Proponowany system gospodarki odpadami innymi niŜ komunalne
i niebezpieczne
5.3.2.1. ZuŜyte opony
Osiągnięcie załoŜonych celów w zakresie gospodarki zuŜytymi oponami wymaga realizacji
następujących zadań:
• rozwój systemu selektywnej zbiórki zuŜytych opon, doskonalenie pod kątem zbierania
zuŜytych opon od mieszkańców oraz od małych i średnich podmiotów gospodarczych,
• rozwój systemu odzysku i recyklingu zuŜytych opon zgodnie z wymogami prawnymi,
• intensyfikacja kontroli i egzekucji nakazu ewidencji powstających odpadów i sposobów
gospodarowania nimi w podmiotach zajmujących się wymianą lub naprawą opon.
W ramach systemu, mając na uwadze pierwszeństwo recyklingu zuŜytych opon przed odzyskiem
energetycznym, proponuje się stosowanie następujących metod i technologii zagospodarowania
zuŜytych opon:
• bieŜnikowanie,
• wytwarzanie granulatu gumowego oraz jego dalsze wykorzystanie,
• odzysk energetyczny - spalanie w cementowniach oraz przystosowanych do tego celu
elektrowniach i lokalnych kotłowniach,
• piroliza lub zgazowanie.
5.3.2.2. Odpady z budowy, remontów i demontaŜu obiektów budowlanych oraz
Aby osiągnąć załoŜone cele w zakresie odpadów z budowy, remontów i demontaŜu obiektów
budowlanych oraz infrastruktury drogowej proponuje się zastosowanie następujących zadań:
−
selektywne zbieranie poszczególnych rodzajów odpadów budowlanych
Wytwórcy odpadu (firmy budowlane, remontowe, rozbiórkowe, osoby prywatne prowadzące
prace budowlano – remontowe) powinni juŜ na placu budowy magazynować w oddzielnych
miejscach wstępnie posegregowane odpady budowlane. Pozwoli to na selektywne wywoŜenie
ich do zakładu odzysku i unieszkodliwiania oraz na składowiska.
Odpady wytwarzane w gospodarstwach domowych powinny być selektywnie odbierane przez
przedsiębiorców komunalnych lub przewoŜone do podmiotów zajmujących się ich odzyskiem.
Istotnym działaniem mogą tu być objazdowe zbiórki tego typu odpadów, o których wcześniej
będzie się informować mieszkańców.
−
rozbudowa infrastruktury technicznej przetwarzania, odzysku lub unieszkodliwiania odpadów
budowlanych
Obecnie większość odpadów z grupy 17 jest unieszkodliwianych poprzez składowanie.
Konieczne jest znaczne zwiększenie wykorzystywania tych odpadów w procesach odzysku.
Odzysk taki prowadzony będzie w instalacjach wyposaŜonych w linie do przekształcania gruzu
budowlanego (np. kruszarki, przesiewacze wibracyjne) i doczyszczania dowiezionych
odpadów. Odzyskiem i unieszkodliwianiem odpadów z grupy 17 powinny zajmować się
podmioty posiadające stacjonarne urządzenia lub wyposaŜone w mobilne urządzenia, które
będą mogły przetwarzać odpady w miejscu ich wytworzenia. Otrzymany materiał będzie
wykorzystywany do celów budowlanych oraz do rekultywacji obszarów zdegradowanych,
w tym składowisk odpadów, a takŜe jako warstwa inertna.
−
90
prowadzenie kontroli zakładów branŜy budowlanej w aspekcie oceny rodzajów i ilości
powstających odpadów oraz kierunków ich odzysku i unieszkodliwiania, poniewaŜ duŜa część
na lata 2008 – 2011
odpadów nie jest ewidencjonowana, a część nie ewidencjonowanego strumienia trafia poza
kontrolą do środowiska.
5.3.2.3. Komunalne osady ściekowe
Priorytetem w gospodarce osadami ściekowymi jest wykorzystywanie ich w sposób pozwalający
odzyskać zawartą w nich energię.
Do czasu wdroŜenia zaproponowanego systemu dla gospodarki odpadami komunalnymi zaleca
się dotychczasowy sposób gospodarowania komunalnymi osadami ściekowymi, jednak zasadnym
jest podkreślenie moŜliwości kierowania osadów ściekowych do zagospodarowania poprzez ich
odzysk, przy czym rekomenduje się sposób ich wykorzystania inny niŜ rozprowadzanie
po powierzchni ziemi. Najbardziej optymalnym rozwiązaniem jest powiązanie gospodarki osadami
ściekowymi z gospodarką energetyczną, czyli kierowanie osadów do instalacji fermentacji bądź do
instalacji odzysku energetycznego w procesach termicznych. Po uruchomieniu międzygminnej
instalacji do fermentacji odpadów (w ramach MPGO „Master” Sp. z o.o. w Tychach), powstanie
moŜliwość dostarczania do niej nieprzefermentowanych uprzednio komunalnych osadów
ściekowych, ewentualnie takŜe stosowania ich jako domieszek do produkcji paliw alternatywnych,
a następnie – w procesie odzysku energetycznego.
5.3.2.4. Odpady opakowaniowe
Odpady opakowaniowe powinny być zbierane w sposób selektywny do worków wykonanych
z tworzyw sztucznych wraz z określeniem terminów zbierania tych odpadów lub do pojemników
ustawianych w miejscach publicznych.
Odpady powinny być zbierane z rozdziałem na:
• papier i tekturę – do pojemników w kolorze niebieskim,
• szkło bezbarwne – do pojemników w kolorze białym,
• szkło kolorowe – do pojemników w kolorze zielonym,
• tworzywa – do pojemników w kolorze Ŝółtym.
Alternatywnie, moŜliwym jest prowadzenie zbiórki odpadów opakowaniowych w sposób polegający
na kierowaniu ich wszystkich razem do przydomowych pojemników, a następnie rozdzielaniu ich
na liniach sortowniczych (zbieranie w systemie „suche / mokre”).
Zebrane odpady opakowaniowe, po ewentualnym doczyszczeniu w sortowni, powinny być
poddane recyklingowi lub odzyskowi prowadzonemu poprzez recykling materiałowy i chemiczny,
współspalanie oraz termiczne ich przekształcanie z odzyskiem energii.
5.3.2.5. Odpady z wypadków i powaŜnych awarii
Za konieczne naleŜy uznać podjęcie następujących działań:
• ustalenie podziału odpowiedzialności w spornych przypadkach pomiędzy wojewodę
i starostę (które mogą powstać przy wątpliwościach zakwalifikowania danego zdarzenia
do kategorii „wypadku” lub „powaŜnej awarii”),
• zabezpieczenie środków finansowych na wypadek konieczności zagospodarowania
odpadów powstałych podczas wypadków i powaŜnych awarii,
• ustalenie przez słuŜby reagowania kryzysowego programu działań mających na celu
zagospodarowanie odpadów powstałych podczas zdarzeń o charakterze klęski Ŝywiołowej,
powodzi, huraganu, itp.
• doposaŜenie słuŜb ratowniczych w narzędzia słuŜące likwidacji zagroŜenia
spowodowanego przez wypadki i powaŜne awarie.
91
na lata 2008 – 2011
5.4. Zapobieganie powstawaniu odpadów
Na czele prawnie ustanowionej hierarchii gospodarki odpadami stoi zasada zapobiegania ich
wytwarzaniu oraz ograniczania ich ilości. W miarę rozwoju prawodawstwa europejskiego, kwestia
ta zyskuje coraz większe znaczenie. Celem jest przerwanie powiązania pomiędzy wzrostem
gospodarczym a wpływem na środowisko związanym z wytwarzaniem odpadów.
Uchwalona przez Parlament Europejski w dniu 17 czerwca 2008 r. rezolucja legislacyjna
dotycząca nowelizacji ramowej dyrektywy o odpadach na nowo formułuje kwestie wiązane z tym
zagadnieniem. Jej artykuł 29 przewiduje konieczność opracowywania przez państwa członkowskie
„programów zapobiegania powstawania odpadów” w terminie 5 lat od daty wejścia w Ŝycie
znowelizowanej dyrektywy. Powinny być one zintegrowane z planami gospodarki odpadami lub
funkcjonować jako odrębne programy. Poszczególne państwa powinny określić „właściwe
jakościowe lub ilościowe poziomy odniesienia dla przyjętych środków zapobiegania powstawaniu
odpadów w celu nadzorowania i oceny postępu w zakresie tych środków”. Komisja Europejska
powinna stworzyć system wymiany informacji na temat dobrych wzorców w dziedzinie
zapobiegania powstawaniu odpadów oraz opracować wytyczne, mające na celu pomoc państwom
członkowskim w przygotowaniu wyŜej wymienionych programów.
Załącznik IV do projektu nowelizacji ramowej dyrektywy o odpadach przedstawia przykłady
środków słuŜących zapobieganiu powstawaniu odpadów. Częściowo są one moŜliwe do
ogólnikowego transponowania do zapisów niniejszej aktualizacji planu gospodarki odpadami.
Załącznik przewiduje następujące środki:
I. Środki, które mogą mieć wpływ na warunki ramowe związane z wytwarzaniem odpadów:
1. Wykorzystanie środków planowania lub innych instrumentów ekonomicznych wspierających
efektywne wykorzystanie zasobów.
2. Promocja badań i rozwoju w obszarze pozyskiwania czystszych i bardziej oszczędnych
produktów i technologii oraz upowszechnianie i wykorzystywanie wyników takich badań
i rozwoju.
3. Opracowanie skutecznych i przydatnych wskaźników presji na środowisko związanej
z wytwarzaniem odpadów, przy czym celem tych wskaźników ma być przyczynienie się do
zapobiegania powstawaniu odpadów, od porównywania produktów na poziomie Unii
Europejskiej, przez działania podjęte przez władze lokalne, po środki ogólnokrajowe.
II. Środki, które mogą mieć wpływ na fazę projektu, produkcji i dystrybucji:
1. Promocja eko-projektowania (systematycznego uwzględniania aspektów środowiskowych
przy projektowaniu produktu z zamiarem poprawienia charakterystyki oddziaływania, jakie
dany produkt wywiera na środowisko przez cały cykl Ŝycia).
2. Dostarczanie informacji o technikach zapobiegania powstawaniu odpadów z zamiarem
ułatwiania wprowadzania najlepszych dostępnych technik w przemyśle.
3. Organizacja szkoleń dla właściwych organów w zakresie wprowadzania wymogów
dotyczących zapobiegania powstawaniu odpadów do decyzji administracyjnych.
4. Objęcie środkami zapobiegania wytwarzaniu odpadów instalacji niepodlegających
dyrektywie IPPC. W odpowiednich przypadkach środki takie mogą zawierać oceny i plany
zapobiegania powstawaniu odpadów.
5. Wykorzystanie kampanii informacyjnych oraz zapewnienie wsparcia finansowego,
decyzyjnego i innego rodzaju wsparcia dla przedsiębiorstw. Środki takie będą szczególnie
skuteczne, jeŜeli będą skierowane i dostosowane do małych i średnich przedsiębiorstw
i będą działały przez sieci istniejących powiązań gospodarczych.
6. Stosowanie dobrowolnych umów, paneli konsumentów i producentów lub negocjacji
sektorowych, zmierzających do tego, aby dane przedsiębiorstwa lub sektory przemysłu
wyznaczały własne plany lub cele zapobiegania powstawaniu odpadów lub udoskonalały
nieoszczędne produkty lub opakowania.
7. Promocja wiarygodnych systemów zarządzania środowiskiem, w tym EMAS i ISO 14001.
92
na lata 2008 – 2011
III. Środki, które mogą mieć wpływ na fazę konsumpcji i uŜytkowania
1. Instrumenty ekonomiczne, takie jak zachęty do czystych zakupów lub wprowadzenie
obowiązkowej zapłaty przez konsumentów za dany artykuł lub element opakowania, który
w przeciwnym wypadku byłby wydawany bezpłatnie.
2. Wykorzystanie kampanii informacyjnych i kierowanie informacji do ogółu społeczeństwa lub
konkretnej grupy konsumentów.
3. Promocja wiarygodnego etykietowania ekologicznego.
4. Porozumienia z sektorem przemysłu, np. dotyczące paneli produktów podobnych
do prowadzonych w ramach zintegrowanych polityk produktowych lub umowy z detalistami
w sprawie dostępności informacji o zapobieganiu powstawaniu odpadów oraz w sprawie
produktów powodujących mniejsze oddziaływanie na środowisko.
5. W kontekście zamówień publicznych i zaopatrzenia przedsiębiorstw – włączanie kryteriów
związanych z ochroną środowiska i zapobieganiem powstawaniu odpadów do zaproszeń
do składania ofert i kontraktów, zgodnie z Podręcznikiem na temat ekologicznych
zamówień publicznych, opublikowanym przez Komisję Europejską 29 października 2004 r.
6. Propagowanie ponownego uŜycia lub naprawy wyrzucanych produktów lub ich składników,
w szczególności przez stosowanie środków edukacyjnych, ekonomicznych, logistycznych
i innych, takich jak wspieranie lub tworzenie akredytowanych sieci napraw i ponownego
uŜycia, zwłaszcza w regionach gęsto zaludnionych.
6. Monitorowanie realizacji planu
6.1
Instrumenty zarządzania gospodarką odpadami
Podstawą właściwej oceny wdraŜania załoŜeń planu gospodarki odpadami oraz określenia
problemów w osiąganiu załoŜonych celów jest prawidłowy i jednolity system sprawozdawczości,
oparty na zestawie określonych wskaźników. Powinien on zapewnić stałą kontrolę jakości
zarządzania gospodarką odpadami, planowanych przedsięwzięć inwestycyjnych oraz pozwolić
regulować działalność podmiotów na rynku odpadów a jednocześnie ułatwiać funkcjonowanie
systemu wydawania decyzji, udzielania zezwoleń i egzekucji.
Obecny system monitorowania stanu gospodarki odpadami nie zapewnia spójności danych.
Istniejące bazy nie są w wystarczającym stopniu uzupełniane informacjami, a dane w nich zawarte
w wielu przypadkach znacznie się między sobą róŜnią. Szczególne duŜym problemem jest
uzyskanie informacji dotyczących odpadów komunalnych. Do 2007 r. podmioty odbierające
odpady komunalne nie miały obowiązku wykazywać ich ilości w rocznych sprawozdaniach
składanych marszałkowi województwa (zbiorczych zestawieniach danych o rodzajach i ilości
odpadów, o sposobach gospodarowania nimi oraz o instalacjach i urządzeniach słuŜących
do odzysku i unieszkodliwiania odpadów). Począwszy od 2008 r., sytuacja ta uległa zmianie
i podmioty te będą raportować dane o odpadach komunalnych. Biorąc jednak pod uwagę stan
obecny, w dalszym ciągu problemową pozostanie kwestia niewywiązywania się podmiotów
z obowiązku ewidencjonowania odpadów. SłuŜby kontrolne nie są w stanie dotrzeć do wszystkich
„niewywiązujących się”, a sankcje karne, o ile w ogóle są nakładane, nie są na tyle dotkliwe, aby
skutkowały nagłą poprawą. Poza tym w dalszym ciągu największą ilością danych dotyczących
odpadów komunalnych dysponują gminy. Zgodnie z ustawą o utrzymaniu czystości i porządku
w gminach (tekst jednolity: Dz. U. z 2005 r. Nr 236, poz. 2008, z późn. zm.) gminy powinny
otrzymywać informacje od przedsiębiorstw komunalnych odnośnie ilości zebranych na ich terenie
odpadów oraz sposobów gospodarowania nimi. Niestety, firmy te nie zawsze przekazują
informacje w pełny i prawidłowy sposób, skutkiem czego sprawozdania z realizacji gminnego planu
gospodarki odpadami mogą nie obrazować rzeczywistego stanu gospodarki odpadami na terenie
powiatu.
WyŜej wymienione problemy w przepływie informacji powinny zostać rozwiązane w formie
odpowiednich przepisów. Zasadnym byłoby stworzenie takiego systemu prawnego, który
skutecznie dyscyplinowałby organy ochrony środowiska kaŜdego szczebla za brak egzekwowania
93
na lata 2008 – 2011
wynikających z prawa obowiązków sprawozdawczych. Jednak w obliczu niewystarczającej
skuteczności obowiązującego prawa, naleŜy przewidzieć inne rozwiązania organizacyjne.
Zasadnym jest kontynuowanie i intensyfikowanie współpracy w dziedzinie odpadów komunalnych
pomiędzy wydziałem ochrony środowiska i rolnictwa a wydziałem inŜynierii miejskiej w ramach
struktury Starostwa Powiatu Bieruńsko-Lędzińskiego. W dziedzinie gospodarki odpadami
(zwłaszcza pochodzącymi z sektora komunalnego) obydwa wydziały nadal powinny ściśle
współpracować poprzez wspólne stanowienie funkcji koordynacyjnych, doradczych, kontrolnych
i monitorujących. Wydaje się zasadnym podejmowanie i prowadzenie wspólnych działań
w zakresie m.in.:
1) identyfikacji podmiotów prowadzących działalność w zakresie odbierania, zbierania, odzysku
i unieszkodliwiania odpadów) oraz pozyskiwania od nich informacji mających znaczenie dla
całościowego systemu gospodarki odpadami;
2) doskonalenia systemu monitorowania danych o odpadach poprzez:
• regularne gromadzenie danych i ich systematyczne aktualizowanie,
• weryfikację pozyskanych informacji,
3) monitorowania rozwoju i funkcjonowania systemu gospodarki odpadami;
4) pełnienia funkcji centrum kompetencyjnego i koordynującego przepływ informacji;
5) wspomagania administracji przy podejmowaniu decyzji związanych z gospodarką odpadami;
6) nawiązywania i zapewnienia ciągłości współpracy pomiędzy sektorem publicznym, prywatnym
i naukowym oraz organizacjami społecznymi;
7) prowadzenia akcji edukacyjnych.
NaleŜy równieŜ podkreślić waŜną rolę, jaką w procesie monitorowania gospodarki odpadami mogą
odegrać organizacje pozarządowe oraz społeczeństwo poprzez wywieranie nacisku. Szczególną
rolę mogą tu odegrać organizacje pozarządowe – zarówno w sferze monitoringu, jak i w innych
dziedzinach – edukacji, wariantowania proponowanych rozwiązań, promowania dobrych praktyk,
mobilizowania do podjęcia działań czy interwencji w przypadku gdy dany podmiot nie prowadzi
działalności zgodnej z prawem.
6.2
Monitorowanie realizacji planu gospodarki odpadami
Ocenę realizacji celów wskazanych w niniejszym dokumencie prowadzić się będzie w oparciu
o porównanie wskaźników przedstawionych w tabeli 6.2.1., odpowiadających załoŜonym w planie
celom. Podstawowymi źródłami informacji niezbędnymi do dokonania przedmiotowej oceny będą
przede wszystkim:
1. Sprawozdania od podmiotów prowadzących działalność w zakresie odbierania odpadów
komunalnych
2. Monitoring prowadzony przez instytucje:
• Urząd Marszałkowski Województwa Śląskiego
• Główny Urząd Statystyczny w Katowicach
• Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w Katowicach
• Śląski Urząd Wojewódzki,
• dane własne Starostwa Powiatowego w Bieruniu
Jak wspomniano we wcześniejszej części dokumentu, szacunki ilościowe dotyczące wytwarzanych
odpadów są nieprecyzyjne z powodu zróŜnicowania wskaźników ilościowych i jakościowych
wytwarzanych odpadów. W związku z powyŜszym naleŜy wziąć pod uwagę, iŜ wartości
wskaźników mogą ulec zmianie w przypadku gdy ilość wytwarzanych odpadów oraz ich morfologia
będą inne niŜ zakładane w dokumencie. W związku z powyŜszym, przy ocenie realizacji
niniejszego planu naleŜy się posiłkować przede wszystkim zakładanymi w dokumencie
wartościami procentowymi, a nie liczbowymi.
Kierując się koniecznością realizacji zaproponowanego w niniejszym dokumencie systemu
gospodarki odpadami oraz koniecznością stałego monitorowania osiąganych celów, określa się
zestaw podstawowych wskaźników, z których będzie się rozliczać realizację planów gospodarki
94
na lata 2008 – 2011
odpadami niŜszego szczebla. Wskaźniki te w planach niŜszego szczebla powinny przybrać
wartości liczbowe wyjściowe i zakładane do osiągnięcia, a sprawozdania z tych planów powinny
się odnosić m.in. do nich. Część odpowiednich danych przytoczono juŜ we wcześniejszej części
opracowania poprzez przywołanie zapisów aktualizacji PGO dla województwa śląskiego.
W celu monitorowania osiągania celów zaproponowano w poniŜszej tabeli zestaw następujących
wskaźników:
Tabela 6.2.1. Wskaźniki monitorowania planu gospodarki odpadami komunalnymi powiatu
lędzińskiego
Zakładana
Źródło
Wartość
wartość
Lp.
Nazwa wskaźnika
Jednostka
danych
w 2008 r.
w 2009 r.
Odsetek masy zbieranych
GUS,
1.
%
94
min. 90
wskaźni
w stosunku do masy
ki
powstających odpadów
Odsetek odpadów
GUS,
komunalnych zebranych
Urząd
2.
%
5,2
9
selektywnie
Gminy
Odsetek mieszkańców
Urząd
%
objętych umowami na
97
99
3.
Gminy
odbieranie odpadów
(do końca 2010 - 100%)
Urząd
4.
objętych systemem
%
97
99
Gminy
selektywnego zbierania
Liczba legalnych składowisk
WIOŚ,
odpadów komunalnych nie
5.
szt.
0
0
Urząd
spełniających wymogów
Gminy
technicznych
Odsetek składowanych bez
GUS,
przetworzenia zmieszanych
Urząd
%
100
88
6.
Gminy
WIOŚ,
Liczba czynnych składowisk
7.
Urząd
szt.
0
0
Gminy
Ograniczenie składowania
Urząd % w stosunku do wytw.
8.
odpadów ulegających
0
20
Gminy
w 1995 r.
biodegradacji
Wydzielenie odpadów
GUS,
% w stos. do całk. ich
9.
niebezpiecznych
Urząd
ilości w zmieszanych
3,5
40
z odpadów komunalnych
Gminy
odp. komunalnych
Poziom selektywnego
GUS, % w stos. do całk. ilości
10. zbierania odpadów
Urząd
w wytworzonych odp.
2,3
10
(surowców wtórnych)
Gminy
komunalnych
Poziom selektywnego
GUS,
11. zbierania odpadów
49,9
30
Urząd
odp.
wielkogabarytowych
Gminy
wielkogabarytowych
Łączna przepustowość
WIOŚ,
Urząd
12. istniejących kompostowni
tys. Mg/rok
0,6
0,6
odpadów zielonych
Gminy
Masa wytworzonych
GUS,
13. komunalnych osadów
Urząd
Mg s.m.
192,47
194,39
ściekowych
Gminy
Odsetek zagospodarowanych GUS,
14. komunalnych osadów
Urząd
%
100
100
ściekowych
Gminy
bieruńskoZakładana
wartość
w 2011 r.
100
10
100
100
0
85
0
30
60
11
45
0,6
198,29
100
95
na lata 2008 – 2011
Tabela 6.2.2. Wskaźniki monitorowania celów dotyczących odpadów z sektora gospodarczego przyjętych na
podstawie aktualizacji planu gospodarki odpadami dla województwa śląskiego
Zakładana
Zakładana
Źródło
Wartość
wartość
wartość
Lp.
Nazwa wskaźnika
Jednostka
danych
w 2008 r.
w 2009 r.
w 2011 r.
Masa wytwarzanych odpadów
Nie
Nie
1
1.
WSO
Mg/rok
1509344,31
z sektora gospodarczego
określono
określono
Masa pozostałych do
Nie
Nie
2.
WIOŚ
Mg/rok
b.d.
zlikwidowania urządzeń PCB
określono
określono
Liczba funkcjonujących
instalacji do termicznego
WIOŚ
Szt.
0
0
0
3.
unieszkodliwiania odpadów
medycznych i weterynaryjnych
4.
WSO
Mg/rok
0
0
0
Masa pojazdów
Nie
Nie
demontowanych w stacjach
WSO
Mg/rok
80,75
5.
określono
określono
demontaŜu pojazdów
Łączna przepustowość stacji
6.
WSO
Mg/rok
90
100
100
Masa zebranego sprzętu
elektrycznego i elektronicznego
2
WSO
kg/M
b.d.
7.
4
4
z gospodarstw domowych w
przeliczeniu na statystycznego
mieszkańca
zakładów przetwarzania sprzętu
8.
WSO
Mg/rok
b.d.
0
0
Masa pozostałych do usunięcia
Starostwo
Mg
1740,7
1500
1300
9.
wyrobów zawierających azbest
Pozostała pojemność
3
10. składowisk odpadów
Starostwo
m
0
0
0
zawierających azbest
Liczba zinwentaryzowanych
11. mogilników pozostałych do
WIOŚ
Szt.
b.d.
b.d.
0
likwidacji
1
na podstawie Wojewódzkiego Systemu Odpadowego
2
b.d. – brak danych
Wartości wskaźników w roku bazowym poprzedzającym okres sprawozdawczy – zawarte winny
być w sprawozdaniu z realizacji planu gospodarki odpadami.
NaleŜy dodać, Ŝe w ciągu najbliŜszych lat wysoce prawdopodobnym jest pojawienie się przepisów,
które będą weryfikować (i prawdopodobnie podwyŜszać) wartości wyŜej wymienionych
wskaźników. Ponadto pojawią się nowe uregulowania prawne, które pośrednio i bezpośrednio
będą wpływać na gospodarkę odpadami. Dotyczy to zwłaszcza takich zagadnień, jak:
− przepisy normujące właściwości paliw alternatywnych i pozostałości po procesach biologicznej
obróbki,
− przepisy precyzujące gospodarowanie odpadami ulegającymi biodegradacji (zwłaszcza
w zakresie określania udziału frakcji ulegającej biodegradacji w odpadach komunalnych
kierowanych do składowania),
− przepisy o dopuszczalnych poziomach ilości i jakości odpadów kierowanych do składowania,
− przepisy o traktowaniu odpadów jako odnawialnych źródeł energii,
− podnoszenie poziomów odzysku i recyklingu wybranych grup produktów i odpadów.
96
na lata 2008 – 2011
7. Harmonogram rzeczowo-finansowy
W celu spełnienia celów i kierunków działań załoŜonych w niniejszym planie, określono zadania
przewidziane do realizacji wraz ze wskazaniem jednostek odpowiedzialnych za realizację
poszczególnych zadań i terminami realizacji tych zadań.
W tabelach 7.1.1 – 7.3.1 zamieszczono harmonogram rzeczowo – finansowy realizacji zadań
w gospodarce odpadami wraz z określeniem źródeł finansowania tych przedsięwzięć.
97
na lata 2008 – 2011
Tabela 7.1.1. Harmonogram rzeczowo-finansowy realizacji zadań w gospodarce odpadami wraz z określeniem źródeł finansowania przedsięwzięć
w gospodarce odpadami komunalnymi.
Lp.
Działanie
Jednostka realizująca
Termin realizacji
Koszt całkowity
przedsięwzięcia
[tys. zł]
Źródło finansowania
Zwiększenie efektywności rozdziału strumienia odpadów i jego zagospodarowania u źródła
98
1
Kampania edukacyjna ukierunkowana na róŜne grupy
społeczeństwa dotycząca unikania wytwarzania
odpadów, selektywnego ich gromadzenia oraz zasad
bezpiecznej gospodarki odpadami
urzędy gmin,
przedsiębiorcy,
organizacje pozarządowe
2008 – 2015
200
(całość zadania)
NFOŚiGW /
WFOŚiGW /
PFOŚiGW /
GFOŚiGW /
MFEOGNMF / środki
własne j.o., FIO
2
Ułatwienie mieszkańcom dostępu do informacji
o punktach zbierania odpadów: mapa na stronie
internetowej, internetowa giełda zbędnych rzeczy
urzędy gmin, organizacje
zbywanych przez mieszkańców i firmy, internetowa
pozarządowe,
giełda mas ziemnych, broszura zawierająca wykaz miejsc
przedsiębiorcy
zbierania odpadów, publikowanie harmonogramu
odbierania odpadów, dyŜury telefoniczne, poradnik
segregacji odpadów, etc.
2008 – 2015
100
(całość zadania)
PFOŚiGW, GFOŚiGW,
środki własne, RPO
WŚ, FIO
3
Rozwój systemu selektywnego zbierania poszczególnych
frakcji odpadów komunalnych (w tym – opakowaniowych
i niebezpiecznych): zakup pojemników i worków do
zbierania odpadów
urzędy gmin,
przedsiębiorcy
2008 – 2010
400
(całość zadania)
4
Wsparcie systemu odbierania odpadów zbieranych
selektywnie wprost spod drzwi mieszkańców zabudowy
wielkopłytowej oraz / lub z miejsc gromadzenia tych
odpadów w budynkach – poprzez zapewnienie
funkcjonowania grup osób wykonujących tę pracę
organizacje
pozarządowe, powiatowy
urząd pracy, urzędy gmin,
przedsiębiorstwa
gospodarki odpadami
2009 – 2015
200
(rocznie)
NFOŚiGW (środki z
opłat produktowych)/
WFOŚiGW /
PFOŚiGW,
GFOŚiGW / RPO WŚ
/ budŜet powiatu /
środki własne j.o. /
RPO WŚ, powiatowy
urząd pracy,
państwowy fundusz
rehabilitacji osób
niepełnosprawnych
na lata 2008 – 2011
5
6
7
8
9
10
1
Aktualizowanie gminnych regulaminów utrzymania
czystości i porządku poprzez:
1) uzaleŜnienie gospodarowania odpadami od ilości
wytwarzanych odpadów, a nie od objętości i ilości
pojemników lub kontenerów;
2) moŜliwość realizacji selektywnego gromadzenia
odpadów w podziale na frakcję suchą (opakowania)
i mokrą
3) odczuwalne zróŜnicowanie finansowe dla podmiotów
segregujących odpady
Wprowadzenie zasad nowoczesnej gospodarki odpadami
w jednostkach uŜyteczności publicznej (przeszkolenie
pracowników, zakup pojemników, nagłośnienie akcji
w mediach)
Likwidacja uciąŜliwych zsypów w zabudowie
wielkopłytowej oraz wydzielenie w budynkach miejsc
do gromadzenia suchych odpadów opakowaniowych i
makulatury
urzędy gmin
2009 – 2011
-
jednostki uŜyteczności
publicznej
2008 – 2011
200
(całość zadania)
zarządcy nieruchomości
2008 – 2009
-
-
środki własne,
WFOŚiGW, FIO
-
PFOŚiGW,
GFOŚiGW,
urzędy gmin,
2008 – 2015
100 (rocznie)
NFOŚIGW (środki z
przedsiębiorcy
opłat produktowych),
budŜet powiatu
PFOŚiGW,
Rozwój selektywnego zbierania odpadów
GFOŚiGW,
urzędy gmin,
wielkogabarytowych – zbieranie 40% wytworzonych
2008 – 2015
50 (rocznie)
NFOŚIGW (środki z
przedsiębiorcy
odpadów tego typu w 2010 r., 70% w 2015 r., 90%
opłat produktowych),
w 2018 r.
budŜet powiatu
Opracowanie, uruchomienie i upowszechnienie
GFOŚiGW,
urzędy gmin, podmioty
internetowej giełdy handlu oraz wymiany zbędnych
2008 – 2009
20
PFOŚiGW, budŜet
gospodarcze
przedmiotów
powiatu
Redukcja strumienia odpadów trafiających na składowisko, w szczególności frakcji ulegającej biodegradacji
Rozwój selektywnego zbierania odpadów
niebezpiecznych zawartych w strumieniu odpadów
komunalnych – zbieranie 50 % wytworzonych odpadów
tego typu w 2010 r., 80% w 2015 r., 90% w 2018 r.
System dopłat dla osób fizycznych do zakupu
kompostowników przydomowych
urzędy gmin
2008 – 2015
ok. 100 (rocznie)
GFOŚiGW
99
na lata 2008 – 2011
2
Działania podejmowane na rzecz ograniczenia ilości
wytwarzanych odpadów:
− promocja ograniczenia ilości i masy opakowań
(poprzez szeroko zakrojoną edukację, obejmującą
róŜne grupy społeczne, oraz promocję dobrych
praktyk),
− optymalizacja pojemności pojemników do
gromadzenia odpadów komunalnych (poprzez
wdroŜenie i egzekwowanie odpowiednich zapisów
w gminnym regulaminie utrzymania czystości i
porządku),
− promocja kompostowania przydomowego
w zabudowie jednorodzinnej (kompostowniki
przydomowe) i wielorodzinnej (pojemniki na
balkonach)
urzędy gmin organizacje
pozarządowe, podmioty
gospodarcze
2008 – 2015
-
-
3
Budowa instalacji mechaniczno – biologicznego
przetwarzania odpadów (głównie komunalnych) wraz
z infrastrukturą towarzyszącą
MPGOiEO „Master”
Sp. z o.o.
2009 – 2013
10 000
PO IiŚ, NFOŚiGW,
WFOŚiGW,
PFOŚiGW,
GFOŚiGW,
MFEOGNMF / środki
własne gmin, RPO
WŚ,
JI, M2M
4
Realizacja pilotaŜowych akcji selektywnego zbierania
odpadów komunalnych ulegających biodegradacji
przedsiębiorstwa
prowadzące działalność
w zakresie odbierania
2009 – 2011
-
-
Tworzenie i promocja rozwiązań z zakresu energetyki odnawialnej opartej na strumieniu odpadów lub odpadach zmagazynowanych
1
Energetyczne wykorzystanie gazu ujmowanego
ze składowiska odpadów oraz gazu wytwarzanego
w planowanej instalacji mechaniczno – biologicznego
przetwarzania odpadów, a takŜe kierowanie odpadów
do wykorzystania w procesie produkcji paliwa
alternatywnego (w ramach instalacji MBA lub instalacji
zewnętrznej)
MPGOiEO „Master”
Sp. z o.o.
-
-
-
600
(całość zadania)
budŜet powiatu, RPO
WŚ, powiatowy urząd
pracy
Wzmocnienie obecnego systemu zarządzania gospodarką odpadową
1
100
Wsparcie kadrowe, techniczne i finansowe
słuŜb ochrony środowiska jednostek samorządu
terytorialnego
starostwo powiatowe,
urzędy gmin
2008 – 2010
na lata 2008 – 2011
2
3
4
Aktywny system kontroli prowadzących działalność
w zakresie gospodarki odpadami – w szczególności
podmiotów odbierających odpady komunalne
Objęcie wszystkich mieszkańców zorganizowanym
legalnym systemem gospodarki odpadami komunalnymi.
Kontrola właścicieli nieruchomości i mieszkańców pod
kątem posiadania zawartych umów na odbiór odpadów
komunalnych, selektywnego gromadzenia odpadów,
oraz, w razie nieprawidłowości, ustalanie wykonania
zastępczego
Opracowywanie i upublicznianie rankingu efektywności
działań firm odbierających odpady komunalne
urzędy gmin, starostwo
powiatowe, WIOŚ
2008 – 2015
-
-
urzędy gmin,
StraŜe Miejskie
2008 – 2015
-
-
urzędy gmin
2008 – 2015
-
-
2011 – 2012
2011
120
(całość zadania)
30
2011
50
urzędy gmin
2008 – 2011
-
posiadacze odpadów,
urzędy gmin
2008 – 2009,
w następnych
latach – na
bieŜąco
5
Aktualizacja gminnych planów gospodarki odpadami
urzędy gmin
6
Aktualizacja powiatowego planu gospodarki odpadami
Sporządzenie sprawozdania z realizacji planów
gospodarki odpadami
Udział gmin w tworzeniu i funkcjonowaniu Regionu
Gospodarki Odpadami Komunalnymi
starostwo powiatowe
powiatowe
7
8
9
Identyfikacja i likwidacja dzikich wysypisk oraz
rekultywacja miejsc występowania dzikich wysypisk
10
Utrzymanie systemu zbierania zwłok martwych zwierząt
z terenów publicznych
11
Podpisanie i aktualizowanie umów z podmiotami, które
będą świadczyły producentom rolnym usługi zbioru,
transportu i unieszkodliwiania padłych zwierząt
gospodarskich
urzędy gmin
Agencja Restrukturyzacji i
Modernizacji Rolnictwa
2008 – 2015
2008 – 2015
100 (rocznie)
według
bieŜących
potrzeb – ok. 50
rocznie
według
bieŜących
potrzeb – kwota
niemoŜliwa
do określenia
GFOŚiGW
PFOŚiGW
GFOŚiGW,
PFOŚiGW
PFOŚiGW /
GFOŚiGW / budŜet
powiatu, środki
własne posiadaczy
odpadów
GFOŚiGW,
PFOŚiGW, budŜet
powiatu
Agencja
Restrukturyzacji i
Modernizacji
Rolnictwa, producenci
rolni
101
na lata 2008 – 2011
Tabela 7.2.1 Harmonogram rzeczowo-finansowy realizacji zadań w gospodarce odpadami wraz
z określeniem źródeł finansowania przedsięwzięć w gospodarce odpadami niebezpiecznymi.
Lp.
Działanie
Termin realizacji
Koszt całkowity
przedsięwzięcia
[tys. zł]
7.2.1. ODPADY ZAWIERAJĄCE PCB
Informowanie przedsiębiorców o uwarunkowaniach prawnych związanych z PCB oraz zachęty dla przedsiębiorców do sukcesywnego oczyszczania lub
unieszkodliwiania urządzeń zawierających PCB na przestrzeni lat 2008-2010
Coroczna aktualizacja bazy danych o wyrobach zawierających
urzędy gmin, Urząd
1
PCB, obejmujące dane od osób fizycznych i jednostek
2008 – 2015
Marszałkowski
organizacyjnych
urzędy gmin, WIOŚ, Urząd
PFOŚiGW, GFOŚiGW,
Marszałkowski, organizacje
2
Prowadzenie akcji edukacyjnej dla przedsiębiorców
2008 – 2010
20
sponsorzy
pozarządowe
Monitorowanie prawidłowego postępowania z odpadami i urządzeniami zawierającymi PCB – zwiększenie nacisku na te zagadnienia podczas kontroli oraz
prowadzonych procesów administracyjnych
starostwo powiatowe, WIOŚ,
Kontrola podmiotów gospodarczych posiadających PCB oraz
Powiatowy Inspektorat
1
2008 – 2015
uwzględnianie kwestii PCB w prowadzonych postępowaniach
Nadzoru Budowlanego, Urząd
administracyjnych
Marszałkowski
7.2.2. OLEJE ODPADOWE
Intensywny rozwój systemu zbierania odpadowych olejów i zwiększenie poziomu zbierania tych odpadów, w szczególności od mieszkańców oraz od małych i
średnich przedsiębiorstw w ramach działalności punktów zbierania odpadów niebezpiecznych, warsztatów samochodowych i stacji benzynowych
Odbiór olejów przepracowanych od mieszkańców w ramach
urzędy gmin, organizacje
zbierania odpadów niebezpiecznych występujących w źródłach
1
2008 – 2015
komunalnych oraz rozbudowa systemu zbierania olejów
odzysku, producenci olejów
odpadowych ze źródeł rozproszonych
Analizowanie wniosków o wydanie decyzji administracyjnych pod
kątem prowadzonych procesów technicznych i technologicznych
powiatowe, Urząd
2
2008 – 2015
w kontekście analizy cyklu Ŝycia (w celu ograniczenia ilości
Marszałkowski, WIOŚ,
wytwarzanych odpadów, ograniczania w nich ilości substancji
niebezpiecznych oraz projektowania proekologicznych wyrobów)
Wzmocnienie kontroli w zakresie zbierania, magazynowania i właściwej hierarchii postępowania z olejami odpadowymi
1
102
Kontrole wytwórców i posiadaczy odpadów w postaci olejów
przepracowanych
WIOŚ, urzędy gmin,
starostwo powiatowe
2008 – 2015
-
-
na lata 2008 – 2011
1
Tworzenie akcji i programów edukacyjno – szkoleniowych w zakresie prawidłowego postępowania z olejami przepracowanymi
WFOŚiGW,
powiatowe, WIOŚ, Urząd
Prowadzenie akcji edukacyjnej dla przedsiębiorców
2008 – 2011
20
PFOŚiGW, GFOŚiGW,
Marszałkowski , organizacje
sponsorzy
pozarządowe, przedsiębiorcy
7.2.3 ZUśYTE BATERIE I AKUMULATORY
Uszczelnienie systemu zbierania zuŜytych baterii i akumulatorów, w szczególności ze źródeł rozproszonych
1
2
3
1
Działania prowadzone w ramach kontroli jednostek
WIOŚ, Inspekcja Handlowa
2008 – 2015
organizacyjnych
Działanie w ramach selektywnego zbierania odpadów
niebezpiecznych wydzielonych ze strumienia odpadów
urzędy gmin, przedsiębiorcy
2008 – 2015
komunalnych
Kontrola punktów handlowych i serwisowych pod kątem
spełniania obowiązków o naleŜytym zbieraniu baterii i
2008 – 2015
starostwo powiatowe
akumulatorów
Edukacja mieszkańców w zakresie selektywnego zbierania zuŜytych baterii
i akumulatorów, dostępnych systemów zbierania oraz ich roli w gospodarowaniu tymi odpadami
W ramach powszechnej akcji edukacyjnej dla mieszkańców
opisanej w ramach działań dla odpadów komunalnych
urzędy gmin, przedsiębiorcy,
2008 – 2015
-
-
-
-
-
-
Monitoring strumienia uŜywanych akumulatorów importowanych do Polski z krajów UE
1
Okresowe kontrole targowisk, giełd oraz punktów sprzedaŜy
importowanych towarów uŜywanych – pod kątem sprawdzania,
czy uŜywane akumulatory noszą znamiona towaru czy odpadu
WIOŚ, Inspekcja Handlowa,
Izba Celna
2008 – 2015
7.2.4. ODPADY MEDYCZNE I WETERYNARYJNE
1
1
Monitorowanie ilości powstających odpadów medycznych i weterynaryjnych
z publicznych placówek medycznych i weterynaryjnych oraz gabinetów prywatnych
WIOŚ, starostwo powiatowe,
Inspekcja Handlowa,
W ramach rutynowej działalności kontrolnej
Państwowa Inspekcja
Sanitarna
Prowadzenie działań informacyjnych i edukacyjnych w zakresie selektywnego zbierania odpadów medycznych,
właściwej ich klasyfikacji oraz sposobów gospodarowania nimi
W ramach powszechnej akcji edukacyjnej
-
-
103
na lata 2008 – 2011
Wzmocnienie kontroli prawidłowego postępowania z zakaźnymi odpadami medycznymi i weterynaryjnymi
1
Inspekcja Handlowa,
Państwowa Inspekcja
Sanitarna
-
-
-
7.2.5. POJAZDY WYCOFANE Z EKSPLOATACJI
Uszczelnienie systemu zbierania i demontaŜu pojazdów wycofanych z eksploatacji oraz eliminacja tzw. „szarej strefy”
1
Stworzenie systemu zbierania porzuconych na ulicach pojazdów
wycofanych z eksploatacji oraz kierowanie ich do punktów
zbierania oraz stacji demontaŜu pojazdów
urzędy gmin
2008 – 2015
100
(rocznie)
NFOŚiGW (środki
celowe na prowadzenie
działalności
w zakresie
gospodarowania
pojazdami wycofanymi
z eksploatacji)
2
Kontrolowanie obowiązku zapewnienia sieci recyklingu pojazdów
przez podmioty do tego zobowiązane
starostwo powiatowe
2008 – 2015
-
-
Edukacja ekologiczna w zakresie prawidłowego postępowania z wyeksploatowanymi pojazdami
1
1
2
przedsiębiorcy
Kontrola stacji demontaŜu i punktów zbierania pojazdów wycofanych z eksploatacji
Kontrola legalnych stacji demontaŜu i punktów zbierania
WIÓŚ, Urząd Marszałkowski
2008 – 2015
pojazdów wycofanych z eksploatacji
Kontrola nielegalnych stacji demontaŜu i punktów zbierania
urzędy gmin, WIOŚ, Urząd
pojazdów wycofanych z eksploatacji oraz złomowisk
2008 – 2015
Marszałkowski
gromadzących wyeksploatowane pojazdy
-
-
-
-
-
-
7.2.6. ZUśYTY SPRZĘT ELEKTRYCZNY I ELEKTRONICZNY
Stworzenie efektywnego systemu zbierania zuŜytego sprzętu elektrycznego i elektronicznego pochodzącego z gospodarstw domowych, opartego nie tylko o
punkty sprzedaŜy, ale i o inne punkty do których mieszkańcy mogą ten sprzęt przynieść
1
Działanie w ramach selektywnego zbierania odpadów
niebezpiecznych wydzielonych ze strumienia odpadów
komunalnych
2008 – 2015
-
-
2
Prowadzenie punktów gromadzenia zuŜytego sprzętu
elektrycznego
i elektronicznego
placówki handlowe i
usługowe, gminne jednostki
komunalne
2008 – 2015
-
-
104
na lata 2008 – 2011
Kontrola podmiotów wprowadzających sprzęt na rynek, punktów sprzedaŜy tego sprzętu pod kątem spełniania obowiązku odbioru zuŜytego sprzętu bądź
zapewnienia odpowiedniego poziomu odzysku / recyklingu oraz kontrola zakładów przetwarzania zuŜytego sprzętu
1
W ramach powszechnych działań kontrolnych
2008 – 2015
Edukacja ekologiczna w zakresie prawidłowego postępowania ze zuŜytym sprzętem elektrycznym i elektronicznym oraz moŜliwości przekazywania tego
sprzętu do odpowiednich miejsc
Urząd Miasta, podmioty
1
gospodarcze, organizacje
2008 – 2015
pozarządowe,
7.2.7. ODPADY ZAWIERAJĄCE AZBEST
Ograniczenie oddziaływania azbestu na środowisko i sukcesywna eliminacja wykorzystywanych wyrobów zawierających azbest
1
W ramach likwidacji dzikich wysypisk oraz w ramach rutynowej
działalności kontrolnej i powszechnej akcji edukacyjnej
starostwo powiatowe, urzędy
gmin, WIOŚ, PINB,
posiadacze odpadów
2008 – 2015
-
-
Rozszerzenie mechanizmów finansowych wspierających usuwanie azbestu z indywidualnych gospodarstw domowych
1
2
System dopłat dla osób fizycznych do usuwania wyrobów
gmin
2008 – 2015
ok. 50 (rocznie)
Opublikowanie na stronach internetowych jednostek samorządu
terytorialnego informacji na temat źródeł finansowania działań
2008 – 2015
polegających na usuwaniu azbestu, oraz coroczne aktualizowanie gmin
tej informacji
Monitoring prawidłowego postępowania z odpadami zawierającymi azbest, obejmujący
w szczególności indywidualnych posiadaczy i firmy dokonujące demontaŜu tych wyrobów
PFOŚiGW, GFOŚiGW,
RPO WŚ, KPWOA
-
1
Kontrola podmiotów gospodarczych wytwarzających odpady,
posiadających azbest, prowadzących działalność w zakresie
gospodarki odpadami
urzędy gmin, WIOŚ,
Powiatowy Inspektorat
Nadzoru Budowlanego, Urząd
Marszałkowski
2008 – 2015
-
-
2
Corocznie aktualizowana baza danych o azbeście i wyrobach
zawierających azbest, obejmująca dane od osób fizycznych i
jednostek organizacyjnych
Urząd Miasta, Powiatowy
Inspektorat Nadzoru
Budowlanego, Urząd
Marszałkowski
2008 – 2015
-
-
3
Weryfikacja inwentaryzacji azbestu wykonanej w ramach Program urzędy gmin, starostwo
powiatowe
Usuwania Azbestu
2012
10
GFOŚiGW, Powiatowy
Urząd Pracy
105
na lata 2008 – 2011
Wypracowanie rozwiązań organizacyjnych i technicznych które pozwoliłyby w sposób zgodny z prawem, a jednocześnie pragmatyczny realizować usuwanie
azbestu z pojedynczych małych obiektów (dachy indywidualnej zabudowy, itp.)
Koordynowanie prac związanych z usuwaniem azbestu – w tym
urzędy gmin, rady osiedli,
zwłaszcza łączenie wielu indywidualnych zamówień na usuwanie wspólnoty mieszkaniowe,
1
2009 – 2015
azbestu w jedno zbiorcze zamówienie
spółdzielnie mieszkaniowe
Opracowanie programów usuwania azbestu, połączonych z pełną inwentaryzacją wyrobów azbestowych, a takŜe egzekwowanie obowiązków w zakresie
sprawozdawczości dotyczącej uŜytkowania wyrobów zawierających azbest oraz wytwarzania odpadów azbestowych
WFOŚiGW / PFOŚiGW
Inwentaryzacja wyrobów azbestowych oraz opracowanie
30
gmin, Powiatowy Inspektor
1
2008
/ GFOŚiGW / KPWOA /
i aktualizacja programu usuwania azbestu
(całość zadania)
Nadzoru Budowlanego,
środki własne
przedsiębiorcy
gmin, WIOŚ, Powiatowy
Kontrola podmiotów gospodarczych wytwarzających i
2
Inspektorat Nadzoru
2008 – 2015
posiadających azbest
Budowlanego, Urząd
Marszałkowski
7.2.8. PRZETERMINOWANE PESTYCYDY
Uszczelnienie systemu zbierania przeterminowanych środków ochrony roślin i opakowań po tych środkach pochodzących z bieŜącej produkcji i stosowania
w rolnictwie poprzez system kontroli podejmowanych przez WIOŚ i urzędy gmin
1
2008 – 2015
urzędy gmin
Zapewnienie faktycznego funkcjonowania systemu gospodarowania opakowań po pestycydach
1
1
106
urzędy gmin, starosto
2008 – 2015
powiatowe
Edukacja ekologiczna w zakresie prawidłowego oraz bezpiecznego dla środowiska
i konsumentów postępowania ze środkami ochrony roślin (w tym – z przeterminowanymi) i opakowaniami po tych środkach
pozarządowe, Inspekcja
Handlowa, Inspekcja Ochrony
Roślin i Nasiennictwa
-
-
-
-
na lata 2008 – 2011
Tabela 7.3.1 Harmonogram rzeczowo-finansowy realizacji zadań w gospodarce odpadami wraz
z określeniem źródeł finansowania przedsięwzięć w gospodarce odpadami innymi niŜ komunalne i niebezpieczne.
Lp.
Działanie
Termin realizacji
Koszt całkowity
przedsięwzięcia
[tys. zł]
7.3.1. ZUśYTE OPONY
Wspieranie rozbudowy sieci zbierania zuŜytych opon, zwłaszcza od osób fizycznych oraz z małych i średnich przedsiębiorstw
1
Kontrola punktów serwisowych oraz posiadaczy odpadów pod
kątem zagospodarowania odpadów zuŜytych opon
urzędy gmin, WIOŚ, Inspekcja
Handlowa, starostwo
powiatowe
2008 – 2015
-
-
2
W ramach powszechnej działalności edukacyjnej dla
społeczeństwa – informowanie o moŜliwościach
zagospodarowania odpadów
pozarządowe,
2008 – 2015
-
-
Wspieranie rozwoju systemu odpowiedzialności wprowadzających opony na rynek krajowy za zapewnienie odzysku i recyklingu tych opon
1
Urząd Miasta, WIOŚ, Inspekcja
Handlowa
2008 – 2015
-
-
7.3.2. ODPADY Z BUDOWY, REMONTÓW I DEMONTAśU OBIEKTÓW BUDOWLANYCH ORAZ INFRASTRUKTURY DROGOWEJ
Rozbudowa sieci selektywnego zbierania oraz instalacji do przerobu, odzysku i recyklingu odpadów z remontów, budowy i demontaŜu obiektów budowlanych
oraz infrastruktury drogowej
1
Obligowanie przedsiębiorców do zagospodarowania
wytworzonych
i posiadanych odpadów budowlanych w sposób polegających na
przekazywaniu ich do instalacji odzysku (w przypadku gdy nie
posiadają własnych instalacji)
powiatowe, PINB
2008 – 2015
-
-
2
Promocja wykorzystania przetworzonych odpadów budowlanych
w prowadzonych procesach inwestycyjnych
gospodarcze
2008 – 2015
-
-
Kontrola sposobu zagospodarowania odpadów budowlanych – zarówno u źródła, jak i w miejscach wykorzystania bądź zdeponowania
1
PINB, WIOŚ, urzędy gmin,
starostwo powiatowe
2008 – 2015
-
-
107
na lata 2008 – 2011
Zapisywanie w decyzjach administracyjnych (wydawanych w trybie przepisów Prawa budowlanego) konkretnych nakazów dotyczących prawidłowego
sposobu zagospodarowania odpadów budowlanych oraz egzekucja nałoŜonych obowiązków
1
Analizowanie wniosków o wydanie decyzji administracyjnych pod
kątem zagospodarowania odpadów budowlanych i mas ziemnych,
wprowadzanie odpowiednich zapisów do miejscowych planów
zagospodarowania przestrzennego oraz decyzji administracyjnych gmin, Powiatowy Inspektor
(w tym – pozwoleń na budowę), analizowanie sposobu
Nadzoru Budowlanego
zagospodarowania odpadów i mas ziemnych przy odbiorach
technicznych
2008 – 2015
-
-
100
GFOŚiGW, środki
własne podmiotów
eksploatujących
oczyszczalnie
7.3.3. KOMUNALNE OSADY ŚCIEKOWE
Integracja gospodarki ściekowej z odpadową
1
Wykorzystywanie odpowiednio przygotowanych osadów
ściekowych do rekultywacji terenów zdegradowanych
posiadacze odpadów
2
Wykorzystywanie osadów ściekowych w celach energetycznych
(poprzez kierowanie ich do istniejących instalacji związanych z
takim wykorzystaniem odpadów), opcjonalnie wykorzystywanie ich
w procesie produkcji paliw alternatywnych z odpadów
komunalnych
urzędy gmin, oczyszczalnie
ścieków
2008 – 2012
100
GFOŚiGW, środki
własne podmiotów
eksploatujących
oczyszczalnie
3
Kontrolowanie sposobów postępowania z osadami ściekowymi
WIOŚ, urzędy gmin, starostwo
powiatowe
2008 – 2015
-
-
2008 – 2012
7.3.4. ODPADY OPAKOWANIOWE
1
Edukacja ekologiczna mająca na celu zapobieganie powstawaniu odpadów opakowaniowych
oraz propagowanie odzysku i recyklingu odpadów
organizacje ekologiczne,
2008 – 2015
placówki oświatowe
-
-
Współpraca pomiędzy przedsiębiorcami a powiatem w celu tworzenia i rozwijania systemów selektywnej zbiórki odpadów opakowaniowych
1
1
108
W ramach rozwoju selektywnego zbierania odpadów komunalnych
2008 – 2015
oraz rozbudowy sortowni odpadów
Rozbudowa infrastruktury technicznej w zakresie selektywnego zbierania odpadów opakowaniowych
W ramach rozwoju selektywnego zbierania odpadów komunalnych
oraz rozbudowy sortowni odpadów
2008 – 2015
-
-
-
na lata 2008 – 2011
Egzekucja przepisów nałoŜonych na podmioty wprowadzające na krajowy rynek produkty w opakowaniach
1
Urząd Marszałkowski
2008 – 2015
-
-
-
-
7.3.5. ODPADY Z WYPADKÓW I POWAśNYCH AWARII
Ustalenie przez słuŜby reagowania kryzysowego programu
działań mających na celu zagospodarowanie odpadów
1
Wojewoda, WIOŚ, Państwowa
2008 – 2009
powstałych podczas zdarzeń o charakterze klęski Ŝywiołowej,
StraŜ PoŜarna
powodzi, huraganu, itp.
DoposaŜenie słuŜb ratowniczych w narzędzia słuŜące likwidacji
2
urzędy gmin
2008
zagroŜenia spowodowanego przez wypadki i powaŜne awarie
Zabezpieczenie środków finansowych na wypadek konieczności
3
starostwo powiatowe
2008 – 2015
zagospodarowania odpadów powstałych podczas wypadków
Ustalenie podziału odpowiedzialności w spornych przypadkach
pomiędzy wojewodę i starostę (które mogą powstać przy
4
2008 – 2009
Wojewoda, WIOŚ, Państwowa
wątpliwościach zakwalifikowania zdarzenia do wypadku lub
StraŜ PoŜarna
powaŜnej awarii),
GFOŚiGW
– Gminny Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej
FIO
– Fundusz Inicjatyw Obywatelskich
JI
– Mechanizm Joint Implementation
KPWOA
– Konkurs „Polska Wolna Od Azbestu”
M2M
– Mechanizm Methane to Markets
MFEOGNMF – Mechanizm Finansowy Europejskiego Obszaru Gospodarczego oraz Norweski Mechanizm Finansowy
NFOŚiGW
– Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej
PFOŚiGW
– Powiatowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej
PO IiŚ
– Program Operacyjny Infrastruktura i Środowisko
PROW
– Program Rozwoju Obszarów Wiejskich
RPO WŚ
– Regionalny Program Operacyjny Województwa Śląskiego
WFOŚiGW
– Wojewódzki Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Katowicach
950
RPO WŚ
10 (rocznie)
PFOŚiGW
-
-
109
na lata 2008 – 2011
7.4 Źródła finansowania
Tab. 7.4.1 Źródła finansowania
Program Operacyjny Infrastruktura
i Środowisko
Regionalny Program Operacyjny
Województwa Śląskiego
Obligacje gminne
Europejski Bank Odbudowy i Rozwoju
(EBRD)
Bank Ochrony Środowiska
Inne banki krajowe
NFOŚiGW
WFOŚiGW
PFOŚiGW
GFOŚiGW
Fundacja EkoFundusz
Mechanizm Finansowy Europejskiego
Obszaru Gospodarczego oraz Norweski
Mechanizm Finansowy
Wspólne WdroŜenia, czyli Joint
Implementation (JI)
LIFE+
Instrument Finansowy Ochrony Ludności
Beneficjenci
Samorząd, jednostki gospodarcze, NGO,
szkoły wyŜsze i uczelnie, osoby fizyczne
podmioty gospodarcze
Samorząd, podmioty gospodarcze, NGO
StraŜ PoŜarna, Obrona Cywilna
Program Operacyjny Infrastruktura i Środowisko na lata 2007 - 2013
Program stanowi jeden z programów operacyjnych będących podstawowym narzędziem
do osiągnięcia załoŜonych w nich celów przy wykorzystaniu środków Funduszu Spójności,
Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego oraz Europejskiego Funduszu Społecznego.
Łączna wielkość środków finansowych zaangaŜowanych w realizację Programu Operacyjnego
Infrastruktura i Środowisko na lata 2007 – 2013 wyniesie 37,6 mld euro, z czego wkład unijny
wynosić będzie 27,9 mld euro, zaś wkład krajowy – 9,7 mld euro. W ramach 15 priorytetów
programu 5 bezpośrednio dotyczy ochrony środowiska:
• Gospodarka wodno-ściekowa – 3 275,2 mln euro (w tym 2 783,9 mln euro z FS);
• Gospodarka odpadami i ochrona powierzchni ziemi – 1,430,3 mln euro (w tym 1,215,7 mln
euro z FS);
• Zarządzanie zasobami i przeciwdziałanie zagroŜeniom środowiska – 655,0 mln euro (w tym
556,8 mln euro z FS);
• Przedsięwzięcia dostosowujące przedsiębiorstwa do wymogów ochrony środowiska –
667,0 mln euro (w tym 200,0 mln euro z EFRR);
• Ochrona przyrody i kształtowanie postaw ekologicznych – 105,6 mln euro (w tym 89,9 mln
euro z EFRR);
110
na lata 2008 – 2011
Regionalny Program Operacyjny Województwa Śląskiego na lata 2007 – 2013
RPO WŚ stanowi podstawę podziału środków unijnych przeznaczonych dla regionu.
Podstawowym źródłem finansowania zadań ujętych w niniejszym dokumencie jest priorytet V –
„Środowisko” oraz VI – „ZrównowaŜony rozwój miast”.
1) Priorytet V – Środowisko
Cele szczegółowe priorytetu to:
• poprawa jakości wód powierzchniowych i podziemnych.
• ograniczenie ilości odpadów deponowanych i zdeponowanych w środowisku.
• poprawa jakości powietrza.
• doskonalenie systemu zarządzania środowiskiem.
• ochrona dziedzictwa przyrodniczego i kształtowanie postaw ekologicznych społeczeństwa.
W ramach priorytetu wspierane będą działania w zakresie rozwoju infrastruktury wodno-ściekowej,
gospodarki odpadami, poprawy jakości powietrza i wykorzystania odnawialnych źródeł energii,
zarządzania środowiskiem i ochrony dziedzictwa przyrodniczego. Infrastruktura wodno-ściekowa
wspierana będzie poprzez inwestycje w sieci kanalizacyjne, wodociągowe, oczyszczalnie ścieków i
elementy systemu zaopatrzenia w wodę. W ramach gospodarki odpadami wsparcie uzyskają
projekty z zakresu selektywnej zbiórki odpadów, ich odzysku, recyklingu oraz unieszkodliwiania,
kompleksowego oczyszczania terenów z odpadów zawierających azbest oraz rekultywacji
obszarów zdegradowanych i składowisk odpadów na cele przyrodnicze. Poprawa jakości
powietrza będzie osiągana poprzez przedsięwzięcia na rzecz budowy, remontu oraz modernizacji
systemów ciepłowniczych (obejmujące likwidację systemów indywidualnych), wraz z ich
wyposaŜeniem
w
instalacje
ograniczające
emisję
zanieczyszczeń,
kompleksowej
termomodernizacji obiektów uŜyteczności publicznej wraz z wymianą źródeł ciepła, prowadzącej
do ograniczenia niskiej emisji. Dodatkowo, wspierane będą działania prowadzące
do wykorzystania odnawialnych źródeł energii, w tym budowa infrastruktury słuŜącej do przesyłu
i produkcji energii pochodzącej ze źródeł alternatywnych, jak energia słoneczna, energia
pochodząca z biomasy i inne. W ramach priorytetu preferowane będą projekty realizowane
na obszarach o duŜej gęstości zaludnienia. Doskonaleniu zarządzania środowiskiem będą słuŜyć
inicjatywy w zakresie tworzenia i rozwoju instrumentów gromadzenia i przetwarzania informacji
o stanie środowiska, map akustycznych oraz map zalewowych. W ramach priorytetu realizowane
będą takŜe działania polegające na modernizacji i doposaŜeniu infrastruktury słuŜącej szeroko
pojętej edukacji ekologicznej (m.in.: punkty widokowe, ścieŜki przyrodnicze, ośrodki dydaktyczno –
promocyjne) oraz przywracaniu droŜności korytarzy ekologicznych. Główni beneficjenci priorytetu
to:
• jednostki samorządu terytorialnego, ich związki i stowarzyszenia,
• jednostki organizacyjne JST posiadające osobowość prawną,
• spółki wodne,
• parki narodowe i krajobrazowe,
• organizacje pozarządowe,
• partnerzy społeczni i gospodarczy,
• PGL Lasy Państwowe i jego jednostki organizacyjne,
• niewymienione wyŜej jednostki sektora finansów publicznych posiadające osobowość
prawną.
2) Priorytet VI – ZrównowaŜony rozwój miast
Cele szczegółowego priorytetu to:
• wzrost konkurencyjności ośrodków metropolitalnych,
• wielofunkcyjne wykorzystanie obszarów zdegradowanych.
Rewitalizacja zdegradowanych terenów poprzemysłowych, powojskowych i miejskich kładzie
główny nacisk na przywracanie ładu przestrzeni publicznej i podnoszenie wartości substancji
miejskiej, nadawanie i przywracanie jej funkcji gospodarczych, edukacyjnych, turystycznych,
rekreacyjnych, społecznych i kulturalnych. Zamierzone efekty zostaną osiągnięte poprzez
realizację przebudowy i remontów obiektów (w tym poprzemysłowych i powojskowych) wraz
z zagospodarowaniem przyległego otoczenia; zagospodarowywanie przestrzeni miejskich
111
na lata 2008 – 2011
i uzupełnianie istniejącej zabudowy. Wsparcie zostanie skierowane na kompleksowe
przygotowanie terenów przeznaczonych pod działalność gospodarczą oraz tworzenie i rozbudowę
systemów monitoringu wizyjnego. Realizowane projekty muszą przyczyniać się do likwidacji
istotnych problemów gospodarczych lub społecznych na obszarze rewitalizowanym. W ramach
projektów rewitalizacyjnych realizujących cel Priorytetu związany z wielofunkcyjnym
wykorzystaniem terenów zdegradowanych wsparcie będzie udzielane jedynie projektom
realizowanym na obszarze wsparcia zidentyfikowanym w Lokalnym Programie / Planie
Rewitalizacji (LPR), realizującym cele LPR dla danego obszaru i wpisującym się w szerszą logikę
interwencji LPR na danym obszarze. Główni beneficjenci priorytetu to:
• jednostki samorządu terytorialnego, ich związki i stowarzyszenia,
• jednostki organizacyjne JST posiadające osobowość prawną,
• szkoły wyŜsze,
• organizacje pozarządowe,
• partnerzy społeczni i gospodarczy,
• kościoły i inne związki wyznaniowe oraz osoby prawne kościołów i innych związków
wyznaniowych,
• spółdzielnie mieszkaniowe, wspólnoty mieszkaniowe,
• niewymienione wyŜej jednostki sektora finansów publicznych posiadające osobowość
prawną.
Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej
Celem działalności Narodowego Funduszu jest finansowe wspieranie inwestycji ekologicznych
o znaczeniu i zasięgu ogólnopolskim i ponadregionalnym oraz zadań lokalnych, istotnych z punktu
widzenia potrzeb środowiska. Dystrybucja środków finansowych z Narodowego Funduszu Ochrony
Środowiska i Gospodarki Wodnej odbywa się w ramach następujących dziedzin: ochrona
powietrza, ochrona wód i gospodarka wodna, ochrona powierzchni ziemi, ochrona przyrody
i krajobrazu oraz leśnictwo, geologia i górnictwo, edukacja ekologiczna, Państwowy Monitoring
Środowiska, programy międzydziedzinowe, nadzwyczajne zagroŜenia środowiska, ekspertyzy
i prace badawcze.
Wnioskodawcami ubiegającymi się o środki finansowe z Narodowego Funduszu mogą być:
• jednostki samorządu terytorialnego,
• przedsiębiorstwa,
• instytucje i urzędy,
• szkoły wyŜsze i uczelnie,
• jednostki organizacyjne ochrony zdrowia,
• organizacje pozarządowe (fundacje, stowarzyszenia),
• administracja państwowa,
• osoby fizyczne.
Wszyscy wnioskodawcy powinni posiadać status prawny umoŜliwiający im zawarcie umowy
cywilno - prawnej.
Wojewódzki Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej
Fundusz udziela dofinansowania w róŜnych formach, na cele określone w art. 409 ustawy Prawo
ochrony środowiska, zgodnie z rocznym planem finansowym, listą przedsięwzięć priorytetowych
oraz kryteriami wyboru przedsięwzięć uchwalonymi przez Radę Nadzorczą Funduszu. Lista
przedsięwzięć priorytetowych, podlegaja corocznej aktualizacji. Opieraja się ona na strategicznych
celach zapisanych w Wojewódzkim Programie Ochrony Środowiska (w 2008 roku trwają prace nad
jego aktualizacją); cel odnoszący się do gospodarki odpadami zapisano jako: „Minimalizacja ilości
powstających odpadów, wzrost wykorzystania i bezpieczne składowanie pozostałych odpadów.
Podczas opracowywania niniejszej aktualizacji PGO obowiązywały dokumenty odnoszące się do
2008 r. Na podstawie tych dokumentów naleŜy przytoczyć kryteria wyboru przedsięwzięć
z zakresu gospodarki odpadami, które są uznawane za priorytetowe:
− systemy gospodarki odpadami, realizowane w ramach projektów gospodarki odpadami,
w kolejności dla aglomeracji: powyŜej 200 000 mieszkańców lub w innych rejonach słuŜących
112
na lata 2008 – 2011
−
powyŜej 200 000 grupie uŜytkowników, od 150 000 do 200 000 mieszkańców lub w innych
rejonach słuŜących od 150 000 do 200 000 grupie uŜytkowników, od 100 000 do 150 000
mieszkańców lub w innych rejonach słuŜących od 100 000 do 150 000 grupie uŜytkowników;
inwestycje na terenach, gdzie istniejące składowiska odpadów stwarzają zagroŜenia dla wód
podziemnych.
Priorytetowe kierunki dofinansowania w roku 2008 określono następująco:
− realizacja inwestycji zgodnych z Krajowym Planem Gospodarki Odpadami,
− działania związane z minimalizacją powstawania odpadów,
− działania systemowe związane z wykorzystaniem odpadów,
− działania systemowe związane z unieszkodliwianiem odpadów (z wyłączeniem budowy,
rozbudowy i modernizacji składowisk odpadów),
− budowa, rozbudowa i modernizacja składowisk odpadów w ramach Planu Gospodarki
Odpadami dla Województwa Śląskiego,
− usuwanie i unieszkodliwianie azbestu,
− likwidacja zagroŜeń środowiskowych powodowanych zdeponowaniem niebezpiecznych odpadów,
− zamykanie składowisk odpadów,
− likwidacja mogilników i magazynów przeterminowanych środków ochrony roślin oraz „dzikich
wysypisk”.
Powiatowe i Gminne Fundusze Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej
Jednostki organizacyjne gmin, spółki z udziałem gmin, osoby fizyczne, organizacje pozarządowe
mogą starać się pozyskać dofinansowanie w ramach Gminnego lub Powiatowego Funduszu
Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej na zadania związane z ochroną środowiska
i gospodarką odpadami.
Obligacje gminne
Obligacje to jeden ze sposobów na finansowanie inwestycji unijnych. W wielu przypadkach emisja
obligacji jest dla samorządów bardziej opłacalna od zaciągania kredytów bankowych. Inną zaletą
tego instrumentu jest to, Ŝe emitowane zwykle w kilku transzach obligacje nie nastręczają później
przy spłacie wielkich problemów - łatwiej jest spłacać kilka razy w ciągu roku relatywnie niewielką
sumę niŜ całość zadłuŜenia za jednym razem.
Europejski Bank Odbudowy i Rozwoju (EBRD)
EBRD wspiera inwestycje sektora prywatnego zmierzające do poprawy jakości środowiska.
Inwestycje środowiskowe wspierane przez bank dotyczą między innymi infrastruktury komunalnej
i ochrony środowiska, - poprawy wydajności energetycznej i uŜycia odnawialnych źródeł energii.
Europejski Bank Odbudowy i Rozwoju wspiera teŜ projekty związane z ograniczaniem emisji
gazów cieplarnianych. Wartość kredytu wynosi od 2 do 250 mln (średnio 5 mln euro), co stanowi
do 35% wartości inwestycji.
Bank Ochrony Środowiska
Kredyt ekologiczny jest przyznawany na zakup lub montaŜ wyrobów słuŜących ochronie
środowiska. Wszystkie podmioty mogą starać się o pozyskanie preferencyjnego kredytu.
Maksymalna kwota kredytu moŜe wynieść do 100% kosztów zakupu i kosztów montaŜu, przy czym
koszty montaŜu mogą być kredytowane w jednym z poniŜszych przypadków:
• gdy Sprzedawca, z którym Bank podpisał porozumienie jest jednocześnie Wykonawcą,
• gdy Wykonawca jest jednostką autoryzowaną przez Sprzedawcę, z którym Bank podpisał
porozumienia,
• gdy Bank podpisał z Wykonawcą porozumienie dotyczące montaŜu urządzeń i wyrobów
zakupionych wyłącznie na zasadach obowiązujących dla niniejszego produktu.
Okres kredytowania wynosi do 5 lat. Oprocentowanie jest – zmienne, ustalone na podstawie
uchwały Zarządu BOŚ S.A. W przypadku zawarcia umowy pomiędzy Bankiem a sprzedawcą, bądź
producentem urządzeń kredyty udzielone na zakupy tych urządzeń mogą być oprocentowane
od 1% w skali roku.
113
na lata 2008 – 2011
Inne banki krajowe
Bankami, które w szczególności wspierają kredytowo realizację zadań z zakresu środowiska
są m.in.: Bank Gospodarstwa Krajowego, Bank Rozwoju Eksportu S.A, Bank Gdański S.A.,
niemniej rynek tego typu usług stale się rozszerza i coraz więcej banków ma w ofercie produkty
dedykowane ochronie środowiska.
Fundacja EkoFundusz
Zadaniem Fundacji jest dofinansowanie przedsięwzięć w dziedzinie ochrony środowiska, które
mają nie tylko istotne znaczenie w skali regionu czy kraju, ale takŜe wpływają na osiągnięcie celów
ekologicznych uznanych za priorytetowe w skali europejskiej lub światowej. Ta specyfika
EkoFunduszu uniemoŜliwia mu finansowanie przedsięwzięć, których celem jest rozwiązywanie
tylko lokalnych problemów. Zadaniem EkoFunduszu jest teŜ ułatwienie transferu na polski rynek
najlepszych technologii z krajów-donatorów, a takŜe stymulowanie rozwoju polskiego przemysłu
ochrony środowiska.
Mechanizm Finansowy Europejskiego Obszaru Gospodarczego oraz Norweski Mechanizm
Finansowy
W ramach Mechanizmu Finansowego Europejskiego Obszaru Gospodarczego oraz Norweskiego
Mechanizmu Finansowego moŜna dofinansować działania związane z promocją zrównowaŜonego
rozwoju poprzez lepsze wykorzystanie i zarządzanie zasobami. W ramach Mechanizmów
Finansowych mogą być realizowane np. projekty inwestycyjne na zagospodarowanie
segregowanych odpadów.
Beneficjentami mogą być wszystkie instytucje sektora publicznego i prywatnego oraz organizacje
pozarządowe utworzone w prawny sposób w Polsce i działające w interesie publicznym.
Konkurs „Polska wolna od azbestu”
Konkurs jest organizowany przez Centrum Wspierania Inicjatyw Pozarządowych. Konkurs jest
skierowany do wszystkich gmin i powiatów. Celem Konkursu jest nagrodzenie gmin i powiatów,
które wyróŜniają się skutecznym i sprawnym działaniem w zakresie usuwania azbestu i wyrobów
zawierających azbest. Nagrody pienięŜne naleŜy wykorzystać na:
• działania związane z realizacją inwestycji mających na celu usuwanie azbestu i wyrobów
zawierających azbest z obiektów budowlanych uŜyteczności publicznej,
• budowę i modernizację składowisk odpadów,
• likwidację oddziaływania azbestu i wyrobów zawierających azbest na zdrowie mieszkańców,
• akcje informacyjno – edukacyjne.
Wspólne WdroŜenia, czyli Joint Implementation (JI)
To mechanizm ustanowiony w Art. 6 Protokołu z Kioto (PzK), który umoŜliwia nabycie i transfer
jednostek redukcji emisji gazów cieplarnianych (ERUs) pomiędzy krajami Aneksu I do Ramowej
Konwencji Narodów Zjednoczonych w sprawie zmian klimatu, powstałych w wyniku realizacji
projektów inwestycyjnych obniŜających emisję gazów cieplarnianych lub zwiększających
pochłanianie GC. Jednostki redukcji emisji (ERUs) mogą być generowane w okresie 2008 – 2012
i przekazywane krajom Aneksu I jako środek do wypełnienia ich zobowiązań wynikających z PzK
w sposób efektywny ekonomicznie.
Mechanizm ten moŜe posłuŜyć do pozyskania zewnętrznych środków przez spółki pragnące
wdroŜyć inwestycje obniŜające emisję gazów cieplarnianych (np. odgazowanie składowiska
odpadów komunalnych).
LIFE+
LIFE+ jest instrumentem finansowym Komisji Europejskiej (DG Środowisko) wspierającym politykę
ochrony środowiska Wspólnoty Europejskiej, który jest realizowany w latach 2007 – 2013 Stanowi
114
na lata 2008 – 2011
kontynuację programu LIFE, realizowanego w latach 1992 - 2006. Celem programu LIFE+ jest
finansowanie projektów związanych z wdraŜaniem, aktualizacją oraz rozwojem wspólnotowej
polityki i prawodawstwa w dziedzinie środowiska, a tym samym wspieranie zrównowaŜonego
rozwoju państw UE. LIFE+ wspiera w szczególności wdraŜanie szóstego Programu Działania
Środowiskowego Wspólnoty (6th EAP, 2002–2012), włącznie z jego strategiami tematycznymi,
oraz zapewnia wsparcie finansowe dla środków i przedsięwzięć zapewniających wartość dodaną
w Krajach Członkowskich UE.
LIFE+ składa się z trzech komponentów:
1) „LIFE+ przyroda i róŜnorodność biologiczna”
2) „LIFE+ polityka i zarządzanie w zakresie środowiska”
3) „LIFE+ informacja i komunikacja”
8. Analiza oddziaływania na środowisko
Analiza celów, kierunków i zadań ustanowionych w niniejszej aktualizacji Planu Gospodarki
Odpadami dla powiatu bieruńsko-lędzińskiego wykazała, Ŝe są one zgodne z celami
strategicznymi wynikającymi z dokumentów wyŜszego szczebla oraz przyczyniają się do ich
realizacji. Wskazane problemy związane z gospodarką odpadami na terenie powiatu w większości
przypadków znajdują rozwiązanie w ramach zaproponowanych w PGO zadań do realizacji.
Sytuacja, w której PGO nie zostanie wdroŜony, prowadzić będzie do nasilenia problemów
związanych z ochroną środowiska.
Przeprowadzona analiza oraz wynikająca z niej ocena zapisów PGO pozwala na stwierdzenie,
Ŝe generalnie ich realizacja spowoduje poprawę systemu gospodarki odpadami, a tym samym
jakości środowiska. Równolegle wpłynie ona na ograniczanie zuŜywania zasobów
środowiskowych, przy jednoczesnym zachowaniu warunków do harmonijnego wzrostu
gospodarczego pozwalającego na pokrycie potrzeb powiatu i jego mieszkańców. Ponadto, istotne
są następujące fakty:
1. Dokument uwzględnia zapisy aktualizacji Wojewódzkiego Planu Gospodarki Odpadami,
w którym przyjęte rozwiązania były poddane procedurze oceny oddziaływania na środowisko.
W związku z tym, w niniejszym dokumencie określono konkretne kierunki działań mające
na celu realizację poszczególnych zadań, z zachowaniem zgodności z dokumentami wyŜszego
szczebla, a tym samym z rozwiązaniami których wpływ na środowisko został oceniony jako
pozytywny.
2. PGO został dostosowany do przepisów, które zmieniły się od czasu uchwalenia poprzedniego
dokumentu. Odnosi się on takŜe częściowo do projektów nowych przepisów bądź tendencji
zmian systemowych pojawiających się na szczeblu krajowym bądź europejskim.
3. Dokument odnosi się do zmiany uwarunkowań mających wpływ na gospodarkę odpadami
w powiecie i jego najbliŜszej okolicy.
4. Dokument określa zadania konieczne do realizacji; wyraźniej takŜe określa główne problemy
środowiskowe i wskazuje na przyczynę ich występowania.
Niniejsza aktualizacja nie powoduje środowiskowych oddziaływań o znaczeniu transgranicznym.
Intencją Starostwa Powiatu oraz autorów opracowania jest rozwój systemu gospodarki odpadami
w kierunku usprawnienia, z uwzględnieniem priorytetu ochrony środowiska i zasad dyscypliny
finansów publicznych (w sposób adekwatny do moŜliwości budŜetowych). Na szczeblu
strategicznym, którego wyrazem jest opracowanie aktualizacji planu gospodarki odpadami,
wytyczono ramy realizacji konkretnych przedsięwzięć w sposób uwzględniający zmiany
systemowe w ochronie środowiska takie jak m.in.:
• integracja wszystkich aspektów środowiskowych,
• rozwój metod analitycznych opartych na analizie cyklu Ŝycia,
• rozwój odnawialnych źródeł energii w powiązaniu z gospodarką odpadami, ochroną
powietrza i ochroną wód,
• zaostrzenie przepisów europejskich dotyczących zagospodarowania odpadów i mas
ziemnych pochodzących z eksploatacji kopalin, zaostrzenie standardów jakości
115
na lata 2008 – 2011
środowiska, ochrony gleby i ziemi, jakości środowiska miejskiego, efektywności
energetycznej, odpowiedzialności producentów i podmiotów wprowadzających produkty na
rynek.
Realizacja przyjętych w niniejszym dokumencie zadań:
1) powinna wyeliminować:
a) przenikanie odpadów do środowiska w sposób niekontrolowany (Starostwo Powiatu jako
organ wykonawczy samorządu lokalnego odpowiedzialny za stan środowiska),
b) podrzucanie swoich odpadów do pojemników stanowiących wyposaŜenie innych
nieruchomości,
c) podrzucanie odpadów innych niŜ komunalne do odpadów komunalnych,
d) porzucanie odpadów w miejscach do tego nie przeznaczonych na terenie innych
nieruchomości (w tym: w lesie, parku, itp.),
2) zrealizuje zasadę „zanieczyszczający płaci”,
3) zwiększy moŜliwości odzysku odpadów surowcowych juŜ u źródła,
4)
spowoduje ograniczanie ilości odpadów ulegających biodegradacji przekazywanych
do unieszkodliwienia poprzez składowanie,
5)
przyczyni się do szeregu korzystnych efektów takich jak: zmniejszenie emisji zanieczyszczeń
gazowych i bioaerozoli do powietrza atmosferycznego, ograniczenie odpadów kierowanych
do składowania na składowisko,
6)
polepszy stan zabezpieczenia środowiska przed zagroŜeniem ze strony wytwarzanych
i zagospodarowywanych odpadów,
7)
podniesie stopień zabezpieczenia środowiska wodnego przed zanieczyszczeniem.
Ponadto, w toku prac nad niniejszym dokumentem za konieczne uznano ogólne odniesienie
istniejącej sytuacji gospodarki odpadami i planowanych rozwiązań do wymogów ochrony wód
podziemnych i powierzchniowych oraz ekosystemów wodnych i brzegowych. W niniejszym
dokumencie zasadnym jest częściowe przedstawienie aspektów środowiskowych systemu
gospodarki odpadami powiatu bieruńsko - lędzińskiego. We wcześniejszej części niniejszego
rozdziału przedstawiono całościową analizę oddziaływania niniejszego dokumentu na środowisko.
9. Streszczenie w języku niespecjalistycznym
Plan gospodarki odpadami jest jednym z podstawowych dokumentów strategicznych w dziedzinie
gospodarki odpadami. Na szczeblu lokalnym jest on odzwierciedleniem Krajowego Planu
Gospodarki Odpadami, mającym wdroŜyć jego ustalenia na odpowiednio niŜszym poziomie.
Dokumenty te aktualizuje się co 4 lata. Są one opracowywane na szczeblu krajowym,
wojewódzkim, powiatowym i gminnym.
Poprzedni Plan Gospodarki Odpadami, będący integralną częścią Programu Ochrony Środowiska
dla powiatu bieruńsko - lędzińskiego, obejmował lata 2004-2007 wraz z perspektywą na lata
2008-2011. Został on wprowadzony w Ŝycie uchwałą Rady Powiatu Bieruńsko-Lędzińskiego z dnia
26 sierpnia 2004 r. Niniejsze opracowanie jest aktualizacją tego dokumentu. Celem niniejszej
aktualizacji jest dostosowanie zapisów pierwotnego dokumentu do obecnych uwarunkowań oraz
do faktycznego stanu zarządzania systemem ochrony środowiska i gospodarki odpadami.
Dokument został podzielony na poszczególne rozdziały, które kolejno przedstawiają:
− uwarunkowania gospodarki odpadami w powiecie,
− analizę stanu gospodarki odpadami,
− prognozę zmian w zakresie gospodarki odpadami,
− cele, kierunki i proponowany system,
− monitorowanie realizacji planu,
− harmonogram rzeczowo – finansowy,
− źródła finansowania,
− analizę oddziaływania na środowisko,
− streszczenie w języku niespecjalistycznym.
Na wstępie przedstawiono dokumenty strategiczne wyŜszego i równoległego szczebla, ich główne
załoŜenia oraz powiązania z tematyką planu gospodarki odpadami.
116
na lata 2008 – 2011
Kolejnym krokiem było przedstawienie uwarunkowań geograficznych, gospodarczych
i środowiskowych powiatu połoŜonego w środkowo-wschodniej części województwa śląskiego
i obejmującego swym zasięgiem pięć gmin: trzy gminy miejskie – Bieruń, Lędziny, Imielin, dwie
wiejskie – Bojszowy, Chełm Śląski.
Realizacja dotychczasowego PGO i stan gospodarki komunalnej
Kwestia dotychczasowej oceny planu gospodarki odpadami została przedstawiona
w sprawozdaniu z realizacji PGO. Niemniej, moŜna w tym miejscu dodatkowo dokonać
sparametryzowanej oceny dotychczasowej polityki w tym zakresie.
Cele i zadania o charakterze systemowym wynikające z PGO
na lata 2004-2007
GOSPODARKA ODPADAMI
STWORZENIE KOMPLEKSOWEGO SYSTEMU ZARZĄDZANIA ODPADAMI KOMUNALNYMI
Doskonalenie lokalnego systemu odbioru wymieszanych odpadów
komunalnych od mieszkańców powiatu z obiektów infrastruktury
Stworzenie międzygminnego zintegrowanego systemu segregacji, zbierania,
odzysku i unieszkodliwiania odpadów
Stworzenie systemu gospodarki odpadami niebezpiecznymi ze źródeł
komunalnych oraz gospodarczych
STWORZENIE NOWOCZESNEGO SYSTEMU NADZORU I KONTROLI NAD GOSPODARKĄ
ODPADAMI SEKTORA GOSPODARCZEGO
Prawidłowa gospodarka odpadami opakowaniowymi
Prawidłowa gospodarka odpadami medycznymi i weterynaryjnymi
Stworzenie nowoczesnego systemu nadzoru i kontroli nad gospodarką
odpadami przemysłowymi
Prawidłowa gospodarka odpadami z oczyszczalni ścieków
Ocena
realizacji*
2x
2x
2x
1x
1
1x
x
1x
x
*Ocena realizacji:
0 – nie zrealizowano/ zrealizowano w stopniu minimalnym;
1 – zrealizowano z niewielkim stopniu;
2 – zrealizowano w dostatecznym stopniu;
3 – zrealizowano;
x – realizacja w toku
Problemy z realizacją dotychczasowego planu gospodarki odpadami mają wieloraką genezę.
Za najwaŜniejszy naleŜy uznać niski priorytet tej dziedziny w całościowej polityce powiatu. Z kolei
brak skoordynowanego działania w obszarze gospodarki odpadami zaowocował tym, iŜ w ciągu
ostatnich lat na szczeblu zarządzania gospodarką odpadami nie podjęto strategicznych decyzji
dotyczących jej rozwoju. PowyŜsze problemy potęgował brak dobrych rozwiązań prawnych, które
sprzyjałyby kreowaniu przyjaznej środowisku gospodarki odpadami. Uzasadnionym wydaje się
pogląd wskazujący na to, iŜ to rozwiązania prawne stanowią podstawę niskiego priorytetu
gospodarki odpadami w całości działalności publicznej administracji.
Dokonano takŜe ogólnej oceny dotychczasowego systemu gospodarki odpadami. NajwaŜniejsze
wnioski z tej oceny sprowadzają się do następujących stwierdzeń:
• podjęto działania inwestycyjne w dziedzinie gospodarki wodno – ściekowej oraz gospodarki
odpadami, skutkujące ograniczeniem negatywnego oddziaływania na środowisko wodne
i gruntowe,
• przeprowadzono szereg działań proekologicznych mających na celu poprawę stanu
środowiska powiatu,
• rozwinął się system gospodarki odpadami komunalnymi (inwestycje nie tylko na terenie
powiatu),
• gospodarka odpadami ma coraz większe znaczenie w polityce powiatu,
• nie zostały w pełni osiągnięte cele dotychczas obowiązującego planu,
• nie podjęto wystarczających działań inwestycyjnych mogących zapewnić osiągnięcie celów
w zakresie redukcji ilości składowanych odpadów komunalnych ulegających biodegradacji
117
na lata 2008 – 2011
•
nie osiągnięto załoŜonych celów redukcji ilości składowanych odpadów komunalnych
ulegających biodegradacji, jak równieŜ nie osiągnięto celów w zakresie ilości odpadów
zbieranych selektywnie (choć zwiększyła się ilość mieszkańców objętych systemami
selektywnej zbiórki odpadów).
Analiza stanu gospodarki odpadami pozwoliła zidentyfikować główne problemy tej dziedziny Ŝycia
publicznego w powiecie. Określono problemowe zagadnienia występujące na terenie powiatu,
których rozwiązanie jest kluczowe dla sprostania wymienionym wyzwaniom
• rozdrobniony i niespójny system organizacji i zarządzania gospodarką odpadami oraz brak
realnej kontroli nad prawidłowym funkcjonowaniem systemu gospodarki odpadami;
• niedostateczne moŜliwości techniczne zapewniające spełnienie wymogów prawnych
dotyczących zmniejszenia strumienia odpadów komunalnych ulegających biodegradacji
kierowanych do składowania;
• niski priorytet gospodarki odpadami w niektórych gminach;
• niewystarczający system selektywnego zbierania odpadów;
• brak polityki energetycznego wykorzystania odpadów, zarówno wytwarzanych, jak i juŜ
zdeponowanych na składowiskach.
Analiza stanu bieŜącego oraz prognozowany rozwój sytuacji wskazały na następujące wyzwania
przed jakimi stoi powiat bieruńsko - lędziński:
• spełnienie wymogów formalnych w zakresie gospodarki odpadami komunalnymi,
w szczególności zmniejszenia stopnia deponowania strumienia odpadów ulegających
biodegradacji na składowiskach przy jednoczesnym uszczelnieniu całego systemu
gospodarowania odpadami (objęcie 100% mieszkańców),
• zapobieŜenie niekontrolowanym, negatywnym dla środowiska zjawiskom migracji
strumienia odpadów komunalnych do szarej strefy oraz napływu odpadów spoza regionu
(ościennych gmin),
• sprostanie zadaniu usunięcia PCB do 2010 roku oraz ucywilizowaniu procesu usuwania
i zagospodarowania odpadów azbestowych,
• w związku ze zwiększeniem strumienia komunalnych osadów ściekowych (w wyniku
realizacji Krajowego Programu Oczyszczania Ścieków Komunalnych), wystąpi konieczność
zwiększenia stopnia zagospodarowania tego odpadu, zwłaszcza w sposób inny niŜ
składowanie czy rozprowadzanie po powierzchni ziemi,
• włączenie się w ogólnoeuropejski trend rozwijania źródeł odnawialnej energii
oraz zapobiegania zmianom klimatycznym,
• zwiększenie poziomu zbierania odpadów zuŜytego sprzętu elektrycznego i elektronicznego,
zwłaszcza z gospodarstw domowych.
Odpady komunalne
Głównymi źródłami wytwarzania odpadów komunalnych są gospodarstwa domowe oraz obiekty
infrastruktury, tj. handel, usługi, zakłady rzemieślnicze, zakłady produkcyjne w części socjalnej,
targowiska, szkolnictwo i inne.
W strumieniu zmieszanych odpadów komunalnych wyróŜnia się następujące ich rodzaje: odpady
kuchenne ulegające biodegradacji, papier i tektura, opakowania wielomateriałowe, tworzywa
sztuczne, szkło, metale, odzieŜ, tekstylia, drewno, odpady niebezpieczne, odpady
wielkogabarytowe, odpady z pielęgnacji terenów zielonych, odpady z czyszczenia ulic i placów
oraz odpady z targowisk. Ponadto w strumieniu odpadów komunalnych występują: zuŜyty sprzęt
elektryczny i elektroniczny oraz odpady remontowo – budowlane.
W niniejszym opracowaniu przez odpady komunalne rozumie się przede wszystkim odpady
wymienione w grupie 20 katalogu odpadów (ustanowionego w drodze rozporządzenia Ministra
Środowiska z dnia 27 września 2001 r. w sprawie katalogu odpadów – Dz. U. Nr 112, poz. 1206).
118
na lata 2008 – 2011
Wskaźniki ilości wytwarzanych odpadów komunalnych dla roku bazowego 2006.
Wartości wskaźników [kg/M/rok 2006]
Lp.
Źródło odpadów
1.
Odpady z gospodarstw domowych
140
230
Uśredniony
wskaźnik dla
powiatu
185
2.
Odpady z infrastruktury (handel,
usługi, rzemiosło, szkolnictwo i In.)
30
95
62,5
170
325
247,5
Wieś
Małe miasto
Razem
Na podstawie wskaźników przedstawionych w tabeli powyŜej obliczono ilość odpadów
komunalnych z gospodarstw domowych oraz z obiektów infrastruktury. Przyjmując (wg KPGO),
Ŝe wskaźnik wytwarzania wzrasta w skali roku o 1% dla roku 2008, to otrzymujemy wartość
wskaźnika na poziomie:
• wieś – 173,1 kg/M/rok (142,8 + 30,3)
• małe miasto – 330,5 kg/M/rok (234,6 + 95,9)
• uśredniony wskaźnik dla powiatu – 252,45 kg/M/rok
Ilość wytworzonych odpadów komunalnych w roku 2008.
Ilość odpadów [Mg/rok 2008]
Lp.
1.
2.
Źródło odpadów
domowych
Odpady z infrastruktury
(handel, usługi, rzemiosło,
szkolnictwo i in.)
Razem
Wieś
Małe miasto
Łącznie dla całego powiatu
1798,57
10270,08
12068,65
381,63
4198,21
4579,84
2180,195
14468,3
16648,49
Prognoza
Prognozę ilości wytwarzanych odpadów komunalnych obliczono na podstawie załoŜeń przyjętych
w KPGO woj. śląskiego, w którym wzrost jednostkowego wskaźnika wytwarzania odpadów
kształtował się będzie na poziomie 5% w okresach pięcioletnich (tj. 1% w skali roku). Dla powiatu
bieruńsko-lędzińskiego wzięto pod uwagę wskaźnik dla wsi oraz dla małych miast. Prognozę ilości
wytwarzanych odpadów komunalnych obliczono na podstawie prognozowanego wzrostu
wskaźnika w skali roku oraz prognozowanej liczby ludności w poszczególnych latach.
Prognoza ilości wytwarzanych odpadów biodegradowalnych w latach 2009-2012 i 2015 na terenie powiatu
bieruńsko-lędzińskiego.
Odpady
Odpady
Odpady
Odpady
Odpady
Odpady
komunalne
z gospodarstw
z gospodarstw
z obiektów
z
z ogrodów
ulegające
targowisk
domowych
domowych
infrastruktury
i parków
ROK
biodegradacji
[Mg/rok]
[Mg/rok]
[Mg/rok]
[Mg/rok]
[Mg/rok]
1
[Mg/rok]
POWIAT
POWIAT
POWIAT
POWIAT
WIEŚ
MIASTO
Łącznie
Łącznie
Łącznie
Łącznie
2009
1819,08
10372,19
4604,18
169,2
563,25
8943,89
2010
1808,35
10529,2
4642,4
169,26
565,26
9046,45
2011
1817,42
10650,94
4671,93
169,33
566,09
9131,62
2012
1827,14
10783,36
4697,55
169,44
567,02
9221,64
2013
1845,41
10891,19
4733,97
169,49
569,86
9306,55
2015
1878,54
11121,94
4775,85
169,53
567,69
9465,04
2020
1972,47
11678,04
4830,23
173,77
581,88
9851,05
1
To suma odpadów komunalnych z obszarów miejskich - 57%, odpadów z obszarów wiejskich - 36% oraz
odpadów z obiektów infrastruktury - 40%. Ponadto w ilość odpadów biodegradowalnych wlicza się równieŜ
80% odpadów z ogrodów i parków oraz 50% odpadów z targowisk.
119
na lata 2008 – 2011
Prognozuje się, iŜ procentowy udział poszczególnych frakcji odpadów komunalnych pochodzących
z gospodarstw domowych będzie się stopniowo zmieniać. Wzrastać będzie ilość odpadów
opakowaniowych co jest skutkiem wzrostu konsumpcji produktów przetworzonych. Z kolei rozwój
źródeł energii cieplnej zasilanych gazem, olejem i drewnem spowoduje zmniejszenie ilości
odpadów mineralnych.
Prognoza zmian systemowych w zakresie gospodarowania odpadami
Przewiduje się, iŜ zapoczątkowane zmiany legislacyjne związane z gospodarką odpadami będą
nadal postępować w kierunku zapewnienia narzędzi do realizacji celów wynikających
ze zobowiązań krajowych i międzynarodowych. MoŜna domniemywać, Ŝe uwzględnią one
istniejące problemy w tej dziedzinie, wyartykułowane między innymi w sprawozdaniu z Krajowego
Planu Gospodarki Odpadami na lata 2003 – 2006.
Przewiduje się, iŜ zmiany systemowe i prawne będą dotyczyły takich zagadnień, jak:
• wzrost wysokości opłat za składowanie odpadów,
• dysponowanie strumieniem odpadów komunalnych,
• zwiększenie poziomu uzyskiwania energii ze źródeł odnawialnych,
• zwiększanie egzekucji wymagań określonych w przepisach,
• zmniejszenie administracyjnego rozproszenia kompetencji w zakresie gospodarki odpadami,
• wzrost ilości powstających związków międzygminnych powołanych m.in. w celu
prowadzenia wspólnej gospodarki odpadami,
• zmiana systemu sprawozdawczości oraz jakości dostarczanych danych.
Ponadto, istotne wydają się być doniesienia rządowe o planowanych zmianach w systemie
gospodarki odpadami, mającymi na celu skłonienie samorządów terytorialnych do podejmowania
stanowczych decyzji związanych z gospodarką odpadami komunalnymi (źródło: „ZałoŜenia
do projektu ustawy o zmianie ustawy o odpadach, ustawy o utrzymaniu czystości i porządku
w gminach oraz niektórych innych ustaw.” z dnia 3 kwietnia 2009 r.):
•
zadania samorządu województwa:
stworzenie strategicznych celów gospodarowania odpadami w ramach województwa
(wojewódzki plan gospodarki odpadami),
rejony gospodarki odpadami (podział - akty prawa miejscowego województwa),
zastępcze realizowanie gospodarki odpadami w sytuacji kiedy struktury gminne nie
realizują gospodarki odpadami na danym obszarze;
samorząd województwa wskazuje miejsca odzysku bądź unieszkodliwiania odpadów
komunalnych poprzez wybór przez konkretnych instalacji do których trafią odpady
z poszczególnych regionów (wiąŜące dla wszystkich gmin oraz przedsiębiorców
działających na danym obszarze).
•
zadania samorządu gminy:
utworzenie struktur zdolnych do zarządzania i finansowania gospodarki odpadami
w danym regionie w zakresie:
administracyjnym (np. stworzenie związku międzygminnego),
gospodarczym (np. uzgodnienie budowy instalacji, powierzenia zarządzania
istniejąca instalacją i pobieranie opłaty za gospodarowanie odpadami )
podział terytorium gminy na obszary, sektory i zorganizowanie przetargu celem
zawarcia umowy na usługi odbioru odpadów od nieruchomości oraz dostarczenie ich
do wskazanej instalacji.
120
na lata 2008 – 2011
Cele i kierunki
Cele główne:
Zgodnie z aktualizacją PLANU GOSPODARKI ODPADAMI
następujące cele główne:
dla woj. śląskiego przyjęto
1. minimalizacja ilości wytwarzanych odpadów,
2. zwiększenie udziału odzysku (wdroŜenie odzysku energii z odpadów, zgodnego z zasadami
ochrony środowiska),
3. prowadzenie, zgodnego a wymogami ochrony środowiska, systemu odzysku
i unieszkodliwiania odpadów,
4. zmniejszenie ilości odpadów kierowanych na składowiska, w tym szczególnie odpadów
ulegających biodegradacji, wielkogabarytowych i niebezpiecznych,
5. zamknięcie do końca 2009 r. składowisk nie spełniających odpowiednich wymagań,
6. wyeliminowanie procedur nielegalnego składowania i zagospodarowania odpadów,
7. optymalne wykorzystanie pojemności istniejących składowisk, spełniających wymagania w celu
maksymalnego wydłuŜenia okresu ich eksploatacji,
8. zapewnienie niezbędnej ilości instalacji do odzysku i unieszkodliwiania odpadów,
9. zapewnienie wiarygodnego i obszernego monitoringu pozwalającego na diagnozowanie
potrzeb w zakresie gospodarowania odpadami w gminie,
10. zwiększenie działań kontrolnych i skuteczna egzekucja prawa.
Cele krótkoterminowe do roku 2010:
1. 100% mieszkańców objętych odbiorem odpadów komunalnych.
2. Zapewnienie wszystkim mieszkańcom powiatu moŜliwości selektywnego zbierania odpadów.
3. Zmniejszenie ilości odpadów komunalnych ulegających biodegradacji kierowanych
do składowania tak, aby nie było składowanych:
• w 2020 r. więcej niŜ 35%
masy tych odpadów wytworzonych w 1995 r.
Dla powiatu bieruńsko - lędzińskiego oznacza to, Ŝe do unieszkodliwienia poprzez składowanie
nie moŜna przekazać więcej niŜ:
• 5847,41 Mg w 2010 r.,
• 3898,27 Mg w 2013 r.,
• 2728,79 Mg w 2020 r.
odpadów komunalnych ulegających biodegradacji.
4. Uzyskanie znaczących efektów w selektywnym zbieraniu odpadów:
•
•
•
•
niebezpiecznych do poziomu 50% ich ilości zawartych w strumieniu odpadów komunalnych
w roku 2010,
wielkogabarytowych, w tym wyrobów AGD i zuŜytego sprzętu elektrycznego i elektronicznego,
do poziomu 40% ich ilości zawartych w strumieniu odpadów komunalnych,
przydatnych do recyklingu, w tym odpadów opakowaniowych, wchodzących w strumień
odpadów komunalnych do poziomu 10% ich ilości zawartych w odpadach komunalnych,
remontowo-budowlanych ze strumienia odpadów komunalnych do poziomu 50%.
5. Ostateczne uporządkowanie do 2009 r. stanu składowisk odpadów innych niŜ niebezpieczne
i obojętne, w tym zamknięcie składowisk nie spełniających wymagań lokalizacyjnych
i technicznych w zakresie budowy i eksploatacji.
6. Zmniejszenie ilości składowanych odpadów do poziomu 85% w stosunku do ilości odpadów
wytwarzanych.
121
na lata 2008 – 2011
7. Utworzenie organizacyjnych struktur ponadgminnych, zarządzających gospodarką odpadami
komunalnymi w ramach regionalnych systemów.
8. WdroŜenie i rozwój innych niŜ składowanie technologii zagospodarowania odpadów, w tym
technologii biologicznego i termicznego przekształcania.
9. Podniesienie świadomości ekologicznej społeczeństwa.
Cele długoterminowe do 2015 roku:
1. Ograniczenie składowania odpadów ulegających biodegradacji do poziomu 50% tych odpadów
w 2013 r. i 35% w roku 2020 w stosunku do ilości tych odpadów wytworzonych w 1995 r.
2. Dalszy wzrost efektów selektywnego zbierania odpadów niebezpiecznych:
komunalnych,
komunalnych.
3. Dalszy wzrost efektów selektywnego zbierania odpadów wielkogabarytowych tym wyrobów
AGD i sprzętu elektronicznego do poziomu:
• 90% ich ilości zawartych w strumieniu odpadów komunalnych w 2018 r..
4. Dalszy wzrost efektów selektywnego zbierania odpadów przydatnych do recyklingu, w tym
odpadów opakowaniowych wchodzących w strumień odpadów komunalnych do poziomu:
5. Wzrost efektów selektywnego zbierania odpadów budowlano-remontowych wchodzących
w strumień odpadów komunalnych do poziomu 80%.
6. Zapewnienie w maksymalnym stopniu przetwarzania odpadów metodami biologicznymi
i termicznymi poprzez wdroŜenie regionalnych rozwiązań.
7. Zmniejszenie ilości odpadów komunalnych składowanych do poziomu 60% w stosunku
do ilości odpadów wytwarzanych.
Kierunki działań
1. Zakres organizacyjno - prawny
2. Minimalizacja ilości powstających odpadów
3. Aspekt techniczno - technologiczny
W celu ograniczenia składowania odpadów biodegradowalnych konieczna jest (w ramach Regionu
Gospodarowania Odpadami Komunalnymi) budowa linii technologicznych słuŜących do ich
przerobu:
• kompostowni odpadów organicznych,
• linii mechaniczno – biologicznego przerobu odpadów,
• obiektu fermentacji odpadów,
• zakładu termicznego przekształcania odpadów komunalnych.
Ponadto konieczne jest:
• stworzenie odpowiednich warunków technicznych odzysku i unieszkodliwiania odpadów
wielkogabarytowych, odpadów budowlanych i poremontowych,
• zorganizowanie gminnych punktów zbierania odpadów niebezpiecznych wchodzących
w strumień odpadów komunalnych.
WdraŜanie systemowych i kompleksowych rozwiązań w gospodarce odpadami.
•
122
stworzenie międzygminnych struktur organizacyjnych dla realizacji regionalnego obiektu
gospodarki odpadami komunalnymi w tym regionalnego zakładu termicznego
przekształcania odpadów.
na lata 2008 – 2011
Przyjęte cele i kierunki w zakresie gospodarowania odpadami komunalnymi zostały uznane jako
najwaŜniejsze w całej gospodarce odpadowej powiatu.
Określone cele i kierunki działań pozwoliły zaprojektować kształt systemu gospodarki odpadami
oraz realizację szeregu zadań wykonawczych, które szczegółowo przedstawiono
w harmonogramie rzeczowo – finansowym. Przedstawiono równieŜ źródła finansowania tych
przedsięwzięć. W kontekście nadzoru nad wykonywaniem dokumentu przedstawiono działania
związane z zarządzaniem gospodarką odpadami oraz monitoringiem realizacji zapisów dokumentu
i skuteczności podejmowanych działań. Wskazano, Ŝe kluczowa w rozwoju i doskonaleniu systemu
gospodarki odpadami jest rola administracji, zwłaszcza urzędów poszczególnych gmin na terenie
powiatu , który poprzez narzędzia prawne i organizacyjne ma wpływ na kształtowanie się systemu
opartego o nowoczesne zasady gospodarki odpadami w powiatach.
Z zaproponowanych wariantów gospodarki odpadami komunalnymi wybrano jeden jako
przewidywany do dalszej realizacji. Proponowany system zakłada wykorzystanie silnych stron
powiatu oraz stara się zintegrować politykę w zakresie gospodarowania odpadami
z innymi dokumentami strategicznymi, w tym z koncepcją rozwoju zrównowaŜonego, rozwoju
energetyki odnawialnej, wykorzystania potencjału przemysłowego regionu. Propozycja ta opiera
się na następujących podstawowych elementach:
• powołaniu regionu gospodarki odpadami komunalnymi i prowadzeniu w nim efektywnego
odbierania, zbierania i rozdziału strumienia odpadów na poszczególne frakcje (surowce
wtórne, odpady ulegające biodegradacji, balast);
• maksymalizacji odzysku energii poprzez produkcję paliwa alternatywnego i biogazu
z konwersją do energii;
• odzysku energetycznym paliwa alternatywnego w instalacjach przygotowanych
do korzystania z paliwa alternatywnego, mając na uwadze ich korzystne połoŜenie.
Przydział do Regionu Gospodarki Odpadami Komunalnymi
Aktualizacja PLANU GOSPODARKI ODPADAMI przewiduje powstanie 11 Regionów Gospodarki
Odpadami Komunalnymi, w skład których będą wchodziły związki, porozumienia międzygminne,
spółki międzygminne, bądź inne podmioty powołane w intencji wspólnego gospodarowania
odpadami. Powiat bieruńsko-lędziński przypisano do regionu nr 4, którego centralną jednostką
są Tychy – miasto pełniące rolę lidera w regionie obejmującym między innymi powiat
bieruńsko-lędziński. W skład tego regionu wchodziłyby gminy: Bieruń, Lędziny, Imielin, Chełm
Śląski, Tychy, Ornontowice, Orzesze, Suszec, Pawłowice, Goczałkowice – Zdrój, Pszczyna,
Miedźna, Bojszowy, Kobiór, Wyry, Łaziska Górne, Mikołów. Region ten obejmuje obszar
zamieszkały przez ok. 382 tysiące mieszkańców.
NaleŜy wskazać, Ŝe gminy powiatu bieruńsko-lędzińskiego są udziałowcami międzygminnego
Przedsiębiorstwa Gospodarki Odpadami i Energetyki Odnawialnej „Master” Sp. z o.o. W jego
ramach gminy wspólnie uczestniczą w tworzeniu systemu gospodarki odpadami oraz
współfinansują podejmowane inwestycje (stosownie do udziału w akcjach spółki).
W celu monitorowania osiągania celów zaproponowano w poniŜszej tabeli zestaw następujących
wskaźników:
Wskaźniki monitorowania planu gospodarki odpadami powiatu bieruńsko-lędzińskiego
Zakładana
Źródło
Wartość
Lp.
Nazwa wskaźnika
Jednostka
wartość
danych
w 2008 r.
w 2009 r.
Odsetek masy
zbieranych odpadów
GUS,
1.
komunalnych
%
94
90
wskaźniki
w stosunku do masy
powstających odpadów
Odsetek odpadów
GUS,
2.
komunalnych zebranych
Urząd
%
5,2
9
selektywnie
Gminy
Zakładana
wartość
w 2011 r.
100
10
123
na lata 2008 – 2011
Lp.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.
Nazwa wskaźnika
objętych umowami na
odbieranie odpadów
(do końca 2010 - 100%)
objętych systemem
selektywnego zbierania
Liczba legalnych
składowisk odpadów
komunalnych nie
spełniających wymogów
technicznych
Odsetek składowanych
bez przetworzenia
zmieszanych odpadów
komunalnych
Liczba czynnych
składowisk odpadów
komunalnych
Ograniczenie
składowania odpadów
ulegających
biodegradacji
Wydzielenie odpadów
niebezpiecznych
z odpadów
komunalnych
Źródło
danych
Jednostka
Wartość
w 2008 r.
Zakładana
wartość
w 2009 r.
Zakładana
wartość
w 2011 r.
Urząd
Gminy
%
97
99
100
Urząd
Gminy
%
97
99
100
WIOŚ,
Urząd
Gminy
szt.
0
0
0
GUS,
Urząd
Gminy
%
100
88
85
WIOŚ,
Urząd
Gminy
szt.
0
0
0
Urząd
Gminy
% w stosunku do
wytw. w 1995 r.
0
20
30
GUS,
Urząd
Gminy
odp. komunalnych
3,5
40
60
2,3
10
11
49,9
30
45
10.
Poziom selektywnego
zbierania odpadów
(surowców wtórnych)
GUS,
Urząd
Gminy
11.
Poziom selektywnego
zbierania odpadów
wielkogabarytowych
GUS,
Urząd
Gminy
12.
13.
14.
124
istniejących
kompostowni odpadów
zielonych
Masa wytworzonych
komunalnych osadów
ściekowych
Odsetek
zagospodarowanych
komunalnych osadów
ściekowych
% w stos. do całk.
ilości w
wytworzonych odp.
komunalnych
odp.
wielkogabarytowych
WIOŚ,
Urząd
Gminy
tys. Mg/rok
0,6
0,6
0,6
GUS,
Urząd
Gminy
Mg s.m.
192,47
194,39
198,29
GUS,
Urząd
Gminy
%
100
100
100
na lata 2008 – 2011
Wskaźniki monitorowania celów dotyczących odpadów z sektora gospodarczego przyjętych na podstawie
aktualizacji planu gospodarki odpadami dla województwa śląskiego
Zakładana
Zakładana
Źródło
Wartość
Lp.
Nazwa wskaźnika
Jednostka
wartość
wartość
danych
w 2008 r.
w 2009 r.
w 2011 r.
Masa wytwarzanych odpadów
Nie
Nie
1
WSO
Mg/rok
1509344,31
1.
z sektora gospodarczego
określono
określono
Masa pozostałych do
Nie
Nie
2.
WIOŚ
Mg/rok
b.d.
zlikwidowania urządzeń PCB
określono
określono
Liczba funkcjonujących
WIOŚ
Szt.
0
0
0
3.
WSO
Mg/rok
0
0
0
4.
Masa pojazdów
Nie
Nie
demontowanych w stacjach
WSO
Mg/rok
80,75
5.
określono
określono
Łączna przepustowość stacji
WSO
Mg/rok
90
100
100
6.
Masa zebranego sprzętu
2
7.
4
4
z gospodarstw domowych w
WSO
kg/M
b.d.
przeliczeniu na statystycznego
mieszkańca
8.
zakładów przetwarzania sprzętu
WSO
Mg/rok
b.d.
0
0
Masa pozostałych do usunięcia
9.
Starostwo
Mg
1740,7
1500
1300
wyrobów zawierających azbest
Pozostała pojemność
3
10. składowisk odpadów
Starostwo
m
0
0
0
Liczba zinwentaryzowanych
11. mogilników pozostałych do
WIOŚ
Szt.
b.d.
b.d.
0
likwidacji
1
na podstawie informacji z WSO
2
b.d. – brak danych
125

Aktualizacja Planu Gospodarki Odpadami - BIP

Transkrypt

Podobne dokumenty

Gospodarka odpadami

Pobierz referencje