biuletyn nr 3 ver c.cdr

Gatunki NA krawędzi
NIEDŹWIEDŹ POLARNY
Wspaniałe zwierzę, które wszyscy dobrze
znamy, chociaż mało kto stanął z nim oko
w oko. Niedźwiedź polarny (Ursus maritimus)
mieszka tylko w Arktyce.
Wiêcej na str. 2
Niedźwiedzie polarne © D. Jenkins/WWF - Canada
Biuletyn WWF Polska
Nr 3, wrzesień 2010
Gatunki NA krawędzi
Niedźwiedź polarny © S. Widstrand / WWF
WSTĘP
Drodzy Czytelnicy,
To już trzeci w tym roku numer biuletynu „Gatunki na krawędzi”.
Znajdą w nim Państwo najważniejsze informacje z kraju i ze świata dotyczące
zwalczania nielegalnego handlu zagrożonymi gatunkami zwierząt i roślin.
Bohaterem tego numeru jest niedźwiedź polarny. Dowiedzą się Państwo
więcej o tym wspaniałym zwierzęciu, o jego zwyczajach i zagrożeniach, jakie
niesie dla niego XXI wiek. Piszemy również o handlu nielegalnym drewnem,
o skali i skutkach tego problemu na świecie. Zapraszamy też do udziału
w szóstej edycji marszu ludzi dobrej woli ECCO Walkathon 2010.
Życzymy przyjemnej lektury,
Magdalena Romanowicz i Zuzanna Podgórska
Projekt „Ograniczenie nielegalnego handlu zagro¿onymi gatunkami roœlin
i zwierz¹t”, WWF Polska
NIEDŹWIEDŹ POLARNY
c.d. ze str.1
Arktyka, z greckiego arctos, oznacza
przecież Krainę Wielkiego Niedźwiedzia.
Jest to najważniejszy gatunek drapieżnika
w arktycznym ekosystemie morskim.
Poprzez lata ewolucji zwierzę to
przystosowało się do temperatury nie
przekraczającej 10°C w lecie i -30°C
w zimie. Zwierzęta te osiągają wagę do
680 kg, przy długości ciała dochodzącej
do 3 m.
Niedźwiedź polarny jest chroniony
przepisami Konwencji Waszyngtońskiej
(CITES), tak jak i wszystkie inne gatunki
niedźwiedzi. Obecnie na wolności żyje
około 20-25 tys. niedźwiedzi polarnych.
Międzynarodowa Unia Ochrony Przyrody
(IUCN) i Departament Spraw
Wewnętrznych USA zadecydowały
ostatnio, że należy wprowadzić ostrzejsze
środki ochrony tego gatunku, ponieważ
wzrasta liczba zagrożeń, z jakimi musi się
mierzyć. Wynika to z faktu, że niedźwiedzie w dramatycznym tempie tracą swoje
naturalne siedliska. Powodem są zmiany
klimatyczne, które zmieniają dotychczasowe oblicze Arktyki. Niedźwiedzie
polarne spędzają dużo czasu w wodzie,
ale ich głównym środowiskiem życia są
tafle lodu, gdzie polują, rozmnażają się
i przemieszczają. Niestety naukowcy
przewidują dalsze zmniejszanie się
powierzchni lodu morskiego na obszarze
2
Oceanu Arktycznego. Uważają, że przed
końcem XXI wieku w okresach letnich
lód w Arktyce będzie topniał całkowicie.
Badania wskazują, że w ciągu następnych
50-75 lat populacja niedźwiedzi polarnych
zmniejszy się o ponad 30%.
Ponieważ kurczy się terytorium,
na którym mogą żyć niedźwiedzie, narasta
także konflikt między tym gatunkiem
i ludźmi. W wyniku utraty naturalnych
siedlisk zwierzęta te zbliżają się coraz
częściej do ludzkich osad. Wabikiem jest
dla nich jedzenie, które mieszkańcy
Arktyki przechowują często na zewnątrz
domów. Dla obu stron wzrasta tym samym
poziom zagrożenia życia, a przestraszeni
ludzie często zabijają zbliżające się do ich
obozów niedźwiedzie. Do sytuacji takich
będzie dochodzić coraz częściej, nawet
w miejscach gdzie dotąd się to nie
zdarzało, np. na Islandii. Nasilenie
interakcji pomiędzy ludźmi
a niedźwiedziami staje się poważnym
wyzwaniem dla ludności zamieszkującej
obszary Arktyki.
WWF pomaga zarówno niedźwiedziom
polarnym, jak i ludziom. Pokojowe
współistnienie obydwu gatunków,
które zwiększyłoby szansę na przetrwanie
niedźwiedzi, ma zapewnić edukacja
lokalnych społeczności w Arktyce,
stosowanie narzędzi odstraszania
niedźwiedzi od osad oraz promowanie
innowacyjnych metod przechowywania
żywności. Takie działania prowadzone
przez WWF na terenie Alaski, Kanady
i Rosji przynoszą bardzo pozytywne
rezultaty.
Ochrona niedźwiedzi finansowana jest
między innymi ze środków uzyskanych
przez WWF podczas charytatywnego
marszu ECCO Walkathon. Więcej na temat
tego wydarzenia na stronie 3 Biuletynu.
Czy wiesz, że:
- Niedźwiedź polarny jest największym
niedźwiedziem z rodziny niedźwiedziowatych
- Podczas miesięcy letnich, kiedy
w Arktyce topnieje lód morski,
niedźwiedzie polarne przebywają
na lądzie. Polegają wtedy głównie
na rezerwach tłuszczu, które zdobyły
wcześniej polując w oceanie
- Najczęściej w jednym miocie
przychodzi na świat jeden lub dwa
niedźwiedzie, rzadko zdarza się trzy.
Młode pozostają pod opieką matki,
dopóki nie skończą około dwóch i pół
roku
-Niedźwiedzie polarne żyją około 25 lat
-Sierść niedźwiedzia jest przezroczysta, a jego skóra ma kolor czarny
Biuletyn WWF Polska, nr 3, wrzesień 2010
Gatunki NA krawędzi
CO TY MOŻESZ ZROBIĆ?
Nie kupuj egzotycznych zwierząt, które nie
posiadają odpowiednich dokumentów
wymaganych przy sprzedaży gatunków
chronionych Konwencją Waszyngtońską.
Jeśli nie jesteś pewien, czy dany gatunek jest
chroniony – skontaktuj się z WWF Polska.
Pamiętaj! Kupując zwierzęta bez
dokumentów, pomagasz przemytnikom
i przyczyniasz się do wymierania gatunków.
CO SŁYCHAĆ W WWF
POLSKA?
Nie przywoź z podróży pamiątek zrobionych z zagrożonych wyginięciem roślin lub
zwierząt. Pomyśl, jaka jest prawdziwa cena egzotycznej pamiątki! Zobacz, czego nie
przywozić z wakacji http://assets.wwfpl.panda.org/img/original/mapa_swiata.jpg
Bądź świadomym konsumentem! Zrezygnuj z żywności, leków i kosmetyków, które
przygotowano ze zwierząt z gatunków zagrożonych wyginięciem.
Więcej informacji na
http://www.wwfpl.panda.org/co_robimy/gatunki_glowna/handel_zagrozonymi_gatunk
ami/mozesz_zrobic/
WWF ZAPRASZA NA...
Ecco Walkathon 2010
Już po raz szósty bierzemy udział w ECCO
Walkathon, który w tym roku odbędzie się
11 września w warszawskiej Agrykoli.
Pieniądze, które zbierzemy podczas tego
charytatywnego marszu, przeznaczymy na
pomoc niedźwiedziom polarnym w Arktyce
i ochronę ich naturalnych siedlisk. Relacja
z tego wydarzenia w kolejnym numerze
Biuletynu.
Szkolenie dla koordynatorów CITES
W dniach 22 – 24 września, w Akwarium
Gdyńskim Morskiego Instytutu Rybackiego
odbędzie się kolejne z serii szkoleń dla
policjantów zajmujących się zwalczaniem
nielegalnego handlu zagrożonymi gatunkami
roślin i zwierząt. Tym razem jego celem
będzie zapoznanie uczestników
z zagrożonymi gatunkami zwierząt morskich,
takich jak koralowce czy niektóre gatunki
ryb i mięczaków.
Konkurs fotograficzny „Pamiątka, która nie
krzywdzi”
Konkurs był elementem kampanii o tej samej
nazwie skierowanej do polskich turystów.
Miał na celu uświadomienie im, aby nie
przywozili z wakacji pamiątek wykonanych
z zagrożonych gatunków zwierząt i roślin.
Zamiast tego proponowaliśmy, aby przywieźć
z wakacji zdjęcie przyrody i wysłać je na
konkurs WWF. Otrzymaliśmy ponad 4000
zdjęć.
Biuletyn WWF Polska, nr 3, wrzesień 2010
Wystawa najlepszych zdjęć konkursowych.
Zapraszamy! Od 18 do 24 października w Centrum Handlowym Złote Tarasy
można będzie obejrzeć wystawę zdjęć, które zwyciężyły w wakacyjnym konkursie
fotograficznym WWF „Pamiątka, która nie krzywdzi”. 20 najlepszych prac
wybrano z aż 4114 nadesłanych zdjęć. Przedstawiają one zwierzęta i rośliny
w ich naturalnym środowisku. Konkurs był elementem tegorocznej kampanii
edukacyjnej WWF dla turystów. Miała ona za zadanie uświadomić im, że nie
powinni przywozić z wakacji pamiątek wykonanych z zagrożonych gatunków
roślin i zwierząt.
3
NIELEGALNY
HANDEL DREWNEM
o ponad 9 milionów hektarów i lasy
Amazonii, znikające w tempie prawie
3 milionów hektarów rocznie.
Międzynarodowy handel dziką florą i fauną
jest zjawiskiem zakrojonym na bardzo
szeroką skalę. Największe zyski w tym
sektorze pochodzą z handlu drewnem oraz
produktami z niego wykonanymi. Szacuje się
je na miliony dolarów. Niestety, bardzo duża
część trafiającego na rynek drewna,
pozyskiwana jest niezgodnie z prawem.
W latach 90., według danych organizacji
TRAFFIC International1 globalny handel
drewnem był wart ponad 104 miliardy USD,
co stanowi około 65% wartości handlu
okazami dzikiej fauny i flory na świecie.
W roku 2009, według FAO2 suma ta osiągnęła
200 miliardów USD. Z danych WWF3 wynika,
że nielegalny wyrąb lasów stanowi aż 40%
globalnego handlu drewnem na świecie,
a straty finansowe wynikające z tego
procederu sięgać mogą nawet 15 miliardów
USD rocznie.
Skutki nielegalnego wyrębu lasów są bardzo
poważne. Powoduje on degradację
ogromnych obszarów leśnych, a tym samym
przyczynia się do:
• zmian klimatu (lasy chronią klimat
pochłaniając dwutlenek węgla);
• spadku lub całkowitej utraty
bioróżnorodności (szczególnie istotne dla
lasów tropikalnych, które zamieszkuje
ok. 80% gatunków);
• zaburzeń obiegu wody w ekosystemie;
• wzrostu erozji gleb;
• utraty głównego (często jedynego) źródła
dochodu dla lokalnych społeczności.
Postępujące bardzo szybko nielegalne, czyli
także niekontrolowane wylesianie, jest
obecnie jednym z najpoważniejszych
problemów środowiskowych. Szacuje się,
że w ciągu ostatnich 50 lat powierzchnia
lasów na świecie spadła o połowę. Każdego
roku w wyniku wylesiania na świecie ubywa
12-15 milionów hektarów lasów. Dramatycznym przykładem są lasy Afryki, których
powierzchnia w latach 1990 - 2000 zmalała
Nielegalny wyrąb lasów ma dwojaki
charakter. Część stanowi drewno
pozyskiwane bez zezwoleń przez lokalne
społeczności do użytku własnego jako opał
czy rzadziej materiał budowlany. Tego
problemu nie da się rozwiązać bez szeroko
zakrojonych działań mających na celu walkę
z ubóstwem i poprawę warunków życia.
Niestety za większość nielegalnych wycinek
odpowiedzialne są operujące na
międzynarodowych rynkach koncerny.
Ich działalność poważnie szkodzi także
lokalnym społecznościom – degradacja
ogromnych obszarów lasów oznacza, że
znika naturalne środowisko życia milionów
ludzi i tysięcy gatunków zwierząt.
Nielegalny handel drewnem polega na
wycinaniu drzew bez zezwoleń, wycince
na obszarach chronionych, pozyskiwaniu
niezgodnie z prawem gatunków chronionych
lub przekraczaniu limitów na wycinkę.
Co więcej, bardzo często proceder
nielegalnej wycinki wiąże się także
z łamaniem praw człowieka czy wręcz
działalnością o charakterze mafijnym.
W roku 2008 szacowano, że aż 1/4 produktów
pochodzenia drzewnego importowanych do
Unii Europejskiej (ponad 25mln m3) pochodzi
z nielegalnych źródeł4. Z tego samego
raportu wynika, że najważniejszymi jego
dostawcami są Rosja (której udział w
nielegalnym imporcie sięga 10,4mln m3
rocznie) i Chiny. Najważniejsi odbiorcy to
Finlandia i Niemcy. Problem dotyczy także
naszego regionu: Węgry, Słowenia i Polska
importują ponad 3mln m3 nielegalnego
drewna z lasów Białorusi i Ukrainy. Kraje
Afryki, takie jak Kamerun, Gabon czy Nigeria
dostarczają około 2,6mln m3 nielegalnego
drewna importowanego na obszar Unii.
Ponad połowa drewna eksportowanego
przez Afrykę pochodzi z nielegalnych
lub podejrzanych źródeł.
9 lipca 2010 Parlament Europejski
przegłosował nowe prawodawstwo
w zakresie redukcji nielegalnego handlu
drewnem, które będzie zobowiązywało firmy
importujące oraz sprzedające drewno na
terenie UE do dbania z całą starannością
o legalne pochodzenie ich produktów.
Państwa członkowskie będą odpowiedzialne
za stosowanie sankcji prawnych wobec firm
łamiących przyjęte regulacje. Kary mają być
uzależnione od skali szkód wyrządzonych
© Hartmut Jungius / WWF-Canon
Gatunki NA krawędzi
środowisku, wartości drewna, wartości
niezapłaconych podatków. Jeśli prace nad
ostateczną akceptacją przepisów przebiegną
zgodnie z planem, nowe prawo będzie
obowiązywało wszystkie kraje Wspólnoty
od drugiej połowy 2012r.
Najczęściej spotykane w międzynarodowym
handlu gatunki drzew, chronione przepisami
Konwencji Waszyngtońskiej, która reguluje
międzynarodowy handel dziką fauną i florą,
to ramin (Gonystylus spp.), mahoniowiec
wielkolistny (Swietenia macrophylla)
i afrormosia (Pericopsis elata).
Od wyborów każdego z nas zależy, jakie
rodzaje drzewa będą ścinane oraz
importowane do Polski. Nasze świadome
wybory pomagają chronić przyrodę - ocalić
zagrożone nielegalną wycinką cenne
przyrodniczo lasy, oraz gatunki zwierząt,
które je zamieszkują. Dlatego zawsze
przy zakupie podłogi, mebli czy innych
wyrobów drewnianych, sprawdzaj z jakiego
gatunku są wykonane. Kupuj produkty ze
znakiem FSC. Certyfikat FSC przyznawany
jest lasom na całym świecie oznakowano i objęto monitoringiem już niemal 40 mln ha lasów
na kuli ziemskiej. Symbol FSC
na produkcie oznacza, że pochodzi on
z dobrze zarządzanego lasu, w którym dba
się o zachowanie cennej przyrody. Wyroby
ze znakiem FSC są już powszechnie
dostępne w polskich sklepach. Więcej
informacji znajdziesz na stronie www.fsc.pl.
1
TRAFFIC International – międzynarodowa organizacja
pozarządowa zajmująca się monitorowaniem
nielegalnego handlu dziką fauną i florą gatunków
zagrożonych wyginięciem
2
FAO - Organizacja Narodów Zjednoczonych
do Spraw Wyżywienia i Rolnictwa, Food and
Agriculture Organization of the United Nations
3
„Illegal wood for the European market” (2008),
WWF International
4
Raporty WWF International „ Illegal wood for
European Market”, 2008 oraz „Failing the forest
–Europe’s illegal timber trade”, 2005
© Brent Stirton / Getty Images
4
Biuletyn WWF Polska, nr 3, wrzesień 2010
Gatunki NA krawędzi
20 lipca na lotnisku w Meksyku
służby celne zatrzymały podejrzanie
zachowującego się mężczyznę.
Był wyraźnie zdenerwowany.
Po wyrywkowej kontroli okazało się,
że próbował przemycić 18 rzadkich
gatunków małp, chronionych
przepisami Konwencji Waszyngtońskiej
(CITES). 15 pigmejek, dwie czarne
tamaryny i czarnego miko znaleziono
owinięte skarpetami i ukryte w bagażu.
Na rynku gatunki te osiągają bardzo
wysokie ceny. Kiedy przemytnika
zatrzymali celnicy, dwie małpy
były już martwe.
28 lipca policja aresztowała w mieście
Bhaktapur, w Nepalu trzy osoby
próbujące sprzedać skórę tygrysa.
Trofeum zostało skonfiskowane,
natomiast śledztwo w tej sprawie trwa.
Wszystkie gatunki tygrysa są chronione
przepisami Konwencji Waszyngtońskiej
(CITES). Handlarze nie dysponowali
żadnym dokumentem potwierdzającym
legalność okazu.
26 sierpnia na lotnisku w Bangkoku
udaremniono próbę przemytu
dwumiesięcznego tygrysa, schowanego
pomiędzy pluszowymi zabawkami.
Przemycają zwierzę 31-letnią Tajkę
zatrzymano podczas odprawy, gdy
okazało się, że ma sporą nadwyżkę
bagażu. Próbowała wywieźć młode
tygrysiątko do Iranu.
Jedna z 18
małp odebranych
przemytnikom
przez
służby celne
na lotnisku
w Mexico City.
© Airport Customs
Service
in Mexico City
© Sulma Warne / TRAFFIC
ZATRZYMANIA
POLSKA/ŚWIAT
Lis arktyczny © Klein & Hubert / WWF
ZIELONA GALERIA
Biegun Północny/Arktyka
Lis arktyczny © Francois Pirrel / WWF-Canon
Niedźwiedź polarny
© Wim van Passel / WWF-Canon
Mors atlantycki
© Wim van Passel / WWF-Canon
Biuletyn WWF Polska, nr 3, wrzesień 2010
Uchatki grzywiaste © Kevin Schafer / WWF-Canon
5
Gatunki NA krawędzi
Magazyn redaguje zespół: Magda Romanowicz, Anna Drążkiewicz, Zuzanna Podgórska.
Opracowanie graficzne: Rafał Pudło.
Adres redakcji i wydawcy: WWF Polska, ul. Wiśniowa 38, 02-520 Warszawa, tel. 22 849 84 69
SŁOŃ
Słoń Afrykański © Martin Harvey / WWF-Canon
Słoń jest największym na świecie
ssakiem lądowym. Te ogromne
zwierzęta mają adekwatne do
swoich rozmiarów duże potrzeby
środowiskowe.
Żyją zazwyczaj w stadach
liczących kilkanaście
do kilkudziesięciu osobników
i codziennie przemierzają setki
kilometrów w poszukiwaniu
pokarmu i wody. Populacja słoni
została zdziesiątkowana przez
ich masowe zabijanie dla
pozyskania kości słoniowej
w XIX wieku. Z końcem ubiegłego
wieku wprowadzono zakaz
handlu kością słoniową. Mimo to,
kłusownictwo oraz postępująca
degradacja naturalnych siedlisk
tego zwierzęcia sprawiają,
że gatunek ten jest coraz
poważniej zagrożony
wyginięciem.
BOHATER NASTĘPNEGO NUMERU
O WWF
Misją WWF jest powstrzymanie degradacji
środowiska naturalnego naszej planety
i kształtowanie przyszłości, w której ludzie
będą żyli w harmonii z przyrodą.
Przez prawie 50 lat swojego istnienia
WWF wyrósł na jedną z największych
organizacji ekologicznych na świecie.
Przeprowadziliśmy lub pomogliśmy
w realizacji 12,6 tys. projektów w ponad
150 krajach świata, współuczestniczyliśmy w powstaniu ponad 270 parków
narodowych. Jesteśmy pierwszą
organizacją, która zwróciła uwagę świata
na problem ginącej przyrody w Afryce,
byliśmy także prekursorami ochrony
środowiska w Chinach. Przekonujemy
rządy państw do działań proekologicznych,
wpływamy na programy nauczania
i prowadzimy dialog z przedstawicielami
biznesu. Przekonujemy międzynarodową
społeczność, że ochrona przyrody naszej
planety to warunek przeżycia dla
ludzkości.
W Polsce WWF już od prawie 10 lat chroni
rzeki i lasy. Promujemy zrównoważone
rybołówstwo i staramy się przeciwdziałać
zmianom klimatu. Ratujemy zagrożone
gatunki. Prowadzimy działania na rzecz
ochrony największych polskich
drapieżników - wilka, rysia i niedźwiedzia,
oraz ssaków bałtyckich - foki i morświna.
Walczymy z nielegalnym handlem
ginącymi gatunkami roślin i zwierząt.
To zaledwie niektóre z wielu
podejmowanych przez nas działań.
Więcej informacji można znaleźć
na stronie www.wwf.pl
Wsparcie udzielone przez Islandię, Liechtenstein i Norwegię
poprzez dofinansowanie ze środków Mechanizmu
Finansowego Europejskiego Obszaru Gospodarczego
oraz Norweskiego Mechanizmu Finansowego,
a także ze środków budżetu Rzeczpospolitej Polskiej
w ramach Funduszu dla Organizacji Pozarządowych
6
Biuletyn WWF Polska, nr 3, wrzesień 2010