Untitled

Transkrypt

Untitled

Szanowni Państwo
Serdecznie zapraszam do zapoznania się z cyklicznie wydawanym przez Wojewódzką
Stację Sanitarno – Epidemiologiczną w Gorzowie Wlkp. raportem o stanie sanitarnoepidemiologicznym województwa lubuskiego.
Oddajemy do Państwa rąk rzetelną informację dotyczącą zagadnień i problemów zdrowia
publicznego mieszkańców naszego regionu.
Przedkładana „Ocena stanu sanitarnego i sytuacji epidemiologicznej w województwie
lubuskim za rok 2008” oparta jest o wyniki działalności merytoryczno-kontrolnej i badań
laboratoryjnych,
przeprowadzonych
przez
jedenaście
Powiatowych
Stacji
Sanitarno-
Epidemiologicznych i Wojewódzką Stację Sanitarno-Epidemiologiczną w Gorzowie Wlkp.
Państwowa Inspekcja Sanitarna, jako instytucja powołana do realizacji zadań
z zakresu ochrony zdrowia publicznego, w 2008r. zajmowała się profilaktyką chorób, w tym w
szczególności chorób zakaźnych i zawodowych, realizacją krajowych i lokalnych programów
prozdrowotnych, a także nadzorem sanitarnym nad: warunkami zdrowotnymi żywności i
żywienia, higieny pracy w zakładach pracy, warunkami sanitarno-higienicznymi w obiektach
użyteczności publicznej, w tym zwłaszcza w zakładach, w których udzielane są świadczenia
zdrowotne, warunkami higieny środowiska, higieny procesów nauczania, wychowania,
wypoczynku i rekreacji oraz higieny radiacyjnej
Z analiz porównawczych przeprowadzonych w stosunku do lat poprzednich wynika, że
bezpieczeństwo sanitarne mieszkańców województwa lubuskiego systematycznie poprawia się.
W niniejszym opracowaniu zostały również zaakcentowane negatywne zjawiska sanitarnohigieniczne, wymagające szerszego zainteresowania i działań ze strony władz samorządowych,
administracyjnych oraz podmiotów gospodarczych.
Prowadzone przez naszych specjalistów oceny i badania są zgodne z zasadami systemu
zarządzania jakością i odpowiadają standardom obowiązującym w Unii Europejskiej.
Powyższą ocenę bezpieczeństwa sanitarnego regionu przekazuję Przewodniczącemu
Sejmiku Województwa Lubuskiego, Wojewodzie Lubuskiemu i Głównemu Inspektorowi
Sanitarnemu z nadzieją, że będzie ona podstawą do podejmowania działań pozwalających na
dalszą poprawę zdrowia publicznego w naszym województwie.
Tekst
raportu
można
również
znaleźć
na
naszej
stronie
internetowej:
www.wsse.gorzow.pl
Z poważaniem
Państwowy Wojewódzki
Inspektor Sanitarny
w Gorzowie Wlkp.
dr n.med. Jolanta Świderska-Kopacz
Opracowano w Wojewódzkiej Stacji Sanitarno-Epidemiologicznej w Gorzowie Wlkp.
2/195
Spis treści
Strona
I. Sytuacja epidemiologiczna w zakresie chorób zakaźnych ....................................... 6
1. Wprowadzenie ..................................................................................................... 6
2. Choroby szerzące się drogą pokarmową.............................................................. 8
3. Zakażenia krwiopochodne ................................................................................. 14
4. Choroba meningokokowa .................................................................................. 18
5. Choroby, przeciw którym prowadzone są szczepienia ochronne ...................... 19
6. Grupa chorób odzwierzęcych ............................................................................ 26
7. Gruźlica .............................................................................................................. 29
8. Choroby przenoszone drogą płciową ................................................................. 31
9. Inne choroby objęte nadzorem epidemiologicznym .......................................... 31
II. Warunki zdrowotne środowiska bytowania mieszkańców województwa ............ 39
1. Stan sanitarno-porządkowy miast i terenów wiejskich...................................... 39
2. Zaopatrzenie ludności w wodę do spożycia....................................................... 40
3. Monitoring jakości powietrza atmosferycznego ................................................ 51
4. Jakość wody w kąpieliskach i basenach kąpielowych ....................................... 62
III. Stan sanitarny obiektów użyteczności publicznej................................................ 67
1. Ustępy publiczne................................................................................................ 67
2. Domy pomocy społecznej .................................................................................. 68
3. Noclegownie ...................................................................................................... 68
4. Hotele, motele, pensjonaty, kempingi, domy wycieczkowe, schroniska
młodzieżowe, schroniska i pola biwakowe ....................................................... 69
5. Inne obiekty świadczące usługi hotelarskie ....................................................... 71
6. Zakłady fryzjerskie, kosmetyczne, odnowy biologicznej oraz inne zakłady..... 72
7. Dworce autobusowe oraz dworce i stacje kolejowe .......................................... 73
IV. Stan sanitarny zakładów opieki zdrowotnej ........................................................ 75
1. Nadzorowane obiekty i działalność kontrolno - represyjna ............................... 75
2. Zakłady opieki zdrowotnej typu zamkniętego ................................................... 76
3. Zakłady opieki zdrowotnej typu otwartego ....................................................... 81
4. Indywidualne i grupowe praktyki lekarskie oraz praktyki pielęgniarskie ......... 83
5. Żłobki ................................................................................................................. 84
6. Wyniki nadzoru sanitarnego nad środowiskiem pracy w obiektach służby
zdrowia.............................................................................................................. 85
7. Działalność w zakresie promocji zdrowia i oświaty zdrowotnej ...................... 89
V. Stan sanitarny obiektów żywnościowo-żywieniowych ........................................ 91
1. Ogólna charakterystyka ..................................................................................... 91
2. Zakłady produkcji żywności .............................................................................. 98
3/195
3. Obiekty obrotu żywnością ............................................................................... 101
4. Zakłady żywienia zbiorowego ......................................................................... 103
5. Środki transportu żywności.............................................................................. 104
6. Materiały i wyroby przeznaczone do kontaktu z żywnością ........................... 105
7. Kosmetyki ........................................................................................................ 106
8. Jakość zdrowotna środków spożywczych ........................................................ 107
9. Zatrucia pokarmowe ........................................................................................ 110
10. Nadzór nad żywnością zmodyfikowaną genetycznie (GMO) ....................... 111
VI. Warunki higieniczno-sanitarne środowiska pracy ............................................. 113
1. Wprowadzenie ................................................................................................. 113
2. Narażenia w środowisku pracy ........................................................................ 114
3. Czynniki biologiczne w środowisku pracy ...................................................... 123
4. Nadzór nad substancjami i preparatami chemicznymi .................................... 124
5. Nadzór nad czynnikami rakotwórczymi .......................................................... 127
6. Choroby zawodowe ......................................................................................... 128
VII. Warunki sanitarne w szkołach i innych placówkach oświatowowychowawczych ............................................................................................. 134
1. Stan sanitarno-techniczny ............................................................................... 134
2. Warunki pracy ucznia ..................................................................................... 137
3.
4.
5.
6.
Dożywianie uczniów....................................................................................... 139
Opieka medyczna ............................................................................................ 139
Infrastruktura do prowadzenia zajęć wychowania fizycznego ....................... 140
Nadzór nad preparatami chemicznymi i substancjami niebezpiecznymi ....... 141
7. Warunki wypoczynku i rekreacji .................................................................... 141
VIII. Warunki ochrony przed promieniowaniem jonizującym i niejonizującym .... 143
1. Informacje ogólne ............................................................................................ 143
2. Ochrona radiacyjna w pracowniach rentgenowskich oraz nadzór nad
aparaturą rentgenowską .................................................................................. 144
3. Ochrona przed promieniowaniem i polami elektromagnetycznymi ................ 151
4. Aktywności promieniotwórcze sztuczne i naturalne środowiska i żywności .. 153
IX. Działalność w ramach zapobiegawczego nadzoru sanitarnego ......................... 156
1. Wprowadzenie ................................................................................................. 156
2. Uzgodnienia przedsięwzięć w zakresie środowiskowych uwarunkowań. ...... 158
3. Opiniowanie programów dostosowawczych zakładów opieki zdrowotnej. ... 162
4. Opiniowanie dokumentacji projektowej .......................................................... 163
5. Odstępstwa od warunków technicznych bezpieczeństwa i higieny pracy ....... 164
6. Odbiory inwestycji ........................................................................................... 166
X. System Zarządzania Jakością w działalności inspekcyjnej................................. 170
XI. Działalność w zakresie oświaty zdrowotnej i promocji zdrowia....................... 171
4/195
1. Wprowadzenie ................................................................................................. 171
2. Działalność szkoleniowa, wizytacje i kontrole ................................................ 173
3. Realizowane programy profilaktyczne ............................................................ 175
4. Kampanie promujące zdrowie ......................................................................... 184
5. Współpraca z instytucjami i organizacjami pozarządowymi........................... 187
XII. Działalność laboratoryjna ................................................................................. 190
1. Kierunki i zakresy badań ................................................................................. 190
2. Akredytacja ...................................................................................................... 191
3. Wykonane badania i pomiary .......................................................................... 192
XIII. Działalność kontrolno-represyjna ................................................................... 195
5/195
I. Sytuacja epidemiologiczna w zakresie chorób
zakaźnych
1. Wprowadzenie
Głównym zadaniem pionu epidemiologii Państwowej Inspekcji Sanitarnej jest
zapobieganie powstawaniu chorób zakaźnych poprzez:
• stałe monitorowanie i ocenę sytuacji epidemiologicznej,
• opracowywanie prognoz epidemiologicznych,
• wdrażanie stosownego postępowania profilaktycznego i przeciwepidemicznego,
• realizację zadań związanych z rozpoznaniem i likwidacją skutków zagrożeń
biologicznych,
• nadzór nad planowaniem i wykonywaniem szczepień ochronnych.
W 2008 r. zintensyfikowano bieżącą działalność przeciwepidemiczną w zakresie
wybranych chorób zakaźnych, w tym występujących ogniskowo, stanowiących
szczególny problem zdrowotny w kontekście sytuacji epidemiologicznej w Polsce, w
krajach UE oraz w państwach trzecich. W związku z koniecznością wzmożenia nadzoru
nad realizacją programu eradykacji zachorowań na poliomyelitis i nadzoru nad OPV
wprowadzono od czerwca 2008r comiesięczne kontrole w oddziałach dziecięcych i
hospitalizujących dzieci ze schorzeniami neurologicznymi.
Prowadzono nadzór nad działalnością zespołów kontroli zakażeń zakładowych
(analiza raportów o zakażeniach zakładowych).
Kontynuowano przygotowania na wypadek wystąpienia pandemii grypy.
Doskonalono
działania
PIS
związane
z
funkcjonowaniem
systemu
nadzoru
epidemiologicznego i wirusologicznego SENTINEL nad grypą, zwłaszcza w zakresie
diagnostyki wirusologicznej.
W 2008r. kontynuowano działania mające na celu poprawę wykonawstwa
szczepień ochronnych ze szczególnym uwzględnieniem gospodarki preparatami
szczepionkowymi. Zgodnie z Programem Szczepień Ochronnych obowiązującym w
2008r. wprowadzono następujące zmiany:
• na mocy rozporządzenia Ministra Zdrowia z października 2008r. wprowadzono
bezpłatne szczepienia p/ko ospie wietrznej u dzieci do ukończenia 12 r.ż. z
upośledzeniem odporności o wysokim ryzyku ciężkiego przebiegu choroby; z ostrą
białaczką limfoblastyczną w okresie remisji; dzieci zakażonych HIV; przed
6/195
leczeniem immunosupresyjnym lub chemioterapią oraz dla dzieci do ukończenia 12
r.ż., które nie chorowały na ospę wietrzną, a przebywają wśród wyżej wymienionych
osób,
• wprowadzono bezpłatne szczepienia p/ko zakażeniom pneumokokowym dla dzieci
od 2 m.ż. - 5 r.ż. z wadami OUN i po urazach przebiegających z wyciekiem płynu
mózgowo – rdzeniowego lub chorujących na: przewlekłe choroby serca z
niewydolnością
krążenia;
schorzenia
immunologiczno
-
hematologiczne;
małopłytkowość idiopatyczną; ostrą białaczkę chłoniaki, sferocytozę wrodzoną;
asplenię wrodzoną i po splenektomii; zespół nerczycowy o podłożu genetycznie
uwarunkowanej strukturopatii; pierwotne zaburzenia odporności; zakażone HIV; a
także dzieci przed planowanym przeszczepem lub po przeszczepie szpiku, narządów
wewnętrznych lub wszczepieniu implantu ślimakowego oraz dzieci przedwcześnie
urodzone do ukończenia roku życia chore na dysplazję oskrzelowo-płucną.
Prowadzone działania związane z właściwym opracowywaniem ognisk zachorowań na
inwazyjną chorobę meningokokową wraz z zabezpieczeniem materiału do badań,
stosowanie antybiotykoterapii u osób ze styczności z chorymi, przeprowadzona akcja
szkoleń oraz propagowanie zalecanych szczepień p/ko zakażeniom meningokokowym
zaowocowały
obniżeniem
liczby
tych
zakażeń.
Pion
epidemiologii
ściśle
współpracował z pionem Promocji Zdrowia i Oświaty Zdrowotnej oraz mediami,
zarówno lokalnymi, jak i ogólnopolskimi, przekazując na bieżąco informacje o
zagrożeniach i możliwościach skutecznej profilaktyki w tym zakresie.
W październiku 2007r. przystąpiliśmy do ogólnopolskiej kampanii medialnej
„Stop meningokokom”, organizowanej pod patronatem Głównego Inspektora
Sanitarnego. W 2008r. kontynuowaliśmy ten temat poprzez czynne uczestnictwo w
konferencjach naukowych, prasowych i w szkoleniach. Zorganizowaliśmy naradę
szkoleniową na temat zakażeń meningokokowych skierowaną do kadry kierowniczej
Państwowej Inspekcji Sanitarnej województwa lubuskiego oraz władz samorządowych.
Pod koniec 2007 roku wspólnie z Włochami rozpoczęliśmy realizację projektu
bliźniaczego PL2006/IB/SO/02 „Wzmocnienie Nadzoru Epidemiologicznego nad
Chorobami Zakaźnymi w Polsce”. W 2008r. kontynuowaliśmy ten projekt.
W 2008 r. kontynuowano współpracę w zakresie nadzoru epidemiologicznego
nad chorobami zakaźnymi i zakażeniami z innymi służbami i inspekcjami, głównie z
inspekcją weterynaryjną, policją, inspekcją MSWiA, wojewódzkim konsultantem w
dziedzinie chorób zakaźnych, wojewódzkim konsultantem w dziedzinie epidemiologii,
7/195
dyrektorami szpitali, ordynatorami oddziałów chorób zakaźnych, pielęgniarkami
epidemiologicznymi i zespołami kontroli zakażeń, pionem przeciwgruźliczym,
Regionalnym Centrum Krwiodawstwa i Krwiolecznictwa, Lubuskim Centrum Zdrowia
Publicznego oraz zespołami reagowania kryzysowego szczebla powiatowego i
wojewódzkiego.
Łączna liczba kontroli wykonanych przez pion epidemiologii w 2008 roku
wynosiła 2323.
Państwowi
Powiatowi
Inspektorzy
Sanitarni
wydali
157
decyzji
administracyjnych na usunięcie stwierdzonych nieprawidłowości.
.
2. Choroby szerzące się drogą pokarmową
2.1. Zatrucia pokarmowe
W 2008 roku, podobnie jak w latach minionych, zaznaczyła się
tendencja spadkowa w zakresie zatruć pokarmowych. Zarejestrowano
189
zatruć
pokarmowych
wywołanych
pałeczkami
Salmonella
(wsp.zap.18,74), to jest o 59 zachorowań mniej aniżeli w 2007 roku, co stanowi spadek
o 23,8%. Hospitalizowano 135 (71,43% ogólnej liczby zachorowań). Zapadalność w
naszym województwie była nieznacznie niższa od zapadalności w Polsce. Spośród
zachorowań
zgłoszonych
w
województwie
7
zachorowań
zgłoszono
prawdopodobne; 182 jako potwierdzone.
Zapadalność
Zapadalność na zatrucia pokarmowe wywołane pał. Salmonella
w woj. lubuskim i w Polsce w latach 2004-2008
50
45
40
35
30
25
20
15
10
5
0
30,33
24,59
43,40 45,78
18,74
34,63
24,85
41,44 41,42
33,4
WOJ. LUBUSKIE
2004 ROK
2005 ROK
2006 ROK
POLSKA
2007 ROK
2008 ROK
8/195
jako
Na terenie województwa lubuskiego najwyższy współczynnik zapadalności
odnotowano na terenie objętym nadzorem przez:
PSSE Gorzów Wlkp. – zap. 51,57 (34 zach.);
PSSE Żary – zap. 33,39 ( 33 zach.);
PSSE Nowa Sól (powiat Wschowa) – zap.25,74 (10 zach.);
PSSE Sulęcin – zap. 25,46 (9 zach.);
PSSE Zielona Góra (powiat ziemski) – zap.21,10 (19 zach.).
Najniższą zapadalność zanotowano na terenie objętym nadzorem przez:
PSSE Świebodzin – zap. 5,35 (3 zach.);
PSSE Drezdenko – zap. 5,99 (zach.3).
Na terenie lubuskiego zaznaczyła się również tendencja spadkowa w zakresie
zbiorowych
zatruć
pokarmowych.
Wystąpiło
10
ognisk
zbiorowych
zatruć
pokarmowych, w wyniku których zachorowaniu uległo 90 osób - w tym 25 dzieci do
lat 14; hospitalizowano 31 osób. Porównawczo w 2007r. na terenie województwa
lubuskiego wystąpiło 11 ognisk zbiorowych zatruć pokarmowych, w wyniku których
zachorowaniu uległo 139 osób - w tym 7 dzieci do lat 14; hospitalizowano 24 osoby.
Liczba ognisk zbiorowych zatruć pokarmowych
w woj. lubuskim w latach 2004- 2008:
40
20
32
19
11
20
10
0
WOJ. LUBUSKIE
2004 ROK
2005 ROK
2006 ROK
2007 ROK
2008 ROK
6 ognisk wystąpiło w mieszkaniach prywatnych obejmujących 23 osoby chore,
w tym 3 dzieci do lat 14. Hospitalizowano 14 osób.
Liczba chorych w ogniskach zbiorowych zatruć pokarmowych
na terenie województwa lubuskiego w latach 2004-2008
300
200
liczba chorych
100
231
122
262
139
90
0
2004
2005
2006
2007
2008
9/195
W 2 ogniskach nie wyizolowano czynnika etiologicznego, w 4 czynnik
etiologiczny - pał. Salmonella enteritidis.
W miejscach zbiorowego żywienia wystąpiły 4 ogniska zatruć pokarmowych:
1.
wśród uczestników przyjęcia zorganizowanego w Karczmie Piwosz w Witnicy,
zachorowaniu uległo 16 osób, 8 osób hospitalizowano (wyizolowano pał.
Salmonella enteritidis i Salmonella anatum);
2.
wśród 22 dzieci po spożyciu śniadania w Domu Wypoczynkowym Dolomit w
Szklarskiej Porębie (wyizolowano gronkowce koagulazododatnie);
3.
wśród 13 pracowników restauracji „Boucher” w Żarach (wyizolowano pał.
Salmonella enteritidis);
4.
wśród pracowników na terenie budowy w Mirostowicach Dolnych na terenie
PSSE Żary (nie wyizolowano drobnoustrojów chorobotwórczych).
Ponadto wystąpiło 1 ognisko zatrucia pokarmowego po spożyciu grzybów obejmujące 2
osoby, które wystąpiło w mieszkaniu prywatnym w Żaganiu (wyizolowano zarodniki
grzybów z rodzaju Russula sp. - gołąbki).
2.2. Salmonellozy narządowe – zakażenia pozajelitowe
W 2008r. zarejestrowano 7 osób, u których zdiagnozowano zakażenie
pozajelitowe wywołane pał. Salmonella (zap. 0,69), jedno zachorowanie mniej niż w
roku poprzednim.
W Polsce w 2008 r. zarejestrowano 132 zachorowania, zapadalność 0,34.
Najwięcej zachorowań (57,14%) zarejestrowano w przedziale wiekowym 50-54,
pojedyncze zachorowania wystąpiły u osób w innych przedziałach wiekowych. Około
57% zachorowań wystąpiło u osób zamieszkałych na wsi.
Zakażenia pozajelitowe w 2008r.
Zakażenia pozajelitowe w 2008r.
w rozbiciu na płeć
w rozbiciu na środowisko
43%
43%
57%
57%
miasto
wieś
mężczyźni
kobiety
Różnorodne typy pał. Salmonella izolowano od osób chorych.
10/195
2.3. Dur brzuszny i paradury
Od wielu lat nie notowano na terenie województwa lubuskiego
zachorowań na dur brzuszny i dury rzekome. W Polsce w 2008r.
zarejestrowano 5 zachorowań na dur brzuszny (zap. 0,013) i 2
zachorowania na dury rzekome A,B,C (zap. 0,005). Pod nadzorem
epidemiologicznym w lubuskim znajdowało się 26 nosicieli duru brzusznego i durów
rzekomych A,B,C. W stosunku do 2007 r. liczba ta nie zmniejszyła się.
zi
n
3
od
.;
Ża
ry
;3
ga
ń
Ża
Z.
G
ór
a;
2
;5
ie
b
lę
ci
n;
Ś2w
o;
sn
K
ro
Su
W
w
4
N
.S
ól
;2
lk
p
1
o;
or
zó
G
zd
en
k
5
4,5
4
3,5
3
2,5
2
1,5
1
0,5
0
D
re
Liczba nosicieli
;4
Liczba nosicieli pał. duru i durów rzekomych w rozbiciu na PSSE w 2008r.
Spośród 26 nosicieli - 17 osób jest nosicielami pałeczek duru brzusznego i 9 osób
pałeczek jest nosicielami pał. durów rzekomych ABC. Najliczniejszą grupę wiekową
stanowią osoby powyżej 60 r.ż. – 18 osób (69,2%).
2.4. Wirusowe zapalenie wątroby typu A
W 2008r. zarejestrowano 1 zachorowanie na WZW typu A (zap. 0,10),
natomiast w roku 2007 nie rejestrowano zachorowań. W Polsce zarejestrowano – 209
przypadków (zap.0,55), podczas gdy w 2007r. zanotowano 42 zachorowania,
(zap.0,11). Niska zapadalność, obniżenie odporności naturalnej przeciwko WZW typu
A powinna skłaniać do prowadzenia szczepień przeciwko tej chorobie, zwłaszcza u
osób zatrudnionych w produkcji żywności i handlu żywnością.
11/195
Zapadalność na WZW typu A
w woj. lubuskim i w Polsce w latach 2004-2008
1,2
1,1
Zapadalność
1
0,8
0,55
0,6
0,4
0,2
0,3
0,29
0,40
0,25
0,1
0
0
0,14
0
WOJ. LUBUSKIE
2004 ROK
POLSKA
2005 ROK
2006 ROK
2007 ROK
2008 ROK
2.5. Zatrucie jadem kiełbasianym
Od 2004r. do 2007r. w lubuskim nie notowano zatruć pokarmowych wywołanych
toksyną botulinową. W 2008 roku na terenie PSSE w Nowej Soli zgłoszono 1
zachorowanie (zap.0,10). Dotyczy ono kobiety w wieku 46 lat, zamieszkałej na wsi.
Podczas dochodzenia epidemiologicznego ustalono, iż w/w kobieta dwa dni przed
zachorowaniem
spożywała
pasztet
króliczo
–
drobiowy
własnej
produkcji,
pasteryzowany jednokrotnie przez półtorej godziny, który był przechowywany w
piwnicy w temperaturze około 100C. Nikt poza osobą chorą nie spożywał w/w potrawy.
Podczas hospitalizacji podano chorej surowicę przeciwko jadowi kiełbasianemu typu A,
B i E.
W Polsce w 2008r. zatruciu jadem kiełbasianym uległo 46 osób (zap. 0,13).
Zatrucia jadem kiełbasianym w latach 2002 - 2008 w Polsce i woj. lubuskim.
0,25
0,2
0,15
0,1
0,05
0
2002
2003
2004
Polska
2005
2006
2007
2008
woj.. Lubuskie
12/195
2.6. Inne bakteryjne zatrucia pokarmowe (ogółem) nieokreślone
Liczba bakteryjnych zatruć i zakażeń pokarmowych od lat utrzymuje się na
wysokim poziomie. Najwięcej zatruć pokarmowych odnotowano pałeczką Salmonella.
W
2008r.
zarejestrowano
18
zachorowań
spowodowanych
przez
E.coli
biegunkotwórczą (w 2007r. 21 zachorowań); 28 zachorowań przez E. coli inna i BNO
(w 2007 roku 16 zachorowań); oraz 22 wywołanych przez Campylobacter sp. (w 2007r.
28 zachorowań).
Poważny problem stanowią bakteryjne i wirusowe zakażenia jelitowe w grupie
dzieci do lat 2, bowiem w tym wieku zachorowania te mogą mieć szczególnie ciężki
przebieg. W tej grupie wiekowej zarejestrowano 39 zachorowań (zap.190,12) na inne
bakteryjne zakażenia jelitowe oraz 321 zachorowań na wirusowe i inne określone
zakażenia jelitowe (zap. 1564,86).
Obserwacja wieloletniego trendu zachorowań, zarówno w Polsce, jak i na terenie
województwa lubuskiego wykazuje wyraźny wzrost liczby zakażeń wirusowych, przy
podobnym poziomie liczby zakażeń bakteryjnych oraz zakażeń o nieustalonej etiologii.
Szczególny problem stanowi narastanie zapadalności na biegunki o etiologii
rotawirusowej – w 2008r. zanotowano 385 zachorowań (zap.38,28), podczas gdy w
2007r. zarejestrowano ich 259 (zap. 25,68).
2.7. Zatrucia grzybami
W 2008r. zarejestrowano wzrost zatruć grzybami. Zatruciu uległo 7
osób (zap. 0,69), w 2007r. zarejestrowano 1 zatrucie grzybami
(zap.0,10).
W Polsce liczba zatruć grzybami kształtuje się na podobnym poziomie.
W 2008r. odnotowano 78 przypadków zatruć grzybami (zap.0,20), podczas gdy w
2007r. zatruciu uległy 74 osoby (zap.0,19).
2.8. Czerwonka bakteryjna
W 2008r. w lubuskim odnotowano 1 zachorowanie (zap. 0.10), natomiast w
2007r. nie zarejestrowano zachorowań. W Polsce w tym okresie zgłoszono 32
zachorowania (zap.0,08), natomiast w 2007 roku 4 zachorowania (zap.0,17).
13/195
3. Zakażenia krwiopochodne
Wirusowe zapalenia wątroby typu B i C należą do najpoważniejszych
problemów epidemiologicznych zarówno w Polsce jak i w województwie lubuskim.
Mimo sukcesu jakim było ograniczenie liczby nowych zachorowań na WZW typu B, w
związku z wprowadzeniem programu szczepień, liczba osób zakażonych tym wirusem
rozwijającym się w przewlekłe postacie choroby jest duża i stanowi poważny problem
zdrowia publicznego.
3.1 Wirusowe zapalenie wątroby typu B
W 2008 r. w porównaniu do 2007r. w woj. lubuskim nastąpił nieznaczny spadek
zachorowań na WZW typu B; zanotowano 12 zachorowań (zap. 1,19), wszystkich
chorych hospitalizowano. Porównawczo w roku 2007 na WZW B zachorowało 13 osób
(zap.1,29). W analizowanym okresie w Polsce wystąpiło 1337 zachorowań (zap.3,5).
Zapadalność
Zapadalność na WZW typu B w woj. lubuskim i w Polsce
w latach 2003-2008
5
4
3
2
1
0
2,97
3,86
3,67
3,5
4,51 4,42
3,82
1,19
1,49 1,29
WOJ. LUBUSKIE
2004 ROK
2005 ROK
POLSKA
2006 ROK
2007 ROK
2008 ROK
7 zachorowań wystąpiło w mieście oraz 5 zachorowań na wsi. Największą liczbę
zachorowań odnotowano w przedziale wiekowym 40 – 45 lat.
Rozkład zachorowań
ze względu na środowisko
ze względu na płeć
33%
42%
58%
miasto
wieś
67%
mężczyźni
kobiety
14/195
3.2 Wirusowe zapalenie wątroby typu C
W analizowanym okresie zanotowano niewielki wzrost liczby zachorowań na
objawowe WZW typu C. Zarejestrowano 29 zachorowań na WZW typ C (zap.2,88); w
stosunku do 2007r. liczba zachorowań wzrosła o 1 przypadek.
W Polsce w 2008r. zarejestrowano 2355 zachorowań (zap.6,16); w 2007r.
zanotowano 2751 zachorowań (zap.7,2).
Zapadalność na WZW TYPU C w woj. lubuskim i w Polsce
w latach 2004- 2008
12
Zapadalność
10
8
6
9,71
11,1
4
5,29
2
2,68
2,78
7,72
7,84
7,2
6,16
2,88
0
WOJ. LUBUSKIE
2004 ROK
2005 ROK
POLSKA
2006 ROK
Rozkład zachorowań ze względu na środowisko.
2007 ROK
2008 ROK
Rozkład zachorowań ze względu na płeć.
42%
41%
79%
miasto
59%
mężczyźni
wieś
kobiety
W 2008r. podobnie jak w 2007r. zarejestrowano 1 zachorowanie na WZW typ B+C
(zap. 0,10). W Polsce zgłoszono 38 zachorowań (zap. 0,10) na WZW typu B i C, w
2007r. - 60 zachorowań (zap.0,16).
3.3 Nowo wykryte zakażenia HCV
W 2008r. nastąpił duży spadek nowo wykrytych zakażeń HCV, ponieważ nie było
podstaw
prawnych
do
egzekwowania
zgłoszeń
dodatnich
wyników
badań
laboratoryjnych. Liczba ta w 2008 r. wyniosła 144 (zap. 14,28), podczas gdy w 2007r.
zarejestrowano 342 osoby zakażone (zap.33,91).
15/195
Rozkład zakażeń HCV na terenie województwa lubuskiego w latach 2006-2008
60
50
40
30
20
10
0
l
.
.
z
o
ra
rz
ań
zin
ice lęcin
Só
ec
lkp
nk
Gó Żag
a
rz
od
ub
Od
W
u
ł
de
y
b
w
a
z
S
S
z
ie
e
no
ów
on
No
ięd
Dr
os
rz
Św Ziel
M
Kr
Go
2006
2007
Ża
ry
2008
Prognozowane ciężkie następstwa dla zdrowia, koszt opieki medycznej oraz
leczenia osób chorych i zakażonych WZW typu C, wskazują na pilną potrzebę
wdrożenia szeroko zakrojonych programów profilaktyki tej choroby, ze szczególnym
uwzględnieniem zapobiegania zakażeniom w zakładach opieki zdrowotnej.
3.4 AIDS – zespół nabytego upośledzenia odporności
Zakażenia HIV
W zakresie zakażeń HIV w 2008r. w Polsce doszło do wzrostu liczby wykrytych
przypadków, zarejestrowano 954 osoby zakażone wirusem HIV (zap.2,5), podczas gdy
w 2007r. zarejestrowano 699 osób (zap.1,83).
W województwie lubuskim zanotowano nieznaczny spadek liczby osób
zakażonych wirusem HIV. W okresie objętym analizą zarejestrowano 27 osób
zakażonych wirusem HIV (zap.2,58),
hospitalizowano 10 osób.
W 2007r.
zarejestrowano 29 osób żyjących z HIV (zap.2,88).
Liczba zakażeń HIV na terenie woj. lubuskiego
w latach 1999-2008
29
30
20
19
22
13
13
27
21
21
11
11
2004
2005
10
0
1999
2000
2001
2002
2003
2006
2007
2008
16/195
Zakażenia wirusem HIV rozpoznano w największej ilości u osób w wieku od 19
do 40 lat, co stanowi 74% ogólnej liczby zakażonych. 16 osób zakażonych to
mężczyźni, 11 osób zakażonych to kobiety.
W siedmiu przypadkach podano sytuacje ryzykowne, które mogły mieć związek
z zakażeniem – było to przyjmowanie środków odurzających drogą dożylną (5osób),
ryzykowne kontakty heteroseksualne oraz ryzykowne kontakty homoseksualne i
biseksualne. W pozostałych 20 przypadkach brak informacji o ewentualnym sposobie
zakażenia.
Zachorowania na AIDS
W Polsce zwiększyła się liczba osób, które zachorowały na AIDS. W 2008r.
odnotowano 190 zachorowań (zap.0,5), w 2007r. 173 zachorowania (zap.0,45), co
stanowi wzrost o 9%.
Zapadalność na AIDS w woj. lubuskim i w Polsce
w latach 2004- 2008
1,3
Zapadalność
1,5
1
0,5
0,5
0,40
0,2
0
0,09
0,79
0,39 0,41 0,44 0,45
WOJ. LUBUSKIE
2004 ROK
2005 ROK
POLSKA
2006 ROK
2007 ROK
2008 ROK
Na terenie lubuskiego w 2008r., zarejestrowano również wzrost zachorowań;
wystąpiło 13 zachorowań (zap.1,3), w 2007r. – 8.
Liczba zachorowań na chorobę wywołaną wirusem HIV w latach 1999-2009
14
13
12
10
8
8
6
6
4
6
4
5
4
4
2
2
1
0
1999
2000
2001
2002
2003
2004
2005
2006
2007
2008
Spośród chorych 10 osób mieszka w mieście, 3 na wsi.
W 2008r. 6 osób zmarło w przebiegu chorób wywołanych wirusem HIV. Wśród
17/195
osób zmarłych byli mężczyźni w wieku od 35 do 46 lat. Większość osób zmarłych w
przeszłości przyjmowało środki odurzające drogą dożylną.
Liczba zgonów osób chorych na AIDS na terenie woj. lubuskiego w latach 19992008
6
5
6
5
4
4
2
2
2
2
2
2
1
0
1999
2000
2001
2002
2003
2004
2005
2006
2007
2008
Od wdrożenia badań w 1985r. do końca 2008r. na terenie województwa lubuskiego
zarejestrowano 439 osób zakażonych HIV, 79 osób chorych na AIDS oraz 47 zgonów
osób chorych na AIDS.
4. Choroba meningokokowa
W 2008r. odnotowano niewielki spadek liczby zachorowań na inwazyjną chorobę
meningokokową, zarejestrowano 7 zachorowań (zap.0,69), podczas gdy w 2007r.
wystąpiło 10 zachorowań (zap.0,99).
W tym samym okresie w Polsce również zaznaczyła się tendencja spadkowa;
odnotowano 369 zachorowań (zap.0,97), natomiast w 2007r. wystąpiły 392
zachorowania (zap.1,02).
Zapadalność na inwazyjną chorobę meningokokową w województwie lubuskim i w Polsce
w latach 2004-2008
1,19
1,2
0,99 1,03
1
0,8
0,6
0,4
0,54
0,53
0,4
0,4
2004
2005
0,97
0,69
0,61
0,2
0
2006
Woj.. Lubuskie
2007
2008
Polska
18/195
Zachorowania przebiegały pod postacią: zapalenia opon mózgowo-rdzeniowych i
posocznicy. 1 zachorowanie zakończyło się zgonem. W 2007r. 2 zachorowania
zakończyły się zgonem.
Postacie zachorowań na chorobę meningokokową.
40%
60%
zapalenie opon mózgowo - rdzeniowych
posocznica
Neisseria meningitidis z grupy C była przyczyną 29% zachorowań, natomiast
pozostałe zachorowania wywołane były przez Neisseria meningitidis z grupy B – 71%.
Zachorowania dotyczyły 4 osób w grupie wiekowej 0, co stanowi 57% ogólnej
liczby zachorowań, 1 osoby w grupie wiekowej 1-9 lat (14,3%) oraz 2 u osób
należących do grupy wiekowej 50-54 lata (28,6%).
Zachorow ania na ICHM w rozbiciu na płeć
Zachorowania na ICHM w rozbiciu na
środowisko
14%
86%
mężczyźni
kobiety
29%
71%
miasto
wieś
Przeważały zachorowania w środowisku miejskim (71%).
Szczepionka przeciwko zakażeniom meningokokowym figuruje w Programie
Szczepień Ochronnych jako szczepionka zalecana. W województwie lubuskim w 2008r.
przeciwko zakażeniom meningokokowym zaszczepiły się łącznie 1272 osoby.
5. Choroby, przeciw którym prowadzone są
szczepienia ochronne
Corocznie na podstawie badań stanu uodpornienia populacji oraz w zależności
od aktualnej sytuacji epidemiologicznej chorób zakaźnych w kraju i na świecie ustalany
jest Program Szczepień Ochronnych. W 2008r., podobnie jak w 2007r. w grupie osób
19/195
objętych Programem Szczepień Ochronnych na terenie województwa lubuskiego nie
wystąpiły zachorowania na błonicę, tężec i poliomyelitis.
5.1 OPV - ostre porażenie wiotkie
W latach 2003 - 2007 na terenie województwa wystąpił 1 przypadek ostrego
porażenia wiotkiego, co uplasowało woj. lubuskie na ostatnim miejscu w Polsce.
W
związku
z
powyższym
od
czerwca
2008r.
wzmocniono
nadzór
epidemiologiczny i wprowadzono co miesięczne kontrole oddziałów hospitalizujących
dzieci do lat 14. co zaowocowało zgłoszeniem 1 zachorowania zdiagnozowanego jako
zespół Guillain-Barre u dziecka do lat 14 (zap.0,10). W Polsce w tym okresie
odnotowano 33 przypadki OPV (zap.0,09); w 2007 roku 39 zachorowań (zap.0,10).
5.2 Krztusiec
W 2008r. nastąpił wzrost liczby zachorowań na krztusiec. Zarejestrowano 11
zachorowań (zap.1,09) przy 9 przypadkach (zap.0,89) w 2007r. 7 osób hospitalizowano.
W Polsce w tym okresie zarejestrowano również wzrost liczby wykrywanych
przypadków – 2167 (zap.5,67) w roku 2008 do 1984 (zap.5,20) w roku 2007.
20/195
Zapadalność na krztusiec w woj. lubuskim i w Polsce w latach 2004-2008
Zapadalność
8
5,2 5,67
6
4
2
7,74 5,04 3,99
3,86
1,09
0,4 0,79
1,59
0
WOJ. LUBUSKIE
2004 ROK
POLSKA
2005 ROK
2006 ROK
2007 ROK
2008 ROK
Wszystkie osoby chore zamieszkują w mieście. Najliczniejszą grupę wiekową
stanowiły dzieci w wieku 13 lat – 36,37% (4 zachorowania).
5.3 Różyczka
W analizowanym okresie w woj. lubuskim nastąpił wzrost liczby zachorowań na
różyczkę. Zarejestrowano 237 zachorowań (zap. 23,70), przy zdiagnozowanych w
2007r. 170 zachorowaniach (zap.16,86). Nie rejestrowano przypadków zespołu różyczki
wrodzonej. Natomiast w Polsce w 2008r. odnotowano spadek ilości przypadków
zachorowań na różyczkę – 13143 (zap. 34,42), przy 22890 zach. (zap. 60,02)
stwierdzonych w 2007r.
Zapadalność
Zapadalność na różyczkę w woj. lubuskim i w Polsce w latach 2004- 2008
70
60
50
40
30
20
10
0
54,01
34,42
27,25
16,65 14,17
16,66
23,7
20,8
12,72
WOJ. LUBUSKIE
2004 ROK
60,02
2005 ROK
POLSKA
2006 ROK
2007 ROK
2008 ROK
5.4 Świnka – nagminne zapalenie przyusznic
Zachorowania na świnkę utrzymują się na jednakowym poziomie. W 2008r.
odnotowano 87 zachorowań (zap. 8,63) przy 88 zachorowaniach (zap.8,73) w 2007r.
Nikogo nie hospitalizowano.
W Polsce wystąpiła tendencja spadkowa w tym zakresie – zarejestrowano 3273
21/195
zachorowania (zap. 8,57), przy 4147 zachorowaniach (zap. 10,87) w 2007r.
Zapadalność na świnkę w woj. lubuskim i w Polsce w latach 2004- 2008
Zapadalność
389,62
400
350
300
250
200
150
100
50
0
354,05
188,5
24,57
16,94
8,73
39,58
8,63
WOJ. LUBUSKIE
2004 ROK
2005 ROK
10,87
8,57
POLSKA
2006 ROK
2007 ROK
2008 ROK
W woj. lubuskim najwyższe wskaźniki zapadalności dotyczące zachorowań na
świnkę odnotowano na terenie działalności: PSSE w Gorzowie Wlkp. (powiat grodzki),
PSSE Żagań, PSSE Nowa Sól, PSSE Świebodzin.
Czas od wprowadzenia szczepień MMR jest zbyt krótki, aby obserwowaną
poprawę wiązać wyłącznie ze szczepieniami. W nadchodzących latach należy
oczekiwać ustabilizowanej spadkowej tendencji zapadalności na tę chorobę.
5.5 Odra
W analizowanym okresie nie rejestrowano zachorowań na odrę, podobnie jak w
latach 2007 i 2006. W Polsce w tym okresie zarejestrowano 97 zachorowań na odrę
(zap.0,25), w 2007 roku 36 zachorowań (zap.0,09).
Tak niskie liczby zachorowań w kraju na odrę związane są niewątpliwie ze
skutecznym programem szczepień ochronnych (PSO), niemniej wzrastająca liczba
uchodźców oraz niekorzystna sytuacja epidemiologiczna odry za wschodnią granicą
wskazuje na konieczność wzmożonego nadzoru w tym zakresie.
5.6. Ospa wietrzna
W 2008 roku zarejestrowano niewielki spadek liczby zarejestrowanych
przypadków ospy wietrznej – 3564 (zap. 353,42) przy 4491 zachorowaniach (zap.
445,01) w 2006r. i 4393 zachorowaniach (zap. 435,31) w 2005r. 12 osób
hospitalizowano. W tym samym okresie w Polsce zarejestrowano wzrost zachorowań –
odnotowano 129545 zachorowań (zap. 339,30), podczas gdy w 2007r. wystąpiło
160089 zachorowań (zap.419,9).
22/195
Zapadalność na ospę wietrzną w woj. lubuskim i w Polsce
w latach 2004-2008
Zapadalność
600
400
200
419,9
353,42
411,33
445,01
347,46
370,4
387,53
435,61
339,3
386,83
0
WOJ. LUBUSKIE
2004 ROK
2005 ROK
2006 ROK
POLSKA
2007 ROK
2008 ROK
W woj. lubuskim najwyższe wskaźniki zapadalności dotyczące zachorowań na
ospę wietrzną odnotowano w południowej części województwa na terenie działalności:
•
PSSE Świebodzin – zap.700,70 (393 zach.);
•
PSSE Nowa Sól (powiat wschowski) – zap.548,29 (213 zach.);
•
PSSE Zielona Góra (powiat ziemski) – zap.464,24 (418 zach.);
•
PSSE Zielona Góra (powiat grodzki) – zap.430,34 (508 zach.);
•
PSSE Żagań – zap.423,54 (347 zach.).
Najmniej zachorowań zanotowano na terenie działalności:
•
PSSE Gorzów Wlkp. ( powiat ziemski) – zap.195,67 (zach.129);
•
PSSE Sulęcin –zap.200,84 (71 zach.);
•
PSSE Słubice –zap. 248,68 (116 zach.).
Od października 2008r. obowiązuje rozporządzenie Ministra Zdrowia wprowadzające
bezpłatne szczepienia p/ko ospie wietrznej u dzieci do ukończenia 12 roku życia:
•
z upośledzeniem odporności o wysokim ryzyku ciężkiego przebiegu choroby;
•
z ostrą białaczką limfoblastyczną w okresie remisji;
•
dzieci zakażonych HIV;
•
przed leczeniem immunosupresyjnym lub chemioterapią;
oraz dla dzieci do ukończenia 12 roku życia, które nie chorowały na ospę wietrzna, a
przebywają wśród wyżej wymienionych osób.
5.7 Grypa
Najczęściej występującą chorobą zakaźną pozostaje grypa. W 2008r. w naszym
województwie obserwowano znaczny spadek liczby zachorowań na grypę i
zachorowania grypopodobne - 3183 (zap.315,63), podczas gdy w roku 2007r. wystąpiło
10753 zachorowań (zap. 1066,32). Zachorowaniu uległo 1067 dzieci do lat 14, w 2007r.
23/195
zachorowało 3601 dzieci. Nie
odnotowano zgonów w przebiegu zachorowań. W
ramach realizacji programu SENTINEL prowadzone były badania wirusologiczne w
kierunku grypy.
Zapadalność na grypę w woj. lubuskim i w Polsce
w latach 2004- 2008
Zapadalność
1919,7
1750,04
2000
1500
1066,32
979,31
1000
315,63
500
424,41
595,45
882,44
659,54
121,68
0
WOJ. LUBUSKIE
2004 ROK
2005 ROK
POLSKA
2006 ROK
2007 ROK
2008 ROK
Dużym sukcesem było pozyskanie nowych lekarzy, którzy zadeklarowali swoją
współpracę w ramach nadzoru nad grypą w systemie SENTINEL. Do programu
przystąpiło 12 lekarzy z terenu 5 PSSE: Gorzów Wlkp., Zielona Góra, Krosno
Odrzańskie, Świebodzin i Sulęcin. Utrzymującym się problemem jest niski odsetek
osób poddawanych corocznie szczepieniom przeciw grypie. Szczepienia mogłyby
znacznie zmniejszyć liczbę zachorowań. W 2008 roku zaszczepiono p/ko grypie 30.261
osób, podczas gdy w 2007 roku 32.639 osób poddało się szczepieniu.
W związku z możliwością wystąpienia pandemii grypy, podejmowano działania
zgodnie z opracowanym planem postępowania w przypadku wystąpienia zachorowań.
Szczególny problem stanowią przypadki zachorowań i nosicielstwa wirusa H5N1 wśród
dzikiego i hodowlanego ptactwa. Zwalczanie zakażeń tą odmianą wirusa wśród ptaków
zmniejsza zagrożenie występowania zakażeń wśród ludzi, ale całkowicie nie wyklucza
możliwości, iż wirus ten stanie się wirusem pandemicznym.
5.8 Niepożądane odczyny poszczepienne
Niepożądane odczyny poszczepienne (NOP) - to niepożądane objawy chorobowe
pozostające w związku czasowym z wykonanym szczepieniem. Reakcje te mają szeroki
zakres: od łagodnych (np. niewysoka gorączka, gorsze samopoczucie, miejscowy
obrzęk lub zaczerwienienie), aż do bardzo poważnych (np. zapalenie mózgu, zapalenie
opon
mózgowo
–
rdzeniowych,
zespół
Guillain–Barre,
posocznica,
wstrząs
anafilaktyczny). Prowadzony nadzór ma na celu wykrycie, ocenę i prowadzenie działań
24/195
zapobiegających
problemom
związanym
z
przyjmowaniem
preparatów
szczepionkowych.
W 2008r. na terenie województwa wzrosła liczba NOP, zgłoszono 49 odczynów
poszczepiennych. W analogicznym okresie 2007r. zanotowano 32 NOP.
Liczba NOP w woj. lubuskim w latach 2004-2008
50
33
19
32
49
32
0
WOJ. LUBUSKIE
2004 ROK
2005 ROK
2006 ROK
2007 ROK
2008 ROK
Procentowe zestawienie NOP po poszczególnych typach szczepionek
4%
6%
16%
28%
2%
12%
8%
6%
2%
12%
2%2%
TRIPACEL
InfanriX
Td
DTP+IPV+HiB+WZWB0,5
Engerix 0,1
Td
DTP+IPV+HiB
PENTAXIM
Act-HiB
BCG
DTP
Tężec
W wyniku przeprowadzonej analizy stwierdzono, iż na 49 wykazanych
niepożądanych odczynów poszczepiennych:
•
14 wystąpiło po podaniu szczepionki DTP,
•
8 po szczepionce Infanrix,
•
3 po szczepionce Tripacel,
•
6 po jednoczasowym podaniu szczepionek DTP, IPV i Hib,
•
6 po jednoczasowym podaniu szczepionek DTP, IPV, Hib, WZW B 0,5,
•
3 po szczepionce Act-Hib,
•
4 po BCG,
25/195
•
2 po szczepionce p/ko tężcowi,
•
1 po szczepionce Engerix 1,0,
•
1 po szczepionce Td.
Wszystkie zdarzenia zakończyły się wyzdrowieniem.
D
r
G e zd
or
zó enk
o
w
W
lk
p
M Kro .
ię
dz sn o
yr
ze
N
ow cz
a
S
Sł ó l
ub
i
S ce
Sw ul ę
i e cin
Zi b o
d
el
on zi n
a
G
ór
Za a
ga
ń
W
SS
Ż
a
E
G ry
or
zó
w
Liczba NOP w PSSE woj. lubuskiego w 2007 i w 2008 roku
8
9
9
8
8
8
7
6
6
6
5
5
4
4
4
4
2
23 3
3 2
1
1
2
11
1
1
0
1
0
0 0
2007
2008
6. Grupa chorób odzwierzęcych
W 2008 roku na terenie województwa lubuskiego nie notowano zachorowań na
brucelozę, włośnicę, tularemię, wąglik.
6.1. Styczność i narażenie na wściekliznę – potrzeba szczepień
W 2008r. do szczepienia przeciwko wściekliźnie zakwalifikowano 132 osoby
(zap.13,09); w 2007r. szczepieniom poddano 141 osób (zap. 13,98). W analizowanym
okresie hospitalizowano 1 osobę, (była to dziewczynka dwuletnia hospitalizowana w
Oddziale Chirurgii i Leczenia Oparzeń w Poznaniu w Specjalistycznym Zespole Opieki
Zdrowotnej nad Matką i Dzieckiem -ranę na policzku zaopatrzono chirurgicznie).
W Polsce w 2008r. do szczepień przeciwko wściekliźnie zakwalifikowano 6887
osób (zap.18,04), podczas gdy w 2007r. takich osób było 7092 (zap.18,57).
26/195
Liczba osób poddanych szczepieniom p/ko wściekliżnie
w woj. lubuskim i w Polsce w latach 2004- 2008
8000
7556 7755
7102
7528
6000
6887
4000
2000
94
99
136 141
132
0
WOJ. LUBUSKIE
2004 ROK
2005 ROK
POLSKA
2006 ROK
2007 ROK
2008 ROK
W większości przypadków szczepienia podejmowane były po pokąsaniu przez
nieznane, domowe zwierzęta, które po pogryzieniu zbiegły i nie były poddane
obserwacji weterynaryjnej. Z tego powodu szczepieniu poddano 105 osób tj. 79,54%
ogólnej
liczby
osób
szczepionych.
Żadna
z
osób
szczepionych
nie
była
zakwalifikowana do podania surowicy p/ko wściekliźnie.
W 2008r. do Wojewódzkiej Stacji wpłynęły 174 wyniki badań zwierząt w
kierunku wścieklizny, w tym 1 jeden wynik wątpliwy (zwłoki kota przesłano do PIW w
Puławach, celem badania – nie stwierdzono świeceń charakterystycznych dla
wścieklizny) oraz 1 wynik wścieklizny niewykluczonej. Przebadano: 86 lisów, 28
kotów, 22 psy, 14 saren, 3 wiewiórki, 4 nietoperze, 5 kun, 2 szczury, 2 szopy, 3 jenoty,
1 fretkę, 1 byka, 1 wydrę.
6.2. Borelioza – choroba z Lyme
W 2008r. zarejestrowano 206 zachorowań (zap.20,43), tj. o 66 więcej niż w roku
2007, w którym odnotowano 140 zachorowań (zap.13,88). Hospitalizowano 41 osób.
W Polsce w 2008r., podobnie jak w 2007r. zarejestrowano tendencję wzrostową –
8248 (zap.21,60) przy 7723 zach. (zap. 20,26) zarejestrowanych w roku 2007.
27/195
Zapadaln
ość
Zapadalność na boreliozę w w oj. lubuskim i w Polsce
w latach 2004- 2008
30
20,43
20
20,26
12,19 13,78
21,6
11,35
10
0
12,98
11,79
10
WOJ. LUBUSKIE
2004 ROK
2005 ROK
17,5
POLSKA
2006 ROK
2007 ROK
2008 ROK
Najwyższą zapadalność wśród osób chorych na boreliozę odnotowano na terenie
objętym działalnością:
•
PSSE Żagań – zap.46,38 (38 zach.);
•
PSSE Sulęcin – zap.33,94 (12 zach.);
•
PSSE Żary – zap. 33,39 (33 zach.);
•
PSSE Słubice – zap.23,58 (11 zach.);
•
PSSE Zielona Góra /ziemski/ - zap. 23,32 (21 zach.);
•
PSSE Świebodzin – zap.23,18 (13 zach.).
Najniższą zapadalność zanotowano na terenie działalności:
•
PSSE Gorzów Wlkp. (powiat grodzki) – zap.5,58 (7 zach.);
•
PSSE Nowa Sól (powiat wschowski) - zap. 7,72 (3 zach.);
•
PSSE Nowa Sól – zap.8,06 (7 zach.);
•
PSSE Gorzów Wlkp. (powiat ziemski) – zap.10,62 (7 zach.).
Rozkład zachorowań ze względu na środowisko
52%
Rozkład zachorowań ze względu na płeć
48%
60%
40%
miasto
wieś
mężczyźni
kobiety
Przeważają zachorowania wśród osób zamieszkałych w środowisku wiejskim
(52%) oraz wśród mężczyzn (60%).
28/195
Na 206 zgłoszonych zachorowań, 70 osób było związanych zawodowo z pracą w
lesie, co stanowi 34,48% wszystkich zachorowań. Wszystkie osoby, które uległy
zachorowaniu na boreliozę były wcześniej wielokrotnie ukąszone przez kleszcze.
.
7. Gruźlica
W 2008r. obowiązywało zgłaszanie zachorowań na gruźlicę na mocy Ustawy o
chorobach zakaźnych i zakażeniach z dnia 6 września 2001r. Instytut Gruźlicy i Chorób
Płuc w Warszawie prowadzi Centralny Rejestr Chorych i Rejestr Wyników Leczenia
P/prątkowego. Na terenie województwa lubuskiego Centralny Rejestr prowadzony jest
przez Wojewódzką Poradnię Chorób Płuc i Gruźlicy w Gorzowie Wlkp.
Zwalczanie gruźlicy realizowane jest przez wyodrębniony specjalistyczny pion
chorób płuc i gruźlicy we współpracy z podstawową opieką zdrowotną. Lekarze p.o.z.
wstępnie rozpoznają gruźlicę u pacjentów, tu realizowana jest opieka środowiskowa,
prowadzony jest wywiad epidemiologiczny, wykonywane są próby tuberkulinowe.
Lekarze p.o.z. kierują osoby podejrzane o zachorowanie na gruźlicę do najbliższej
poradni p/ gruźliczej na danym terenie, gdzie prowadzi się bezpośrednio nadzorowane
leczenie chorego.
W 2008 roku nastąpił wzrost zachorowań na gruźlicę, do Wojewódzkiej Stacji
Sanitarno – Epidemiologicznej w Gorzowie Wlkp. wpłynęły 142 zgłoszenia o
zachorowaniach na gruźlicę ogółem (zap. 14,08), tj. o 42 przypadków więcej aniżeli w
2007r. (100 przypadków - zap. 9,92).
Rozkład zachorowań ze
względu na płeć
32%
mężczyźni
68%
kobiety
Rozkład zachorowań ze względu
na środowisko
32%
miasto
68%
wieś
Przeważają zachorowania wśród mężczyzn, które stanowią 68% ogólnej liczby
zachorowań. Więcej osób chorych zamieszkuje w mieście (68% ogółu zachorowań).
Najwyższą zapadalność wśród osób chorych na gruźlicę ogółem odnotowano na terenie
29/195
objętym działalnością:
•
PSSE Drezdenko – zap. 33,95 ( 17 zach.);
•
PSSE Żagań- zap.20,74 ( 17 zach. );
•
PSSE Sulęcin - zap. 16,97 (6 zach.);
Najniższą zapadalność zanotowano na terenie działalności:
•
PSSE Zielona Góra - zap. 8,66 (18 zach.);
•
PSSE Słubice – zap. 8,59 (4 zach.).
Najczęstszą występującą postacią gruźlicy była gruźlica płuc – 137 przypadków,
stanowiąca 96,48% ogółu nowo zarejestrowanych zachorowań.
3,52%
postać płucna
96,48,%
postać pozapłucna
Zarejestrowano 5 chorych na gruźlicę o postaci pozapłucnej, co stanowi 3,52%
wszystkich zachorowań.
Gruźlica pozapłucna
20%
40%
40 %
gruźlica opłucnej
gruźlicze wysiękowe zapalenie opłucnej
gruźlica kostno-stawowa
Wśród przypadków gruźlicy pozapłucnej dominowała gruźlica opłucnej i
gruźlicze wysiękowe zapalnie opłucnej (po 2 zachorowania – co stanowiło odpowiednio
po 40% ogólnej liczby zachorowań na postać pozapłucną).
Poza tym wystąpił 1 przypadek gruźlicy kostno-stawowej, co stanowi 20% ogólnej
liczby zachorowań na gruźlicę pozapłucną.
W 2008r. zmarło 21 osób z powodu gruźlicy.
30/195
8. Choroby przenoszone drogą płciową
W 2008r. w rejestrze Wojewódzkiej Stacji Sanitarno-Epidemiologicznej w
Gorzowie Wlkp. odnotowano 24 przypadki chorób przenoszonych drogą płciową
(zap.2,38) tj. o 2
przypadki mniej aniżeli w 2007r. (26 zachorowań, zap.2,58).
Wystąpiło:
• 13 zachorowań na kiłę /zap.1,29/;
• 6 zachorowań na rzeżączkę /zap.0,59/;
• 4 zachorowania na rzęsistkowicę /zap.0,40/;
• 1 zachorowanie na chlamydiozy /zap.0,10/.
Liczba zachorow ań na choroby przenoszone drogą płciow ą
w 2008 roku w w oj. lubuskim
kiła 13
chlamydiozy 1
rzęsistkow ica 4
rzeżączka 6
kiła
rzeżączka
Rozkład zachorowań ze
względu na płeć
50%
mężczyźni
50%
kobiety
rzęsistkowica
chlamydiozy
Rozkład zachorowań ze względu
na środowisko
21%
miasto
79%
wieś
9. Inne choroby objęte nadzorem
epidemiologicznym
9.1 Posocznica
W 2008r. zarejestrowano 324 zachorowania (zap.32,13) na posocznicę, podczas
31/195
gdy w 2007r. odnotowano 232 zachorowania (zap.23,01).
73 osoby zmarły, co stanowi 31,5% ogólnej liczby zachorowań, (w 2006r. zmarły
92 osoby, tj. 43,19% chorych). Zarejestrowano 6 przypadków posocznicy bakteryjnej u
noworodków.
Zapadalność na posocznice w rozbiciu na PSSE w latach 2005 – 2008
60
50
40
30
20
10
0
l
.
z
z.
in
ra
ko
zin
ice
Só
ec
lkp
dr
lęc
en
Gó
a
od
rz
ub
O
W
u
ł
d
y
b
w
a
o
S
S
z
ie
ez
ów
on
No
sn
ięd
Dr
rz
Św
iel
ro
o
M
Z
K
G
2005
2006
ń
ga
Ża
2007
ry
Ża
2008
Etiologia zachorowań na posocznice kształtuje się następująco:
• posocznica gronkowcowa – 97 zachorowania, (zap.9,62);
• posocznica wywołana przez bakterie Gram (-) – 87 zachorowań, (zap.8,63);
• posocznica paciorkowcowa – 11 zachorowań, (zap.1,09);
• posocznica meningokokowa – 4 zachorowania (zap.0,40);
• posocznica enterokokowa – 3 zachorowania, (zap.0,30);
• posocznica wywołana przez Streptococcus pneumoniae - 5 zachorowań
(zap.0,50);
• posocznica inna i nieokreślona – 121 zachorowań (zap.12,00).
32/195
Rozkład posocznic ze względu na czynnik etiologiczny w 2008 roku
meningokokowa
enterokokowa
paciorkowco
wa
inna określona
i nieokreślona
Streptococcus
pneumoniae
Bakterie G(-)
gronkowcowa
9.2 Zatrucia związkami chemicznymi
W województwie lubuskim w 2008r. zarejestrowano 315 zatruć związkami
chemicznymi (zap.31,23), w 2007r. zanotowano 308 zatruć (zap.30,54). Spośród nich
182 zatrucia spowodowane były lekami i preparatami farmakologicznymi (zap18,05). U
48 osób zgłoszono objawy zatrucia po spożyciu alkoholu (zap.4,76). 80 osób uległo
zatruciu innymi substancjami zazwyczaj nie stosowanymi w celach leczniczych
(zap.7,93). 5 osób zachorowało wskutek toksycznego efektu kontaktu z jadowitymi
zwierzętami (zap. 0,50).
Odnotowano 1 zbiorowe zatrucie związkiem chemicznym. Przyczyną zatrucia był
gaz pieprzowy rozpylony w Szkole Podstawowej w Boleminie. Zatruciu uległo 24
uczniów, w tym 7 osób hospitalizowano. Z powodu zatruć związkami chemicznymi
hospitalizowano 274 osoby, z czego 42 osoby zmarły. Najwyższą
liczbę zatruć
chemicznych ogółem od wielu lat notuje się na terenie działalności PSSE Gorzów
Wlkp.
Zatrucia chemiczne w 2008 roku
25%
20%
58%
15%
zatrucia lekami
zatrucia alkoholem
innymi substancjami nie stosowanymi w celach leczniczych
substancje inne i nie określone
33/195
9.3. Ogniska epidemiczne zakażeń zakładowych
W 2008r. do Wojewódzkiej Stacji Sanitarno-Epidemiologicznej w Gorzowie
Wlkp. zgłoszono 18 ognisk epidemicznych zakażeń zakładowych, podczas gdy w
2007r. 9 ognisk. W wyniku zaistniałych ognisk 166 osób uległo zakażeniu. Ogniska
zakażeń obejmowały od 2 do 27 osób. Największe ogniska obejmujące od 16 do 27
osób spowodowane były infekcjami górnych dróg oddechowych najprawdopodobniej o
etiologii wirusowej (3 ogniska), zachorowaniami na różyczkę (1 ognisko – 27 osób
chorych) i zachorowaniami na świerzb (3 ogniska – łącznie 20 osób chorych).
Średni czas trwania ognisk zakażeń wynosił 27 dni.
Procentowy udział postaci klinicznych zakażeń w ogniskach epidemicznych
5%
5%
5%
21%
5%
5%
5%
33%
16%
zakażenie przew odu pokarm ow ego
infekcja górnych dróg oddechow ych
św ierzb
różyczka
ospa w ietrzna
Acinetobacter baum anii
MRSA
rotaw irus
w szaw ica
Podsumowanie
1. Na terenie województwa lubuskiego nie notowano szczególnie niebezpiecznych
chorób zakaźnych (durów brzusznych, cholery, malarii, żółtej gorączki i innych
wirusowych gorączek krwotocznych). W 2008 roku zarejestrowano 1
zachorowanie na czerwonkę bakteryjną. Nie wystąpiły zachorowania na
bąblowicę. Zanotowano spadek liczby zachorowań na salmonellozy-zatrucia
pokarmowe, w tym również zbiorowych zatruć pokarmowych, a także spadek
zachorowań na inwazyjną chorobę meningokokową. Natomiast wzrosła liczba
zachorowań na gruźlicę.
2. W zakresie chorób szerzących się drogą krwi i zakażeń krwiopochodnych
obniżeniu uległ współczynnik zapadalności na WZW typu B, liczba
34/195
rejestrowanych zachorowań na WZW typu C oraz liczba zakażonych wirusem
HIV utrzymuje się na podobnym poziomie do ubiegłego roku, natomiast wzrosła
liczba zachorowań na AIDS. Liczba zgonów z powodu AIDS utrzymuje się na
poziomie 2007 roku.
3. Wśród chorób objętych Programem Szczepień Ochronnych nie rejestrowano
zachorowań na błonicę, tężec, odrę i nagminne porażenie dziecięce. Celem
zwiększenia czułości prowadzonego nadzoru epidemiologicznego wprowadzono
comiesięczne kontrole na oddziałach hospitalizujących dzieci do 14 r. ż., czego
efektem jest zgłoszenie podejrzenia ostrego porażenia wiotkiego.
4. Stwierdzono
niewielki
wzrost
zachorowań
na
krztusiec
i
różyczkę;
zachorowania na świnkę kształtowały się na poziomie roku ubiegłego; nastąpił
niewielki spadek zachorowań na ospę wietrzną.
5. W zakresie chorób odzwierzęcych nie notowano zachorowań na brucelozę;
odnotowano niewielki spadek liczby osób zakwalifikowanych do szczepień p/ko
wściekliźnie; znacząco wzrosła liczba zachorowań na boreliozę.
6. Odnotowano niewielki spadek ilości zachorowań na inwazyjną chorobę
meningokokową.
Zachorowania
miały
charakter
sporadyczny.
Jedno
zachorowanie 4 miesięcznego dziecka zakończyło się zgonem.
7. Zarejestrowano 18 ognisk epidemicznych zakażeń zakładowych w wyniku
których zakażeniu uległo 166 osób. W 2007 roku wykazano 9 ognisk zakażeń.
Sytuacja ta jest wynikiem nasilonych działań przedstawicieli PIS i zespołów d/s
zakażeń szpitalnych województwa lubuskiego (większa zgłaszalność ognisk).
8. Sytuację epidemiologiczną województwa lubuskiego w zakresie chorób
zakaźnych można uznać za stabilną.
35/195
Tabela zachorowań oraz zapadalność na choroby zakaźne
w woj. lubuskim oraz Polsce w latach 2008 – 2007
WOJ. LUBUSKIE
2008 r.
JEDNOSTKA CHOROBOWA
Zach.
POLSKA
2007r.
Zap.
Zach.
2008r.
Zap.
Zach.
2007r.
Zap.
Zach.
Zap.
Cholera
-
-
-
-
-
-
Dur brzuszny
-
-
-
-
5
0,013
2
0,0053
Dury rzekome ABC
-
-
-
-
2
0,0053
3
0,0078
Salmonellozy – zatrucia
189
18,74
248
24,59
9473
24,81
11565
30,29
7
0,69
6
0,59
132
0,34
136
0,36
-
-
32
0,08
64
0,17
pokarmowe
Salmonellozy – zatrucia
pozajelitowe
Czerwonka bakteryjna
179
17,74
110
10,91
7438
19,48
6626
17,35
38
185,25
46
159,15
Brak danych
Brak danych
Brak danych
Brak danych
zatrucia 58
5,75
64
6,35
2742
7,18
3676
9,62
- gronkowcowe
23
2,28
202
0,53
407
1,06
- jadem kiełbasianym
1
0,10
46
0,12
48
0,12
- Clostridium perfingens
-
3
0,0078
4
0,01
- inne określone
-
143
0,37
124
0,32
Inne bakteryjne zakażenia
jelitowe ogółem
- w tym dzieci do lat 2*
Inne
bakteryjne
pokarmowe:
- nie określone
34
3,37
64
6,35
2348
6,15
3093
8,1
Lamblioza
19
1,88
16
1,59
3182
8,33
3012
7,88
Wirusowe i inne określone
965
95,69
478
47,40
32535
85,21
21720
56,88
- w tym dzieci do lat 2*
Biegunka i zapalenie żołądkowojelitowe o prawdopodobnie
zakaźnym pochodzeniu u dzieci
do lat 2*
259
25,68
232
802,68
Brak danych
Brak danych
Brak danych
Brak danych
271
1321,11
211
1028,62
11095
29,06
9604
2713,57
Kampylobakterioza
21
2,08
28
2,78
255
0,67
193
0,5
Tularemia
-
-
-
-
4
0,01
1
0,003
Wąglik
-
-
-
-
-
-
-
-
Bruceloza nowe przypadki
-
-
-
-
5
0,013
2
0,005
Leptospiroza
-
-
-
-
5
0,013
12
0,03
Trąd
-
-
-
-
-
-
-
-
Listerioza ogółem
2
0,20
-
-
33
0,086
42
0,11
Tężec ogółem
-
-
-
-
14
0,037
19
0,04
Błonica
-
-
-
-
-
-
-
-
Krztusiec
11
1,09
8
0,79
2167
5,67
1984
5,19
zakażenia jelitowe ogółem
36/195
WOJ. LUBUSKIE
2008 r.
JEDNOSTKA CHOROBOWA
Zach.
POLSKA
2007r.
Zap.
Zach.
2008r.
Zap.
Zach.
2007r.
Zap.
Zach.
Zap.
Szkarlatyna
Zap. opon mózg. i/lub mózgu
412
41,05
546
54,14
11170
29,25
10712
28,05
- meningokokowe
-wywołane przez Haemophillus
influenzae,
-wywołane przez Streptococcus
pneumoniae,
- inne bakteryjne, określone i nie
określone
- wirusowe, określone i nie
określone
- inne i nie określone
6
1
0,59
0,10
4
0,40
225
0,59
226
0,59
-
20
0,05
36
0,09
Zap. mózgu przenoszone przez
3
0,30
5
0,50
148
0,39
162
0,42
23
2,28
27
2,68
584
1,53
656
1,71
7
3
0,69
3
21
2
2,08
0,20
914
381
2,39
0,1
1476
570
3,86
1,49
-
-
-
-
200
0,52
233
0,61
Twardziel
-
-
-
-
-
-
-
-
Gorączka powrotna
-
-
-
-
-
-
-
-
Choroba z Lyme
207
20,53
140
13,88
8248
21,60
7723
20,22
Jersinioza pozajelitowa
-
-
2
0,20
Brak danych
Brak danych
Brak danych
Brak danych
Listerioza
-
-
-
-
33
0,086
43
0,11
0,10
-
-
33
0,086
39
0,1
kleszcze
Ostre porażenie wiotkie u dzieci 1
(0-14 lat)
Choroba Creutzfeldta-Jacoba
-
-
-
-
-
-
-
-
Wścieklizna
Pokąsanie osób przez zwierzęta
podejrzane o wściekliznę lub
zanieczyszczone śliną tych
zwierząt, po których podjęto
szczepienia przeciw wściekliźnie
-
-
-
-
-
-
-
-
132
13,09
141
13,98
6887
18,04
7061
18,49
-
-
-
-
-
-
Gorączka denga – klasyczna lub -
-
-
-
2
0,005
2
0,005
Żółta gorączka
krwotoczna
Ospa wietrzna
3562
353,21
3580
355,01
129545
339,30
160089
419,29
Odra
-
-
-
-
97
0,25
37
0,09
Różyczka ogółem
239
23,90
170
16,8/6
13143
34,42
22886
59,94
- typu A
1
0,10
-
-
209
0,55
42
0,11
- typu B
12
1,19
13
1337
3,50
1460
3,82
- typu C
29
2,87
28
2,78
2355
6,17
2749
7,2
- typu B+C
1
0,10
1
0,10
38
0,10
60
0,16
- inne i nie określone
-
-
-
-
48
0,12
50
0,13
Nowo wykryte HCV
145
14,38
342
33,91
5296
13,87
10245
26,83
13
1,3
8
0,79
190
0,50
173
0,43
Wirusowe zapalenie wątroby
Chor. wywoł. przez ludzki wirus
upośledzenia odporności (HIV)
37/195
WOJ. LUBUSKIE
2008 r.
JEDNOSTKA CHOROBOWA
Zach.
POLSKA
2007r.
Zap.
Zach.
2008r.
Zap.
Zach.
2007r.
Zap.
Zach.
Zap.
Świnka
89
8,83
88
8,73
3273
8,57
4146
10,85
Zimnica ogółem
-
-
-
-
23
0,06
11
0,03
Toksoplazmoza ogółem
11
1,09
18
1,78
512
1,34
752
1,97
- bąblowica
-
-
-
-
28
0,07
40
0,1
- wągrzyca
-
-
-
-
- taenia saginata
-
-
-
-
- inna i nie określona
2
0,20
-
-
Włośnica
-
-
-
-
4
0,01
292
0,76
Świerzb
135
13,39
123
12,20
11056
28,96
11466
30,03
Zach grypopodobne
3183
315,63
10753
1066,32
227346
595,45
374041
979,67
99
0,26
82
0,21
Tasiemczyce:
Zatrucia naturalnie toksycznym
pokarmem:
- grzybami
7
0,69
roślin
Inne zatrucia:
- alfa- i mykotoksynami w
produktach spożywczych
- pestycydami
- lekami i preparatami
farmakologicznymi
- alkoholem
- innymi substancjami zazwyczaj
nie stosowanymi w celach
leczniczych
- efekt kontaktu z jadowitymi
zwierzętami
- substancjami innymi i nie
określonymi
2
0,20
1
0,10
78
0,20
73
0,19
311
30,84
7463
19,55
8291
21,71
- jagodami i innymi częściami
1
0,10
1
0,10
72
0,19
68
0,18
182
46
10,05
4,56
176
64
17,45
6,35
3969
1710
10,39
4,48
4660
1848
12,2
4,84
78
7,73
46
4,56
5
0,50
6
0,59
5
0,50
18
34,01
Choroby weneryczne
24
2,38
26
2,58
Brak danych
Brak danych
Brak danych
Brak danych
Gruźlica wg rejestru WSSE
Posocznice ogółem:
- gronkowcowe
- paciorkowcowe
- enterokokowe
- meningkokowe
- wywoł. przez bakterie G(-)
- wywoł. przez Streptococcus
pneumoniae
- inna określona i nieokreślona
142
14,08
Brak danych
Brak danych
Brak danych
Brak danych
Brak danych
Brak danych
9,92
1,19
0,30
0,40
9,12
9,92
23,01
7,24
0,10
0,20
0,59
8,53
Brak danych
Brak danych
100
12
3
4
92
100
232
73
1
2
6
86
5
122
0,50
12,10
4
60
0,40
5,95
Zach. – liczba zachorowań
Zap. – zapadalność na 100 tys. mieszkańców.
* - zapadalność liczona na populację dzieci do lat 2.
38/195
II. Warunki zdrowotne środowiska bytowania
mieszkańców województwa
1. Stan sanitarno-porządkowy miast i terenów
wiejskich
Stan sanitarno – porządkowy miast i terenów wiejskich województwa lubuskiego
ulega ciągłej poprawie, ale nadal jest zróżnicowany w poszczególnych gminach.
Na terenie województwa w 2008r., jak w latach ubiegłych zauważalne były
korzystne zmiany polegające na poprawie: struktury sieci zbiorowego zaopatrzenia
miejscowości
w
wodę
przeznaczoną
do
spożycia
przez
ludzi,
gospodarki
nieczystościami stałymi oraz płynnymi w miastach i na terenach wiejskich, jak również
stanu sanitarno – porządkowego obiektów użyteczności publicznej i miejsc
ogólnodostępnych dla ludności.
W strukturze sieci zbiorowego zaopatrzenia w wodę przeznaczoną do spożycia
przez ludzi w 2008r., analogicznie do lat poprzednich nastąpiły zmiany polegające na
zmniejszeniu się liczby urządzeń wodociągowych o „małej” produkcji wody w wyniku
przyłączenia ich do większych jednostek wodociągowych i poprawie technologii
uzdatniania wody. Poprawie uległo również awaryjne zaopatrzenie w wodę
miejscowości zwodociągowanych województwa z uwagi na przekazanie przez
Wojewodę Lubuskiego współfinansowanych przez Lubuski Urząd Wojewódzki
kolejnym Starostom – cystern do dystrybucji wody przeznaczonej do spożycia przez
ludzi w sytuacji awaryjnej.
Zauważalne były także w 2008r. działania polegające na dalszym porządkowaniu
gospodarki nieczystościami stałymi i płynnymi. W dalszym ciągu gospodarka odpadami
komunalnymi na terenie województwa sprowadza się głównie do ich deponowania na
składowiskach odpadów, a liczba skanalizowanych miejscowości wiejskich jest bardzo
zróżnicowana w poszczególnych gminach województwa.
Największy udział w wytwarzanych odpadach niebezpiecznych na terenie
województwa miały odpady medyczne, które w znacznej części unieszkodliwiane były
poprzez termiczne ich przekształcanie w dwóch szpitalnych spalarniach odpadów
medycznych znajdujących się w Samodzielnym Publicznym Szpitalu Wojewódzkim w
Gorzowie Wlkp. – Zespole Szpitalnym przy ul. Dekerta nr 1 i w Wielospecjalistycznym
39/195
Szpitalu Samodzielnym Publicznym Zakładzie Opieki Zdrowotnej w Nowej Soli.
Zakładem zajmującym się czasowym deponowaniem odpadów niebezpiecznych
na terenie województwa jest Regionalny Zakład Utylizacji Odpadów w Chróściku
należący do Zakładu Utylizacji Odpadów w Gorzowie Wlkp. na terenie, którego
znajduje się deponator do gromadzenia odpadów niebezpiecznych i składowisko
odpadów zawierających azbest. Stan sanitarno – techniczny Regionalnego Zakładu
Utylizacji Odpadów w Chróściku oceniono w 2008r. jako dostateczny.
W dalszym ciągu do istotnych i nie do końca rozwiązanych przez gminy spraw w
zakresie gospodarki nieczystościami stałymi i płynnymi należy brak zapewnienia w
niektórych miejscowościach: systemu selektywnego zbierania i odbierania odpadów
komunalnych, bieżącego mycia i dezynfekcji pojemników/kontenerów przeznaczonych
do gromadzenia odpadów komunalnych, pełnej ewidencji i kontroli zbiorników
bezodpływowych do gromadzenia nieczystości płynnych, przeprowadzania zabiegów
deratyzacji oraz likwidacji „dzikich wysypisk odpadów”.
Stan sanitarno – porządkowy miejsc ogólnodostępnych oraz ulic nie budził
większych zastrzeżeń, jednak nadal nie rozwiązano problemów dotyczących zbyt małej
ilości ustępów ogólnodostępnych w miastach i w miejscowościach turystycznych
województwa oraz zanieczyszczania miejsc ogólnodostępnych przez zwierzęta
domowe.
W ocenie organów Państwowej Inspekcji Sanitarnej stan sanitarno – porządkowy
miast i terenów wiejskich województwa lubuskiego w 2008r. był dostateczny.
2. Zaopatrzenie ludności w wodę do spożycia
W 2008r. w ramach sprawowanego nadzoru nad
jakością wody przeznaczonej do spożycia przez ludzi organy
Państwowej Inspekcji Sanitarnej województwa lubuskiego
skontrolowały 676 urządzeń służących do zaopatrzenia w
wodę, co stanowi 98% wodociągów zewidencjonowanych ogółem w 2008r. [690] oraz
29 studnie publiczne tj. 94% studni publicznych znajdujących się w ewidencji w 2008r.
[31] i 4 studnie prywatne.
Ogółem w 2008r. przeprowadzono 2955 kontroli obiektów i urządzeń służących
do zapatrzenia w wodę, w których w ramach realizowanego monitoringu jakości wody
40/195
pobrano 2312 próbek wody do badań laboratoryjnych. Na podstawie uzyskanych
wyników kontroli i sprawozdań z badań wody wydano 307 decyzji administracyjnych
merytorycznych nakazujących zapewnienie jakości wody przeznaczonej do spożycia
przez ludzi zgodnie z wymaganiami określonymi w rozporządzeniu Ministra Zdrowia z
dnia 29 marca 2007r. w sprawie jakości wody przeznaczonej do spożycia przez ludzi
(Dz.U. Nr 61, poz.417), z których wyegzekwowano w 2008r. – 125 oraz 21
postanowień o nałożeniu grzywny w celu przymuszenia do wykonania obowiązków
wynikających z wcześniej wydanych decyzji na łączną kwotę 21.200 zł.
Główne źródło zaopatrzenia ludności w wodę przeznaczoną do spożycia na
terenie województwa lubuskiego w 2008r. analogicznie, jak w latach poprzednich
stanowiły zasoby wód podziemnych. Jedynie miasto Zielona Góra zaopatrywane było
częściowo w wodę pochodzącą z ujęcia powierzchniowego „Sadowa” na rzece
Obrzycy, które dostarczało 45% ujmowanej wody, natomiast pozostała woda dla
potrzeb tego wodociągu ujmowana była ze studni głębinowych – 9% i ujęcia
lewarowego w Janach – 46%.
W roku 2008 uległo zmianie zaopatrzenie w wodę miasta Zielona Góra tj. w
połowie roku oddano do eksploatacji nowy wodociąg z którego korzysta około 20.000
ludności.
Największy
udział
w
ilościowym
zaopatrzeniu
w
wodę
mieszkańców
województwa w 2008r. miały wodociągi produkujące wodę w ilości od 1000 do 10.000
m3/d i od 10.000 do 100.000 m3/d, z których korzystało ogółem 595.695 osób [61%],
natomiast pozostałe wodociągi o produkcji wody < 100 m3/d i od 100 do 1000 m3/d
dostarczały wodę dla 377.139 mieszkańców województwa [39%].
Podobnie, jak w latach poprzednich największą ilość wody na terenie
województwa produkowały 2 wodociągi publiczne w: Gorzowie Wlkp. (19.073 m3/d) i
Zielonej Górze (19.000 m3/d).
Udział wodociągów według produkcji wody w województwie lubuskim w 2008r.
21
2
<100 m3/d
151
100-1000 m3/d
517
1000-10000 m3/d
10000-100000 m3/d
41/195
Na przestrzeni lat 2004 – 2008 obserwuje się tendencję spadkową liczby obiektów
i urządzeń wodociągowych na terenie województwa.
W 2008r. wyłączono z eksploatacji 19 wodociągów lokalnych o produkcji wody
<100 m3/d w wyniku podłączania odbiorców korzystających z tych wodociągów do
istniejących i rozbudowujących się sieci wodociągów publicznych. Przyczyną
likwidacji wodociągów lokalnych jest głównie produkowanie przez te wodociągi wody
nie odpowiadającej wymaganiom określonym dla wody przeznaczonej do spożycia
przez ludzi i brak uzasadnienia ekonomicznego zastosowania technologii uzdatniania
wody dostarczanej przez te wodociągi.
Liczba obiektów i urządzeń wodociągowych znajdujących się w ewidencji organów
Państwowej Inspekcji Sanitarnej województwa lubuskiego w latach 2004 – 2008
800
772
745
750
719
709
690
700
650
600
2004r. 2005r. 2006r. 2007r. 2008r.
Działania tego typu są korzystne, ponieważ przyczyniają się do poprawy
jakości wody dostarczanej mieszkańcom województwa korzystającym ze zbiorowego
zaopatrzenia w wodę – wodociągi publiczne dostarczają wodę z ujęć o stabilnej jakości,
posiadają w większości technologie uzdatniania wody oraz mają zwiększoną
częstotliwość kontroli jakości wody, jak również niekorzystne z uwagi na brak
możliwość ich wykorzystania wodociągów lokalnych jako awaryjnych źródeł
zaopatrzenia w wodę przeznaczoną do spożycia przez ludzi.
W 2008r. stwierdzono poprawę w jakościowym zaopatrzeniu ludności w wodę
na terenie 4 powiatów województwa: nowosolskiego, słubickiego, wschowskiego
i świebodzińskiego.
42/195
Zaopatrzenie mieszkańców województwa lubuskiego (korzystających ze zbiorowego
zaopatrzenia w wodę w 2008r.) w wodę odpowiadającą wymaganiom określonym dla wody
przeznaczonej do spożycia przez ludzi [%]
80%
94%
87%
96%
79%
89%
82%
43%
100%
88%
89%
W wyniku postępowania administracyjnego wyegzekwowano poprawę jakości
wody przeznaczonej do spożycia przez ludzi – dostarczanej m.in. z następujących
wodociągów publicznych w: Olszyńcu – powiat żagański; Lubiszynie, Gajewie, Lubnie,
Santocku – powiat gorzowski; Siennie, Ośnie Lubuskim – powiat słubicki oraz w
miejscowości Lipie Góry, Sokólsko, Drawiny i Licheń – powiat drezdenecko-strzelecki;
Gościkowie-Kolonia, Wilkowie-Kamionka, Dąbrówce Wielkopolskiej, Wielopolu,
Broniowie, Łąkie, Rokietnicy – powiat świebodziński; Pszczynie Górnej, Borowie
43/195
Wielkim, Siedlisku, Głuszycy – powiat nowosolski; wodociąg publiczny Zawada,
Bogaczów, Ochla – powiat zielonogórski oraz z wodociągów lokalnych w: Domu
Pomocy Społecznej w Toporowie i Żelichowie – powiat świebodziński; Ośrodku
Wypoczynkowym „Kamila” w Sławie, Szpitalu Powiatowym we Wschowie, Piekarni
„Schronik” w Sławie, Piekarni w Bielawach, WWG „Marino” we Wschowie – powiat
nowosolski; Lipienicy, Kochaniu, Tawęcinie – powiat słubicki; Klenicy –
Zakład Drzewny, Karszyn Sklep Spożywczo – Przemysłowy – powiat zielonogórski.
Poprawie uległ również stan sanitarno – techniczny części obiektów i urządzeń
służących do zbiorowego zaopatrzenia ludności w wodę, w tym m.in. wodociągu
publicznego w: Starkowie, Maczkowie, Gronowie, Drzeńsku (słubicki); wodociągów
wiejskich: Milsko, Głęboka, Stożne (zielonogórski); oraz wodociągów w Kiełczu,
Niedźwiedziu, Żelichowie.
Na terenie województwa w 2008r. z wody wodociągowej spełniającej
wymagania określone dla wody przeznaczonej do spożycia przez ludzi – korzystało
783 342 osoby [81%], a 189 49 osób z wody nie odpowiadającej wymaganiom [19%].
Liczba ludności korzystającej ze zbiorowego zaopatrzenia w wodę przeznaczoną do
spożycia na terenie województwa lubuskiego – odpowiadającą i nie odpowiadającą
wymaganiom określonym dla wody przeznaczonej do spożycia przez ludzi w latach 2004 –
2008 w tys.
1000
900
853,679
890,432
908,909
871,153
783,342
800
700
600
woda odpowiadająca
wymaganiom
500
400
300
200
189,49
118,411
77,034
100
59,914
89,912
woda nie
odpowiadająca
wymaganiom
0
2004r.
2005r.
2006r.
2007r.
2008r.
44/195
Procent ludności korzystającej ze zbiorowego zaopatrzenia w wodę przeznaczoną do
spożycia przez ludzi na terenie województwa lubuskiego – odpowiadającą i nie
odpowiadającą wymaganiom określonym dla wody przeznaczonej do spożycia przez ludzi
w latach 2004 – 2008
2008r.
80,52%
19,48%
2007r.
90,60%
9,40%
2006r.
93,81%
6,19%
92,00%
2005r.
8,00%
87,80%
2004r.
0%
20%
40%
12,20%
60%
80%
100%
woda odpowiadająca
wymaganiom
woda nie odpowiadająca
wymaganiom
Przyczynami, które miały wpływ na pogorszenie się jakości wody były:
starzejąca się instalacja wodociągowa w znacznej części wodociągów, niewłaściwa
eksploatacja urządzeń i obiektów służących do zbiorowego zaopatrzenia w wodę oraz
brak ich okresowych przeglądów i modernizacji przez kilku właścicieli wodociągów,
stosowanie niewystarczających technologii uzdatniania wody w części obiektów
wodociągowych oraz niewłaściwa gospodarka nieczystościami płynnymi w niektórych
miejscowościach wiejskich województwa.
Woda ujmowana dla potrzeb wodociągowych w większości wykazywała
przekroczenia dopuszczalnych zakresów wartości parametrów fizykochemicznych tj.:
barwa, mętność, żelazo, mangan i sporadycznie azotanów. Wodociąg publiczny w
Drezdenku podawał wodę do sieci wodociągowej bez jej uzdatniania – jakość tej wody
była niestabilna w zakresie parametrów fizykochemicznych tj.: barwa, mętność, żelazo i
mangan. W wodzie wodociągowej wodociągu publicznego w Zielonej Górze
stwierdzono przekroczenia dopuszczalnej zawartości chloranów, chlorynów oraz węgla
organicznego (wodociąg zaopatruje ok. 100 tys. mieszkańców).
W większości miast województwa celem zapewnienia ludności właściwej
jakości wody przeznaczonej do spożycia – woda ujmowana poddawana była procesom
uzdatniania tj.: napowietrzaniu i filtracji, sporadycznie korekcie pH i dezynfekcji, a w
ujęciu powierzchniowym „Sadowa” na rzece Obrzycy dodatkowo koagulacji. Stała
dezynfekcja wody prowadzona była na 2 największych wodociągach województwa tj. w
45/195
Gorzowie Wlkp. i w Zielonej Górze. Dezynfekcję doraźną ciągłą z uwagi na
stwierdzenie
przekroczeń
najwyższych
dopuszczalnych
wartości
parametrów
mikrobiologicznych – okresowo zastosowano w 28 wodociągach publicznych,
lokalnych o wiejskich, jak również stosowano dezynfekcję wody w przypadkach
wystąpienia awarii urządzeń służących do zbiorowego zaopatrzenia w wodę i
podłączenia nowych sieci wodociągowych.
Badania wody przeznaczonej do spożycia przez ludzi pochodzącej z ujęć
podziemnych wykonywane przez laboratoria stacji sanitarno – epidemiologicznych
województwa lubuskiego obejmowały oznaczenia parametrów mikrobiologicznych
i fizykochemicznych ujętych w załącznikach do rozporządzenia Ministra Zdrowia z
dnia 29 marca 2007r. w sprawie jakości wody przeznaczonej do spożycia przez ludzi
(Dz. U. Nr 61, poz. 417) za wyjątkiem parametru: akryloamidu, epichlorohydryny,
chlorku winylu, benzenu, ogólnego węgla organicznego, trytu i całkowitej
dopuszczalnej dawki, natomiast badanie parametru: boru, baru, wanadu, chromu +6,
azotu Kjeldahla, ogólnego węgla organicznego i fenoli w wodzie pochodzącej z ujęcia
powierzchniowego „Sadowa” na rzece Obrzycy wykonywał Wojewódzki Inspektorat
Ochrony Środowiska w Zielonej Górze w ramach zawartego Porozumienia.
W 2008r. Państwowi Powiatowi Inspektorzy Sanitarni województwa
lubuskiego stwierdzili okresowy brak przydatności wody do spożycia, ze względu na
zanieczyszczenia mikrobiologiczne wody dostarczanej m.in. przez następujące
wodociągi: publiczny Lubniewice i Brzeźno, lokalny Łaszewo i PKP Grądków Wielki –
powiat sulęciński; publiczny Sienna oraz Bieganów, wodociąg lokalny Bazy
Materiałowej w Rzepinie przy ul. Mickiewicza 70 – powiat słubicki; wiejski w Zagórzu
i w Buczynie, lokalny w Obozie ZHP w miejscowości Tyczyno – powiat świebodziński
oraz wodociąg wiejski Zawada – powiat zielonogórski.
Ponadto wydawali również decyzje administracyjne stwierdzające warunkową
przydatność wody do spożycia dostarczanej m.in. przez wodociąg publiczny Miechów,
Grochowo i Zarzyń, wodociąg lokalny Ośrodka Wypoczynkowego „Laguna” w
Świerczowie oraz wodociąg lokalny zaopatrujący w wodę Pałac „Garbicz” – powiat
sulęciński; wodociąg lokalny Ośrodka Rekreacyjno – Wypoczynkowego Gościm –
powiat strzelecko-drezdenecki; wodociąg publiczny w Stawie, wodociąg w Specjalnym
Ośrodku Szkolno – Wychowawczym w Lipkach Wielkich, – powiat gorzowski;
wodociąg publiczny w Stypułowie i Mirocinie Średnim oraz wodociąg wiejski w
Jabłonowie z uwagi na zanieczyszczenie mikrobiologiczne wody.
46/195
Stwierdzono przydatność wody do spożycia na warunkach przyznanego
odstępstwa w odniesieniu do następujących wodociągów, w których występują
przekroczenia najwyższego dopuszczalnego stężenia określonego dla azotanów:
wodociąg lokalny w Publicznym Przedszkolu Nr 3 Filia w Jordanowie (powiat
świebodziński), wodociąg lokalny Ośrodka Wypoczynkowego w Sławie przy ul.
Odrodzonego
Wojska
Polskiego
należącego
do
Wałbrzyskich
Zakładów
Koksowniczych "Victoria" S.A. w Wałbrzychu, ul. Kosteckiego nr 6 (nowosolski),
wodociąg publiczny Koryta (powiat sulęciński), wodociąg publiczny w Podośnie
(powiat słubicki).
W 2008r. podobnie, jak w latach ubiegłych w wodociągach publicznych
województwa lubuskiego najczęściej stwierdzono przekroczenia dopuszczalnej wartości
parametrów fizykochemicznych tj.: mangan, żelazo, barwa i mętność.
W ramach sprawowanego nadzoru nad obiektami służącymi do zaopatrzenia
ludności w wodę przeznaczoną do spożycia kontrolowano również ich stan sanitarno –
techniczny. Wyniki kontroli wskazują, że ujęcia wody posiadają wydzielone i
ogrodzone strefy ochrony bezpośredniej oraz wyznaczone strefy ochrony pośredniej.
Studnie głębinowe zabezpieczone są metalowymi lub betonowymi pokrywami, wloty
przewodów zasilających są odpowiednio uszczelnione, a odpowietrzniki posiadają
zabezpieczenia w postaci metalowych siatek, ale tylko nieznaczna ilość ujęć wody
posiada elektroniczny system zabezpieczający. Zabezpieczenia tego typu bez
elektronicznego systemu zabezpieczającego ujęcie nie stanowią jednak kompleksowej
ochrony przed dostępem osób niepowołanych.
Obiekty i urządzenia służące do zbiorowego zaopatrzenia w wodę utrzymane
były w zadawalającym stanie sanitarno – technicznym.
Studnie publiczne
W 2008r. na 31 zewidencjonowanych studni publicznych
skontrolowano 29, które dostarczały w znacznej większości
wodę nie odpowiadającą wymaganiom określonym dla wody
przeznaczonej do spożycia przez ludzi. Z 29 próbek wody
pobranych do badań laboratoryjnych 28 nie odpowiadało
wymaganiom ujętym w załącznikach do rozporządzenia
Ministra Zdrowia z dnia 29 marca 2007r. w sprawie jakości wody przeznaczonej do
spożycia przez ludzi (Dz. U. Nr 61, poz. 417)
47/195
Sprawowany przez organy Państwowej Inspekcji Sanitarnej w latach 2004 –
2008 nadzór nad studniami publicznymi znajdującymi się na terenie województwa
lubuskiego wykazał:
1. Tendencję spadkową liczby studni publicznych.
Liczba studni publicznych znajdujących się w ewidencji organów Państwowej Inspekcji
Sanitarnej województwa lubuskiego w latach 2004-2008
70
60
50
40
30
64
54
44
20
37
31
10
0
2004r.
2005r.
2006r.
2007r.
2008r.
2. Brak poprawy jakości wody przeznaczonej do spożycia przez ludzi w studniach
publicznych.
Liczba skontrolowanych studni publicznych w latach 2004 – 2008 na terenie województwa
lubuskiego dostarczających wodę przeznaczoną do spożycia przez ludzi odpowiadającą i
nie odpowiadającą wymaganiom określonym dla wody przeznaczonej do spożycia przez
ludzi
70
60
50
studnie dostarczające wodę nie
odpowiadającą wymaganiom
40
54
30
49
studnie dostarczające wodę
odpowiadającą wymaganiom
38
20
32
28
10
10
0
2004r.
3
4
2
1
2005r.
2006r.
2007r.
2008r.
48/195
W studniach publicznych dostarczających wodę nie odpowiadającą wymaganiom
określonym dla wody przeznaczonej do spożycia przez ludzi stwierdzono przekroczenia
zarówno najwyższych dopuszczalnych wartości parametrów mikrobiologicznych
(Escherichia coli/bakterie grupy coli typ kałowego, bakterie grupy coli, ogólna liczba
mikroorganizmów w 36±2ºC po 48h, ogólna liczba mikroorganizmów w 22±2ºC po
72h), jak i również parametrów fizykochemicznych (mangan, żelazo, azotany, mętność i
barwa).
3. Brak studni publicznych w 7 miastach powiatowych województwa tj. w:
1) Drezdenku,
2) Nowej Soli,
3) Sulęcinie,
4) Świebodzinie,
5) Zielonej Górze,
6) Żaganiu,
7) Żarach
oraz brak w ogóle studni publicznych na terenie 3 powiatów ziemskich województwa
tj.:
1)
strzelecko – drezdeneckiego,
2)
żagańskiego,
3)
żarskiego.
49/195
Miasta województwa lubuskiego, w których w 2008r. nie było studni publicznych
Działania podjęte przez organy Państwowej Inspekcji Sanitarnej w celu poprawy tego
awaryjnego źródła zaopatrzenia ludności w wodę przeznaczoną do spożycia – polegały
na:
kierowaniu wystąpień do właścicieli studni publicznych – gmin,
wydawaniu decyzji administracyjnych i zaleceń pokontrolnych,
przekazywaniu corocznych ocen stanu sanitarnego powiatu do jednostek
administracji samorządowej, uwzględniających niezadowalającą ocenę awaryjnego
zaopatrzenia ludności w wodę przeznaczoną do spożycia w miejscowościach
zwodociągowanych województwa.
50/195
Jednak w/wym. działania nie spowodowały poprawy w tym zakresie. Jako główną
przyczynę niezadowalającego stanu w tym zakresie – gminy wskazują na brak środków
finansowych, które można byłoby przeznaczyć na ten cel.
Z uwagi na niewystarczającą ilość studni publicznych i stale zmniejszającą się
ich ilość wynikającą głównie z nieodpowiedniego stanu sanitarno – technicznego
urządzeń i niewłaściwej jakości wody dostarczanej przez studnie publiczne oraz
stwierdzaną od kilku lat likwidację wodociągów lokalnych – awaryjne zaopatrzenie w
wodę województwa lubuskiego w 2008r. oceniono podobnie, jak w latach ubiegłych
jako niezadowalające.
3. Monitoring jakości powietrza atmosferycznego
3.1. Organizacja monitoringu jakości powietrza atmosferycznego na
terenie województwa lubuskiego
Monitoring jakości powietrza atmosferycznego na terenie województwa
lubuskiego funkcjonuje w ramach Lubuskiej Sieci Monitoringu Zanieczyszczeń
Powietrza, którą tworzy 6 automatycznych stacji pomiarowych prowadzących pomiary
w systemie ciągłym, działających pod nadzorem Wojewódzkiego
Inspektoratu Ochrony Środowiska w Zielonej Górze oraz 13
stanowisk, na których badania prowadzone są okresowo metodami
manualnymi,
nadzorowanych
przez
jednostki
Państwowej
Inspekcji Sanitarnej.
Pomiary zanieczyszczeń powietrza atmosferycznego prowadzono zgodnie
z „Programem Państwowego Monitoringu Środowiska na obszarze województwa
lubuskiego na lata 2007 – 2009” na podstawie porozumienia zawartego między
Państwowym Wojewódzkim Inspektorem Sanitarnym w Gorzowie
Wlkp.
a
Wojewódzkim Inspektorem Ochrony Środowiska w Zielonej Górze.
W 2008 roku na stanowiskach badań manualnych pomiary średniodobowych
stężeń zanieczyszczeń gazowych (dwutlenku siarki, dwutlenku azotu, formaldehydu)
prowadzono co 5 dzień (zgodnie z harmonogramem), zaś pomiary średniodobowych
stężeń zanieczyszczeń pyłowych co 5 dzień (pył zawieszony BS) lub codziennie (pył
zawieszony BS i pył zawieszony PM10). Wzorem lat ubiegłych, w 2008 roku
przekazywano co miesiąc wyniki stężeń badanych zanieczyszczeń (za wyjątkiem pyłu
zawieszonego BS) do wojewódzkiej bazy danych JPOAT (w WIOŚ), której zadaniem
51/195
jest archiwizacja danych dotyczących jakości powietrza zbieranych w systemie
Państwowego Monitoringu Środowiska. Ponadto miesięczne wyniki stężeń pyłu
zawieszonego PM10 przekazywano do Narodowego Instytutu Zdrowia Publicznego –
Państwowego Zakładu Higieny Zakładu Higieny Komunalnej w Warszawie.
Wykaz stanowisk badań manualnych oraz szczegółowy zakres prowadzonych badań
przedstawiono w poniższej tabeli.
Wykaz stanowisk pomiarowych imisji zanieczyszczeń powietrza atmosferycznego
jednostek Państwowej Inspekcji Sanitarnej na terenie województwa lubuskiego w 2008r.
wraz z zakresem badań
Nazwa
Adres stanowiska
Lp.
Wykaz badanych zanieczyszczeń
miejscowości
1.
Drezdenko
2.
3.
ul. Chrobrego nr 11
ul. Mickiewicza nr 12b
SO2, NO2, pył zawieszony BS
pył zawieszony PM10, metale w pyle zawieszonym PM10 :
As, Cd, Ni, Pb
SO2, NO2, pył zawieszony BS, formaldehyd
ul. Wróblewskiego nr 48
ul. Borowskiego nr 29
Gorzów
Wielkopolski
4.
5.
Międzyrzecz
Os. Centrum nr 16
6.
Słubice
ul. Mickiewicza nr 4
7.
Sulęcin
ul. Lipowa nr 14b
SO2, pył zawieszony BS
8.
Świebodzin
ul. 1-go Maja nr 22
9.
Nowa Sól
ul. Wojska Polskiego nr 11
10. Zielona Góra
ul. Jasna nr 10
SO2, NO2, pył zawieszony BS, formaldehyd, pył zawieszony
PM10, metale w pyle zawieszonym PM10 : As, Cd, Ni, Pb
11. Żagań
ul. Szprotawska nr 45a
12.
ul. Podchorążych nr 23a
13.
Żary
ul. 1-go Maja nr 3a
pył zawieszony PM10, metale w pyle zawieszonym PM10 :
As, Cd, Ni, Pb
3.2. Kryteria jakości powietrza atmosferycznego
Rok 2008 przyniósł zmiany prawodawstwa polskiego w zakresie kryteriów oceny
rocznej jakości powietrza – z dniem 03 kwietnia 2008r. weszło w życie rozporządzenie
Ministra Środowiska z dnia 03 marca 2008r. w sprawie poziomów niektórych substancji
w powietrzu (Dz. U. Nr 47, poz. 281), którego przepisy dokonują w zakresie swojej
regulacji wdrożenia m. in. dyrektywy 2004/107/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z
dnia 15 grudnia 2004r. w sprawie arsenu, kadmu, rtęci, niklu i wielopierścieniowych
węglowodorów aromatycznych w otaczającym powietrzu (Dz. Urz. UE L 23 z
26.01.2005, str.3). Wyniki stężeń substancji, które nie zostały ujęte w wyżej
wymienionym rozporządzeniu porównuje się z wartościami stężeń zamieszczonymi w
rozporządzeniu Ministra Środowiska z dnia 05 grudnia 2002r. w sprawie wartości
odniesienia dla niektórych substancji w powietrzu (Dz. U. z 2003r. Nr 1, poz. 12).
52/195
Normy jakości powietrza atmosferycznego, ze względu na ochronę zdrowia ludzi –
rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 03 marca 2008r. w sprawie poziomów
niektórych substancji w powietrzu (Dz. U. Nr 47, poz. 281)
Nazwa
substancji
Okres
uśredniania
wyników
pomiarów
Poziom
dopuszczalny
substancji w
powietrzu
3
[µg/m ]
Poziom dopuszczalny
Dopuszczalna częstość
substancji w powietrzu
przekroczenia poziomu
powiększony o
dopuszczalnego w
margines tolerancji na
roku kalendarzowym
3
rok 2008 [µg/m ]
dwutlenek azotu
rok kalendarzowy
40
44
–
dwutlenek siarki
24 godziny
125
125
3 razy
*
ołów
rok kalendarzowy
0,5
0,5
–
pył zawieszony
PM10
24 godziny
50
50
35 razy
rok kalendarzowy
40
40
–
* 500 ng/m3
Kryteria oceny jakości powietrza atmosferycznego pod kątem zawartości arsenu,
kadmu i niklu w pyle zawieszonym PM10, ze względu na ochronę zdrowia ludzi –
rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 03 marca 2008r. w sprawie poziomów
niektórych substancji w powietrzu (Dz. U. Nr 47, poz. 281)
Nazwa
substancji
Okres uśredniania
wyników pomiarów
Poziom
docelowy
substancji w
powietrzu
3
[ng/m ]
arsen
rok kalendarzowy
6
kadm
rok kalendarzowy
5
2013r.
nikiel
rok kalendarzowy
20
2013r.
Termin osiągnięcia
poziomu docelowego
substancji w powietrzu
2013r.
3.3. Ocena stanu jakości powietrza atmosferycznego na terenie
województwa lubuskiego
Ocena jakości powietrza atmosferycznego pod kątem ochrony zdrowia ludzi na
terenie województwa lubuskiego w 2008r. opracowana została na podstawie 6638
wyników pomiarów średniodobowych stężeń zanieczyszczeń przekazanych ogółem
przez Powiatowe Stacje Sanitarno – Epidemiologiczne (za wyjątkiem PSSE w Krośnie
Odrzańskim) do Wojewódzkiej Stacji Sanitarno – Epidemiologicznej w Gorzowie
Wlkp.
Dwutlenek siarki
Badania imisji dwutlenku siarki przeprowadzone w 2008r. na terenie
województwa pod kątem ochrony zdrowia nie wykazały przekroczenia
dopuszczalnego stężenia średniodobowego wynoszącego 125 µg/m3 na
żadnym stanowisku pomiarowym. Najwyższe odnotowane 24-godzinne
53/195
stężenie dwutlenku siarki wyniosło 14,7µg/m3, co stanowi 11,8% wartości
dopuszczalnej (stanowisko pomiarowe w Gorzowie Wlkp. przy ul. Wróblewskiego).
Wartości średniego rocznego stężenia wahały się od 0,6 µg/m3 (Zielona Góra, ul. Jasna)
do 4,5 µg/m3 (Nowa Sól, ul. Wojska Polskiego).
Dwutlenek siarki jest zanieczyszczeniem, które charakteryzuje się sezonową
zmiennością – wyższe stężenia rejestrowane są w sezonie grzewczym (okres jesieni i
zimy), kiedy rośnie zapotrzebowanie na energię cieplną. Z 11 stanowisk pomiarów
imisji SO2 tylko na stanowisku pomiarowym w Słubicach, ul. Mickiewicza odnotowano
wyższe stężenie dwutlenku siarki w sezonie letnim – 1,8 µg/m3 (stężenie w sezonie
grzewczym – 1,2 µg/m3).
Ilustracja wyników pomiarów stężenia dwutlenku siarki w powietrzu na obszarze
województwa lubuskiego w 2008 roku (µg/m3), z uwzględnieniem sezonu letniego
i grzewczego.
Żary, ul. 1-go Maja
Żagań, ul. Szprotawska
Zielona Góra, ul. Jasna
Świebodzin, ul. 1-go Maja
Sulęcin, ul. Lipowa
Słubice, ul. Mickiewicza
Nowa Sól, ul. Wojska Polskiego
Miedzyrzecz, Os. Centrum
Drezdenko, ul. Chrobrego
Gorzów Wlkp., ul. Wróblewskiego
Gorzów Wlkp., ul. Mickiewicza
0,0
średnie stężenie w sezonie letnim
0,5
1,0
1,5
2,0
2,5
średnie stężenie w sezonie grzewczym
3,0
3,5
4,0
4,5
stężenie średnioroczne
Dwutlenek azotu
Oceny poziomu dwutlenku azotu w powietrzu atmosferycznym za 2008r.
dokonano na podstawie 728 wyników pomiarów stężenia 24-godzinnego z 10 stanowisk
pomiarowych.
Zakres stężeń średniorocznych NO2 na obszarze województwa był stosunkowo
54/195
5,0
szeroki od 2,0 µg/m3 (Nowa Sól, ul. Wojska Polskiego) do 15,0 µg/m3 (Gorzów Wlkp.,
ul. Mickiewicza) – nie stwierdzono przekroczenia dopuszczalnego poziomu stężenia
średniorocznego NO2, które z marginesem tolerancji na 2008r. wynosił 44 µg/m3. W
porównaniu z rokiem 2007 na 3 z 10 stanowisk pomiarowych odnotowano wzrost
wartości średniorocznego stężenia dwutlenku azotu – największy dla stanowiska w
Międzyrzeczu, Os. Centrum z 6,2 µg/m3 do 11,8 µg/m3. Analiza wyników badań za
okres 2005 – 2008 wskazuje, że najwyższe stężenie średnioroczne odnotowywane w
poszczególnych latach ulega systematycznie spadkowi wynosząc odpowiedni 54%;
45,5%; 39% i 37,5% wartości dopuszczalnej tj. 40 µg/m3.
Najwyższe stężenie 24-godzinne dwutlenku azotu odnotowano na stanowisku
pomiarowym w Gorzowie Wlkp. przy ul. Wróblewskiego, które wyniosło 46,0 µg/m3.
Średnioroczne stężenia dwutlenku azotu (µg/m3) w powietrzu atmosferycznym na
obszarze województwa lubuskiego w latach 2005 – 2008
2006
2007
2008
48
44
40
36
32
28
24
20
16
12
8
4
0
D
re
zd
en
ko
G
,u
or
l.
zó
C
w
hr
W
ob
lk
re
G
p
or
go
.,
zó
ul
.M
w
W
ic
ki
lk
ew
p.
,u
ic
l.
za
W
r
ób
M
le
ie
w
dz
sk
yr
ie
z
ec
go
N
ow
z,
O
a
s.
Só
C
l,
en
ul
.W
tru
m
oj
sk
a
Po
Sł
ls
ub
ki
ic
eg
e,
o
ul
.M
Św
ic
ki
ie
ew
bo
ic
dz
za
in
,u
l.
1Zi
go
el
on
M
aj
a
a
G
ór
a,
ul
Ża
.J
ga
as
ń,
na
ul
.S
zp
ro
ta
w
Ża
sk
ry
a
,u
l.
1go
M
aj
a
stężenie
2005
Formaldehyd
Pomiary stężenia formaldehydu (CH2O) w 2008r., podobnie jak w roku 2007
prowadzono w 4 miastach na 5 stanowiskach pomiarowych w: Gorzowie Wlkp. (2
stanowiska), Słubicach, Zielonej Górze i Żarach. Oceny poziomu CH2O w powietrzu
55/195
atmosferycznym za 2008r. dokonano na podstawie 368 wyników pomiarów stężenia 24godzinnego.
Zanotowane wartości średniego rocznego stężenia kształtowały się od 3,1 µg/m3
(Żary, ul.1-go Maja i Słubice, ul. Mickiewicza) do 7,5 µg/m3 (Zielona Góra, ul Jasna).
Przekroczenia wartości odniesienia dla średniego rocznego stężenia (4 µg/m3)
stwierdzono na 2 stanowiskach pomiarowych w: Gorzowie Wlkp. przy ul. Mickiewicza
(4,2 µg/m3) oraz Zielonej Górze, przy ul. Jasnej (7,5 µg/m3), gdzie w porównaniu do
roku ubiegłego odnotowano wzrost stężenia o 34% (5,6 µg/m3 w 2007r.).
Najwyższe stężenie 24-godzinne odnotowano na stanowisku pomiarowym w
Zielonej Górze, przy ul. Jasnej – 38,5 µg/m3.
Średnioroczne stężenia formaldehydu (µg/m3) w powietrzu atmosferycznym na obszarze
województwa lubuskiego w latach 2004 – 2008
stężenie
2006
2007
2008
10
9
8
7
6
5
4
3
2
1
0
Gorzów Wlkp., Gorzów Wlkp.,
Słubice,
ul. Mickiewicza ul. Wróblewskiego ul. Mickiewicza
Zielona Góra, Żary, ul. 1 Maja
ul. Jasna
Pył zawieszony PM10
Oceny poziomu pyłu zawieszonego PM10 w powietrzu dokonano na podstawie
1016 wyników pomiarów stężeń 24-godzinnych z 3 stanowiskach w: Gorzowie Wlkp.
ul. Borowskiego, Zielonej Górze ul. Jasna i Żarach ul. Podchorążych. Przy ocenie
zdrowotnej jakości powietrza kierowano się docelowymi wartościami dopuszczalnymi:
40 µg/m3 dla stężenia średniorocznego oraz 50 µg/m3 dla stężenia 24-godzinnego z
możliwością przekraczania tej wartości 35 razy w ciągu roku.
56/195
Ilustracja wyników pomiarów stężenia pyłu zawieszonego PM10 w powietrzu na obszarze
województwa lubuskiego w 2008 roku (µg/m3), z uwzględnieniem sezonu letniego i
grzewczego.
Żary,
ul. Podchorążych
średnie stężenie
w sezonie letnim
Zielona Góra,
ul. Jasna
średnie stężenie
w sezonie grzewczym
stężenie średnioroczne
Gorzów Wlkp.,
ul. Borowskiego
0
5
10
15
20
25
30
35
40
stężenie
Odnotowane w 2008r. średnioroczne stężenia pyłu zawieszonego PM10 nie
przekroczyły dopuszczalnej wartości dla roku kalendarzowego. Najwyższe średnie
roczne stężenie zanotowano na stanowisku pomiarowym w Żarach przy ul.
Podchorążych, które wyniosło 20,9 µg/m3 (52% wartości dopuszczalnej) – w 2007r.
stężenie średnioroczne na tym stanowisku wynosiło 22,5 µg/m3. Analiza wyników
badań za lata 2006 – 2008 wskazuje, że stężenie tego zanieczyszczenia w 2008r. w
porównaniu do 2007r. utrzymywało się na zbliżonym poziomie, zaś w porównaniu z
rokiem 2006 wyraźnie spadło.
Dopuszczalny poziom stężenia 24-godzinnego pyłu zawieszonego PM10 pod
kątem ochrony zdrowia ludzi (50 µg/m3) został przekroczony w ciągu roku na
wszystkich 3 stanowiskach pomiarowych: 14 razy na stanowisku w Gorzowie Wlkp., 15
razy na stanowisku w Zielonej Górze i 7 razy na stanowisku w Żarach. Najwyższe
stężenie średniodobowe odnotowano na stanowisku pomiarowym w Zielonej Górze –
111,2 µg/m3.
57/195
Liczba przekroczeń dopuszczalnego stężenia 24-godzinnego pyłu zawieszonego PM10 w
powietrzu atmosferycznym na obszarze województwa lubuskiego w latach 2005 – 2008
Liczba przekroczeń
dopuszczalnego stężenia 24h
2005
60
55
50
45
40
35
30
25
20
15
10
5
0
2006
2007
2008
53
47
32
25
24
20
15
14
7
Gorzów Wlkp.,
ul. Borowskiego
Zielona Góra, ul. Jasna
Żary, ul. Podchorążych
Pył zawieszony BS
W 2008r. pomiary imisji pyłu zawieszonego BS (bez separacji frakcji)
prowadzono w 10 miastach województwa. Z uwagi na brak docelowych wartości
dopuszczalnych dla tego zanieczyszczenia, za wartości kryterialne przy interpretacji
wyników pomiarów monitoringowych – zgodnie z „Wytycznymi Głównego Inspektora
Sanitarnego z dnia 12 stycznia 2005r. w sprawie działalności stacji sanitarno –
epidemiologicznych w dziedzinie monitoringu jakości powietrza atmosferycznego”,
przyjęto wartości dopuszczalne określone dla pyłu zawieszonego PM10.
Najwyższe średnioroczne stężenie pyłu zawieszonego BS – 15,3 µg/m3
zanotowano na stanowisku pomiarowym w Gorzowie Wlkp. przy ul. Mickiewicza, na
którym odnotowano również najwyższe stężenie 24-godzinne – 156,3 µg/m3.
Dopuszczalny poziomu stężenia średniodobowego – 50,0 µg/m3 na tym stanowisku
został przekroczony 15 razy.
58/195
Średnioroczne stężenia pyłu zawieszonego BS w powietrzu na obszarze województwa
lubuskiego w latach 2005 – 2008
2006
2007
2008
50
45
40
35
30
25
20
15
10
5
0
D
re
zd
en
ko
G
or
,u
zó
l.
w
C
hr
W
ob
G
l
k
or
p.
re
zó
,u
go
w
l.
M
W
ic
lk
ki
p.
ew
,u
ic
l.
za
W
ró
M
bl
ie
ew
dz
yr
sk
ze
N
ie
ow
cz
go
,O
a
Só
s.
l,
C
ul
en
.W
tru
oj
m
sk
a
Sł
Po
ub
ls
ic
ki
e,
eg
ul
o
.M
ic
ki
ew
Su
ic
lę
za
ci
n,
Św
ul
ie
.L
bo
ip
dz
ow
in
a
,u
l.
1
Zi
-g
el
o
on
M
a
aj
G
a
ór
a
,u
Ża
l.
ga
Ja
ń,
sn
ul
a
.S
zp
ro
ta
Ża
w
sk
ry
a
,u
l.
1go
M
aj
a
stężenie
2005
Metale ciężkie w pyle zawieszonym PM10
Oceny poziomu arsenu, kadmu, niklu i ołowiu w pyle zawieszonym PM10 za
2008r. dokonano na podstawie 2034 wyników pomiarów stężenia 24-godzinnego
wykonanych na 3 stanowiskach pomiarowych.
Zakres stężeń średniorocznych arsenu w pyle PM10 kształtował się od 0,4
ng/m3 (Gorzów Wlkp., ul. Borowskiego) do 1,5 ng/m3 – Zielona Góra, ul. Jasna (przy
poziomie docelowym dla stężenia średniorocznego – 6 ng/m3).
stężenie
Średnioroczne stężenia arsenu (ng/m3) w pyle zawieszonym PM10 w powietrzu na
2,5
2
arsen
2007
2008
1,5
1
0,5
0
Gorzów Wlkp.,
ul. Borowskiego
Zielona Góra,
ul. Jasna
Żary,
ul. Podchorążych
59/195
Najwyższe średnioroczne stężenie kadmu w pyle zawieszonym PM10 w
2008r. wyniosło 2,75 ng/m3 (Gorzów Wlkp., ul. Borowskiego), zatem poziom docelowy
dla stężenia średniorocznego (5 ng/m3) nie został przekroczony.
stężenie
Średnioroczne stężenia kadmu (ng/m3) w pyle zawieszonym PM10 w powietrzu na
10
2005
kadm
8
2006
6
2007
4
2008
2
0
Gorzów Wlkp.,
ul. Borowskiego
Zielona Góra,
ul. Jasna
Żary,
ul. Podchorążych
Zakres stężeń średniorocznych niklu w pyle PM10 wahał się od 4,6 ng/m3
(Gorzów Wlkp., ul. Borowskiego) do 15,6 ng/m3 (Żary, ul. Podchorążych) – poziom
docelowy dla stężenia średniorocznego (20 ng/m3) nie został przekroczony.
stężenie
Średnioroczne stężenia niklu (ng/m3) w pyle zawieszonym PM10 w powietrzu na obszarze
województwa lubuskiego w latach 2005 – 2008
20
16
nikiel
2005
2006
12
2007
8
2008
4
0
Gorzów Wlkp.,
ul. Borowskiego
Zielona Góra,
ul. Jasna
Żary,
ul. Podchorążych
Najwyższe średnioroczne stężenie ołowiu w pyle zawieszonym PM10 w
2008r., podobnie jak w roku ubiegłym zanotowano na stanowisku pomiarowym w
Żarach, ul. Podchorążych, które wyniosło 32,0 ng/m3 – w 2007r. wynosiło 73,5 ng/m3
(przy dopuszczalnym poziomie stężenia średniorocznego – 500 ng/m3).
60/195
stężenie
Średnioroczne stężenia ołowiu (ng/m3) w pyle zawieszonym PM10
w powietrzu na obszarze województwa lubuskiego w latach 2005 – 2008
80
2005
ołów
60
2006
40
2007
2008
20
0
Gorzów Wlkp.,
ul. Borowskiego
Zielona Góra,
ul. Jasna
Żary,
ul. Podchorążych
Badania imisji zanieczyszczeń powietrza atmosferycznego przeprowadzone w
2008r. pod kątem ochrony zdrowia ludzi na terenie województwa lubuskiego nie
wykazały przekroczeń średniorocznych poziomów dopuszczalnych i poziomów
docelowych stężeń badanych substancji, za wyjątkiem przekroczeń wartości odniesienia
przyjmowanej dla średniego rocznego stężenia formaldehydu na 2 z 5 stanowisk
pomiarowych, tj. w: Gorzowie Wlkp. przy ul. Mickiewicza i Zielonej Górze przy ul.
Jasnej. Odnotowano natomiast przekroczenia dopuszczalnego poziomu stężenia 24godzinnego określonego dla pyłu PM10 w ciągu roku na wszystkich 3 stanowiskach
pomiarowych – dotrzymana jednak została dopuszczalna ilość przekroczeń w ciągu
roku (35 razy).
3.4. Zanieczyszczenie powietrza wewnątrz pomieszczeń
W 2008r. przeprowadzono ogółem 107 badań powietrza wewnątrz pomieszczeń –
wszystkie dotyczyły pomiarów stężenia tlenku węgla. 57 badań powietrza wykonano w
ramach sprawowanego nadzoru sanitarnego, zaś pozostałe 50 badań w związku ze
skargami i interwencjami ludności. Przy ocenie zdrowotnej jakości powietrza wewnątrz
pomieszczeń kierowano się kryteriami określonymi w zarządzeniu Ministra Zdrowia i
Opieki Społecznej z dnia 12 marca 1996r. w sprawie dopuszczalnych stężeń i natężeń
czynników szkodliwych dla zdrowia wydzielanych przez materiały budowlane,
urządzenia i elementy wyposażenia w pomieszczeniach przeznaczonych na pobyt ludzi
(M. P. Nr 19, poz. 231).
W ramach sprawowanego nadzoru sanitarnego przeprowadzono kontrole z
pomiarami
stężeń
CO
w
17
lokalach
mieszkalnych,
z
czego
3
lokale
zdyskwalifikowano. W ramach skarg i interwencji ludności przebadano 12 lokali
61/195
mieszkalnych. Zdyskwalifikowano 3 lokale mieszkalne (przekroczenia dopuszczalnych
norm tlenku węgla).
Z uwagi na stwierdzone przekroczenia stężenia tlenku węgla (łącznie 6
przypadków)
nałożono
na
właścicieli/administratorów
budynków
decyzje
administracyjne zobowiązujące do obniżenia poziomu CO. W 4 przypadkach obowiązki
decyzji wykonano, w pozostałych 2 – decyzje są w trakcie realizacji.
Najczęstszymi
przyczynami
podwyższonych
wartości
tlenku
węgla
w
pomieszczeniach mieszkalnych były: zły stan techniczny urządzeń grzewczych,
szczelność lokali mieszkalnych spowodowana wymianą okien i drzwi, brak ciągów w
przewodach wentylacyjnych, dymowych i spalinowych oraz nieszczelność przewodów
spalinowych (popękane ściany kominowe).
4. Jakość wody w kąpieliskach i basenach
kąpielowych
W sezonie
letnim 2008r.
Państwowi
Powiatowi
Inspektorzy Sanitarni
województwa lubuskiego nadzorowali ogółem 85 kąpielisk, w tym: 9 kąpielisk
zorganizowanych raportowanych do Komisji Europejskiej (KE), 35 kąpielisk
zorganizowanych pozostałych i 41 kąpielisk wykorzystywanych tradycyjnie.
Udział procentowy kąpielisk nadzorowanych przez organy Państwowej Inspekcji
Sanitarnej na terenie województwa lubuskiego w sezonie letnim 2008r.
11%
48%
41%
kąpieliska zorganizowane
raportowane do Komisji
Europejskiej
kąpieliska zorganizowane
pozostałe
kąpieliska wykorzystywane
tradycyjnie
W związku z tym, że w 2008r. nie wszyscy właściciele/zarządcy kąpielisk
wywiązali się z obowiązku pisemnego zgłoszenia kąpieliska w celu objęcia nadzorem
sanitarnym oraz zawiadomienia właściwego terenowo Państwowego Powiatowego
Inspektora Sanitarnego o planowanym terminie rozpoczęcia sezonu kąpieliskowego –
liczba kąpielisk nadzorowanych przez organy Państwowej Inspekcji Sanitarnej
województwa lubuskiego zmniejszyła się o 9 w stosunku do sezonu letniego 2007r.
62/195
W sezonie letnim 2008r. przeprowadzono ogółem 340 kontroli sanitarnych
kąpielisk, podczas, których pobrano do badań laboratoryjnych 604 próbki wody z
kąpielisk – kwestionowano 4.
Okresowo z powodu stwierdzonego zakwitu sinic woda była nieprzydatna do
kąpieli w 2 kąpieliskach znajdujących się w miejscowości: Lubniewice na jeziorze
Krajnik – administrowanym przez Ośrodek Wypoczynkowy „Kaczy Dołek” i
Świerczów (gmina Lubniewice) na jeziorze Lubniewsko – administrowanym przez
Ośrodek Wypoczynkowy „Laguna” – właściwy terenowo Państwowy Powiatowy
Inspektor Sanitarny w Sulęcinie wydał orzeczenia o nieprzydatności wody do kąpieli w
powyższych kąpieliskach. O nieprzydatności wody do kąpieli w kąpieliskach
właścicieli/zarządców kąpielisk, jednostki administracji rządowej i samorządu
terytorialnego oraz użytkowników kąpielisk informowano na bieżąco – w formie
komunikatów w lokalnych środkach przekazu.
Udział procentowy kąpielisk, w których jakość wody była przydatna i nieprzydatna
okresowo do kąpieli w sezonie letnim 2008r.
2%
kąpieliska, w których
nie kwestionowano
jakości wody
kąpieliska, w których
kwestionowano
okresowo jakość wody
98%
Państwowy Wojewódzki Inspektor Sanitarny w Gorzowie Wlkp. w sezonie
letnim 2008r. wydał ogółem 9 komunikatów dotyczących jakości wody w
nadzorowanych kąpieliskach województwa lubuskiego, które przekazywał do:
Głównego Inspektora Sanitarnego, Wojewody Lubuskiego, Przewodniczącego Sejmiku
Województwa Lubuskiego, Komendanta Wojewódzkiego Policji, Wojewódzkiego
Inspektora Ochrony Środowiska, Zarządu Okręgowego Wodnego Ochotniczego
Pogotowia Ratunkowego w Gorzowie Wlkp., Regionalnych Zarządów Gospodarki
Wodnej w: Poznaniu, Szczecinie i we Wrocławiu, Państwowego Inspektora Sanitarnego
Ministerstwa Spraw Wewnętrznych i Administracji na obszarze województwa
lubuskiego, oraz lokalnych środków przekazu.
63/195
Nadzór sanitarny nad kąpieliskami i jakość wody w kąpieliskach w sezonie
letnim 2008r. na terenie województwa lubuskiego ujęto w poniższej tabeli.
Nadzór sanitarny nad kąpieliskami i jakość wody w kąpieliskach w sezonie letnim 2008r.
na terenie województwa lubuskiego.
Według
ewidencji
Wyszczególnienie
Kąpieliska
w tym: zorganizowane
raportowane do
Komisji
Europejskiej
zorganizowane
pozostałe
wykorzystywane
tradycyjnie
Skontrolowanych
odpowiadające
wymaganiom
Ocena jakości wody
nieodpowiadające wymaganiom
pod względem
razem
fizykochebiologicznym
micznym
85
85
83
2
0
2
9
9
9
0
0
0
35
35
33
2
0
2
41
41
41
0
0
0
Stan sanitarny kąpielisk i ich infrastruktury w sezonie letnim 2008r. na terenie
województwa lubuskiego był zróżnicowany. Część kąpielisk nie w pełni odpowiadała
wymaganiom kąpielisk ujętych w rozporządzeniu Rady Ministrów z dnia 06 maja
1997r. w sprawie określenia warunków bezpieczeństwa osób przebywających w górach,
pływających, kąpiących się i uprawiających sporty wodne (Dz. U. Nr 57, poz. 358)
przede wszystkim, ze względu na brak urządzeń sanitarnych oraz obiektów
pomocniczych tj.: pomosty, natryski i szatnie – dotyczyło to głównie kąpielisk
wykorzystywanych tradycyjnie.
Na podstawie wyników kontroli sanitarnych przeprowadzonych w trakcie
trwania sezonu letniego 2008r. wydano 7 zaleceń pokontrolnych, które dotyczyły:
wyznaczenia miejsca do kąpieli, oczyszczenia dna kąpieliska, napraw pomostów,
zapewnienia pojemników do gromadzenia odpadów komunalnych i systematycznego
ich opróżniania oraz 1 decyzję administracyjną w sprawie doprowadzenia do
właściwego stanu techniczno – sanitarnego pomostu.
W 2008r. w ewidencji organów Państwowej Inspekcji
Sanitarnej województwa lubuskiego znajdowało się 35
basenów kąpielowych, w tym 21 basenów kąpielowych
krytych i 14 basenów kąpielowych odkrytych, w
których
przeprowadzono
sanitarnych oraz
łącznie
401
kontroli
zbadano w ramach sprawowanego
64/195
nadzoru sanitarnego nad jakością wody w tych obiektach 440 próbki wody.
Z uwagi na stwierdzone uchybienia/nieprawidłowości dotyczące stanu sanitarno
– technicznego basenów kąpielowych oraz niewłaściwą jakość wody wydano ogółem 4
decyzje administracyjne i 46 zaleceń pokontrolnych.
W 2008r. najwyżej oceniono stan sanitarno – techniczny basenów kąpielowych
w: Ośnie Lubuskim (Pensjonat „Afrodyta”), Sulęcinie (Ośrodek Kormoran”) i Żarach
(Pływalnia „Wodnik”).
Liczba basenów kąpielowych ocenionych w 2008r. pod względem sanitarno – technicznym
jako: bardzo dobre, dobre i dostateczne.
9
3
bardzo dobre
dobre
dostateczne
23
W
2008r.
okresowe
pogorszenie
się
jakości
wody
pod
względem
mikrobiologicznym stwierdzono w następujących basenach kąpielowych w: Gubinie,
Nowej Soli, Wschowie, Gozdnicy, Słubicach (Przedszkole nr 4, Ośrodek Sportu i
Rekreacji), Ośnie Lubuskim (SPA „Afrodyta”), Gronowie (Hotel „Bukowy Dworek”)”,
Żarach (pływalnia „Wodnik”), Sulechowie (Zakład Fizjoterapii SP ZOZ), Zielonej
Górze (Zespół Szkół Ekologicznych, Klub Sportowy „Korner ”), Świebodzinie
(„Świeboda”), Szprotawie oraz w Gorzowie Wlkp. Właścicieli tych obiektów
zobowiązano do natychmiastowej poprawy jakości wody.
W 2008r. wpisano do ewidencji organów Państwowej Inspekcji Sanitarnej 2
nowe baseny kąpielowe tj.: Zespół Odnowy Biologicznej EASYLINE w Gorzowie
Wlkp. i Ośrodek „Kormoran” w Sulęcinie.
65/195
Podsumowanie
1. Stan sanitarno – porządkowy miast i terenów wiejskich województwa
lubuskiego
ulega
ciągłej
poprawie,
ale
nadal
jest
zróżnicowany
w
poszczególnych gminach.
2. Na terenie województwa w 2008r. z wody wodociągowej spełniającej
wymagania sanitarne korzystało 81% mieszkańców, pozostali mieszkańcy
korzystali z wody odbiegającej okresowo od wymagań sanitarnych, w tym
mieszkańcy Zielonej Góry. Nieznacznej poprawie uległo awaryjne zaopatrzenie
w wodę miejscowości zwodociągowanych.
3. Badania imisji zanieczyszczeń powietrza atmosferycznego przeprowadzone w
2008r. pod kątem ochrony zdrowia ludzi na terenie województwa nie wykazały
przekroczeń
średniorocznych
poziomów
dopuszczalnych
i
poziomów
docelowych stężeń badanych substancji, za wyjątkiem przekroczeń wartości
odniesienia przyjmowanej dla średniego rocznego stężenia formaldehydu na 2 z
5 stanowisk pomiarowych.
4. W sezonie letnim 2008r. kwestionowano jakość wody w 2 kąpieliskach ze
względu na zakwity sinic. Stan sanitarno-higieniczny i techniczny basenów
kąpielowych nie budził większych zastrzeżeń, natomiast jakość wody w tych
obiektach była zróżnicowana.
66/195
III. Stan sanitarny obiektów użyteczności
publicznej
1. Ustępy publiczne
Liczba obiektów według ewidencji –
49
Liczba obiektów skontrolowanych
–
46
Liczba przeprowadzonych kontroli
–
178
Na 49 zewidencjonowanych ustępów publicznych w 2008r. kontrole
przeprowadzono w 46 obiektach [93,9%] (178 kontroli sanitarnych).
Stan sanitarno – techniczny skontrolowanych w 2008r. obiektów był
zróżnicowany – stan 5. oceniono jako bardzo dobry (ustęp publiczny przy ul.
Odrodzonego Wojska Polskiego w Sławie, przy dworcu PKS w Sulęcinie, przy ul.
Mieszka I w Żarach, 2 ustępy publiczne w miejscowości Jagłowice), 23 jako dobry i 18
jako dostateczny.
Ocena stanu sanitarno – technicznego ustępów publicznych skontrolowanych w 2008r.
19
20
16
15
10
4
5
0
0
3
2
2
0
niedostateczne
dostateczne
miasto
dobre
bardzo dobre
wieś
W związku ze stwierdzonymi uchybieniami/nieprawidłowościami podczas
kontroli ustępów publicznych wydano 2 decyzje administracyjne oraz 5 zaleceń
pokontrolnych.
W części skontrolowanych obiektów stwierdzono poprawę ich stanu sanitarno –
technicznego po wykonaniu wydanych zaleceń, polegającą głównie na odmalowaniu
ścian i sufitów.
67/195
2. Domy pomocy społecznej
Liczba obiektów według ewidencji – 42
– 39
– 50
Na 42 zewidencjonowane domy pomocy społecznej w 2008r. kontrole
przeprowadzono w 39 obiektach [92,9%] oraz przeprowadzono 50 kontroli sanitarnych.
Stan sanitarno – techniczny domów pomocy społecznej oceniono jako bardzo
dobry – 4 obiekty (Domy Pomocy Społecznej w Drezdenku, Dobiegniewie, Starym
Kurowie w powiecie strzelecko – drezdeneckim i Górzycy w powiecie słubickim),
dobry – 23 obiekty i dostateczny – 12 obiektów.
W związku ze stwierdzonymi nieprawidłowościami/uchybieniami wydano 10
decyzji administracyjnych w tym 4 decyzje administracyjne merytoryczne dotyczące
nieprawidłowego gromadzenia odpadów medycznych w Domu Pomocy Społecznej
w Kamieniu Wielkim, niewłaściwego stanu sanitarno – technicznego ścian i sufitów
w pokojach mieszkańców i korytarzu komunikacyjnym jednego z oddziałów w Domu
Pomocy Społecznej przy ul. Podmiejskiej – Bocznej i filii Domu Pomocy Społecznej nr
2 przy ul. Walczaka w Gorzowie Wlkp.
Znacznej poprawie uległ stan sanitarno – techniczny Domu Pomocy
Społecznej przy ul. Podmiejskiej – Bocznej w Gorzowie Wlkp.
W
2008r.
wpłynęła
1
interwencja
dotycząca
zawilgocenia
ścian
w
Środowiskowym Domu Samopomocy przy ul. Wyszyńskiego w Gorzowie Wlkp.
Kontrola sanitarna potwierdziła zasadność zarzutów pomimo prowadzonych prac
polegających na osuszaniu ścian w obiekcie. Z uzyskanych informacji wynika, że
planowane jest przeniesienie działalności do innego obiektu.
3. Noclegownie
– 4
– 5
68/195
Na 7 zewidencjonowanych noclegowni w 2008r. kontrole przeprowadzono w 4
[57,1%] obiektach oraz przeprowadzono 5 kontroli sanitarnych.
Stan sanitarno – techniczny skontrolowanych w 2008r. noclegowni był
zróżnicowany – stan 2 noclegowni oceniono jako dobry, 1 jako dostateczny i 1 jako
niedostateczny, w tym również pod względem technicznym (Noclegownia w Gubinie).
W związku ze stwierdzonymi nieprawidłowościami/uchybieniami podczas
przeprowadzonych
kontroli
wydano
1
decyzję
administracyjną
merytoryczną
noclegowni w Gubinie prowadzonej przez Kościół Zielonoświątkowy Zbór Betlejem
gdzie stwierdzono zły stan sanitarno – techniczny ścian i stolarki okiennej
w pomieszczeniach noclegowni.
4. Hotele, motele, pensjonaty, kempingi, domy
wycieczkowe, schroniska młodzieżowe,
schroniska i pola biwakowe
Liczba obiektów według ewidencji
–
135
–
108
–
156
Na 135 zewidencjonowanych obiektów świadczących usługi hotelarskie w
2008r. kontrole przeprowadzono w 109 obiektach [80,7%], w tym w: 59 hotelach, 14
motelach, 7 pensjonatach, 4 kempingach, 9 domach wycieczkowych oraz 16
schroniskach młodzieżowych, schroniskach i polach biwakowych. Łącznie w tej grupie
obiektów przeprowadzono 156 kontroli sanitarnych.
69/195
Liczba hoteli, moteli, pensjonatów, kempingów, domów wycieczkowych, schronisk
i pól biwakowych wg ewidencji, obiektów skontrolowanych w2007 i 2008r., w tym
obiektów z niewłaściwym stanem sanitarno – technicznym
150
137
135
108
120
109
90
60
30
1
0
0
2007
2008
Liczba obiektów wg ewidencji
Liczba obiektów z niewłaściwym stanem sanitarno - technicznym
W trakcie 2008r. wciągnięto do ewidencji hotel „Fuks” w Żaganiu oraz
skreślono zlikwidowany hotel „Amber” w Słubicach.
Stan sanitarno – techniczny obiektów świadczących usługi hotelarskie
oceniono jako: bardzo dobry – 36 obiektów, dobry – 45 obiektów i dostateczny – 28
obiektów, a niedostateczny 1 obiekt.
Najczęściej stwierdzane uchybienia w tej grupie obiektów to: niewłaściwy stan
sanitarno – techniczny ścian i sufitów w pokojach, toaletach ogólnodostępnych, ciągach
komunikacyjnych, holu, wykładzin podłogowych, brodzików pod natryskami, kabin
prysznicowych, kratek ściekowych w toaletach, niewłaściwy stan sanitarno –
porządkowy magazynku porządkowego, kratek i kanałów wentylacyjnych, brak
dozowników na mydło w płynie i papier higieniczny, apteczki pierwszej pomocy,
aktualnej
dokumentacji
zdrowotnej
pracowników,
niewłaściwych
warunków
przetrzymywania bielizny czystej i sprzętu przeznaczonego do utrzymywania czystości,
nieprawidłowe gromadzenie nieczystości płynnych.
przeprowadzonych w 2008r. kontroli w tych obiektach ogółem wydano 24 decyzje – w
tym 13 decyzji administracyjnych, z których wyegzekwowano 5 oraz 8 zaleceń
pokontrolnych, z których wyegzekwowano 7. Ponadto ze względu na stwierdzone
uchybienia sanitarno – higieniczne, nałożono w dwóch hotelach zlokalizowanych na
terenie powiatu świebodzińskiego 2 mandaty karne na łączną kwotę 250 zł.
70/195
Stwierdzono istotną poprawę stanu sanitarno – technicznego w pensjonacie
„Max” w Lubniewicach oraz hotelu „Drzonków” w Drzonkowie.
5. Inne obiekty świadczące usługi hotelarskie
– 172
– 289
Na 189 zewidencjonowanych innych obiektów, w których świadczone są
usługi hotelarskie w 2008r. kontrole przeprowadzono w 172 [90,0%]. Łącznie
przeprowadzono w tej grupie obiektów 289 kontroli sanitarnych.
W trakcie 2008r. wciągnięto do ewidencji motel „Pintal” w Gorzowie Wlkp.
oraz zlikwidowano hotel „Parkowy” w Gorzowie Wlkp., ośrodek wypoczynkowy
„SuPeKom” w Wojnowie i pokoje gościnne w Kargowej w powiecie zielonogórskim.
Stan sanitarno – techniczny innych obiektów, w których świadczone są usługi
hotelarskie w 2008r. był zróżnicowany tj.: 22 oceniono jako bardzo dobry, 68 jako
dobry, a 82 jako dostateczny.
Podczas kontroli sanitarnych najczęściej stwierdzanymi uchybieniami w tej
grupie obiektów był: niewłaściwy stan sanitarno – techniczny ścian, podłóg i sufitów w
pomieszczeniach mieszkalnych, toaletach, pomieszczeniu pralni i suszarni, ciągach
komunikacyjnych, parapetów w pokojach, kaloryferów, baterii umywalkowych,
poręczy, niewłaściwy stan sanitarno – porządkowy dywanów i wykładzin, materacy
łóżkowych i pościeli, kratek wentylacyjnych, brodzików prysznicowych, kratek
ściekowych w brodzikach natryskowych, niewłaściwy sposób przetrzymywania bielizny
pościelowej, brak dozowników na mydło, apteczki pierwszej pomocy, przeprowadzania
dezynfekcji koców, kołder, poduszek i materacy.
przeprowadzonych
kontroli
w
tych
obiektach
ogółem
wydano
34
decyzje
administracyjne – w tym 14 decyzji administracyjnych merytorycznych, z których
wyegzekwowano 9 oraz 17 zaleceń pokontrolnych, z których wyegzekwowano 12.
Ponadto ze względu na stwierdzone uchybienia sanitarno – higieniczne,
nałożono w dwóch obiektach świadczących usługi hotelowe na terenie powiatu
71/195
nowosolskiego i świebodzińskiego 2 mandaty karne na łączną kwotę 200 zł.
Stwierdzono poprawę stanu sanitarno – technicznego w Hotelu „Metalowiec”
w Gorzowie Wlkp., obiekcie świadczącym usługi noclegowe przy Rolniczej Spółdzielni
Produkcyjnej „Kunowice” w Kunowicach na terenie powiatu słubickiego, ośrodku
wypoczynkowym „Biomadek” w Wojnowie i pokojach gościnnych „Pod Lipami” w
Zielonej Górze po wykonaniu obowiązków nałożonych decyzjami administracyjnymi.
6. Zakłady fryzjerskie, kosmetyczne, odnowy
biologicznej oraz inne zakłady
Liczba zakładów według ewidencji – 1452
Liczba zakładów skontrolowanych – 771 (53%)
Liczba przeprowadzonych kontroli – 980
Liczba zakładów fryzjerskich, kosmetycznych, odnowy biologicznej oraz innych zakładów,
będących w ewidencji organów Państwowej Inspekcji Sanitarnej w latach 2007 – 2008
Liczba zakładów
Rodzaj zakładów
Lp.
Tendencja
2007r.
2008r.
Zakłady ogółem
1386
1452
+66
1.
fryzjerskie
747
759
+12
2.
kosmetyczne
196
221
+25
3.
tatuażu
5
6
+1
4.
odnowy biologicznej
163
170
+7
5.
inne
275
296
+21
Na podstawie przeprowadzonych kontroli tej grupy obiektów wydano ogółem
154 decyzje administracyjne merytoryczne (najwięcej w grupie zakładów fryzjerskich –
78), z których 68 zostało wyegzekwowanych. Ponadto wydano 161 zaleceń
pokontrolnych (136 wyegzekwowano) oraz nałożono 45 mandatów karnych (26 w
zakładach fryzjerskich) na łączną kwotę 6080 zł.
Stan sanitarno – higieniczny i techniczny skontrolowanych zakładów:
fryzjerskich, kosmetycznych, tatuażu i odnowy biologicznej oraz innych zakładów jest
zróżnicowany – w porównaniu do lat ubiegłych ulega jednak systematycznej poprawie.
W 2008r. 127 zakłady oceniono jako bardzo dobre, 362 zakłady jako dobre, 280
zakładów jako dostateczne i 2 jako niedostateczne (1 zakład fryzjerski i 1 zakład z
grupy „inne”).
72/195
Do najczęstszych stwierdzanych nieprawidłowości/uchybień w skontrolowanych
zakładach, które skutkowały nałożeniem mandatu karnego należały: nieprzestrzeganie
przez personel zakładów zasad prawidłowej dezynfekcji narzędzi i sprzętu
wielorazowego użytku, brak środka dezynfekcyjnego i oznakowania roztworów
dezynfekcyjnych, brak zapewnienia sterylności narzędzi naruszających ciągłość tkanek,
brak czystości bieżącej sprzętu i pomieszczeń.
W przypadku zakładów, w których używa się przy świadczeniu usług narzędzi i
sprzętu wielokrotnego użytku naruszających ciągłość tkanek sterylizacja narzędzi
prowadzona była w obiekcie – w części zakładów prowadzona nadal w sterylizatorach
kulkowych lub zlecano usługę sterylizacji placówkom zewnętrznym tj. zakładom opieki
zdrowotnej.
Przeprowadzone
kontrole
nie
wykazały
nieprawidłowości
w
zakresie
postępowania z odpadami komunalnymi, natomiast w niektórych zakładach (głównie
kosmetycznych i odnowy biologicznej) kontrole wykazały brak właściwego
uregulowania gospodarki odpadami niebezpiecznymi – wydano zalecenia pokontrolne.
W czasie kontroli zakładów odnowy biologicznej nie stwierdzono składowania
zużytych lamp solaryjnych (odbierane przez firmy serwisujące łóżka opalające).
Podczas przeprowadzanych kontroli udzielano instruktażu z zakresu postępowania
z odpadami niebezpiecznymi, prowadzenia prawidłowej dezynfekcji oraz sterylizacji,
szczególnie właścicielom nowo uruchamianych zakładów usługowych.
7. Dworce autobusowe oraz dworce i stacje
kolejowe
Dworce autobusowe
– 14 (93,3%)
– 28
Stan sanitarno – techniczny dworców autobusowych w 2008r. był
zróżnicowany – 9 oceniono jako dobry, a 5 jako dostateczny.
grupie obiektów był: niewłaściwy stan sanitarno – techniczny ścian i sufitów w
73/195
pomieszczeniach użytkowych, brak zmywalnych powierzchni siedzisk, niewłaściwy
stan sanitarno – porządkowy ubikacji dla podróżnych.
przeprowadzonych kontroli ogółem wydano 5 decyzji administracyjnych – w tym 2
decyzje administracyjne merytoryczne. Jednocześnie wydano 3 zalecenia pokontrolne,
które wyegzekwowano.
Dworce i stacje kolejowe
– 34 (73,3%)
– 52
Stan sanitarno – techniczny dworców i stacji kolejowych w 2008r. oceniono
jako: bardzo dobry – 1 obiekt (dworzec w Bytomiu Odrzańskim na terenie powiatu
nowosolskiego), dobry – 14 obiektów, dostateczny – 18 obiektów, a jako niedostateczny
– 2 obiekty (Dworzec PKP w Międzyrzeczu i Dworzec PKP w Żarach).
grupie obiektów był: niewłaściwy stan sanitarno – techniczny ścian i sufitów, stolarki
okiennej w poczekalniach, ustępach i pomieszczeniach użytkowych, zniszczony dach,
zniszczona elewacja zewnętrzna budynku, powybijane szyby, porośnięte roślinnością
perony.
W związku ze stwierdzonymi nieprawidłowościami/uchybieniami ogółem
wydano 15 decyzji administracyjnych – w tym 10 decyzji administracyjnych
merytorycznych, z czego wyegzekwowano 6. Jednocześnie wydano 3 zalecenia
pokontrolne, które zostały wyegzekwowane.
Podsumowanie
1.
Stan sanitarny obiektów użyteczności publicznej był zróżnicowany. Większość
stanowiły obiekty ocenione jako dobre lub dostateczne.
74/195
IV. Stan sanitarny zakładów opieki zdrowotnej
1. Nadzorowane obiekty i działalność kontrolno represyjna
Na terenie województwa lubuskiego według ewidencji w 2008 roku znajdowało się
ogółem 2 079 obiektów opieki zdrowotnej, w tym:
29 zakładów opieki zdrowotnej typu zamkniętego,
745 zakładów opieki zdrowotnej typu otwartego,
607 indywidualnych i grupowych praktyk lekarskich oraz lekarzy dentystów,
w tym praktyk specjalistycznych 419,
227 praktyk indywidualnych i grupowych pielęgniarek i położnych, w tym
praktyk specjalistycznych 11,
41 innych obiektów świadczących usługi medyczne nie będących zakładami
opieki zdrowotnej,
183 publicznych zakładów opieki zdrowotnej,
591 niepublicznych zakładów opieki zdrowotnej.
Sprawowany przez organy Państwowej Inspekcji Sanitarnej nadzór nad obiektami
opieki zdrowotnej polegał przede wszystkim na sprawdzaniu przestrzegania przepisów
dotyczących wymagań higieniczno – sanitarnych i technicznych określonych dla tych
obiektów.
W 2008r. służby sanitarne skontrolowały ogółem 1.133 obiekty opieki zdrowotnej
[55%] przeprowadzając w nich 7.711 kontroli.
W związku z stwierdzonymi nieprawidłowościami i uchybieniami podczas
kontroli w obiektach opieki zdrowotnej wydano 291 decyzji administracyjnych
merytorycznych, 475 decyzji opłatowych oraz 387 zaleceń pokontrolnych. Ogólna
liczba kontroli przeprowadzonych w 2008r. wynosiła 3.356. Za nieprawidłowy stan
sanitarno – higieniczny skontrolowanych obiektów nałożono ogółem 35 mandatów
karnych, na łączną kwotę 6.300 złotych.
75/195
2. Zakłady opieki zdrowotnej typu zamkniętego
2.1. Stan sanitarno – techniczny i funkcjonalność
Stan sanitarno – techniczny w większości zakładów opieki zdrowotnej typu
zamkniętego województwa lubuskiego w 2008 roku oceniono jako dostateczny.
Dostosowanie tych zakładów do wymagań rozp. Ministra Zdrowia z dnia 10 listopada
2006r. w sprawie wymagań, jakim powinny odpowiadać pod względem fachowym i
sanitarnym pomieszczenia i urządzenia zakładu opieki zdrowotnej (Dz. U. Nr 213, poz.
1568 z późniejszymi zmianami) następuje bardzo powoli. Zakłady opieki zdrowotnej
typu zamkniętego znajdują się w większości w starych budynkach, co negatywnie
wpływa zarówno na ich funkcjonalność, jak i utrudnia utrzymanie właściwego stanu
sanitarno
–
technicznego.
Ponadto
część
tych
obiektów
posiada
bariery
architektoniczne, które ograniczają możliwość przystosowania ich do wymagań
określonych w przepisach prawnych.
W 2008 roku poprawie uległ stan higieniczno – sanitarny Szpitala
Wojewódzkiego w Zielonej Górze, który w 2007 roku został oceniony jako
niedostateczny. Szpital ten intensywnie realizował nałożone na niego decyzje
administracyjne. Natomiast SP ZOZ w Sulechowie w większości nie spełniał wymagań
rozp. Ministra Zdrowia i został oceniony jako zakład o niedostatecznym stanie sanitarno
– technicznym. Na negatywną ocenę stanu sanitarno – technicznego wpłynęły
nieprawidłowości stanu sanitarno – technicznego oddziałów szpitalnych tj.: oddziału
anestezjologii i intensywnej terapii, nieprawidłowy układ funkcjonalny bloku
operacyjnego, brak śluz przed wejściem na blok porodowy i operacyjny,
niezadowalający stan techniczny centralnej sterylizatorni, brak umywalek do mycia rąk
dla personelu w niektórych oddziałach. Drugim obiektem ocenionym jako
niedostateczny pod względem sanitarno – technicznym jest Zakład Opiekuńczo –
Leczniczy dla Dzieci z niedorozwojem fizycznym i psychicznym prowadzony przez
Zgromadzenie Sióstr Maryi Niepokalanej w Kalenicy, w którym stwierdzono brak
rezerwowego źródła wody i energii elektrycznej, brak dźwigu osobowego, krzyżowanie
się „dróg brudnych i czystych”, brak bariery higienicznej w pralni oraz brak
wymaganych pomieszczeń pomocniczych. Zakład posiada zaopiniowany „program
dostosowania”. W lipcu 2008r. Państwowy Powiatowy Inspektor Sanitarny w Zielonej
Górze został powiadomiony o podjęciu przez Zarząd Prowincjonalny Zgromadzenia
76/195
Sióstr Maryi Niepokalanej decyzji o likwidacji zakładu z dniem 01 stycznia 2009r.
Stan sanitarno – porządkowy skontrolowanych zakładów opieki zdrowotnej
typu zamkniętego nie budził większych zastrzeżeń. Czystość bieżąca oddziałów,
pomieszczeń i zagospodarowanie terenu wokół zakładów zostały ocenione jako
zadowalające. W przeważającej części zakładów utrzymaniem czystości i porządku
zajmował się personel placówki. Czynności te wykonywane były w sposób
„tradycyjny” z zachowaniem stref czystości mikrobiologicznej.
2.2. Stan sanitarno – higieniczny oddziałów noworodkowych
Na terenie lubuskiego znajduje się 15 oddziałów
noworodkowych,
w
tym
3
z
pododdziałem
intensywnego nadzoru noworodkowego. W 2008r.
przeprowadzono 67 kontroli sanitarnych oddziałów
noworodkowych.
Wszystkie oddziały na terenie obiektów szpitalnych
posiadały opracowaną procedurę mycia rąk. Stanowiska do mycia rąk wyposażone były
w podajniki do mydła w płynie, środka dezynfekcyjnego oraz w podajniki do ręczników
jednorazowych. Niedobory najczęściej występowały w salach położnic. W 2008r.
oddziały noworodkowe były przeciążone, w związku z czym wystąpił problem z
utrzymaniem prawidłowego stanu higieniczno - sanitarnego, zanotowano braki w
bieliźnie pościelowej i środków dezynfekcyjnych.
Oddziały dysponowały wykazem rekomendowanych środków dezynfekcyjnych.
Dezynfekcję inkubatorów przeprowadzano w pomieszczeniach gospodarczych,
brudownikach, przedsionkach boksów, dyżurkach pielęgniarskich, pomieszczeniach
inkubatorów, korytarzu oraz w salach wypisowych noworodka. Dezynfekcję
materacyków, wag noworodkowych, wanienek oraz łóżeczek noworodkowych
wykonywano po każdym użyciu. Procesowi sterylizacji podlegał sprzęt wielokrotnego
użycia, bielizna oraz materiały opatrunkowe.
Celem oceny czystości mikrobiologicznej sprzętu i narzędzi w oddziałach
noworodkowych pobrano ogółem 66 wymazów sanitarnych, z czego 17 próbek było
kwestionowanych (25,75%). W kwestionowanych próbkach pobranych wymazów
sanitarnych ze sprzętu i powierzchni po dezynfekcji stwierdzono obecność bakterii
chorobotwórczych - gronkowców koagulazododatnich: Staphylococcus aureus, a także
77/195
gronkowców koagulazoujemnych: Staphylococcus epidermidis i Staphylococcus
haemolyticus.
We wszystkich przypadkach zakwestionowania próbek, Państwowi Powiatowi
Inspektorzy Sanitarni podejmowali natychmiastowe działania wyjaśniające oraz
wdrażali postępowanie administracyjne.
2.3. Stan sanitarno – higieniczny pracowni endoskopowych
Na terenie województwa znajduje się 26 pracowni endoskopowych, w których w
2008r. przeprowadzono 92 kontrole. Podczas kontroli stwierdzono, iż wszystkie
pracownie posiadały opracowane procedury higienicznego mycia rąk. Narzędzia
medyczne, sprzęt i akcesoria endoskopowe podlegały dezynfekcji. Procesy sterylizacji
akcesoriów endoskopowych oraz cystoskopów odbywały się w oddziałowej
sterylizatorni, bądź w centralnej sterylizatorni.
Celem oceny czystości mikrobiologicznej sprzętu i narzędzi pobrano ogółem 6
wymazów sanitarnych w tym 5 po dezynfekcji, próbek kwestionowanych nie było, oraz
1 wymaz po sterylizacji, próbek kwestionowanych nie było.
2.4. Czystość mikrobiologiczna w obiektach szpitalnych
W celu ochrony personelu, pacjentów i środowiska przed drobnoustrojami
chorobotwórczymi, dezynfekcji poddawano narzędzia i sprzęt, który kontaktował się z
potencjalnym źródłem zakażenia, krwią, płynami ustrojowymi, a także powierzchniami
w otoczeniu chorego. Większość czynności dezynfekcyjnych, zarówno dotyczących
powierzchni, jak i narzędzi przeprowadzana była przy użyciu chemicznych środków
dezynfekcyjnych. Do dezynfekcji powierzchni, rąk, narzędzi używano preparaty
posiadające wpis do rejestru prowadzonego przez Urząd Rejestracji Produktów
Leczniczych, Wyrobów Medycznych i Produktów Biobójczych.
Na wyposażeniu szpitali w 2007r. znajdowały się: 74 autoklawy, 8 sterylizatorów
na suche gorące powietrze, 14 sterylizatorów na tlenek etylenu, 3 sterylizatory na
formaldehyd i 1 sterylizator plazmowy (niskotemperaturowy). W porównaniu do 2006r.
zanotowano spadek liczby sterylizatorów na suche gorące powietrze. W szpitalach
autoklawy stanowiły ponad połowę urządzeń wykorzystywanych do sterylizacji (74%).
W 2008r. wykonano 1532 kontrole skuteczności procesów sterylizacji, próbek
kwestionowanych nie zanotowano.
W celu oceny czystości mikrobiologicznej sprzętu i narzędzi w szpitalach pobrano
78/195
ogółem 154 wymazy sanitarne, z czego 18 próbek (11,68%) zakwestionowano. Wzrost
liczby
zakwestionowanych
wymazów
spowodował
wzmożenie
nadzoru
nad
prawidłowym monitoringiem sterylizacji, odpowiednim przechowywaniem sprzętu po
sterylizacji i dezynfekcji oraz właściwym doborem środków i metod sterylizacji.
W kwestionowanych próbkach pobranych wymazów sanitarnych ze sprzętu i
powierzchni po dezynfekcji stwierdzono obecność bakterii chorobotwórczych gronkowców koagulazododatnich: Staphylococcus aureus, a także gronkowców
koagulazoujemnych: Staphylococcus epidermidis i Staphylococcus haemolyticus.
We wszystkich przypadkach zakwestionowania próbek, Państwowi Powiatowi
Inspektorzy Sanitarni podejmowali natychmiastowe działania wyjaśniające oraz
wdrażali postępowanie administracyjne.
2.5. Zaopatrzenie w wodę przeznaczoną do spożycia przez ludzi
Zakłady opieki zdrowotnej typu zamkniętego w 2008 roku zaopatrywane były
w wodę przeznaczoną do spożycia przez ludzi dostarczaną po części z własnych ujęć
(wodociągi lokalne – 14 obiektów) oraz przez sieć wodociągów publicznych (wodociągi
publiczne – 15). Jakość wody oraz stan sanitarno – techniczny wodociągów ocenione
zostały w większości jako dobre. Jedynie w 3 zakładach opieki zdrowotnej typu
zamkniętego zostały przekroczone okresowo parametry jakości wody tj.: manganu,
mętności oraz ilości bakterii z grupy Coli. Ponadto zbadano ciepłą wode na obecność
bakterii Legionella sp. w 24 szpitalach, gdzie w niektórych oddziałach 7 szpitali
stwierdzono przekroczenia dopuszczalnej wartości – liczby Legionella sp. określonej w
rozporządzeniu Ministra Zdrowia z dnia 29 marca 2007r. w sprawie jakości wody
przeznaczonej do spożycia przez ludzi (Dz.U. Nr 61, poz.417). Podjęte działania
naprawcze po interwencjach Państwowych Powiatowych Inspektorów Sanitarnych
zlikwidowały występujące zagrożenia.
W 2008r. na 26 obiektów szpitalnych rezerwowego źródła zaopatrzenia w wodę
nie posiadało 10 obiektów jak w 2007r. Natomiast 5 obiektów szpitalnych jako
rezerwowe źródło zaopatrzenia w wodę wskazywało/wykorzystywało wodociągi
lokalne, a 11 obiektów – wodociągi publiczne.
2.6. Bloki żywienia
W 2008 r. działało 27 bloków żywienia w szpitalach. Wszystkie zostały
skontrolowane, przeprowadzono łącznie 73 kontrole sanitarne. Spośród wszystkich
79/195
bloków żywienia 23 prowadzą działalność z wdrożonymi zasadami GHP/GMP, w tym
11 z wdrożonymi zasadami systemu HACCP. W dalszym ciągu podejmowane są
działania w kierunku doskonalenia tego systemu. W celu poprawy stanu sanitarnohigienicznego wydano 22 decyzje administracyjne, dotyczące głównie usunięcia
uchybień natury technicznej.
Za nieprzestrzeganie przepisów sanitarnych (brak czystości i porządku w kuchni
centralnej szpitala w Drezdenku) nałożono na osobę odpowiedzialną 1 mandat karny na
kwotę 200 zł. Za rozpoczęcie działalności bez uzyskania zatwierdzenia wystosowano do
Państwowego Wojewódzkiego Inspektora Sanitarnego w Gorzowie Wlkp. wniosek o
wymierzenie kary pieniężnej dla Samodzielnego Publicznego Szpitala Wojewódzkiego
w Gorzowie Wlkp.
W wyniku przeprowadzanych kontroli, podobnie jak w latach ubiegłych,
najczęściej stwierdzano uchybienia dotyczące nieprawidłowego stanu technicznego
sufitów, ścian, podłóg oraz stolarki drzwiowej i okiennej. W dalszym ciągu dużym
problemem kuchni szpitalnych jest zniszczony i wyeksploatowany sprzęt kuchenny oraz
termosy do przewozu posiłków.
W 9 szpitalach żywienie prowadzone jest w systemie cateringowym (o mniej niż
w roku 2007). Posiłki produkowane są najczęściej w zakładach – firmach, a następnie
przewożone środkiem transportu – przystosowanym do przewozu żywności do
kuchenek oddziałowych. Pozostała część szpitali prowadzi żywienie pacjentów we
własnym zakresie.
2.7. Postępowanie z odpadami medycznymi
Większość zakładów posiada wymagane pozwolenie na wytwarzanie
odpadów niebezpiecznych. Odpady medyczne niebezpieczne powstające
w trakcie udzielania świadczeń zdrowotnych były selektywnie zbierane w
miejscu ich powstawania do oznakowanych pojemników wielokrotnego
użytku, z uwzględnieniem kolorystyki worków jednorazowego użytku., oprócz
odpadów niebezpiecznych o ostrych końcach i krawędziach. Postępowanie z odpadami
pozostałymi, w tym z komunalnymi w przeważającej części obiektów odbywało się w
sposób prawidłowy. Odpady niebezpieczne o ostrych końcach i krawędziach zbierane
były w sposób właściwy do sztywnych, odpornych na działanie wilgoci, mechanicznie
odpornych na przekłucie bądź przecięcie pojemników jednorazowego użycia.
80/195
Większość
skontrolowanych
podmiotów
posiadało
opracowane
procedury
postępowania z odpadami medycznymi oraz instrukcje stanowiskowe o selektywnym
zbieraniu odpadów medycznych. Jednostki świadczące usługi medyczne w miejscu
wezwania, wytwarzające odpady medyczne stosowały również wymagane procedury.
Powstałe odpady medyczne gromadzone w oddziałach w wyznaczonych
miejscach, transportowane były do magazynów lub pomieszczeń przeznaczonych do
składowania odpadów medycznych a następnie wywożone do spalarni odpadów.
Na terenie województwa lubuskiego w 2008 roku funkcjonowały dwie spalarnie
odpadów medycznych: w SP Szpital Wojewódzki w Gorzowie Wielkopolskim – Zespół
Szpitalny przy ul. Dekerta 1 oraz SP ZOZ w Nowej Soli.
3. Zakłady opieki zdrowotnej typu otwartego
3.1. Stan sanitarno – techniczny i funkcjonalność
Spośród skontrolowanych w 2008 roku obiektów służby zdrowia typu otwartego
nie
stwierdzono
obiektów
złych.
Najczęściej
stwierdzano
następujące
nieprawidłowości: niewłaściwy stan sanitarno – techniczny pomieszczeń, tj.: brak
zmywalnych ścian do wymaganej wysokości, przybrudzone i z odpryskami farby ściany
i sufity, wyeksploatowane wykładziny podłogowe, brak właściwej wentylacji w
pomieszczeniach, a także nieprzestrzeganie dat ważności środków dezynfekcyjnych i
pakietów po sterylizacji oraz niewłaściwy sposób pakowania narzędzi przeznaczonych
do sterylizacji. Na podmioty, w których stwierdzono nieprawidłowości/uchybienia
wydano decyzje administracyjne, które w większości zostały wykonane. Obiekty, które
nie spełniają wymagań technicznych zostaną do nich dostosowane zgodnie z
opracowanymi programami dostosowawczymi. Czystość bieżąca na ogół była
zachowana, łącznie z terenem wokół placówek. W większości skontrolowanych
obiektów utrzymaniem czystości i porządku zajmował się personel danego zakładu.
Państwowy Powiatowy Inspektor Sanitarny w Nowej Soli nałożył 8 mandatów za
niewłaściwą gospodarkę odpadami medycznymi i kwestionowaną czystość bieżącą.
81/195
3.2. Czystość mikrobiologiczna
Na wyposażeniu zakładów
120
opieki zdrowotnej typu otwartego
100
znajdowało się 111 autoklawów, 27
80
60
sterylizatorów na suche gorące
40
powietrze i 4 sterylizatory na tlenek
20
0
Autoklawy
Sterylizatory Tlenek Etylenu
na suche
gorące
Urządzenia sterylizacyjne
powietrze
etylenu. W 2008r. znacząco spadła
liczba
sterylizatorów
na
suche
gorące powietrze.
W analizowanym okresie wykonano 331 kontroli skuteczności procesów
sterylizacji aparatury sterylizacyjnej, próbek kwestionowanych nie zanotowano.
Zakłady otwartej opieki zdrowotnej zaopatrywały się w wodę przeznaczoną do
spożycia przez ludzi z wodociągów publicznych miejskich i wiejskich, które
dostarczały wodę o zróżnicowanej jakości, w większości spełniającą wymagania
sanitarne.
3.4. Postępowanie z bielizną
W zakładach zostało skontrolowane postępowanie z bielizną, sposobem jej
przechowywania i przewożenia do pralni. Podmioty w większości stosowały bieliznę
jednorazowego użytku, tylko w nielicznych zakładach używano bielizny wielokrotnego
użytku – sposób jej przechowywania, transport oraz pranie nie budziły większych
zastrzeżeń. Zapas bielizny czystej w kontrolowanych obiektach był wystarczający,
zakłady posiadały wyodrębnione miejsca do przechowywania czystej i brudnej bielizny.
3.5. Postępowanie z odpadami medycznymi
W większości skontrolowanych obiektów odpady medyczne gromadzone były w
sposób prawidłowy, w przeznaczonych do tego celu pojemnikach oraz workach, z
82/195
zachowaniem odpowiedniej kolorystyki i oznaczeń. Odpady medyczne były
selektywnie zbierane w miejsca ich powstawania, odpady o ostrych końcach i
krawędziach do sztywnych, wytrzymałych na działanie wilgoci i mechaniczne
uszkodzenia
pojemników
jednorazowego
użycia.
Przekazywanie
odpadów
specjalistycznym firmom odbywało się z wykorzystaniem karty przekazania odpadu
niebezpiecznego. Stan sanitarno – techniczny pomieszczeń i miejsc do przechowywania
odpadów medycznych był zróżnicowany, w większości dobry.
4. Indywidualne i grupowe praktyki lekarskie oraz
praktyki pielęgniarskie
4.1. Stan sanitarno – techniczny gabinetów
Na terenie woj. lubuskiego w 2008r. znajdowało się 1274 Indywidualnych
i Grupowych Praktyk Lekarskich i Pielęgniarskich. W analizowanym okresie ogółem
wykonano 840 kontroli. Wydano 219 decyzji administracyjnych i płatniczych, a także
221 zaleceń pokontrolnych. Decyzje i zalecenia dotyczyły przede wszystkim
odnowienia
pomieszczeń,
zapewnienia
powierzchni
łatwo
zmywalnych,
a także odpowiedniego wyposażenia gabinetów. Ponadto wystawiono 4 mandaty na
łączną kwotę 1000 zł.
4.2. Czystość mikrobiologiczna
Procesy dezynfekcji sprzętu, narzędzi i powierzchni były prowadzone na ogół
prawidłowo. W gabinetach zabiegowych znajdowały się instrukcje oraz procedury
mycia i dezynfekcji. Do dezynfekcji powierzchni, rąk i narzędzi używane były
preparaty posiadające wpis do rejestru prowadzonego przez Urząd Rejestracji
Produktów Leczniczych, Wyrobów Medycznych i Produktów Biobójczych. W 2008r.
odnotowano przypadki stosowania przeterminowanych środków dezynfekcyjnych. W
takich przypadkach Państwowy Powiatowy Inspektor Sanitarny wdrażał postępowanie
administracyjno-egzekucyjne.
Na wyposażeniu indywidualnych i grupowych praktyk lekarskich oraz
pielęgniarskich znajdowało się 357 autoklawów. Stanowiły one 100% ogólnej liczby
sprzętu do sterylizacji.
83/195
W 2008r. wykonano 517 kontroli skuteczności procesów sterylizacji aparatury
sterylizacyjnej za pomocą pary wodnej w nadciśnieniu – próbek kwestionowanych nie
zanotowano. Wymazów sanitarnych w omawianym okresie nie pobrano.
Obiekty zaopatrywane były w wodę przede wszystkim z wodociągów publicznych
o zróżnicowanej jakości, w większości zadawalającej.
4.4. Postępowanie z bielizną
W indywidualnych i grupowych praktykach lekarskich oraz pielęgniarskich
stosowano bieliznę jednorazowego użycia, natomiast odzież ochronną personelu
gromadzono w workach foliowych i prano we własnym zakresie.
4.5. Gospodarka nieczystościami
W indywidualnych i grupowych praktykach lekarskich i pielęgniarskich używano
sprzęt jednorazowego użytku. Odpady medyczne były właściwie zabezpieczane
i gromadzone. Do czasu przekazania firmom specjalistycznym, odpady przetrzymywane
były w zamkniętych, tylko do tego celu przeznaczonych urządzeniach, w których
zachowana jest odpowiednia temperatura, najczęściej bywały to lodówki. Urządzenia te
znajdowały się w pomieszczeniach piwnicznych, garażach bądź na terenie placówki w
wydzielonym pomieszczeniu lub miejscu.
Nieczystości płynne odprowadzane były do kanalizacji, bądź do zbiorników
bezodpływowych. W trakcie przeprowadzonych kontroli nie stwierdzono uchybień
w tym zakresie.
5. Żłobki
W roku 2008 w ewidencji Państwowej Inspekcji Sanitarnej znajdowało się 11
żłobków objętych bieżącym nadzorem sanitarnym. W placówkach tych sprawowano
opiekę w 4 grupach wiekowych nad 986 dziećmi. Przeprowadzono 16 kontroli
sanitarnych we wszystkich placówkach. Wystawiono 4 decyzje w tym w związku ze
stwierdzeniem niewłaściwych warunków sanitarno – higienicznych i technicznych
84/195
pomieszczeń – 3 oraz 1 decyzję o zamknięciu obiektu do czasu uzyskania pozytywnego
mikrobiologicznego badania wody. Po spełnieniu wymagań w zakresie jakości wody
placówka została uruchomiona. W pozostałych placówkach pomieszczenia, z których
korzystały dzieci były utrzymane we właściwym stanie sanitarno – higienicznym i
technicznym.
Wszystkie żłobki posiadały wydzielone miejsca do zabawy, wypoczynku, nauki i
spożywania posiłków. Zespoły sanitarne zostały wydzielone dla poszczególnych grup
wiekowych. Sale zabaw wyposażone były w meble, stoliki, krzesełka dostosowane do
wzrostu dzieci oraz sprzęt RTV. Zabawki dziecięce nieuszkodzone i czyste
dostosowane do wieku dzieci spełniały normy bezpieczeństwa. Część sypialna
wydzielona od części zabawowej. Łóżeczka i leżaki były oznakowane indywidualnie
dla każdego dziecka. Kojce, materace spełniały wymagania bezpieczeństwa. Pranie
bielizny niemowlęcej i dziecięcej odbywało się w pralniach zlokalizowanych w
odrębnych budynkach, bądź w wydzielonych zespołach pomieszczeń w budynkach
głównych. W pralniach wydzielone były pomieszczenia na pralnię właściwą, suszarnię,
prasowalnię. Ściany w w/w pomieszczeniach zmywalne odporne na działanie wilgoci i
detergentów. Posadzki łatwo zmywalne, nienasiąkliwe i nie śliskie. Prasowalnie
wyposażone
w
urządzenia
do
mechanicznego
prasowania
pościeli
oraz
w urządzenia do ręcznego prasowania. Bielizna brudna prana na bieżąco lub
gromadzona okresowo w oznakowanych workach, natomiast czysta przechowywana w
magazynach bielizny czystej. Stan techniczny wyposażenia i sprzętu – dobry.
Tereny wszystkich żłobków ogrodzone, oświetlone, urządzenia na placach
zabaw bezpieczne dla użytkowników. Nawierzchnie dróg i przejść w większości
placówek równe i utwardzone.
Z przeprowadzonych kontroli wynika, że stan sanitarno – higieniczny i
techniczny żłobków w województwie lubuskim jest dobry.
6. Wyniki nadzoru sanitarnego nad środowiskiem
pracy w obiektach służby zdrowia.
W ewidencji pionu higieny pracy Państwowej Inspekcji Sanitarnej znajduje się
130 zakładów ochrony zdrowia, w których zatrudnione są 8264 osoby. W roku 2008
przeprowadzono w nich 68 kontroli w zakresie nadzoru nad warunkami pracy, podczas
19 kontroli stwierdzono uchybienia higieniczno-sanitarne. Wydano 21 decyzji
85/195
zobowiązujących pracodawców do ich usunięcia. Znaczna część stwierdzonych
nieprawidłowości dotyczyła nieprzestrzegania przepisów z zakresu szkodliwych
czynników biologicznych (wydano 5 decyzji): w ocenie ryzyka zawodowego brak
wymagań określonych rozporządzeniem Ministra Zdrowia w sprawie szkodliwych
czynników biologicznych dla zdrowia w środowisku pracy oraz ochrony zdrowia
pracowników zawodowo narażonych na te czynniki, nie oznakowano obszarów
zagrożenia znakami ostrzegawczymi, brak rejestru prac narażających na działanie
szkodliwego czynnika biologicznego zakwalifikowanego do grupy 3 zagrożenia, brak
rejestru pracowników narażonych na działanie szkodliwego czynnika biologicznego
zakwalifikowanego do grupy 3 zagrożenia, brak środków ochrony indywidualnej
zabezpieczających przed działaniem czynników biologicznych szkodliwych dla zdrowia
pracowników wykonujących segregację brudnej bielizny szpitalnej.
Nadal stwierdzano uchybienia w zakresie stosowania niebezpiecznych substancji i
preparatów chemicznych, które dotyczyły: braku spisu oraz kart charakterystyki
stosowanych niebezpiecznych substancji i preparatów chemicznych, niewłaściwego
oznakowania opakowań, w ocenie ryzyka zawodowego brak wymagań określonych
rozporządzeniem Ministra Zdrowia z dnia 30 grudnia 2004r. w sprawie bezpieczeństwa
pracy związanej z występowaniem w miejscu pracy czynników chemicznych, braku
pomiarów stężenia tlenku etylenu na stanowisku obsługi sterylizatora gazowego.
Zauważa się jednak poprawę w tym zakresie oczym świadczy znacznie mniejsza liczba
wydanych decyzji (w 2007 r. – 11, w 2008r. – 3).
W pojedynczych przypadkach przeprowadzone kontrole wykazały, że:
pracownicy nie posiadają aktualnych zaświadczeń lekarskich o braku przeciwwskazań
zdrowotnych do wykonywania pracy na zajmowanych stanowiskach,
pracownicy nie otrzymują odzieży roboczej wg ustalonych norm przydziałów,
ilość szaf ubraniowych w szatniach pracowników jest zbyt mała do ilości
zatrudnionych osób,
stan sanitarno - techniczny pomieszczeń pracy jest niewłaściwy,
w pomieszczeniach pracy i pomieszczeniach sanitarno-higienicznych brak jest
wentylacji.
Na powyższe uchybienia zostały nałożone decyzje administracyjne.
86/195
W 2008 roku w 8 placówkach na terenie województwa
lubuskiego stosowany był do sterylizacji tlenek etylenu
(epoksyetan), który jest gazem o silnym działaniu biobójczym,
mającym zdolność wnikania w głąb tworzywa i zalegania w
nim. W kontakcie z tym rakotwórczym czynnikiem pracują 33
osoby (w tym 31 kobiet). W NZOZ „Nowy Szpital w Świebodzinie” na stanowisku
obsługi sterylizatora gazowego stwierdzono przekroczenie chwilowego stężenia
epoksyetanu, które wynosiło 5,52 NDSCh. PPIS wydał decyzję administracyjną
nakazującą ograniczenie stężenia epoksyetanu na w/w stanowisku pracy do wartości
dopuszczalnych. Pracodawca niezwłocznie podjął działania techniczne i organizacyjne
mające na celu zmniejszenie czasu narażenia pracowników na epoksyetan, wyposażył
pracowników w środki ochrony indywidualnej, jednak nie wykonał obowiązków
wynikających z nałożonej decyzji (nie przedstawił wyników pomiarów środowiska
pracy), sprawa jest trakcie postępowania egzekucyjnego.
Przekroczenia chwilowego stężenia epoksyetanu na stanowisku sterylizatora
gazowego stwierdzono również w Szpitalu SP ZOZ w Słubicach. W powyższej sprawie
nie wydawano decyzji administracyjnej, gdyż pracodawca niezwłocznie wycofał z
użycia sterylizator gazowy, przekazał go do przeglądu i ewentualnej naprawy a w
miejsce sterylizowanego sprzętu zaczęto stosować jednorazowy.
Leki cytostatyczne podawane są w 4 placówkach:
Samodzielnym Publicznym Szpitalu Wojewódzkim w Gorzowie Wlkp.:
- w Dziennym Oddziale Chemioterapii w Zespole Szpitalnym przy ul. Walczaka,
- w Oddziale Hematologii i Chemioterapii w Zespole Szpitalnym przy ul. Dekerta.
SP ZOZ Szpitalu Wojewódzkim w Zielonej Górze:
- Oddział Onkologii Ogólnej i Poradnia Chemioterapii
Lubuskim
Szpitalu
Specjalistycznym
Pulmonologiczno-Kardiologicznym
w
Torzymiu.
W kontakcie z lekami cytostatycznymi pracowały 72 osoby (w tym 51 kobiet).
Zostały one przeszkolone z zakresu bhp przy przygotowywaniu, podawaniu,
przechowywaniu i niszczeniu leków cytostatycznych. Opracowano stanowiskowe
instrukcje bhp z cytostatykami. Pracownicy wyposażeni są w środki ochrony
indywidualnej (rękawiczki, fartuchy, maseczki ochronne do zabezpieczenia dróg
oddechowych i oczu) i sprzęt jednorazowego użytku, który wraz z innymi odpadami
pozabiegowymi gromadzony jest w wydzielonych pojemnikach. Pracownicy posiadali
aktualne
zaświadczenia
lekarskie
o
braku
przeciwwskazań
zdrowotnych
87/195
do
wykonywania pracy na zajmowanych stanowiskach. PPIS w Zielonej Górze wydał w
roku 2007 decyzję na zapewnienie bezpiecznych i higienicznych warunków pracy
pracownikom zatrudnionym przy przygotowywaniu i podawaniu leków cytostatycznych
w Szpitalu Wojewódzkim w Zielonej Górze, od której zakład odwołał się. PWIS w
Gorzowie Wlkp. w 2008r. uchylił zaskarżoną decyzję w całości i nakazał Szpitalowi
Wojewódzkiemu SP ZOZ w Zielonej Górze wydzielić pomieszczenia dla wykonywania
czynności związanych z przygotowywaniem leków cytostatycznych przed ich podaniem
w Oddziale Onkologii Ogólnej oraz usytuować pomieszczenia w Oddziale Dziennym
Chemioterapii (Poradnia Chemioterapii) i w Oddziale Onkologii Ogólnej, w których
przygotowuje się leki cytostatyczne tak, aby nie były położone przy ciągach
komunikacyjnych służących do ruchu pacjentów i odwiedzających. Obowiązki zostały
wykonane.
W roku 2008 stwierdzono tylko 1 chorobę zawodową u pracownicy służby
zdrowia - wzw typ C zatrudnionej na stanowisku położnej /poz. 26.1/.
Rodzaj i liczba chorób zawodowych stwierdzonych u pracowników ochrony zdrowia
na terenie województwa lubuskiego na przełomie lat 2005 – 2008
Liczba chorób zawodowych
Rodzaj choroby zawodowej
wg wykazu chorób
zawodowych z 2002 r
gruźlica
wirusowe zapalenie wątroby
przewlekłe choroby układu
ruchu wywoływane sposobem
wykonywania pracy
przewlekłe choroby
obwodowego układu
nerwowego wywołane
sposobem wykonywania pracy
choroby skóry - alergiczne
kontaktowe zapalenie skóry
inne choroby zakaźne i
pasożytnicze
Razem:
Numer choroby
wg wykazu
chorób
zawodowych
2005r.
2006r.
2007r.
2008r.
26.3
26.1
1
8
0
11
0
3
0
1
19.5 i 19.6
0
0
1
0
20.1
1
1
0
0
18.1
0
1
0
0
26.7
0
1
0
0
10
14
4
1
Jak widać w powyższej tabeli na przełomie ostatnich kilku latach odnotowano
tendencję spadkową nowych zachorowań na choroby zawodowe szczególnie wirusowe
zapalenia wątroby. Na zmniejszenie liczby stwierdzanych chorób zawodowych ma
przede wszystkim wpływ wzrost świadomości pracowników i pracodawców odnośnie
bezpieczeństwa i higieny pracy oraz dobrze prowadzona profilaktyka poprzez
88/195
egzekwowanie badań wstępnych i okresowych pracowników, szczepienia ochronne,
stosowanie środków ochrony osobistej, opracowywanie i przestrzeganie procedur i
instrukcji np. postępowania ze zużytym sprzętem i materiałem zakaźnym oraz jego
utylizacji, szkolenie pracowników w zakresie bhp oraz zapewnienie personelowi
odpowiednich pomieszczeń socjalno-sanitarnych.
7. Działalność w zakresie promocji zdrowia
i oświaty zdrowotnej
W roku 2008 pod nadzorem pionu promocji zdrowia i oświaty zdrowotnej PSSE
w województwie lubuskim pozostawało 258 zakładów opieki zdrowotnej.
Pracownicy pionu promocji zdrowia i oświaty zdrowotnej podejmowali działania
prozdrowotne w zakresie programów profilaktycznych i kampanii edukacyjnych
skierowanych zarówno do personelu medycznego jak i do pacjentów i ich rodzin. Do
najczęściej realizowanych programów prozdrowotnych realizowanych przez zakłady
opieki zdrowotnej należą: Krajowy Program Zwalczania AIDS i zapobiegania
zakażeniom HIV – realizowanych przez 174 placówki (57% ogółu placówek na
podległym terenie), Krajowy Program Ograniczenia Zdrowotnych Następstw Palenia
Tytoniu - realizowany przez 137 placówek (53%), program profilaktyki raka piersi
„Poznaj swoje piersi” – 102 placówki (40%), program Profilaktyki Pierwotnej
Wrodzonych Wad Cewy Nerwowej – 48 placówek (19%).
Wśród realizowanych kampanii edukacyjnych dominują zagadnienia z zakresu
zapobiegania inwazyjnej chorobie meningokokowej – realizowane przez 181 placówek
(70%) oraz profilaktyka innych chorób zakaźnych (w tym grypy, WZW B, WZW C)
realizowana przez 161 placówek (62%). Ponadto pracownicy zakładów opieki
zdrowotnej (głównie pielęgniarki) aktywnie włączali się w obchody Światowego Dnia
Rzucania Palenia (84 placówki – 32,5%), Światowego Dnia bez Tytoniu (98 placówek –
tj. 38%), Światowego Dnia AIDS (60 placówek – 23%) oraz Światowego Dnia Zdrowia
(40 placówek – 15,5%).
89/195
Podsumowanie
1.
Stan sanitarno – techniczny obiektów służby zdrowia w 2008r. oceniony został w
większości placówek jako dostateczny. Dwa zakłady opieki zdrowotnej typu
zamkniętego zakwalifikowano do grupy obiektów ze złym stanem sanitarno –
technicznym.
2.
Stan sanitarno-higieniczny bloków żywienia w szpitalach ulega stopniowej
poprawie.
3.
Warunki zdrowotne środowiska pracy w zakładach służby zdrowia należy ocenić
jako zadowalające.
4.
Stwierdza się stopniową poprawę sposobu prowadzenia dezynfekcji w zakładach
opieki zdrowotnej. Korzystne zmiany odnotowano w zakresie zaopatrzenia w sprzęt
do sterylizacji jak i organizacji procesów sterylizacji.
5.
Na podstawie wizytacji przeprowadzanych na terenie zakładów opieki zdrowotnej
należy stwierdzić, iż istnieje potrzeba prowadzenia systematycznych i bardziej
intensywnych działań w zakresie promocji zdrowia wśród pacjentów i ich rodzin.
Edukacja powinna być ukierunkowana głównie na prawidłowe żywienie oraz
potrzebę aktywności fizycznej.
6.
Odpady medyczne niebezpieczne powstające w trakcie udzielania świadczeń
zdrowotnych były selektywnie zbierane właściwie transportowane i magazynowane
a następnie unieszkodliwiane w lokalnych spalarniach szpitalnych.
90/195
V. Stan sanitarny obiektów żywnościowożywieniowych
1. Ogólna charakterystyka
W 2008 roku Państwowa Inspekcja Sanitarna w województwie lubuskim
obejmowała nadzorem sanitarnym obiekty zajmujące się produkcją i obrotem
żywnością, zakłady żywieniowe, zakłady produkujące i wprowadzające do obrotu
materiały i wyroby przeznaczone do kontaktu z żywnością oraz kosmetyki.
Sprawowano również nadzór nad bezpieczeństwem i jakością zdrowotną środków
spożywczych, materiałów i wyrobów przeznaczonych do kontaktu z żywnością, jak
również nad wprowadzanymi do obrotu produktami kosmetycznymi.
Pod względem ilości, na terenie województwa w 2008 roku, podobnie jak w
latach minionych, najliczniejszą grupę stanowiły obiekty obrotu żywnością (5551), w
tym 135 sklepów średnio i wielkopowierzchniowych - super i hipermarketów. Pozostałe
obiekty prowadzące działalność w zakresie obrotu żywnością, to zazwyczaj niewielkie
przedsiębiorstwa. Z zakładów produkcyjnych objętych nadzorem Państwowej Inspekcji
Sanitarnej najliczniejszą grupę stanowią, podobnie jak w latach poprzednich piekarnie
i ciastkarnie.
Kontrole sanitarne prowadzone są w dalszym ciągu w oparciu o procedury
opracowane i wdrożone zarządzeniem Głównego Inspektora Sanitarnego z dnia
15.12.2005 r. (zmienione w dniu 28.10.2006 r. – w związku z wejściem w życie ustawy
z dnia 25 sierpnia 2006 r. o bezpieczeństwie żywności i żywienia).
W 2009r. planowane jest wprowadzenie nowych procedur w formie
rozporządzenia Ministra Zdrowia.
Rok 2008 przyniósł kolejne zmiany prawodawstwa polskiego – ukazało się
7 nowych rozporządzeń wykonawczych do ustawy z dnia 25 sierpnia 2006 r.
o bezpieczeństwie żywności i żywienia. Nastąpiły również zmiany w ustawodawstwie
unijnym. Organy prawodawcze Unii Europejskiej wydały szereg nowych przepisów, jak
na przykład rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady: nr 1332/2008 z dnia 16
grudnia 2008r. w sprawie enzymów spożywczych, nr 1333/2008 z dnia 16 grudnia
2008r. w sprawie dodatków do żywności, 2 Decyzje Komisji Europejskiej w sprawie
środków nadzwyczajnych, jakie powinny wdrożyć Państwa Członkowskie w
91/195
odniesieniu do niedozwolonych modyfikacji genetycznych „LL RICE 601” i „ Bt 63” w
produktach z ryżu, Decyzja KE nakładająca szczególne warunki dotyczące gumy guar z
Indii w związku z ryzykiem zanieczyszczenia tych produktów pentachlorofenolem i
dioksynami
oraz
Decyzja
nakładająca
szczególne
warunki
przywozu
oleju
słonecznikowego pochodzącego i wysyłanego z Ukrainy z powodu ryzyka
zanieczyszczenia olejem mineralnym. Ponadto Komisja wydała Decyzję zezwalającą na
wprowadzanie do obrotu produktów zawierających genetycznie zmodyfikowaną
kukurydzę GA21 (MON-ØØØ21-9) na mocy rozporządzenia (WE) nr 1829/2003
Parlamentu Europejskiego i Rady.
Zdecydowanie
zwiększyła
się
represyjność
w
zakresie
wymierzania
przedsiębiorcom kar pieniężnych. Państwowy Wojewódzki Inspektor Sanitarny w
Gorzowie Wlkp. wymierzył w 2008r. 33 takie kary na kwotę 45200zł., co w
porównaniu z rokiem 2007 daje wzrost prawie dwukrotny (2007r.-18 decyzji na kwotę
6500, 00zł.). Większość kar pieniężnych dotyczyła, podobnie jak w roku ubiegłym,
prowadzenia przez przedsiębiorców działalności niezatwierdzonej przez właściwego
Państwowego Powiatowego Inspektora Sanitarnego, rozszerzenia działalności bez
zatwierdzenia przez PPIS, lub utrudniania bądź uniemożliwiania przeprowadzenia
urzędowej kontroli żywności.
W roku 2008, wzorem lat ubiegłych realizowano zadania w ramach „Krajowego
planu pobierania i badania próbek żywności w ramach urzędowej kontroli i
monitoringu”.
W zakresie Systemu Wczesnego Ostrzegania o Niebezpiecznych Produktach
Żywnościowych i Środkach Żywienia Zwierząt (Rapid Alert System for Food and Feed
– RASFF), obejmującego kraje członkowskie Unii Europejskiej, w 2008 r. Państwowy
Wojewódzki Inspektor Sanitarny w Gorzowie Wlkp. zobowiązał do wycofania z rynku
7 produktów, (w 2007r.- 23), które nie spełniały wymagań zdrowotnych. Dotyczyło to
żywności zanieczyszczonej pozostałościami pestycydów - dwukrotnie pieczarek
z benomylem, steków drobiowych zanieczyszczonych bakterią Listeria monocytogenes
oraz porażonego szkodnikami makaronu a także produktów o zmienionych cechach
organoleptycznych (woda mineralna, napój niegazowany, ryż). Ponadto, podejmowano
działania celem monitorowania obecności w obrocie i wycofywania z rynku 47
asortymentów
produktów
zgłoszonych do
systemu
niezgodnych
z
przez
kraje
inne
wymogami
prawa
członkowskie
żywnościowego,
lub państwowych
wojewódzkich inspektorów sanitarnych w kraju. Zgłoszenia dotyczyły zarówno
92/195
żywności krajowej jak i pochodzącej z krajów trzecich i Unii Europejskiej. Były to na
przykład:
Naczynia melaminowe z Chin, w których stwierdzono zawyżoną migrację
formaldehydu (6 powiadomień)
Krajowe konserwy rybne, z których stwierdzono przekroczenie dopuszczalnej
zawartości benzo[a]pirenu (5 powiadomień),
Krajowe napoje i wody mineralne kwestionowane z uwagi na nieprawidłowe
cechy organoleptyczne (4 powiadomienia),
Importowane z Indii przyprawy chilli i curry, kiełbasa z Włoch oraz marcepan
z Niemiec, w których stwierdzono dodatek niedozwolonych barwników (4
powiadomienia),
Krajowe mięso indycze oraz Nugettsy w chrupiącej panierce zanieczyszczone
pałeczkami Salmonella (3 powiadomienia),
Powiadomienie dotyczące melaminy w chińskiej żywności zawierającej
produkty mleczne oraz w kwaśnym węglanie amonu (proszek do pieczenia),
Powiadomienie
dotyczące
skażenia
dioksynami
i
dioksynopochodnymi
polichlorowanymi bifenylami mięsa wieprzowego pochodzącego z Irlandii.
Melamina została celowo dodana w Chinach do mleka w proszku, w celu
zwiększenia zawartości białka. Stąd skażenie rozprzestrzeniło się miedzy innymi na
takie produkty spożywcze jak na przykład: ciastka, cukierki, krakersy, napoje mleczne.
Z informacji przesłanych przez Głównego Inspektora Sanitarnego wynika, że bilans
skandalu z melaminą w mleku i produktach mlecznych w Chinach to kilkoro zmarłych i
ponad 50 tys. chorych dzieci. W związku z powyższym Państwa Członkowskie
wzmocniły kontrole na granicach zewnętrznych jak i na rynku wewnętrznym z uwagi na
ewentualność pojawienia się skażonego mleka w proszku z nielegalnego źródła.
Komisja Europejska zaapelowała o zwrócenie szczególnej uwagi na objawy
pojawiające się u niemowląt i małych dzieci karmionych mlekiem w proszku, na
komplikacje związane z nerkami - występowanie kamieni nerkowych. Schorzenie to u
niemowląt i małych dzieci występuje bardzo rzadko i stwierdzenie takiego przypadku
może świadczyć o występowaniu skażonego produktu na rynku lokalnym.
W związku z zaistniałą sytuacją Komisja Europejska wydała decyzję nr
2008/798/WE z dnia 14 października 2008 r., nakładającą specjalne warunki regulujące
przywóz produktów zawierających mleko lub przetwory mleczne pochodzące lub
wysłane z Chin. Decyzja zakazuje przywozu do Wspólnoty, pochodzących lub
93/195
wysłanych z Chin produktów złożonych zawierających mleko lub przetwory mleczne,
będących środkami spożywczymi specjalnego przeznaczenia żywieniowego dla
niemowląt lub małych dzieci, nakazuje graniczną kontrolę produktów złożonych i pasz
zawierających przetwory mleczne i ustala dopuszczalny poziom melaminy w
produktach złożonych nieprzekraczający poziomu 2, 5 mg/kg produktu. Na terenie
województwa lubuskiego nie stwierdzono produktów zawierających chińskie mleko w
proszku, będących przedmiotem wycofywania.
Drugi kryzys melaminowy dotyczył zafałszowania melaminą dozwolonej
substancji dodatkowej - kwaśnego węglanu amonu (proszek do pieczenia). W
województwie lubuskim kwestionowany węglan amonu trafił do zakładu produkującego
wyroby cukiernicze i ciastkarskie- NESTLE Polska w Kargowej. Wyrób gotowy nie
stanowił zagrożenia dla konsumentów, co potwierdziła przeprowadzona przez
producenta ocena ryzyka.
W dniu 9 grudnia 2008r. Komisja Europejska wydała kolejną Decyzję [nr
921/2008 (WE)], która rozszerzyła obowiązek granicznych kontroli sanitarnych o
wodorowęglan amonu przeznaczony do żywności i pasz oraz o żywność zawierającą
soję lub przetwory sojowe.
W miesiącu grudniu 2008r. podejmowano również szeroko zakrojone działania
związane z monitorowaniem wycofywania przez producentów przetworów mięsnych,
w
których
stwierdzono
przekroczenia
dopuszczalnego
limitu
dioksyn
i
dioksypodobnych polichlorowanych bifenyli,
Kryzys
zapoczątkowała
Holandia,
zgłaszając
Komisji
Europejskiej
powiadomienie o skażeniu dioksynami mięsa wieprzowego pochodzącego z Irlandii.
Kwestionowana wieprzowina trafiła także na rynek polski. Krajowym importerem
irlandzkiego mięsa były firmy z województwa mazowieckiego, wielkopolskiego oraz
łódzkiego. Organy Państwowej Inspekcji Sanitarnej we współpracy z organami
Inspekcji Weterynaryjnej prowadziły postępowania wyjaśniające, przeprowadzały
kontrole urzędowe i weryfikowały działania podejmowane przez przedsiębiorców. Na
rynek województwa lubuskiego trafiły takie produkty jak: pasztety z różnymi
dodatkami, wyprodukowane przez Zakład Wielkopolska Wytwórnia Żywności
„PROFI” z Grabowa n/Prosną, smalec wyprodukowany przez zakład P.H.U „JAGR” z
Warlubia oraz szynka mielona wyprodukowana przez Igloomeat Sokołów Sp. z o.o. z
Dębicy. W wyniku podjętych działań wycofano w województwie lubuskim 35891 sztuk
pasztetów oraz 1613 opakowań smalcu. Ponadto market TESCO ze Świebodzina
94/195
wycofał z obrotu szynkę mieloną w ilości 225 sztuk.
W ramach Europejskiego Systemu Szybkiej Wymiany Informacji o Produktach
Niebezpiecznych – RAPEX podejmowano działania mające na celu wycofanie z rynku
niebezpiecznych wyrobów kosmetycznych takich, jak: lakiery do paznokci, pasty
do zębów, kremy do ciała, balsam do stóp, kredka do oczu, w których stwierdzono
niedozwolone substancje takie, jak: ftalan dibutylu, glikol dietylenowy, hydrochinon
oraz zanieczyszczenia mikrobiologiczne.
Wzorem lat ubiegłych, w 2008 roku w zakresie higieny żywności, żywienia
oraz materiałów i wyrobów przeznaczonych do kontaktu z żywnością współpracowano
z Inspekcją Weterynaryjną, Inspekcją Jakości Handlowej Artykułów RolnoSpożywczych, Państwową Inspekcją Farmaceutyczną (w zakresie suplementów diety
oraz środków spożywczych specjalnego przeznaczenia żywieniowego wprowadzanych
do obrotu w aptekach) i Inspekcją Handlową na podstawie zawartych porozumień.
Współpracowano także z Inspekcją Ochrony Roślin i Nasiennictwa głównie w zakresie
wymiany informacji na temat przekroczeń zawartości środków ochrony roślin
stwierdzanych w żywności produkowanej w gospodarstwach rolnych województwa
lubuskiego a także z Urzędem Celnym.
Ponadto, jak w latach ubiegłych, pracownicy Państwowej Inspekcji Sanitarnej
uczestniczyli w przygotowaniach oraz zabezpieczeniu imprezy masowej „Przystanek
Woodstock 2008”.
Z dniem 01.10.2008r. Państwowy Powiatowy Inspektor Sanitarny w Słubicach
uruchomił graniczną kontrolę sanitarną na dawnym przejściu granicznym (Terminalu w
Świecku). Do końca 2008r. oceniono150 partii importowanych owoców, wszystkie
otrzymały świadectwa jakości zdrowotnej.
W 2008 roku w woj. lubuskim liczba obiektów żywnościowo- żywieniowych w
stosunku do roku ubiegłego zwiększyła się o125 zakładów. W ewidencji pionu higieny
żywności, żywienia i przedmiotów użytku Państwowej Inspekcji Sanitarnej znajdowały
się 9282 obiekty (w 2007 –9157). Największy wzrost odnotowano w ilości obiektów
obrotu żywnością (+84) i w zakładach żywienia zbiorowego otwartego (+35).
Niepokojący jest jednak spadek liczby obiektów produkujących żywność (-9), których
w województwie lubuskim jest bardzo mało i ich liczba od kilku lat wykazuje tendencję
spadkową. Obiekty objęte nadzorem Państwowej Inspekcji Sanitarnej przedstawione są
w poniższej tabeli.
95/195
Obiekty objęte nadzorem Państwowej Inspekcji Sanitarnej w latach 2007-2008
Liczba obiektów
Rodzaj obiektów
Lp.
Obiekty żywnościowo- żywieniowe ogółem
rok 2007
rok 2008
Kierunek
zmian
9157
9282
+125
1.
Zakłady produkcji żywności
440
431
-9
2.
Obiekty obrotu żywnością
5467
5551
+ 84
3.
Zakłady żywienia zbiorowego typu otwartego
774
809
+ 35
4.
Zakłady żywienia zbiorowego typu zamkniętego
806
810
+4
5.
Zakłady małej gastronomii
1554
1569
+ 15
6.
Wytwórnie materiałów i wyrobów przeznaczonych do
kontaktu z żywnością
Miejsca obrotu materiałami i wyrobami
przeznaczonymi do kontaktu z żywnością
13
11
- 2
103
101
-2
7.
Z ogólnej liczby obiektów wymienionych w tabeli skontrolowano 4602 zakłady,
tj. 49,58% (2007r. – 50, 35%), przeprowadzając w nich 8382 kontrole sanitarne (w 2007
r. – 8508), w tym 728 kontroli wynikających z interwencji klientów, w większości
mieszkańców województwa lubuskiego ( 8,69%).
W
wyniku
przeprowadzonych kontroli
stwierdzono, że
112
zakładów
żywnościowo-żywieniowych, tj. 2, 44% (w 2007r. – 3, 02%) posiadało stan
higieniczno-sanitarny niezgodny z wymaganiami.
Jak wynika z przedstawionych danych stan sanitarny obiektów z roku na rok
poprawia się. Tendencja ta obserwowana jest od kilku lat, co ilustruje wykres.
Stan sanitarny zakładów żywnościowo-żywieniowych w latach 2004-2008
20
% obiektów niezgodnych
z wymaganiami
18
16
14
12
2004
2005
2006
2007
2008
10
8
6
4
2
0
Zakłady
Zakłady obrotu
Zakłady
Zakłady
Zakłady małe j
Obi e kty
produkcji
żywności ą
żywi e ni a
żywi e ni a
gastronomi i
żywności owo-
zbi orowe go-
zbi orowe go-
otwarte
zamkni ę te
żywności
żywi e ni owe
96/195
Na osoby nieprzestrzegające przepisów sanitarnych nałożono 745 mandatów
karnych na łączną kwotę 157250,00 zł (w roku 2007 - 708 mandatów na kwotę
157590,00 zł). Do sądów grodzkich skierowano 3 wnioski o ukaranie (w 2007r.- 12),
między innymi za wprowadzanie do obrotu żywności przeterminowanej i za
niezapłacenie lub odmowę przyjęcia mandatu karnego.
W celu uzyskania poprawy stanu sanitarno-technicznego wydano w 2008 roku
ogółem 1112 decyzji administracyjnych, w tym 8 decyzji nakazujących przerwanie
produkcji lub unieruchomienie zakładu (ze względu na złe warunki higienicznosanitarne produkcji, obecność szkodników, obecność w produkcie drobnoustrojów
chorobotwórczych) oraz 11 decyzji zakazujących wprowadzania do obrotu żywności
niespełniającej wymogów zdrowotnych, w tym żywności przeterminowanej.
W dalszym ciągu Państwowa Inspekcja Sanitarna egzekwuje od przedsiębiorców
opracowywanie i wdrażanie systemów zapewniających odpowiednią jakość zdrowotną
żywności – Dobrej Praktyki Higienicznej (GHP), Dobrej Praktyki Produkcyjnej (GMP)
i Systemu Analizy Zagrożeń i Punktów Krytycznych (HACCP), do czego
przedsiębiorcy są prawnie zobowiązani rozporządzeniem (WE) nr 852/2004 Parlamentu
Europejskiego i Rady z dnia 29 kwietnia 2004r. w sprawie higieny środków
spożywczych z zastosowaniem zasady elastyczności dotyczącej przede wszystkim
małych przedsiębiorstw.
Spośród skontrolowanych w 2008r. przedsiębiorców 86, 77% wdrożyło zasady
GHP/GMP a 32, 79% - HACCP.
Ponadto,
od
przedsiębiorców
sektora
spożywczego
w
dalszym
ciągu
egzekwowane jest wdrażanie zasad systemu traceability - możliwości śledzenia
produktu. Obowiązek wynika z art. 18 rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady
nr 178/2002 (WE) Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 28 stycznia 2002 r.,
ustanawiającego ogólne zasady i wymagania prawa żywnościowego, powołującego
Europejski Urząd ds. Bezpieczeństwa Żywności oraz ustanawiającego procedury w
zakresie bezpieczeństwa żywności Wdrożenie tego systemu pozwala na szybkie
wycofanie z rynku niebezpiecznych środków spożywczych. Sytuacja w tym zakresie
wymaga jednak jeszcze poprawy i ciągłego oddziaływania na przedsiębiorców.
Państwowa Inspekcja Sanitarna w województwie lubuskim, podobnie jak w latach
ubiegłych, współpracowała szeroko ze środkami masowego przekazu (prasa, radio,
telewizja), przedstawiając różnorodne zagadnienia, związane między innymi:
97/195
ze stanem sanitarnym ciastkarni, zakładów garmażeryjnych, super i
hipermarketów oraz sklepów wiejskich wraz z oceną jakości zdrowotnej
produkowanej i wprowadzanej do obrotu żywności,
ze znakowaniem kosmetyków,
z wartością odżywczą ryb,
z zapobieganiem zatruciom pokarmowym,
z kontrowersjami wokół akryloamidu,
z substancjami konserwującymi w żywności,
z odżywianiem się w okresie jesienno- zimowym,
z odpowiedzią na pytanie: co to jest melamina?
z występowaniem bakterii Yersinia enterocolitica w żywności i zagrożeniami
zdrowotnymi z tym związanymi.
Ponadto udzielono mediom 25 wywiadów na różne tematy związane z działalnością
Państwowej Inspekcji Sanitarnej.
W Dniu Otwartym Państwowej Inspekcji Sanitarnej, to jest w dniu 23
października 2008r. mieszkańcy województwa lubuskiego, podobnie jak w latach
ubiegłych, mieli możliwość bezpośredniego kontaktu z pracownikami pionu higieny
żywności, żywienia i przedmiotów użytku oraz uzyskania informacji na interesujące
tematy. Dostępne były również ulotki informacyjne na temat grzybów dziko rosnących,
suplementów diety-zakupy przez Internet, ryby maślanej, zatwierdzania zakładów
sektora spożywczego.
2. Zakłady produkcji żywności
W ostatnich latach systematycznie maleje liczba obiektów
produkujących środki spożywcze. W 2008 roku na terenie
województwa lubuskiego działało 431 zakładów produkujących
żywność, natomiast w 2007 roku – 440 zakładów.
Ocenę stanu sanitarnego zakładów produkujących żywność w
podziale na poszczególne rodzaje obiektów przedstawia poniższa
tabela.
98/195
Stan sanitarny zakładów produkujących żywność na terenie województwa lubuskiego w
latach 2007-2008
2007 rok
Rodzaj obiektów
liczba
obiektów
skontrolowanych
2008 rok
liczba
obiektów
niezgodnych
z
wymaganiami
% obiektów
niezgodnych z
wymaganiami
liczba
obiektów
skontrolowanych
liczba
obiektów
niezgodnych z
wymaganiami
% obiektów
niezgodnych z
wymaganiami
Wytwórnie lodów
9
0
0,00
10
0
0,00
Automaty do lodów
55
0
0,00
56
2
3,57
Wytwórnie
tłuszczów roślinnych
i mieszanin
zwierzęcych z
roślinnymi
1
0
0,00
1
0
0,00
Piekarnie
179
7
3,91
158
6
3,80
Ciastkarnie
66
0
0,00
65
1
1,54
Przetwórnie
owocowo-warzywne
i grzybowe
8
0
0,00
9
0
0,00
Browary
2
0
0,00
2
0
0,00
Wytwórnie napojów
bezalkoholowych i
rozlewnie piwa
4
0
0,00
4
1
25,00
Wytwórnie
naturalnych wód
min., nat. wód
źródlanych
2
0
0,00
2
0
0,00
Zakłady
garmażeryjne
28
3
10,71
28
0
0,00
Zakłady przemysłu
zbożowomłynarskiego
10
1
10,00
10
0
0,00
Wytwórnie
makaronów
2
0
0,00
2
0
0,00
Wytwórnie wyrobów
cukierniczych
4
0
0,00
6
0
0,00
3
0
0,00
4
0
0,00
2
0
0,00
2
0
0,00
-
-
-
1
0
0,00
17
0
0,00
19
0
0,00
387
11
2,84
379
10
2,64
Wytwórnie
koncentratów
spożywczych
Wytwórnie
suplementów diety
Wytwórnie
substancji
dodatkowych
Inne wytwórnie
żywności
OGÓŁEM
W omawianym okresie skontrolowano 379 zakładów, a w 257 dokonano oceny
stanu sanitarnego na podstawie arkusza oceny, w wyniku, czego - 10 obiektów uznano
za niezgodne z wymogami sanitarnymi (2,64%). Poprawa stanu sanitarno-higienicznego
99/195
w tej grupie zakładów była nieznaczna (0,2%). W dalszym ciągu funkcjonują w
województwie zakłady, w których tempo dostosowywania się do wymogów
rozporządzeń, szczególnie nr 178/2002(WE) Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia
28 stycznia 2002 r. ustanawiającego ogólne zasady i wymagania prawa żywnościowego,
powołującego Europejski Urząd ds. Bezpieczeństwa Żywności oraz ustanawiającego
procedury w zakresie bezpieczeństwa żywności oraz 852/2004(WE) Parlamentu
Europejskiego i Rady z dnia 29 kwietnia 2004r. w sprawie higieny środków
spożywczych jest zbyt wolne. Stwierdza się w nich:
•
nieprawidłowy stan sanitarno- techniczny ścian, podłóg i sufitów,
•
niewłaściwe przechowywanie surowców i składników,
•
nieprawidłowe znakowanie pieczywa (np. brak informacji o stosowaniu
polepszaczy)
•
brak czystości i porządku w pomieszczeniach produkcyjnych.
Ponadto w zakładach produkujących żywność stwierdzano brak wdrożenia zasad
systemów zarządzania jakością oraz nierzetelne prowadzenie dokumentacji już
wdrożonych systemów zarządzania jakością.
Nadal wśród wyróżniających się zakładów produkujących żywność, na uwagę
zasługuje „Nestle” z Kargowej, zakład cukierniczy, w którym znajduje się jedna
z nowocześniejszych w kraju linii produkcyjnych. Zakład ma w pełni wdrożony system
HACCP. Równie nowoczesnym zakładem jest „Podravka” w Kostrzynie nad Odrą
produkująca koncentraty spożywcze. Na miano zakładów nowoczesnych pod względem
higieniczno-sanitarnym zasługują również takie zakłady, jak: „Malwa” z Lubiszyna –
producent herbatek owocowych, eksportujący swoje wyroby do wielu krajów świata.
Widoczną poprawę stanu sanitarno- higienicznego odnotowano na przykład w
piekarniach: Pana Mariana Trzusa i Jerzego Karbownika w Strzelcach Krajeńskich, GS
„Samopomoc Chłopska” w Słońsku, Pana Jerzego Musztyfaga w Krzeszycach,
„Dobrosława” w Sławie oraz w ciastkarni „U Marcina”, cukierni „Mocca” i cukierni
„Kacperek” w Gorzowie Wlkp.
100/195
3. Obiekty obrotu żywnością
Obiekty obrotu żywnością od lat stanowią najliczniejszą
w województwie lubuskim grupę zakładów żywnościowych.
Obejmuje ona zarówno duże obiekty (hiper, supermarkety,
hurtownie), jak i małe sklepiki, kioski i ruchome punkty
sprzedaży. W 2008 r. w ewidencji Państwowej Inspekcji
Sanitarnej województwa lubuskiego znajdowało się ich 5551. Skontrolowano 2439
obiektów, w wyniku czego za niezgodne z wymogami sanitarnymi uznano 2,50%.
Stan sanitarny tej grupy zakładów przedstawiono w tabeli.
Ocena stanu sanitarnego obiektów obrotu żywnością województwa lubuskiego w latach
2007-2008
2007 rok
Rodzaj
obiektów
Sklepy
spożywcze
Kioski
spożywcze
Magazyny
hurtowe
Obiekty
ruchome
tymczasowe
Inne obiekty
obrotu
żywnością
OGÓŁEM
i
2008 rok
liczba obiektów
skontrolowanych
liczba obiektów
niezgodnych z
wymaganiami
% obiektów
niezgodnych z
wymaganiami
liczba obiektów
niezgodnych z
wymaganiami
% obiektów
niezgodnych z
wymaganiami
1875
58
3,09
1990
58
2,91
110
0
0,00
77
0
0,00
214
7
3,27
200
3
1,50
80
0
0,00
72
0
0,00
62
0
0,00
100
0
0,00
2341
65
2,87
2439
61
2,50
liczba obiektów
skontrolowanych
Powyższe dane wskazują na to, iż stan sanitarny tej grupy obiektów z roku na rok
poprawia się. Pomimo to bieżące kontrole sanitarne przeprowadzane w obiektach
obrotu wykazują pewne nieprawidłowości. Są to nie tylko braki natury technicznej (zły
stan sanitarno- techniczny pomieszczeń), ale także:
• brak aktualnych orzeczeń do celów sanitarno-epidemiologicznych pracowników
zatrudnionych przy sprzedaży żywności;
• wprowadzanie do obrotu żywności przeterminowanej,
• nieprawidłowe przechowywanie żywności łatwo psującej się (w niewłaściwej
temperaturze lub poza urządzeniami chłodniczymi), brak segregacji środków
101/195
spożywczych (żywność gotowa do spożycia przechowywana razem z żywnością
surową),
• ślady obecności szkodników.
W maju i czerwcu 2008r. pracownicy Państwowej Inspekcji Sanitarnej
przeprowadzili akcję kontrolną w sklepach wiejskich. Akcja podyktowana była
licznymi sygnałami dotyczącymi złego stanu sanitarnego tych obiektów oraz
wprowadzaniem do obrotu żywności po upływie daty przydatności do spożycia.
Podczas akcji skontrolowano 198 sklepów, w których przeprowadzono 217 kontroli.
Wyniki kontroli potwierdziły zasadność podjęcia działań z uwagi na liczne zaniedbania
sanitarno-
higieniczne
stwierdzone
w
kontrolowanych
sklepach.
W
wyniku
przeprowadzonej akcji kontrolnej, na osoby winne zaniedbań natury sanitarnej nałożono
45 mandatów na ogólną kwotę 7550, 00zł. W celu poprawy stanu sanitarnego wydano
30 decyzji administracyjnych, oraz 2 pisemne zalecenia.
W ramach akcji kontrolnej różnych miejsc obrotu mięsem i jego przetworami
przeprowadzono w okresie przedświątecznym 85 kontroli super i hipermarketów,
mniejszych sklepów i jednej hurtowni. Zakres tych kontroli obejmował przede
wszystkim ocenę jakości zdrowotnej żywności wprowadzanej do obrotu, jej
pochodzenie, oraz czy są stosowane niedozwolone praktyki typu „odświeżanie” mięsa i
wędlin.
W wyniku przeprowadzonych kontroli nie stwierdzono stosowania takich praktyk.
W 28 skontrolowanych sklepach. (33%) stwierdzono szereg innych uchybień.
Najczęściej były to wyżej wymienione nieprawidłowości, ale także brak czystości i
porządku w niektórych obiektach, jak na przykład brudno utrzymane pomieszczenia,
brudny sprzęt, urządzenia chłodnicze, a w jednym z hipermarketów fruwające nad
stoiskiem mięsno-wędliniarskim i piekarskim ptaki. Stwierdzono również zbyt niską
częstotliwość odbioru artykułów zakwalifikowanych do wycofania z obrotu- w
związku, z czym stwierdzono nieprzyjemny zapach i fetor wydobywający się z
pojemników, które przetrzymywane były na zapleczu sklepu. Oprócz działań
administracyjnych nakazujących np. wycofywanie z obrotu żywności niezgodnej
wymaganiami, stosowano sankcje karne. Na osoby winne nałożono 24 mandaty na
kwotę 4.850,00 zł.
Sprawowany nadzór nad obrotem obejmuje również, zgodnie z kompetencjami
Państwowej Inspekcji Sanitarnej, obrót internetowy, sprzedaż na odległość oraz obrót
prowadzony przez apteki i hurtownie farmaceutyczne. W wyniku kontroli obrotu
102/195
internetowego stwierdzono liczne nieprawidłowości w oznakowaniu i prezentacji
oferowanych do sprzedaży suplementów diety, sugerujące działanie lecznicze tej grupy
środków spożywczych lub stwierdzanie w ich składzie substancji niedozwolonych,
mogących znajdować się wyłącznie w lekach. Stwierdzono również, że sprzedawcy
Internetowi nie składają wniosków i nie uzyskują wpisów do rejestrów państwowych
powiatowych inspektorów sanitarnych. W celu uzyskania poprawy w tym zakresie
szeroko współpracowano z organami Policji.
4. Zakłady żywienia ibiorowego
W roku 2008 w województwie lubuskim działało 3188
zakładów żywienia zbiorowego, obejmujących 3 różne grupy
obiektów: zakłady żywienia zbiorowego otwartego (restauracje,
bary, kawiarnie itp.), zakłady małej gastronomii (smażalnie, tzw.
„fast- food”, pijalnie piwa itp.), zakłady żywienia zbiorowego
zamkniętego – w placówkach prowadzących żywienie dla zorganizowanych grup
ludności (zakłady pracy, służba zdrowia, placówki oświatowe, domy opieki społecznej
itp.). Skontrolowano 1719 obiektów, w wyniku czego za niezgodne z wymaganiami
uznano 41 - to jest 2,39%.
Stan sanitarny obiektów żywieniowych przedstawiono w poniższej tabeli.
Ocena stanu sanitarnego obiektów żywieniowych województwa lubuskiego
w latach 2007-2008
2007
Rodzaj
obiektów
Zakłady
żywienia
zbiorowego
typu
otwartego
Zakłady małej
gastronomii
Zakłady
żywienia
zbiorowego
typu
zamkniętego
OGÓŁEM
2008
liczba
obiektów
skontrolo
wanych
liczba
obiektów
niezgodnych
z
wymaganiami
% obiektów
niezgodnych
z
wymaganiami
liczba
obiektów
skontrolo
wanych
liczba
obiektów
niezgodnych
z
wymaganiami
% obiektów
niezgodnych
z
wymaganiami
528
27
5,11
553
16
2,89
681
22
3,23
619
20
3,23
601
12
1,99
547
5
0,91
1810
61
3,40
1719
41
2,39
103/195
Analizując dane zawarte w tabeli nr 4 należy stwierdzić, że w tej grupie zakładów
stan sanitarny zdecydowanie uległ poprawie poza zakładami małej gastronomii, dla
których ilość obiektów niezgodnych z wymaganiami pozostała na tym samym
poziomie. W obiektach żywienia zbiorowego stwierdzano, podobnie jak w latach
ubiegłych:
•
brak lub niedostateczne dokumentowanie działań podejmowanych w zakresie
dobrej praktyki higienicznej (GHP) i produkcyjnej (GMP) oraz zasad HACCP
(dostosowanych do tego typu obiektów na zasadzie elastyczności);
•
nieprawidłowe przechowywanie surowców i półproduktów;
•
brudny sprzęt i urządzenia; brak czystości i porządku w pomieszczeniach
produkcyjnych;
•
nieprawidłowe wyposażenie szatni dla pracowników (warunków do przebierania
się i przetrzymywania odzieży);
•
brak aktualnych orzeczeń lekarskich dla celów sanitarno – epidemiologicznych;
•
czy niewłaściwą ochronę przed szkodnikami.
Systematyczne kontrole i egzekwowanie nałożonych obowiązków przyniosło
pozytywne efekty, m.in. w domach pomocy społecznej (powiat świebodziński),
Ośrodku Wypoczynkowym w Wojnowie (powiat zielonogórski) i stołówkach szkolnych
(powiat świebodziński).
Pogorszenie stanu sanitarnego nastąpiło w bloku żywienia (kuchnia centralna)
Samodzielnego Publicznego Szpitala Wojewódzkiego w Gorzowie Wlkp.
5. Środki transportu żywności
W 2008 r. nadzorem sanitarnym objęte były 1094
środki transportu żywności, z których skontrolowano 319.
Przeprowadzono w nich 333 kontrole sanitarne, w tym 55w oparciu o arkusz oceny stanu sanitarnego. Kontrole te nie
wykazały niezgodności z przepisami sanitarnymi.
Podobnie jak w roku poprzednim, kontrole sanitarne środków transportu
wykazują najczęściej: niewłaściwy stan higieniczny powierzchni ładunkowych, brak
odzieży ochronnej kierowców lub konwojentów, brak orzeczeń do celów sanitarnoOpracowano w Wojewódzkiej Stacji Sanitarno-Epidemiologicznej w Gorzowie Wlkp.
104/195
epidemiologicznych, brak prawidłowego oznakowania środka transportu, czy brak
prawidłowej dokumentacji sanitarnej dotyczącej środka transportu (brak rejestracji
przeprowadzanych zabiegów mycia i dezynfekcji pojazdu).
6. Materiały i wyroby prieinacione do kontaktu i
żywnością
W roku 2008 pod nadzorem Państwowej Inspekcji Sanitarnej
województwa lubuskiego znajdowało się 11 wytwórni materiałów i
wyrobów przeznaczonych do kontaktu z żywnością oraz 101
specjalistycznych miejsc obrotu, w tym 38 hurtowni i 63 sklepy. W
omawianym okresie skontrolowano 8 wytwórni, przeprowadzając w nich 8 kontroli
sanitarnych. W 5 obiektach przeprowadzono oceny na podstawie arkuszy oceny stanu
sanitarnego, nie stwierdzając niezgodności z wymaganiami. Kontrole materiałów i
wyrobów przeznaczonych do kontaktu z żywnością prowadzone są dwutorowo: u
producentów i w obrocie oraz w zakładach żywnościowo-żywieniowych, gdzie
kontroluje się te wszystkie materiały i wyroby, które są już w kontakcie z żywnością.
Oceniany jest sposób postępowania z materiałami opakowaniowymi do żywności,
naczyniami i sztućcami jednorazowego użytku – czy są dopuszczone do kontaktu z
żywnością, w jakich warunkach są przechowywane, czy nie są narażone na wtórne
zanieczyszczenie. U producentów i w obrocie kontrolowana jest zgodność wyrobów z
wymaganiami,
oznakowanie
i
cechy
organoleptyczne.
Nieprawidłowości
nie
stwierdzono.
W 2008r. na terenie województwa lubuskiego pojawiły się
w obrocie aptecznym oraz rozprowadzane za pośrednictwem portali
internetowych, niewiadomego pochodzenia torebki do przechowywania
pokarmu dla niemowląt lub małych dzieci oznakowane, jako torebki
innego, znanego producenta. W wyniku podjętych działań 39 opakowań
sfałszowanych torebek zostało wycofanych z rynku.
W 2008r. zbadano laboratoryjnie 53 próbki różnych materiałów i wyrobów
przeznaczonych do kontaktu z żywnością. Głównymi kierunkami badań była migracja
metali szkodliwych dla zdrowia, migracja formaldehydu. Jedna próbka została
zdyskwalifikowana z uwagi na przekroczenie dozwolonego poziomu migracji
formaldehydu. Były to importowane z Chin salaterki z melaminy. O zaistniałej sytuacji
105/195
powiadomiono właściwego ze względu na siedzibę importera państwowego
wojewódzkiego i powiatowego inspektora sanitarnego.
7. Kosmetyki
Nadzór nad kosmetykami prowadzony jest w województwie
lubuskim wyłącznie w obrocie handlowym. Na terenie naszego
województwa brak jest producentów kosmetyków. Działalność
prowadzi jeden importer kosmetyków do paznokci (w Gorzowie
Wlkp.).
W ewidencji Państwowej Inspekcji Sanitarnej na terenie województwa
lubuskiego znajduje się 96 specjalistycznych sklepów i 13 hurtowni kosmetycznych, w
których przeprowadzono 147 kontroli sanitarnych, podczas których oceniano między
innymi oznakowanie kosmetyków (tego typu kontroli w skali województwa
przeprowadzono 48) a także warunki ich przechowywania. Pracownicy Państwowej
Inspekcji Sanitarnej przeprowadzają również kontrole wynikające z funkcjonowania
Systemu RAPEX oraz informacji otrzymanych od innych państwowych wojewódzkich
inspektorów sanitarnych. Są to kontrole, które mają na celu wyeliminowanie z rynku
produktów, które nie zostały zgłoszone do Krajowego Systemu Informowania o
Kosmetykach, a także kosmetyków nieodpowiadających wymaganiom zdrowotnym, lub
niespełniających wymogów w zakresie znakowania. W 2008r. kontrole tego typu
dotyczyły głównie past do zębów, w składzie, których stwierdzano niedozwolone
substancje chemiczne oraz zanieczyszczenia mikrobiologiczne. Ponadto prowadzono
kontrole weryfikujące obecność w obrocie produktów podejrzanych o zagrożenie dla
zdrowia lub życia człowieka a rozprowadzanych za pośrednictwem portali
internetowych lub przez akwizytorów, jak na przykład preparat zawierający śluz ze
ślimaka, którego użycie wiązane było ze zgonem klientki. Kontroli takich
przeprowadzono135, nie stwierdzając w obrocie takich produktów.
W 2008r. pobrano do badań laboratoryjnych 10 próbek różnych wyrobów
kosmetycznych (mleczko do demakijażu, żele pod prysznic, do higieny intymnej i do
mycia twarzy oraz szampon). Nie stwierdzono niezgodności z obowiązującymi
wymaganiami.
106/195
8. Jakość idrowotna środków spożywciych
W roku 2008r. zbadano ogółem 1971 próbek, w tym:
o 1592 próbek środków spożywczych krajowych,
o 107 próbki środków spożywczych z importu,
o 186 próbek środków spożywczych z UE,
o 19 badań sanitarnych,
o 4 próbki z zatruć pokarmowych,
o 53 próbki materiałów i wyrobów przeznaczonych do kontaktu z żywnością
o 10 próbek wyrobów kosmetycznych.
Próbki badano w 2 laboratoriach Państwowej Inspekcji Sanitarnej województwa
lubuskiego w WSSE w Gorzowie Wlkp. i PSSE w Zielonej Górze, działających w
systemie zintegrowanym (1852 próbki) oraz laboratoriach zewnętrznych (119 próbek). I
tak:
w laboratorium WSSE w Poznaniu zbadano 25 próbek żywności w kierunku
obecności GMO,
w laboratorium Instytutu Chemii i Techniki Jądrowej w Warszawie zbadano 4
próbki żywności w kierunku napromieniania,
w laboratorium WSSE w Warszawie zbadano 7 próbek żywności w kierunku
zanieczyszczenia 3 MCPD (3-monochloropropano-1, 2-diolu),
w laboratorium PSSE we Włocławku zbadano 5 próbek żywności w kierunku
zanieczyszczenia histaminą oraz 3 próbki w kierunku zawartości kwasu erukowego,
w laboratorium WSSE w Bydgoszczy zbadano 22 próbki warzyw w kierunku
zanieczyszczenia pałeczką Escherichia coli O157, 16 próbek żywności w kierunku
zanieczyszczenia benzo[a]pirenem, 1 próbkę przypraw w kierunku zanieczyszczenia
ochratoksyną A,
w laboratorium WSSE w Szczecinie zbadano 30 próbek żywności w kierunku
zanieczyszczeniami drobnoustrojami termofilnymi Campylobacter,
w laboratorium WSSE w Rzeszowie, Oddział Laboratoryjny w Sanoku zbadano 5
próbek
mięsa
drobiowego
w
kierunku
zanieczyszczenia
pozostałościami
antybiotyków a w Przemyślu- 2 próbki soli kuchennej w kierunku zanieczyszczenia
metalami ciężkimi,
w Instytucie Żywności i Żywienia w Warszawie zbadano 11 próbek różnych
środków spożywczych w kierunku zanieczyszczenia akryloamidem i 4 próbki
107/195
tłuszczów roślinnych w kierunku zanieczyszczenia izomerami trans kwasów
tłuszczowych,
w Narodowym Instytucie Zdrowia Publicznego- Państwowy Zakład Higieny
zbadano 4 próbki żywności dla dzieci w kierunku zanieczyszczenia furanem,
w Laboratorium Analiz Śladowych- LAŚ, Instytut Chemii i Technologii
Nieorganicznej C1 Politechniki Krakowskiej w Krakowie zbadano 2 próbki
(żywność dla niemowląt i małych dzieci i suplement diety) w kierunku
zanieczyszczenia dioksynami i dioksynopochodnymi polichlorowanymi bifenylami
W wyniku badań laboratoryjnych zdyskwalifikowano 52 próbki żywności (tj. 2,69%),
w 2007r. - 2,11%. Najczęściej kwestionowano próbki pod względem:
o mikrobiologicznym – 27 próbek,
o z uwagi na nieprawidłowe cechy organoleptyczne- 8 próbek,
o nieprawidłowego oznakowania- 7 próbek,
o zanieczyszczeń biologicznych (obecność szkodników lub ich pozostałości) – 7
próbek,
o pozostałości pestycydów- 2 próbki,
o niezgodności w zakresie dozwolonych substancji dodatkowych- 1 próbka.
Jakość zdrowotna zbadanych krajowych środków spożywczych.
W 2008 r. zbadano 1592 próbki środków spożywczych pochodzenia krajowego.
Zakwestionowano z uwagi na niewłaściwą jakość zdrowotną 45 próbek środków
spożywczych tj. 2, 83% (w 2007r.-1,68%).
Najczęstszymi przyczynami kwestionowania środków spożywczych były:
pod względem mikrobiologicznym - obecność bakterii chorobotwórczych, w tym
pałeczek z rodzaju Campylobacter, Listeria i Salmonella:
surowe mięso i podroby drobiowe- 13 próbek,
wyroby ciastkarskie- 6 próbek,
wyroby garmażeryjne- 3 próbki,
mięso, podroby, przetwory mięsne-1 próbka,
wody mineralne i napoje bezalkoholowe- 3 próbki,
zatrucia pokarmowe- 1 próbka.
pod względem fizyko-chemicznym:
przekroczenie dopuszczalnej zawartości pozostałości pestycydów - 2 próbki
pieczarek,
108/195
niezgodności w zakresie dozwolonych substancji dodatkowych- 1 próbka
przetworów rybnych,
nieprawidłowe oznakowanie żywności- 2 próbki wyrobów cukierniczych i
ciastkarskich oraz 1 próbka przetworów rybnych
nieprawidłowe cechy organoleptyczne- 6 próbek, w tym: wody mineralne-5
próbek wyroby cukiernicze i ciastkarskie-1 próbka
zanieczyszczenia biologiczne- 6 próbek, w tym: przetwory zbożowo- mączne5 próbek, wyroby cukiernicze i ciastkarskie- 1 próbka
Jakość zdrowotną krajowych środków spożywczych ilustruje wykres.
% próbek zdyskwalifikowanych
Jakość zdrowotna krajowych środków spożywczych w latach 2004-2008.
20
15
10
5
0
2004
2005
2006
2007
2008
Jak wynika z przedstawionych danych, jakość zdrowotna żywności krajowej w
stosunku do roku 2007 uległa pewnemu pogorszeniu. Przyczyną tego była zwiększona
ilość próbek kwestionowanych z uwagi na zanieczyszczenie surowego mięsa
drobiowego i podrobów pałeczkami Campylobacter.
Jakość zdrowotna zbadanych środków spożywczych pochodzących z Państw Trzecich
oraz z Państw Członkowskich Unii Europejskiej.
W 2008 roku zbadano ogółem 293 próbki pochodzące
z innych krajów, w tym 186 próbek pochodzących z Państw
Członkowskich UE i 107 próbek z Państw Trzecich.
Badaniami objęto m.in. przetwory zbożowo-mączne, wyroby
cukiernicze i ciastkarskie warzywa, owoce suszone, zioła i
przyprawy oraz sosy.
Spośród próbek z importu zakwestionowano 3 próbki (tj. 2,81%), w 2007r.-7,86%.
109/195
Przyczynami kwestionowania próbek pochodzących z importu było nieprawidłowe ich
oznakowanie (2 próbki sosów z Wietnamu) oraz nieprawidłowe cechy organoleptyczne
(1 próbka ryżu z Urugwaju)
Natomiast ze 186 próbek pochodzących z Unii Europejskiej zakwestionowano
4- to jest 2, 15% (w 2007r.- 3,55%), w tym:
za nieprawidłowe oznakowanie opakowań 1 próbkę sosu z Niemiec i 1 próbkę
szpinaku ze Szwecji,
za nieprawidłowe cechy organoleptyczne 1 próbkę makaronu z Włoch,
za zanieczyszczenia biologiczne 1 próbkę makaronu z Włoch.
Jakość zdrowotną środków spożywczych w 2007r. z uwzględnieniem podziału
na kraj pochodzenia przedstawia poniższy wykres.
ró
pk
b
e y
d
z w
sk la
if w
o
ky
n
a h
c
% pr óbe k
z d y s k w a fil ki o w a n y c h
Jakość zdrowotna środków spożywczych w 2007r. i 2008r. z uwzględnieniem podziału na
kraje pochodzenia
8
6
4
2
0
Próbki krajowe
Próbki z UE
2007
Próbki z Krajów
Trzecich (import)
2008
10
8
6
4
2
0
P ró b ik k ra o
j we
%
10
P ró k
bi z U
E
207
rP ó k
b i z rK ja ó
w
T r ze ci ch ( imp o
r t)
0
208
Jak wynika z przedstawionego wykresu, jakość zdrowotna żywności z Unii
Europejskiej i krajów trzecich uległa poprawie, przy pewnym pogorszeniu się
jakości zdrowotnej żywności krajowej.
9. Zatrucia pokarmowe
W roku 2008 na terenie woj. lubuskiego odnotowano 10
ognisk zbiorowych zatruć pokarmowych. W 6 przypadkach
ogniska wystąpiły w domach prywatnych, 3- zakładach żywienia
zbiorowego, 1- na placu budowy.
110/195
W trakcie dochodzenia epidemiologicznego pobrano do badań laboratoryjnych 17
próbek żywności. Wszystkie przebadano pod względem mikrobiologicznym. W 2
próbkach stwierdzono obecność bakterii chorobotwórczych (Salmonella enteritidis i
Staphylococcus aureus), w 1 próbce- zarodniki grzybów z rodzaju Russula sp.(gołąbek).
Najczęściej występującym czynnikiem etiologicznym od osób chorych była
pałeczka Salmonella enteritidis.
10. Nadiór nad żywnością imodyfikowaną
genetycinie (GMO)
W 2008 roku, w ramach urzędowej kontroli
żywności i monitoringu pobrano do badań laboratoryjnych
25 próbek żywności, które zbadano w specjalistycznym
laboratorium Wojewódzkiej Stacji SanitarnoEpidemiologicznej w Poznaniu. Do badań pobierano różne produkty żywnościowe, w
tym przetwory zbożowo-mączne (szczególnie z kukurydzy i soi), ale także przetwory
mięsne, żywność dla dzieci, warzywa, przetwory warzywne. Próbki nie zostały
zakwestionowane.
W 2008r. prowadzono postępowanie wyjaśniające w związku z informacją
przekazaną przez Państwowego Wojewódzkiego Inspektora Sanitarnego w Szczecinie
odnośnie nieprawidłowego oznakowania wafli kakaowych TESCO, wyprodukowanych
przez Zakład Cukierniczy „MAGNOLIA” Sp. z o. o. z Lubska. W wyniku badań
laboratoryjnych stwierdzono tam obecność zmodyfikowanej soi Roundup Ready w
ilości 0, 48%. Przeprowadzona u producenta kontrola sanitarna wykazała, że obecność
zmodyfikowanej soi w przedmiotowych waflach była przypadkowa i produkt nie
wymagał oznakowania jako GMO. Zgodnie bowiem z obowiązującymi przepisami,
oznakowanie produktu jako GMO jest obowiązkowe wówczas, gdy zawartość GMO
przekracza 0, 9% lub gdy wykaże się, że składnik GMO był dodany celowo.
111/195
Podsumowanie
1. Stan sanitarny obiektów żywnościowo-żywieniowych systematycznie się poprawia.
Niemniej
jednak,
nadal
występują
problemy
dotyczące
wdrażania
bądź
dokumentowania systemów zapewniających bezpieczeństwo żywności, przede
wszystkim systemu HACCP. Poprawy również wymaga wprowadzony przez
przedsiębiorców
system
identyfikowalności
i
monitorowania
żywności
wprowadzanej do obrotu (system traceability), pozwalający na sprawne wycofanie z
rynku niebezpiecznych środków spożywczych.
2. Jakość zdrowotna środków spożywczych znajdujących się na rynku od kilku lat
utrzymuje się na podobnym poziomie, choć w 2008r. nastąpił lekki wzrost liczby
kwestionowanych próbek pod względem mikrobiologicznym. Wzrost spowodowany
był monitoringowym badaniem surowego mięsa i podrobów drobiowych w
kierunku bakterii z rodzaju Campylobacter. Inna przyczyną kwestionowania
żywności były bakterie z rodzaju Listeria.
3. W 2008r. zadowalająco układała się w województwie lubuskim różnych organów
kontrolnych w zakresie bezpieczeństwa żywności.
112/195
VI. Warunki higieniczno-sanitarne środowiska
pracy
1. Wprowadienie
Pion higieny pracy Państwowej Inspekcji Sanitarnej sprawuje nadzór nad
warunkami pracy w celu ochrony zdrowia ludzkiego przed niekorzystnym wpływem
szkodliwości i uciążliwości środowiskowych oraz zapobiegania powstawaniu chorób
zawodowych i innych chorób związanych z warunkami pracy. Większość przepisów
wynika z ustawy z dnia 26 czerwca 1974r. – Kodeks pracy (Dz. U. z 1998r. Nr 21, poz.
94 z późn. zm.) na podstawie której wydano następujące akty prawne, będące podstawą
podejmowanych działań:
▪ rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 26 września 1997 r. w
sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy - tekst jednolity (Dz. U.
Nr 169/2003 poz. 1650 z późniejszymi zmianami),
▪ rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 29 listopada 2002 r. w
sprawie najwyższych dopuszczalnych stężeń i natężeń czynników szkodliwych w
środowisku pracy (Dz. U. Nr 217 poz. 1833 z późn. zm.),
▪ rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 20 kwietnia 2005 r. w sprawie badań i
pomiarów czynników szkodliwych dla zdrowia w środowisku pracy (Dz. U. Nr 73
poz.645),
▪ rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 01. grudnia 2004 r. w sprawie substancji,
preparatów, czynników lub procesów technologicznych o działaniu rakotwórczym
lub mutagennym w środowisku pracy (Dz. U. Nr 280 poz.2771 z późn. zmianami),
▪ rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 22 kwietnia 2005 r. w sprawie szkodliwych
czynników biologicznych dla zdrowia w środowisku pracy oraz ochrony zdrowia
pracowników zawodowo narażonych na te czynniki (Dz. U. Nr 81 poz. 716 z późn.
zmianami),
▪ rozporządzenie Rady Ministrów z 30 lipca 2002 roku w sprawie wykazu chorób
zawodowych,
szczegółowych
zasad
postępowania
w
sprawach
zgłaszania
podejrzenia, rozpoznawania i stwierdzania chorób zawodowych oraz podmiotów
właściwych w tych sprawach (Dz. U. Nr 132, poz. 1115).
113/195
Ponadto kontrolowano:
•
przestrzeganie przez osoby wprowadzające substancje lub preparaty chemiczne
do obrotu na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej oraz przez użytkowników
substancji lub preparatów chemicznych obowiązków wynikających z ustawy
z dnia 9 stycznia 2009r. o zmianie ustawy o substancjach i preparatach
chemicznych oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. Nr 20, poz. 106).
•
wprowadzanie do obrotu prekursorów kategorii 2 i 3 w świetle ustawy o
przeciwdziałaniu narkomanii dnia 29 lipca 2005r. (Dz. U. Nr 179, poz. 11201).
•
przestrzeganie
przez
osoby
wprowadzające
do
obrotu
na
terytorium
Rzeczypospolitej Polskiej produkty biobójcze obowiązków wynikających z
ustawy z dnia 13 września 2002 r. o produktach biobójczych (Dz. U. Nr 175,
poz. 1433 z późniejszymi zmianami).
2. Narażenia w środowisku pracy
W ewidencji Państwowej Inspekcji Sanitarnej pionu higieny pracy figuruje 2725
zakładów. W roku 2008 dokonano korekty i uporządkowania ewidencji – wyłączono z
niej zakłady zlikwidowane oraz takie, które nie będą kontrolowane w ciągu najbliższych
2-3 lat (brak jest w nich istotnych narażeń, sytuacja jest ustabilizowana). Państwowa
Inspekcja Sanitarna dysponuje ponadto szerszą bazą podmiotów działających na terenie
poszczególnych powiatów, które będą włączane do ewidencji w razie potrzeby (np.
realizacja zadań problemowych) lub kontrolowane akcyjnie.
Struktura zatrudnienia i liczba zakładów pracy w ewidencji oraz skontrolowanych
w roku 2008 według branż gospodarki
Branża gospodarki
Liczba
zakładów w
ewidencji
Liczba
pracowników
wg ewidencji
Zakłady
skontrolowane
Liczba
pracowników
Ilość
kontroli
rolnictwo i
leśnictwo
przemysł
budownictwo
handel
transport
edukacja
237
4146
158
3123
217
1030
139
574
109
131
65420
3248
7970
5865
5521
629
67
208
29
38
50407
1923
3020
3613
2185
982
80
285
36
43
służba zdrowia
132
10147
36
8292
69
inne
373
10096
140
4801
168
2725
112413
1305
77364
1880
Razem
114/195
W przemyśle zatrudnionych było 58% osób, technologie stosowane w zakładach
przemysłowych warunkują narażenie zawodowe pracowników
Zatrudnienie w poszczególnych gałęziach przemysłu (cyfry oznaczają liczbę zakładów
w ewidencji).
produkcja art.spożywczych i napojów
208
136
produkcja tkanin
40
produkcja odzieży
73
produkcja drewna i wyrobów z drewna i
korka, z wyjątkiem mebli
73
185
produkcja wyrobów z gumy i tworzyw
sztucznych
produkcja wyrobów z pozostałych
surowców niemetalicznych
22
99
produkcja metalowych wyrobów
gotowych, z wyjątkiem maszyn i
urządzeń
produkcja maszyn i urządzeń
92
17
produkcja maszyn i aparatury
elektrycznej
47
133
produkcja pojazdów mechanicznych
W roku 2008 skontrolowano 1305 zakładów, co stanowi 48% obiektów objętych
ewidencją. Przeprowadzono 1880 kontroli.
Przekroczenie
dopuszczalnych
normatywów
higienicznych
czynników
szkodliwych stwierdzono w 280 zakładach, to tylko nieznacznie mniej niż rok
wcześniej (w 2007 roku 290 zakładów z przekroczeniami). Były to w dużej mierze
zakłady drzewne (67 obiektów), zajmujące się produkcją wyrobów z metali (34),
meblowe (26) i produkcją wyrobów z pozostałych wyrobów niemetalicznych (24).
Zanotowano znaczny spadek liczby osób pracujących w przekroczeniach normatywów
w porównaniu do roku 2007 (w 2008r. – 6922, w 2007- 7920). Przedwczesnym jednak
byłoby stwierdzenie, że poprawiła się sytuacja w tym zakresie. W świetle
obowiązujących przepisów przedsiębiorcy nie mają obowiązku przesyłania do PPIS
opracowania wyników pomiarów środowiska pracy, dopiero podczas kontroli
stwierdzane zostają warunki pracy niezgodne z normatywami higienicznymi. Nie we
wszystkich
zakładach,
w
których
występowały
czynniki
szkodliwe
w
stężeniach/natężeniach powyżej NDS/NDN przeprowadzono w 2008 roku kontrole a
115/195
dane liczbowe odnoszą się tylko do zakładów skontrolowanych w okresie
sprawozdawczym (nie kontrolowano niektórych zakładów, w których występuje
narażenie na ponadnormatywny hałas a pracodawca stosuje się do wymogów
rozporządzenia Ministra Gospodarki i Pracy z dnia 5 sierpnia 2005 roku w sprawie
bezpieczeństwa i higieny pracy przy pracach związanych z narażeniem na hałas lub
drgania mechaniczne).
Liczba skontrolowanych zakładów, osób w nich zatrudnionych i pracujących w
przekroczeniu norm higienicznych w latach 2004-2008
ilość zakładów objętych nadzorem
zatrudnienie ogółem
90000
76280
82255
81112
83375
77364
80000
70000
60000
50000
40000
30000
20000
10000
8009
1634
8593
1378
7920
8494
1213
1302
6922
1305
0
2004r.
2005r.
2006r.
2007r.
2008r.
Liczba osób narażonych w środowisku pracy jest jednak znacznie większa
(podana cyfra nie obejmuje narażonych na substancje rakotwórcze, z którymi nawet
kontakt sporadyczny traktowany jest jako zagrożenie, pracujących w kontakcie ze
środkami ochrony roślin, narażonych na czynniki biologiczne oraz osoby wykonujące
pracę w pozycji wymuszonej lub powtarzających ruchy monotypowe). Najwięcej osób
zatrudnionych w warunkach przekroczonych norm higienicznych jest w najludniejszych
powiatach: gorzowskim i zielonogórskim.
Narażonych na działanie czynników fizycznych powyżej dopuszczalnych
normatywów było 6518 osób. Przekroczenie NDS dla pyłu stwierdzono w przypadku
523 osób (w 2007 roku - 563), natomiast 133 pracowały w przekroczeniu NDS
substancji chemicznych (w 2007 roku - 126).
116/195
Pracownicy zatrudnieni w przekroczeniu norm higienicznych według powiatów
3% 2% 1%
gorzowski
5%
zielonogórski
26%
6%
nowosolski i wschowski
żarski
8%
strzelecko-drezdenecki
żagański
międzyrzecki
10%
świebodziński
krośnieński
16%
sulęciński
10%
słubicki
13%
Narażenie zawodowe pracowników według powiatów
Powiat
Liczba zakładów
pracy, w których
stwierdzono
przekroczenia
NDS/NDN
Liczba pracowników pracujących w przekroczeniach
dopuszczalnych norm
Ogółem
Czynników
chemicznych
Pyłów
Hałasu
Strzeleckodrezdenecki
20
670
12
161
503
Gorzowski
54
1852
24
65
1784
Krośnieński.
19
202
2
10
191
Międzyrzecki
Nowosolski i
wschowski
Słubicki
30
397
15
73
361
30
874
25
63
844
7
55
0
10
47
Sulęciński
17
149
0
12
142
Świebodziński
11
368
3
0
365
Zielonogórski
37
1119
50
80
1012
Żarski
Żagański
Razem:
25
30
280
522
714
6922
0
2
133
21
28
523
712
533
6494
Najwięcej osób narażonych jest na działanie hałasu przekraczającego
dopuszczalne
normy.
Na
podstawie
danych
uzyskanych
podczas
kontroli
przeprowadzonych w roku 2008 stwierdzono, że było to 6494 pracowników.
117/195
Ważnym
elementem
ochrony
przed
hałasem
są
odpowiednio dobrane ochronniki słuchu
Oprócz realizacji zadań wynikających z bieżącego nadzoru nad przestrzeganiem
przez pracodawców przepisów w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy, corocznie
realizowane są zadania problemowe, mające na celu wnikliwszą analizę problematyki
zagrożeń zawodowych w wytypowanych branżach. W roku 2008 jednym z takich
zagadnień był: „Nadzór nad warunkami pracy i ocena narażenia zawodowego
pracowników zatrudnionych w odlewnictwie”. Według posiadanych przez PIS
informacji na terenie województwa działa 10 odlewni. W roku 2008 skontrolowano
wszystkie tego typu zakłady, przeprowadzono 20 kontroli. W 3 zakładach (zajmujących
się odlewaniem żeliwa) pracownicy narażeni są na działanie rakotwórczych i
mutagennych wielopierścieniowych węglowodorów aromatycznych. Pracownicy tylko
1 odlewni żeliwa byli na bieżąco informowani przez pracodawcę o narażeniu na
czynniki rakotwórcze. Pracodawca ten spełnił również inne obowiązki wynikające z
faktu występowania w zakładzie czynników rakotwórczych i mutagennych. We
wszystkich odlewniach żeliwa stosowano odpowiednie środki zabezpieczające
pracowników przed nadmiernym narażeniem na działanie czynników rakotwórczych. W
większości zakładów pracodawcy nie posiadali aktualnych wyników badań czynników
szkodliwych występujących w środowisku pracy. Przeprowadzenie pomiarów zostało
wyegzekwowane dopiero decyzjami administracyjnymi W 7 odlewniach, po
przeprowadzeniu badań środowiskowych stwierdzono niebezpieczne warunki pracystężenia/natężenia czynników szkodliwych przewyższały dopuszczalne prawnie
normatywy higieniczne. Najwięcej osób- 256 pracowało w przekroczeniu norm hałasu,
30 pracowników narażonych było na działanie drgań miejscowych przekraczających
dopuszczalne wartości. Istotnym czynnikiem szkodliwym występującym w odlewniach
jest pył, 170 osób pracowało w warunkach, w których stężenie pyłu było wyższe od
normatywów higienicznych. 17 osób narażonych było na działanie szkodliwych
substancji chemicznych w stężeniach wyższych od dopuszczalnych (pracownicy
rdzeniarni, eksponowani na formaldehyd). Pracodawcy, u których stwierdzono
118/195
przekroczenia dopuszczalnych norm higienicznych czynników szkodliwych są
zobowiązani decyzjami administracyjnymi do usunięcia uchybień. W większości
skontrolowanych odlewni pracodawcy dokonali oceny ryzyka zawodowego, opracowali
stanowiskowe instrukcje bhp, wyposażali pracowników w odzież, obuwie robocze i
środki ochrony indywidualnej. Nieaktualne badania lekarskie pracowników stwierdzono
w 1 zakładzie. Stan higieniczny pomieszczeń socjalnych i sanitarnych był w większości
przypadków zadowalający.
Odlewnicy są grupą zawodową o zdecydowanie
wyższym
niż
przeciętny
poziomie
ryzyka
zawodowego. Z tego powodu odlewnie to obiekty,
które podlegają wzmożonemu nadzorowi w zakresie
kontroli warunków pracy.
Innym zagadnieniem problemowym była ”Kontrola warunków pracy i oceny
narażenia zawodowego pracowników służb leśnych, ze szczególnym uwzględnieniem
narażenia na szkodliwe czynniki biologiczne”. W ewidencji jest 110 zakładów tej
branży, skontrolowano 77 (w tym 38 zakładów usług leśnych, 28 nadleśnictw).
Najistotniejszym narażeniem wśród pracowników leśnictwa są czynniki biologiczne a
zwłaszcza krętek boreliozy (w roku 2008 stwierdzono 14 przypadków boreliozy jako
choroby zawodowej u pracowników leśnych). Oprócz czynników biologicznych
istotnymi czynnikami szkodliwymi w leśnictwie są: hałas i drgania miejscowe. Prawie
połowa pracodawców (35) nie spełniła wszystkich wymagań określonych w
rozporządzeniu Ministra Zdrowia z dnia 22 kwietnia 2005r. w sprawie szkodliwych
czynników biologicznych w środowisku pracy oraz ochrony zdrowia pracowników
zawodowo narażonych na te czynniki. W 29 zakładach nie było aktualnych badań i
pomiarów czynników szkodliwych w środowisku pracy, w 8 nie sporządzono oceny
ryzyka zawodowego a w 27 była ona niepełna. Pracownicy 10 firm nie mieli aktualnych
badań
lekarskich.
Wydano
38
decyzji
administracyjnych
zobowiązujących
pracodawców do usunięcia stwierdzonych uchybień.
119/195
Temat narażenia pracowników leśnych jest szczególnie
istotny
dla
lubuskiego,
ponieważ
województwo
charakteryzuje się najwyższym w kraju zalesieniem
Sprawdzono przygotowanie pracodawców zatrudniających pracowników przy
zabezpieczaniu lub usuwaniu wyrobów albo innych materiałów zawierających azbest w
zakresie zapewnienia ochrony pracowników przed szkodliwym działaniem włókien
azbestu i pyłu zawierającego azbest. Wszyscy Państwowi Powiatowi Inspektorzy
Sanitarni z terenu województwa nawiązali współpracę z organami samorządu
terytorialnego w celu uzyskania informacji o pracach przy azbeście. Sukcesywnie
otrzymują wykazy miejsc występowania azbestu.
Materiały zawierające azbest
najczęściej występują jako: pokrycia dachowe, stropy oraz elewacje ścian budynków,
izolacje instalacji grzewczych i wodnych, zsypów na śmieci w wieżowcach, rury
wodociągowe, elementy instalacji chłodni, izolacje przeciwpożarowe w przestrzeniach
międzystropowych. Według wstępnych informacji 46 firm posiadających siedzibę na
terenie województwa lubuskiego deklaruje w zakresie prowadzonej działalności
wykonywanie prac polegających na usuwaniu, zabezpieczaniu bądź transportowaniu
wyrobów zawierających azbest. Przeprowadzono 16 kontroli takich firm, tylko w
jednym wypadku podczas prowadzenia prac rozbiórkowych. Pozostałe kontrole
przeprowadzono
jedynie
w
siedzibie
firmy,
obejmowały
tylko
sprawdzenie
dokumentacji. Zgodnie z obowiązującymi przepisami wykonawca prac polegających na
zabezpieczeniu lub usunięciu wyrobów zawierających azbest jest zobowiązany do
zgłoszenia faktu tylko organowi nadzoru budowlanego i okręgowemu inspektorowi
pracy. Nie ma takiego obowiązku w stosunku do inspektora sanitarnego. W takiej
sytuacji nadzór przez PIS nad warunkami pracy ludzi pracujących w narażeniu na
rakotwórczy azbest jest bardzo trudny (z informacji uzyskanych od PIP wynika, że
pracodawcy nie zgłaszają faktu prac z azbestem lub robią to zbyt późno –przepisy
prawne nie określają terminu zgłoszenia). Kontrola podczas prac rozbiórkowych
przeprowadzona była w wyniku zgłoszenia do PPIS w Drezdenku skargi na
niewłaściwe wykonywanie prac w Przedszkolu w Dobiegniewie. Stwierdzono, że
zdemontowane płyty azbestowe nie były zabezpieczone w sposób dostateczny (zbyt
120/195
cienka folia). Po interwencji wykonawca zabezpieczył płyty azbestowe w sposób
właściwy i po zakończeniu prac przekazał je do Zakładu Utylizacji Odpadów w
Gorzowie Wlkp.
Oprócz zadań planowych realizowane były kontrole doraźne wynikające z
zapotrzebowania społecznego, zdarzeń losowych, interwencji mieszkańców itp., na
przykład:
w związku z dużym ryzykiem płynącym z nieograniczonego dostępu do
substancji
psychotropowej
GBL
(gamma-butyrolakton),
przeprowadzono
kontrole w przedsiębiorstwach branży chemicznej. GBL używany jest jako
rozpuszczalnik, wybielacz plam, jest prekursorem do produkcji GHB, narkotyku
o działaniu euforyzującym, działającym obezwładniająco, powodującym
częściową utratę przytomności (popularnie nazywanym pigułką gwałtu). Z
przeprowadzonych kontroli w tym zakresie wynika, że na terenie naszego
województwa nie stwierdzono przedsiębiorstw branży chemicznej zajmujących
się produkcją, eksportem lub importem substancji psychotropowej GBL,
natomiast wykryto firmę zajmującą się dystrybucją GBL, ogłaszającą się w
Internecie z siedzibą w innym województwie. Sprawa została zgłoszona
właściwemu terytorialnie inspektorowi sanitarnemu,
w związku z wyciekiem chloru w stacji uzdatniania wody na terenie
województwa wielkopolskiego przeprowadzono kontrole obiektów zajmujących
się produkcją, stosowaniem i wprowadzaniem do obrotu chloru w celu
sprawdzenia czy zakłady te spełniają przepisy w zakresie bezpieczeństwa i
higieny pracy. W lubuskim znajdują się 3 zakłady stosujące w swojej
działalności chlor w ilości powyżej 30 litrów, przeprowadzone kontrole nie
wykazały nieprawidłowości w zakresie bhp.
Postępowanie administracyjno - egzekucyjne
W roku 2008 wydano 725 decyzji administracyjnych nakładających na
pracodawców 1700 obowiązków w zakresie higieny pracy. 338 decyzji dotyczyło
poprawy
warunków
pracy,
64
zobowiązywały
pracodawców
do
obniżenia
stężeń/natężeń czynników szkodliwych do dopuszczalnych granic
W roku 2008 wydano 1 decyzję unieruchamiającą stanowisko pracy. Ze względu
121/195
na duże przekroczenia NDSCh toluenu wydano decyzję unieruchamiającą stanowisko
drukowania lic znaków drogowych techniką sitodruku (przekroczenie, 4,14 - i 6,10krotne). Pracodawca przeprowadził modernizację stanowiska. Ponowne pomiary nie
wykazały już przekroczeń normy.
W celu wyegzekwowania wykonania przez pracodawców obowiązków zawartych
w decyzjach wydano 105 upomnień, 17 tytułów wykonawczych i postanowień o
nałożeniu grzywny na kwotę 36.686 zł. Wystawiono 10 mandatów na kwotę 1.750 zł.
Warunki pracy w zakresie przekroczeń normatywów higienicznych poprawiono
dla 589 osób. Poprawę w zakresie obniżenia stężenia pyłu i substancji chemicznych
osiągano głównie poprzez remonty, modernizację, udrażnianie lub wymianę instalacji
odciągowej. W niektórych wypadkach, gdzie było to uzasadnione i możliwe
wyposażono pracowników w specjalistyczne środki ochrony dróg oddechowych w
postaci półmasek twarzowych wyposażonych w pochłaniacze pyłów i substancji
chemicznych z wymiennymi filtrami Wprowadzano również zmiany technologiczne, w
wyniku których poprawiono warunki pracy np.
− zastąpienie preparatów szkodliwych, innymi stanowiącymi mniejsze narażenie dla
pracowników (np. zmiana lakieru),
− zmiany technologii, np. szlifowanie kamienia na mokro (wcześniej na sucho),
− zainstalowanie wentylacji stanowiskowej,
− wymiana urządzeń i narzędzi (np. kabin lakierniczych, spawarek, szlifierek, tarcz
szlifierskich),
− zapewnienie właściwego, zgodnego z normą oświetlenia stanowisk pracy.
Obniżenie natężenia dźwięku osiągnięto poprzez:
− remonty lub wymianę maszyn,
− zastosowanie obudów lub ekranów dźwiękochłonnych,
− rozgęszczenie stanowisk pracy,
− zmiany organizacyjne (rotacja pracowników, skrócenie czasu ekspozycji).
Oprócz poprawy w zakresie obniżenia normatywów higienicznych, wielu osobom
poprawiono warunki pracy poprzez inne działania, np:
-
zapewniono funkcjonalne, zgodne z przepisami pomieszczenia higienicznosanitarne,
-
przeprowadzono remonty hal produkcyjnych oraz pomieszczeń socjalnych i
sanitarnych,
-
wyposażono apteczki I pomocy,
opracowano instrukcje udzielania I pomocy.
122/195
3. Ciynniki biologicine w środowisku pracy
Według szacunkowych danych w skontrolowanych w roku 2008 zakładach
narażonych na działanie szkodliwych czynników biologicznych było około 15 tysięcy
osób. Przeprowadzono 478 kontroli w 389 zakładach (zakłady leśne, rolne, produkujące
żywność, świadczące usługi z zakresu wywozu odpadów i oczyszczania ścieków,
utylizacji odpadów, zakłady opieki zdrowotnej). Wydano 106 decyzji zawierających
243 obowiązki, najczęściej dotyczące:
− oceny i udokumentowania ryzyka narażonych na te czynniki;
− sporządzenia rejestrów prac narażających pracowników oraz pracowników
narażonych
na
działanie
szkodliwych
czynników
biologicznych
zakwalifikowanych do grupy 3 zagrożenia;
− opracowania i zastosowania odpowiednich procedur bezpiecznego postępowania
ze szkodliwymi czynnikami biologicznymi oraz instrukcji postępowania na
wypadek awarii z udziałem szkodliwego czynnika biologicznego;
− oznakowania stref zagrożenia szkodliwym czynnikiem biologicznym;
− wyposażenia pracowników w odpowiednio dobrane do rodzaju zagrożenia
środki ochrony indywidualnej.
W pojedynczych przypadkach stwierdzano brak zaświadczeń lekarskich o braku
przeciwwskazań do wykonywania pracy na zajmowanych stanowiskach oraz niezgodne
z przepisami pomieszczenia higieniczno-sanitarne. Większość uchybień jest już
usuniętych.
W grudniu 2008r. w związku z przedstawianymi przez media nieprawidłowościami
w prosektoriach, przeprowadzono doraźne kontrole tych obiektów także w zakresie bhp
zatrudnionych w nich osób. Podobnie jak w innych kontrolowanych zakładach
najwięcej uchybień dotyczyło braków w dokumentacji
Należy jednak podkreślić coraz większą świadomość i wiedzę pracodawców i
osób odpowiedzialnych za bhp w zakładach na temat szkodliwych czynników
biologicznych dla zdrowia występujących w miejscu pracy. W kontrolowanych
zakładach w których pracownicy narażeni są na czynniki biologiczne (najczęściej w
szpitalach,
nadleśnictwach,
zakładach
utylizacji
odpadów)
zaproponowano
pracownikom uodpornienie przy użyciu dostępnych szczepionek, a ponadto w
nadleśnictwach wykonywane są badania serologiczne w kierunku boreliozy.
123/195
Znak ostrzegawczy przed zagrożeniami biologicznymi
4. Nadiór nad substancjami i preparatami
chemicinymi
W województwie lubuskim w 2008 roku nadzorem objęto 142 podmioty
zajmujące się wprowadzaniem do obrotu substancje i preparaty niebezpieczne, o 24
mniej w porównaniu z rokiem 2007 oraz 689 zakłady, które w swojej działalności
zawodowej stosują produkty chemiczne (725 w roku 2007r.).
Nadzór nad substancjami, preparatami chemicznymi, prekursorami narkotyków oraz produktami
biobójczymi w województwie lubuskim w roku 2008
liczba wprowadzających do
obrotu substancje i preparaty
chemiczne
689
700
liczba stosujących w działalności
zawodowej substancje i preparaty
chemiczne
600
500
obrotu prekursory kategorii 2
400
300
200
obrotu prekursory kategorii 3
142
100
7
25
liczba podmiotów
odpowiedzialnych za pierwsze
wprowadzanie do obrotu produktu
biobójczego
4
0
Wprowadzający do obrotu substancje i preparaty chemiczne w
województwie lubuskim w roku 2008.
10
4
liczba producentów
substancji i preparatów
chemicznych
liczba importerów
chemicznych (spoza UE)
137
liczba dystrybutorów
chemicznych
124/195
Wśród wprowadzających substancje i preparaty chemiczne do obrotu 10
podmiotów to producenci, przeważnie preparatów zaliczanych do chemii budowlanej.
Pozostali wprowadzający to dystrybutorzy m.in.: klejów, farb, rozpuszczalników,
detergentów, itp., Na naszym terenie działa 4 importerów substancji i preparatów
chemicznych spoza Unii Europejskiej.
Prowadzone postępowania administracyjne miały na celu wyegzekwowanie
zgodnego z przepisami prawa oznakowania opakowań produktów chemicznych i
dostarczenia kart charakterystyk zgodnych z przepisami prawnymi oraz sporządzenie
spisu substancji i preparatów niebezpiecznych.
Nadzór nad substancjami i preparatami niebezpiecznymi
Wprowadzający
Stosujący
146
463
20
63
17
39
10
33
33
30
Liczba przeprowadzonych
kontroli
Liczba wydanych decyzji
w I Instancji
Liczba podmiotów, u których
stwierdzono niezgodne z prawem
oznakowanie
stwierdzono brak kart
charakterystyki
stwierdzono karty
charakterystyki niezgodne z
prawem
Odnośnie oznakowania najwięcej uchybień dotyczyło niezgodności z kartą
charakterystyki, braku lub niewłaściwych oznakowań graficznych (piktogramów),
braku treści zwrotów wskazujących rodzaj zagrożenia (zwroty R) oraz zwrotów
określających warunki bezpiecznego stosowania (zwroty S). W dalszym ciągu problemy
z kartami charakterystyki tj. dostosowanie ich do naszych przepisów, mają średnie i
małe przedsiębiorstwa, które wprowadzają na nasz preparaty chemiczne, czego nie
można powiedzieć o dużych zakładach, w których zatrudnieni są osoby zajmujące się
zagadnieniami związanymi z chemią.
Jednym z zagadnień problemowych zaplanowanym na rok 2008r. było
skontrolowanie produktów chemii budowlanej. Kontrole przeprowadzano w zakresie
nadzoru nad przestrzeganiem przepisów dotyczących wprowadzania do obrotu
substancji i preparatów chemicznych i obejmowały przede wszystkim:
•
sprawdzanie zgodności kart charakterystyki z obowiązującymi przepisami;
125/195
•
sprawdzanie oznakowania produktów chemii budowlanej ze zwróceniem uwagi
na oznakowanie produktów wymagających szczególnego oznakowania zgodnie
z załącznikiem 4 rozporządzenia Ministra Zdrowia z dnia 2 września 2003r.
w sprawie oznakowania opakowań substancji i preparatów niebezpiecznych;
•
sprawdzanie wymagań ogólnych dotyczących wprowadzania do obrotu
substancji i preparatów chemicznych.
Skontrolowano 43 podmioty wprowadzające do obrotu oraz 8 stosujących w
swojej działalności zawodowej produkty chemii budowlanej. Kontrolą objęto 110
produktów chemii budowlanej, z których 61 posiadało karty charakterystyki
sporządzone zgodnie z rozporządzeniem REACH, 49 nie spełniało wymagań, 8 było
niewłaściwe oznakowanych.
Nadzór nad prekursorami narkotyków
Na terenie województwa działa 7 podmiotów wprowadzających do obrotu
prekursory kategorii 2 (głównie nadmanganian potasu i bezwodnik octowy).
Wprowadzaniem do obrotu prekursorów narkotyków zaliczanych do kategorii 3
zajmuje się 25 podmiotów, a są to następujące substancje (aceton, kwas solny, kwas
siarkowy). Nie stwierdzono podmiotów zajmujących się eksportem lub importem tych
substancji do krajów trzecich.
Zakłady zajmujące się w swojej działalności zawodowej prekursorami
narkotyków mają wyznaczonych funkcjonariuszy odpowiedzialnych za nadzór nad
handlem (z wyjątkiem jednego podmiotu z powiatu zielonogórskiego).
Nadzór nad produktami biobójczymi
W lubuskim działają 4 podmioty odpowiedzialne za pierwsze wprowadzenie do
obrotu produktu biobójczego, są to: Vetoquinol Biovet, Calier Polska Sp. z o.o.,
Chimtec i Via Nova. Przeprowadzono 3 kontrole, z których wynika, że jeden zakład
wprowadza do obrotu produkt biobójczy bez wymaganego zezwolenia Ministra
Zdrowia. W związku z tym wydano decyzję zawierającą obowiązek uzyskania
zezwolenia na wprowadzanie do obrotu, oraz na prawidłowe oznakowania i
zapewnienia właściwej karty charakterystyki.
126/195
5. Nadiór nad ciynnikami rakotwórciymi
W porównaniu do roku 2007 liczba zakładów pracy zewidencjonowanych przez
PIS, w których występują czynniki kancerogenne uległa znacznemu zwiększeniu - ze
124 do 207. W części jest to spowodowane stanowiskiem Instytutu Medycyny Pracy w
Łodzi odnośnie właściwego zakwalifikowania narażenia pracowników na chemiczne i
fizyczne czynniki rakotwórcze w niektórych rodzajach produkcji. Do ewidencji zostały
wciągnięte zakłady, w których nie ma istotnego narażenia.
Liczba zakładów pracy objętych nadzorem sanitarnym, w których występują czynniki
rakotwórcze oraz liczba narażonych na te czynniki, w latach 2006-2008
2500
2009
1918
2000
1500
liczba zakładów
objętych nadzorem
1101
liczba osób pracujących
w narażeniu na
czynniki rakotwórcze
1000
500
100
124
2006r.
2007r.
207
0
2008r.
W dalszym ciągu stwierdzano zarówno likwidację części procesów z udziałem
czynnika kancerogennego oraz próby zastępowania kancerogenów substancjami
alternatywnymi, co jest wynikiem ciągle rosnącej wiedzy wśród pracodawców i załóg
zakładów na temat kancerogenów. Nadzorem objęto również nowe obiekty.
Podobnie do lat poprzednich do najczęściej powtarzających się podmiotów
gospodarczych, w których występują w środowisku pracy czynniki rakotwórcze lub
mutagenne należą zakłady zajmujące się:
-
produkcją drewna i wyrobów drewnianych, mebli – kancerogenem jest pył
drewna twardego, impregnaty do drewna zawierające związki chromu
sześciowartościowego (sukcesywnie zastępowane innymi impregnatami);
-
ochroną zdrowia i opieką socjalną – promieniowanie jonizujące, tlenek etylenu
oraz wirus zapalenia wątroby typu B i C;
127/195
-
produkcją wyrobów metalowych oraz maszyn i urządzeń – proces spawania,
związki chromu sześciowartościowego i tlenki niklu w dymach spawalniczych;
-
produkcją wyrobów z gumy i tworzyw sztucznych – tlenek styrenu (przy
stosowaniu żywic poliestrowych), benzo[a]piren.
W 2008 r. mimo znacznie większej ilości zakładów objętych nadzorem (2007 r. –
124 zakłady, 2008 r. – 207 zakładów) odnotowano nieznaczny spadek liczby osób
pracujących w narażeniu na czynniki rakotwórcze. Liczba ta wynosi 1918 osób, z czego
prawie 18% stanowią kobiety (342), (w roku 2007 r. było to 2009 osób w tym 287
kobiet). Świadczy to o poprawie świadomości pracodawców i ograniczaniu przez nich
stanowisk wymagających pracy z kancerogenami.
Przeprowadzono 143 kontrole sanitarne w 115 zakładach. Na podstawie wyników
kontroli można uznać iż, warunki pracy, oznakowanie substancji, preparatów o
działaniu kancerogennym oraz świadomość pracodawców i ich załóg uległy poprawie.
Zdarzały się uchybienia, do najczęstszych należały: nie złożenie stosownej informacji o
czynnikach
rakotwórczych
występujących
w
zakładzie
do
Państwowego
Wojewódzkiego Inspektora Sanitarnego – 23 firmy, w 12 przypadkach stwierdzono
brak rejestru prac, przy których występuje konieczność pozostawania w kontakcie z
kancerogenem; u 12 pracodawców stwierdzono brak rejestru pracowników narażonych
na działanie czynników rakotwórczych. W związku ze stwierdzonymi uchybieniami
wydano
38
decyzji
administracyjnych
w
celu
poprawy
warunków
pracy,
zobowiązujących m. in. do przeprowadzenia pomiarów stężeń tych czynników, do
obniżenia stwierdzonych przekroczeń normatywów higienicznych, w większości
przypadków decyzje zostały wykonane terminowo (uchybienia zostały usunięte).
6. Choroby iawodowe
W roku 2008 stwierdzono w województwie lubuskim 61 chorób zawodowych,
jest to o 11 przypadków stwierdzonych chorób więcej niż w 2007 r.
128/195
Choroby zawodowe stwierdzone w roku 2008 (według pozycji wykazu)
choroby narzadu głosu - 19 przypadków
choroby zakaźne - 16 przypadków
choroby wywołane sposobem wykonywania pracy - 6 przypadków
choroby skóry - 4 przypadki
astma oskrzelowa - 4 przypadki
alergiczny nieżyt nosa - 4 przypadki
ubytek słuchu - 3 przypadki
inne - 5 przypadków
Choroby zawodowe stwierdzone w województwie lubuskim w latach 2007-2008
Pozycja
wykazu
3
6
7
12
15
17
18
19
20
21
22
25
26
Wykaz chorób zawodowych
Pylice płuc
Astma oskrzelowa
Zewnątrzpochodne alergiczne zapalenie pęcherzyków
płucnych
Alergiczny nieżyt nosa
Przewlekłe choroby narządu głosu
Nowotwory złośliwe powstałe w następstwie działania
czynników występujących w środowisku pracy uznanych za
rakotwórcze u ludzi
Choroby skóry
Przewlekłe choroby układu ruchu wywołane sposobem
wykonywania pracy
Przewlekłe choroby obwodowego układu nerwowego
wywołane sposobem wykonywania pracy
Obustronny trwały ubytek słuchu typu ślimakowego
spowodowany hałasem
Zespół wibracyjny
Choroby układu wzrokowego wywołane czynnikami
fizycznymi chemicznymi lub biologicznymi
Choroby zakaźne lub pasożytnicze albo ich następstwa:
1. wirusowe zapalenie wątroby typu C
2. wirusowe zapalenie wątroby typu B
3. borelioza
4. bruceloza
5. inne
ogółem
Liczba stwierdzonych
chorób
2007
1
3
2008
1
4
1
-
3
12
4
19
-
1
9
4
1
3
3
3
4
3
2
1
2
2
9
3
5
1
50
16
1
14
1
61
Państwowi inspektorzy sanitarni wydali również 35 decyzji o braku podstaw do
stwierdzenia choroby zawodowej (rok wcześniej 18).
W roku 2008 najwięcej, podobnie jak w kilku ostatnich latach stwierdzono
129/195
przewlekłych chorób narządu głosu u nauczycieli. Stanowiły one 31% wszystkich
przypadków. W porównaniu z rokiem ubiegłym liczba ta wzrosła o 7, zauważalna jest
jednak na przestrzeni ostatnich lat tendencja spadkowa.
Choroby zawodowe narządu głosu stwierdzane
w województwie lubuskim w latach 1999-2008
159
160
140
120
101
100
80
60
47
60
38
30
40
15
24
12
19
20
0
1999r.
2000r.
2001r.
2002r.
2003r. 2004r.
2005r.
2006r.
2007r.
2008r.
Wzrost zachorowań zanotowano również w grupie chorób zakaźnych tj. z 9 do
16 przypadków, z których aż 14 dotyczyło boreliozy (w poprzednim roku stwierdzono 5
przypadków boreliozy). Zmniejszyła się natomiast o 2 liczba zachorowań na wzw t.C,
nie zanotowano ani jednego przypadku wzw t.B o etiologii zawodowej. Liczba
stwierdzonych przypadków brucelozy utrzymała się na tym samym poziomie (1
przypadek). Nie stwierdzono gruźlicy. Zauważyć należy znaczną poprawę sytuacji w
zakresie wirusowego zapalenia wątroby t.B i C, skutek odniosły prowadzone od lat
działania profilaktyczne. Należy podkreślić, że w całym roku 2008 w województwie
lubuskim odnotowano tylko 1 przypadek wzw t.C jako choroby zawodowej.
Niepokojący jest wzrost zachorowań na boreliozę, wśród zgłoszonych a będących
jeszcze w trakcie rozpatrywania podejrzeń choroby zawodowej dominują właśnie
boreliozy. Należy spodziewać się więc dalszego wzrostu stwierdzonych borelioz jako
chorób zawodowych.
130/195
Liczba stwierdzonych zachorowań na boreliozę o etiologii zawodowej w latach 2000-2008
14
14
12
11
10
8
6
5
4
4
3
3
2
2
1
1
0
0
1999r.
2000r.
2001r.
2002r.
2003r.
2004r.
2005r.
2006r.
2007r.
2008r.
Stwierdzone w roku 2008 przypadki boreliozy dotyczyły pracowników leśnych. Z
reguły pracownicy narażeni na pogryzienie przez kleszcze są w ramach badań
profilaktycznych kierowani na badania lekarskie z uwzględnieniem boreliozy,
otrzymują repelenty, są systematycznie szkoleni z zasad BHP przy tego rodzaju
zagrożeniach oraz mają zapewniony sprzęt do usuwania kleszczy i odzież ochronną.
Istotny problem stanowią rolnicy, u których pomimo narażenia nie wykonuje się
profilaktycznie badań w kierunku boreliozy (jest to grupa zawodowa pod względem
profilaktyki chorób związanych ze środowiskiem pracy bardzo zaniedbana).
Wzrosła liczba schorzeń spowodowanych sposobem wykonywania pracy (poz.19
i 20 wykazu chorób zawodowych). W roku 2007 stwierdzono 4 przypadki, zaś w 2008r.
– 6). Liczba stwierdzonych chorób zawodowych układu ruchu i obwodowego układu
nerwowego wywołanych sposobem wykonania pracy stanowi zaledwie niewielką część
rzeczywiście występujących schorzeń tych układów mających etiologię zawodową.
Dolegliwości mięśniowo szkieletowe są bardzo powszechne i często przyczyny ich
powstania nie są kojarzone z pracą. Brak jest jednolitej metodyki i obowiązku
przeprowadzania badań w tym zakresie. W związku z tym oceny ryzyka zawodowego
są pod tym względem niedostateczne.
Zmalała w porównaniu do roku 2007 ilość chorób skóry tj. z 9 do 4 przypadków,
chociaż, zachorowania na schorzenia skóry na przestrzeni ostatnich lat wzrastały. Wiąże
131/195
się to ze stosowaniem w środowisku pracy, coraz większej ilości środków chemicznych
powodujących alergie i podrażnienia.
W dalszym ciągu notuje się spadek chorób narządu słuchu. W roku 2007r.
stwierdzono tylko 4 przypadki zawodowego uszkodzenia słuchu, a w 2008r. - 3
przypadki. W przekroczeniu norm higienicznych hałasu pracuje w województwie około
8,4% zatrudnionych w nadzorowanych przez PIS zakładach, czyli około 6,5 tysiąca
osób. Realizowany od przeszło 30 lat program walki z hałasem, nakładający na
pracodawcę dodatkowe obowiązki w zakresie ochrony pracowników, w wypadku, gdy
pracodawca nie może w krótkim okresie zastosować technicznych sposobów obniżenia
hałasu, pozwolił zminimalizować to zagrożenie.
Liczba stwierdzonych przypadków zawodowego uszkodzenia słuchu w woj. lubuskim,
w latach 1999-2008
40
37
35
30
28
25
25
21
20
15
10
10
5
5
6
5
4
3
0
1999r. 2000r. 20001r. 2002r. 2003r. 2004r. 2005r. 2006r. 2007r. 2008r.
Zauważalna tendencja spadkowa liczby stwierdzanych chorób zawodowych,
zarówno w kraju jak i w województwie lubuskim dotyczy jednak chorób
spowodowanych mierzalnymi, materialnymi czynnikami środowiska pracy, takich jak
np. ubytek słuchu spowodowany hałasem, zespół wibracyjny, pylice. Nie wystąpiły
zatrucia zawodowe.
Wśród działań profilaktycznych zapobiegających chorobom zawodowym, można
wyróżnić działania związane z zachęcaniem pracodawców do podejmowania
przedsięwzięć służących uwalnianiu zakładów pracy od dymu tytoniowego, który
oprócz znanych powszechnie szkodliwych skutków w wielu przypadkach potęguje
132/195
negatywny wpływ czynników szkodliwych występujących w środowisku pracy a więc
zwiększa ryzyko zawodowe. Podczas kontroli zakładów pracy, przekazywane były
pracodawcom płyty CD zawierające materiały nt. rozwiązywania problemu palenia w
firmie, opracowane przez Krajowe Centrum Promocji Zdrowia w Miejscu Pracy we
współpracy z Zakładem Epidemiologii Instytutu Pracy w Łodzi. Informowano także o
negatywnych skutkach palenia tytoniu oraz o możliwości potęgowania zagrożeń
zawodowych.
Podsumowanie
1.
Zanotowano znaczny spadek liczby osób pracujących w przekroczeniach
normatywów w porównaniu do roku 2007. Przedwczesne byłoby jednak
stwierdzenie, że nastąpiła poprawa warunków pracy w tym zakresie.
2.
Stwierdzono poprawę świadomości pracodawców i osób odpowiedzialnych za bhp
w zakładach w zakresie szkodliwych czynników biologicznych dla zdrowia
występujących w środowisku pracy.
3.
Mimo objęcia nadzorem znacznie większej ilości zakładów, w których występują
czynniki rakotwórcze odnotowano spadek liczby osób pracujących w narażeniu.
Świadczy to o poprawie świadomości pracodawców i ograniczaniu przez nich
stanowisk wymagających pracy z kancerogenami.
4.
Wzrosła liczba stwierdzonych chorób zawodowych, zauważalna jest jednak na
przestrzeni ostatnich lat tendencja spadkowa. Nadal najwięcej stwierdza się chorób
narządu głosu u nauczycieli.
5.
Bardzo niepokojący jest wzrost stwierdzanych borelioz o etiologii zawodowej.
Rośnie również liczba chorób spowodowanych niemierzalnymi czynnikami
środowiska pracy (ruchy monotypowe, wymuszona pozycja ciała). Z uwagi na
skalę zjawiska i wysokie koszty społeczne, które związane są ze skutkami chorób
narządu ruchu (leczenie, renty) konieczne jest zintensyfikowanie działań mających
na celu właściwą, pełną ocenę narażenia zawodowego w celu przeprowadzenia prac
korygujących i właściwej profilaktyki.
133/195
VII. Warunki sanitarne w szkołach i innych
placówkach oświatowo-wychowawczych
1. Stan sanitarno-techniczny
Państwowa Inspekcja Sanitarna na terenie
województwa
lubuskiego
w
roku
2008
obejmowała nadzorem ogółem 1343 placówki
nauczania i wychowania, w tym: 11 żłobków, 252
przedszkola, 548 szkół na różnych poziomach
kształcenia, 308 innych placówek oświatowowychowawczych oraz 224 sezonowe placówki wypoczynku dzieci i młodzieży.
W szkołach naukę pobierało 164153 uczniów, a z różnych form wypoczynku
letniego i zimowego skorzystało 17421 dzieci i młodzieży.
Państwowi Inspektorzy Sanitarni prowadząc bieżący nadzór nad placówkami
oświatowo - wychowawczymi przeprowadzili 1784 kontrole sanitarne w 934
placówkach. Wydali ogółem 402 decyzje na poprawę stanu sanitarno-technicznego w
w/w obiektach (w 2007r.- 461). Obowiązki nakładane decyzjami dotyczyły w
szczególności:
poprawy stanu sanitarno-higienicznego i technicznego ścian, sufitów, podłóg w
salach lekcyjnych, gimnastycznych, szatniach, węzłach sanitarnych i na
basenie,
doprowadzenia do właściwego stanu techniczno-sanitarnego stolarki okiennej
drzwiowej, nawierzchni boisk szkolnych, przejść i placu apelowego,
zapewnienia właściwego oświetlenia w pomieszczeniach do nauki i zabawy,
zabezpieczenia sprzętu sportowego z wymaganymi certyfikatami,
dostosowania do wymagań ergonomii stanowisk pracy ucznia oraz
zapewnienia stosownych certyfikatów na meble,
zabezpieczenia klatek schodowych i poręczy w placówkach oświatowowychowawczych..
W ramach sprawowanego nadzoru szczególny nacisk kładziono na higienę
procesu nauczania, prowadzono analizy dotyczące środowiska pracy uczniów,
wpływające na ich stan psycho-fizyczny (m.in. obciążenie tornistrami/plecakami,
134/195
rozkłady zajęć lekcyjnych, stanowiska pracy ucznia, umeblowanie przedszkoli i szkół
oraz posiadany przez szkoły sprzęt sportowy, opiekę medyczną).
Żłobki i przedszkola
Sprawując nadzór nad żłobkami i przedszkolami
skontrolowano 11 żłobków tj. 100% (16 kontroli), 178
przedszkoli tj. 70,6% (316 kontroli) znajdujących się w
ewidencji. W żłobkach sprawowano opiekę w 4 grupach
wiekowych nad 986 dziećmi. Wystawiono 4 decyzje, w
tym 3 w związku ze stwierdzeniem niewłaściwych warunków sanitarno-higienicznych i
technicznych pomieszczeń oraz 1 decyzję o zamknięciu obiektu do czasu uzyskania
pozytywnego mikrobiologicznego badania wody. Po spełnieniu w/w wymagań odnośnie
wody placówka została uruchomiona. W przedszkolach przeprowadzono 316 kontroli
sanitarnych. Stwierdzono, że
2
przedszkola
funkcjonują
w budynkach
nie
przystosowanych, a 5 w złym stanie zarówno technicznym jak i sanitarnoporządkowym oraz 11 w złym stanie technicznym. W związku z powyższym wydano
decyzje nakładające obowiązki doprowadzenia do właściwego stanu sanitarnotechnicznego pomieszczeń w tych obiektach. W 4 placówkach stwierdzono
niewystarczającą ilość toalet. W pozostałych placówkach pomieszczenia, z których
korzystały dzieci były utrzymane we właściwym stanie sanitarno-higienicznym i
technicznym. Wszystkie placówki posiadały wydzielone miejsca do zabawy,
wypoczynku, nauki i spożywania posiłków, zespoły sanitarne wydzielone dla
poszczególnych grup wiekowych. Sale zabaw wyposażone były w meble dostosowane
do wzrostu dzieci, sprzęt RTV. Zabawki dziecięce nieuszkodzone i czyste dostosowane
do wieku dzieci spełniają normy bezpieczeństwa. Część sypialna wydzielona od części
zabawowej. Łóżeczka i leżaki były oznakowane indywidualnie dla każdego dziecka.
Szkoły
W roku 2008 Państwowa Inspekcja Sanitarna obejmowała nadzorem 548 różnego
typu szkół znajdujących się w ewidencji.
135/195
Liczba szkół pod nadzorem
19
10
243
67
szkoły podst.
gimnazja
zsz
88
licea i technika
zso
zsppdst
szkoły policealne
23
szkoły wyższe
2
79
W ramach bieżącego nadzoru Państwowi Inspektorzy przeprowadzili 854 kontrole
w 405 szkołach, tj. skontrolowali 73,9% obiektów znajdujących się w ewidencji.
Wyniki kontroli wskazują, że pomimo poprawiających się warunków sanitarnohigienicznych i technicznych w tych placówkach, w dalszym ciągu 60 szkół
funkcjonuje
w
budynkach
o
złym
stanie
technicznym,
24
w
budynkach
nieprzystosowanych, a 18 w budynkach o złym stanie zarówno technicznym jak i
porządku i czystości. W 5 szkołach występują jeszcze toalety zewnętrzne, a w 19
niewystarczająca ich ilość. W placówkach, w których stwierdzono zły stan sanitarnohigieniczny i techniczny wydano 286 decyzji na poprawę stanu sanitarno-higienicznotechnicznego, co stanowi 71,1% wszystkich wydanych w roku 2008 decyzji.
Inne placówki oświatowo-wychowawcze
Pod nadzorem służb sanitarnych znajduje się 308 innych placówek oświatowowychowawczych, w tym:
Warsztaty szkolne i centra szkolenia zawodowego - 66
Domy dziecka, studenckie oraz internaty i bursy - 54
Placówki z pobytem dziennym i całodobowym - 85
Placówki pracy pozaszkolnej - 90
Placówki rekreacyjne - 13
Skontrolowano 143 placówki tj. 46,4% znajdujące się w ewidencji (213 kontroli).
Nadzór sanitarny nad
w/w placówkami wskazuje, że 5 tj. 3,5% skontrolowanych
funkcjonuje w budynkach nieprzystosowanych, 7 tj. 4,9% w złym stanie technicznym
136/195
oraz higieniczno-sanitarnym i 16 tj.11,2% w budynkach, w których stwierdzono zły stan
techniczny. Wydano 37 decyzji nakładających obowiązki doprowadzenia do
właściwego stanu sanitarno – technicznego pomieszczeń w tych obiektach.
Ogólna liczba placówek oświatowo- wychowawczych o złym stanie sanitarno-technicznym
92
100
88
80
60
60
40
20
0
rok 2006
rok 2007
rok 2008
Wszystkie skontrolowane placówki posiadają sieć wodociągową i kanalizacyjną,
9 placówek, które nie były podłączone w roku 2007 do instalacji wodno-kanalizacyjnej
zostały zwodociągowane i skanalizowane. Warunki do utrzymania higieny osobistej
uczniów były dobre.
W wyniku prowadzonych prac remontowych i modernizacyjnych zauważa się
nieznaczną poprawę stanu sanitarno-technicznego placówek.
2. Warunki pracy ucznia
W celu poprawy warunków higieniczno-sanitarnych w placówkach oświatowowychowawczych realizowano zadania i poddawano ocenie środowisko pracy ucznia i
przedszkolaka poprzez między innymi: badanie obciążenia uczniów tornistrami i
plecakami, analizy rozkładów zajęć lekcyjnych, badanie oświetlenia, dostosowanie do
wzrostu stanowisk pracy uczniów, umeblowania, posiadanego przez szkoły stanu
technicznego sprzętu sportowego, opiekę medyczną, dożywianie.
Pomiary
obciążenia
uczniów
plecakami/tornistrami
przeprowadzono
w
wybranych losowo klasach I-VI szkół podstawowych. Skontrolowano ciężar plecaków
i tornistrów u 10432 uczniów. Zebrane dane wskazują, że w roku szkolnym 2007/2008
aż 36,3% uczniów nosiło plecaki/tornistry, których waga przekraczała 10% ich masy
ciała. W porównaniu z rokiem 2007 jest to o około 10% mniej dzieci noszących zbyt
ciężkie tornistry.
137/195
Analiza obciążenia uczniów plecakami/tornistrami
Rok szkolny
2006/2007
2007/2008
Liczba uczniów zbadanych
11790
10432
Liczba uczniów, u których waga tornistrów przekroczyła 10 –
15% wagi ciała
4597
3789
W analizowanym okresie skontrolowano 404 placówki tj.
67% placówek pod kątem posiadania certyfikatów na meble
szkolne i przedszkolne. Wyniki kontroli wykazały, że 130
placówek nie posiadało certyfikatów na meble, co stanowiło
32,2% w porównaniu do roku 2007- 43,1%. Zmniejszenie się
liczby placówek nie posiadających certyfikatów na meble
nie spowodowało
równocześnie poprawy w dostosowaniu mebli do wzrostu uczniów. W roku szkolnym
2007/2008 stwierdzono 9% wzrost liczby niedostosowanych stanowisk pracy ucznia w
stosunku do roku 2007.
Zmalała liczba placówek (z 17 w roku 2007 do 14 w roku 2008), które nie
zapewniają właściwego oświetlenia.
W trakcie kontroli sanitarnych szkół ocenie poddano również 907 tygodniowych
rozkładów lekcji w 146 placówkach. Wyniki kontroli wykazały niezgodne z zasadami
higieny tygodniowe rozkłady lekcji w 62 placówkach co stanowi 42,5%
skontrolowanych placówek. W porównaniu do roku 2007 zmniejszyła się liczba
niehigienicznych rozkładów zajęć lekcyjnych z 46,3% do 42,5% . Niehigieniczne
rozkłady najczęściej zawierały elementy: 5-cio minutowe przerwy, brak przerw 20
minutowych, występowanie 2 godzinnej różnicy w liczbie godzin lekcyjnych pomiędzy
poszczególnymi dniami tygodnia. Związane jest to z zatrudnieniem nauczycieli w
więcej niż jednej placówce, brakiem sal gimnastycznych, dojazdami dzieci do szkół,
rozszerzonymi programami nauczania z podziałem uczniów na grupy oraz
niewystarczającą ilością sal lekcyjnych.
W
placówkach,
w
których
stwierdzono
nieprawidłowości
osobom
odpowiedzialnym za rozkłady zajęć lekcyjnych udzielono instruktażu na temat higieny
procesu nauczania oraz zalecono uwzględnić jej zasady przy sporządzaniu kolejnych
rozkładów.
138/195
Badania warunków pracy ucznia
Oświetlenie sztuczne
Tygodniowe rozkłady
lekcji
Stoły i krzesła
Lata Skontrolowano Stwierdzono Skontrolowano Stwierdzono Skontrolowano Stwierdzono
niewłaściwe w
niewłaściwe w
niewłaściwe w
placówek
placówek
placówek
placówkach
placówkach
placówkach
Ilość
%
Ilość
%
Ilość
%
Ilość
%
Ilość
%
Ilość
%
2006
33
4,5
13
39,3
190
43,7
79
41,6
227
52,2
107
47,1
2007
31
4,1
17
54,8
179
41,0
83
46,3
112
25,7
20
17,8
2008
32
4,3
14
43,7
146
19,8
62
42,5
216
29,3
58
26,8
3. Dożywianie uczniów
Zapewnienie posiłku w szkole ma istotne znaczenie dla
prawidłowego funkcjonowania ucznia, jego samopoczucia,
kondycji, zdolności do nauki. W roku 2008 skontrolowano
325 placówek pod względem prowadzenia dożywiania. Z
analizy zebranego materiału wynika, iż
z różnych form
dożywiania w roku 2008 skorzystało 48496 dzieci. Obiady pełne spożywało 9083
uczniów w 99 skontrolowanych placówkach, jednodaniowe – 11478 w 133 placówkach,
śniadania – 3367 uczniów w 77 placówkach, a ciepły napój dostępny był w 148
placówkach dla 24568 dzieci. Z posiłków dofinansowanych przez organizacje
pozarządowe, samorządy i ośrodki pomocy społecznej skorzystało ogółem 12922
uczniów.
Zauważa
się
spadek
liczby
uczniów
korzystających
z
posiłków
dofinansowanych (w roku 2007 z dofinansowania skorzystało – 16167), równocześnie
stwierdza się wzrost liczby dzieci korzystających z obiadów dwudaniowych z 8972 w
roku 2007 do 9083 w roku 2008. Znacząco wzrosła liczba dzieci we wszystkich typach
szkół (z 14003 w 2007r. do 24568 w 2008r.) spożywających napój.
4. Opieka medyczna
W roku 2008 skontrolowano 399 szkół pod względem prowadzenia opieki
zdrowotnej nad uczniami. Stwierdzono, że uczniowie korzystają z opieki medycznej
zapewnionej przez lekarza w 4 placówkach tj. 1%, stomatologa w 6 placówkach co
stanowi 1,5% oraz przez pielęgniarki w 369 placówkach tj. 92,5%. W dalszym ciągu
139/195
opieka medyczna nad uczniami sprawowana przez lekarzy i stomatologów jest
niedostateczna, a opieka pielęgniarska utrzymuje się na porównywalnym poziomie do
lat ubiegłych. Pielęgniarki sprawują opiekę w 307 gabinetach profilaktycznej opieki
przedlekarskiej zadaniowo (między innymi wykonują testy przesiewowe, prowadzą
edukację zdrowotną, profilaktykę próchnicy zębów) lub odwiedzają szkołę 1-2 razy w
tygodniu.
5. Infrastruktura do prowadzenia zajęć
wychowania fizycznego
Ocenie poddano warunki do prowadzenia
zajęć wychowania fizycznego. Sale gimnastyczne
pełnowymiarowe posiadają 132 skontrolowane
placówki, 143 zastępczą, a boiska sportowe 231
placówek. W 15 placówkach do prowadzenia
zajęć wychowania fizycznego wykorzystuje się
zespoły
obiektów:
sale
gimnastyczne,
hale
sportowe, boiska oraz baseny. W wyniku przeprowadzonych kontroli stwierdzono
również brak infrastruktury w 67 szkołach co stanowi 27% skontrolowanych placówek.
W placówkach tych uczniowie ćwiczą na korytarzach, mają możliwość korzystania z
zaplecza sportowego w innych placówkach. Dzieci i młodzież korzystają z natrysków
w 151 placówkach, najczęściej po dodatkowych zajęciach sportowych.
Ocenie poddano również stan posiadanego sprzętu i urządzeń sportowych z
certyfikatami. Pod tym kątem skontrolowano 393 placówki. W 165 szkołach sale
gimnastyczne zaopatrzone były w sprzęt sportowy posiadający certyfikaty. Brak
certyfikatów urządzeń i sprzętu sportowego odnotowano w 105 szkołach tj. 42%
skontrolowanych placówek. Z przeprowadzonej analizy wynika, że w 2008 roku
zmniejszyła się o 8% liczba szkół posiadających urządzenia i sprzęt sportowy bez
certyfikatów. Największe braki certyfikatów na sprzęt sportowy występowały w
szkołach podstawowych, tj. 31% i gimnazjach tj. 24%.
Fakt oddania do użytku 8 nowych sal sportowych nie spowodował wielkiej
poprawy infrastruktury do prowadzenia zajęć wychowania fizycznego i w dalszym
ciągu jest ona niewystarczająca.
140/195
6. Nadzór nad preparatami chemicznymi i
substancjami niebezpiecznymi
W ramach nadzoru nad szkołami skontrolowano gospodarkę substancjami i
preparatami chemicznymi w 356 placówkach. Wyniki kontroli wykazały, że
zmniejszyła się liczba placówek posiadających zbędne preparaty chemiczne z 39 w roku
2007 do 35 w roku 2008. Ogółem w pracowniach stwierdzono 639,815 kg i 140,25 l
substancji chemicznych w tym 194,52 kg i 11,25 l przeterminowanych. Zadowalający
jest
fakt,
że
znacząco
zmniejszyła
się
ilość
posiadanych
przez
szkoły
przeterminowanych preparatów chemicznych z 537,27 kg w roku 2007 do 194,52 kg w
roku 2008. Na zmniejszenie ilości w/w preparatów miała wpływ dobra współpraca z
Inspekcją Ochrony Środowiska oraz fakt, iż placówki stosują się do zaleceń służb
sanitarnych w kwestii utylizacji odpadów chemicznych. Tylko w 3 placówkach
stwierdzono uchybienia tj. brak prawidłowego oznakowania, posiadania spisów
substancji będących na stanie placówki jak również posiadania kart charakterystyki w/w
substancji.
Ilość preparatów i substancji chemicznych w szkołach
3500
3174
3000
2500
2000
1697
2006
1500
1000
2007
1175
639
500
2008
611
194
0
ogółem
przeterminowanych
7. Warunki wypoczynku i rekreacji
Na terenie województwa lubuskiego w roku
2008 zorganizowany był wypoczynek letni i zimowy
w różnych formach dla 17421 uczestników w 224
zgłoszonych
placówkach
wypoczynku.
Wyniki
przeprowadzonych 358 kontroli sanitarnych wskazują,
141/195
że w 4 placówkach stwierdzono zaniedbania porządku i czystości oraz w 79 placówkach
brak opieki medycznej w miejscu wypoczynku. Poza tym nie odnotowano innych
istotnych uchybień i można stwierdzić, że pozostałe placówki, w których wypoczywały
dzieci były przygotowane właściwie. W ramach nadzoru nad placówkami wypoczynku
prowadzone były działania edukacyjne polegające na przekazywaniu informacji
organizatorom wypoczynku, rodzicom na temat zasad organizowania i nadzorowania
wypoczynku, wymogów dotyczących bezpieczeństwa i higieny pomieszczeń,
wyposażenia, racjonalnego żywienia i właściwej opieki wychowawczej oraz
rozdawnictwo materiałów edukacyjnych „Stop meningokokom” i na temat szkodliwości
palenia tytoniu.
Kontynuowano współpracę z Wydziałami Oświaty, Komendą Policji oraz Straży
Pożarnej w zakresie bezpieczeństwa
zdrowotnego dzieci i młodzieży podczas
wypoczynku zimowego i letniego oraz rozszerzono je o inne służby między innymi o:
Wojewódzki Inspektorat Inspekcji Handlowej, Inspekcję Transportu Drogowego,
Lubuski Oddział Służb Granicznych. W efekcie tego wypoczynek dzieci i młodzieży na
terenie województwa lubuskiego w 2008r. był bezpieczny.
Podsumowanie
1. W roku 2008 zmniejszyła się liczba placówek funkcjonujących w budynkach o
złym stanie sanitarno-technicznym i poprawił się ich stan sanitarno-higieniczny.
2. Pomimo licznych inwestycji i rozbudowy bloków sportowych w 2008r. w
dalszym ciągu infrastruktura do prowadzenia zajęć wychowania fizycznego jest
niewystarczająca.
3. W dalszym ciągu opieka medyczna w placówkach nauczania, wychowania i
wypoczynku jest niewystarczająca.
4. Zmniejszyła się ilość przeterminowanych preparatów i substancji chemicznych
w szkołach.
5. Poprawie uległa organizacja wypoczynku dzieci i młodzieży w okresie letnim i
zimowym.
142/195
VIII. Warunki ochrony przed promieniowaniem
jonizującym i niejonizującym
1. Informacje ogólne
Zadania Państwowego Wojewódzkiego Inspektora Sanitarnego z zakresu higieny
radiacyjnej na terenie województwa lubuskiego są realizowane przez pracowników
Oddziału Higieny Radiacyjnej oraz Oddziału Badań Radiacyjnych Działów Nadzoru
Sanitarnego i Laboratoryjnego Wojewódzkiej Stacji Sanitarno-Epidemiologicznej w
Gorzowie Wlkp.
Działalność prowadzona w 2008r. w ramach sprawowania I-instancyjnego
bieżącego i zapobiegawczego nadzoru sanitarnego była zgodna z głównymi kierunkami
nakreślonymi przez Główny Inspektorat Sanitarny. Obejmowała nadzór nad
medycznymi
zastosowaniami
aparatury
rentgenowskiej,
nad
realizacją
przez
użytkowników urządzeń radiologicznych zasad ochrony radiologicznej pacjenta.
Kontrolowano
również
zakłady
opieki
zdrowotnej,
przemysłowe
i
innych
użytkowników urządzeń wytwarzających pola i promieniowanie elektromagnetyczne.
Sprawowano nadzór nad warunkami pracy i ochroną zdrowia osób zatrudnionych w
narażeniu.
Prowadzono bazy danych stosowanych na terenie województwa urządzeń
radiologicznych, ewidencje pracowni rentgenowskich, wydanych zezwoleń na
prowadzenie działalności związanej z narażeniem na promieniowanie jonizujące w
celach
medycznych
oraz
urządzeń
wytwarzających
pole
i
promieniowanie
elektromagnetyczne.
W 2008r kontynuowano nadzór w zakresie ochrony radiologicznej w medycznych
zastosowaniach promieniowania jonizującego personelu pracowniczego, populacji i
pacjenta w postępowaniu diagnostyczno-leczniczym, w tym wdrożenia do stosowania w
pracowniach rentgenowskich kontroli jakości medycznych aparatów rentgenowskich.
W
ramach
zapobiegawczego
nadzoru
inwestycyjnego
przed
wydaniem
stosownych zezwoleń na prowadzenie działalności związanej z wykorzystaniem
promieniowania jonizującego do celów medycznych oceniano jednostki organizacyjne
w zakresie spełnienia wymagań higieny radiacyjnej. Opiniowano projekty techniczne
143/195
pracowni,
sprawdzając
poprawność
wykonanych
obliczeń
oraz
ochronność
zaprojektowanych osłon stałych. Celem zadania była realizacja inwestycji zapewniająca
bezpieczeństwo pracowników i osób z ogółu ludności przebywających w sąsiedztwie
pracujących aparatów rentgenowskich.
W ramach nadzoru bieżącego prowadzono nadzór nad osobami zatrudnionymi w
narażeniu na promieniowanie jonizujące i niejonizujące. Kontrolowano objęcie
pracowników właściwą opieką lekarską, w celu niedopuszczenia do pracy i
przebywania w promieniowaniu tych, u których stwierdzono przeciwwskazania
zdrowotne lub zmiany chorobowe mogące ulec zaostrzeniu podczas pracy w narażeniu.
Sprawdzano uczestnictwo pracowników w obowiązkowych, specjalistycznych
szkoleniach dla osób obsługujących aparaturę rentgenowską oraz urządzenia
wytwarzające pola elektromagnetyczne.
Zwracano uwagę podczas prowadzonych kontroli oraz w informacjach i
komunikatach medialnych na obowiązek uczestnictwa osób pracujących w narażeniu i
obsługujących
urządzenia
radiologiczne
w
szkoleniach
z
zakresu
ochrony
radiologicznej pacjenta.
Pracownicy Działu Laboratoryjnego – Oddziału Badań Radiacyjnych wykonywali
w ramach „Monitoringu i urzędowej kontroli żywności” oraz prac Placówki Pomiarów
Skażeń Promieniotwórczych badania radioaktywności prób środowiskowych i
żywnościowych, a także pomiary czynników szkodliwych na stanowiskach pracy.
2. Ochrona radiacyjna w pracowniach
rentgenowskich oraz nadzór nad aparaturą
rentgenowską
Na terenie województwa lubuskiego w 2008r. użytkowano ogółem 271 aparatów
rentgenowskich na terenie 188 pracowni oraz 31 jednostek organizacyjnych stosujących
urządzenia radiologiczne bez pracowni rentgenowskich. Nadzorem w zakresie higieny
radiacyjnej objęto 86 diagnostycznych pracowni rentgenowskich oraz 20 urządzeń bez
pracowni. Skontrolowano 125 aparatów rentgenowskich, przeprowadzając 115 kontroli
w jednostkach organizacyjnych wykorzystujących promieniowanie jonizujące do celów
medycznych.
Zestawienie użytkowanych w różnych zastosowaniach medycznych ilości
poszczególnych urządzeń radiologicznych przedstawiono na wykresie.
144/195
Rodzaj stosowanych medycznych aparatów
rentgenowskich
3,3%1,8% 2,3%
3,6%3,3%
4,7%
5,5%
Na stan ochrony
radiologicznej
stomat. punktowe
do zdjęć
do zdjęć i prześwietleń
stomat. pantomograficzne
mammografy
tomografy komputerowe
radiologia zabiegowa
do prześwietleń
do badań naczyniowych
densytometry
47,4%
10,6%
17,5%
użytkownika
oraz pacjenta w
pracowni rtg
wpływa wiele
czynników.
Jednym z najbardziej istotnych jest wyposażenie aparaturowe i materiałowe
pracowni rentgenowskich, w tym wiek, technologia, nowoczesność stosowanych
procedur medycznych i urządzeń. Zestawienie stosowanych na terenie województwa
lubuskiego
urządzeń z
podziałem na lata
ich produkcji
przedstawiono na
wykresie.
Wiek stosowanych urządzeń radiologicznych
14,0%
12,0%
10,0%
8,0%
6,0%
4,0%
2,0%
0,0%
<1987
1990
1993
1996
1999
2002
2005
2008
Największą grupę starszych urządzeń stanowią aparaty ogólnodiagnostyczne
służące dużym grupom pacjentów. Podobnie sytuacja kształtuje się w dużych zakładach
opieki zdrowotnej w całym kraju
Zasadniczą poprawę w stanie ochrony
radiologicznej pacjenta mogą wnosić jedynie
nowo uruchamiane pracownie i urządzenia
radiologiczne. Największą grupę takich urządzeń
w 2008r. stanowiły aparaty rentgenowskie
stomatologiczne do zdjęć wewnątrzustnych.
Państwowy
Wojewódzki
Inspektor
Sanitarny w Gorzowie Wlkp. wydał ogółem w
2008r. 23 zezwolenia na uruchomienie i stosowanie aparatów oraz 16 zezwoleń na
uruchomienie pracowni rentgenowskich. Decyzje były wydawane po przeprowadzeniu
kontroli sanitarnych, ocenie jednostek organizacyjnych oraz sprawdzeniu obowiązującej
i wymaganej przepisami prawnymi dokumentacji.
145/195
W 2007r. wydanych zostało 35 zezwoleń na uruchomienie i stosowanie nowych
aparatów oraz 17 zezwoleń na uruchomienie pracowni rentgenowskich. Liczba
stosowanych, nowych aparatów rentgenowskich na terenie województwa lubuskiego
systematycznie wzrasta. Strukturę aparatów rentgenowskich, dla których wydano w
2008r. nowe zezwolenia przedstawiono na wykresie.
Nowouruchamiane aparaty rentgenowskie
16
14
12
10
8
6
4
2
0
stomat. punktowe
13
tomografy komputerowe
do zdjęć
do zdjęć i prześwietleń
2
2
2
2
1
mammografy
do prześwietleń
W ramach nadzoru zapobiegawczego przed wydaniem zezwoleń na uruchomienie
pracowni rentgenowskich oceniano i opiniowano w zakresie ochrony radiologicznej
projekty techniczne.
W 2008r. Państwowy Wojewódzki Inspektor Sanitarny w Gorzowie Wlkp.
zatwierdził 28 projektów nowych pracowni rentgenowskich. Przygotowywano również
opinie sanitarne o spełnieniu wymagań fachowych i sanitarnych, jakim powinny
odpowiadać pomieszczenia i urządzenia zakładów opieki
zdrowotnej.
Każda nowo uruchamiana
pracownia rentgenowska oraz
nowe urządzenie radiologiczne to
poprawa w zakresie warunków
diagnozowania pacjentów na
terenie naszego województwa.
Stan aparatury rentgenowskiej stosowanej na terenie województwa lubuskiego
ulega systematycznej poprawie. W ciągu ostatnich kilku lat zostały wycofane
urządzenia niespełniające wymogów przepisów prawnych. Niestety częstą praktyką jest
zastępowanie starych, awaryjnych aparatów rentgenowskich urządzeniami nowszymi,
lecz nie nowymi. Wynika to naturalnie z nienajlepszej sytuacji finansowej zakładów
opieki zdrowotnej.
146/195
Zasadnicza poprawa i poszerzenie dostępu do diagnostyki rentgenowskiej dotyczy
jedynie aparatów rentgenowskich stomatologicznych do zdjęć wewnątrzustnych.
Poprawił się również dostęp do badań mammograficznych, w tym badań
wykonywanych w ramach programu badań skriningowych raka sutka.
Wśród nowszych aparatów rentgenowskich stosowanych w dużych ośrodkach
(Szpitalu Wojewódzkim w Gorzowie Wlkp. oraz Szpitalu Wojewódzkim w Zielonej
Górze) funkcjonują również aparaty przestarzałe.
Do nowych aparatów w Szpitalu Wojewódzkim w Gorzowie Wlkp. należą
tomograf komputerowy, aparat do badań mammograficznych, aparaty do badań
rentgenodiagnostycznych z roku 2001 i 2005. Równolegle funkcjonują urządzenia
starsze, tj.: TUR D-800-3 z 1985r., EDR - 750B z 1988r., aparat do badań
naczyniowych UNIVERSIX 120 z 1995r. oraz aparaty użytkowane na bloku
operacyjnym z 1995 i 1997r.
W Szpitalu Wojewódzkim w Zielonej Górze w ostatnim okresie zakupiono
aparaty rentgenowskie jezdne, przyłóżkowe oraz zabiegowy z ramieniem „C”. Został
uruchomiony
nowy
aparat
rentgenowski
do
tomografii
komputerowej
oraz
mammograficzny. Ponadto montowany jest obecnie na Oddziale Onkologii szpitala
nowy symulator. Pozostałe urządzenia radiologiczne do wykonywania podstawowych
badań rentgenodiagnostycznych były wyprodukowane w latach osiemdziesiątych.
Nowszą aparaturą rentgenowską może pochwalić się Wielospecjalistyczny Szpital
SPZOZ w Nowej Soli. W 2008r. zostały zakupione nowy szesnastorzędowy tomograf
komputerowy i obecnie montowany aparat mammograficzny. Kończone jest ponadto
postępowanie przetargowe na zakup nowego cyfrowego aparatu diagnostycznego.
Pozostałe urządzenia typu TUR 701, D 701 i D-800-4 z lat 1979 – 1989.
W najgorszej sytuacji są jednostki, w których aparaty starsze są jedynymi
w pracowniach rentgenowskich. Taka sytuacja dotyczy m.in. Wojewódzkiego Szpitala
Specjalistycznego dla Nerwowo i Psychicznie Chorych w Ciborzu (TUR D-800.1 z
1982r.),
NZOZ Zakładu Radiologii w Strzelcach Krajeńskich (EDR-750B z 1980r.), Lubuskiego
Ośrodka Rehabilitacyjno-Ortopedycznego w Świebodzinie (EDR – 750B z 1989r.),
Lubuskiego
Szpitala
Specjalistycznego
Pulmonologiczno-Kardiologicznego
w
Torzymiu (EDR – 750B z 1989r.), czy Miejskiego SP ZOZ w Szprotawie (EDR - 750B
z 1983r.).
Z licznych rozmów prowadzonych z kierownictwem kontrolowanych jednostek
147/195
organizacyjnych na terenie województwa lubuskiego wynika, że istnieje duża
świadomość konieczności odnowienia stosowanych urządzeń radiologicznych. W
niektórych placówkach prowadzone są wstępne rozmowy z oferentami oraz
postępowania przetargowe.
Brak środków finansowych w zakładach opieki zdrowotnej doprowadza również
do sytuacji, w której testy specjalistyczne oceniające urządzenie, wykonywane są
dopiero w momencie kontroli przedstawiciela WSSE i otrzymania decyzji
administracyjnej. Niepokój budzi również to, że testy pomimo monitów Inspektorów
Ochrony Radiologicznej nie są wykonywane z powodu trudności finansowych z
odpowiednią, wymaganą częstotliwością
Znacznie lepiej można ocenić wykorzystanie aparatury mammograficznej. W roku
2008 zostały oddane do użytkowania dwa nowe aparaty w największych ośrodkach
(Szpitalu Wojewódzkim w Gorzowie Wlkp. oraz Szpitalu Wojewódzkim w Zielonej
Górze). Zastąpiły one dwa awaryjne i przestarzałe urządzenia.
Nowy aparat mammograficzny uruchamia aktualnie również
Wielospecjalistyczny Szpital SP ZOZ w Nowej Soli. Zastąpi on stare i
zużyte urządzenie radiologiczne.
W Gorzowie Wlkp. w nowo uruchomionych pracowniach rtg SP
ZOZ
ARTMA
i
PANORAMIX
Usługi
Radiologiczne
Ewa
Tomaszewska zostały zakupione i oddane do użytku w latach ubiegłych
dwa nowsze aparaty mammograficzne (rok. prod. 2007 i 2001). Wszystkie
ww. nowo zainstalowane aparaty biorą udział lub zostały aktualnie
zgłoszone do WOK w celu zakontraktowania badań w ramach
programu badań skriningowych raka sutka. Większość z aparatów
mammograficznych
zgłoszonych
do
udziału
w
ww.
programie
skriningowym posiada wykonane testy akceptacyjne lub specjalistyczne.
Istotny wpływ na stan ochrony radiologicznej mają również warunki lokalowe,
stan techniczny pomieszczeń, przestrzeganie zasad pracy z aparatem, kwalifikacje
personelu, wyposażenie w środki ochrony osobistej dla personelu i pacjenta, a także
zasadność skierowań na badania w aspekcie korzyści i narażenia na promieniowanie
rentgenowskie. W postępowaniu z pacjentem stosowane były w 2008r. dostępne środki
ochrony indywidualnej, będące na wyposażeniu pracowni rentgenowskich. Stosowane
były również folie wysokoczułe, co pozwalało na obniżenie otrzymywanych przez
pacjentów dawek promieniowania jonizującego.
148/195
Podczas przeprowadzanych kontroli napotykano na nieprawidłowości.
Podobnie jak w latach poprzednich, najczęściej stwierdzaną nieprawidłowością w
2008r. był brak wykonania przy urządzeniach radiologicznych wewnętrznych testów
kontroli fizycznych parametrów jakości aparatury rentgenowskiej. Równie licznie
stwierdzano brak wdrożenia do pracy w pracowni rentgenowskiej systemu
zarządzania jakością. Obowiązek monitorowania jakości stosowanej aparatury
rentgenodiagnostycznej specjalistycznymi i podstawowymi testami wewnętrznymi
powstał z dniem 1 stycznia 2006r. i wynika z zapisów rozporządzenia Ministra
Zdrowia z dnia 25 sierpnia 2005r. w sprawie warunków bezpiecznego stosowania
promieniowania jonizującego dla wszystkich rodzajów ekspozycji medycznej (Dz.U.
Nr 194, poz. 1625). Z zapisów ustawy Prawo atomowe wynika natomiast obowiązek
wprowadzenia z dniem 1 stycznia 2007r., do działalności pracowni rentgenowskiej
systemu zarządzania jakością. Zakres dokumentacji oraz szczegółowe wymagania
dotyczące systemu zarządzania jakością w rentgenodiagnostyce określa wymienione
wyżej rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 25 sierpnia 2005r.
Najczęściej spotykane w 2008r. nieprawidłowości, wraz z ich procentowym
rozkładem zostały przedstawione na zamieszczonym wykresie.
Państwowy
Rozkład nieprawidłowości stwierdzanych podczas kontroli w
medycznych pracowniach rentgenowskich
Wojewódzki
Inspektor Sanitarny
w Gorzowie Wlkp.
po stwierdzeniu
podczas
21,3%
20,0%
15,0%
0,0%
usunięcie.
4,0% 4,0%
1,3%
kontroli uchybień,
nakazujących ich
9,3%
6,7%
5,0%
merytorycznych
16,0%
13,3%
10,0%
przeprowadzanych
wydał 14 decyzji
21,3%
25,0%
2,7%
Brak testów specjalistycznych
Brak testów podstawowych
Brak systemu zarządzania jakością
Brak wymaganej przepisami prawnymi właściwej dokumentacji
Niewłaściwy stan techniczny aparatury rentgenowskiej
Brak kontroli dozymetrycznej
Brak rejestracji fizycznych parametrów ekspozycji
Brak szkoleń
Brak badań pracowników
Brak inspektora ochrony radiologicznej
Podczas przeprowadzanych kontroli stwierdzany był również niewłaściwy stan
techniczny stosowanej aparatury rentgenowskiej. Potwierdzenie tego możliwe jest
poprzez wykonanie testów specjalistycznych oceniających właściwą pracę urządzeń
oraz stosowanych parametrów ekspozycji. Kierownikom jednostek organizacyjnych, w
149/195
których stwierdzono tego typu nieprawidłowości, nakazano analizę otrzymanych
protokołów pomiarowych oraz wdrożenie postępowania zmierzającego we współpracy
z serwisami aparatury medycznej do poprawy, stanu badanych urządzeń.
Wyniki wybranych grup testów
40
20
2
4
4
liczba testów
6
6
2
0
0
6
2
30 31 32 29 28
0
1
22
16 14
0
1
23
11 13
24
18 17
0
Wynik nieakceptowalny
Wynik akceptowalny
Dział Laboratoryjny WSSE w Gorzowie Wlkp. wykonywał w 2008r. testy
specjalistyczne oceniające funkcjonującą na terenie województwa lubuskiego aparaturę
rentgenowską. Rodzaj, liczby, a także otrzymane wyniki wykonanych wybranych
rodzajów testów kontrolnych zostały zestawione na wykresie.
Przebadano ogółem 40 różnych aparatów rentgenowskich wykonując 565 testów.
Wyniki prawidłowe dotyczyły 497 wykonanych testów, co stanowi ok. 88% ogólnej
liczby wykonanych badań.
Kontrolą dawek indywidualną w 2008r. objętych było na terenie województwa
lubuskiego 675 osób na ogólną liczbę 695 osób zatrudnionych w narażeniu na
promieniowanie
jonizujące.
Kierownicy
jednostek
organizacyjnych
pomimo
kwalifikacji pracowników do kategorii narażenia B, niewymagającej dozymetrii
indywidualnej, coraz częściej podejmują decyzję o tej formie dozymetrii. Liczba
pracowników objęta tą formą oceny narażenia ma, więc tendencję wzrostową, w
stosunku do ogólnej liczby osób pracujących w narażeniu na promieniowanie
jonizujące. Nie zanotowano w minionym okresie rozliczeniowym przekroczeń
indywidualnych dawek kwartalnych i rocznych.
150/195
3. Ochrona przed promieniowaniem i polami
elektromagnetycznymi
Na terenie województwa lubuskiego znajduje się 72 użytkowników urządzeń
wytwarzające pola elektromagnetyczne. Ewidencjonowaniu i nadzorowi przez
Państwową Inspekcję Sanitarną podlegają tylko te urządzenia, przy których w wyniku
wykonanych pomiarów rozkładów natężeń pól elektromagnetycznych, stwierdzono
występowanie stref ochronnych. Są to urządzenia – źródła wykorzystywane w służbie
zdrowia do celów terapeutycznych, chirurgicznych oraz urządzenia - źródła
przemysłowe.
W ewidencjach urządzeń nadzorowanych posiadamy aktualnie 208 urządzeń
wykorzystywanych do celów medycznych (diatermie terapeutyczne, terapulsy,
magnetroniki, diatermie chirurgiczne) oraz 114 urządzeń przemysłowych (urządzenia
do hartowania, zgrzewarki, nagrzewnice indukcyjne). Urządzenia te zainstalowane są na
terenie 52 zakładów opieki zdrowotnej oraz 19 zakładów przemysłowych.
Przy źródłach wytwarzających pola elektromagnetyczne kontrolowane jest przede
wszystkim bezpieczne ich wykorzystywanie, objęcie pracowników właściwą opieką
lekarską, w celu niedopuszczenia do pracy i przebywania w strefach ochronnych tych
pracowników, u których stwierdzono przeciwwskazania zdrowotne lub zmiany
chorobowe mogące ulec zaostrzeniu podczas pracy w narażeniu na pola e-m oraz
specjalistyczne szkolenia dla pracowników obsługujących urządzenia. Obowiązkiem
pracodawcy jest ustalenie stopnia szkodliwości dla zdrowia pracowników w
stosowanych procesach technologicznych, informowanie pracowników o ryzyku
Urządzenia
wytwarzające pole elektromagnetyczne
7 6 20
5
medyczne : aparaty do elektrochirurgii
medyczne : diatermie terapeutyczne
medyczne : inne (NMR, magnetroniki)
105
przemysłowe : zgrzewarki
101
przemysłowe : urządzenia indukcyjne
przemysłowe : inne
40
63
radiokomunikacja i łączność :
radiofoniczne
radiokomunikacja i łączność : telewizyjne
zawodowym związanym z ekspozycją na pola, przeprowadzanie na swój koszt
pomiarów pól elektromagnetycznych w środowisku pracy, a także wyposażenie w
odpowiednie środki ochrony indywidualnej.
151/195
Ilościowy rozkład poszczególnych urządzeń wykorzystywanych na terenie
województwa zaprezentowano na wykresie.
W 2008r. skontrolowano 22 zakłady opieki zdrowotnej oraz 7 zakładów
przemysłowych, będących użytkownikami 82 medycznych oraz 64 przemysłowych
urządzeń wytwarzających silne pola elektromagnetyczne.
Podczas przeprowadzanych kontroli obiektów i urządzeń wytwarzających pole
elektromagnetyczne stwierdzano nieprawidłowości, z których najczęściej spotykanymi
były brak aktualnych szkoleń pracowników obsługujących urządzenia oraz pomiarów
kontrolnych rozkładów natężeń pól elektromagnetycznych wokół źródeł.
Nieprawidłowości stwierdzane
podczas kontroli urządzeń wytwarzających
pola elektromagnetryczne
Brak wymaganej przepisami prawnymi
właściwej dokumentacji
Brak pomiarów lub nieaktualne terminy
ważności pomiarów kontrolnych
7
Brak oznakowania urządzeń,
pomieszczeń
Nieprawidłowości [%]
6
5
Brak oznakowania stref ochronnych
4
3
Nieprzestrzeganie zasad bhp przy
stosowaniu urządzeń
2
Nieaktualne terminy ważności szkoleń
pracowników
1
0
Były to nieprawidłowości, które pojawiały się najczęściej również podczas
kontroli w latach ubiegłych. Przyczyną tego jest niewątpliwie duże obciążenie
finansowe jednostek, wynikające z tych właśnie obowiązków.
W okresie 2008 roku nie stwierdzano w kontrolowanych jednostkach
organizacyjnych
zaniedbań
związanych
z
dopuszczeniem
do
pracy
osób
nieposiadających stosownych orzeczeń lekarskich. Ponad 96% osób posiadało aktualne
badania profilaktyczne, okresowe, pozostałe natomiast były w trakcie ich wykonywania.
Państwowy Wojewódzki Inspektor Sanitarny w Gorzowie Wlkp. po stwierdzeniu
występowania w/w. nieprawidłowości wydał dwie decyzje merytoryczne nakazujące ich
usunięcie.
Na stanowiskach pracy przy urządzeniach wytwarzających pola e-m zatrudnione
były 1283 osoby uznane za zawodowo narażone. Klasyfikacja pracowników odbywa się
w oparciu o rzeczywiste narażenie na promieniowanie elektromagnetyczne.
Wskaźnik ekspozycji W wyliczany jest na podstawie wartości rzeczywistych
natężeń pól e-m na stanowiskach pracy, czasu eksponowania pracownika - doza
rzeczywista oraz dozy dopuszczalnej normowanej przez akty prawne.
152/195
Największa liczba pracowników – 1022 osób była zatrudniona w warunkach
ekspozycji dopuszczalnej (wskaźnik ekspozycji W < 0,5). W warunkach ekspozycji
warunkowo-dopuszczalnej (wskaźnik ekspozycji 0,5 ≤ W ≤ 1) zatrudnionych było 255
Kwalifikacja pracowników zatrudnionych
w narażeniu na pola elektromagnetyczne
800
W>1
0,5>W>1
W<0,5
71
600
623
200
0
3
6
(wskaźnik ekspozycji W > 0,1) 6 osób.
0
0
400
osób, a nadmiernej
16
178
0
0
Procentowy rozkład
165
221
zatrudnionych w
różnych
zastosowaniach
urządzeń, w
narażeniu na pola elektromagnetyczne, oceniony wartością wskaźnika ekspozycji,
przedstawiono na wykresie.
4. Aktywności promieniotwórcze sztuczne i
naturalne środowiska i żywności
W strukturze Oddziału Badań Radiacyjnych Działu Laboratoryjnego WSSE w
Gorzowie Wlkp. funkcjonuje Placówka Pomiarów Skażeń Promieniotwórczych. Prace
placówki prowadzone były zgodnie z harmonogramem ustalonym przez Prezesa
Państwowej Agencji Atomistyki.
W 2008r. wykonywano metodą spektrometryczną pomiary aktywności Cs137 w
próbach żywnościowych. Podobne badania pracownicy oddziału wykonywali w
próbkach żywnościowych pobieranych w ramach realizowanego programu Głównego
Inspektora Sanitarnego „Monitoring i urzędowa kontrola żywności”.
Placówka Pomiarów Skażeń Promieniotwórczych prowadzi również pomiary
związane ze stałym monitorowaniem środowiska naturalnego. Wykonywane są w
sposób ciągły pomiary mocy dawki ekspozycyjnej powietrza. Wyniki pomiarów
umożliwiają bieżącą ocenę sytuacji radiacyjnej na terenie województwa lubuskiego,
informują o zewnętrznym narażeniu ludzi na promieniowanie jonizujące oraz
ewentualnym skażeniu dróg oddechowych.
153/195
Bardzo ważnym wskaźnikiem zagrożenia radiologicznego człowieka,
pochodzącym od spożywanych produktów, jest mleko. Na wykresie przedstawiono
rozkład aktywności Cs137 w próbkach mleka, pobranych od producentów z terenu
województwa
Aktywność cezu-137 w mleku w latach 1987-2008
lubuskiego. Wysokie
wartości aktywności
Aktywność Bq/kg
6
5
badane były w
4
3
próbach mleka
2
jedynie bezpośrednio
1
po awarii elektrowni
0
1987 1990 1993 1996 1999 2002 2005 2008
Rok
jądrowej w
Czarnobylu.
W ostatnich latach średnia aktywność Cs137 w próbach mleka płynnego pobranych
na terenie województwa lubuskiego wynosiła około 1 Bq/l.
W 2008r. badane były różne grupy produktów żywnościowych i elementów
środowiska. Wykonano ogółem 58 oznaczeń Cs137 w badanych próbach mleka, drobiu,
mięsa, jaj, warzyw, owoców, pasz, zboża oraz opadzie całkowitym, wodzie
wodociągowej i powierzchniowej.
Stosunkowo wysoki poziom zawartości cezu, wynikający z zachowania się tego
pierwiastka w środowisku leśnym, utrzymuje się w grzybach. W roku 2008 średnie
zawartości izotopu 137Cs w trzech podstawowych gatunkach grzybów zawierały się w
granicach do 97 Bq/kg. Należy
jednocześnie podkreślić, że w
Aktywność cezu-137 w grzybach w latach 19902008
okresie przed awarią zawartości
Cs w grzybach były
również wyższe od zawartości
w innych produktach
spożywczych, a zawartość tego
izotopu w grzybach
800
Aktywność Bq/kg
izotopu
137
600
400
200
0
1990
1998
2001
2005
2007
Rok
hodowlanych jest na poziomie
niższym od 1 Bq/kg.
W tabeli zostały zestawione wyniki pomiarów aktywności Cs-137 w próbach
żywnościowych i środowiskowych na przełomie lat 1998÷ 2008.
154/195
Lata
1998
1999
2000
2001
2002
2003
2004
2005
2006
2007
2008
Opad
całkowity
2
[Bq/m ]
0,7
0,7
0,7
0,6
0,6
0,6
0,6
<0,30
0,6
<0,49
Mleko
Mięso
Ryby
Warzywa
Owoce
Grzyby
Jaja
[Bq/l]
1,1
0,9
1,2
1,1
0,8
0,7
0,6
0,6
1,0
1,3
<0,53
[Bq/kg]
1,3
1,6
1,4
1,0
1,4
0,8
2,0
2,1
1,0
1,1
0,6
[Bq/kg]
1,0
1,3
0,8
0,8
1,0
0,8
1,4
1,8
1,2
1,4
0,6
[Bq/kg]
1,5
1,6
2,2
1,5
1,0
1,0
1,3
2,1
0,4
1,4
0,7
[Bq/kg]
0,8
1,6
1,0
0,8
0,5
0,7
1,1
1,0
<0,31
<0,8
1,0
[Bq/kg]
767,5
180,0
125,6
89,3
83,0
41,8
107,5
96,5
[Bq/kg]
1,1
0,9
0,8
1,7
1,0
0,6
1,6
1,6
0,9
1,1
1,3
Wykonywane pomiary wskazują, że zawartości sztucznych radionuklidów w powietrzu,
opadach atmosferycznych, wodach powierzchniowych, w wodzie pitnej oraz żywności są
wielokrotnie niższe od obowiązujących w Polsce oraz krajach Unii Europejskiej wartości
dopuszczalnych stężeń izotopów cezu dla produktów żywnościowych.
Podsumowanie
1. Prowadzony w zakresie higieny radiacyjnej nadzór sanitarny pozwala na pozytywną ocenę
zasad pracy stosowanych przy obsłudze aparatury rentgenowskiej oraz urządzeń
wytwarzających pole elektromagnetyczne.
2. Stan pomieszczeń oraz urządzeń, związany z wymaganiami w zakresie higieny radiacyjnej
należy uznać za zadawalający. Stwierdzane uchybienia i nieprawidłowości usuwane były na
bieżąco w toku prowadzonych postępowań administracyjnych.
3. Personel obsługujący urządzenia radiologiczne objęty był w większości oceną narażenia w
formie dozymetrii indywidualnej. Nie zanotowano w 2008r. przypadków zagrożenia zdrowia
i życia zatrudnionych w narażeniu pracowników, w tym przekroczeń indywidualnych dawek
granicznych kwartalnych i rocznych.
4. W 2008r. nie zanotowano na terenie województwa awarii, zdarzeń, wypadków radiacyjnych.
155/195
IX. Działalność w ramach zapobiegawczego
nadzoru sanitarnego
1. Wprowadzenie
Do zadań Państwowej Inspekcji Sanitarnej w zakresie zapobiegawczego nadzoru
sanitarnego w roku sprawozdawczym 2008 należało:
Opiniowanie projektów studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania
przestrzennego gmin oraz projektów miejscowych planów zagospodarowania
przestrzennego,
Wydawanie opinii w sprawie obowiązku sporządzenia raportu o oddziaływaniu
przedsięwzięcia na środowisko i jego zakresu,
Uzgadnianie przedsięwzięć w zakresie środowiskowych uwarunkowań,
Uzgadnianie
dokumentacji
projektowych
planowanych
inwestycji
lub
zmieniających sposób użytkowania obiektów istniejących,
Wyrażanie zgody na odstępstwa w zakresie:
♦ wysokości pomieszczeń,
♦ oświetlenia naturalnego,
♦ zagłębienia pomieszczeń poniżej otaczającego terenu,
♦ lokalizowania poniżej poziomu terenu urządzonego przy budynku pomieszczeń o
charakterze
gospodarczym,
technicznym,
zaopatrzenia
medycznego,
diagnostycznym (w szczególności pomieszczeń: administracyjnych, socjalnych,
laboratorium medycznego, rtg, usg, rezonansu magnetycznego, medycyny
nuklearnej, tomografii komputerowej, rehabilitacji), zgodnie z przepisem §12
ust.4 rozporządzenia Ministra Zdrowia z dnia 10 listopada 2006 r. w sprawie
wymagań, jakim powinny odpowiadać pod względem fachowym i sanitarnym
pomieszczenia i urządzenia zakładu opieki zdrowotnej (Dz.U. z 2006 r. Nr 213,
poz.1568 z późn.zm.),
♦ usytuowania zbiorników bezodpływowych w stosunku do pomieszczeń
przeznaczonych na pobyt ludzi, magazynów produktów spożywczych i granicy
działki sąsiedniej, drogi lub ciągu pieszego,
♦ usytuowania pojemników do czasowego gromadzenia odpadów stałych w
stosunku do okien i drzwi budynków z pomieszczeniami przeznaczonymi na
pobyt ludzi i od granicy sąsiedniej działki,
156/195
Uzgadnianie ekspertyz technicznych na podstawie §2 ust.2 rozporządzenia Ministra
Infrastruktury z dnia 12 kwietnia 2002 r. w sprawie warunków technicznych, jakim
powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie (Dz.U. z 2002 r. Nr 75 poz.690 z
późn.zm.),
Opiniowanie programów dostosowawczych zakładów opieki zdrowotnej,
Kontrola inwestycji w trakcie realizacji i w odbiorach końcowych,
Nadzór nad działalnością i ocena pracy rzeczoznawców ds. sanitarnohigienicznych.
Po wejściu w życie ustawy z dnia 3 października 2008 r. o udostępnianiu
informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska
oraz o ocenach oddziaływania na środowisko (Dz.U. Nr 199, poz.1227) do zadań
Państwowej Inspekcji Sanitarnej w zakresie zapobiegawczego nadzoru sanitarnego
należy dodatkowo:
Zajmowanie
stanowiska,
w
sprawie
konieczności
przeprowadzenia
strategicznej oceny oddziaływania na środowisko,
Uzgadnianie zakresu i stopnia szczegółowości informacji wymaganych
w prognozie oddziaływania na środowisko,
Opiniowanie projektu dokumentu wraz z prognozą oddziaływania na
środowisko.
W trakcie opiniowania i uzgadniania egzekwowane było stosowanie rozwiązań
projektowych gwarantujących zachowanie w obiektach właściwych warunków
higienicznych i zdrowotnych oraz wyeliminowanie (lub maksymalne ograniczenie)
niekorzystnego oddziaływania inwestycji na środowisko, a tym samym na zdrowie
ludzi.
Działalność zapobiegawczego nadzoru sanitarnego była prowadzona między
innymi w oparciu o niżej wymienione przepisy prawa:
ustawę z dnia 14 marca 1985r. o Państwowej Inspekcji Sanitarnej (Dz.U. z
2006 r. Nr 122, poz. 851 z późn.zm.);
rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 12 kwietnia 2002 r. w sprawie
warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich
usytuowanie (Dz.U. z 2002 r. Nr 75 poz.690 z późn.zm.);
rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 26 września 1997 r.
w sprawie ogólnych warunków bezpieczeństwa i higieny pracy (Dz.U. z
2003r. Nr 169, poz.1650 z późn.zm.);
157/195
ustawę z dnia 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony środowiska (Dz.U. z 2006r.
Nr 129, poz.902 z późn.zm.);
rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 09 listopada 2004 r. w sprawie
określenia rodzajów przedsięwzięć mogących znacząco oddziaływać na
środowisko
oraz
szczegółowych
uwarunkowań
związanych
z kwalifikowaniem przedsięwzięcia do sporządzenia raportu o oddziaływaniu
na środowisko (Dz.U. z 2004 r. Nr 257, poz.2573 z późn.zm. );
ustawę z dnia 27 marca 2003 r. o planowaniu i zagospodarowaniu
przestrzennym (Dz.U. z 2003 r. Nr 80 poz.717 z późn.zm.);
rozporządzenie z dnia 22 czerwca 2005 r. w sprawie wymagań, jakim
powinny odpowiadać pod względem fachowym i sanitarnym pomieszczenia i
urządzenia zakładu opieki zdrowotnej (Dz.U. Nr 116, poz.985, zm. Dz.U. z
2005 r. Nr 250, poz.2115), zmienione rozporządzeniem z dnia 10 listopada
2006 r. (Dz.U. Nr 213, poz.1568),
rozporządzenie Ministra Rolnictwa i Gospodarki żywnościowej z dnia 7
października 1997 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny
odpowiadać budowle rolnicze i ich usytuowanie (Dz.U. z 1997 r. Nr 132
poz.877).
2. Uzgodnienia przedsięwzięć w zakresie
środowiskowych uwarunkowań.
Organy
Państwowej
Inspekcji
Sanitarnej
zaopiniowały
106
projektów
miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego położonych na obszarze
województwa. Przy opiniowaniu analizowano głównie wpływ zamierzeń na warunki
higieniczne i zdrowotne ludności zamieszkałej na terenie objętym planem.
Uzgadniając plany zwracano szczególną uwagę na:
• prawidłową gospodarkę wodną i ściekową (zaopatrzenie ludności w wodę z sieci
wodociągowej i odprowadzenie ścieków do oczyszczalni),
• ochronę przed skażeniem powietrza atmosferycznego i pogorszeniem klimatu
akustycznego,
• gospodarkę odpadami,
158/195
• właściwe przestrzenne rozplanowanie terenów o różnych funkcjach (mieszkalne,
mieszkalno-usługowe, przemysłowe, tereny rekreacji i wypoczynku), w
szczególności sytuowanie terenów zabudowy mieszkalnej z dala od terenów
przemysłowych oraz planowanie w zabudowie mieszkalnej wyłącznie usług
nieuciążliwych służących zaspokajaniu codziennych potrzeb mieszkańców.
Liczba zaopiniowanych w 2008 r. miejscowych planów
zagospodarowania przestrzennego przez powiatowe stacje sanitarnoepidemiologiczne woj. lubuskiego.
35
30
25
20
15
10
5
ry
Ża
ga
ń
Ża
Gó
ra
on
a
Zi
el
in
bo
dz
in
Su
lęc
Św
ie
Só
l
Sł
ub
ice
No
wa
rz.
zy
rz
ec
z
W
Od
Mi
ęd
Kr
os
no
rzó
w
Go
Dr
e
zd
en
ko
lkp
.
0
Zróżnicowanie ilości opiniowanych miejscowych planów zagospodarowania
przestrzennego
przez
Państwowych
Powiatowych
Inspektorów
Sanitarnych
w województwie wynikało z ilości przedstawionych do uzgodnienia przez organy
samorządowe poszczególnych powiatów opracowań.
W roku 2008 w formie opinii uzgodniono 502 sprawy dotyczące zapytania co do
konieczności sporządzenia raportu oddziaływania przedsięwzięcia na środowisko i jego
zakresu.
Obowiązek ten uzasadniała ustawa z dnia 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony
środowiska (Dz. U. z 2006 r. Nr 129, poz. 902 z późn. zm.), na podstawie której organy
samorządowe w województwie nakładały na Inwestorów obowiązek sporządzenia
raportu oddziaływania na środowisko.
oraz o ocenach oddziaływania na środowisko (Dz. U. Nr 199, poz. 1227) do zadań
Państwowej Inspekcji Sanitarnej w zakresie zapobiegawczego nadzoru sanitarnego
należało zajęcie stanowiska w sprawie konieczności przeprowadzenia strategicznej
oceny oddziaływania na środowisko dla wnioskowanych przedsięwzięć.
159/195
Na wniosek organów samorządowych rozpatrzono 487 spraw przed wydaniem
decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach oraz 85 spraw innych, dotyczących
inwestycji.
Uzgodnienia planowanych przedsięwzięć analizowano pod kątem rodzaju
przewidywanych do wystąpienia szkodliwości oraz uciążliwości dla środowiska
i zdrowia ludzi, emitowanych przez planowane przedsięwzięcie, oraz zasięgu tych
szkodliwości i uciążliwości - na podstawie opracowanego dla nich „Raportu
o oddziaływaniu przedsięwzięcia na środowisko”.
Do istotnych działań w tym obszarze należy uzgadnianie warunków realizacji
przedsięwzięć znacząco oddziałujących na środowisko, w tym zdrowie ludzi, w oparciu
o ustawę z dnia 27 kwietnia 2001 (Dz. U. z 2006r Nr 129 poz.902 z późn.zm).
Listę tych przedsięwzięć zawiera rozporządzenie Rady Ministrów z dnia
9 listopada 2004r. w sprawie określenia rodzajów przedsięwzięć mogących znacząco
oddziaływać
na
środowisko
oraz
szczegółowych
uwarunkowań
związanych
z kwalifikowaniem przedsięwzięcia do sporządzenia raportu o oddziaływaniu na
środowisko (Dz. U. Nr 257, poz. 2573 z późn. zm.).
Dla przedsięwzięć z tzw. pierwszej grupy, tj. takich dla których wymagane jest
sporządzenie raportu o oddziaływaniu na środowisko, warunki realizacji określa
Państwowy Wojewódzki Inspektor Sanitarny.
W roku 2008, podobnie jak w poprzednim były to:
•
fermy o obsadzie powyżej 210 DJP
•
stacje demontażu pojazdów samochodowych.
•
zakłady unieszkodliwiania odpadów komunalnych
•
stacje uzdatniania wody
•
modernizacje linii kolejowej
•
budowa autostrady
•
eksploatacja i przeróbka złoża kruszywa
•
wydobywanie ropy naftowej
•
stacje bazowe telefonii komórkowej.
Nałożone środowiskowe uwarunkowania dla przedsięwzięć realizowane były
w decyzjach o środowiskowych uwarunkowaniach, a w konsekwencji egzekwowane na
etapie projektowania i realizacji.
160/195
oraz o ocenach oddziaływania na środowisko (Dz. U. Nr 199, poz. 1227) postępowania
w sprawie uzgodnień przedsięwzięć przed wydaniem decyzji o środowiskowych
uwarunkowaniach prowadzone były zgodnie z zapisem art. 153 tej ustawy. Uzgodnienia
wydawane były w formie postanowień, na które nie służyło zażalenie.
Do najważniejszych inwestycji uzgodnionych w zakresie higieny środowiska w
2008r. należy zaliczyć:
Zmiana sposobu użytkowania obiektu magazynowego na halę produkcyjną
Metalkolor St. Dzieduszyce,
Zakład produkcji i hurtownia materiałów budowlanych ZWOLBET Glinik,
Zintegrowana gospodarka wodno-ściekowa w miejscowości Witnica,
Zakład odzysku i zbierania odpadów budowlanych Gliniku,
Obróbka skór w Dąbroszynie,
Centrum Handlowe NOVA PARK w Gorzowie Wlkp.,
Regionalne Centrum Edukacji w Kostrzynie nad Odrą,
Budowa krytego kompleksu basenowego w Kostrzynie nad Odrą,
Zakład produkcji bioetanolu w Kostrzynie nad Odrą,
Modernizacja linii kolejowej E59 na odcinku Poznań - Szczecin – Świnoujście
w granicach województwa lubuskiego,
Budowa nowej kwatery składowiska odpadów komunalnych w Zielonej Górze
przy ul. Wrocławskiej,
Rozbudowa i modernizacja Stacji Uzdatniania Wody w Szprotawie,
Budowa autostrady A18 na odcinku węzeł Olszyna – węzeł Golnice w granicach
województwa lubuskiego,
Budowa jazu piętrzącego na rzece Czerna Wielka na km 3+940 w Żaganiu dla
Małej Elektrowni Wodnej PAPIERNIA,
Eksploatacja i przeróbka złoża kruszywa naturalnego Żagań – Miodnica w
miejscowości Gryżyce,
Wydobywanie ropy naftowej i towarzyszącego gazu ziemnego ze złoża Grotów
leżącego na terenie leśnym Nadleśnictwa Karwin,
Budowa zakładu przetwarzania zużytych baterii w Stanowicach,
Budowa zakładu przerobu złomu, odpadów aluminiowych i produkcji stopów
odlewniczych w obrębie 6 miasta Nowa Sól,
Instalacja do spalania biomasy STELMET S.A. w Zielonej Górze,
Rozbudowa oczyszczalni ścieków w Czerwieńsku,
161/195
Zakład budowy dróg z otaczarnią w Nowogrodzie Bobrzańskim,
Budowa centrum rekreacyjno-sportowego w Zielonej Górze,
Budowa obwodnicy Babimostu,
Modernizacja i przebudowa przystani nad Odrą w Cigacicach.
Liczba uzgodnionych w 2008 r. przedsiewziec w zakresie srodowiskowych uwarunkowan przez
poszczególne stacje sanitarno-epidemiologiczne woj. lubuskiego
80
70
60
50
40
30
20
10
y
Ża
ga
ń
Ża
r
ór
a
G
lo
na
Zi
e
n
e
bo
dz
in
ci
Św
ie
Su
lę
Só
l
ub
ic
Sł
ze
cz
a
No
w
dr
z.
M
ię
dz
yr
O
p.
W
lk
Kr
os
no
Go
rz
ów
Dr
e
zd
en
ko
0
3. Opiniowanie programów dostosowawczych
zakładów opieki zdrowotnej.
Zgodnie z rozporządzeniem Ministra Zdrowia z dnia 10 listopada 2006r. w
sprawie wymagań, jakim powinny odpowiadać pod względem fachowym i sanitarnym
pomieszczenia i urządzenia zakładu opieki zdrowotnej (Dz.U. z 2006r. Nr 213 poz.1568
ze zm. Dz.U. z 2008r., Nr 30, poz.187) organy Państwowej Inspekcji Sanitarnej
opiniują programy dostosowawcze. Programy dostosowawcze były opiniowane w
ramach zapobiegawczego nadzoru sanitarnego, higieny komunalnej, epidemiologii oraz
higieny żywności, żywienia i przedmiotów użytku.
Po zmianach legislacyjnych wprowadzonych rozporządzeniem Ministra Zdrowia
z dnia 15 lutego 2008 r. zmieniającym rozporządzenie w sprawie wymagań, jakim
powinny odpowiadać pod względem fachowym i sanitarnym pomieszczenia i
urządzenia zakładu opieki zdrowotnej (Dz.U. z 2008r., Nr 30, poz.187) termin realizacji
dostosowania ZOZ-ów do wymagań rozporządzenia upłynie z dniem 31 grudnia 2012r.
dla zakładów opieki zdrowotnej typu zamkniętego i otwartego.
W 2008 r. zaopiniowano 11 programów dostosowawczych zakładów opieki
zdrowotnej stosownie do wymogów ww. rozporządzenia, w tym: 7 typu otwartego,
162/195
3 typu zamkniętego, 1 program dostosowawczy Powiatowej Stacji SanitarnoEpidemiologicznej.
Przy opiniowaniu programów dostosowawczych do wymagań określonych w
przepisach rozporządzenia szczególną uwagę zwracano na rodzaj niezgodności
w stosunku do wymogów rozporządzenia, sposób rozwiązania niezgodności, w tym
termin realizacji.
4. Opiniowanie dokumentacji projektowej
W roku 2008 do uzgodnienia służbom sanitarnym zostało przedstawionych
łącznie
378
dokumentacji
projektowych
inwestycji
planowanych
na
terenie
województwa, 2122 rozwiązań projektowych uzgodnili upoważnieni przez Głównego
Inspektora Sanitarnego rzeczoznawcy do spraw sanitarnohigienicznych, działający
na terenie regionu lubuskiego.
Opiniując dokumentacje projektowe inwestycji analizowano w przyjętych
rozwiązaniach projektowych spełnienie wymagań higienicznych i zdrowotnych
zapewniających w miejscach pobytu ludzi a także odpowiednie warunki pracy w
zakładach pracy. Szczególną uwagę zwracano na układ funkcjonalny pomieszczeń (w
tym niekrzyżowanie się dróg „czystych” i „brudnych”), dostępność obiektów
użyteczności publicznej dla osób niepełnosprawnych, organizację stanowisk pracy (z
oświetleniem światłem dziennym włącznie), zastosowanie właściwych, bezpiecznych
dla zdrowia materiałów, prawidłowego wykończenia ścian i posadzek, wentylację i
ogrzewanie pomieszczeń, sposób rozwiązania instalacji wodno-ściekowej oraz na
właściwą gospodarkę odpadami. Analizowano wpływ projektowanych inwestycji na
środowisko i zdrowie ludzi, w szczególności na ochronę powietrza atmosferycznego i
klimatu akustycznego. Skomplikowane projekty konsultowane były z właściwymi
sekcjami nadzoru bieżącego.
W przypadku stwierdzenia w przedstawionej dokumentacji nieprawidłowości,
bądź niezgodności proponowanych rozwiązań z wymogami sanitarnymi określonymi w
obowiązujących aktach prawnych odmawiano uzgodnienia dokumentacji projektowej.
Wśród zaopiniowanych projektów budowlanych
przeważały dokumentacje
obiektów i lokali branży spożywczej (małe punkty handlowe, zakłady małej
gastronomii), projekty adaptacji istniejących obiektów na potrzeby lecznictwa (gabinety
163/195
lekarskie, obiekty radioterapii), inwestycje infrastrukturalne (modernizacje dróg itp.),
oczyszczalnie ścieków, stacje paliw, adaptacji istniejących obiektów na zakłady
kosmetyczne, fryzjerskie i gabinety odnowy biologicznej.
Ilość uzgodnionych projektów budowlanych
w latach 2003-2008
2007
2005
2003
2100
2200
2300
2400
2500
2600
2700
Liczba uz godn io nych w 2008 r. p rojektów b udo wlanych
200
180
160
140
120
100
80
60
40
20
p.
or
z
ów
W
lk
ań
ry
Ża
g
Ża
e
n
bo
dz
Zi
in
el
on
a
Gó
ra
ie
ci
Su
lę
l
W
SS
E
G
z
Só
ub
ic
Sł
Św
ię
M
No
wa
dz
y
O
o
ro
sn
K
rz
ec
dr
z
p.
ko
lk
W
de
n
ów
ez
or
z
Dr
G
.
0
woj. lub uskie
5. Odstępstwa od warunków technicznych
bezpieczeństwa i higieny pracy
W ramach upoważnienia wynikającego z delegacji zawartej w przepisach
rozporządzenia Ministra Infrastruktury z dnia 12 kwietnia 2002 r. w sprawie warunków
technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie (Dz. U. z 2002r.
Nr 75 poz. 690 z późn. zm.) oraz rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z
dnia 26 września 1997 r. w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy
(Dz.U. z 1997 r. Nr 129 poz.844 z późn.zm.) Państwowy Wojewódzki Inspektor
Sanitarny rozpatrzył 232 wnioski w sprawach dotyczących:
usytuowania pomieszczeń przeznaczonych na pobyt ludzi poniżej powierzchni
terenu,
164/195
braku możliwości zapewnienia w pomieszczeniach przeznaczonych na pobyt
ludzi wymaganego oświetlenia dziennego,
braku możliwości zapewnienia w pomieszczeniach przeznaczonych na pobyt
ludzi przepisowej wysokości.
Państwowy Wojewódzki Inspektor Sanitarny wyrażał zgodę na odstępstwa od
warunków technicznych, przy spełnieniu warunków minimalizujących wpływ
niekorzystnych czynników na zdrowie narażonego personelu i użytkowników obiektów.
W przypadku odstępstw od usytuowania pomieszczeń przeznaczonych na pobyt ludzi
poniżej powierzchni przyległego terenu oraz braku możliwości zapewnienia w
pomieszczeniach przeznaczonych na pobyt ludzi wymaganego oświetlenia dziennego
zgoda na odstępstwo była wydawana w porozumieniu z właściwym okręgowym
inspektorem pracy.
Wyjątki od powyższego stanowiły odstępstwa od usytuowania poniżej poziomu
terenu dla pomieszczeń zakładów opieki zdrowotnej.
Państwowy Wojewódzki Inspektor Sanitarny w Gorzowie Wlkp. na wniosek
Zakładów Opieki Zdrowotnej wydawał zgodę na zagłębienie pomieszczeń o charakterze
gospodarczym, technicznym, zaopatrzenia medycznego, diagnostycznym oraz
administracyjnych, socjalnych, laboratorium medycznego, rtg, usg, rezonansu
magnetycznego, medycyny nuklearnej, tomografii komputerowej, rehabilitacji.
W 2008 r., Państwowy Wojewódzki Inspektor Sanitarny w Gorzowie Wlkp. w
zakresie działalności zapobiegawczego nadzoru sanitarnego wyraził zgodę na
zagłębienie posadzek poniżej poziomu otaczającego terenu dla pomieszczeń
użytkowych: gabinet tomografu komputerowego, gabinet rezonansu magnetycznego, w
pomieszczeniu sterowni, gabinecie lekarza radiologa, pokoju pielęgniarek, poczekalni
dla pacjentów, szatni personelu, pokoju socjalnym, pomieszczeniach technicznych,
magazynowych oraz sanitarnych, w pomieszczeniach szpitalnego laboratorium
diagnostycznego.
Ilosć wydanych decyzji dot. odstępstw od warunków technicznych i
bhp w latach 2003-2008
2007
2005
2003
0
50
100
150
200
250
300
350
400
165/195
6. Odbiory inwestycji
W roku 2008 pracownicy Państwowej Inspekcji Sanitarnej uczestniczyli w 585
odbiorach końcowych inwestycji przekazywanych do użytku. W ramach tych odbiorów
dokonywano szczegółowego przeglądu zrealizowanych obiektów i ich otoczenia pod
kątem zgodności z uzgodnioną pod względem sanitarno- higienicznym dokumentacją
projektową oraz z wymogami sanitarnymi określonymi przez obowiązujące przepisy.
Do większych i ważniejszych inwestycji, w odbiorach których uczestniczyli w
roku 2008 przedstawiciele Państwowej Inspekcji Sanitarnej należały m.in.:
Hala przetwórstwa i magazyn JUMBO Fabryka Papieru ITC Poland w
Kostrzynie n/O,
Hala produkcyjno-magazynowa wraz z drogami dojazdowymi i miejscami
parkingowymi TPV Displays w Gorzowie Wlkp.,
Budynek produkcyjny drukarni wraz z instalacjami SONAR Sp. z o.o. w
Gorzowie Wlkp.,
Zakład Produkcji Akcesoriów Samochodowych z Polietylenu o Wysokiej
Gęstości w Kostrzynie n/O,
Zakład Produkcyjny Fabryka Włóknin „Filtr-Haft” w Gorzowie Wlkp.,
Budowa biologicznej oczyszczalni ścieków Arctic Paper w Kostrzynie n/O,
Zakład montażowy elementów aluminiowych MONTAX w Kostrzynie n/O,
Gimnazjum Katolickie w Gorzowie Wlkp.,
Zespół Chirurgii Jednego Dnia w Gorzowie Wlkp.,
Hala produkcji schodów DEAWEX Sp. z o.o. w Dzierżowie,
Mała elektrociepłownia biogazowa na terenie Miejskiej Oczyszczalni Ścieków w
Gorzowie Wlkp.,
Media-Markt w Gorzowie Wlkp.,
Ferma norek w Nowinach Wielkich,
Budowa terminala ekspedycyjnego gazu i ropy w miejscowości Wierzbno,
Budowa Zakładu Centrum Recyklingu w Międzyrzeczu,
Modernizacja i rozbudowa oczyszczalni ścieków w Trzcielu,
Budowa budynku penitencjarnego dla celów zakładu karnego typu zamkniętego
w Międzyrzeczu,
Zakład produkcji metalowej KOHL GRUP na terenie Kostrzyńsko-Słubickiej
Specjalnej Strefy Ekonomicznej w Słubicach,
Wytwórnia pokarmów dla zwierząt domowych WIZAKO w Zielonej Górze,
Rektorat Uniwersytetu Zielonogórskiego w Zielonej Górze,
Hotel RUBEN w Zielonej Górze,
Stacja Uzdatniania Wody w Zielonej Górze,
166/195
Centrum handlowe Focus Park w Zielonej Górze.
Inwestycje dopusz cz one do użytkowania na terenie województwa lubuskiego
w 2008r.
200
180
160
140
120
100
80
60
40
20
W
lk
p.
w
Ża
ga
ń
Go
rzó
W
SS
E
Ża
ry
aG
ór
a
dz
in
Zi
elo
n
Św
ieb
o
Su
lęc
in
Dr
ez
d
en
ko
Go
rz
ów
W
lkp
Kr
.
os
no
Od
rz.
Mi
ęd
zy
rz
ec
z
No
wa
Só
l
Sł
ub
ice
0
Ilość odbiorów pośrednio wynika z ilości decyzji o pozwoleniu na budowę
wydawanych przez organy budowlane, delegujących Państwową Inspekcję Sanitarną do
uczestnictwa poprzez narzucenie obowiązku uzyskania pozwolenia na użytkowanie.
167/195
Ilość inw estycji dopuszczonych do użytkow ania
w latach 2003-2008
2008
2007
2006
2005
2004
2003
0
200
400
600
800
1000
1200
1400
1600
1800
Ilościowe zestawienie działań dla woj. lubuskiego, w każdym z wymienionych
kierunków, w kolejnych 5 latach, przedstawia następujące zestawienie tabelaryczne
Rok
Rodzaj działalności
2004
2005
2006
2007
2008
Liczba uzgodnionych miejscowych planów
zagospodarowania przestrzennego miast i gmin
48
91
99
88
106
Liczba wydanych decyzji dot. odstępstw od
warunków technicznych i bhp
264
296
388
326
232
Liczba uzgodnionych przedsięwzięć przed
wydaniem decyzji o środowiskowych
uwarunkowaniach
404
435
855
758
487
Liczba uzgodnionych projektów budowlanych
inwestycji
2697
2476
2631
2370
2500
-
196
100
211
11
946
691
599
575
585
Liczba uzgodnionych programów dostosowania
obiektów służby zdrowia
Liczba inwestycji dopuszczonych do użytkowania
168/195
Podsumowanie
▪
W analizowanym okresie spadła liczba uzgodnień przedsięwzięć w zakresie
środowiskowych uwarunkowań, wydanych decyzji dot. odstępstw od warunków
technicznych i bhp, uzgodnionych programów dostosowania obiektów służby
zdrowia.
▪
Wzrosła
liczba
uzgodnionych
miejscowych
planów
zagospodarowania
przestrzennego miast i gmin, uzgodnień projektów budowlanych inwestycji
oraz przedsięwzięć przekazanych do użytkowania z udziałem służb sanitarnych.
▪
Działania inwestycyjne na terenie województwa nie stworzyły istotnych
zagrożeń sanitarnych dla mieszkańców. Ścisła współpraca Państwowej Inspekcji
Sanitarnej z organami samorządowymi i innymi
inspekcjami, eliminowała
inwestycje nie w pełni chroniące mieszkańców i środowisko.
▪ Realizacje inwestycji zgodne były z opracowaniami projektowymi.
▪ Stosowane urządzenia technologiczne i rozwiązania projektowe stwarzają
użytkownikom lepsze warunki pobytu i większe bezpieczeństwo.
169/195
X. System Zarządzania Jakością w działalności
inspekcyjnej
Istotnym zadaniem w roku 2008 było kontynuowanie prac nad doskonaleniem i
utrzymaniem wdrożonego w pionie nadzoru sanitarnego we wszystkich jednostkach
Państwowej Inspekcji Sanitarnej na terenie województwa lubuskiego systemu
zarządzania
zgodnego z normą PN-EN ISO/IEC 17020:2006 „Ogólne kryteria
działania różnych jednostek inspekcyjnych”.
System zarządzania był na bieżąco doskonalony i monitorowany m.in. poprzez
stosowanie polityk i procedur oraz poprzez realizację programu auditów wewnętrznych
a dokumentacja systemowa była okresowo przeglądana i oceniania pod względem jej
przydatności przez upoważnione osoby. W razie potrzeby dokonywano jej aktualizacji.
We wszystkich stacjach odbyły się przeglądy zarządzania.
Tak, jak miało to miejsce w latach poprzednich, w roku 2008 kontrole
przeprowadzane
były
zgodnie
z
procedurami
kontrolnymi
wprowadzonymi
zarządzeniami Głównego Inspektora Sanitarnego a od października 2008 zgodnie z
procedurą techniczną PT/01 „Sposób wykonywania działań w ramach zapobiegawczego
i bieżącego nadzoru sanitarnego oraz zapobiegania i zwalczania chorób zakaźnych i
zakażeń”.
W pierwszej połowie 2008 roku wdrożono wydaną zarządzeniem Państwowego
Wojewódzkiego
Inspektora
Sanitarnego
procedurę
kontrolną
PK/WSSE-03
„Prowadzenie nadzoru nad czynnościami kontrolnymi”. Wdrożenie programu
obserwacji pracy pracowników we wszystkich stacjach pozwoliło uzyskać zgodność
systemu z wymogami normy PN-EN ISO/IEC 17020:2006 oraz z wymogami Polskiego
Centrum Akredytacji dla instytucji kontrolujących. Sposób funkcjonowania tego
programu oraz jego efekty zostaną po raz pierwszy ocenione w trakcie auditów
wewnętrznych zaplanowanych na rok 2009.
170/195
XI. Działalność w zakre.ie oświaty zdrowotnej i
promopji zdrowia
1. Wprowadzenie
Zadania w zakresie promocji zdrowia i oświaty zdrowotnej przez Państwową
Inspekcję Sanitarną w 2008 roku realizowane były w oparciu o wytyczne Głównego
Inspektoratu Sanitarnego, założenia i cele Narodowego Programu Zdrowia na lata 2007
– 2015 oraz aktualne potrzeby zdrowotne mieszkańców województwa lubuskiego
wynikające z sytuacji epidemiologicznej.
Zakres działań realizowanych przez pion promocji zdrowia i oświaty zdrowotnej,
zgodnie art. 6 ustawy z dnia 14.03.1985r. z późn. zm. o Państwowej Inspekcji
Sanitarnej, obejmował inicjowanie, wdrażanie, koordynowanie oraz nadzorowanie
wdrażania programów profilaktyczno – edukacyjnych. Ponadto zadania w zakresie
promocji zdrowia podejmowane były na podstawie zapisów ujętych w następujących
aktach prawnych:
−
z dnia 27 sierpnia 2004r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych
ze środków publicznych. (Dz.U. 2004.210.2135),
−
z dnia 27 czerwca 1997r., o służbie medycyny pracy (Dz.U.97.96.593),
−
ustawa z dnia 30 sierpnia 1991r., o zakładach opieki zdrowotnej (Dz.U.91.91.408),
−
ustawa z dnia 5 czerwca 1998r., o samorządzie powiatowym (Dz.U.01.142.1592),
−
ustawa z dnia 8 marca 1990r., o samorządzie gminnym (Dz.U.01.142.1591),
−
ustawa z dnia 5 czerwca 1998r., o samorządzie województwa (Dz.U.03.96.873),
−
rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 22 grudnia 2004r., w sprawie zakresu
i organizacji profilaktycznej opieki zdrowotnej nad dziećmi i młodzieżą
(Dz.U.04.282.2814),
−
ustawa z dnia 17 czerwca 2005r., o zmianie ustawy o organizowaniu i prowadzeniu
działalności
kulturalnej
oraz
o
zmianie
ustawy
o
systemie
oświaty
(Dz.U.05.131.1091),
−
rozporządzenie MENiS z dnia 31 stycznia 2003r., w sprawie szczegółowych form
działalności wychowawczej i zapobiegawczej wśród dzieci i młodzieży zagrożonej
uzależnieniami (DZ.U.03.26.226),
−
ustawa z dnia 6 września 2001r., o chorobach zakaźnych i zakażeniach
(Dz.U.01.126.1384),
171/195
−
rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 13 września 2005r,. w sprawie Krajowego
Programu Zwalczania AIDS i Zapobiegania Zakażeniom HIV (Dz.U.05.189.1590),
−
ustawa z dnia 9 listopada 1995r., z póź. zm. o ochronie zdrowia przed następstwami
używania tytoniu i wyrobów tytoniowych (Dz.U.96.10.55),
−
ustawa z dnia 29 lipca 2005 r., o przeciwdziałaniu narkomanii (Dz.U.05.179.1485).
−
ustawa z dnia 27 maja 2004r., o zmianie ustawy o wychowaniu w trzeźwości
i przeciwdziałaniu alkoholizmowi (Dz.U.04.152.1597),
−
ustawa
z
dnia
19
sierpnia
1994r.,
o
ochronie
zdrowia
psychicznego
(Dz.U.94.111.535).
−
ustawa z dnia 1 lipca 2005r., o ustanowieniu programu wieloletniego „Narodowy
program zwalczania chorób nowotworowych” (Dz.U.05.143.1200),
−
ustawa z dnia 7 stycznia 1993r., o planowaniu rodziny, ochronie płodu ludzkiego
i warunkach dopuszczalności przerywania ciąż (Dz.U.03.17.78),
−
ustawa z dnia 24 kwietnia 2003r., o działalności pożytku publicznego i o
wolontariacie (Dz.U.03.96.873).
W 2008 roku zasadnicze działania pionu promocji zdrowia i oświaty zdrowotnej na
terenie województwa lubuskiego dotyczyły:
kontynuacji i wdrażania programów profilaktyczno – edukacyjnych o zasięgu
ogólnopolskim, wojewódzkim i lokalnym;
wspierania realizatorów programów edukacyjnych i interwencji nieprogramowych
poprzez:
−
organizowanie szkoleń i konferencji, udzielanie pomocy merytorycznej oraz
udostępnianie materiałów edukacyjnych,
−
utrwalanie współpracy z samorządami lokalnymi, instytucjami i organizacjami
pozarządowymi,
−
upowszechnianie realizowanej problematyki prozdrowotnej w lokalnych
środkach masowego przekazu.
W celu poprawy stanu zdrowia społeczeństwa województwa lubuskiego oraz
kształtowania właściwych zachowań zdrowotnych, zagadnienia problemowe przyjęte do
realizacji w 2008 roku obejmowały:
−
zapobieganie nowotworom;
−
profilaktykę nadwagi i otyłości,
−
higienę jamy ustnej i profilaktykę próchnicy,
−
profilaktykę uzależnień, szczególnie ograniczenia zdrowotnych następstw
172/195
palenia tytoniu,
−
promocję zdrowia kobiet i dzieci,
−
profilaktykę chorób zakaźnych.
2. Działalność szkoleniowa, wizytaDje i kontrole
W celu skutecznej realizacji zadań określonych w poszczególnych programach
pracownicy pionu promocji zdrowia i oświaty zdrowotnej monitorowali wdrażane
interwencje oraz prowadzili działalność szkoleniową.
Według stanu na dzień 31.12.2008r. pion promocji zdrowia i oświaty zdrowotnej
nadzorował
działalność
1065
placówek,
w
tym
794
placówki
oświatowo-
wychowawcze, 258 zakładów opieki zdrowotnej oraz 13 innych jednostek (domy
pomocy społecznej, domy dziecka, zakład karny).
W 2008 roku w nadzorowanych jednostkach przeprowadzono ogółem 939 wizytacji.
Przedmiotem wizytacji w nadzorowanych jednostkach była ocena sposobu realizacji
interwencji programowych na podstawie konfrontacji celów, założeń i zadań
z poziomem realizacji i rzeczywistymi efektami. Ponadto prowadzona była również
diagnoza potrzeb zdrowotnych środowiska, inaugurowano kolejne edycje wdrażanych
programów oraz przekazywano materiały edukacyjne niezbędne w realizacji
programów.
Działalność nadzorcza pionu promocji zdrowia i oświaty zdrowotnej w
latach 2002 - 2008
1600
liczba wizytacji (kontroli)
1400
1560
1391
1200
1000
1071
800
1015
1016
859
939
600
poziom powiatowy
poziom wojewódzki
400
200
173
75
43
52
33
35
26
2005
2006
2007
2008
0
2002
2003
2004
173/195
Wizytacje są tylko jedną z wielu form działalności w zakresie promocji zdrowia i
oświaty zdrowotnej, stąd obserwowany od kilku lat spadek liczby wizytacji. Każda
realizowana interwencja programowa i nieprogramowa wymaga zastosowania
profesjonalnej metodyki, różnorodnych form realizacji (poradnictwo metodyczne,
organizowanie punktów informacyjno-edukacyjnych, konkursów, happeningów i in.),
monitorowania i ewaluacji programów oraz współpracy z lokalnymi samorządami.
Wizytacje podległych placówek w latach 2006 - 2008
% wizytowanych placówek
120
100
80
60
40
20
0
2006
2007
2008
Podobnie jak w latach poprzednich pion promocji zdrowia i oświaty zdrowotnej
prowadził w szerokim zakresie działalność szkoleniową. Szkolenia, konferencje
i narady, organizowane na poziomie wojewódzkim i powiatowym, obejmowały
zagadnienia
merytoryczne
wdrażanych
interwencji
związane
z realizowanymi
programowych
programami,
i nieprogramowych
oraz
metodykę
standardy
obowiązujące w pracy pionu promocji zdrowia i oświaty zdrowotnej. W 2008 roku w
porównaniu do roku ubiegłego nastąpił nieznaczny spadek działań szkoleniowych, co
wiąże się z wyłączeniem z realizacji dwóch programów krajowych.
Szczegółowa tematyka szkoleń określana była przez specyfikę grupy zawodowej
i społecznej, do której kierowane były działania edukacyjne. Adresatami szkoleń byli:
-
pracownicy Państwowej Inspekcji Sanitarnej,
-
personel medyczny – pielęgniarki, położne, ratownicy medyczni, lekarze
stomatolodzy,
-
nauczyciele i pedagodzy szkół gimnazjalnych i studenci pedagogiki,
174/195
-
pracownicy ośrodków pomocy społecznej, kuratorzy społeczni i zawodowi,
-
przedstawiciele samorządów lokalnych,
-
uczniowie szkół gimnazjalnych i ponadgimnazjalnych.
W 2008 roku przeprowadzono ogółem:
-
6 konferencji zorganizowanych przez WSSE,
-
96 szkoleń, w tym WSSE – 66 i PSSE – 30,
-
766 narad, w tym WSSE – 41 i PSSE – 725.
Działalność szkoleniowa pionu promocji zdrowia i oświaty zdrowotnej
w latach 2006 - 2008
1000
933
766
800
2006
624
2007
600
2008
400
200
140
119
96
7
5
6
0
szkolenia
narady
konferencje
3. Realizowane programy profilaktyDzne
W 2008 roku pion promocji zdrowia i oświaty zdrowotnej wdrażał na poziomie
wojewódzkim i powiatowym następujące programy ogólnopolskie:
Program profilaktyki HIV/AIDS.
Państwowa Inspekcja Sanitarna zadania w zakresie profilaktyki
HIV/AIDS realizowała na podstawie harmonogramu „Krajowego Programu Zwalczania
AIDS i Zapobiegania Zakażeniom HIV”. Głównym celem Programu jest ograniczenie
rozprzestrzeniania się zakażeń HIV poprzez zapewnienie odpowiedniego dostępu do
informacji, edukacji i usług w zakresie profilaktyki HIV/AIDS.
W 2008 roku na terenie województwa lubuskiego działania edukacyjne realizowane
były poprzez:
175/195
Edukację dzieci i młodzieży:
− cykliczne szkolenia w zakresie profilaktyki HIV/AIDS dla poborowych (wykłady
połączone z projekcją filmu) - ogółem edukacją objęto 626 osób,
− „Profilaktyka HIV/AIDS wśród młodzieży szkół ponadgimnazjalnych na terenie
Gorzowa Wlkp.” - w IV edycji programu edukacją objęto 666 uczniów,
− w 2 powiatach województwa lubuskiego (Sulęcin i Gorzów Wlkp.) realizowano
program w przedszkolach na podstawie materiałów przekazanych przez Krajowe
Centrum ds. AIDS – w 11 przedszkolach działaniami objęto 515 przedszkolaków.
Szkolenia przygotowujące realizatorów programów edukacyjnych (nauczycieli
i pedagogów oraz studentów pedagogiki) – 3 szkolenie – 63 osoby.
Szkolenie lekarzy stomatologów z terenu województwa lubuskiego – 22 osoby.
Olimpiady
wiedzy
i
konkursy
wśród
uczniów
szkół
gimnazjalnych
i ponadgimnazjalnych – 8 konkursów – 612 uczestników.
Działania edukacyjne w czasie XIV edycji
festiwalu „Przystanek Woodstock”
w Kostrzynie nad Odrą – punkt
informacyjno-edukacyjny prowadzony
przez pracowników Wojewódzkiej Stacji
Sanitarno-Epidemiologicznej.
W 2008 roku prowadzona były również medialna kampania społeczna, która
przebiegała pod hasłem „Wróć bez HIV” i skierowana była głównie do osób
podróżujących. W ramach kampanii zorganizowano i przeprowadzono:
− wojewódzką
konferencję
prasową
z
udziałem
lokalnych
mediów
oraz
przedstawicieli: Wojewody Lubuskiego, Komendy Wojewódzkiej Policji, Urzędów
Pracy, Inspekcji Transportu Samochodowego (27 osób) oraz punkty informacyjne
dla dziennikarzy lokalnych mediów zorganizowane przez PSSE,
− narady pozyskania partnerów do realizacji działań w ramach kampanii – 148 narad –
216 uczestników (m.in. przedstawiciele placówek nauczania i wychowania,
zakładów opieki zdrowotnej, urzędów pracy, biur podróży, samorządów lokalnych),
− punkty informacyjno – edukacyjne w ośrodkach sportu i rekreacji oraz na terenie
pasaży handlowych (m.in. Centrum Sportowo-Rehabilitacyjne „Słowianka” w
Gorzowie Wlkp.) - edukacją objęto ok. 544 osoby,
− kolportaż materiałów edukacyjnych w placówkach nauczania i wychowania,
szkołach wyższych, kinach(ulotki dla młodzieży i rodziców razem z biletami),
176/195
zakładach opieki zdrowotnej – szczególnie gabinety ginekologiczne w ramach
realizacji kampanii „Daj szansę swojemu dziecku. Nie daj szansy AIDS”, biurach
podroży i urzędach pracy.
Ponadto współpracowano z lokalnymi mediami – specjaliści ds. HIV/AIDS
uczestniczyli w audycjach radiowych i telewizyjnych, udzielono 26 wywiadów w
lokalnych rozgłośniach radiowych, 17 w lokalnych stacjach telewizyjnych oraz ukazało
się 17 informacji prasowych.
W ramach obchodów Światowego Dnia AIDS odbyła się konferencja ph. „Problemy
zakażeń HIV – aspekt medyczny, prawny i społeczny” dla pracowników ośrodków
pomocy społecznej, kuratorów społecznych i zawodowych z udziałem Konsultanta
Wojewódzkiego w dziedzinie chorób zakaźnych na województwo lubuskie –
uczestniczyło 65 osób.
Wojewódzka Stacja Sanitarno-Epidemiologiczna w Gorzowie Wlkp. wspólnie z
Polskim Towarzystwem Oświaty Zdrowotnej zorganizowała również konkurs na spot
telewizyjny pn. „Nie daj szansy AIDS” dla uczniów szkół ponadgimnazjalnych z terenu
województwa lubuskiego. Głównym celem konkursu było popularyzowanie wiedzy na
temat HIV/AIDS oraz zainspirowanie i zaktywizowanie środowiska
szkolnego (nauczycieli oraz uczniów) w zakresie działań
prozdrowotnych
ze szczególnym uwzględnieniem profilaktyki
HIV/AIDS. Uroczyste podsumowanie konkursu odbyło się podczas obchodów
Światowego Dnia AIDS w Wyższej Szkole Biznesu w czasie debaty „Współczesne
uzależnienia. Od przyzwyczajenia do nałogu.”, w której uczestniczyło 225 uczniów
gorzowskich szkół ponadgimnazjalnych.
Ponadto kontynuowano funkcjonowanie Punktu Konsultacyjno – Diagnostycznego
przy WSSE w Gorzowie Wlkp., w którym bezpłatnie i anonimowo wykonywano
badania w kierunku HIV – przebadano 296 osób.
W 2008 roku programem profilaktyki HIV/AIDS w 100 szkołach ponadgimnazjalnych
(74,6% szkół tego typu w województwie) objęto 23 158 uczniów (56%). Ogółem w ramach
działań prowadzonych w zakresie profilaktyki HIV/AIDS edukacją objęto 56370 osób, co
stanowi 5,58% liczby mieszkańców województwa lubuskiego. Natomiast z informacji
przekazywanych w lokalnych mediach skorzystało ok. 150 tys. mieszkańców województwa
(szacunkowa liczba odbiorców lokalnych mediów).
Program Ograniczania Zdrowotnych Następstw Palenia Tytoniu
W 2008 roku Państwowa Inspekcja Sanitarna na terenie całego kraju
177/195
rozpoczęła wdrażanie „Programu Ograniczania Zdrowotnych Następstw Palenia
Tytoniu w Polsce na lata 2008 – 2011”, który jest wypełnieniem przez Rząd RP
zobowiązań wynikających z treści art. 4 ustawy z 9 listopada 1995r. o ochronie zdrowia
przed następstwami używania tytoniu i wyrobów tytoniowych (Dz. U. z 1996r. Nr 10,
poz. 55, z późn. zm.). Głównym celem programu jest zmniejszenie zachorowań,
inwalidztwa i zgonów wynikających z palenia tytoniu w Polsce poprzez zmniejszenie
ekspozycji na dym tytoniowy (aktywne i bierne palenie).
W oparciu o program krajowy opracowany został Wojewódzki Program
Ograniczania Zdrowotnych Następstw Palenia Tytoniu na rok 2008, a zadania ujęte w
programie koncentrowały się przede wszystkim na zmianie klimatu społecznego oraz
zachowań w stosunku do palenia tytoniu. Realizacja tych zadań odbywała się poprzez
organizację wielu działań edukacyjno-interwencyjnych i szkoleniowych w ramach:
− ogólnopolskich kampanii edukacyjnych: Światowego Dnia Bez Tytoniu (31 maja) oraz
Światowego Dnia Rzucania Palenia Tytoniu (trzeci czwartek listopada);
− kampanii społecznej dla młodzieży w wieku 16 – 19 lat „Młodość wolna od papierosa”;
− krajowego programu edukacyjnego dla dzieci przedszkolnych i ich rodziców „Czyste
powietrze wokół nas”.
Działaniami edukacyjnymi objęto następujące grupy odbiorców:
− dzieci, młodzież i ich rodzice,
− nauczyciele, pedagodzy i pielęgniarki środowiska nauczania i wychowania,
− poborowi, żołnierze i inne służby mundurowe,
− osoby osadzone w zakładach penitencjarnych,
− pacjenci i pracownicy zakładów opieki zdrowotnej.
Na terenie województwa lubuskiego kampanie antytytoniowe organizowane były w
szerokiej współpracy lokalnej i środowiskowej jako akcje informujące o zdrowotnych
następstwach używania tytoniu oraz zachęcające
do wyboru zdrowego stylu życia wolnego od
dymu tytoniowego. Zarówno na poziomie
wojewódzkim, jak i powiatowym w czasie
kampanii
organizowane
były
punkty
informacyjno-edukacyjne, w których wszyscy
zainteresowani mogli skorzystać z bezpłatnych
porad oraz badań (pomiar ciśnienia tętniczego krwi, pomiar poziomu cukru we krwi,
wyznaczanie wskaźnika BMI, pomiar tlenku węgla w wydychanym powietrzu). Ogółem
178/195
w czasie tych akcji w 73 punktach edukacją objęto 11399 osób. Kampanii towarzyszyły
imprezy prozdrowotne dla uczniów szkół wszystkich typów i społeczności lokalnej (54
dla 7831 osób), w czasie których odbywały się wykłady, pogadanki, przedstawienia
teatralne, konkursy oraz happeningi i korowody uliczne.
Państwowa Inspekcja Sanitarna w województwie lubuskim w ramach Programu
Ograniczania Zdrowotnych Następstw Palenia Tytoniu prowadziła szkolenia, narady
i konferencje, w czasie których prezentowane były założenia programu oraz zachęcano
do podjęcia współpracy w zakresie jego realizacji. W 2008 roku Wojewódzka Stacja
Sanitarno-Epidemiologiczna w Gorzowie Wlkp. m.in. zorganizowała:
− konferencję merytoryczną i prasową dla przedstawicieli samorządów lokalnych
odpowiedzialnych za realizację zadań z zakresu promocji zdrowia na terenie gmin
i powiatów województwa lubuskiego (30 osób);
− 4 szkolenia z warsztatami z zakresu profilaktyki tytoniowej dla nauczycieli i
pedagogów szkół gimnazjalnych we współpracy z Ośrodkiem Doskonalenia
Nauczycieli w Zielonej Gorze i Wojewódzkim Ośrodkiem Metodycznym w
Gorzowie Wlkp. (72 osoby).
W ramach społecznej kampanii „Młodość wolna od papierosa” prowadzone były
działania skierowane głównie do młodzieży w wieku 16 -19 lat. Odbyła się debata na
temat
zysków
płynących
z
niepalenia
oraz
zagrożeń
wynikających z biernego i czynnego palenia tytoniu z uczniami
szkół ponadgimnazjalnych Gorzowa Wlkp. (99 osób), a w
czasie imprezy młodzieżowej „Przystanek Woodstock” w
Kostrzynie nad Odrą zorganizowano punkty informacyjnoedukacyjne, w których udzielano porad i informacji jak rzucić
palenie oraz przeprowadzono sondaż na temat tworzenia stref
bezdymnych w miejscach użyteczności publicznej (300 osób).
Działaniami wzmacniającymi realizację programu były konkursy organizowane na
poziomie wojewódzkim:
− konkurs dla uczniów szkół gimnazjalnych na spot telewizyjny o charakterze
edukacyjno-informacyjnym zorganizowany wspólnie z Wydziałem Prewencji
Komendy Wojewódzkiej Policji w Gorzowie Wlkp (94 osoby);
− konkurs plastyczny dla dzieci szkół podstawowych pod hasłem „Tato, mamo nie
pal” (883 osoby);
179/195
− konkurs dla nauczycieli, pedagogów i pielęgniarek pracujących w szkołach
gimnazjalnych na scenariusz zajęć edukacyjnych pod hasłem „Porozmawiajmy o
uzależnieniu”.
Rozpoczęto
również
wdrażanie
krajowego
programu
edukacyjnego
dla
przedszkolaków i ich rodziców „Czyste powietrze wokół nas”. Przeszkolono
koordynatorów powiatowych (18 osób) oraz wytypowano przedszkola, które będą
uczestniczyły w I edycji programu w roku szkolnym 2008/2009 (10% przedszkoli
województwa lubuskiego).
W 2008 roku działaniami edukacyjnymi w ramach Programem Ograniczania
Zdrowotnych Następstw Palenia Tytoniu objęto ogółem 51048 osób. Jednocześnie
z informacji przekazywanych w lokalnych mediach skorzystało ok. 150 tys.
mieszkańców (szacunkowa liczba odbiorców).
Program „Trzymaj Formę!”
Program realizowany od 2006 roku jest wynikiem ustaleń przyjętych
przez Światową Organizację Zdrowia – zawartych w „Globalnej
Strategii dotyczącej Diety, Aktywności Fizycznej i Zdrowia” oraz stanowiska rządu,
określającego jako priorytet edukację dzieci i młodzieży w zakresie promowania
zdrowego stylu życia, a szczególnie żywienia i aktywności fizycznej. Edukacja
prowadzona podczas realizacji tego programu ma na celu:
−
pogłębienie wiedzy w zakresie znaczenia zbilansowanej diety i aktywności
fizycznej dla organizmu człowieka,
−
kształtowanie postaw i zachowań związanych z prawidłowym żywieniem,
odpowiednią jakością zdrowotną żywności i aktywnością fizyczną,
−
dostarczenie wiedzy i umiejętności korzystania z informacji zamieszczonych
na opakowaniach.
Program adresowany jest do uczniów szkół gimnazjalnych oraz uczniów klas V – VI
szkół podstawowych.
W roku szkolnym 2007/2008 do realizacji programu przystąpiło 40 nowych szkół i
w związku z tym kontynuowano szkolenia koordynatorów powiatowych (25 osób)
i szkolnych (12 szkoleń – 148 osób) przy udziale metodyków Ośrodka Doskonalenia
Nauczycieli w Zielonej Górze.
Realizacja programu w szkołach odbywała się metodą projektu (63 szkoły
opracowały własne projekty) przy wykorzystaniu różnorodnych form pracy, m.in.
180/195
wykładów, pogadanek, zajęć praktycznych, ćwiczeń, organizowano konkursy
plastyczne, przygotowywano własne ulotki i plakaty na temat zasad zdrowego
odżywiania
i
aktywności
fizycznej,
organizowano
wycieczki
rowerowe,
przygotowywano potrawy promujące zasady zdrowego odżywiania.
W ramach II edycji programu, podobnie jak w I edycji, Wojewódzka Stacja
Sanitarno-Epidemiologiczna
w
Gorzowie
Wlkp.
zorganizowała
konkurs
na
najciekawszy projekt edukacyjny zrealizowany w roku szkolnym 2007/2008. Na
konkurs wpłynęło 17 projektów. Konkurs odbywał się we współpracy z Urzędem
Marszałkowskim w Zielonej Górze oraz Wojewódzką Poradnią Onkologiczną (w
ramach Lubuskiego Programu Prewencji Pierwotnej
Nowotworów), które ufundowały nagrody w postaci
sprzętu sportowego. Konferencja podsumowująca II
edycję
programu
odbyła
się
w Urzędzie
Marszałkowskim w Zielonej Górze.
Zagadnienia związane z aktywnością fizyczną
i prawidłowym odżywianiem realizowane były także
przez pracowników powiatowych stacji sanitarno-epidemiologicznych w czasie
organizowanych imprez prozdrowotnych i punktów informacyjno-edukacyjnych.
Powiatowa Stacja Sanitarno-Epidemiologiczna w Żarach przy wsparciu finansowym
samorządów lokalnych i prywatnych sponsorów, zorganizowała dla uczniów szkół
gimnazjalnych
i podstawowych
realizujących
program
„Trzymaj
Formę”
-
I Międzyszkolny Festiwal Zdrowego Stylu Życia.
W roku szkolnym 2007/2008 program realizowało 161 szkół, w tym: 102 szkoły
gimnazjalne, co stanowi 56,3% szkół tego typu w województwie, 58 szkół
podstawowych
(17,7%
szkół
podstawowych
ogółem)
oraz
1
szkoła
ponadgimnazjalna. Działaniami edukacyjnymi objęto 22286 uczniów (61,4%
uczniów szkół realizujących program).
Program „Wolność Oddechu – Zapobiegaj Astmie”.
Celem programu „Wolność Oddechu – Zapobiegaj
Astmie” było poszerzanie wiedzy na temat astmy oskrzelowej oraz wczesne wyłonienie
dzieci zagrożonych zachorowaniem, a co za tym idzie – zapobieganie konsekwencjom
zdrowotnym, społecznym i ekonomicznym tej choroby.
Program realizowany był przez Państwową Inspekcję Sanitarną od 2004 roku wspólnie
181/195
z Polskim Towarzystwem Alergologicznym i Polskim Towarzystwem Oświaty
Zdrowotnej.
Działania edukacyjne w ramach programu obejmują uczniów klas pierwszych,
drugich i trzecich oraz ich rodziców, nauczycieli i pielęgniarki środowiska szkolnego.
W roku szkolnym 2007/2008 na terenie województwa lubuskiego rozpoczęto realizację
programu szkoleniem koordynatorów powiatowych z udziałem lekarza pulmonologa –
alergologa. Następnie szkoleniami objęci zostali koordynatorzy szkolni, dyrektorzy
szkół, pedagodzy oraz pielęgniarki środowiska nauczania i wychowania (13 szkoleń dla
218 osób). W ramach programu odbywały się spotkania, podczas których pielęgniarki
i szkolni koordynatorzy działań programowych przekazywali rodzicom informacje oraz
materiały edukacyjne na temat zapobiegania chorobom alergicznym i astmie. Wśród
uczniów prowadzone były pogadanki (296 dla 6053), projekcje
filmów (69 dla 2039) oraz konkursy (85 dla 4195) – Powiatowa
Stacja Sanitarno-Epidemiologiczna w Żarach ogłosiła konkurs
plastyczny dla dzieci objętych programem, a nagrodzone prace
zostały opublikowane w kalendarzu na rok 2009.
W 2008 roku w ramach nadzoru nad realizacją programu
koordynatorzy powiatowi przeprowadzili łącznie 57 wizytacji
w placówkach realizujących program.
W roku szkolnym 2007/2008 na terenie województwa lubuskiego program
realizowało 85 szkół podstawowych z 328 (26%) wśród 11673 uczniów klas I-III,
co stanowi 37% uczniów szkół tego typu w województwie.
Profilaktyka próchnicy zębów - Radosny Uśmiech – Radosna Przyszłość
Adresatami programu byli uczniowie klas drugich szkół podstawowych oraz
ich rodzice i opiekunowie. Głównym celem programu było kształtowanie
umiejętności prawidłowego dbania o higienę jamy ustnej oraz zachęcenie do
systematycznego szczotkowania zębów.
W roku szkolnym 2007/2008 program realizowany był zgodnie z zalecanymi
metodami i formami pracy przez nauczycieli oraz pielęgniarki środowiska nauczania
i wychowania.
W tegorocznej
edycji
przeszkolono
30
nowych
szkolnych
koordynatorów programu oraz przeprowadzono 90 narad inaugurujących program.
Zakres działań edukacyjnych w placówkach nauczania i wychowania obejmował m.in.
pogadanki (601 dla 8424), prelekcje (65 dla 1109 osób), wykłady połączone z pokazami
182/195
i ćwiczeniami szczotkowania zębów, projekcje filmowe oraz konkursy. W ramach
programu współpracowano z gabinetami stomatologicznymi, szkolnymi kołami PCK,
prywatnymi sponsorami oraz lokalnymi mediami.
W 2008 roku w ramach nadzoru nad realizacją programu koordynatorzy powiatowi
przeprowadzili łącznie 183 wizytacje w szkołach realizujących program.
W roku szkolnym 2007/2008 program realizowały 294 szkoły podstawowe,
co stanowi 89% szkół tego typu w województwie. Edukacja objęto 10279 uczniów
drugich klas szkół podstawowych (91%).
Wojewódzki Program Profilaktyki Raka Piersi „Poznaj swoje piersi”
Program „Poznaj swoje piersi” realizowany jest w województwie
lubuskim od 2007 roku jako kontynuacja ogólnopolskiego programu
„Różowa wstążeczka”. Główny cel programu to zmniejszenie liczby zachorowań na
raka piersi poprzez propagowanie profilaktyki wśród ogółu kobiet, ze szczególnym
uwzględnieniem dziewcząt ze szkół ponadgimnazjalnych.
Realizacja programu była możliwa dzięki współpracy z Wojewódzkim Ośrodkiem
Koordynującym Program Wczesnego Wykrywania Raka Piersi w Zielonej Górze
(materiały edukacyjne i gadżety) oraz innymi partnerami, takimi jak: Stowarzyszenie
„Amazonki”, firma AVON, samorządy lokalne oraz lekarzami i położnymi.
W
2008
roku
ponadgimnazjalnych,
działaniami
nauczycieli
edukacyjnymi
oraz
społeczność
objęto
młodzież
szkół
lokalną
podczas
imprez
plenerowych organizowanych wspólnie z samorządami lokalnymi. Przykładem takich
działań
jest
akcja
bezpłatnych,
profilaktycznych
badań
mammograficznych
zorganizowana przez Powiatową Stację Sanitarno-Epidemiologiczną w Słubicach dla
mieszkanek miasta – z badań skorzystało 731 kobiet. Badaniom towarzyszył happening
uliczny oraz akcja informacyjna.
W powiatach województwa lubuskiego program realizowany był w formie: 6
szkoleń dla 150 osób, 46 wykładów połączonych z projekcjami filmowymi dla 1862
osób, 450 ćwiczeń na fantomach piersi, 17 punktów informacyjno-edukacyjnych, w
których edukacją objęto 895 osób.
Ogółem działaniami edukacyjnymi w 2008 roku objęto 18355 uczniów (42%)
86 szkół ponadgimnazjalnych województwa lubuskiego, co stanowi 64% szkół tego
typu.
183/195
W 2008 roku Państwowa Inspekcja Sanitarna na terenie województwa lubuskiego
realizowała również programy lokalne o zasięgu powiatowym:
Program Zapobiegania i Zwalczania Chorób Nowotworowych – powiat
nowosolski.
Powiatowa Stacja Sanitarno-Epidemiologiczna w Nowej Soli w 2008 roku
zrealizowała III edycję programu, którego celem było zmniejszenie liczby zachorowań
na raka gruczołu krokowego. Głównym elementem programu było badanie krwi – PSA
oraz edukacja na temat profilaktyki raka prostaty. Adresatami programu byli mężczyźni
w wieku 45 lat i więcej z miasta Nowa Sól. Realizacja programu była możliwa dzięki
wsparciu finansowemu Urzędu Miejskiego w Nowej Soli oraz współpracy z
Wielospecjalistycznym Szpitalem SP ZOZ w Nowej Soli i zakładami podstawowej
opieki zdrowotnej.
W 2008 roku programem objęto ogółem 280 mężczyzn z terenu powiatu
nowosolskiego.
Program
zwiększenia
skuteczności
zapobiegania
chorobom
zakaźnym
–
profilaktyka zakażeń meningokokowych, pneumokokowych oraz grypy – powiat
nowosolski.
Głównym celem programu było zwiększenie skuteczności zapobiegania chorobom
zakaźnym w środowiskach należących do tzw. grup ryzyka. Grupa docelowa programu
to dzieci i młodzież w wieku 11 – 19 lat z domów dziecka oraz mieszkańcy domów
pomocy społecznej powyżej 65 roku życia. Środki finansowe na realizacje programu
pozyskano ze Starostwa Powiatowego w Nowej Soli.
W 2008 roku w programie zaszczepiono: 45 dzieci, mieszkańców domów
dziecka (uodporniono przeciw zakażeniom meningokokowym i grypie) oraz 110
mieszkańców domu pomocy społecznej (uodporniono przeciw zakażeniom
pneumokokowym i grypy).
4. Kampanie promująDe zdrowie
Realizacja zadań w zakresie promocji zdrowia odbywała się również poprzez
organizację następujących kampanii prozdrowotnych.
184/195
Światowy Dzień Zdrowia
„Chrońmy zdrowie przed wpływem zmian klimatycznych”
7 kwietnia, to dzień upamiętniający rocznicę powstania Światowej
Organizacji Zdrowia. Każdego roku WHO ustanawia na ten dzień inne
hasło, a co za tym idzie wskazuje inny, ważny problem z dziedziny
zdrowia publicznego. Hasło ogłoszone na rok 2008 ,,Chrońmy zdrowie przed wpływem
zmian klimatycznych” podejmowało problematykę globalnych zmian klimatycznych,
które stanowią rosnące zagrożenie dla bezpieczeństwa zdrowia publicznego.
Jednocześnie wskazywało na potrzebę podejmowania działań mających na celu
zmniejszenie stopnia narażenia na szkodliwe oddziaływanie zdrowotne klimatu we
współpracy międzysektorowej.
Podobnie, jak w latach ubiegłych, Państwowa Inspekcja Sanitarna województwa
lubuskiego aktywnie włączyła się w obchody Światowego Dnia Zdrowia. Wojewódzka
Stacja Sanitarno-Epidemiologiczna w Gorzowie Wlkp. zorganizowała konferencję dla
uczniów szkół biologiczno-chemicznych gorzowskich liceów, w czasie której m.in.
mówiono na temat przyczyn zmian klimatycznych, wpływie środowiska na stan
zdrowia człowieka oraz o działaniach i inwestycjach ekologicznych (zastosowanie
odnawialnych źródeł energii). Przeprowadzony został ogólnopolski konkurs plastyczny
pod hasłem „Zmiany klimatyczne a zdrowie” dla uczniów klas IV – VI szkół
podstawowych, którego organizatorem był Główny Inspektorat Sanitarny i Biuro WHO
w Polsce. Tematyka prac nawiązywała do zmian zachodzących w klimacie oraz wpływu
człowieka na ich przyspieszenie lub spowolnienie w odniesieniu do zdrowia ludzkiego i
jego funkcjonowanie w ekosystemie.
Ponadto powiatowe stacje sanitarno-epidemiologiczne organizowały imprezy
prozdrowotne, akcje informacyjne i happeningi, w czasie których nawiązywano do
tematu Światowego Dnia Zdrowia.
Społeczna kampania „Stop menigokokom”.
W 2008 roku Państwowa Inspekcja Sanitarna na terenie całego kraju
kontynuowała realizację kampanii społecznej „Stop menigokokom”, której
głównym celem było zwrócenie uwagi opinii publicznej na potencjalne
niebezpieczeństwo, jakie może stanowić sepsa.
Adresatem prowadzonych działań była przede wszystkim młodzież szkół
gimnazjalnych i ponadgimnazjalnych oraz rodzice dzieci przedszkolnych, personel
185/195
zakładów opieki zdrowotnej. W ramach prowadzonych działań w 2008 roku
Wojewódzka Stacja Sanitarno-Epidemiologiczna w Gorzowie Wlkp. zorganizowała
konferencję
naukowo-szkoleniową
pt.
„Inwazyjna
choroba
meningokowa
–
epidemiologia i profilaktyka”, której uczestnikami byli przedstawiciele lokalnych władz
samorządowych, starostowie oraz pracownicy PIS.
Na terenie województwa podczas kampanii organizowane były prelekcje (48 dla
1398 osób) i pogadanki (52 dla 1709 osób) dla dzieci i młodzieży, a informacje
dotyczące zapobiegania zakażeniom meningokokami przekazywane były także podczas
imprez plenerowych dla ogółu społeczeństwa. Ponadto pracownicy powiatowych stacji
sanitarno-epidemiologicznych przekazali materiały edukacyjne (ulotki i plakaty) do
zakładów opieki zdrowotnej, placówek nauczania i wychowania, zakładów fryzjerskich
i kosmetycznych, samorządów lokalnych, ośrodków sportu i rekreacji.
Dzień Otwarty Państwowej Inspekcji Sanitarnej.
Organizowany już po raz trzeci Dzień Otwarty PIS miał na celu przybliżenie
mieszkańcom województwa lubuskiego specyfiki pracy, zakresu działania
oraz struktury organizacyjnej Inspekcji Sanitarnej.
Wojewódzka Stacja Sanitarno-Epidemiologiczna w Gorzowie Wlkp. oraz stacje
powiatowe na terenie województwa lubuskiego zorganizowały w tym dniu punkty
informacyjno-edukacyjne oraz przygotowały prezentacje i wykłady. Do dyspozycji
zainteresowanych
osób
byli
specjaliści
z
różnych
dziedzin:
epidemiolodzy,
grzyboznawcy, pracownicy działów higieny żywności, higieny komunalnej, promocji
zdrowia i laboratoriów.
Wszyscy chętni mogli w tym dniu zaszczepić się przeciwko grypie, skorzystać
z bezpłatnych pomiarów i konsultacji: zmierzyć tkankę tłuszczową, poziom tlenku
węgla w wydychanym powietrzu, poziom cukru we krwi, jak również nauczyć się
samobadania piersi. W powiatowych stacjach sanitarno-epidemiologicznych na terenie
województwa
lubuskiego
pracownicy
poszczególnych pionów prowadzili prezentacje i wykłady dotyczące m.in. profilaktyki
chorób zakaźnych, bezpieczeństwa zdrowotnego wody, pierwszej pomocy przedlekarskiej,
czy chorób zawodowych.
186/195
Umożliwiono także zwiedzanie laboratoriów (WSSE, PSSE Zielona Góra i Żary),
z którego skorzystały grupy uczniów szkół ponadgimnazjalnych o profilu chemicznym,
biologicznym i gastronomicznym. W pozostałych stacjach zorganizowano wystawy i
pokazy sprzętu laboratoryjnego do poboru prób.
Ogółem w Dniu Otwartym PIS stacje sanitarno-epidemiologiczne na terenie
województwa lubuskiego odwiedziło blisko 600 osób.
5. WspółpraDa z instytuDjami i organizaDjami
pozarządowymi
Warunkiem prowadzenia efektywnych działań w zakresie promocji zdrowia jest
partnerska współpraca z organami administracji państwowej, placówkami naukowobadawczymi, jednostkami samorządu terytorialnego, organizacjami społecznymi oraz
innymi instytucjami. W 2008 roku programy edukacyjne i akcje prozdrowotne na
terenie województwa lubuskiego realizowane były we współpracy z:
▪ Kuratorium Oświaty w Gorzowie Wlkp., dyrekcjami placówek oświatowowychowawczych,
pielęgniarkami
w
środowisku
nauczania
i
wychowania,
pedagogami szkolnymi, Wojewódzkim Ośrodkiem Metodycznym w Gorzowie
Wlkp. i Ośrodkiem Doskonalenia Nauczycieli w Zielonej Górze w zakresie
programów edukacyjnych, realizowanych w szkołach: „Radosny Uśmiech. Radosna
Przyszłość”, „Trzymaj Formę!”, „Profilaktyka HIV/AIDS”, „Wolność Oddechu –
Zapobiegaj Astmie” oraz kampanii antytytoniowej, kampanii społecznej „Stop
meningokokom”;
▪ Krajowym Centrum ds. AIDS, Polskim Towarzystwem Oświaty Zdrowotnej,
Wojewodą Lubuskim, Pełnomocnikiem Wojewody ds. AIDS, Marszałkiem
Województwa Lubuskiego, Uniwersytetem Zielonogórskim, Wyższą Szkołą Biznesu
w Gorzowie Wlkp., Okręgową Izbą Lekarską w Gorzowie Wlkp., Konsultantem
Wojewódzkim w dziedzinie chorób zakaźnych na województwo lubuskie, kinami,
klubami młodzieżowymi w zakresie realizacji programu profilaktyki HIV;
▪ lokalnymi władzami samorządowymi na poziomie wojewódzkim, powiatowym
i gminnym w zakresie wdrażania programów ogólnopolskich oraz lokalnych;
▪ miejskimi i powiatowymi ośrodkami kultury w zakresie organizacji konkursów
wiedzy, konkursów plastycznych, wystaw i koncertów;
▪ Urzędem Marszałkowskim i Wojewódzką Poradnią Onkologiczną w Gorzowie
187/195
Wlkp. w zakresie realizacji konkursu na projekt edukacyjny zrealizowany w ramach
programu „Trzymaj Formę!”;
▪ Wojewódzkim
Ośrodkiem
Metodycznym
w
Gorzowie
Wlkp.,
Ośrodkiem
Doskonalenia Nauczycieli w Zielonej Górze, Stowarzyszeniem „Amazonek”,
Lubuskim Centrum Zdrowia Publicznego, Medycznym Studium Zawodowym w
Gorzowie Wlkp. i firmą AVON w zakresie realizacji programu „Poznaj swoje
piersi”;
▪ Centrum Onkologii, PKP, PKS, aptekami, centrami handlowymi, Wojewódzkim
Ośrodkiem Medycyny Pracy w Gorzowie Wlkp., Komendą Wojewódzką Policji
w Gorzowie Wlkp., Wyższą Szkołą Biznesu w Gorzowie Wlkp., zakładami opieki
zdrowotnej,
ośrodkami
terapii
uzależnień,
świetlicami
profilaktyczno-
wychowawczymi, gabinetami medycyny biofizykalnej w zakresie realizacji
wiosennej i jesiennej kampanii antytytoniowej;
▪ domami pomocy społecznej, klubami seniora, poradniami psychologicznopedagogicznymi,
klubami
abstynenta,
jednostkami
wojskowymi,
ośrodkami
terapeutycznymi, PCK w zakresie profilaktyki uzależnień;
▪ Wojewódzką Radą ds. Promocji Zdrowia i Zespołem Wspierającym Szkoły
Promujące Zdrowie;
▪ lokalnymi i regionalnymi środkami masowego przekazu.
Podsumowanie
W 2008 roku na terenie województwa lubuskiego rozpoczęła się realizacja
Programu Ograniczania Zdrowotnych Następstw Palenia Tytoniu na lata 2008 –
2011 oraz programu edukacyjnego dla dzieci przedszkolnych i ich rodziców „Czyste
powietrze wokół nas”.
W II edycji programu edukacyjnego „Trzymaj Formę!” uczestniczyło więcej szkół
niż w I edycji.
Realizacja zadań w poszczególnych programach odbywała się przy wykorzystaniu
nowych form, które mają na celu wzmocnienie podejmowanych działań oraz
aktywizację środowiska szkolnego (debata z młodzieżą szkół ponadgimnazjalnych,
konkursy na spoty telewizyjne).
188/195
Kontynuowano współpracę z samorządami lokalnymi w zakresie realizacji
programów ogólnopolskich oraz podejmowano wspólne działania przy realizacji
programów lokalnych:
−
Wojewódzka Stacja Sanitarno-Epidemiologiczna w Gorzowie Wlkp. dzięki
wsparciu Urzędu Marszałkowskiego w Zielonej Górze i Wojewódzkiej Poradni
Onkologicznej w Gorzowie Wlkp. (w ramach Lubuskiego Programu Prewencji
Pierwotnej Nowotworów) zorganizowała II edycję konkursu na najciekawszy
projekt edukacyjny zrealizowany w ramach programu „Trzymaj Formę!”.
−
Powiatowa Stacja Sanitarno-Epidemiologiczna w Nowej Soli pozyskała środki
finansowe (Starostwo Powiatowe w Nowej Soli oraz Urząd Miejski w Nowej
Soli) na realizację:
▪ programu lokalnego w zakresie zwiększenia skuteczności zapobiegania
chorobom zakaźnym w środowiskach należących do tzw. grup ryzyka (dzieci
w domach dziecka, mieszkańcy domów pomocy społecznej),
▪ III edycji Programu Zapobiegania i Zwalczania Chorób Nowotworowych.
−
Powiatowa Stacja Sanitarno-Epidemiologiczna w Słubicach pozyskała środki
finansowe na realizacje bezpłatnych badań mammograficznych dla mieszkanek
Słubic (Starostwo Powiatowe w Słubicach).
Pozyskano środki z budżetu Wojewody Lubuskiego i Krajowego Centrum ds. AIDS
na:
−
organizację szkolenia dla stomatologów,
−
organizację szkolenia dla pedagogów i psychologów poradni psychologicznopedagogicznych,
−
organizację obchodów Światowego Dnia AIDS – konferencja dla pracowników
ośrodków pomocy społecznej, kuratorów społecznych i zawodowych oraz konkurs
na spot telewizyjny „Nie daj szansy AIDS” dla uczniów szkół ponadgimnazjalnych,
−
−
realizację kolejnej edycji warsztatów dla młodzieży szkół ponadgimnazjalnych,
organizację i działalność Punktu Konsultacyjno – Diagnostycznego, w którym
prowadzone są bezpłatne, anonimowe badania w kierunku HIV połączone z
rozmowami okołotestowymi.
189/195
XII. Działalność laboratoryjna
1. Kierunki i zakresy badań
W 2008r. podobnie do lat ubiegłych działalność laboratoryjną na terenie
województwa lubuskiego prowadzona była przez 5 jednostek PIS w tym: WSSE w
Gorzowie Wlkp. PSSE w Międzyrzeczu, Nowej Soli, Zielonej Górze i Żarach.
Utworzona na terenie województwa baza laboratoryjna pozwalała na pokrycie
wynikających
z
prowadzonego
nadzoru
sanitarnego
potrzeb
badawczych
w
województwie za wyjątkiem wykonywanych sporadycznie wysoce specjalistycznych
badań żywności i wody. Wykonanie tych oznaczeń zlecano innym akredytowanym
laboratorium badawczym.
Zakres wykonywanych badań w poszczególnych dziedzinach przedstawia się
następująco:
Badania wody- badania podstawowe wykonywano w 4 laboratoriach: w WSSE
w Gorzowie Wlkp., PSSE w Międzyrzeczu,
Nowej Soli i Zielonej Górze,
natomiast badania ponadpodstawowe w 2 laboratoriach: w WSSE w Gorzowie
Wlkp. i PSSE w Zielonej Górze, przy czym niektóre oznaczenia dla całego
województwa wykonywane są tylko w laboratorium w WSSE w Gorzowie
Wlkp. (pestycydy, węglowodory wielopierścieniowe, chlorowcopochodne)
Badania powietrza w pomieszczeniach przeznaczonych na pobyt ludzi
w zakresie czynników fizycznych i chemicznych - wykonywano
laboratoriach: w WSSE w Gorzowie
Wlkp. i PSSE w Zielonej
w 2
Górze,
natomiast w zakresie czynników biologicznych dla całego województwa
wykonywane są w laboratorium WSSE w Gorzowie Wlkp.
Badania powietrza atmosferycznego - wykonywano w 3 laboratoriach: w
WSSE w Gorzowie Wlkp., PSSE w Zielonej Górze i w Międzyrzeczu
(laboratorium PSSE w Międzyrzeczu w ograniczonym zakresie). Próbki do
analiz ponadpodstawowych (PM10, metale) z terenu obsługiwanego przez PSSE
w Międzyrzeczu przekazywano do laboratorium WSSE w Gorzowie Wlkp.
Badania żywności- wykonywano w 2 laboratoriach: w WSSE w Gorzowie
Wlkp. i PSSE w Zielonej
mykotoksyny,
barwniki,
Górze,
substancje
w tym specjalistyczne (pestycydy,
słodzące,
benzo(a)piren,
skażenie
190/195
promieniotwórcze-cez 137) wykonywano
tylko w laboratorium
WSSE w
Gorzowie Wlkp.
Badania w zakresie środowiska pracy: czynniki fizyczne i chemiczne oraz
stężenie pyłów- wykonywano w 2 laboratoriach: w WSSE w Gorzowie Wlkp.
i PSSE w Zielonej
Górze, natomiast badania czynników biologicznych
wykonywano tylko w laboratorium WSSE w Gorzowie Wlkp.
Badania mikrobiologiczne i parazytologiczne - w zakresie podstawowym
wykonywano
w
w 4 laboratoriach:
Międzyrzeczu,
w
w WSSE w Gorzowie
Zielonej Górze i
w
Wlkp., PSSE
Żarach), rozszerzone w
2
laboratoriach: w WSSE w Gorzowie Wlkp. i PSSE w Zielonej Górze, przy
czym laboratorium
WSSE w Gorzowie Wlkp. wykonywało badania
specjalistyczne dla całego województwa (w kierunku boreliozy, zakażeń
Neisseria meningitidis, diagnostyki grypy oraz obecności przetrwalników
laseczki wąglika)
Badania
radiacyjne
-
wykonywano
dla
całego
województwa
przez
laboratorium WSSE w Gorzowie Wlkp.
2. AkredytaDja
Wszystkie laboratoria PIS województwa lubuskiego działające w ramach
Systemów Zintegrowanych posiadają wdrożony system jakości zgodnie z normą PNEN ISO/IEC 17025 z 2005r.i certyfikaty akredytacyjne wydane przez PCA
z
określonymi zakresami badań akredytowanych.
Pełny zakres akredytacji dostępny jest na stronie internetowej www.pca.gov.pl w
części „wykaz laboratoriów badawczych”.
W 2008r. we wszystkich jednostkach odbyły się audity PCA w nadzorze wraz z
rozszerzeniem zakresu badań akredytowanych.
W ramach doskonalenia wdrożonego Systemu Zarządzania Jakością wszystkie
laboratoria prowadziły w szerokim zakresie kontrolę wewnętrzną oraz uczestniczyły w
międzylaboratoryjnych badaniach biegłości w kraju i za granicą.
Ponadto uczestniczono w licznych szkoleniach z zakresu Systemu Jakości w
laboratoriach oraz działalności merytorycznej organizowanych przez GIS, PZH i inne
jednostki zewnętrzne oraz organizowanych szkoleniach wewnętrznych.
191/195
Lp.
WSSE/PSSE
Badana dziedzina
Akredytacja w latach
Planowane
rozszerzenie
zakresu
akredytacji
w 2009r.
1.
2.
3.
4.
2004
2005
2006
WSSE
Żywność
+
+
+
Gorzów Wlkp.
Środowisko
+
+
+
Środowisko pracy
+
+
+
Epidemiologia
+
+
+
Radiacja
+
+
PSSE
Środowisko
+
+
Międzyrzecz
Epidemiologia
PSSE Nowa Sól
Środowisko
+
+
PSSE
Żywność
+
+
Zielona Góra
Środowisko
+
+
Środowisko pracy
2007
2008
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
Epidemiologia
Oddział Laboratoryjny PSSE w Zielonej Górze akredytacji w zakresie badań
epidemiologicznych do tej pory nie posiadał.
3. Wykonane badania i pomiary
W 2008r. badaniami laboratoryjnymi objęto wszystkie nadzorowane przez PIS
dziedziny (żywność, środowisko bytowania, środowisko pracy, materiał kliniczny).
W ramach prowadzonego nadzoru sanitarnego w 2008r. przebadano 11.229 próbek,
wykonano 29.823 badania
obejmujące 34.630 oznaczeń chemicznych, 22.551
fizycznych i 32.713 mikrobiologicznych. Wynikały one głównie z realizacji rocznego
planu pracy, sytuacji epidemiologicznej na terenie województwa
(np. zakażenia
szpitalne, zatrucia pokarmowe). Prowadzono również badania akcyjne na polecenie
jednostki nadrzędnej (np. badanie żywności).
Działalność laboratoryjną z uwzględnieniem nadzorowanych dziedzin przedstawia
zestawienie.
192/195
Liczba wykonanych
Lp.
Nadzorowana dziedzina
badań/pomiarów
ogółem
oznaczeń
chemicznych
fizycznych
mikrobiologicznych
4.351
6.346
296
8.939
16.852
28.180
21.892
13.242
Higiena środowiska pracy
65
46
107
0
4.
Higiena radiacyjna
314
58
256
0
5.
Mikrobiologia
i parazytologia
8.241
0
0
10.532
6.
Razem
29.823
34.630
22.551
32.713
1.
2.
3.
Higiena żywności, żywienia
i przedmiotów użytku
Higiena środowiska
bytowania człowieka
Ze względu na możliwości
techniczne (wyposażenie w aparaturę, sprzęt
badawczy oraz warunki lokalowe) ilość badań wykonanych przez laboratoria w
poszczególnych Stacjach
wykonywano
była znacznie zróżnicowana. Pełen zakres
badań
w laboratorium WSSE w Gorzowie Wlkp. (badania specjalistyczne
żywności, wody, radiacyjne, środowiska pracy i epidemiologiczne dla całego
województwa), rozszerzony w PSSE w Zielonej Górze, a w pozostałych stacjach podstawowy w wybranych dziedzinach.
Szczegółowy zakres badań wykonywanych w laboratoriach Państwowej Inspekcji
Sanitarnej
na
terenie
województwa
dostępny
jest
na
stronie
internetowej
www.wssegorzow.pl
Procentowy udział poszczególnych laboratoriów PIS województwa lubuskiego
w działalności badawczej za 2008r. przedstawia wykres.
60,00
50,00
40,00
30,00
20,00
10,00
0,00
PSSE Żary
PSSE Zielona Góra
PSSE Nowa Sól
PSSE Międzyrzepz
WSSE Gorzów
Wlkp.
Badania ogółem
Oznapzenia
phemipzne
Oznapzenia
fizypzne
193/195
Podsumowanie
1. Istniejąca baza laboratoryjna PIS na terenie woj. lubuskiego poza wybranymi
specjalistycznymi badaniami pozwala na realizację zadań wynikających z
prowadzonego nadzoru sanitarnego.
2. Wdrażanie w laboratoriach nowych technik i metod badawczych uwzględnia
wymogi prawodawstwa krajowego i unijnego.
194/195
XIII. Działalność kontrolno-repre.yjna
Działalność kontrolno-represyjną prowadzono w ramach czynności związanych z
realizacją zadań należących do państwowych inspektorów sanitarnych w zakresie
sprawowania zapobiegawczego i bieżącego nadzoru sanitarnego określonego ustawą z
dn. 14 marca 1985 r. o Państwowej Inspekcji Sanitarnej.
W ramach działalności nadzorowo – laboratoryjnej w 2008 roku:
wykonano – 35.063 badania ogółem, 34.630 oznaczeń chemicznych, 38.516
oznaczeń fizycznych oraz 32.713 oznaczeń mikrobiologicznych, w celu
wykonania badań pobrano 11.342 próbek;
nadzorowano ponad 20.000 obiektów,
przeprowadzono łącznie 30.687 kontroli sanitarnych,
w I instancji Państwowi Powiatowi Inspektorzy Sanitarni wydali 6.126 decyzji
merytorycznych, Państwowy Wojewódzki Inspektor Sanitarny wydał 295 decyzji
merytorycznych,
w II instancji Państwowy Wojewódzki Inspektor Sanitarny wydał 28 decyzji
merytorycznych,
wydano łącznie 1.163 postanowienia dotyczące istoty spraw oraz aspektów
proceduralnych postępowania,
wystawiono 98 tytułów wykonawczych,
złożono 3 wnioski o ukaranie do sądów grodzkich,
nałożono 864 mandaty karne na kwotę 176.830 zł,
Państwowy Wojewódzki Inspektor Sanitarny nałożył w formie decyzji
administracyjnej 33 kary pieniężne na kwotę 45.200 zł.
195/195

Untitled

Transkrypt

Podobne dokumenty

Document 119863