Nr 175-176 71 Andrzej Boroń Sekretarz Generalny SEP

Akty prawne
Andrzej Boroń
Sekretarz Generalny SEP
Uwagi do Rozporządzenia Ministra Gospodarki
z dnia 28 marca 2013 r. w sprawie bezpieczeństwa
i higieny pracy przy urządzeniach energetycznych
(Dz. U. 2013, poz. 492)
Zmiany organizacyjne, które zaszły w firmach energetycznych w Polsce w ostatnich kilkunastu latach (outsourcing, łączenie i dzielenie przedsiębiorstw itp.), jak
również obowiązek wdrażania rozporządzeń unijnych spowodowały konieczność dokonania zmian w istniejących aktach prawnych. Obowiązujące wcześniej rozporządzenie, dotyczące organizacji bezpiecznej pracy przy urządzeniach energetycznych
przestało być aktualne. Nie uwzględniało bowiem realiów organizacyjnych w energetyce zawodowej i firmach, w których są zainstalowane urządzenia energetyczne,
przy obsłudze których obowiązują zasady określone w ustawie Prawo energetyczne.
Trzy lata temu Ministerstwo Gospodarki zorganizowało pierwsze spotkanie
konsultacyjne w sprawie projektu nowego rozporządzenia regulującego sprawy organizacji bezpiecznej pracy przy urządzeniach energetycznych (takich spotkań odbyło
się w sumie kilka). W spotkaniach uczestniczyli przedstawiciele organizacji pozarządowych, w tym również Stowarzyszenia Elektryków Polskich. Zgłoszono szereg
uwag, które spowodowały, że ostateczna wersja rozporządzenia ukazała się w marcu
2013r (została opublikowana w kwietniu).
Zapisy nowego rozporządzenia wywołały szereg pytań, głównie od firm uczestniczących w pracach na terenie elektrowni czy elektrociepłowni oraz od firm spoza
branży, dotyczących zarówno organizacji pracy, jak i konieczności posiadania świadectw kwalifikacyjnych przez grupy pracowników, w stosunku do których takich
wymogów dotąd nie było. Uwagi te były kierowane m.in. do SEP oraz wprost do
Ministerstwa Gospodarki. W dniu 24 stycznia 2014r. Departament Bezpieczeństwa
Gospodarczego Ministerstwa Gospodarki zorganizował spotkanie z przedstawicielami organizacji pozarządowych opiniujących wcześniej projekty rozporządzenia.
Odbyła się dyskusja, w której zebrani przedstawiali swoje uwagi do zapisów rozporządzenia. Uwagi były różne, nie zawsze spójne. Na spotkaniu ustalono, że uczestnicy spotkania reprezentujący organizacje pozarządowe utworzą zespół ekspertów,
który przedstawi wspólne stanowisko w sprawie propozycji zmian zapisów. Pierwsze
spotkanie odbyło się 11 marca 2014r. w Kaliszu. Uzgodniono projekt zapisów do
dalszej wewnętrznej konsultacji.
W dniu 24.03.2014 r. w sali konferencyjnej ZG SEP w Warszawie odbyło się
drugie spotkanie konsultacyjne. W spotkaniu tym SEP reprezentował Sekretarz
Generalny Stowarzyszenia – Andrzej Boroń, a wzięli w nim udział przedstawicieNr 175-176
71
Akty prawne
le: Towarzystwa Gospodarczego Polskie Elektrownie, Polskiego Towarzystwa Elektrociepłowni Zawodowych, TAURON Polska Energia SA, Polskiego Towarzystwa
Przesyłu i Rozdziału Energii Elektrycznej, Polskich Sieci Elektroenergetycznych SA,
PKP Energetyka S.A.
Podczas spotkania została uzgodniona wspólna wersja poprawek i uwag dotyczących niektórych zapisów rozporządzenia, zgłoszonych przez środowisko energetyczne. Uzgodniono, że zgłoszone będą tylko najistotniejsze uwagi i zmiany zapisów,
które mogą się przyczynić do jednoznacznej interpretacji i „udrożnienia” organizacji pracy. Uzgodnioną wersję proponowanych zapisów przekazano do Ministerstwa
Gospodarki. Zgodnie z ustaleniami – ministerstwo zaproponuje termin spotkania
celem omówienia zgłoszonych uwag.
Poniżej podaję przekazane do MG uwagi wraz z krótkim uzasadnieniem. Proponowane zmiany zapisów zaznaczono kolorem niebieskim:
§ 2. Użyte w rozporządzeniu określenia oznaczają:
1) urządzenia energetyczne – urządzenia, instalacje i sieci, w rozumieniu
przepisów prawa energetycznego, stosowane w technicznych procesach
wytwarzania, przetwarzania, przesyłania, dystrybucji, magazynowania oraz użytkowania paliw lub energii;
2) urządzenia energetyczne powszechnego użytku – urządzenia przeznaczone na indywidualne potrzeby ludności lub używane w gospodarstwach domowych;
3) prace eksploatacyjne – prace wykonywane przy urządzeniach energetycznych w zakresie ich obsługi, konserwacji, remontów, montażu
i kontrolno-pomiarowym;
4) prowadzący eksploatację – jednostkę organizacyjną, osobę prawną lub
osobę fizyczną, zajmującą się eksploatacją własnych lub powierzonych
jej, na podstawie zawartej w formie pisemnej umowy, urządzeń energetycznych;
Zmiana z pozoru drobna, ale jednoznaczna. Wyklucza bowiem interpretacje, że
zawarto umowę „ustną”.
§ 4. 1. Prace eksploatacyjne należy prowadzić zgodnie z instrukcjami eksploatacji urządzenia lub urządzeń energetycznych, zawierającymi w szczególności:
1) charakterystykę urządzeń energetycznych….
W praktyce instrukcje dotyczą nie tylko pojedynczych urządzeń, ale i zespołów czy
grup urządzeń. Zapis wyklucza interpretację, iż instrukcje dotyczą każdego urządzenia energetycznego zainstalowanego w firmie.
§ 6. 1. Prace eksploatacyjne samodzielnie mogą wykonywać osoby uprawnione i upoważnione.
§ 6. 2. Prowadzący eksploatację może dopuścić osoby nieuprawnione do wykonywania prac przy urządzeniach energetycznych, w tym eksploata72
Akty prawne
cyjnych, pod nadzorem osoby uprawnionej. Sposób organizacji nadzoru określa prowadzący eksploatację.
Zmiana najbardziej istotna. Proponowany zapis umożliwia zatrudnianie osób
nie posiadających kwalifikacji, pracujących pod nadzorem. Zapis ułatwia organizację szkoleń na stanowiskach eksploatacyjnych, organizację prac serwisowych,
awaryjnych itd. Zapis § 6. 1. jest zgodny z zapisem ustawy Prawo energetyczne.
§ 28.1. Prace eksploatacyjne stwarzające możliwość wystąpienia szczególnego
zagrożenia dla zdrowia lub życia ludzkiego należy wykonywać na podstawie polecenia pisemnego.
§ 28.2. Do prac eksploatacyjnych przy urządzeniach energetycznych stwarzających możliwość wystąpienia szczególnego zagrożenia dla zdrowia lub
życia ludzkiego należy zaliczyć w szczególności prace:
1) wewnątrz niebezpiecznych przestrzeni zamkniętych, komór paleniskowych kotłów, kanałów spalin, elektrofiltrów, absorberów,
walczaków kotłów, kanałów i lejów zsypowych, rurociągów sieci
cieplnych oraz w zbiornikach paliw płynnych i gazowych;
2) wewnątrz zasobników węgla lub biomasy oraz zasobników pyłu
węglowego lub biomasy;
3) niebezpieczne pod względem pożarowym wykonywane w strefach zagrożenia wybuchem;
4) w obiegach wody elektrowni i elektrociepłowni wymagające wejścia do kanałów, rurociągów, rur ssawnych i zbiorników, jak również prace na ujęciach i zrzutach wody wykonywane z pomostów,
łodzi lub barek oraz prowadzone pod powierzchnią wody;
5) z zakresu konserwacji, remontów, montażu, kontrolno-pomiarowego, wykonywane wewnątrz pylonów turbin wiatrowych lub
gondoli oraz prace z zakresu zewnętrznej konserwacji gondoli
lub śmigieł wirnika turbiny wiatrowej;
6) wykonywane w pobliżu nieosłoniętych urządzeń elektroenergetycznych lub ich części, znajdujących się pod napięciem;
7) przy urządzeniach elektroenergetycznych wyłączonych spod napięcia, lecz uziemionych w taki sposób, że którekolwiek żadne
z uziemień nie jest widoczne z miejsca wykonywania pracy;
Zapisy jednoznaczne, zbieżne z określeniami zawartymi w innych artykułach rozporządzenia.
§ 30.Bez polecenia jest dozwolone:
1) wykonywanie czynności związanych z ratowaniem zdrowia lub życia
ludzkiego;
2) zabezpieczanie urządzeń energetycznych przed zniszczeniem;
3) prowadzenie przez osoby uprawnione i upoważnione prac eksploatacyjnych zawartych w instrukcjach eksploatacji lub innych instrukcjach
Nr 175-176
73
Akty prawne
wykonywania prac eksploatacyjnych przy urządzeniach energetycznych.
Zapis nie wywołuje zbędnych interpretacji, czy dana instrukcja jest „eksploatacyjną, czy nie (np. instrukcja stanowiskowa).
Podsumowanie
Spośród kilkudziesięciu uwag zgłoszonych przez rożne środowiska, dotyczących
zapisów rozporządzenia, w części ze sobą niespójnych, zespół skoncentrował się tylko
na najbardziej istotnych. Postanowiono nie proponować rozszerzania zakresu.
Do najważniejszych zmian, które zaproponowano należy zmiana zawarta w nowym brzmieniu § 6. nowy zapis udrażnia organizację pracy w sytuacjach konieczności zatrudniania pracowników nie posiadających świadectw kwalifikacyjnych.
Umożliwia:
• szkolenia osób w procesie przygotowania do zawodu, przeprowadzenie szkoleń
na stanowiskach pracy (np. stażyści, praktykanci, nowo zatrudnieni pracownicy),
• wykonywanie prac eksploatacyjnych przez osoby będące pracownikami firm zagranicznych (np. serwisanci, nieposiadający uznanych w Polsce kwalifikacji),
• wykonywanie prac kontrolnych przez osoby będące pracownikami instytucji
kontrolnych, doradczych i ubezpieczeniowych (np. UDT, PIP, ubezpieczyciel),
• wykonywanie między innymi takich prac, jak np.: wycinanie/przycinanie gałęzi,
krzewów i drzew, koszenie traw, odśnieżanie, wykonywanie wykopów, obsługa
sprzętu zmechanizowanego, prace transportowe, malowanie i renowacja obiektów, konstrukcji wsporczych, fundamentów, wymiana znaków bezpieczeństwa
i informacyjnych oraz podobnych, do wykonywania których zbędne jest wymaganie posiadania świadectwa kwalifikacyjnego.
Na uwagę zasługuje zapis mówiący o nadzorze nad pracami wykonywanymi
przez osoby nieuprawnione, który to nadzór jest definiowany przez prowadzącego
eksploatacje. Zapis ten nakłada nowy obowiązek na prowadzącego eksploatacje ale
jednocześnie umożliwia organizację pracy uwzględniającą specyfikę firmy.
Należy tu wyraźnie zaznaczyć, że propozycje zmian do rozporządzenia nie będą
miały negatywnego wpływu na poziom bezpieczeństwa wykonywania prac przy
urządzeniach energetycznych oraz nie zwiększą kosztów organizacji i wykonywania tych prac. Proponowane zmiany mają na celu doprecyzowanie istniejących
w rozporządzeniu zapisów i ich zgodności z ustawą Prawo energetyczne i innymi rozporządzeniami wykonawczymi.
74