W Królestwie Grzmiącego Smoka
Transkrypt
W Królestwie Grzmiącego Smoka
BHUTAN W Królestwie Grzmiącego Smoka 11 - 28 października 2014 i 18 - 28 października 2014 [email protected] www.ekspedycja-motocyklowa.pl Zapraszam do KRÓLESTWA BHUTANU schowanego we wschodnich Himalajach między Indiami a Tybetem - zielonego, górzystego kraju, którego oficjalna nazwa "Druk Jul" oznacza Królestwo Smoka. Ostatnie królestwo buddyjskie, które poprzez wieki religijnej izolacji osłaniały tajemnice, stopniowo otwiera się dla turystyki. Jednak nadal tylko 10.000 obcokrajowców rocznie może uzyskać pozwolenia na odwiedzenie Bhutanu w trakcie wyjazdów zorganizowanych, a turyści indywidualni wciąż nie mogą odwiedzać tego wyjątkowego kraju. Przejazd przez wschodnie Himalaje to smak raju dla motocyklistów poszukujących przygód. Bhutan to kraj pokrytych śniegiem gór, głębokich i szerokich dolin z żyznymi polami ryżowymi i sadami; maleńkich wiosek i tętniących życiem miasteczek. Spektakularne góry, rzadko występujące rośliny i zwierzęta, starożytne mury klasztorów buddyjskich i mistyczna aura sprawiają, że wyjazd do Bhutanu pozostanie dla nas wszystkich wyjątkowym i niepowtarzalnym doświadczeniem. Zapraszam serdecznie, Adrian Kalinkiewicz [email protected] trasa program dzień data TRASA Dzień 1 11.10 (sob) Dzień 2 12.10 Wylot z Warszawy do Delhi przez miasto europejskie. Posiłki w samolotach. Śniadanie na lotnisku w Delhi. Transfer na lotnisko krajowe, przelot do Bagdogra. Transfer busem ok. 50km do miejscowości Mirik. Kolacja powitalna. Po śniadaniu zapoznajmy się z motocyklami, które będą nam towarzyszyły przez kolejne dwa tygodnie: Bullet Enfield 500. W ramach rozgrzewki ruszamy bocznymi drogami przez plantacje herbaty usytuowane wzdłuż granicy z Nepalem - aż do Darjeeling (2150 m), gdzie u podnóży Himalajów znajduje się słynny herbaciany bazar. Po śniadaniu ruszamy wśród plantacji herbaty stromym zboczem w dół rzeki Rangeet. Następnie kontynuujemy naszą wyprawę poprzez lasy i pola do zbudowanego w 1705 r. słynnego buddyjskiego klasztoru Pemayangtse Gompa (2085 m npm). Noc spędzimy w ekskluzywnym hotelu w stylu kolonialnym Elgin Mt. Pandim w małej górskiej stacji Pelling (2.000 m), około 10 km dalej. Z hotelu rozciąga się oszałamiający widok na masyw Mt. Kanchenjunga (8598 m). Dzień zaczniemy od przejazdu wąskimi i krętymi górskimi drogami na różnych wysokościach. Następnie dotrzemy do drogi krajowej Gangtok - Siliguri w Sigtam, skąd nie daleko już do naszego dzisiejszego celu: Rumtek, (nazywanego również Centrum Dharmaczakry) – największego buddyjskiego kompleksu świątynnego w Indiach, zbudowanego w XVI wieku. Po kolacji będziemy mieli możliwość zasiąść z naszą załogą przy ognisku, by spróbować lokalnej wody ognistej. Przejazd do malowniczo położonego klasztoru Phodong, znajdującego się 40km na północny wschód od Gangtok. Wieczorem po raz kolejny możemy zasiąść przed ogniskiem z panoramą na Gangtok i ośnieżone szczyty Tybetu. Pozostawiamy Sikkim za nami. W tym długim dniu jazdy przejedziemy przez Tiger Bridge, Mall Bazaar (gdzie zjemy obiad), Binaguri, Jaldapara i Hashimar aż do granicy Bhutanu w Phuntsoling. Spędzimy noc w Lakhi Hotel, zadbamy o formalności graniczne dla nas i motocykli oraz spotkamy naszą załogę z Bhutanu. Od Phuntsoling ruszamy w górę początkowo stromą - i przez pierwsze 60 km dość ruchliwą - główną drogą do zachodnich gór Bhutanu. Po 70 km, gdy znajdziemy się na wysokości 2000 metrów, nasza droga zamieni się w cichą, spokojną drogę przez lasy i żyzne doliny Paro. Miasteczko Paro jest urocze i nieduże, znajdują się tu starożytne świątynie, pałac królewski i jedyne lotnisko w Bhutanie. Noc spędzimy w Gangtey Palace, jednym z najpiękniejszych resortów Bhutanu: przytulnym i rustykalnym, z pięknym widokiem na malownicze miasteczko Paro i Dzong. Wieczorem możliwość skorzystania z tradycyjnej bhutańskiej kąpieli z rozgrzanymi kamieniami. Dziś odbędziemy krótką wycieczkę motocyklową po Dolinie Paro, aż do imponujących ruin twierdzy - klasztoru Drukgyel Dzong. Dzień obejmie czas na zwiedzanie oraz zakupy w mieście Paro, osadzie która powstała w 1985 roku. Domy wzdłuż głównej ulicy są zbudowane w tradycyjnym stylu i pomalowane są w bardzo kolorowe wzory. Alternatywnie, możemy zorganizować niezapomnianą wędrówkę do słynnego klasztoru Taktshang ("gniazdo smoka") - skarbu narodowego Bhutanu (2 godziny, 500metrowa wspinaczka). Dziś przejedziemy najwyższą drogą Bhutanu - 3990m przełęcz Cheli La. Następnie przejedziemy nową główną drogą do stolicy Bhutanu - Thimphu (2400m. n.p.m, ok. 50 tys. mieszkańców). Nocleg w przytulnym, lokalnym resorcie. Dla chętnych po kolacji krótki wypad do lokalnego pubu. Dzień 3 13.10 Dzień 4 14.10 Dzień 5 15.10 Dzień 6 16.10 Dzień 7 17.10 Dzień 8 18.10 Dzień 9 19.10 Dzień 10 20.10 wysokość n.p.m. km Hotel Jageet, Mirik. 1760 m. 50 Hotel w stylu kolonialnym Cedar Inn, Darjeeling 2150 m. 90 Hotel Elgin Mt. Pandim, Pemagyantse 2000 m. 120 Teen Tale Farm Resort, Rumtek 1700 m. 80 Teen Tale Farm Resort, Rumtek 2350 m. 120 Hotel Lakhi, Phuntsoling 350 m. 280 2100 m. 200 Gangtey Palace, Paro 2100 m. 50 Phuntsopelri Hotel, Thimpu 2450 m. 130 nocleg Gangtey Palace, Paro Dzień 11 Dzień 12 Dzień 13 21.10 Krótkie poranne zwiedzanie, czas na zakupy i wymianę pieniędzy. O 11 ruszamy w kierunku przełęczy Dochu La na wysokość 3450 m. Szczyt przełęczy pokryty jest modlitewnymi flagami. Zjeżdżamy do Doliny Punakha na wysokość 1700m., gdzie odwiedzimy największy i najpotężniejszy Dzong w Bhutanie. 22.10 Dzień rozpoczynamy od przejazdu przełęczą Pele La (3,300 m), oraz dzikimi rejonami doliny Pubjika. Po kilku godzinach przejazdu przez góry, dojeżdżamy do Trongsa, gdzie po 8km ukaże nam się jeden z najpiękniejszych widoków w Bhutanie: Trongsa Dzong, twierdza zbudowana w 1648 r. rozciągająca się wzdłuż stromego zbocza doliny. Nocujemy w komfortowym resorcie Yangkill z pięknym widokiem na Dzong i dolinę. Wieczór spędzimy przy ognisku. 23.10 Dzień 14 24.10 Dzień 15 25.10 Dzień 16 26.10 Dzień 17 27.10 Po wytwornym śniadaniu rozpoczynamy motocyklową wspinaczkę wzdłuż przełęczy Yotong La (3425m) aż do malowniczej doliny Bhumthang. Po drodze, w dolinie Chumey zatrzymamy się z krótką wizytą w centrum tkactwa Yathra. Godziny popołudniowe spędzimy eksplorując dolinę Choskhor, zwiedzimy Tanshing Gompa - jeden z najstarszych klasztorów Bhutanu, którego świątynie zbudowane były w XV w. Spędzimy noc w malowniczym i przytulnym Swiss Guest House Resort w Bhumthang. Resort posiada swój własny browar. Z Bhumthang kierujemy się na wschód. W zachodniej części Bhutanu rzadko spotykani są turyści, natomiast w rejony, które zapuszczamy się dzisiaj, są praktycznie w ogóle nie spotykani. W drodze do Mongar (1800m) przekraczamy jedną z najwyższych przełęczy Bhutanu - Tumsi La. Podczas jazdy motocyklem zaobserwujemy zmiany w otaczającej nas roślinności przejeżdżając przez różne strefy klimatyczne. Odwiedzimy wioskę Ura, której domy budowane są w nietypowy dla Bhutanu sposób: są położone bardzo blisko siebie i wszystkie skierowane są w jednym kierunku. Nocleg w Mongar. Dziś ruszamy do Tashigang poprzez Drametsi. Przekroczymy przełęcz Korila (2490m), przejedziemy niesamowitymi serpentynami w wiecznie zielonych lasach Yadi. Z doliny Kanglung Chu przejedziemy do małego górskiego miasteczka Tashigang. Nasz romantycznie położony hotelik to swego rodzaju mała forteca o niesamowitej atmosferze, bez zbędnych wygód, ale o tym szybko zapomnimy podziwiając spektakularne widoki dookoła. Dziś, w Kanglung, odwiedzimy jedyny bhutański uniwersytet. Następnie w Khaling, odwiedzimy tkaczy (tkactwo jest bardzo popularne we wschodnim Bhutanie). Podczas dalszej jazdy po raz kolejny odczujemy czemu Bhutan jest prawdziwym rajem dla motocyklistów - czekają nas niekończące się kręte drogi przez góry. Następnie powoli dojedziemy do Samdrup Jongkhar, miasta na granicy z indyjskim stanem Assam, na wysokości zaledwie 200 metrów. I to jest niestety koniec naszej trasy. Kolacje serwowana będzie w hotelu TLT, skromnym miejscu, ale najlepszy w mieście. Dziś wracamy do Indii. Klimatyzowanym busem przejeżdżamy ok 130 km. do Assamese, gdzie czeka nas krótki przelot do Delhi. Ok. 18-19 docieramy do Ashoka Garden Resort, wygodnego i cichego hotelu ok 4km. od lotniska. Kolacja pożegnalna (bufet, kuchnia indyjska). Wylot do Polski. W zależności od konfiguracji przelotu - przylot tego samego lub następnego dnia. Y.T. Resort, Ponaka 1550 m. 140 2100 m. 140 2650 m. 110 Hotel Wangchuk, Mongar 2050 m. 100 New Druk Doethjung Resort, Tashigang 1290 m. 120 Hotel T.L.T., Samdrup Jonkhar 350 m. 180 Ashoka Garden Resort (4 km od lotniska w Delhi) 300 m. 140 Yangkill Resort, Trongsa Swiss Guest House Resort, Bhumthang Dzień 28.10 18 * Program wyjazdu może nieznacznie ulec zmianie ze względu na przeloty i pogodę. * Powyższa oferta ma charakter informacyjny i nie stanowi oferty handlowej w rozumieniu przepisów kodeksu cywilnego oraz innych właściwych przepisów prawnych. Patronat medialny nad EKSPEDYCJĄ objął miesięcznik Świat Motocykli i Telewizja FAMILY SPORT Cena wyjazdu (Sikkim + Bhutan, 18 dni): motocyklista: 5975 euro pasażer: 5390 euro dopłata do pokoju jednoosobowego: 730 euro Cena wyjazdu (Tylko Bhutan, 11 dni): motocyklista: 5275 euro pasażer: 4905 euro dopłata do pokoju jednoosobowego: 530 euro Przy wpłacie 30% zaliczki do 15 maja: 250 euro zniżki. Wpłata całości: do 31 lipca. * Cena może ulec zmianie dla osób rezerwujących w późniejszym terminie ze względu na koszty przelotów. Cena obejmuje: wszystkie przeloty międzykontynentalne i wewnętrzne ubezpieczenie KL, NNW, wizę indyjską + załatwienie formalności, wizę do Bhutanu + załatwienie formalności, transfery i przejazdy autokarem, zakwaterowanie w hotelach lub „guesthouse” w pokojach dwuosobowych, wyżywienie: śniadania, obiady, kolacje, woda mineralna na czas podróży motocyklem, opłaty za przejazdy, wstępy do zwiedzanych obiektów, pozwolenia drogowe, wypożyczenie motocykla Enfield Bullet 500cm3, z ubezpieczeniem OC oraz ubezp. od kradzieży. Wszystkie motocykle wyposażone są w elektryczny rozrusznik, tarczowy przedni hamulec, sakwy, gmole, program wprowadzający dotyczący jazdy i obsługi motocykla Enfield, dostęp do wszystkich części wymiennych i eksploatacyjnych oraz narzędzi i apteczki, paliwo, olej, asystę dwóch samochodów terenowych wiozących załogę, pożywienie i bagaże, opiekę doświadczonych motocyklowych mechaników, dla każdego pasażera motocykla miejsce w samochodzie terenowym, opiekę doświadczonego anglojęzycznego przewodnika Cenie nie obejmuje: motocyklowego, opiekę anglojęzycznych lokalnych przewodników w Napiwków, trakcie zwiedzania, Napoi bez i alkoholowych, opiekę polskiego przewodnika / tłumacza w trakcie Lunchy w trwania całego wyjazdu. Darjeeling i Sikkim. Informacje dodatkowe Sikkim Stan w Indiach, pod względem powierzchni najmniejszy po Goa, położony w ich północno-wschodniej części. Stolicą stanu jest miasto Gangtok. W XIX wieku brytyjski protektorat, od 1947 roku formalnie niezależna monarchia z własnym królem (za sprawy zagraniczne odpowiedzialne były Indie). Od 1975, po plebiscycie, w którym 97% obywateli wypowiedziało się za detronizacją króla i przyłączeniem do Indii, jest integralną częścią tego państwa. Bhutan (Królestwo Bhutanu) Państwo w Azji Południowej, we wschodnich Himalajach graniczące na północy, zachodzie i wschodzie z Chinami, a na południu z Indiami. Oficjalna nazwa Druk Jul oznacza Królestwo Smoka. Mieszkańcy Bhutanu nazywają siebie Druk Pa – ludzie grzmotu, a swoje królestwo "Krainą Grzmiącego Smoka”. Geografia Bhutan jest górzystym krajem bez dostępu do morza, leżącym we wschodniej części Himalajów, pomiędzy Tybetem w Chinach na północy, a indyjskimi stanami Asam i Bengal Zachodni na południu i wschodzie oraz Sikkim na zachodzie. Bhutan dzieli się na trzy równoleżnikowe strefy: na północy wznoszą się Himalaje Wysokie. 20 wierzchołków przekracza wysokość 7 000 m n.p.m. (najwyższy szczyt Gangkhar Puensum 7 570 m). W środkowej strefie, która obniża się w kierunku południowym tworząc Himalaje Małe (Himalaje Wewnętrzne) 1 500 – 2 700 m, znajdują się niższe pasma poprzecinane żyznymi dolinami rzek: m.in. Sankosz i Manas. Ostatnia strefa znajduje się na południu kraju i ma charakter nizinny. Jest to równina Duars (Dwar) leżąca w znacznej większości na terenie Indii. Tu zajmuje pas przygraniczny z Indiami o szerokości 8–13 km. Ponad połowa terytorium kraju leży powyżej 3 000 m n.p.m. Sieć rzeczna jest gęsta, wszystkie rzeki są dopływami Brahmaputry, do której wpadają już na terenie Indii. Klimat zwrotnikowy wilgotny, monsunowy; tropikalny na południu, chłodne zimy i gorące lata w dolinach, ostre zimy i chłodne lata w Himalajach. Granica wiecznych śniegów wskutek znacznych opadów przebiega stosunkowo nisko, bo już na wysokości ok. 4 500 – 4 880 m n.p.m.Góry do 3 500 m są pokryte lasami zajmującymi 67% powierzchni kraju. Na południu to lasy monsunowe z drzewem tekowym, wyżej lasy mieszane z dębem, sosną i jodłą. Powyżej 3 500 m występują łąki alpejskie, a powyżej 4 500 m wieczne śniegi i lodowce. Historia Początki historii Bhutanu są mało znane, lecz odnalezione kamienne narzędzia i megality wskazują, że tereny te zamieszkane były już między XX a XV wiekiem p.n.e. W VIII wieku indyjski jogin Guru Rinpocze rozpowszechnił w Bhutanie buddyzm tybetański. Do początku XVII wieku Bhutan nie stanowił jednolitego państwa, tylko był złożony z wielu drobnych, wzajemnie zwalczających się prowincji. Shabdrung Ngawang Namgyal, lama przybyły w 1616 z Tybetu, doprowadził do zjednoczenia kraju. Wprowadził system dwuwładzy świeckiej i religijnej oraz stworzył system ufortyfikowanych klasztorów. Po śmierci Shabdrunga w 1651 kraj ponownie był targany wojnami domowymi. W 1772 Bhutan po raz pierwszy został zaatakowany przez Brytyjczyków. Wielka Brytania zaatakowała ponownie w 1864 i po 5-miesięcznej walce, w 1865 podpisano pokój, na mocy którego Bhutan został zmuszony do zrzeczenia się części terytorium na południu, otrzymując jednak w zamian coroczną rekompensatę. 17 grudnia 1907 zgromadzenie reprezentantów mnichów buddyjskich, urzędników i ludności wybrało pierwszego dziedzicznego króla, którym został popierany przez Brytyjczyków Ugjen Łangczuk, kończąc tym samym system dwuwładzy. W 1910 król podpisał układ z Wielką Brytanią, w którym zgodził się na objęcie kraju brytyjskim protektoratem w zamian za podwojenie rekompensaty. Po odzyskaniu niepodległości przez Indie w 1947, w 1949 został podpisany bhutańsko-indyjski traktat o przyjaźni, na mocy którego zaanektowane przez Brytyjczyków bhutańskie prowincje zostały zwrócone, a Indie zobowiązały się prowadzić politykę obronną i zagraniczną oraz pomagać mu gospodarczo. Trzeci bhutański król, panujący od 1953 Jigme Dorji Wangchuck otworzył kraj na świat i doprowadził do przyjęcia w 1971 do ONZ. W latach 1990–1991 wybuch niezadowolenia mniejszości nepalskiej zagroził stabilności kraju. Podczas zamieszek w Thimphu zginęło kilkaset osób, a znaczna część Nepalczyków została zmuszona do opuszczenia kraju. 18 lipca 2008 27-letni król Bhutanu Jigme Khesar Namgyel Wangchuck podpisał pierwszą konstytucję, przyjętą tego dnia przez parlament Ludność Gęstość zaludnienia wynosi 15 osób na km² co oznacza, że Bhutan jest jednym z najmniej zaludnionych państw Azji. 20% mieszkańców Bhutanu mieszka w małych miasteczkach, głównie na południu i w centrum kraju. Największym miastem jest stolica Thimphu, którą zamieszkuje 98 676 mieszkańców, innymi większymi miastami są Paro i Phuentsoling. Wśród mieszkańców Bhutanu dominującą grupą jest Ngalop osadzona głównie na zachodzie kraju i Sharchop, którzy związani są ze wschodem Bhutanu, reszta to Nepalczycy i Hindusi. Narodowym językiem jest dzongkha i stanowi, obok angielskiego, język oficjalny. Pismo jest nazywane chhokey i jest bardzo podobne do pisma tybetańskiego. Rząd klasyfikuje 19 dialektów dżonkgha. Lepcza jest używany na zachodzie, tshangla na wschodzie, język nepalski jest szeroko używany na południu. Gospodarka Bhutan należy do państw o najniższym poziomie rozwoju społeczno-gospodarczego. Dopiero w 1956 zniesiono niewolnictwo. Z inicjatywy króla Jigme Singye Wangchuck w 1972 powstał wskaźnik szczęścia narodowego brutto (GNH), który mógł być inicjacją do powstania w 2006 Światowego Indeksu Szczęścia (HPI). Coraz częściej brany jest on, zamiast PKB, za wyznacznik rozwoju społecznego krajów. Społeczeństwo Bhutanu należy do najszczęśliwszych na świecie. Zdecydowana większość mieszkańców czynnych zawodowo jest zatrudniona w rolnictwie i leśnictwie (ok. 91%). Większość ziemi uprawnej jest w posiadaniu klasztorów buddyjskich i wielkich właścicieli. Uprawia się głównie ryż, pszenicę, jęczmień, proso i kukurydzę, poza tym ziemniaki, rośliny strączkowe, jutę, tytoń. W południowej części kraju pojawia się sadownictwo (mango, pomarańcze, jabłoń) oraz uprawa kardamonu. W górach koczownicze pasterstwo owiec, jaków i kóz, na południu przyzagrodowa hodowla bydła i trzody chlewnej. Dużą rolę odgrywa leśnictwo, głównie eksploatacja drewna tekowego. Niewielkie wydobycie węgla kamiennego, surowców budowlanych oraz grafitu. Dopiero w latach 70. powstały pierwsze obiekty przemysłowe: elektrownie wodne, zakłady włókiennicze, przetwórstwa owoców, tartaki oraz cementownia i fabryka zapałek. Dobrze rozwinięte rzemiosło artystyczne, zwłaszcza tkactwo, snycerstwo, wyrób białej broni i obróbka metali.Eksport energii elektrycznej, drewna, węgla, wosku, kości słoniowej i cementu. Import wyrobów przemysłowych, żywności, paliw. Główni partnerzy handlowi: Indie (ok. 90% obrotów), Singapur. W 1967 została wydana pierwsza gazeta bhutańska – Kuensel. Od 1968 w Bhutanie istnieje lotnisko, które przyjmuje regularnie samoloty pasażerskie z Katmandu i Delhi. Od tego samego roku kraj jest przejezdny z zachodu na wschód dzięki wybudowaniu asfaltowej szosy. Aby przejechać przez Bhutan, trzeba wykazać się mocnymi nerwami. "Niebiański trakt stu tysięcy zakrętów" to 600 km nieustannych, ostrych zakrętów, nawrotów, przez cały czas na krawędzi głębokich przepaści. Na jego przejechanie potrzeba przynajmniej trzech dni. Zbudowany został pod nadzorem wojska indyjskiego, które odpowiada za jego utrzymanie. Przy budowie szosy zatrudniono tysiące robotników nepalskich i hinduskich, często z całymi rodzinami. Obecnie w Bhutanie jest 15 tys. użytkowników Internetu i 23 tys. posiadaczy telefonów komórkowych. Telewizja była nieznana do 1995, obecnie nie jest jeszcze rozpowszechniona. Można odbierać kanały radiowe m.in. Bhutan Broadcasting Service. W 2005 wprowadzono pierwszy na świecie zakaz sprzedaży wyrobów tytoniowych. Jednocześnie nie zabronione jest palenie tytoniu w prywatnych domach, ale obywatele mogą importować z zagranicy tylko do 200 papierosów miesięcznie. Edukacja W klasztorach młodzi ludzie uczą się czytać święte księgi buddyjskie, a także poznają arkana sztuki malarskiej, złotniczej, uczą się tańców narodowych i języka angielskiego. Praktycznie każda rodzina wysyła do klasztoru przynajmniej jednego syna w wieku sześciu lat. Nauka trwa 10 lat. Nauka jest bezpłatna. Studenci wysyłani są na studia do Stanów Zjednoczonych, Japonii i Anglii. Po ukończeniu ich mają obowiązek wrócić do kraju i najpierw przejść kurs przystosowawczy w jednym z klasztorów, a następnie przepracować pięć lat na rzecz państwa. Kultura Dzięki ukształtowaniu terenu Bhutan nie był podatny na zewnętrzne wpływy kulturowe. Długo utrzymywano tu politykę srogiego izolacjonizmu zarówno kulturalnego jak i ekonomicznego, aby zachować dziedzictwo kraju i odrębność. Jeszcze w ostatnich dekadach dwudziestego wieku tylko nieliczni cudzoziemcy mogli odwiedzać Bhutan, dzięki czemu pomyślnie zachował on swoją tradycję i obyczaje. Bhutańskie dziedzictwo opiera się przede wszystkim na starożytnej kulturze tybetańskiej i na buddyzmie, który do 2006 był jedyną dozwoloną religią na terenie państwa. Nowa konstytucja z 2008 wprowadziła wolność religijną, ale w praktyce administracja nadal aktywnie zwalcza inne religie. Dzongkha i sharchopkha, najczęściej używane języki, są blisko spokrewnione z tybetańskim, a tybetańscy mnisi czytają i piszą używając starożytnej odmiany języka tybetańskiego. Tradycyjnym strojem mężczyzn jest gho, a kobiet kira. Istotnym aspektem kultury jest bardzo rozpowszechnione łucznictwo – bhutański sport narodowy. Zawodom towarzyszą różnego rodzaju uroczystości. Współzawodniczą ze sobą wsie i miasteczka. Drugim sportem narodowym jest digor, dyscyplina podobna do pchnięcia kulą. Piłka nożna w Bhutanie staje się coraz popularniejszym sportem. W 2002 reprezentacja Bhutanu w piłce nożnej rozegrała w Thimphu mecz z drużyną Montserratu, wygrywając 4:0. Rigsagar jest nowym stylem popularnej w Bhutanie muzyki, granej zarówno na tradycyjnych jak i elektrycznych instrumentach. Charakterystyczną budowlą w Bhutanie jest dzong. W Bhutanie zrealizowano film Mały Budda w reżyserii Bernardo Bertolucciego. [email protected] www.ekspedycja-motocyklowa.pl