GIS w polityce społecznej

GIS w Polityce Społecznej
Skuteczne prowadzenie pomocy socjalnej
„Atlas Problemów Społecznych Wrocławia”
Jak ocenić stopień zagrożenia społeczności lokalnej przez patologie? Czy w naszym mieście powstają obszary koncentracji zjawisk
kryminogennych? Czy rozmieszczenie instytucji pomocowych dla osób takiej pomocy wymagających (ubogich, bezrobotnych,
niepełnosprawnych, a także - osób uzależnionych czy byłych więźniów), odpowiada koncentracji zjawisk wymagających reakcji?
Jak planować i jak argumentować (np. dla potrzeb pozyskania dofinansowania UE) zakres i kolejność wydatkowania środków
w projektach rewitalizacji? Odpowiedź na te pytania wymaga przeprowadzenia oceny rozmieszczenia obszarów problemów
społecznych i analizy ich koincydencji, określenia miar i wskaźników ich natężenia. Pomocą w przeprowadzeniu takiej oceny są,
coraz bardziej dziś dostępne, narzędzia Systemów Informacji Przestrzennej.
Dzięki powszechnej informatyzacji administracji, coraz więcej
zbiorów danych dotyczących rejestracji problemów
społecznych i udzielonej pomocy ma postać zbiorów
numerycznych i jest możliwa do odniesienia przestrzennego
dzięki zawartej informacji adresowej (nazwa ulicy, ew. numer
nieruchomości zarejestrowanej osoby, której dotyczyła
interwencja). Dane te są możliwe do „lokalizacji przez adres”.
wypłaconych zasiłków, orzeczeń o niepełnosprawności,
zarejestrowanych bezrobotnych - zawierających kategoryzację
tych zdarzeń lub osób i informacje o adresie, które
wykorzystano do odniesienia przestrzennego zjawisk.
Większość odniesiono do punktów adresowych, część
Zobaczmy, jak zadanie wszechstronnej analizy
rozmieszczenia zjawisk patologii społecznych zostało
zrealizowane w opracowanym w 2005 r. na zamówienie
Urzędu Miejskiego Wrocławia „ Atlasie Problemów
Społecznych Wrocławia”.
Opracowany atlas, wspomagający i ilustrujący obszerną
analizę problemów społecznych Wrocławia, obejmuje
kilkadziesiąt map. Prezentują one w różnych ujęciach takie
zjawiska jak: rozmieszczenie w przestrzeni miasta osób
korzystających ze świadczeń pomocy społecznej, osób
bezrobotnych, osób niepełnosprawnych, mapy stref
niebezpiecznych wg kryterium miejsca popełnienia
określonych kategorii przestępstw, mapy percepcji przez
zagregowano do ulic (dane o przestępstwach) lub ulic
i kodów pocztowych (dane o bezrobociu). Posłużono się
punktami adresowymi i osiami ulic wykorzystywanymi
w serwisach mapowych Urzędu Miejskiego Wrocławia.
Zakres możliwych analiz został wzbogacony też dzięki
udostępnieniu innych zbiorów danych przestrzennych
Urzędu - granic jednostek urbanistycznych i danych
o rozmieszczeniu ludności opracowanych w Biurze Rozwoju
Wrocławia.
młodzież przestrzeni niebezpiecznej czy mapy rozmieszczenia
instytucji pomocowych. Źródłem danych były głównie
urzędowe rejestry dotyczące każdego z analizowanych
problemów. Dane z reguły pozyskano w formie tabel - list
Metodologia przetwarzania danych przestrzennych i projekty
map wynikały z założeń co do sposobu ich wykorzystania,
a jednocześnie były silnie uwarunkowane postacią zbiorów
danych wejściowych. Podstawowym zadaniem map było
wspomaganie analizy problemów społecznych, rozpoznanie
ich zróżnicowania przestrzennego ocenianego w różnych
skalach i identyfikowanie wzajemnych związków, a w dalszej
kolejności prezentacja wyników. Założono również, że
stworzone zbiory danych powinny być możliwe do
wykorzystania w przyszłych analizach wspomagających
zarządzanie miastem.
GIS w Polityce Społecznej
Zarówno analiza statystyczna jak i wizualna wymagała agregacji
danych i generalizacji obrazu. Zastosowano równolegle kilka
technik uzupełniających się w zakresie możliwości analiz
i obrazowania, badania przestrzennych związków zjawisk,
przedstawiania ich natężenia bądź intensywności względnej
(odniesionej do lokalnej gęstości zamieszkiwania) dla różnych
jednostek przestrzennych.
Dorobek Atlasu, zawarte w nim diagnozy, wnioski
i rekomendacje uczyniły z niego dobry punkt wyjścia do
opracowania Miejskiej Strategii Problemów Społecznych.
Potencjalnych zastosowań wyników opracowania jest
jednak wiele i nie dotyczą one tylko zadań
Departamentu Spraw Społecznych i instytucji
współpracujących (MOPS, ZUS, Urząd Pracy, policja),
które dostarczyły wyciągów z rejestru swych danych
otrzymując zwrotnie wyniki ich analiz i mapy. Mowa tu
nie tylko o wykorzystaniu finalnej dokumentacji atlasu ale,
przede wszystkim, zgromadzonych i przetworzonych
zbiorów danych. I tak np. na bazie tych danych
przeprowadzono uszczegółowione analizy dostarczając
dodatkowych argumentów w opracowaniu programu
rewitalizacji miasta. Dane Atlasu w korelacji z innymi danymi
(demograficznymi, wskaźnikami motoryzacji itp.) pozwalają też
na określenie profili społeczno-ekonomicznych ludności.
Jadwiga Brzuchowska
Katedra Planowania Przestrzennego
Wydział Architektury Politechniki Wrocławskiej