D - Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Koninie

Sygnatura akt III U 1253/13
WYROK
W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ
Konin, dnia 09-06-2015 r.
Sąd Okręgowy w Koninie III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych
w składzie:
Przewodniczący - Sędzia – SO Anna Walczak- Sarnowska
Protokolant: Starszy sekretarz sądowy Lila Andrzejewska
przy udziale
po rozpoznaniu w dniu 09-06-2015 r. w Koninie
sprawy M. T.
przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych II Oddział w P.
o rentę socjalną
na skutek odwołania M. T.
od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych II Oddział w P.
z dnia 2-10-2013r. znak: (...)
I. Oddala odwołanie
II. Zasądza od Skarbu Państwa – Sądu Okręgowego w Koninie na rzecz Kancelarii Radcy Prawnego A. B. kwotę 73,80
zł tytułem nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej wnioskodawczyni z urzędu.
Sygnatura akt III U 1253/13
UZASADNIENIE
Zakład Ubezpieczeń Społecznych II Oddział w P. decyzją z dnia 2.10.2013 r., znak : (...) odmówił M. T. prawa do dalszej
renty socjalnej, wskazując w uzasadnieniu decyzji, że orzeczeniem z dnia 24.09.2013 r. Komisja Lekarska ZUS nie
stwierdziła u niej stanu całkowitej niezdolności do pracy pozostającej w związku z naruszeniem sprawności organizmu
powstałym przed 18 rokiem życia lub w trakcie nauki w szkole.
Odwołanie wniosła M. T. wskazując, że od wielu lat leczy się u psychiatry i psychologa oraz ma ustalony stopień
niepełnosprawności przed 18-tym rokiem życia przez Powiatowy Zespół ds. Orzekania o Niepełnosprawności w K. w
stopniu umiarkowanym. W oparciu o powyższe wniosła o zmianę zaskarżonej decyzji i przyznanie prawa do renty
socjalnej.
W odpowiedzi na odwołanie organ rentowy wniósł o jego oddalenie oraz zasądzenie kosztów zastępstwa sądowego
według norm przepisanych, podtrzymując argumentację zawartą w zaskarżonej decyzji.
Sąd ustalił i zważył, co następuje :
M. T. urodziła się (...) Jest uczniem Zespołu Szkół(...) w K. w III klasie technikum ekonomicznego. Objęta została
indywidualnym programem nauczania.
Do 31.08.2016 r. posiada ustalony przez Powiatowy Zespół ds. Orzekania
o Niepełnosprawności w K. umiarkowany stopień niepełnosprawności. Od 2007 jest objęta leczeniem
psychiatrycznym i pomocą psychologiczną.
W dniu 26.06.2013 r. odwołująca złożyła wniosek o przyznanie prawa do renty socjalnej. Orzeczeniem lekarza
orzecznika ZUS z dnia 5.08.2013 r. stwierdzono,
że odwołująca nie jest całkowicie niezdolna do pracy. Od powyższego orzeczenia sprzeciw złożyła odwołująca i
orzeczeniem Komisji Lekarskiej ZUS z dnia 24.09.2013 r. uznano, że odwołująca nie jest całkowicie niezdolna do
pracy. Powyższe orzeczenie stanowiło podstawę uzasadnienia zaskarżonej decyzji.
Po wniesieniu odwołania, z uwagi na konieczność dokonania oceny stanu zdrowia wnioskodawczyni w kontekście
istnienia całkowitej niezdolności do pracy, Sąd na podstawie art. 278 k.p.c. dopuścił dowód z opinii biegłych lekarzy
sądowych psychiatry (...) z udziałem psychologa (...)
Biegłe psychiatra oraz psycholog rozpoznały u odwołującej zaburzenia lękowe z objawami somatycznymi, jednakże nie
występują w przypadku odwołującej istotne odchylenia w sferze intelektu oraz poznawczej, nie ujawnia ona objawów
choroby psychicznej, zaburzeń nastroju. Z powodu stan zdrowia psychicznego brak jest podstaw do orzeczenia
całkowitej niezdolności do pracy. Jednocześnie biegłe zauważyły, że z uwagi na ujawniany znaczny poziom lęku, niską
samoocenę, ograniczone funkcjonowanie społeczne determinujące procesy kształtowania się osobowości wskazana
jest dalsza praca psychoterapeutyczna z odwołującą. W trakcie składania wyjaśnień na rozprawie biegła psychiatra
podtrzymała swoje stanowisko, dodatkowo zaznaczając, że odwołująca może wykonywać prace fizyczne. Wskazano,
że okoliczności, które odwołująca zgłaszała w wywiadzie nie są adekwatne do podjętego leczenia, gdyż zażywany przez
odwołującą lek seronil jest w dawce minimalnej, a lek perazyna to lek delikatny, nasenny uspokajający. Ponadto
odmówiono odwołującej leczenia szpitalnego, co nie miałoby miejsca w przypadku rzeczywistego występowania
objawów zgłaszanych przez odwołującą. Ostatecznie biegła podtrzymała stanowisko, że odwołująca nie jest całkowicie
niezdolna do pracy i może podjąć pracę w zakładzie pracy chronionej w związku z orzeczonym umiarkowanym
stopniem niepełnosprawności.
Sąd uwzględnił wniosek odwołującej o przeprowadzenie dowodu z opinii innego biegłego psychiatry (...), psychologa
klinicznego (...) oraz specjalisty medycyny pracy (...) na okoliczność istnienia u odwołującej całkowitej niezdolności
do pracy.
Biegła psychiatra (...) oraz biegła psycholog (...) również rozpoznały u odwołującej zaburzenia lękowe z somatyzacją i
nie stwierdziły całkowitej niezdolności do pracy. Zwrócono uwagę na wyraźną zależność objawów choroby od sytuacji
zewnętrznej i zdaniem biegłych poprawa może nastąpić poprzez właściwe angażowanie się w leczenie. Podano, że
podjęcie pracy może działać terapeutycznie i pomóc odwołującej w dalszym życiu. Wnioski opinii biegłych psychiatry
i psychologa podzielił biegły specjalista medycyny pracy, który również podał, że odwołująca nie jest całkowicie
niezdolna do pracy.
W związku z tym, iż w trakcie badania psychiatryczno-psychologicznego ujawniono zmiany sugerujące organiczne
uszkodzenie ośrodkowego układu nerwowego, Sąd celem wyjaśnienia tej okoliczności i wpływu na zdolność
odwołującej do pracy dopuścił również dowód z opinii biegłego neurologa (...). Biegły (...) nie rozpoznał u odwołującej
schorzenia neurologicznego, wskazując, że z przyczyn neurologicznych brak jest podstaw do orzekania o niezdolności
do pracy.
Odwołująca wniosła o wezwanie na rozprawę biegłych : psychologa (...), psychiatrę (...) oraz specjalistę medycyny
pracy (...) celem ustnego uzupełnienia wydanych opinii. W trakcie rozprawy biegła psychiatra (...) wskazała, że
odwołująca powinna podejmować aktywne działania i przy intensywnej terapii może ona odnieść odpowiednie efekty.
W przypadku przyznania prawa do renty, odwołująca nie będzie miała motywacji do działania i nie będzie próbowała
przezwyciężyć słabości. Podtrzymała stanowisko, że odwołująca nie jest osobą chorą psychicznie. Biegły (...) również
podtrzymał wcześniejsze stanowisko wskazując, że odwołująca może wykonywać pracę w zakładach pracy chronionej,
gdzie będzie miała zapewnioną opiekę i nie ma przeciwskazań, aby wykonywała najprostsze prace np. w szatni,
na portierni. Także biegła psycholog (...) podała, że odwołująca mogłaby pracować i ta sytuacja wspomogłaby ją w
odzyskaniu zdrowia. Zwrócono uwagę, że dotychczas odwołująca unikała sytuacji stresowych, a brak konfrontowania
z rzeczywistością i przedłużenie istniejącego stanu będzie wpływało niekorzystnie na odwołującą.
Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił na podstawie dokumentów znajdujących się w aktach organu rentowego,
przedłożonych do sprawy (k.80) oraz na podstawie opinii biegłych sądowych psychiatry (...)oraz psychologa (...)
(k.20-21, 48), opinii biegłych sądowych psychologa (...) oraz psychiatry (...) (k.65-71,105,117), specjalisty medycyny
pracy (...) (k.72, 105) oraz neurologa (...) (k.81).
Wartość dowodowa dokumentów nie budziła wątpliwości Sądu i nie była kwestionowana przez strony.
Sąd uznał opinie wszystkich biegłych sądowych za jasne, przekonujące, wyczerpujące oraz w pełni przydatne
do rozstrzygnięcia sprawy. Opinie te sporządzone bowiem zostały przez specjalistów posiadających gruntowną
wiedzę medyczną, a także doświadczenie zawodowe. Nadto przy sporządzaniu opinii biegli uwzględnili pełną
dokumentację medyczną oraz przeprowadzili bezpośrednie badanie odwołującej. Każda z opinii jest kategoryczna
w zaprezentowanych wnioskach co do stanu niezdolności odwołującej do pracy. W szczególności istotne znacznie
dla rozstrzygnięcia miały opinie psychiatryczno – psychologiczne dodatkowo uzupełnione ustnymi wyjaśnieniami
złożonymi przez biegłe na rozprawie, w trakcie której biegłe wyczerpująco odnosiły się do zarzutów jakie stawiane były
przez odwołującą. Wobec kategorycznych, jasnych oraz zbieżnych wniosków opinii biegłych nie zachodziła potrzeba
powołania innych biegłych.
Przedmiotem sporu było, czy M. T. jest uprawniona do renty socjalnej, której warunki przyznania określają przepisy
ustawy z 27 czerwca 2003 r. o rencie socjalnej (t.j. Dz.U.2013.982.).
Zgodnie z art. 4 powyższej ustawy renta socjalna przysługuje osobie pełnoletniej całkowicie niezdolnej do pracy z
powodu naruszenia sprawności organizmu, które powstało :
1) przed ukończeniem 18. roku życia;
2) w trakcie nauki w szkole lub w szkole wyższej - przed ukończeniem 25. roku życia;
3) w trakcie studiów doktoranckich lub aspirantury naukowej.
Według art. 4 ust. 2 osobie, która spełnia warunki określone w ust. 1, przysługuje:
1) renta socjalna stała - jeżeli całkowita niezdolność do pracy jest trwała;
2) renta socjalna okresowa - jeżeli całkowita niezdolność do pracy jest okresowa.
Natomiast według art. 5 ustawy o rencie socjalnej, ustalenia całkowitej niezdolności do pracy i jej stopnia dokonuje
Lekarz Orzecznik Zakładu na zasadach i w trybie określonym w ustawie z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i
rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (t.j. Dz. U. 2013.1440).
Zgodnie z art. 15 pkt 1 ustawy o rencie socjalnej w sprawach nieuregulowanych stosuje się odpowiednio przepisy
ustawy o emeryturach i rentach z FUS, w tym regulacje zawarte w art. 12 ust. 2 tej ustawy, który zawiera definicję
całkowitej niezdolności do pracy.
Stosownie do treści art. 12 ust. 1 ustawy o emeryturach i rentach z FUS niezdolną do pracy jest osoba, która całkowicie
lub częściowo utraciła zdolność do pracy zarobkowej z powodu naruszenia sprawności organizmu i nie rokuje
odzyskania zdolności do pracy po przekwalifikowaniu. Zgodnie zaś z ust. 2 art. 12 tej ustawy całkowicie niezdolną do
pracy jest osoba, która utraciła zdolność do wykonywania jakiejkolwiek pracy zarobkowej.
Przy ocenie stopnia i przewidywanego okresu niezdolności do pracy oraz rokowania co do odzyskania zdolności
do pracy należy mieć na uwadze przepis art. 13 ust. 1 powyższej ustawy, który nakazuje uwzględnić stopień
naruszenia sprawności organizmu, możliwości przywrócenia niezbędnej sprawności w drodze leczenia i rehabilitacji
oraz możliwość wykonywania dotychczasowej pracy lub podjęcia innej pracy oraz celowość przekwalifikowania
zawodowego, biorąc pod uwagę rodzaj i charakter dotychczas wykonywanej pracy, poziom wykształcenia, wiek i
predyspozycje psychofizyczne.
Ustalenie niezdolności do pracy wymaga wiadomości specjalnych w rozumieniu art. 278 § 1 k.p.c., dlatego Sąd w
realiach sprawy był zobligowany przeprowadzić dowód z opinii biegłych sądowych o specjalnościach odpowiadających
schorzeniom ubezpieczonej (vide: wyrok Sądu Najwyższego z dnia 27 października 2005 r., I UK 356/04, publ. LEX
nr 276241; wyrok Sądu Najwyższego z dnia 8 maja 2008 r., sygn. akt I UK 356/07, publ. LEX nr 490392).
Na podstawie wniosków zawartych w opiniach biegłych, należało uznać, że stan zdrowia ubezpieczonej, wskazuje, że
brak jest podstaw do stwierdzenia u niej całkowitej niezdolności do pracy.
Biegli lekarze przedstawili w niniejszej sprawie wyczerpujące uzasadnienie swoich stanowisk i opinie biegłych
stanowiące podstawę rozstrzygnięcia, spełniają kryteria, które opinie biegłych powinny spełniać tj. logiczności,
spójności, odpowiedzi na postawione tezy dowodowe. Biegli odnosili się do aktualnych wyników badań odwołującej,
konfrontowali je z wynikami dotychczasowego leczenia. Na podstawie wniosków opinii Sąd ustalił, że w przypadku
odwołującej nasilenie i charakter rozpoznanych u niej zaburzeń nie czynią z niej osobą całkowicie niezdolną do
pracy. Nie jest ona osobą chorą psychicznie. Biegli podkreślali, że w sytuacji odwołującej podjęcie przez nią pracy
może mieć pozytywny skutek, gdyż występujące objawy wynikają również z niedostatecznej motywacji odwołującej
do zmiany dotychczasowego trybu życia. Zwrócono uwagę, że dalsze gratyfikowanie objawów lękowych będzie dla
odwołującej bardzo szkodliwe. Biegli byli zgodni, że możliwym jest podjęcie przez odwołującą pracy w zakładzie
pracy chronionej, nie wymagającej wykonywania skomplikowanych czynności. Powoływanie się przez odwołującą
na ustalony umiarkowany stopień niepełnosprawności musi zostać ocenione z uwzględnieniem tego, że pojęcie
niepełnosprawności jest kategorią odmienną od stanu niezdolności do pracy dla celów rentowych, co oznacza, że
zaliczenie ubezpieczonego do określonego stopnia niepełnosprawności nie zawsze przesądza o niezdolności do pracy
dla celów rentowych (zob. postanowienie SN z 5.09.2008 r., II UK 101/08, Lex nr 658181). Każda osoba, która
uzyskała orzeczenie "o całkowitej lub częściowej niezdolności do pracy" jest uznawana równocześnie za "osobę
niepełnosprawną", ale nie każda osoba "niepełnosprawna" staje się automatycznie "osobą niezdolną do pracy".
Mimo podobieństwa definicji, stwierdzenie nawet umiarkowanego stopnia niepełnosprawności nie jest tożsame ze
stwierdzeniem niezdolności do pracy, a tylko niezdolność do pracy jest równoznaczna z niepełnosprawnością (tak
wyrok Sądu Apelacyjnego w Szczecinie z dnia 17.07.2013 r., III AUa 157/13, Lex nr 1438160).
Należy przy tym zaznaczyć, że w orzeczeniu o ustalonym wobec odwołującej umiarkowanym stopniu
niepełnosprawności zawarto korespondującą z ustaleniami poczynionymi przez Sąd na podstawie opinii biegłych,
informację o możliwości podjęcia przez odwołującą „pracy spokojnej, lekkiej – w warunkach pracy chronionej”. Sąd
nie neguje więc okoliczności, że odwołująca jest osobą chorą, jednakże zakres stwierdzonych u niej schorzeń nie
powoduje u niej całkowitej niezdolności do pracy.
W orzecznictwie wskazuje się, że sąd nie może poczynić ustaleń sprzecznych z opinią biegłego, jeśli jest ona prawidłowa
i jeżeli odmienne ustalenia nie mają oparcia w pozostałym materiale dowodowym (zob. wyrok Sądu Najwyższego z
27 listopada 1974 r. II CR 748/74 LEX nr 7618).
W ocenie Sądu powyższe rozważania prowadzą do uznania, że w chwili orzekania przez organ rentowy ubezpieczona
nie była osobą całkowicie niezdolną do pracy, wobec czego decyzja organu rentowego była prawidłowa.
Wobec powyższego na podstawie art. 47714 § 1 k.p.c. Sąd oddalił odwołanie.
O kosztach pomocy prawnej udzielonej odwołującej z urzędu Sąd orzekł na podstawie § 2 ust. 1-3, § 11 ust. 2
rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych
oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego z
urzędu (Dz.U.2013.490) zasądzając z tego tytułu kwotę 73,80 zł.
SSO Anna Walczak – Sarnowska