Strategii - Gmina Wola Uhruska

Transkrypt

Strategia Rozwiązywania
Problemów Społecznych
w Gminie Wola Uhruska
na lata 2006-2013
–
po aktualizacji w 2008 r.
–
Projekt
Wola Uhruska, sierpień 2008 r.
2
Spis treści
Wstęp
Polityka wewnętrzna każdego państwa to zbiór określonych „polityk” szczegółowych,
z których oprócz sfery gospodarczej najistotniejszą wydaje się być problematyka społeczna.
Polityka społeczna to działalność państwa, samorządów i organizacji pozarządowych, której
celem jest poprawa położenia materialnego ludności, asekuracja przed ryzykami życiowymi
oraz wyrównywanie szans życiowych grup społeczeństwa ekonomicznie i socjalnie
najsłabszych.
Realizowanie zadań z zakresu polityki społecznej należy również do jednostki
samorządu terytorialnego a w szczególności gminy. W myśl ustawy o pomocy społecznej
gmina ma nie tylko obowiązek realizowania zadań z tego zakresu ale swoje działania powinna
opierać na długotrwałej strategii. Winna ona zawierać zbiór głównych wytycznych i zadań do
zrealizowania z zakresu polityki społecznej. Ustawodawca nakładając na gminy obowiązek
tworzenia tego typu dokumentu, oparł się na założeniu iż gmina realizując zadania z zakresu
polityki społecznej, powinna kierować się długookresową strategią nie uzależnioną od
procesów administrowania samorządem i kadencyjności.
Dzięki określeniu podstawowych priorytetów, celów i zadań w dziedzinie polityki
społecznej, gmina zyskuje skonkretyzowaną wizję z zakresu rozwiązywania istniejących
problemów oraz działań profilaktycznych jakie powinno się podjąć w celu przeciwdziałania
powstawaniu nowych problemów.
Strategia Rozwiązywania Problemów Społecznych w Gminie Wola Uhruska została
opracowana w styczniu i lutym 2006 r. i następnie przyjęta uchwałą nr XIV/85/2006 Rady
Gminy Wola Uhruska z dnia 8 marca 2006 r.
Praca nad Strategią Rozwiązywania Problemów Społecznych poległa na analizie
danych statystycznych, dokumentów funkcjonujących w ramach gminy, instytucji
społecznych i przede wszystkim danych Urzędu Gminy dotyczących problemów społecznych
mieszkańców. Studiowanie danych i dokumentów dostarcza wiedzy o faktach i wydarzeniach
na terenie gminy. Pozwala również na poznanie skali interesujących nas zjawisk.
Drugą, równie ważną częścią pracy nad Strategia są konsultacje z mieszkańcami.
Informacje o potrzebach mieszkańców i ich problemach można również czerpać od ich
przedstawicieli, jakimi są radni i pracownicy instytucji zajmujących się pomocą społeczną.
Oni bowiem z racji wykonywanych zadań, często najlepiej zorientowani są w potrzebach
mieszkańców i skali tych potrzeb.
Strategia składa się z trzech podstawowych części. W pierwszej zawarta jest ogólna
charakterystyka Gminy Wola Uhruska (powierzchnia i położenie gminy, struktura i procesy
demograficzne, edukacja na terenie gminy, lokalny rynek pracy, funkcjonowanie
zinstytucjonalizowanej pomocy społecznej, służba zdrowia itp.).
Część druga to analiza problemów społecznych występujących na terenie gminy
(bezrobocie, uzależnienia z silnym zaakcentowaniem alkoholizmu, przemoc w rodzinie,
przestępczość, niepełnosprawność, stan zdrowia i dostęp do służby zdrowia mieszkańców
gminy, problemy mieszkaniowe, bezdomność, problemy opiekuńczo-wychowawcze rodzin,
dostęp do kultury i sportu itp.).
Trzecia część określała wyznaczone cele strategiczne oraz zadania dla gminy w
związku z przeciwdziałaniem problemom społecznym.
W Strategii Rozwiązywania Problemów Społecznych określono cztery obszary
problemowe, uznane za najistotniejsze. Są nimi:
- bezrobocie i rynek pracy,
- edukacja, kultura i sport,
- ubóstwo i wiążące się z nim pojecie wykluczenia społecznego,
- przeciwdziałanie uzależnieniom oraz wiążącej się z tym przemocy w rodzinie.
3
Prace nad przygotowaniem strategii trwały ponad miesiąc. Opracowanie zostało
skonsultowane z zespołem Inicjatywno-Konsultacyjnym w składzie:
1. Ryszard Koperski
– Zastępca Przewodniczącego Rady Gminy Wola
Uhruska
2. Artur Rudziński
– Przewodniczący Komisji Rady Gminy ds. Społecznych
3. Zdzisław Jezierski
– Radny Rady Gminy Wola Uhruska
4. Elżbieta Kurzydłowska
– Kierownik GOPS Wola Uhruska
5. Elżbieta Grzeluk
– Przewodniczący GKRPA
6. Bogumiła Krawczuk
– Pracownik Socjalny GOPS Wola Uhruska
7. Dorota Walaszek
– Pracownik Socjalny GOPS Wola Uhruska
8. Aleksander Demczuk
– Zastępca Dyrektora Zespołu Szkół w Woli Uhruskiej
9. Małgorzata Tyczyńska
– Dyrektor Szkoły Podstawowej w Uhrusku
10. Marian Łubkowski
– Dyrektor Szkoły Podstawowej w Macoszynie Dużym
11. Bożena Orłoś-Dąbrowska – Psycholog szkolny Zespołu Szkół w Woli Uhruskiej
12. Gabriela Jankowska
– Pedagog Zespołu Szkół w Woli Uhruskiej
13. Jerzy Brzozowski
– Dyrektor Gminnego Ośrodka Sportu i Turystyki
14. Barbara Lipiak-Kaszczuk
– Kierownik SP ZOZ Wola Uhruska
15. Iwona Łubkowska
– Insp. ds. kultury
16. Krzysztof Młynarski
– Komendant Posterunku Policji Wola Uhruska
17. Mariusz Jachimczuk
– Sekretarz Gminy Wola Uhruska
Na początku 2008 r. rozpoczęto przygotowania do aktualizacji strategii oraz
uspołecznienia. Wymóg aktualizacji i uspołecznienia Strategii wynikał z zakwalifikowaniem
gminy Wola Uhruska do Poakcesyjnego Programu Wsparcia Obszarów Wiejskich, którego
jednym z komponentów jest Program Integracji Społecznej.
Działania podjęte w ramach Programu Integracji Społecznej przyczynić się mają do
podniesienia poziomu integracji społecznej mieszkańców gmin, czemu ma służyć:
1. Budowa potencjału instytucjonalnego i społecznego w zakresie strategicznego
planowania i realizowania polityki społecznej na poziomie lokalnym.
2. Poprawa dostępu mieszkańców gmin do usług, nowych form współpracy i
zorganizowanej aktywności:
− zwiększenie oferty i standardu usług dla mieszkańców gmin,
− budowanie sieci usługodawców,
− wzrost liczby inicjatyw podejmowanych przez społeczność lokalną,
− zwiększenie udziału mieszkańców w doraźnych i bardziej trwałych formach
zorganizowanej aktywności.
W założeniu Program Integracji Społecznej ma wspierać gminy we wdrażaniu strategii
rozwiązywania problemów społecznych poprzez finansowanie projektów z nich
wynikających. Ponadto, w zależności od potrzeb, ma służyć gminom w tworzeniu strategii lub
uaktualnianiu istniejącego dokumentu.
Lokalne strategie rozwiązywania problemów społecznych powinny powstawać w
wyniku dyskusji środowisk lokalnych, z uwzględnieniem liderów lokalnych społeczności
(m.in.: instytucji samorządowych, kościelnych, szkół, ośrodków zdrowia, organizacji
pozarządowych) oraz zwykłych mieszkańców.
Realizacja projektów finansowanych w ramach Programu Integracji Społecznej
powinna stanowić istotny impuls do wzmocnienia i tworzenia lokalnych organizacji
pozarządowych aktywnie włączających się w proces integracji społecznej na terenie gmin.
Prace nad uaktualnieniem i uspołecznieniem Strategii realizowane były pod kierunkiem Pani
Anny Płoszaj – moderatora z ramienia PIS. W ramach prac przeprowadzone zostały warsztaty
partycypacyjnego modelu budowania strategii.
Warsztaty te odbywały się w dniach:
− pierwszy warsztat w dniu 7 maja 2008 r.
4
− drugi warsztat w dniu 10 czerwca 2008 r.
Do udziału w obu warsztatach wystosowano zaproszenia do 72 niżej wymienionych osób. W
tabeli uwzględniono również obecność poszczególnych osób w warsztatach – na podstawie
list obecności.
Lp.
1
2
3
4
5
6
7
Imię i nazwisko
Marek Kuszneruk
Teresa Kościuk
Roman Łukasiewicz
Janina Kurzydłowska
Dorota Walaszek
Bogumiła Krawczuk
Joanna Kulicka
Funkcja/Organizacja
Przewodniczący Rady Gminy Wola Uhruska
Wiceprzewodnicząca Rady Gminy Wola Uhruska
Radny Rady Gminy Wola Uhruska
Kierownik Gminnego Ośrodka Pomocy Społecznej
pracownik socjalny GOPS
8
9
10
11
12
13
14
15
16
Mirosław Konieczny
Aleksander Demczuk
Małgorzata Tyczyńska
Marian Łubkowski
Ryszard Koperski
Jerzy Brzozowski
Gabriela Jankowska
Antoni Linde
Józef Niewiadomski
Dyrektor Zespołu Szkół w Woli Uhruskiej
Z-ca Dyrektora Zespołu Szkół w Woli Uhruskiej
Dyrektor SP. w Uhrusku
Dyrektor SP. w Macoszynie Dużym
Przedstawiciel Koła PZW w Woli Uhruskiej
Dyrektor Gminnego Ośrodka Sportu i Rekreacji
Pedagog Zespołu Szkół w Woli Uhruskiej
Sołtys wsi Wola Uhruska
Sołtys wsi Józefów
17 Leszek Jóźwiak
18 Mariusz Jachimczuk
19
20
21
22
23
27
28
29
30
31
Jerzy Jędrzejewski
Joanna Walczuk
Tadeusz Raczyński
Alicja Zając
Lidia Ciszewska
Wilkos
Mariusz Kozaczuk
Sylwester Nowosad
Bożena OrłośDąbrowska
Jadwiga Kusiak
Elżbieta Borej
Marian Struski
Grażyna Sawka
Henryka Darnia
32
33
34
35
36
37
38
39
Marianna Cieślak
Iwona Łubkowska
Zbigniew Lipert
Antoni Borysiuk
Sławomir Tokarski
Stanisław Zamojski
Stanisław Kiryczuk
Wojciech Szlechta
24
25
26
Zastępca Wójta Gminy/ Prezes Stowarzyszenia
Rozwoju Gospodarczego „Gmina Nadbużańska”
Sekretarz Gminy/ Stowarzyszenie Rozwoju
Gospodarczego „Gmina Nadbużańska”
Sołtys wsi Kosyń
Sołtys wis Piaski
Radny Rady Gminy, Stowarzyszenie Kresowiak
Stowarzyszenie Kresowiak
Kierownik GZEAS, Stowarzyszenie Kresowiak
7 maja
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
10 czerwca
X
X
21 lipca
X
w zastępstwie
Urszula Waliłko
X
X
X
w zastępstwie
Elżbieta
Gawdzik
X
X
X
Stowarzyszenie Kresowiak
GOSiR
Zespół Szkół, GKRPA
SP ZOZ, GKRPA
Prezes Gminneego Koła ZEiR
Wiceprezes Koła ZEiR
Skarbnik Koła ZEiR
Prezes Nadbużańskiego Stowarzyszenia
Agroturystycznego
NSA
NSA
Prezes LKS Vitrum
LKS Vitrum
Komendant OGZ OSP RP w Woli Uhruskiej
Prezes OGZ OSP RP w Woli Uhruskiej
Prezes OSP Zbebreże
Wiceprzewodniczący Komitetu OSP Zbereże
X
X
X
X
X
X
X
5
40
41
42
43
44
45
46
47
48
49
50
51
52
53
54
55
56
57
58
59
60
61
62
63
64
65
66
67
68
69
70
71
72
73
74
Wlademar Tomczak
Prezes Koła PZW
Henryk Kozaczuk
Koło PZW
Stanisław Polak
Prezes Koła PZŁ Szpak
Genowefa Franek
“KAPRYS”
Danuta Łubkowska
“UHRUSZCZANKI”
Ks. Adam Krasuski
Proboszcz Parafii w Woli Uhruskiej
Ks. Eugeniusz Juszczuk Proboszcz Parafii w Kosyniu
Ks. Andrzej Szymoniuk Proboszcz Parafii w Uhrusku
Tadusz Pawluk
Administrator GD AR Lublin w Uhrusku
Tadeusz Adamiec
Prezes Sp. z o.o. Wola
Czesław Parol
Kierownik SP ZOZ w Woli Uhruskiej
Zbigniew Walaszek
Właściciel Zakładu Obróbki Drewna
Daniel Misurski
Przedsiębiorca
Beata Polak
Przedsiębiorca
Iwona Cyganowska
Przedsiębiorca
Marian Łubkowski
Przedsiębiorca
Mieczysław Pręciuk
Emeryt
Maria Raczyńska
Emerty
Urszula Dąbrowska
Emeryt
Henryka Olkiewicz
Emeryt
Stefan Zalewski
Emeryt
Wiesław Pawlik
Emeryt
Daniel Szarpak
LKS Vitrum
Anna Łysak
Instruktor Aerobiku
Andrzej Nowsad
Rolnik
Antoni Pawłowski
Rolnik
Tadeusz Jaboński
przedstawiciel grupy AA
Aleksy Pakuła
przedstawiciel grupy AA
Rafał Kuczura
Uczeń szkoły średniej
Jan Łukasik
Wójt Gminy Wola Uhruska
Weronika Łubkowska Samorząd Szkolny Szkoły Podstawowej Zespołu
Szkół w Woli Uhruskiej
Łukasz Giedz
Samorząd Szkolny Szkoły Podstawowej Zespołu
Anna Pawłowska
Natalia Kruczyńska
Grażyna Gruba
Konsultant PIS
Jankowska
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
wz. Dominika
Łubkowska
wz. Adrian
Kozaczuk
wz. Kamil
Śladowski
wz. Paulina
Prucnal
X
Ustalenia warsztatu A:
W wyniku prowadzonej wymiany zdań i dyskusji zapisano następujące ustalenia w
zakresie największych problemów społecznych (w odniesieniu głownie do wiedzy
pracowników GOPS).
1) znaczna migracja osób młodych i wykształconych,
2) osoby starsze, chore i niepełnosprawne,
3) dzieci pozostawione bez opieki w sytuacji wyjazdów obydwojga rodziców poza
granice kraju,
4) matki samotnie wychowujące dzieci,
5) alkoholizm,
6) bezrobocie,
6
7) ludzie niezaradni życiowo
8) aktywizacja mieszkańców
9) udrożnienie kanałów informacji,
10) wandalizm, chuligaństwo,
11) poprawa funkcjonalności służby zdrowia,
12) zagospodarowanie czasu wolnego.
Zgłoszone zostały także pomysły działań w zakresie rozwiązywania tych problemów:
powrót do wydawania biuletynu informacyjnego oraz włączanie organizacji pozarządowych
oraz mieszkańców w jego współredagowanie, promocja tego co robimy, pomoc sąsiedzka,
wolontariat, mediator rodzinny, utworzenie grupy remontowo-budowlanej w
Przedsiębiorstwie Usługowo-Wytwórczym Sp. z o.o. w Woli Uhruskiej, szkolenia np. z
zakresu księgowości oraz dla innych zasobów ludzkich.
Podczas prac warsztatowych pod kierunkiem Moderatora ustalono, iż najważniejszymi
problemami społecznymi w gminie spośród wyżej wymienionych są (wg. ich ważności):
1) Sytuacja osób starszych, niepełnosprawnych i chorych.
2) Sytuacja rodzin niepełnych oraz dzieci z rodzin, w których rodzice wyjeżdżają za
granicę w poszukiwaniu pracy.
3) Sytuacja ludzi niezaradnych życiowo.
Podczas warsztatu B w wyniku prowadzonej dyskusji zostały zapisane zagadnienia
i propozycje do gminnej strategii rozwiązywania problemów społecznych. Określono obszary
istotne dla zrównoważonego rozwoju gminy:
1) edukacja
2) promocja gminy
3) kultura
4) integracja społeczne mieszkańców
5) zagospodarowanie czasu wolnego dla dzieci i młodzieży
6) współpraca organizacji pozarządowych z samorządem
7) aktywizacja społeczna mieszkańców
8) sport i rekreacja
9) profilaktyka antyalkoholowa
10) przepływ informacji pomiędzy gminą a mieszkańcami.
Za najważniejsze obszary uznano aktywizację społeczną mieszkańców, promocję
gminy oraz zagospodarowanie czasu wolnego dla dzieci i młodzieży.
Jako formy działań w tym zakresie zaproponowano: festyny, wycieczki, zebrania
sołeckie, imprezy sportowe, zawody sportowe, plener, projekty, turnieje, spartakiady, imprezy
okolicznościowe, rajdy, szkolenia, spływy kajakowe, wydarzenia parafialne, obchody
rocznicowe wydarzeń historycznych.
Jako inicjatorów takich działań wskazano Radę Gminy, Urząd Gminy, poszczególne
szkoły, Gminny Ośrodek Sportu i Rekreacji.
Do pracy nad uaktualnieniem Strategii Wójt Gminy Wola Uhruska powołał
Zarządzeniem Nr 19/2008 z dnia 2 kwietnia 2008 r. Zespół Zadaniowy w składzie:
1) Marek Kuszneruk
– Przewodniczący Rady Gminy Wola Uhruska
2) Teresa Kościuk
– Wiceprzewodnicząca Rady Gminy Wola Uhruska
3) Roman Łukasiewicz
– przedstawiciel Rady Gminy Wola Uhruska
4) Janina Kurzydłowska
– Kierownik Gminnego Ośrodka Pomocy Społecznej
5) Dorota Walaszek
– pracownik socjalny Gminnego Ośrodka Pomocy Społecznej
6) Bogumiła Krawczuk
7) Joanna Kulicka
8) Mirosław Konieczny
– Dyrektor Zespołu Szkół w Woli Uhruskiej
7
9) Aleksander Demczuk
10) Małgorzata Tyczyńska
11) Marian Łubkowski
12) Ryszard Koperski
13) Jerzy Brzozowski
14) Gabriela Jankowska
15) Antoni Linde
16) Józef Niewiadomski
17) Leszek Jóźwiak
18) Mariusz Jachimczuk
– Zastępca Dyrektora Zespołu Szkół w Woli Uhruskiej
– Dyrektor Szkoły Podstawowej w Uhrusku
– Dyrektor Szkoły Podstawowej w Macoszynie Dużym
– przedstawiciel Koła PZW w Woli Uhruskiej
– Dyrektor Gminnego Ośrodka Sportu i Rekreacji
– Pedagog Zespołu Szkół w Woli Uhruskiej
– Sołtys wsi Wola Uhruska
– Sołtys wsi Józefów
– Zastępca Wójta Gminy
– Sekretarz Gminy.
Materiał zawarty w części pierwszej niniejszej strategii został przygotowany na bazie
strategii z 2006 r. z niezbędnym uzupełnieniem zarówno diagnozy sytuacji w gminie jak
również o ustalenia z pierwszych dwóch warsztatów.
Niniejszy dokument jest uzupełnieniem innych strategicznych dokumentów gminy, tj.
Strategii Rozwoju Gospodarczego z 1997 r. - ze zaktualizowanymi w 2000 r. celami
strategicznymi:
1. Zdrowie oświata i bezpieczeństwo.
Zdrowie
a)
b)
c)
d)
usługi specjalistyczne i rehabilitacyjne:
podtrzymywanie obozu lekarskiego,
zakupienie aparatu USG,
zakupie lub pozyskaniu karetki Pogotowia Ratunkowego.
doposażenie Ośrodka Zdrowia w niezbędny sprzęt medyczny
remonty i modernizacja Ośrodka Zdrowia,
Poszerzenie zakresu opieki społecznej,
Oświata
a) budowa nowych obiektów szkolnych i modernizacja istniejących:
- budowa wielofunkcyjnego budynku gimnazjum i krytej pływalni,
- adaptacja budynku gospodarczego na salę gimnastyczną przy istniejącej szkole
podstawowej oraz modernizacja systemu grzewczego,
- budowa hali sportowej w szkołach w Uhrusku i Macoszynie Duzym,
b) rozwiązanie problemu dowozu dzieci do szkół,
c) Polityka kadrowa i wyposażenie szkół,
d) Rozwój kontaktów międzynarodowych pomiędzy szkołami Ukrainy i Niemiec.
Bezpieczeństwo
a) doposażenie w sprzęt gaśniczo-ratowniczy jednostek typu “S”,
b) zwiększenie poziomu bezpieczeństwa zwłaszcza w sezonie letnim,
c) ścisła współdziałanie samorządu Gminy ze Strażą Graniczną, Policją i Strażą Pożarną w
zakresie podniesienia poziomu bezpieczeństwa,
d) współdziałanie Samorządu i społeczności lokalnej w przygotowaniu programu pt.
“BEZPIECZNA GMINA”,
e) organizacja ruchu drogowego i oznakowanie ulic.
2. Rozbudowa infrastruktury technicznej.
a) wykonanie studium uwarunkowań planowania przestrzennego,
b) rozbudowa i modernizacja dróg gminnych, powiatowych i wojewódzkich,
8
c) rozbudowa sieci energetycznej i oświetlenia ulicznego,
d) rozbudowa sieci wodociągowej i kanalizacyjnej wraz z systemem oczyszczalni
przydomowych i modernizacja istniejących oczyszczalni,
e) realizacja koncepcji zagospodarowania odpadów stałych wraz z budową wysypiska
śmieci,
f) kontynuacja telefonizacji gminy,
g) gazyfikacja strefy zwartej.
3.
a)
b)
c)
d)
Rozwój funkcji rolniczej gminy w oparciu o zmiany struktury produkcji i jej
organizacja.
inicjowanie i wspieranie rolników indywidualnych z istniejącymi organizacjami
społecznymi,
pomoc w tworzeniu grup producenckich i marketingowych oraz współpracy z rynkami
hurtowymi i giełdami rolno-spożywczymi i przetwórniami,
wspieranie rozwoju produkcji towarowej i specjalistycznej,
skup i przechowalnictwo płodów rolnych.
4. Intensyfikacja funkcji turystyki gminy opartej na wykorzystaniu walorów
środowiska naturalnego i położenia nadgranicznego gminy.
a) rozbudowa infrastruktury turystycznej:
1. ścieżki rowerowe,
2. szlaki turystyczne,
3. wieże widokowe,
4. dojazdy (parkingi),
5. gastronomia,
6. baza noclegowa o zróżnicowanym standardzie,
7. urządzenie kąpieliska,
8. handel,
9. zbiorniki retencyjne i stawy;
b) przystosowanie Jeziora Płotycze dla potrzeb turystyki,
c) wspieranie działalności Nadbużańskiego Stowarzyszenia Agroturystycznego,
d) podnoszenie kwalifikacji osób działających w strefie turystyki,
e) budowa turystycznego przejścia granicznego w formie przeprawy promowej,
f) opracowanie programu rozwoju turystyki;
g) promocja i informacja o walorach przyrodniczych i historycznych gminy,
h) współpraca turystyczna z rejonami przygranicznymi Ukrainy i Białorusi,
i) wzbogacenie oferty turystycznej przez organizację imprez kulturalnych, rozrywkowych i
rekreacyjnych,
j) wspieranie planów na rzecz utworzenia Międzynarodowego Rezerwatu Biosfery “Polesie
Zachodnie”,
k) poprawa estetyki poszczególnych miejscowości gminy.
5. Rozwój przedsiębiorczości pozarolniczej.
a) przygotowanie terenów pod budownictwo i inwestycje,
b) szkolenia dla osób pragnących podjąć działalność gospodarczą lub zmienić kwalifikacje,
c) przygotowanie systemu ulg podatkowych dla inwestorów,
d) dostosowanie systemu edukacji ponadpodstawowej dla potrzeb lokalnego rynku pracy,
e) pomoc gminy w tworzeniu Funduszu Poręczeniowego oraz pozyskiwaniu kredytów na
rozpoczęcie działalności gospodarczej.
Programem rozwoju turystyki w gminie na lata 2000-2010, w którym określono misję i
wizję gminy Wola Uhruska.
9
Misja Gminy
Misją gminy Wola Uhruska jest wszechstronne działanie na rzecz jej zrównoważonego
rozwoju gospodarczego dla dobra lokalnej społeczności i przybywających tu gości, w oparciu
o wykorzystanie walorów środowiska naturalnego jak i nadgranicznego położenia gminy.
Wizja docelowego rozwoju gminy Wola Uhruska do 2010 r. w odniesieniu do rozwoju jej
funkcji turystycznej
Gmina przyjazna przybywającym tu turystom, zdecydowanie i skutecznie chroniąca
środowisko naturalne i wykorzystująca swoje dziedzictwo kulturowe oraz nadgraniczne
położenie, dla spełnienia aspiracji i dążeń społeczności lokalnej.
2. Charakterystyka gminy
2.1. Położenie i powierzchnia
Gmina Wola Uhruska położona jest we wschodniej części województwa lubelskiego
w powiecie włodawskim na terenach przylegających do granicy z Ukrainą. Do roku 1999 były
to tereny północno-wschodniej części województwa chełmskiego.
Jest to gmina wiejska o powierzchni 151 km2, którą zamieszkuje 4215 osób. Gęstość
zaludnienia wynosi 27,9 os./km2 (dane z 30 czerwca 2005 r.) i jest ona zbliżona do gęstości
zaludnienia gmin sąsiednich, mieszcząc się w wartościach średnich.
Gmina graniczy od północnego zachodu z gminą Hańsk liczącą 3,98 tys. mieszkańców
(o gęstości zaludnienia 22 os./km2), a od północy z gminą Włodawa 6,25 tys. mieszkańców (o
gęstości zaludnienia 26 os./km2). Od wschodu gmina przylega do ukraińskich jednostek
terytorialnych Świtaź, Grabowo i Huszcza, które leżą w rejonie Szackim i Lubomelskim.
Granica ze znajdującymi się na południu i południowym zachodzie gminami Sawin i Ruda
Huta jest jednocześnie granicą z powiatem chełmskim. Gmina Sawin liczy 6,1 tys.
mieszkańców (gęstość zaludnienia 32 os./km2), natomiast gmina Ruda Huta 4,96 tys.
mieszkańców (gęstość zaludnienia 44 os./km2)
Mieszkańcy gminy Wola Uhruska zamieszkują w 18 miejscowościach, które tworzą 16
sołectw. Tabela poniżej prezentuje strukturę ludnościową w zależności od wieku.
Tab. 1. Liczba ludności według wieku i płci.
Grupy
Kobiety
Mężczyźni
Ogółem
wiekowe
2005
2006
2005
2006
2005
2006
2007
0-4
92
73
84
82
176
155
130
5-9
103
102
122
110
225
212
206
10-14
151
145
129
125
280
270
241
15-19
162
162
161
151
323
313
332
20-24
154
155
188
193
342
348
363
25-29
137
135
152
142
289
277
353
30-34
134
138
144
161
278
299
304
35-39
142
128
139
133
281
261
284
40-44
119
121
152
136
271
257
263
45-49
128
130
173
173
301
303
299
50-54
141
150
141
144
282
294
302
55-59
151
148
127
129
278
277
280
60-64
93
92
75
77
168
169
224
65-69
88
91
82
73
170
164
170
70-74
123
119
76
69
199
188
161
75-79
117
104
52
55
169
159
173
80-84
74
84
33
31
106
115
124
10
Pow. 85
Razem
46
2 155
45
2 122
22
2 052
26
2 010
67
4 205
71
4 132
74
4 283
Źródło: Dane Głównego Urzędu Statystycznego i Urzędu Gminy Wola Uhruska
Według przytoczonych powyżej danych wynika, że w 2007 r. w Gminie Wola
Uhruska 21,2% mieszkańców to osoby do 15 roku życia, osoby w wieku 15-64 stanowią 62,4
%, natomiast osoby powyżej 65 roku życia stanowią 16,4%. Średnia wieku mieszkańców
gminy Wola Uhruska wynosiła 40 lat.
Nieco inaczej wyglądają dane demograficzne w rozbiciu pod kątem ekonomicznych
grup wieku, co prezentuje tabela poniżej.
Tab. 2. Liczba ludności według ekonomicznych grup wieku.
Jednostka
Wiek
%
Wiek
%
Wiek
administracyjna przedprodukcyjny
produkcyjny
poprodukcyjny
2005 r.
Gmina Wola
893 21,2
2 513 59,6
809
Uhruska
Powiat
9 181 22,7
24 772 61,3
6 477
Włodawski
Województwo
478 468 21,9
1 345 027 61,6
358 678
Lubelskie
Polska
7 977 865 20,9
24 323 104 63,7
5 860 344
Na koniec 2006 r.
Gmina Wola
833 20,2
2 510 60,7
789
Uhruska
Powiat
8 689 21,7
26 967 62,2
6 455
Włodawski
Województwo
456 688 21,0
1 352 907 62,3
363 171
Lubelskie
Polska
7 660 567 20,1
24 481 670 64,2
5 983 242
%
19,2
16,0
16,5
15,4
19,1
16,1
16,7
15,7
Źródło: Dane Głównego Urzędu Statystycznego.
Jak wynika z powyższych w gminie Wola Uhruska w stosunku do powiatu,
województwa i kraju odznacza się niższym wskaźnikiem osób w wieku produkcyjnym
i wyższym w wieku poprodukcyjnym. Natomiast wskaźnik osób w wieku przedprodukcyjnym
jest na porównywalnym poziomie, co wydaje się pozytywnym zjawiskiem demograficznym.
Pozytywne wrażenie wskaźnika osób w wieku przedprodukcyjnym osłabia niestety
inne zjawisko zobrazowane w powyższej tabeli, to jest spadek urodzeń na przestrzeni 8 lat
o 31,4%.
Tab. 3. Urodzenia żywe na terenie Gminy Wola Uhruska w latach 2000-2005
Lata
Liczba urodzeń
2000
51
2001
50
2002
34
2003
39
2004
38
2005
29
2006
26
2007
35
11
Kolejna tabela prezentuje liczbę zgonów w poszczególnych latach oraz związane z
tym zmiany wskaźnika przyrostu naturalnego.
Tab. 4. Zgony i przyrost naturalny na terenie Gminy Wola Uhruska w latach 2000-2007
Lata
Liczba
Przyrost naturalny
zgonów
2000
65
-14
2001
63
-13
2002
50
-16
2003
50
-11
2004
49
-11
2005
57
-28
2006
61
-35
2007
61
-26
Pomimo spadku liczby zgonów jaki można było zaobserwować na przestrzeni 6
ostatnich lat, to jednoczesny spadek urodzeń skutkuje wzrostem stale ujemnego przyrostu
naturalnego, co obrazuje tabela powyżej. O ile w latach 2000-2004 można mówić
o stabilności tego zjawiska, to już w latach 2005-2007 nastąpił znaczący wzrost w stosunku
do najniższej wartości w latach 2003 i 2004. Niepokojące jest to że wzrost ten wydaje się
stabilizować w 3 ostatnich latach.
Tab. 5. Liczba nowo zawieranych małżeństw na terenie Gminy Wola Uhruska w latach
2000-2007
Lata
Liczba małżeństw
2000
27
2001
27
2002
14
2003
21
2004
16
2005
33
2006
22
2007
23
Liczba nowo zawieranych małżeństw na terenie gminy w latach 2000-2005 wahała się
w granicach 14-33, co daje średnią wynoszącą 23 nowych małżeństw na rok.
Tab. 6. Saldo migracyjne ludności na terenie Gminy Wola Uhruska w latach 2000-2007
Lata
Dopływ ludności
Odpływ ludności
Saldo migracji
2000
69
66
3
2001
34
57
-23
2002
29
65
-36
2003
32
49
-17
2004
50
56
-6
2005
85
67
18
2006
43
58
-15
2007
59
75
-16
12
Jak widać na powyższym zestawieniu w gminie Wola Uhruska na przestrzeni
ostatnich 6 lat tylko w roku 2000 i 2005 odnotowano dodatnie saldo migracji, w pozostałych
latach saldo migracji przyjmowało wartości ujemne wahając się w granicach 6-36. Średnia
arytmetyczna wskaźnika migracji w latach 2000-2005 wynosi – 9,1.
Tab. 7. Tendencje demograficzne na terenie Gminy Wola Uhruska w latach 2000-2007
Lata
Stan ludności
Urodzenia
Przyrost
Saldo migracji
naturalny
2000
4 382
51
-14
3
2001
4 349
50
-13
-23
2002
4 303
34
-16
-36
2003
4 294
39
-11
-17
2004
4 223
38
-11
-6
2005
4 215
29
-28
18
2006
4 241
26
-35
-15
2007*
4 283
35
-26
-16
* dane za rok 2007 pochodzą z Ewidencji Ludności Urzędu Gminy
Jak widać z powyższego zarówno przyrost naturalny jak i saldo migracji przyjmowały
wartości ujemne. W ciągu 8 ostatnich lat liczba mieszkańców gminy Wola Uhruska
zmniejszyła się o 181 osób. Przy zachowaniu takiej tendencji w roku 2013 liczba
mieszkańców gminy może wynieść 4 013 osób. Pocieszający jest jednak fakt, że w roku 2005
migracja przyjęła dodatnią wartość.
2.3. Edukacja
2.3.1. Poziom wykształcenia mieszkańców
Poziom wykształcenia mieszkańców gminy Wola Uhruska można ustalić wyłącznie na
podstawie danych z Narodowego Spisu Powszechnego jaki miał miejsce w 2002 r. Dane te
prezentuje poniższa tabela.
Tab. 8. Ludność w wieku 13 lat i więcej według poziomu wykształcenia i wieku. Stan na
2002 r.
Grupy Ogółem Wyższe Policealne Średnie w tym
w tym
Zasadnicze Podstawowe Podstawowe
wieku
ogólne zawodowe zawodowe
niepełne
Ogółem
3 633
130
65
806
205
601
698
1 672
252
19 i mniej
500
0
0
46
35
11
26
369
57
20-29
593
34
22
245
79
166
160
124
7
30-39
535
41
13
166
25
141
191
117
6
40-49
620
24
13
198
28
170
194
183
5
50-59
473
11
14
83
26
57
86
269
9
60-64
176
7
1
27
6
21
16
118
7
65 i więcej
736
13
4
41
6
35
25
492
161
Kobiety
1 868
81
53
427
155
272
264
871
167
Mężczyźni
1 765
49
12
379
50
329
434
801
85
Źródło: Narodowy Spis Powszechny Ludności i Mieszkań, Powszechny Spis Rolny 2002.
Zdecydowanie największa grupę mieszkańców Gminy Wola Uhruska stanowią osoby
z wykształceniem podstawowym. Stanowią oni grupę 46 % populacji mieszkańców gminy
powyżej 13 roku życia. Jest to jednak grupa niejednorodna ponieważ w jej skład wchodzą
zarówno ludzie starsi, ludzie w wieku produkcyjnym jak również młodzież ucząca się na
poziomie szkoły ponadpodstawowej. Drugą co do wielkości grupę mieszkańców ze względu
na wykształcenie stanowią osoby z wykształceniem średnim. W stosunku do badanej
13
populacji gminy stanowią one 22,2 %, z czego 16,5% posiada wykształcenie średnie
zawodowe, a tylko 5,6% średnie ogólne. Trzecią pod względem wielkości stanowią osoby
z wykształceniem zawodowym. Stanowią one 19,2% populacji w wieku do 13 lat. Osoby
posiadające wyższe wykształcenie stanowią 3,6% badanej populacji, a osoby
z wykształceniem policealnym stanowią 1,8%.
W odpowiednich przedziałach wiekowych poziom wykształcenia kształtuje się
następująco:
 do 19 lat – największą grupę stanowią osoby z wykształceniem podstawowym –
73,8% całkowitej populacji w tym wieku,
 20-29 lata – najwięcej osób posiada wykształcenie średnie – 41,35% całkowitej
populacji w tym wieku,
 30-39 – największą grupę stanowią osoby również z wykształceniem średnim – 47%
całkowitej populacji w tym wieku,
 40-49 – największą grupę stanowią osoby także z wykształceniem średnim – 31,9%
całkowitej populacji w tym wieku,
 50-59 – najwięcej osób posiada wykształcenie podstawowe – 41,6 % całkowitej
 60-64 – najwięcej osób posiada także wykształcenie podstawowe – 67% całkowitej
 powyżej 65 lat – tu również największą grupę stanowią osoby z podstawowym
wykształceniem – 66,8% całkowitej populacji w tym wieku.
2.3.2. Szkolnictwo na terenie gminy
Na terenie Gminy Wola Uhruska funkcjonują 3 szkoły podstawowe oraz 1 gimnazjum.
Szkoła Podstawowa w Woli Uhruskiej i Gimnazjum skupione są Zespole Szkół znajdującym
się w Woli Uhruskiej. Obwody szkolne obejmują następujące miejscowości i ich części:
Szkoła Podstawowa w Woli Uhruskiej:
Wola Uhruska, Bytyń, Nadbużanka, Majdan Stuleński, Małoziemce, Stulno, Zbereże,
Mszanka, Józefów, Mszanna, Mszanna-Kolonia.
Szkoła Podstawowa w Uhrusku:
Uhrusk, Siedliszcze, Przymiarki.
Szkoła Podstawowa w Macoszynie Dużym:
Macoszyn Duży, Kosyń, Piaski oraz Macoszyn Mały, gm. Hańsk.
W roku 2005 największym problem w zakresie funkcjonowania szkół występował w
Woli Uhruskiej i dotyczył niedostatecznej bazy lokalowej. Dzieci w tej szkole uczyły się na
dwie zmiany. Rozwiązanie tego problemu nastąpiło w roku 2006 po oddaniu do użytku
nowego budynku gimnazjum. Pozostaje jednak problem bazy lokalowej do prowadzenia zajęć
z wychowania fizycznego. Dotyczy on w zasadzie wszystkich szkół. W Woli Uhruskiej co
prawda jest sala gimnastyczna zlokalizowana w bezpośrednim sąsiedztwie Gimnazjum lecz
jej stan techniczny jest niezadowalający. W ciągu kilku najbliższych lat konieczne będzie
wybudowanie nowej hali sportowej. Uczniowie Szkoły Podstawowej w Woli Uhruskiej z klas
młodszych korzystają z jednej z sal lekcyjnych zaadaptowanej do zajęć wychowania
fizycznego. Starsi uczniowie muszą jednak przechodzić z budynku szkoły do istniejącej sali
sportowej oddalonej o ok. 600 m od budynku szkoły. Takie rozwiązanie jest niekorzystne z
dwóch powodów. Jeden z nich to problem zapewnienia bezpieczeństwa przy przechodzeniu
na zajęcia sportowe, a drugim to konieczność łączenia zajęć – po 2 godz. jednocześnie.
W roku bieżącym wykonywany jest remont budynku Szkoły Podstawowej w Woli
Uhruskiej (m.in. wykonanie systemu wentylacji, wymiana części okien, malowanie dachu,
odnowienie elewacji). Po realizacji tego remontu stan techniczny szkoły będzie zadowalający.
Stan techniczny Szkoły Podstawowej w Uhrusku jest zadowalający, choć pożądane
wydaje się dokonanie wymiany pokrycia dachowego. Osobny problem występuje jednak w
14
zakresie braku odpowiedniego pomieszczenia do zajęć wychowania fizycznego. W okresie
letnim wykorzystywane jest do tych celów szkolne boisko, które w roku 2006 zostało
zmodernizowanie i posiada nawierzchnię poliuretanową. W okresie zimowym zajęcia
wychowania fizycznego prowadzone są w sali lekcyjnej prowizorycznie przystosowanej do
tego typu zajęć. Podobnie zajęcia wychowania fizycznego organizowane są w Szkole
Podstawowej w Macoszynie Dużym. Ta szkoła była remontowana w latach 2003-2005 i w
bieżącym roku wykonywany jest remont pokrycia dachowego. Stan techniczny tej szkołu
należy ocenić jako dobry.
Przy każdym z budynków szkół podstawowych zlokalizowane jest boisko sportowe,
na którym możliwe jest prowadzenie niektórych zajęć z wychowania fizycznego. W
przypadku Gimnazjum takiego boiska obecnie nie ma. Jednak już w roku 2008 planowane
jest oddanie do użytku kompleksu boisk ze sztuczną nawierzchnią w ramach rządowego
programu „Moje Boisko – Orlik 2012” w bezpośrednim sąsiedztwie Gimnazjum jak i
Gminnego Ośrodka Sportu i Rekreacji. Będzie tu boisko do piłki nożnej ze sztuczną trawą
oraz boisko wielofunkcyjne (siatkówka, koszykówka, tenis) z nawierzchnią poliuretanową. W
ramach kompleksu powstanie także budynek zaplecza szatniowo-sanitarnego. Ponadto w
założeniu programu jest, aby gmina zatrudniła trenera środowiskowego obsługującego obiekt.
Kompleks ten będzie ogólnodostępny i będzie służył także uczniom Gimnazjum.
Wszystkie szkoły z terenu Gminy posiadają pracownie komputerowe liczące po 10
stanowisk komputerowych. Zaspokoją one w zupełności potrzeby w tym zakresie.
W Zespole Szkół w Woli Uhruskiej zatrudniony jest zarówno psycholog jak i pedagog.
W pozostałych szkołach nie ma takich osób. Natomiast w każdej ze szkół prowadzona jest
szkolna biblioteka oraz świetlica.
We wszystkich szkoła prowadzone jest dożywianie uczniów.
Tab. 9. Liczba dzieci w latach 2003 - 2011 oraz prognoza do 2008 r. w Gminie Wola
Uhruska z podziałem na szkoły.
Nazwa
Rok
Rok
Rok
Rok
Rok
Prognoza na lata
Szkoły
szkolny szkolny
szkolny
szkolny
szkolny 2008/2009 2009/2010 2010/2011
2003/2004 2004/2005 2005/2006 2006/2007 2006/2007
247
236
225
223
212
203
186
201
Szkoła
Podstawowa
w Woli
Uhruskiej
Szkoła
75
68
Podstawowa
w Uhrusku
Szkoła
57
54
Podstawowa
w Macoszynie
Dużym
Gimnazjum
214
212
Razem
593
570
Źródło: Dane Urzędu Gminy Wola Uhruska.
63
65
51
56
56
53
46
43
42
45
43
39
209
543
190
521
184
489
167
471
155
440
125
418
Jak widać z powyższego w ciągu ostatnich 5 lat liczba uczniów w szkołach z gminy
Wola Uhruska spadła o 104 osoby. Z prognozy wynika, że tendencja spadkowa będzie
występowała w kolejnych latach i w roku szkolnym 2010/2011 spowoduje zmniejszenie
liczby uczniów o kolejnych 71 osób. W związku z tą sytuacją z można się spodziewać
znaczącego spadku środków finansowych otrzymywanych w formie subwencji oświatowej –
o ile nie zmieni się system finansowania oświaty. Spadek liczby uczniów, a tym samym
spadek otrzymywanej subwencji oświatowej może wymusić zmniejszenie zatrudnienia
nauczycieli. Należy już obecnie monitorować to zjawisko stosując racjonalną politykę
kadrową uwzględniającą zarówno system wcześniejszych emerytur, jaki i umiarkowaną ilość
15
zawieranych umów o pracę na czas nieokreślony. Należy również brać pod uwagę
reorganizację szkół lub zmianę obwodów szkolnych.
Tab. 10. Liczba dzieci w roku szkolnym 2006/2007 w podziale na poszczególne klasy.
Klasy
Wola
Uhrusk
Macoszyn Duży
Razem
Uhruska
0
31
13
6
50
I
31
7
5
43
II
35
5
7
47
III
15
8
6
29
IV
36
10
8
54
V
32
7
6
45
VI
42
14
4
60
Gimnazjum
I
64
64
II
59
59
III
67
67
Jak widać najliczniejszą grupą dzieci uczących się stanowią uczniowie gimnazjum.
Liczba uczniów gimnazjum będzie jednak systematycznie spadać. W roku 2007 było 67
absolwentów gimnazjum, a za 9 lat będzie ich zaledwie 50. Oznacza to, że obecnie jest 3
oddziały III klasy gimnazjum, ale w nieodległej perspektywie będzie ich 2.
Łącznie we wszystkich szkołach prowadzone jest nauczanie spacjalne dla 4 uczniów
oraz zajęcia rewalidacyjno-wychowawcze dla 1 ucznia.
Pomimo tego, że w ostatnich latach na terenie gminy następował spadek liczby
uczniów, a co za tym idzie zmniejszała się wysokość subwencji oświatowej, to wydatki na
oświatę nie różniły się znacząco w poszczególnych latach, co obrazuje poniższe tabela.
Tab.11. Wydatki na szkolnictwo w budżecie Gminy Wola Uhruska w latach 2001-2007.
Rok
Wydatki całkowite
Wydatki na szkolnictwo
gminy
Kwota
% udział w budżecie
2001
5 459 478
2 984 908
54,7
2002
6 011 584
3 075 680
51,2
2003
6 207 134
2 834 375
45,7
2004
6 725 707
2 973 115
44,2
2005
7 980 354
4 245 617
53,2
2006
10 071 969
4 478 284
44,5
2007
8 841 549
3 387 879
38,3
Pomimo spadku liczby uczniów nie zmniejszały się wydatki na bieżące utrzymanie
szkół. Wynika to z faktu, że spadek liczby uczniów nie przekładał się na zmniejszenie liczby
oddziałów, a w takim przypadku nie zmniejszano zatrudnienia nauczycieli. Trzeba tu
zaznaczyć, że wskazane lata, to okres dodatkowych wydatków na oświatę w związku z
nakładami inwestycyjnymi na budowę gimnazjum oraz remontem szkoły podstawowej w
Macoszynie Dużym.
Na terenie gminy Wola Uhruska prowadzone jest 1 przedszkole – jest to przedszkole gminne
ulokowane w budynku Gimnazjum. Pracuje w nim 2 nauczycieli.
Tab. 12. Liczba dzieci uczęszczających do przedszkola w Woli Uhruskiej.
16
Rok szkolny
Liczba dzieci ogółem,
w tym:
3-latki
4-latki
5-latki
2003/2004
25
2004/2005
23
2005/2006
25
2006/2007
20
2007/2008
20
11
6
8
8
8
7
2
12
11
2
1
17
4
10
6
Tab. 13. Kadra pedagogiczna w szkołach z terenu gminy.
Liczba osób
Liczba etatów pełnych
Placówka oświatowa
Szkoła Podstawowa w Woli Uhruskiej
Szkoła Podstawowa w Uhrusku
Szkoła Podstawowa w Macoszynie Dużym
Gimnazjum
Przedszkole
Razem
19
9
9
23
2
62
17
6
7
18
2
50
Liczba etatów
niepełnych
2
3
2
4
0
11
2.4. Gospodarka
Według ewidencji działalności gospodarczej prowadzonej przez Urząd Gminy Wola
Uhruska, na terenie gminy zarejestrowanych jest (stan na 31 grudnia 2005 r.) 103 podmiotów
gospodarczych.
Tab. 14. Liczba zarejestrowanych podmiotów gospodarczych na terenie Gminy Wola
Uhruska (stan na 31 grudnia 2007 r.).
Rodzaj wykonywanej działalności
Liczba podmiotów
2005
2007
Produkcja wyrobów przemysłowych
8
10
Produkcja wyrobów spożywczych
1
1
Budownictwo
14
16
Transport
6
4
Działalność produkcyjno-usługowa
0
1
Działalność usługowa
45
39
Handel i gastronomia
29
34
Inne
3
Razem
103
108
W okresie ostatnich 6 lat zauważalny jest niewielki spadek podmiotów gospodarczych.
W roku 2000 było ich 114. Największą grupę stanowią tu podmioty usługowe oraz działające
w zakresie handlu i gastronomii. Należy tu jednak zauważyć, że wśród tych podmiotów co
najmniej trzydzieści to podmioty, które zawiesiły działalność bez jej wyrejestrowania. W roku
2005 nowych wpisów zanotowano 11 przy 13 wykreśleniach z ewidencji oraz 25 zmianach
w niej. W roku 2007 dokonano 20 nowych wpisów i 11 wykreśleń oraz ok. 20 zmian w
ewidencji działalności gospodarczej. Należy jednak zauważyć, iż część wpisów jest wpisami
„martwymi”, tzn. dokonanymi w latach 90 ubiegłego wieku i do chwili obecnej nie
zmienianymi.
Z powyższego wynika również, to że działalność produkcyjna na terenie gminy Wola
Uhruska jest niewielka. Zdecydowana większość podmiotów to podmioty działające na
zasadzie samozatrudnienia. Tylko kilkanaście podmiotów zatrudnia powyżej 5 osób.
17
W roku 2007 w gminie Wola Uhruska przybyła jedna spółka kapitałowa – jest to
spółka, która dokonała zakupu nieruchomości po byłej hucie szkła „Nadbużanka” i następnie
zmieniła swoją siedzibę właśnie na Wolę Uhruską.
Ponadto w Urzędzie Gminy zarejestrowanych jest 16 gospodarstw agroturystycznych,
które nie są traktowane jako podmioty gospodarcze, ale prowadzą usługi noclegowe wraz z
wyżywieniem. Jest również grupa ok. 10 gospodarstw, które sporadycznie prowadzą takie
usługi nie będąc jednak zarejestrowanymi.
Tab. 15. Struktura prawna podmiotów gospodarczych na terenie Gminy Wola Uhruska.
Forma prawna
Liczba podmiotów
2005
2007
Jednostki publiczne (budżetowe i komunalne)
6
6
Pozostałe jednostki publiczne
1
1
Osoby fizyczne
103
208
Spółki prawa handlowego
5
6
Spółki z udziałem kapitału zagranicznego
Fundacje
1
1
Stowarzyszenia i organizacje pozarządowe
7
7
Pozostałe
2
2
Źródło: Urząd Gminy
Jednostki organizacyjne Gminy
Urząd Gminy Wola Uhruska
Zespół Szkół w Woli Uhruskiej – Szkoła Podstawowa im. J.I. Kraszewskiego i Gimnazjum
im. Jana Pawła II
Szkoła Podstawowa w Uhrusku
Szkoła Podstawowa w Macoszynie Dużym
Gminny Ośrodek Sportu i Rekreacji
Gminny Zespół Ekonomiczno-Administracyjny Szkół
Przedszkole w Woli Uhruskiej
Pozostałe jednostki publiczne
Samodzielny Publiczny Zakład Opieki Zdrowotnej
Przedsiębiorstwo Uslugowo-Wytwórcze Sp. z o.o. w Woli Uhruskiej
Stowarzyszenia i Fundacje:
Stowarzyszenie Rozwoju Gospodarczego „Gmina Nadbużańska” im. Waldemara
Stelmacha w Woli Uhruskiej, data rejestracji 27.12.1997 r.
Cele Stowarzyszenia:
1) integracja działań lokalnych na rzecz rozwoju gospodarczego i kulturalnego gmin i
obszarów wiejskich;
2) poprawa pozycji społecznej, ekonomicznej i kulturalnej mieszkańców wsi i małych miast,
3) rozwój przedsiębiorczości na terenach wiejskich;
4) restrukturyzacja i modernizacja rolnictwa;
5) promocja nowoczesnych rozwiązań w rolnictwie i ochronie środowiska;
6) ułatwianie dostępu do wiedzy i nowoczesnej technologii;
7) współpraca z samorządem terytorialnym gminy w zakresie rozbudowy infrastruktury
poprzez propagowanie idei tworzenia Społecznych Komitetów Wiejskich;
8) działalność w zakresie ochrony i promocji zdrowia, pomocy społecznej, przeciwdziałania
uzależnieniom, poprawy rehabilitacji zawodowej i edukacji;
9) bezpieczeństwo i porządek publiczny.
18
Nadbużańskie Stowarzyszenie Agroturystyczne z siedzibą w Woli Uhruskiej, data
rejestracji 1995 r.
Cele stowarzyszenia:
1) wspieranie idei turystyki wiejskiej w regionie;
2) umacnianie tożsamości regionalnej, kultywowanie i popularyzacja tradycji oraz spuścizny
historycznej, a także kulturowej regionu;
3) promocja i wspieranie wszechstronnego rozwoju społeczno-gospodarczego, a w
szczególności bazy wypoczynkowo-turystycznej regionu;
4) podejmowanie działań na rzecz ochrony i promocji naturalnych walorów przyrodniczokrajobrazowych i turystycznych regionu;
5) współdziałanie z krajowymi i zagranicznymi stowarzyszeniami turystycznymi i
agroturystycznymi w zakresie wymiany i upowszechniania doświadczeń turystyki
wiejskiej;
6) propagowanie i pomoc w finansowaniu działalności agroturystycznej na ternie działania
Stowarzyszenia;
7) organizowanie turystyki wiejskiej oraz zapewnianie i rozwój właściwych form i
warunków wypoczynu;
8) ochrona interesów członków Stowarzyszenia.
Stowarzyszenie Ludowy Klub Sportowy VITRUM, data rejestracji 05.11.1996 r. obecnie w
rejestracji KRS
Celem Stowarzyszenia jest krzewienie kultury fizycznej wśród dzieci, młodzieży i dorosłych
na terenie działania Klubu oraz wychowywanie dzieci i młodzieży przez kulturę fizyczną i
sport.
Stowarzyszenia OSP: Wola Uhruska, Uhrusk, Piaski, Siedliszcze
Stowarzyszenie Zespołu Tańca Ludowego „Kresowiak” – w rejestracji
Cele stowarzyszenia:
1)upowszechnianie i popularyzowanie osiągnięć artystycznych, kulturalnych i
pedagogicznych Zespołu;
2)kultywowanie polskich tradycji narodowych i folkloru wszystkich krajów słowiańskich;
3)wychowywanie dzieci i młodzieży szkolnej w duchu miłości folkloru i kultury narodowej,
rozbudzanie wrażliwości na wszelkie przejawy estetyki muzyki i słowa oraz umiejętności
współżycia w grupie, współpracy, koleżeńskości i wzajemnej pomocy;
4)upowszechnianie polskiej kultury narodowej a także kultur pozostałych narodów
słowiańskich w kraju i za granicą;
5)wspieranie i organizowanie doraźnej pomocy dla członków Zespołu oraz dzieci i
młodzieży z terenu gminy Wola Uhruska;
6)wspomaganie organizowania wypoczynku oraz aktywnych form spędzania wolnego czasu
7)propagowanie idei zdrowego stylu życia, przeciwdziałanie nałogom wśród dzieci i
młodzieży z terenu gminy Wola Uhruska;
8)wspieranie dynamicznego i wszechstronnego rozwoju oraz wyrównywanie szans
kulturalnych i edukacyjnych dzieci i młodzieży szkolnej z terenu gminy Wola Uhruska.
Fundacja „Globalny Pokój” z siedzibą w Uhrusku, data rejestracji 23.03.2004 r.
Cele fundacji:
1) opieka i nadzór nad rozwojem i poprawą bytu ludzkiego oraz harmonią i współpracą
wśród wszystkich krajów poprzez promowanie dla międzynarodowej społeczności
dobrodziejstw demokracji i wolnego rynku oraz potępienie terroryzmu,
19
2) likwidacja nędzy i pomoc najuboższym, pokrzywdzonym przez los jak i pomoc rodzinom,
które straciły bliskich w czasie wykonywania przez nich misji wojskowych w krajach
podwyższonego ryzyka oraz przypadkowym ofiarom zamachów terrorystycznych,
3) dążenie do pokojowych rozwiązań napięć społecznych i konfliktów zbrojnych.
Pozostałe
Koło Polskiego Związku Emerytów i Rencistów
Koło Polskiego Związku Wędkarskiego w Woli Uhruskiej
Koło Polskiego Związku Łowieckiego „Szpak”
W gminie Wola Uhruska od 2005 r. corocznie uchwalany jest program współpracy z
organizacjami pozarządowymi. Jak do tej pory w ramach tych programów przekazywane były
środki na popularyzację kultury fizycznej i sportu wśród dzieci i młodzieży.
W roku 2008 podpisano jedną umowę z LKS Vitrum na wsparcie takiego zadania w
kwocie 54 000 zł. Łącznie w latach 2005-2008 przekazanych było (w przypadku roku 2008
jeszcze nie wszystkie środki zostały przekazane) 200 000 zł.
2.5. Pomoc społeczna
Na terenie gminy działa Gminny Ośrodek Pomocy Społecznej z siedzibą w Woli
Uhruskiej, który realizuje w imieniu gminy zadania z zakresu pomocy społecznej określonej
w ustawie o pomocy społecznej. Do zadań gminy o charakterze obowiązkowym w myśl art.
17 tej ustawy zalicza się:
1) opracowanie i realizację gminnej strategii rozwiązywania problemów społecznych ze
szczególnym uwzględnieniem programów pomocy społecznej, profilaktyki
i rozwiązywania problemów alkoholowych i innych, których celem jest integracja
osób i rodzin z grup szczególnego ryzyka;
2) sporządzanie bilansu potrzeb gminy w zakresie pomocy społecznej;
3) udzielanie schronienia, zapewnienie posiłku oraz niezbędnego ubrania osobom tego
pozbawionym;
4) przyznawanie i wypłacanie zasiłków okresowych;
5) przyznawanie i wypłacanie zasiłków celowych;
6) przyznawanie i wypłacanie zasiłków celowych na pokrycie wydatków powstałych
w wyniku zdarzenia losowego;
7) przyznawanie i wypłacanie zasiłków celowych na pokrycie wydatków na świadczenia
zdrowotne osobom bezdomnym oraz innym osobom niemającym dochodu
i możliwości uzyskania świadczeń na podstawie przepisów o powszechnym
ubezpieczeniu w Narodowym Funduszu Zdrowia;
8) przyznawanie zasiłków celowych w formie biletu kredytowanego;
9) opłacanie składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe za osobę, która zrezygnuje
z zatrudnienia w związku z koniecznością sprawowania bezpośredniej, osobistej
opieki nad długotrwale lub ciężko chorym członkiem rodziny oraz wspólnie
niezamieszkującymi matką, ojcem lub rodzeństwem;
10) pracę socjalną;
11) organizowanie i świadczenie usług opiekuńczych, w tym specjalistycznych,
w miejscu zamieszkania, z wyłączeniem specjalistycznych usług opiekuńczych dla
osób z zaburzeniami psychicznymi;
12) prowadzenie i zapewnienie miejsc w placówkach opiekuńczo-wychowawczych
wsparcia dziennego lub mieszkaniach chronionych;
13) tworzenie gminnego systemu profilaktyki i opieki nad dzieckiem i rodziną;
14) dożywianie dzieci;
15) sprawienie pogrzebu, w tym osobom bezdomnym;
20
16) kierowanie do domu pomocy społecznej i ponoszenie odpłatności za pobyt
mieszkańca gminy w tym domu;
17) sporządzanie sprawozdawczości oraz przekazywanie jej właściwemu wojewodzie,
również w wersji elektronicznej, z zastosowaniem systemu informatycznego;
18) utworzenie i utrzymywanie ośrodka pomocy społecznej, w tym zapewnienie środków
na wynagrodzenia pracowników.
Jednocześnie do zadań własnych gminy należy:
1) przyznawanie i wypłacanie zasiłków specjalnych i celowych;
2) przyznawanie i wypłacanie pomocy na ekonomiczne usamodzielnienie się w formie
zasiłków, pożyczek oraz pomocy w naturze;
3) prowadzenie i zapewnienie miejsc w domach pomocy społecznej i ośrodkach wsparcia
o zasięgu gminnym oraz kierowanie do nich osób wymagających opieki;
4) podejmowanie innych zadań z zakresu pomocy społecznej wynikających z rozeznanych
potrzeb gminy, w tym tworzenie i realizacja programów osłonowych,
5) współpraca z powiatowym urzędem pracy w zakresie upowszechniania ofert pracy oraz
informacji o wolnych miejscach pracy, upowszechniania informacji o usługach
poradnictwa zawodowego i o szkoleniach.
Jednym z najważniejszych zadań pełnionych przez GOPS jest praca socjalna czyli
działalność zawodowa mająca na celu pomoc osobom i rodzinom we wzmacnianiu lub
odzyskiwaniu ich zdolności do funkcjonowania w społeczeństwie poprzez pełnienie
odpowiednich ról społecznych oraz tworzenie warunków sprzyjających temu celowi.
W Gminnym Ośrodku Pomocy Społecznej zatrudnionych jest 4 pracowników: kierownik,
dwóch pracowników socjalnych oraz 1 osoba do świadczeń rodzinnych i zasiłków
alimentacyjnych. Okresowo zatrudniane są również osoby kierowane przez Powiatowy Urząd
Pracy na staże absolwenckie lub w ramach programów aktywizujących osoby bezrobotne. W
ostatnich sześciu latach średnia liczba mieszkańców gminy w skali każdego roku
korzystających z pomocy Gminnego Ośrodka Pomocy Społecznej wynosiła 1287.
Tab. 16. Liczba mieszkańców gminy a liczba osób korzystających z pomocy GOPS na
terenie gminy w latach 2002 – 2007
Lata
2000
2001
2002
2003
2004
2005
2006
2007
Liczba mieszkańców
4 404 4 375 4 330 4 301 4 305 4 223 4 241 4 283
Liczba korzystających z
1 235 1 333 1 366 1 336 1 260 1 194 1 084 1 014
pomocy
% udział korzystających do 28,04
30,46 31,54 31,00 29,26
liczby mieszkańców
Źródło: Dane Gminnego Ośrodka Pomocy Społecznej w Woli Uhruskiej.
28,27
25,56
23,67
Jak widać z powyższej tabeli liczba osób korzystających z pomocy Gminnego
Ośrodka Pomocy Społecznej w 2005 roku powrócił, po nieznacznym wzroście, do poziomu z
roku 2000. Ma to związek ze zmianą przepisów oraz z przekazaniem do Ośrodka realizacji
świadczeń rodzinnych i dodatków mieszkaniowych. W latach 2006 i 2007 nastąpił nieznaczny
spadek liczby osób korzystających z pomocy GOPS. Dochody mieszkańców maleją
relatywnie w stosunku do kosztów utrzymania, a w przypadku rolników są to dochody
teoretyczne obliczane wg. ogólnopolskiego wskaźnika i nie odzwierciedlają faktycznych
wartości. Średnio z lat 2000-2005 odsetek osób korzystających ze świadczeń pomocy
społecznej wynosi 28,48% ogólnej liczby mieszkańców. Oznacza to, że blisko 1/3
mieszkańców gminy żyje na granicy minimum socjalnego.
Tab. 17. Wysokość środków finansowych przeznaczonych na realizacje zadań z zakresu
pomocy społecznej w latach 2002 –2007
21
Środki finansowe
przeznaczone na
realizację zadań:
Zleconych
Własnych
Razem
% udział w
budżecie gminy
2002
2003
2004
2005
2006
2007
541 130
125 719
666 849
11,1
459 631
115 152
547 783
8,8
106 363
120 614
226 977
3,4
80 373
244 762
325 135
4,1
105 292
256 116
361 408
3,6
114 489
271 138
385 627
4,4
W 2007 Gminny Ośrodek Pomocy Społecznej dysponował funduszami o 42,17 %
mniejszymi niż w roku 2002 . Na taki stan rzeczy wpłynęło znaczne zmniejszenie się środków
na zadania zlecone.
Tab. 18. Powody przyznania pomocy z Gminnego Ośrodka Pomocy Społecznej w latach
2002 – 2007.
Lp. Powody trudnej
2002
2003
2004
2005
2006
2007
sytuacji życiowej
rodz. os. rodz. os. rodz. os. rodz. os. rodz. os. rodz. os.
1. Ubóstwo
217 826 220 859 217 217 211 754 203 726 230 854
2. Bezrobocie
183 671 194 763 191 191 178 647 183 625 157 576
3. Bezradność w
94 398
89 374
78
78
80 386
67 302 18
63
sprawach
opiekuńczowychowawczych
4. Rodziny niepełne
28
86
32 112
36
36
34 100
31 109 15
57
5. Rodziny wielodzietne
36 226
36 234
42
42
46 286
30 193 28 179
6. Niepełnosprawność
145 436 136 394
69
69
65 225
69 237 73 320
7. Długotrwała choroba
102 322
97 305
27
27
26
82
41 156 87 329
8. Alkoholizm
9
32
11
37
12
12
13
44
14 47 12
52
9. Ochrona
17
74
16
67
14
14
4
26
6 30 31 178
macierzyństwa
10. Sieroctwo
8
31
8
30
8
8
10
34
12 40
9
29
11. Bezdomność
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
12. Narkomania
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
Z przeprowadzonej analizy wynika iż najczęstszą przyczyna udzielania pomocy
mieszkańcom Gminy Wola Uhruska przez Gminny Ośrodek Pomocy Społecznej jest ubóstwo
i bezrobocie. To właśnie osoby i rodziny, których do ubóstwa doprowadziło bezrobocie,
w głównej mierze są objęte opieką społeczną. Duży odsetek osób korzystających z pomocy
stanowią również osoby nie radzące sobie w sprawach opiekuńczo-wychowawczych.
Najczęściej problem ten dotyczy członków rodzin wielodzietnych, którzy często pozostają bez
pracy.
Kolejnymi co do wielkości problemami będącymi przyczyna korzystania z pomocy
społecznej jest niepełnosprawność i długotrwała choroba. Następnie należy wymienić
bezradność w sprawach opiekuńczo-wychowawczych, problemy związane z ochroną
macierzyństwa i sieroctwo. Na terenie Gminy Wola Uhruska nie występują przypadki
korzystania z pomocy społecznej z powodu bezdomności czy narkomanii.
Szczególne wsparcie ze strony Gminnego Ośrodka Pomocy Społecznej kierowane jest
do dzieci uczących się na terenie gminy. Poza zadaniami gminy określonymi w art. 17 ust. 1
pkt. 3 i 14 ustawy o pomocy społecznej, zgodnie z którymi do zadań własnych gminy
o charakterze obowiązkowym należy miedzy innymi dożywianie dzieci, w Gminie Wola
Uhruska w 2005 roku realizowany był rządowy program “Posiłek dla potrzebujących”. Celem
22
programu jest ograniczenie zjawiska głodu i niedożywienia w szczególności wśród dzieci i
młodzieży. W ramach realizowanego przez gminę programu, skorzystało z niego 190 osób
oraz 195 dzieci i młodzieży szkolnej. Program był kontynuowany w kolejnych latach.
Gminny Ośrodek Pomocy Społecznej realizuje w imieniu gminy zadania z zakresu
świadczeń rodzinnych i zaliczki alimentacyjnej. W roku 2007 wypłacono zasiłki rodzinne w
wysokości 1 454 214 zł dla 459 rodzin oraz kwotę 137 977 zł jako zaliczki alimentacyjne.
Od kilku lat dzięki współpracy Gminy Wola Uhruska z Lubelskim Bankiem Żywności
oraz Stowarzyszeniem Rozwoju Gospodarczego „Gmina Nadbużańska” i Gminnym
Ośrodkiem Pomocy Społecznej udzielana jest pomoc żywnościowa dla mieszkańców gminy.
W roku 2007 przekazano łącznie 28 320 kg żywności (mleko, mąka, makaron, cukier, kasza,
ser żółty i topiony, dżem, płatki kukurydziane) dla 950 osób.
2.6. Służba zdrowia
Na terenie gminy Wola Uhruska funkcjonuje Publiczny Zakład Opieki Zdrowotnej
w Woli Uhruskiej, który zapewnia podstawową opiekę zdrowotną. W ramach ZOZ przyjmują
2 lekarze rodzinni, stomatolog, oraz 1 dzień w tygodniu przyjmuje pediatra i ginekolog. W
ośrodku pracują 2 pielęgniarki środowiskowe, 1 pielęgniarka szkolna i 1 położna.
W gminie prowadzona jest też jedna prywatna praktyka lekarska. W przypadku
specjalistycznych świadczeń zdrowotnych, mieszkańcy gminy muszą korzystać z jednostek
służby zdrowia znajdujących się poza granicami gminy. Jednocześnie w Woli Uhruskiej przez
8 lat (od 1997 r.) organizowane były Społeczno-Naukowe Obozy Medyczne Akademii
Medycznej z Lublina. Podczas obozów przez 3 tygodnie mieszkańcy gminy oraz turyści mieli
możliwość uzyskania porad specjalistycznych (m.in. neurolog, nefrolog, ginekolog,
endokrynolog, naczyniowiec, ortopeda, dermatolog, laryngolog, internista, kardiolog,
okulista) oraz wykonania badań laboratoryjnych. Ostatni raz Obóz miał miejsce w lipcu 2008
r., podczas którego lekarze specjaliści udzielili ok. 1400 porad.
Gmina Wola Uhruska znajduje się na terenie rejonu operacyjnego Szpitala
Powiatowego we Włodawie. Ponadto w Woli Uhruskiej stacjonuje Zespół Ratownictwa
Medycznego.
W Woli Uhruskiej funkcjonują dwie apteki.
3. Analiza problemów społecznych
3.1. Bezrobocie
Wśród wszystkich problemów społecznych występujących w Polsce, bezrobocie
wydaje się być najpoważniejszym. Nie inaczej jest też na terenie Gminy Wola Uhruska.
Bezrobocie dotyka największą liczbę mieszkańców gminy korzystających z pomocy
społecznej.
Bezrobocie nie tylko przysparza aktualnych problemów osobom pozbawionym
możliwości pracy, ale jest również siłą sprawczą wielu innych problemów społecznych, które
są konsekwencją pozostawania przez dłuższy czas bez pracy. Bezrobociu towarzyszy
następujące i pogłębiające się z czasem zubożenie, mające decydujący wpływ na możliwość
zaspokojenia ważnych i uzasadnionych potrzeb osób i rodzin w różnych sferach. W sytuacji
braku środków finansowych w rodzinach dotkniętych bezrobociem pojawia się nie tylko
kryzys natury ekonomicznej ale również innego rodzaju patologiczne zjawiska, takie jak
alkoholizm, bezradność w pełnieniu opiekuńczo-wychowawczej roli w rodzinie co często
prowadzi do zjawiska nazywanego dziedziczeniem biedy.
Upadek zakładów pracy, spółdzielni produkcyjnych oraz słaby rozwój działalności
usługowej powodują to, że wskaźnik bezrobocia w Gminie Wola Uhruska jest bardzo wysoki.
Dodatkowym czynnikiem wpływającym na duże bezrobocie w gminie był upadek rolnictwa
uspołecznionego. Szansą na poprawę stanu zatrudnienia w gminie jest pozyskanie
przedsiębiorcy zewnętrznego zdolnego w oparciu o nieruchomości stanowiące mienie gminne
23
utworzyć ok. 100 miejsc pracy. W otoczeniu takiego podmiotu miałyby szansę powstać
również podmioty mniejsze, a ożywienie gospodarcze tym wszystkim wywołane mogłoby
generować sferę dodatkowych usług w handlu, budownictwie i rozwoju turystyki.
Tab. 19. Poziom bezrobocia na terenie Gminy Wola Uhruska w zestawieniu z poziomem
bezrobocia w regionie i kraju.
Bezrobocie
Ogółem
Wśród kobiet
w liczbach
bezwzględnych
w%
w liczbach
bezwzględnych
Stan na 30 czerwca 2005 r.
470
18,7
4045
23,4
158 054
17,1
Na terenie gminy
Na terenie powiatu
Na terenie
województwa
W kraju
Na terenie gminy
Na terenie powiatu
Na terenie
województwa
W kraju
w%
208
1939
78 160
15,3
16,6
12,1
2 867 281
18,3
Stan na 31 grudnia 2007 r.
383
brak danych
3 199
23,4
118 146
13,0
1 508 715
12,7
197
1 637
62 774
brak danych
brak danych
brak danych
1 746 573
1 016 505
brak danych
11,4
Źródło: Dane Wojewódzkiego Urzędu Pracy w Lublinie.
Bezrobocie w Gminie Wola Uhruska jest nieco niższe od średniej stopy bezrobocia
w całym Powiecie Włodawskim. Jednak to w gminie Wola Uhruska jest najwięcej osób
bezrobotnych po Mieście i gminie Włodawa. Poziom bezrobocia w gminie jest zbliżony do
poziomu bezrobocia w kraju i jest wyższy od średniej stopy bezrobocia w województwie
lubelskim.
Tab. 20. Poziom bezrobocia na terenie Gminy Wola Uhruska w latach 2001-2007.
Rok
2001
2002
2003
2004
2005
2006
2007
Bezrobotni
ogółem
456
457
457
448
441
503
383
w tym kobiety w tym zwolnieni z w tym z prawem w tym długotrwale
przyczyn zakładu
do zasiłku
(pow. 24 mies.)
pracy
231
215
196
199
200
231
197
38
27
28
17
14
11
11
88
104
68
60
23
68
59
174
174
179
196
213
190
131
Jak widać z powyższego w latach 2001-2007 liczba osób bezrobotnych wahała się
w granicach 282-503. Najniższą wartość osiągnęła w roku 2007 jednak, w tym roku najwięcej
bo aż blisko 1/3 osób była długotrwale bezrobotnych. W roku tym zanotowano najwyższy
spadek liczby bezrobotnych. Jest to z pewnością związane z podejmowaniem pracy poza
granicami gminy oraz kraju. Jednocześnie również w gminie Wola Uhruska w 2007 r.
powstało co najmniej ok. 20 miejsc pracy w związku z zakupem przez prywatnego inwestora
obiektów po byłej hucie szkła „Nadbużanka”. Obecnie trwają prace przygotowujące do
uruchomienia produkcji cegły ceramicznej. Docelowo prace znajdzie tam ok. 40 osób.
Widoczny jest również spadek liczby osób bezrobotnych w wyniku zwolnienia
z przyczyn zakładu pracy. W 2001 roku było to 38 osób, kiedy w 2005 r. było ich 14.
24
Świadczy to o powolnym stabilizowaniu się rynku pracy, a zarazem braku znaczących oznak
rozwoju gospodarczego na naszych terenach.
Tab. 21. Bezrobotni w Gminie Wola Uhruska według wieku.
Grupy wiekowe
Liczba bezrobotnych
2005
18-24
101
25-34
139
35-44
120
45-54
95
55-59
12
60-64
3
Razem
470
2007
76
brak danych
brak danych
brak danych
powyżej 50 – 56
383
Źródło: Dane Wojewódzkiego Urzędu Pracy w Lublinie i Powiatowego Urzędu Pracy we Włodawie.
Jak widać z powyższego w roku 2005 największą grupę bezrobotnych stanowiły osoby
w wieku 25-34 lat. Niewiele mniej bezrobotnych jest w grupie 35-44 lat. Łącznie obie te
grupy stanowiły ponad 55% ogólnej liczby osób pozostających bez pracy, ale również grupa
osób w wieku 18-24 oraz 45-54 lat są także stosunkowo liczne. Na koniec 2007 r. Powiatowy
Urząd Pracy we Włodawie nie prowadził tego rodzaju statystyk w rozbiciu na poszczególne
gminy.
Tab. 22. Bezrobotni według czasu pozostawania bez pracy w miesiącach.
Czas pozostawania bez pracy
Liczba bezrobotnych
2005
2007
Do 1 miesiąca
16
26
Od 1 do 3 miesięcy
29
83
Od 3 do 6 miesięcy
61
52
Od 6 do 12 miesięcy
65
36
Od 12 do 24 miesięcy
76
53
Powyżej 24 miesięcy
223
131
Źródło: Dane Wojewódzkiego Urzędu Pracy w Lublinie i Powiatowego Urzędu Pracy we Włodawie.
Z danych zawartych w tabeli powyżej wynika, że blisko połowa bezrobotnych
pozostaje bez pracy powyżej 24 miesięcy. Jest to typowa oznaka występowania na terenie
gminy długotrwałego bezrobocia, które dotyka co drugiego bezrobotnego. Są to zazwyczaj
osoby z małymi szansami na znalezienie zatrudnienia na obecnym rynku pracy, bez
odpowiedniego wykształcenia oraz bez kwalifikacji. Osoby te w zdecydowanej większości
korzystają ze świadczeń GOPS-u.
Tab. 23. Bezrobotni według wykształcenia.
Wykształcenie
Wyższe
Policealne i średnie
zawodowe
Średnie ogólnokształcące
Zasadnicze zawodowe
Gimnazjalne i poniżej
Liczba
bezrobotnych
Liczba osób z danym
wykształceniem
(dane z spisu w 2002 r.)
Stan na 31 maja 2005 r.
15
117
97
627
29
199
166
673
163
1204
Stan na 31 grudnia 2007 r.
% osób bezrobotnych w
stosunku do liczby osób z
danym wykształceniem
12,8
15,5
14,6
24,7
13,5
25
Wyższe (do 27 roku życia)
Policealne i średnie
zawodowe
Średnie ogólnokształcące
Zasadnicze zawodowe
Gimnazjalne i poniżej
8
brak danych
117
627
-
brak danych
brak danych
105
199
673
1204
-
Sytuacja bezrobotnych według wykształcenia w gminie potwierdza ogólnopolskie
tendencje. W najgorszej sytuacji są najsłabiej wykształceni. Największe problemy ze
znalezieniem pracy maja osoby z wykształceniem zasadniczym zawodowym. Zdecydowanie
najlepiej sytuacja przedstawia się wśród osób z wykształceniem wyższym.
Reasumując o charakterze bezrobocia na terenie Gminy Wola Uhruska decyduje
w dużym stopniu przeszłość terenów gminnych związanych z istnieniem huty, Gminnej
Spółdzielni, Spółdzielni Usług Rolnych i PGR oraz zakładów pracy w Chełmie i Włodawie.
Zdecydowana większość z działających w przeszłości zakładów upadła lub ograniczyła
zatrudnienie. Ludność pracująca w tych zakładach nie posiada często innych kwalifikacji
i doświadczenia zawodowego. Towarzyszy temu mała aktywność bezrobotnych
w zdobywaniu nowych kwalifikacji zawodowych. Wszystko to razem prowadzi do
występowania długotrwałego bezrobocia i niskiej zdolności powrotu bezrobotnych do
zatrudnienia. W konsekwencji może to prowadzić do stopniowego wykluczenia społecznego
bezrobotnych oraz do zjawiska dziedziczenia biedy przez dzieci z tych rodzin.
3.2. Uzależnienie od alkoholu
Problem alkoholizmu w sposób szczególny dotyka mieszkańców Gminy Wola
Uhruska. Wysoka stopa bezrobocia, trudna sytuacja materialna wielu rodzin, brak perspektyw
na szybka poprawę bytu, dostępność alkoholu z przemytu nie przyczyniają się do
rozwiązywania tego problemu. Według statystyk Gminnego Ośrodka Pomocy Społecznej
systematycznie zwiększa się z roku na rok liczba rodzin i osób korzystających z pomocy
opieki społecznej ze względu na problemy alkoholowe.
Na terenie gminy nie funkcjonuje żadnego typu przychodnia czy specjalistyczna
poradnia dla osób uzależnionych. Najbliższa placówka odwykowa znajduje się w Chełmie,
a specjalistyczna we Włodawie i Chełmie. Nie ma również żadnych grup AA ani też
stowarzyszeń abstynenckich, choć próby ich zorganizowania były podejmowane przez
Gminną Komisję Rozwiązywania Problemów Alkoholowych. Nie znaczy to jednak iż osoby
uzależnione z terenu gminy nie maja możliwości ani miejsca gdzie mogłyby uzyskać pomoc.
Od 2002 roku na terenie gminy, w celu zwiększenia dostępności do pomocy terapeutycznej,
uruchomiono Punkt Konsultacyjny dla osób z problemami alkoholowymi i ich rodzin.
Czynny jest on dwa razy w miesiącu (pierwszy i trzeci czwartek miesiąca), i przyjmuje w nim
osoba z odpowiednimi kwalifikacjami.
W 2005 roku z porady w punkcie konsultacyjnym skorzystało 102 osoby, w tym 28
osób uzależnionych od alkoholu, 84 dorosłych członków rodziny alkoholika lub ofiar
przemocy w rodzinie alkoholika.
Działająca w ramach gminy Gminna Komisja Rozwiązywania Problemów
Alkoholowych zajmuje się przede wszystkim podejmowaniem czynności zmierzających do
orzeczenia o zastosowaniu wobec osoby uzależnionej od alkoholu obowiązku poddania się
leczeniu odwykowemu. Ponadto Komisja inicjuje i wspiera działalność profilaktyczną szkół,
której celem jest zapobieganie powstawaniu nowych problemów alkoholowych. W roku 2005
członkowie komisji rozpatrzyli 18 wniosków o leczenie odwykowe osób nadużywających
alkohol. Z liczby tej 7 wniosków zostało skierowanych do Sadu Rodzinnego i Spraw
Nieletnich w Włodawie o zobowiązanie do podjęcia leczenia odwykowego. Na wniosek
rodziny 2 sprawy zostały zawieszone, a pozostałe będą kontynuowane w 2006 r. Komisja
26
zajmuje więc realizacją uchwalanego co roku gminnego programu profilaktyki
i rozwiązywania problemów alkoholowych. W 2005 roku na realizację owego programu
przeznaczono w budżecie gminy 35 tys. zł. W ramach zrealizowanych zadań wykorzystano 19
668 zł.
Alkohol w rodzinie wiąże się również z problemami finansowymi. Szacuje się, że z tytułu
problemów alkoholowych w 2007 pomocą materialną w GOPS objęto 19 środowisk na łączną
kwotę ok. 22 350 zł.
W 2007 r. Gminna Komisja Rozwiązywania Problemów Alkoholowych spotkała się na 7
posiedzeniach, na których prowadzone były rozmowy motywacyjne z 11 osobami z terenu
gminy w ramach postępowania zmierzającego do poddania się leczeniu odwykowemu. W
wyniku przeprowadzonych rozmów 4 osób poddało się dobrowolnemu
leczeniu
odwykowemu, w 11 przypadkach zostaną skierowane wnioski do sądu o objęcie
przymusowym leczeniem odwykowym.
W ramach działania komisji funkcjonował Punkt Konsultacyjny dla osób dotkniętych
problemem alkoholowym i przemocą w rodzinie. W ciągu roku w dostosowaniu do
występujących potrzeb zmieniała się działalność prowadzona przez Komisję w tym punkcie.
Główną jego działalnością były spotkania motywujące do podjęcia leczenia i zajęcia
terapeutyczne prowadzone przez instruktora terapii uzależnień dla osób uzależnionych
i współuzależnionych. Została udzielona pomoc doradcza 21 osobom uzależnionym od
alkoholu oraz 68 członkom rodzin osób uzależnionych od alkoholu.
Tab. 24. Działania i koszty poniesione w ramach realizacji gminnego programu
rozwiązywania problemów alkoholowych na terenie Gminy Wola Uhruska.
Podjęte działania
Poniesione koszty
2005
2007
Funkcjonowanie Punktu Konsultacyjno-Informacyjnego dla
4 549
2 100
osób z problemami alkoholowymi
Udzielanie rodzinom, w których występują problemy
3 418
alkoholowe pomocy psychospołecznej i prawnej
Współpraca z instytucjami, placówkami służby zdrowia,
0
13 000
stowarzyszeniami i osobami fizycznymi służącymi
rozwiązywaniu
problemów
alkoholowych
oraz
diagnozowanie stanu problematyki alkoholowej
Realizacja szkolnych i środowiskowych programów
1 565
4 282
profilaktycznych
Realizacja konkursów profilaktycznych
1 220
Wypoczynek dzieci i młodzieży z elementami profilaktyki
2 270
3 943
Szkolenia
325
Koszty posiedzeń Komisji, obsługa techniczna, materiały
6 321
7 174
biurowe, itp.
Razem
19 668
30 499
Źródło: Sprawozdanie z realizacji gminnego programu profilaktyki i rozwiązywania problemów alkoholowych w
latach 2005 i 2007.
Rozpatrując problem alkoholizmu wśród mieszkańców gminy należy zwrócić
szczególną uwagę na dzieci i młodzież. Tak jak pokazują różnego rodzaju statystyki oraz
wiedza powszechna, zdecydowana większość alkoholików dosyć wcześnie zaczynała pić
alkohol. W związku z mniejszą tolerancją na alkohol młody człowiek szybciej się uzależnia.
Należy wiec zadbać o to by wśród młodzieży prowadzić działalność wychowawczoprofilaktyczną przestrzegającą przed wczesnym sięganiem po alkohol. W 2005 roku
w ramach gminnego programu profilaktyki i rozwiązywania problemów alkoholowych Gmina
Wola Uhruska przeprowadziła różanego rodzaju działania z zakresu edukacji publicznej.
Działania te, skierowane głównie do młodzieży przybrały formy lokalnych kampanii
27
prasowych, informacji umieszczanych na plakatach i ulotkach, festynów i imprez
profilaktycznych, przeprowadzanych głównie w szkołach.
W 2005 roku na terenie gminy odnotowano 72 interwencje związane z nadużywaniem
alkoholu, z których jedna dotyczyła osoby nieletniej. W roku tym zatrzymano i przewieziono
do wytrzeźwienia w policyjnych pomieszczeniach lub izbie wytrzeźwień 11 osób.
Według danych uzyskanych w Posterunku Policji w Woli Uhruskiej w 2007 roku
przeprowadzono 123 interwencji zawiązanych z nadużywaniem alkoholu, w tym interwencje
w miejscach publicznych – 21, interwencje w rodzinach – 38, spożywanie alkoholu w
miejscach publicznych 30, przewiezienie osób pod wpływem alkoholog do izby zatrzymań
lub do miejsca zamieszkania – 20, zatrzymanie osób kierujących pojazdami pod wpływem
alkoholu – 14.
Gminna Komisja Rozwiązywania Problemów Alkoholowych zorganizowała zajęcia
dla dzieci i młodzieży w okresie od 17 lipca do 3 sierpnia 2007 r. W zajęciach uczestniczyło
ogółem 23 dzieci, które uczestniczyły w różnego rodzaju grach, zabawach ruchowych.
Zajęcia obejmowały także taniec i śpiew oraz wycieczki i rajd rowerowy.
W ramach gminnego programu na 2007 r. SP ZOZ w Woli Uhruskiej realizował
program profilaktyki chorób układu krążenia ze szczególnym zwróceniem uwagi na
toksyczne skutki nadużywania alkoholu, w ramach którego zdiagnozowano 192 osoby.
Istotną rolę w procesie pomagania dzieciom z rodzin alkoholowych mogłyby
odgrywać świetlice opiekuńczo-wychowawcze, których jednak na terenie gminy Wola
Uhruska nie ma.
3.3. Przestępczość
Tab. 25. Liczba przestępstw oraz wykrytych sprawców na terenie Gminy Wola Uhruska.
Rodzaj przestępstwa Liczba przestępstw
Liczba wykrytych sprawców
Razem
W tym w związku z
nadużywaniem
alkoholu
2005
2007
2005
2007
2005
2007
Kradzież w włamaniem
3
4
3
Kradzież mienia
11
8
8
Przestępstwa drogowe
26
18
26
18
26
14
Uszkodzenie mienia
1
1
Przestępstwa rodzinne,
13
3
13
3
11
przemoc domowa
Sprzedaż alkoholu bez
0
0
0
0
0
0
wymaganego
zezwolenia
Uszkodzenie ciała i
4
3
3
3
pobicia
Groźba karalna
3
5
3
5
2
Inne przestępstwa
8
13
8
13
2
Razem
69
54
63
42
37
18
Źródło: Posterunek Policji w Woli Uhruskiej.
Jak pokazują przytoczone dane, najczęstszym rodzajem przestępstw popełnianych na
terenie Gminy Wola Uhruska są przestępstwa drogowe, tj. kierowanie pojazdem w stanie
nietrzeźwym. Do powszechniejszych przestępstw należą również przestępstwa rodzinne
związane przede wszystkim ze stosowaniem przemocy w rodzinie oraz kradzieże. Wśród
28
wykrytych sprawców największą grupę stanowią osoby kierujące pojazdem pod wpływem
alkoholu oraz sprawcy przestępstw rodzinnych.
Jeżeli chodzi o związek pomiędzy dokonanymi przestępstwami i alkoholizmem to
według danych Posterunku Policji w Woli Uhruskiej największa taka relacja zachodzi
w przypadku przestępstw popełnianych na członkach własnej rodziny i oczywiście kierowanie
pojazdem pod wpływem alkoholu. Przemoc w rodzinie najczęściej jest więc efektem
nadużywania alkoholu. Ponad 85 % sprawców odnotowanych aktów przemocy w rodzinie
było pod wpływem alkoholu. Tak duża zależność pomiędzy tymi faktami nie zachodzi
w żadnym innym rodzaju odnotowanych przestępstw.
Tab. 26. Wiek sprawców przestępstw na terenie Gminy Wola Uhruska.
Wiek sprawców
Liczba sprawców
%
2005
2007
2005
Nieletni
2
2
3
Dorośli
67
52
97
Razem
69
54
100
2007
4
96
100
Źródło: Posterunek Policji w Woli Uhruskiej
Wykroczenia w 2007 r. – 55, z czego 11 popełnionych było przez osoby pod wpływem
alkoholu. Wśród sprawców wykroczeń nie było osób nieletnich.
Jak widać z powyższych danych notowana przestępczość młodocianych w gminie
Wola Uhruska ma znikome znacznie.
Z uwagi na nadgraniczne położenie gminy oraz funkcjonujące 2 Placówki Straży
Granicznej przy rozpatrywaniu kwestii bezpieczeństwa należy uwzględniać działania
podejmowane przez funkcjonariusz Straży Granicznej.
Z danych Placówki SG w Woli Uhruskiej wynika, że w roku 2007 zatrzymano 3 nietrzeźwych
kierowców, zatrzymano wyroby bez polskich znaków akcyzy (w ilości 80,8 litra napojów
alkoholowych i 53 380 szt. papierosów). Ponadto ukarano 66 mandatami osoby za
wykroczenia w ruchu drogowym.
Placówka SG w Zbereżu w 2007 r. odnotowała naruszenia prawa, z tytułu których wystawiła
423 mandaty karne, z czego najwięcej w zakresie ruchu drogowego – 288 stwierdzonych
wykroczeń.
Problem bezpieczeństwa na drogach w ostatnim czasie wydaje się narastać. Tylko w
ciągu niespełna 8 miesięcy 2008 r. odnotowano na terenie gminy dwa wypadki drogowe ze
skutkiem śmiertelnym. Szczególnie niebezpieczne wydają się być drogi wojewódzkie
(Parczew – Wola Uhruska i Terespol – Zosin), na których odnotowywany jest stały wzrost
natężenia ruchu – związane jest to ze zwiększeniem ruchu granicznego.
Problem poprawy bezpieczeństwa mieszkańców gminy jest przedmiotem programu
zapobiegania przestępczości oraz ochrony bezpieczeństwa obywateli i porządku publicznego
na lata 2005 – 2010. Został on uchwalony uchwałą Nr XXVI/152/2005 Rady Gminy Wola
Uhruska z dnia 25 sierpnia 2005 r. w sprawie przyjęcia programu „Bezpieczna Gmina”.
Istotą programu jest:
1. Kontynuowanie sprawdzonych oraz poszukiwanie i rozwijanie nowych
efektywniejszych form bieżącego współdziałania organów gminy, instytucji,
organizacji, stowarzyszeń oraz lokalnych środowisk.
2. Kształtowanie świadomości społecznej w zakresie obowiązującego prawa,
istniejących zagrożeń oraz dążenie do uzyskania społecznej aprobaty dla inicjatyw
podejmowanych na rzecz poprawy ładu i porządku publicznego w zakresie porządku
publicznego
i bezpieczeństwa mieszkańców.
3. Uwrażliwianie lokalnych środowisk na konieczność wspierania wszelkich inicjatyw
przeciwstawiających się wszelkim przejawom naruszania prawa.
29
4. Propagowanie rozwiązań aktywizujących lokalne środowiska w zakresie
współdziałania
w poprawie stanu ładu i porządku publicznego oraz bezpieczeństwa mieszkańców oraz
wspieranie inicjatyw obywatelskich.
5. Wypracowanie skuteczniejszych form dwustronnej komunikacji w ramach
współdziałania podmiotów współrealizujących Program „ Bezpieczna Gmina”.
6. Wskazanie i wdrożenie procedur oraz zasad usprawniających współpracę podmiotów
zaangażowanych w realizację programu.
7. Systematyczna ocena skuteczności podejmowanych przedsięwzięć, obejmująca
wieloźródłowe badanie poczucia bezpieczeństwa mieszkańców gminy, diagnozowanie
zagrożeń oraz weryfikowanie założeń i rozwiązań przyjętych w programie.
W programie określono obszary priorytetowe odpowiadające następującym
zagrożeniom:
1) Sprzedaż alkoholu nieletnim – obecność pijanych osób w miejscach publicznych
2) Wandalizm – wybryki chuligańskie
3) Kradzieże i włamania
4) Nieprzestrzeganie zasad bezpieczeństwa w ruchu drogowym – piractwo drogowe
5) Zanieczyszczenie – niszczenie środowiska naturalnego
6) Swobodnie biegające psy
Program „Bezpieczna gmina” będzie więc elementem działań zmierzających do
rozwiązywania problemów społecznych na terenie gminy Wola Uhruska.
3.4. Przemoc w rodzinie
Jednym z poważniejszych problemów społecznych, o którym nie należy zapominać
jest przemoc w rodzinie. Jest to tym bardziej poważany problem, że wykrywalność tego
zjawiska jest bardzo mała. Zdecydowana większość aktów przemocy do jakich dochodzi
odbywa się w sferze niedostępnej dla osób spoza rodziny. Odnotowywane przypadki
stosowania przemocy w rodzinie są tylko wierzchołkiem góry lodowej. Przemoc w rodzinie
jest nie tylko skrywana przez fizyczna barierę ścian domu, ale również bardzo często przez
opory członków rodziny do upowszechniania tej wiedzy na zewnątrz. Istniejąca bariera
wstydu, strachu czy też niewiary w możliwość rozwiązania tego problemu przez
wyspecjalizowane do tego placówki niezwykle utrudnia zwalczanie tej formy patologii
społecznej.
Na terenie Gminy Wola Uhruska w roku 2005 odnotowano 13 przestępstw
związanych z przemocą w rodzinie. Dwa lata później liczba tego rodzaju przestępstw spadła
do 3. Nie można się jednak łudzić, iż jest to liczba odzwierciedlająca całość tego problemu. W
odnotowanych przypadkach 11 było spowodowanych przez osobę będącą pod wpływem
alkoholu. Istnieje wiec ścisły związek miedzy dokonywanymi aktami przemocy, a trudną
sytuacją społeczną rodzin, w których taka przemoc istnieje. W zdecydowanej większości są to
rodziny dotknięte problemem alkoholowym. Członkowie działającej w gminie Komisji
Rozwiązywania Problemów Alkoholowych w 2005 roku kontaktowali się z ok. 40 osobami
dotkniętymi alkoholizmem i przemocą w rodzinie. Wykorzystując posiadane instrumenty,
Komisja wzywała sprawców przemocy nadużywających alkoholu na rozmowy interwencyjne.
W stosunku do ofiar stosowano takie głównie działania jak skierowanie dorosłych na
rozmowy w Punkcie Konsultacyjnym.
3.5. Niepełnosprawność
Osobą niepełnosprawną jest osoba, która posiada odpowiednie orzeczenie wydane
przez organ do tego uprawniony lub takiego orzeczenia nie posiada, lecz odczuwa
30
ograniczenie sprawności w wykonywaniu czynności podstawowych dla swojego wieku
(zabawa, nauka, praca itp.).
Wiedzę na temat liczby osób niepełnosprawnych na terenie gminy możemy czerpać
z dwóch różnych źródeł. Pierwszym z nich jest przeprowadzony w 2002 roku Narodowy Spis
Powszechny Ludności i Mieszkań. Drugim źródłem mówiącym o liczbie osób
niepełnosprawnych jest Gminny Ośrodek Pomocy Społecznej, który prowadzi ewidencje osób
korzystających z pomocy GOPS. W 2005 roku z tejże pomocy skorzystało 225 osób
niepełnosprawnych. Dane GOPS nie pokazują jednak w pełni skali problemu. Według danych
ze Spisu Powszechnego z 2002 r. niepełnosprawnych na terenie gminy jest 1054 osób.
Tab. 27. Niepełnosprawni w Gminie Wola Uhruska według ekonomicznych grup wieku.
Wyszczególnienie
Razem
Kobiety
Mężczyźni
Ogółem
1054
569
485
W wieku przedprodukcyjnym
33
11
22
W wieku produkcyjnym
535
230
305
Mobilni
139
58
81
Niemobilni
396
172
224
W wieku poprodukcyjnym
486
328
158
Według powyższych danych w 2002 roku na terenie gminy osoby niepełnosprawne
stanowiły w przybliżeniu 24 % ogółu populacji mieszkańców gminy.
Tab. 28. Niepełnosprawni w Gminie Wola Uhruska według wykształcenia (w wieku 13
lat i więcej).
Wykształcenie
Ogółem
Kobiety
Mężczyźni
Wyższe
9
4
5
Policealne
4
4
0
Średnie
115
58
57
Zasadnicze zawodowe
146
62
84
Podstawowe
633
347
286
Podstawowe niepełne lub bez wykształcenia
128
89
39
Jak widać z powyższego największa grupa osób niepełnosprawnych posiada
wykształcenie podstawowe, a połączeniu z osobami z wykształceniem niepełnym
podstawowym stanowią oni 73,5% ogólnej liczby osób niepełnosprawnych. Kolejną grupą
osób niepełnosprawnych są osoby z wykształceniem zasadniczym zawodowym – 14,1%.
Odsetek niepełnosprawnych osób posiadających wykształcenie średnie wynosi 11,1%, a osób
niepełnosprawnych z wykształceniem policealnym i wyższym – 1,3%.
Tab. 29. Poziom bezrobocia wśród niepełnosprawnych.
Niepełnosprawni
Ogółem
Kobiety
Aktywni zawodowo
244
114
Pracujący
237
109
Bezrobotni
7
4
Mężczyźni
130
128
3
Bezrobocie rejestrowane wśród niepełnosprawnych na terenie Gminy Wola Uhruska
wynosiło 2 %, jednak odsetek osób niepracujących w stosunku do liczby osób
niepełnosprawnych w wieku produkcyjnym wynosi 55%. Na koniec 2007 r. w Powiatowym
31
Urzędzie Pracy we Włodawie zarejestrowanych było 2 niepełnosprawnych mężczyzn
poszukujących pracy.
Tab. 30. Liczba wydanych orzeczeń o niepełnosprawności dla mieszkańców gminy.
Lata
2006
2007
2008 (I półrocze)
Ogółem, w tym:
152
153
160
do 5 roku życia
4
3
1
do 21 roku życia
42
28
42
powyżej 21 roku życia
106
122
117
Źródło: Powiatowe Centrum Pomocy Rodzinie
3.6. Narkomania
Dane gromadzone i posiadane przez Urząd Gminy oraz Gminny Ośrodek Pomocy
Społecznej nie wskazują na duży zasięg występowania tego problemu na terenie Gminy Wola
Uhruska.
Dane Posterunku Policji w Woli Uhruskiej nie odnotowały w 2005 roku żadnych
incydentów na terenie gminy związanych z narkomanią, bądź przestępstw dokonanych przez
osoby uzależnione od narkotyków.
Nie świadczy to oczywiście o tym że problem narkomanii na terenie gminy nie
występuje bądź jest jedynie marginalny. W Gimnazjum w Woli Uhruskiej przeprowadzono
badania w zakresie kontaktu uczniów z narkotykami. Wyniki badań, choć nie są do końca
wiarygodne, mówią, że ok. 7% uczniów gimnazjum miało doświadczenia z narkotykami.
Ponadto na fakt występowania narkomanii na terenie gminy może wskazywać chociażby jej
turystyczny charakter. W sezonie letnim, kiedy do Woli Uhruskiej przyjeżdża młodzież
z większych ośrodków miejskich, można zakładać iż pojawiają się osoby rozprowadzające
i zażywające narkotyki.
3.7. Inne kwestie społeczne
3.7.1. Mieszkalnictwo
Tab. 31. Zasoby mieszkań na terenie Gminy Wola Uhruska.
Mieszkania na terenie gminy
Liczba mieszkań
2005
2007
Ogółem
1372
1 555
Mieszkania stanowiące
7
7
własność gminy
Liczba izb
2005
4 843
18
2007
5 476
18
Gmina Wola Uhruska dysponuje obecnie 6 lokalami socjalnymi, z których tylko jeden
obecnie jest wolny. Nie przewiduje się w najbliższym czasie budowy nowych lokali
i mieszkań. Obecnie nie ma osób oczekujących na przydział lokalu mieszkaniowego.
Według danych posiadanych przez GOPS w Woli Uhruskiej na terenie gminy nie
występuje zjawisko bezdomności. W 2005 roku z pomocy Gminnego Ośrodka Pomocy
Społecznej nie korzystały osoby bezdomne. Na terenie gminy nie działa żadne schronisko dla
osób bezdomnych. W związku z niskimi dochodami ludności, bezrobociem i ubóstwem
należy rozważyć utworzenie programu dotyczącego taniego budownictwa społecznego.
W roku 2008 Gminny Ośrodek Pomocy Społecznej finansuje dla 6 osób
wymagających stałej opieki koszty pobytu Domach Pomocy Społecznej.
32
Tab 32. Liczba dodatków mieszkaniowych i wysokość nakładów finansowych na ten cel
w latach 2004-2007.
Liczba i kwoty dodatków mieszkaniowych
2004
2005
2006
2007
Ogółem (liczba)
494
466
514
461
kwota (zł)
50 554
52 085
65 958
55 683
W zasobie spółdzielczym (liczba)
174
157
150
123
kwota (zł)
19 348
16 640
20 900
14 725
W zasobie prywatnym (liczba)
117
99
172
167
kwota (zł)
13 190
11 386
21 779
20 775
W zasobie innym (liczba)
192
210
203
171
kwota (zł)
23 279
24 059
18 016
20 182
3.7.3. Problemy opiekuńczo-wychowawcze rodzin
Bezradność wynikająca z zaburzenia równowagi systemu rodzinnego przejawiającego
się trudnościami we własnym wypełnianiu ról społecznych przez poszczególnych członków
rodziny często jest przyczyną złego funkcjonowania rodziny. Objawia się to problemami
w pełnieniu ról rodzicielskich i problemami wychowawczymi związanymi z prezentowaniem
przez dzieci agresywnych zachowań, łamaniem obyczajów i norm społecznych. Wszelka
pomoc w takim przypadku powinna zmierzać do udzielania rodzinie wsparcia w odbudowie
prawidłowych relacji i umacniania własnych postaw rodzicielskich.
Warunkiem powodzenia jest możliwie jak najwcześniejsze udzielenie pomocy oraz
stosowanie działań profilaktyczno-ochronnych. Grupa osób korzystających z pomocy GOPS
na terenie Gminy Wola Uhruska, ze względu na bezradność w sprawach opiekuńczowychowawczych, jest trzecią co do liczebności spośród wszystkich korzystających z pomocy.
W 2005 roku osób takich było 386, z czego prawie połowa to członkowie rodzin
wielodzietnych. Bezradność w sprawach opiekuńczo-wychowawczych dotyka również
rodziny niepełne.
W roku 2008 liczba rodzin posiadających co najmniej 3 dzieci w wieku do 18 lat
wynosi 67. Z danych Gminnego Ośrodka Pomocy Społecznej wynika, że w gminie jest 46
rodzin niepełnych (samotni rodzice wychowujący co najmniej 1 dziecko w wieku do 18 lat).
Z szacunkowych danych Gminnego Ośrodka Pomocy Społecznej w gminie pojawia
się problem tzw. „eurosierot”. W około 40 rodzinach z dziećmi w wieku szkolnym lub
młodszym występuje zjawisko emigracji zarobkowej za granicę. W 16 takich rodzinach
występują problemy w opiece nad dziećmi. Ponadto w zakresie opieki nad dziećmi i rodziną
odnotować należy, iż troje dzieci z terenu gminy zostało umieszczonych w rodzinach
zastępczych.
3.7.4. Dostęp do kultury i sportu
Na terenie gminy działa jedna gminna instytucja kultury, którą jest Biblioteka
Publiczna w Woli Uhruskiej. Pracuje w niej 1 osoba. Stan woluminów na koniec 2007 r.
wynosił 11 524.
Tab. 33. Struktura wiekowa czytelników Gminnej Biblioteki Publicznej.
Czytelnicy do 15 lat
16-19 lat
20-24 lat
25-44 lat
45-60 lat
powyżej 60
ogółem
lat
600
171
102
68
135
81
43
Źródło: Dane Gminnej Biblioteki Publicznej w Woli Uhruskiej
Tab. 34. Liczba wypożyczeń Gminnej Biblioteki Publicznej.
Lata
2005
2006
Liczba wypożyczeń
8 750
8 714
2007
8 442
Źródło: Dane Gminnej Biblioteki Publicznej w Woli Uhruskiej
33
Dodatkowo prowadzenie działalności kulturalnej jest zawarte w zakresie czynności
jednego ze stanowisk pracy w Urzędzie Gminy. Ponadto na terenie gminy upowszechnianiem
kultury zajmują się szkoły i organizacje pozarządowe. Organizowane są liczne imprezy,
spotkania i festyny. W okresie letnim odbywają się również Międzynarodowe Plenery
Plastyczne „Kresy 92” organizowane przez Urząd Gminy wspólnie z Gminnym Ośrodkiem
Sportu i Rekreacji. Coroczne plenery wieńczone są wystawą prac poplenerowych. Na terenie
gminy nie ma domu kultury, amfiteatru lub muszli koncertowej.
Infrastruktura sportowa obejmuje salę sportową – aktualnie w stanie wymagającym
remontu, stadion oraz boisko do małych gier w obrębie Gminnego Ośrodka Sportu
i Rekreacji. Uzupełnieniem infrastruktury sportowej są boiska szkolne (Uhrusk i Macoszyn
Duży), boisko przy świetlicy wiejskiej w Stulnie oraz boiska do małych gier przy kąpielisku
w Woli Uhruskiej. Kąpielisko jest obsługiwane przez GOSiR, znajduje się tam wypożyczalnia
sprzętu pływającego (łodzie – 7 szt., kajaki – 10 szt., rowery wodne – 2 szt.). Ponadto przy
GOSiRze funkcjonuje wypożyczalnia rowerów (10 szt.).
W celu poprawy szans mieszkańców gminy w dostępie do nowoczesnej infrastruktury
sportowej oraz poprawy jakości życia mieszkańców konieczny jest remont obecnej sali
sportowej oraz w przyszłości budowa nowoczesnego obiektu sportowego, który przyczyni się
do rozwoju sportu na terenie gminy. Gmina posiada również projekt techniczny krytej
pływalni. Wskazane byłoby również rozważenie możliwości budowy małych hal sportowych
przy szkołach podstawowych oraz wyciągu narciarskiego, lodowiska i toru saneczkowego
wraz z niezbędną infrastrukturą towarzyszącą.
Planowana do realizacji w 2008 r. inwestycja budowy kompleksu boisk sportowych w
ramach rządowego programu „Boje Boisko – Orlik 2012” w znacznym stopniu poprawi
dostępność nowoczesnych obiektów sportowych w gminie.
3.7.5. Dostęp do służby zdrowia
Problemem w tym zakresie wydaję się brak całodobowej opieki medycznej w gminie,
gdyż żaden z lekarzy rodzinnych pracujących w SP ZOZ nie mieszka na stałe w Woli
Uhruskiej. Dodatkowo utrudniony jest dostęp do lekarzy specjalistów na bieżąco w ciągu
roku.
W Woli Uhruskiej stacjonuje Zespół Ratownictwa Medycznego świadczący pomoc w
nagłych przypadkach – niestety w składzie zespołu brakuje lekarza gdyż są tam tylko
ratownicy medyczni.
2.7.6. Problemy społeczne w świetle badań ankietowych
Do zebrania informacji od mieszkańców gminy w zakresie potrzeb i problemów
społecznych przeprowadzono badania ankietowe. Rozdysponowano blisko 300 ankiet o
poniższej treści. Przy odpowiednich pytaniach podana została poniżej liczba zaznaczonych
przez respondentów odpowiedzi.
Jak wynika z powyższego wg wypełniających ankiety największym problemem
społecznym wobec dzieci i młodzieży są:
1) Alkohol,
66
2) Papierosy
49
3) Brak odpowiedniego miejsca na spotkania dla młodzieży
40
4) Brak miejsca spotkań np. w poszczególnych wioskach
37
5) Ograniczony dostęp do Internetu
32
6) Narkotyki,
31
7) Ograniczony dostęp do placówek kulturalnych, sportowych i rekreacyjnych
28
8) Brak możliwości dokształceń się,
20
34
9) Brak opieki nad dziećmi w wieku przedszkolnym
10) Inne. Jakie?
7
4
Za najważniejsze problemy społeczne wobec osób starszych uznano:
1) Niskie świadczenia
2) Problemy zdrowotne
3) Problem z dojazdem do lekarzy
4) Samotność– izolacja
5) Brak zajęć, kontaktów z ludźmi w tym samym wieku
6) Brak zagospodarowania wolnego czasu w wieku poprodukcyjnym
7) Niewystarczający zakres usług opiekuńczych
8) Brak organizacji imprez kulturalnych
9) Niepełnosprawność
10) Brak pomieszczenia dla tej grupy
11) Ograniczona zdolność do samoobsługi
Za najważniejsze problemy społeczne wobec rodzin wskazano:
1) Bezrobocie
2) rozbicia rodzin-wyjazdy zagraniczne
3) Alkoholizm
4) Niewydolność materialna rodziny
5) bezradność życiowa
6) Ubóstwo
7) Brak dostępu do pomocy specjalistycznej
8) przemoc w rodzinie
9) bezradność w sprawach opiekuńczo - wychowawczych
10) niepełnosprawność
55
45
37
33
32
32
24
19
15
13
8
80
59
55
45
38
32
21
19
18
4
3. 8. Potencjał instytucjonalny Gminy Wola Uhruska w przeciwdziałaniu problemom
społecznym.
1. Gminny Ośrodek Pomocy Społecznej.
GOPS jest instytucją realizująca ustawowe zadania gminy z zakresu świadczenia
pomocy społecznej. GOPS jako jednostka budżetowa samorządu, dysponuje środkami
finansowymi pozwalającymi jej na prowadzenie stosunkowo szerokiego zakresu spraw
związanych z pomocą społeczną. GOPS również w związku z ustawowo określonymi
zadaniami dla samorządu terytorialnego prowadzi działalność praktycznie we
wszystkich sferach pomocy społecznej. Poza tym zajmuje się zarówno świadczeniami
rodzinnymi, dodatkami mieszkaniowymi dożywianiem dzieci w szkole, pomocą
finansową i materialną, jak również pomocą osobom uzależnionym, ofiarom
przemocy, osobom niepełnosprawnym i innym. Obecny stan zatrudnienia w GOPS to
kierownik, 3 pracowników socjalnych, 1 urzędnik administracyjny.
2. Gminna Komisja Rozwiązywania Problemów Alkoholowych.
Komisja działa w ramach gminy, a do jej zadań poza interwencyjnymi należy przede
wszystkim działalność profilaktyczna nastawiona na zapobieganie powstawaniu
nowych problemów alkoholowych. Komisja uprawniona jest również do
podejmowania czynności zmierzających do wnioskowania o zastosowaniu wobec
osoby uzależnionej od alkoholu obowiązku poddania się leczeniu odwykowemu.
W skład Gminnej Komisji Rozwiązywania Problemów Alkoholowych wchodzi
obecnie 8 osób, tj. 2 osoby pracujące w Urzędzie Gminy, Wicedyrektor Zespołu Szkół,
35
3.
4.
5.
6.
7.
szkolny pedagog, Komendant Posterunku Policji w Woli Uhruskiej, pielęgniarka
środowiskowa, pracownik socjalny GOPS, dyrektor GOSiR-u.
Punkt Konsultacyjny dla osób z problemami alkoholowymi i przemocą
w rodzinie.
W ramach punktu w Urzędzie Gminy raz w miesiącu przyjmuje psycholog. W
pozostałe dni porad udzielają członkowie Gminnej Komisji Rozwiązywania
Problemów Alkoholowych.
Gminny Ośrodek Sportu i Rekreacji w Woli Uhruskiej.
Ośrodek zapewniając z jednej strony bazę lokalową do uprawiania sportu, posiada
również Gminne Centrum Informacji wyposażone 6 zestawów komputerowych z
internetem. Na bazie Centrum możliwe jest prowadzenie działań zmierzających do
poszukiwania pracy poprzez internet, a ponadto prowadzenie różnego rodzaju szkoleń
zmierzających do podnoszenia kwalifikacji zawodowych.
Gminna Biblioteka Publiczna w Woli Uhruskiej.
Biblioteka, oprócz swojej podstawowej funkcji prowadzi również Punkt Informacji
Europejskiej oraz posiada 3 zestawy komputerowe z bezpłatnym dostępem do
internetu. Zasoby te umożliwiają pomoc osobom poszukującym pracy oraz
możliwości pozyskiwania środków finansowych z różnego rodzaju funduszy (w tym
unijnych) na rozwijanie działalności gospodarczej.
Placówki oświatowe:
1) Zespół Szkół w Woli Uhruskiej
2) Szkoła Podstawowa w Uhrusku
3) Szkoła Podstawowa w Macoszynie Dużym
4) Przedszkole w Woli Uhruskiej
Centrum Kształcenia na Odległość na Wsiach w Woli Uhruskiej.
W budynku Gimnazjum od sierpnia 2008 r. prowadzi działalność Centrum Kształcenia
na Odległość wykorzystujące e-learning jako nowoczesną metodę nauczania. Jego
celem jest promowanie idei kształcenia przez całe życie poprzez zwiększenie dostępu
do wiedzy na wszystkich poziomach kształcenia - od edukacji ponad gimnazjalnej do
kształcenia ustawicznego osób dorosłych. Projekt ten jest dofinansowywany z
funduszy Unii Europejskiej (ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego w
ramach Sektorowego Programu Operacyjnego Rozwój Zasobów Ludzkich, Priorytet 2
Rozwój społeczeństwa opartego na wiedzy, Działanie 2.1 Zwiększenie dostępu do
edukacji - promocja kształcenia przez całe życie, schemat a) Zmniejszenie
dysproporcji pomiędzy wsią a miastem). Centrum będzie funkcjonowało minimum 20
godzin tygodniowo.
36

Strategii - Gmina Wola Uhruska

Transkrypt

Podobne dokumenty

ANONIMOWA ANKIETA dotycząca opracowywanej Strategii

Historia - Gmina Wola Uhruska

ogłoszenie - Gmina Wola Uhruska

Zwycięzca w konkursie „Konkurs na przepis z Krajanką”

19. /…/ Niczego więc, co tu nakazuję, nie mam, i ruch nie następuje

Baza potencjalnych usługodawców gminy Wola Uhruska Lp. Nazwa

Państwowy Powiatowy Inspektor Sanitarny

MAPA ŚWIATA