Wspomaganie energetyki w Unii Europejskiej czyli pomoc
Transkrypt
Wspomaganie energetyki w Unii Europejskiej czyli pomoc
Wspomaganie energetyki w Unii Europejskiej czyli pomoc nie jedno ma imię Autor: Katarzyna Janiszewska, pracownik Departamentu Promowania Konkurencji URE (Biuletyn Urzędu Regulacji Energetyki – listopad 2005) Stosowanie pomocy przez władze publiczne, również wobec sektora energii, jest faktem. Prawodawstwo wspólnotowe nie neguje prawa państw członkowskich do stosowania narzędzi pomocy publicznej. Muszą one jednak mieścić się w określonych prawem odstępstwach oraz być zgodne z celami UE. I chociaż jedną z podwalin utworzenia Wspólnoty była chęć wsparcia przemysłu wydobywczego1], ostatnio zaznaczone priorytety polityki w zakresie pomocy publicznej oraz podejmowane działania Komisji Europejskiej mają na celu przede wszystkim ograniczenie wielkości przyznawanego wsparcia2]. Czy będzie to łatwy proces? Odpowiedź nasuwa się sama jeśli weźmiemy pod uwagę skalę dotychczasowej pomocy, mieszczącej się w definicji pomocy publicznej, jak i wychodzącej poza to pojęcie. Na czym polega pomoc publiczna Pomoc publiczna ma miejsce, jeśli spełnione są kryteria wynikające z Traktatu ustanawiającego Wspólnotę Europejską: – transferowi podlegają środki publiczne – pomoc udzielana jest przez państwo członkowskie lub ze źródeł państwowych, – pomoc umożliwia beneficjentowi uzyskanie przewagi konkurencyjnej, – charakteryzuje ją selektywność, tzn. stosuje się ją do wybranych podmiotów, przez co wpływa na równowagę pomiędzy beneficjentami a konkurencją, – udzielona pomoc oddziałuje na konkurencję i handel pomiędzy państwami członkowskimi. Formy pomocy są bardzo zróżnicowane. Najczęściej stosowane to dotacje, ulgi, zwolnienia podatkowe, pożyczki lub kredyty, poręczenia i gwarancje kredytowe za zobowiązania, udzielane na warunkach korzystniejszych od oferowanych powszechnie na rynku. Pomoc, która spełnia wszystkie przytoczone kryteria, uważana jest co do zasady za niezgodną z zasadami funkcjonowania rynku wewnętrznego. Jednakże nie oznacza to całkowitego zakazu stosowania pomocy publicznej. Traktat precyzuje przypadki, w których pomoc publiczna może być zaakceptowana. Państwa członkowskie zobowiązane są nadto do notyfikowania każdego z planów wprowadzenia instrumentów pomocy publicznej ex ante. Pozwala to Komisji zadecydować, kiedy proponowane środki można zakwalifikować jako dozwolone, a kiedy państwo członkowskie powinno zmienić lub zrezygnować z planowanej pomocy. W oparciu o przepisy Traktatu wyodrębniono trzy kategorie dopuszczalnej pomocy: – pomoc regionalną, – horyzontalną (dot. problemów, które mogą pojawić się niezależnie od sektora lub regionu, tj. badania i rozwój, małe i średnie przedsiębiorstwa, ochrona środowiska, ratowanie i restrukturyzacja przedsiębiorstw znajdujących się w trudnej sytuacji, nowe miejsca pracy, szkolenia), – sektorową, która dotyczy wszystkich przedsiębiorców danego sektora. Dotychczasowe przemiany gospodarcze spowodowały, że wypracowano specjalne zasady stosowania pomocy publicznej wobec niektórych z nich. Należą do nich sektory: motoryzacyjny, hutnictwa i stali, stoczniowy, włókien syntetycznych, przemysłu węglowego. Charakteryzuje je nadwyżka mocy produkcyjnych oraz kapitałochłonność inwestycji. Przy udzielaniu pomocy zwraca się szczególną uwagę, aby nie nadać przedsiębiorcom tych sektorów uprzywilejowanej pozycji na rynku. Z tego względu zasady stosowane wobec sektorów tzw. wrażliwych są znacznie bardziej restrykcyjne niż stosowane wobec innych, a każdy przypadek jest indywidualnie notyfikowany do KE. Istotne jest, że katalog dopuszczalnej pomocy, decyzją Rady, może zostać rozszerzony o dodatkowe pozycje, pod warunkiem, że zaistnieją usprawiedliwiające ten krok okoliczności społeczne lub gospodarcze. W jaki sposób państwa członkowskie wspierają sektor energetyczny? Zakres narzędzi, które mogą by wykorzystane przez państwa członkowskie w ramach pomocy publicznej, i poza nią, jest ogromny. Dobór środków oraz cele zależą od woli wsparcia rodzimych rynków oraz od priorytetów polityki każdego z rządów. Poniżej przedstawiono najważniejsze schematy oraz przykłady wsparcia udzielanego przez państwa członkowskie, wykraczającego czasami poza formułę pomocy publicznej i mającego różne podstawy prawne. Pomoc sektorowa Wydobycie węgla kamiennego Węgiel kamienny był przez lata, obok energetyki jądrowej, jednym z ważniejszych beneficjantów pomocy w Unii Europejskiej3]. Ze względu na wysokie koszty wydobycia i niską w związku z tym konkurencyjność wobec krajów trzecich, wydobycie węgla jest stopniowo ograniczane. Jednakże kwoty wsparcia pozostają wciąż bardzo wysokie (ok. 6 300 mln € w 2001 r.4]). Pomoc dla górnictwa w Unii Europejskiej zawsze była znaczna, choć liczba państw, które z niej korzystały jest niewielka. Są to Niemcy, Hiszpania, Francja i Wielka Brytania. Tabela 1. Pomoc dla górnictwa węglowego w państwach UE w latach 2001-20035] Przeciętnie Niemcy w UE Hiszpania Francja Wielka Brytania Średnia roczna kwota pomocy nie dotycząca 2673 bieżącej produkcji w latach 2001-2003 [mln Euro] 1125 836 705 8 Średnia roczna kwota pomocy na bieżącą 3463 produkcję w latach 2001-2003 [mln Euro] 2610 614 280 46 Udział pomocy dla górnictwa węglowego w pomocy ogółem 30 28 16 1 (z wyłączeniem rolnictwa, 16 rybołówstwa i transportu) w 2002 r. [%] Źródło: State Aid Scoreboard, spring 2004 update, Brussels, 20.4.2004, COM (2004) 256 final. Sate Aid Scoreboard, Statistical tables – Coal Mining, strony DG Competition. Po wygaśnięciu Traktatu EWWiS w 2002 r., przyjęto nowe zasady udzielania pomocy w tym sektorze[6]. Celem ich jest znaczne zmniejszenie pomocy dla sektora ogółem i ukierunkowanie jej na ograniczenie działalności przez jednostki nieefektywne ekonomicznie oraz zapewnienie dostępu do zasobów węgla w kontekście bezpieczeństwa dostaw. Koszty osierocone Jedną z najbardziej znanych form dozwolonego wsparcia w sektorze energetycznym stanowią koszty osierocone, powstałe w wyniku rozpoczęcia procesu liberalizacji na rynku energii. Zgodnie z pierwszą Dyrektywą elektroenergetyczną 96/92/WE7] państwa członkowskie mogły „ubiegać się o system przejściowy”, umożliwiający finansowanie zobowiązań podjętych przed rozpoczęciem procesu liberalizacji. Środki te zostały przyznane przez Komisję Europejską w kolejnych latach od daty wejścia w życie dyrektywy m.in. Austrii, Belgii, Grecji, Holandii, Hiszpanii, Włochom8] i Portugalii. Pomoc indywidualna Wsparcie ze strony władz publicznych może być skierowane bezpośrednio do poszczególnych podmiotów. Poniżej przedstawione zostały dwa przykłady pomocy publicznej skierowanej ostatnio do przedsiębiorstw, z których jeden dotyczy ratowania przedsiębiorstwa energetycznego stojącego na skraju bankructwa. Doświadczenia wskazują, że pomoc publiczna udzielana w ramach ratowania i restrukturyzacji przedsiębiorstw znajdujących się w trudnej sytuacji finansowej, stanowić może szczególne zagrożenie dla rynku konkurencyjnego. Z tego względu decyzje w tym zakresie muszą być podejmowane ze znaczną ostrożnością. W obu przypadkach zwraca uwagę wielkość i szeroki zakres działalności wspomaganych firm oraz determinacja rządów w udzielaniu im pomocy. Przypadek Electricité de France W końcu 2003 roku Komisja Europejska wydała decyzję9] w trzech połączonych sprawach, które dotyczyły pomocy publicznej udzielonej francuskiemu monopoliście. Stanowi ona dobry przykład w jaki sposób przedsiębiorstwo może uzyskać dzięki państwu i jego pomocy uprzywilejowaną pozycję. W Decyzji stwierdzono przyznanie przez rząd francuski, niezgodnej z zasadami wspólnego rynku pomocy, w postaci nieograniczonej w wysokości ani też w czasie, gwarancji. Dzięki niej, ocena ratingowa Electricité de France (EdF) była bardzo wysoka, a przedsiębiorstwo mogło zaciągać pożyczki na warunkach korzystniejszych niż firmy konkurencyjne. Komisja nie zakwestionowała, podnoszonego przez rząd francuski argumentu, wypełniania przez EdF „zadań służby publicznej”. Francja w trakcie postępowania nie przedstawiła jednak ani zakresu, ani kosztów związanych z tym obowiązkiem, które by pozwoliły na porównanie wielkości zobowiązań państwa wobec przedsiębiorstwa z wysokością kosztów wynikających z wypełniania zadań służby publicznej. W decyzji Komisji Francja została zobowiązana do cofnięcia gwarancji. Druga sprawa dotyczyła korzyści wynikających z niezapłacenia przez EdF podatku od spółek, powstałego podczas restrukturyzacji bilansu w roku 1997, należnego od części rezerw księgowych utworzonych na zwolnienie z podatku z tytułu odnowienia ogólnej sieci dostaw energii. Komisja również w tym przypadku stwierdziła zaistnienie niezgodnej z prawem pomocy publicznej i nakazała EdF zwrot należności do skarbu państwa w wysokości 888,89 mln € wraz z odsetkami (liczonymi od dnia oddania EdF wskazanych kwot). Ostatnia ze spraw uwzględnionych w Decyzji dotyczyła planowanej przez rząd francuski reformy branżowego systemu emerytalnego. Dotychczas system ten był odrębny od systemu powszechnego i finansowany ze składek pracowników i z wkładu przedsiębiorstw tego sektora. Zarządzała nim wspólna służba wcielona do EdF i GdF (Gaz de France). Projekt przewidywał, że nabyte uprawnienia szczególne pracowników zajmujących się przesyłaniem i dystrybucją energii elektrycznej zostaną utrzymane i będą finansowane ze składki taryfowej. Pobierana byłaby ona od każdego z odbiorców końcowych jako część taryfy za korzystanie z sieci, niezależnie od rzeczywistego zużycia energii. Komisja uznała zwolnienie przedsiębiorstw energetycznych z obowiązku płacenia składki za pomoc zgodną z zasadami wspólnego rynku (art. 87 ust. 3 lit. c) Traktatu). Stwierdziła, że dotychczasowy system stanowił przeszkodę dla wejścia na francuski rynek energii elektrycznej i gazu, a zgłoszona reforma pozwala na zniesienie tych barier. Potraktowała je bowiem w sposób zbliżony do kosztów osieroconych sektora, a nowy system jako pomoc mającą na celu ułatwienie przekształcenia w konkurencyjny sektor energii. Przypadek British Energy W 2002 roku British Energy plc (BE), jedyny prywatny operator elektrowni atomowych w Wielkiej Brytanii10], w wyniku m.in. spadku cen energii elektrycznej na rynku hurtowym, nieplanowanych przestojów oraz dużych kosztów nieuniknionych (czyli takich, których można uniknąć jedynie zaprzestając wytwarzania energii lub zamykając elektrownie) znalazł się na skraju bankructwa. Chcąc uniknąć postępowania upadłościowego zarząd firmy zwrócił się do rządu z prośbą o pomoc. Przyznane przez państwo wsparcie finansowe zostało zatwierdzone przez Komisję jako pomoc na ratowanie przedsiębiorstwa. Niemniej, po przedstawieniu przez rząd brytyjski programu restrukturyzacyjnego, KE uznała, że państwo stwarza selektywną przewagę konkurencyjną BE w sektorze. Komisja wyraziła wątpliwości czy zaproponowane środki pomogą odzyskać rentowność przedsiębiorstwa (niektóre były przewidziane do 2086 r.). Stwierdziła, że poprawa sytuacji BE będzie wynikiem nie tyle wewnętrznych przemian, ale raczej pomocy zewnętrznej rządu. W związku z tym Komisja, na podstawie art. 88 (2) Traktatu, wszczęła postępowanie wyjaśniające11]. Wspomaganie energetyki jądrowej Energetyka jądrowa podlega szczególnym unormowaniom, bowiem oprócz powszechnie stosowanych zasad pomocy publicznej, podlega ona regulacjom Traktatu ustanawiającego Europejską Wspólnotę Energii Atomowej. Jest to jedyny tego rodzaju dokument w całości poświęcony rozwojowi jednego źródła energii. W pierwszych latach stosowania Traktatu ustanawiającego EWEA pomoc publiczna stanowiła część polityki mającej na celu promocję i rozwój energetyki jądrowej. Skutkiem tego był znaczny rozwój tego rodzaju technologii. Poza pracami badawczymi w zakresie zarządzania odpadami radioaktywnymi oraz bezpieczeństwa jądrowego, środki finansowe przeznaczane były głównie na inwestycje (budowę nowych mocy wytwórczych). Niemniej, częściowo pod wpływem opinii publicznej, od końca lat 80-tych nie wykorzystano tej możliwości do budowy nowej elektrowni jądrowej. Energetyka jądrowa charakteryzuje się odmienną w porównaniu do technologii wykorzystujących paliwa kopalniane, strukturą kosztów. Najistotniejszą część stanowią inwestycje, obejmujące koszt zamknięcia elektrowni jądrowych oraz zarządzanie odpadami radioaktywnymi. Tabela 2. Struktura kosztów wytwarzania energii elektrycznej w zależności od rodzaju źródeł energii Koszty Paliwo [%] jądrowe Paliwa [%] Inwestycje 57 15-25 Koszty eksploatacyjne 23 7-15 kopalniane 20 50-70 Paliwo Źródło: State Aid Scoreboard Spring 2003 update, COM (2003) 225 final. Likwidacja elektrowni jądrowej jest procesem kosztownym i złożonym technicznie. Operatorzy elektrowni jądrowych zobowiązani są gromadzić, od rozpoczęcia działalności wytwórczej, środki finansowe na pokrycie kosztów związanych z końcowym etapem życia elektrowni, zgodnie z zasadą „zanieczyszczający płaci”. Szacuje się, że wysokość kosztów związanych z rewitalizacją terenów, na których znajduje się elektrownia jądrowa stanowi 1015% kosztu wyjściowego inwestycji na każdy reaktor przeznaczony do likwidacji12]. Cena energii elektrycznej powinna zawierać więc koszty związane z tym procesem (internalizacja kosztów). Zważywszy, że fundusze są zbierane przez cały okres aktywności reaktora, koszt na jednostkę wytworzonej energii elektrycznej powinien być wystarczająco niski, by nie powodować nieuzasadnionego zniekształcenia konkurencji wśród wytwórców. Przeprowadzone przez Komisję Europejską badanie wskazało, że w poszczególnych państwach członkowskich istnieją znaczące różnice w zakresie strategii likwidacji oraz w sposobie zarządzania zasobami finansowymi. Tabela 3. Charakterystyka wielkości produkcji energii elektrycznej w jądrowych źródłach energii oraz strategii i sposobu zarządzania funduszami na likwidację elektrowni jądrowych i zarządzanie odpadami radioaktywnymi Strategia Państwo likwidacji członkowskie Zarządzanie zasobami finansowymi Kwota obecnie dostępna zewnętrzne 69 mln € (2004) Litwa natychmiastowa Słowacja rozłożona w czasie - „ - 317 mln € (marzec 2004) Szwecja brak decyzji -„- 29 mld SEK (2003) Finlandia natychmiastowa -„- 1,3 mld € (2004) Hiszpania natychmiastowa -„- 1,73 mld € (2003) Słowenia natychmiastowa -„- 104 mln € (2003) Włochy natychmiastowa -„- b.d. Czechy rozłożona w czasie - „ - b.d. Węgry rozłożona w czasie - „ - ok. 60 mln € Holandia rozłożona w czasie - „ - 120 mln € (2001) Belgia brak decyzji inne b.d. Wielka Brytania brak decyzji inne 334 mln £ (2003) Niemcy natychmiastowa wewnętrzne13] b.d. Francja brak decyzji wewnętrzne 9,4 mld € (likwidacja) + 10,2 mld € (przetwarzanie) + 3,7 mld € (odpady) Źródło: Komunikat Komisji do Parlamentu Europejskiego i Rady, Raport w sprawie wykorzystywania zasobów finansowych przeznaczonych na likwidację elektrowni jądrowych, COM (2004) 719, końcowy. W ostatnim roku kwestia zarządzania funduszami przeznaczonymi na likwidację elektrowni jądrowych stała się przedmiotem postępowania wyjaśniającego Komisji Europejskiej14]. Sprawa ta jest jednocześnie dowodem na to, że rząd brytyjski, pomimo zaangażowania w proces liberalizacji rynku energii elektrycznej, nie waha się po raz kolejny sięgnąć po środki, które w sposób niemal naturalny niwelują efekty wolnego rynku energii. 1 kwietnia 2005 r. rozpoczęła działalność Agencja ds. Likwidacji Obiektów Jądrowych (ang. Nuclear Decommissioning Agency), organ publiczny powołany tamtejszym prawem energetycznym. Zadaniem jego będzie likwidacja rządowych obiektów jądrowych. Agencji zostaną przekazane obiekty należące do UK Atomic Energy Agency (UKAEA) oraz większość obiektów stanowiących własność British Nuclear Fuels Limited (BNFL) wraz z funduszami przeznaczonymi na częściowe pokrycie kosztów likwidacji reaktorów. Brakującą cześć, oszacowaną na wysokość od 0 do 2 mld £, pokryje rząd Wielkiej Brytanii. Ze względu na fakt, że BNFL, w przeciwieństwie do UKAEA, prowadzi działalność handlową Komisja Europejska uznała, że proponowana metoda spełnia kryterium selektywności, ponieważ stawia BNFL w korzystniejszej sytuacji w porównaniu do konkurentów, poprzez zwolnienie tej firmy ze zobowiązań wynikających z zasady „zanieczyszczający płaci” i pokrycie jej zobowiązań ze środków publicznych. Komisja Europejska przeanalizowała sprawę pod kątem zasad pomocy państwa dla celów ochrony środowiska, następnie oceny pozytywnego wpływu wprowadzonego rozwiązania na gospodarkę Wspólnoty, a wreszcie jako pomoc państwa udzielaną dla celów ratowania i restrukturyzacji firm znajdujących się w trudnej sytuacji i jako zadośćuczynienie za świadczenie usług będących w ogólnym interesie gospodarczym. Badanie wstępne pozwoliło stwierdzić, że pomoc udzielona BNFL nie spełnia prawdopodobnie kryteriów żadnej z wymienionych dopuszczalnych form pomocy publicznej, a w sprawie będzie toczyć się postępowanie. Znaczący poziom gromadzonych środków oraz zróżnicowany i mało przejrzysty sposób dysponowania nimi powodują, zwłaszcza w kontekście liberalizacji rynku energii elektrycznej, że kwestie funduszy gromadzonych na m.in. likwidację elektrowni jądrowych od kilku lat stają się tematem niezwykle drażliwym. W wyrażonym ostatnio Komunikacie15] Komisja Europejska stwierdziła, że zarządzanie funduszami na zasadach komercyjnych nie jest zjawiskiem negatywnym. Wskazanym byłoby natomiast ograniczenie sposobów inwestowania i niedopuszczenie do wykorzystania tych pieniędzy na przejmowanie konkurencyjnych przedsiębiorstw. Fundusze nie mogą być subsydiowane np. przez działalność przesyłową, bądź też stanowić przedmiotu bezpośredniej pomocy publicznej. Z tego względu można odnaleźć tu pewną paralelę do kosztów osieroconych, gdzie ważne było określenie wpierw ich wysokości, zasad pokrywania i weryfikacji pod kątem zasad pomocy publicznej. Komisja podkreśla, że wszelkie kroki muszą być podejmowane jednak w kontekście bezpieczeństwa jądrowego – środki te muszą być w wystarczającej ilości w momencie zamknięcia reaktora, tak aby umożliwić właściwe, zgodne z wymogami bezpieczeństwa postępowanie. Podsumowanie Sektor energii Unii Europejskiej czerpie z różnych form pomocy ogromne korzyści. Dofinansowywane są od kilkudziesięciu lat różnorakie formy działalności (wydobycie, generacja energii elektrycznej) oraz różne źródła energii. Państwa członkowskie zapewne posiadają bogate doświadczenia w tym zakresie i łatwo nie zrezygnują z dostępnych im możliwości. Przedstawione przykłady wskazują, że kwoty przeznaczane na wspomaganie są znaczne i deformują konkurencję na rynku energii. Z tym większym zainteresowaniem należy oczekiwać wniosków z przeprowadzonego ostatnio przez dyrekcję ds. konkurencji badania sektora energetycznego w Unii Europejskiej. Warto też zastanowić się nad sposobem wykorzystania pomocy publicznej dla polskiej energetyki. I nie dotyczy to tylko KDT, ale też kwestii, które mogą stać się przedmiotem decyzji w niedalekiej perspektywie, jak budowa nowych mocy wytwórczych. 1] Traktat o ustanowieniu Europejskiej Wspólnoty Węgla i Stali. 2] Strategia Unii Europejskiej wobec pomocy publicznej – na fali Strategii Lizbońskiej, podczas spotkania Rady Europejskiej w Sztokholmie w 2001 r. państwa członkowskie zobowiązały się do zmniejszenia ogólnego poziomu pomocy publicznej oraz zmiany orientacji przeznaczanych środków na cele horyzontalne. Rok później w Barcelonie Rada stwierdziła, że przyznanie pomocy publicznej powinno opierać się na przesłankach rynkowych, a każda decyzja powinna opierać się na analizie ekonomicznej, tak aby zagwarantowana była jak największa skuteczność interwencji państwa. Zgodnie z ostatnimi zapowiedziami ma być jej mniej, ale będzie wykorzystywana tam, gdzie zaistnieje rzeczywista jej potrzeba. 3] Zasady pomocy dla górnictwa określał do 23 lipca 2002 r. Traktat ustanawiający Europejską Wspólnotę Węgla i Stali. 4] State Aid Scoreboard, spring 2003 update, COM (2003) 225 final. 5] Dla porównania – sektorowa pomoc publiczna dla górnictwa w Polsce w roku 2002 wyniosła 1 712 mln zł, w roku 2003 – 17 488,5 mln zł (Raport o pomocy publicznej w Polsce udzielonej przedsiębiorcom w 2003 r., UOKiK 2004). Kursy średnie roczne Euro w 2002 i 2003 r. wyniosły odpowiednio 3,8557 i 4,3978 zł (dane NBP). 6] Rozporządzenie Rady (WE) Nr 1407/2002 z dnia 23 lipca 2002 r. w sprawie pomocy państwa dla przemysłu węglowego. 7] Dyrektywa 96/92/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 9 grudnia 1996 r. dotycząca wspólnych zasad rynku wewnętrznego. 8] Całkowita kwota kosztów osieroconych uznanych przez KE w 2004 r. przypadku Włoch wyniosła 2 315 mln Euro, Report on Competition Policy 2004, SEC (2005) 805 final. 9] Decyzja Komisji z dnia 16 grudnia 2003 r. w sprawie pomocy państwa przyznanych przez Francję przedsiębiorstwu EdF oraz sektorowi elektrycznemu, Dz. U. UE L z dnia 22 lutego 2005 r. 10] British Energy zostało sprywatyzowane przez rząd brytyjski w 1996 r. Posiada 8 elektrowni atomowych w Wielkiej Brytanii, których łączna moc zainstalowana wynosi 9820 MW. 11] Decyzja Komisji z dnia 22 września 2004 r. w sprawie pomocy państwa, jakiej Wielka Brytania planuje udzielić British Energy plc, 2005/407/WE, Dz. U. UE L z 6 czerwca 2005 r. 12] Komunikat Komisji do Parlamentu Europejskiego i Rady, Raport w sprawie wykorzystania zasobów finansowych przeznaczonych na likwidację elektrowni jądrowych, COM (2004) 719, końcowy. 13] Zasoby przeznaczone na likwidację zapisane są w formie rezerw w księgowości producentów energii elektrycznej. Pozwala na bardzo elastyczne wykorzystywanie gromadzonych środków i nie gwarantują, że będą wykorzystane do celów, do których zostały stworzone. 14] Pomoc państwa C 39/2004 (ex N 613/2003) – Nuclear Decommissioning Agency, Zaproszenie do przedkładania uwag zgodnie z art. 88 ust. 2 Traktatu WE (2004/C 315/05). 15] Komunikat Komisji do Parlamentu Europejskiego i Rady, Raport w sprawie wykorzystywania zasobów finansowych przeznaczonych na likwidację elektrowni jądrowych, COM (2004) 719, końcowy.