pobierz skrypt

Projekt „EKO – SENIOR” jest współfinansowany przez Ministerstwo Pracy i Polityki Społecznej w ramach
Rządowego Programu na rzecz Aktywności Społecznej Osób Starszych na lata 2014 - 2020
Materiały dydaktyczne dla uczestników
bezpłatnych warsztatów
„EKO – SENIOR”
telefon:604 421 604; 601 263 088
adres e-mail: [email protected]
www.eko-senior.pl
Projekt „EKO – SENIOR” jest współfinansowany przez Ministerstwo
Pracy i Polityki Społecznej w ramach Rządowego Programu na
rzecz Aktywności Społecznej Osób Starszych w latach 2014-2020
Kontakt: Fundacja „Rodzice Przyszłości” 90-357 Łódź, ul. Sienkiewicza 100
telefon:604 421 604, 601 263 088; adres e-mail: [email protected]
1 z 62
Projekt „EKO – SENIOR” jest współfinansowany przez Ministerstwo Pracy i Polityki Społecznej w ramach
Rządowego Programu na rzecz Aktywności Społecznej Osób Starszych na lata 2014 - 2020
WARSZTAT
Żywność ekologiczna
Kontakt: Fundacja „Rodzice Przyszłości” 90-357 Łódź, ul. Sienkiewicza 100
telefon:604 421 604, 601 263 088; adres e-mail: [email protected]
2 z 62
Projekt „EKO – SENIOR” jest współfinansowany przez Ministerstwo Pracy i Polityki Społecznej w ramach
Rządowego Programu na rzecz Aktywności Społecznej Osób Starszych na lata 2014 - 2020
Unijne logo produkcji ekologicznej
Rolnictwo ekologiczne określa się jako system
gospodarowania o zrównoważonej produkcji roślinnej i zwierzęcej.
Produkcja ekologiczna powinna łączyć przyjazne środowisku praktyki
gospodarowania, wspomagać wysoki stopień różnorodności biologicznej,
wykorzystywać naturalne procesy oraz zapewnić właściwy dobrostan
zwierząt.
Niedozwolone jest stosowanie nawozów syntetycznych, chemicznych
środków ochrony roślin, dodatków paszowych i organizmów
modyfikowanych genetycznie (GMO).
Oznakowanie żywności ekologicznej
W przypadku żywności na opakowaniu powinny się znajdować:
o nazwa produktu
o data przydatności do spożycia
o nazwa i adres producenta, przetwórcy lub sprzedawcy
o nazwa i kod jednostki certyfikującej, np. RE-01/2008/PL
o logo wspólnotowe rolnictwa ekologicznego.
Certyfikat ekologiczny otrzymują jedynie produkty żywnościowe, w
których co najmniej 95 procent składników zostało wyprodukowanych
metodami ekologicznymi, a producent podlegał nadzorowi podczas
produkcji.
Ecocert jest międzynarodowym, niezależnym
stowarzyszeniem kontrolującym, działającym w zakresie ochrony
środowiska.
Jego główna siedziba znajduje się we Francji.
Od 2002 roku ECOCERT zajmuje się kontrolowaniem jakości
kosmetyków ekologicznych.
Kontakt: Fundacja „Rodzice Przyszłości” 90-357 Łódź, ul. Sienkiewicza 100
telefon:604 421 604, 601 263 088; adres e-mail: [email protected]
3 z 62
Projekt „EKO – SENIOR” jest współfinansowany przez Ministerstwo Pracy i Polityki Społecznej w ramach
Rządowego Programu na rzecz Aktywności Społecznej Osób Starszych na lata 2014 - 2020
Eko-produkcjaPostępowanie z produktami rolnictwa ekologicznego
musi, na każdym etapie, zapobiegać ich zmieszaniu z produktami nie
spełniającymi takich wymogów, określanymi jako konwencjonalne.
Substancje dodatkowe w eko-produktach
Niedozwolone są następujące grupy substancji dodatkowych: sztuczne
barwniki, konserwanty, przeciwutleniacze, antybiotyki, sztuczne
substancje słodzące, substancje wzmacniające smak i zapach,
substancje wybielające, rozpuszczalniki ekstrakcyjne i in. substancje
pochodzące z syntezy chemiczne.
Transport
Transport produktów rolnictwa ekologicznego może odbywać się
wyłącznie w zamkniętych i oznakowanych opakowaniach lub
jednostkach transportowych i musi im towarzyszyć dokumentacja
identyfikująca nadawcę i jego jednostkę certyfikującą, odbiorcę i status
towaru. Dotyczy to surowców, półproduktów oraz produktów gotowych.
Opakowania
Przepisy eko-rolnicze pozostawiają swobodę wyboru materiałów
opakowaniowych spośród dopuszczonych do kontaktu z danym
rodzajem produktów.
Opakowania przyjmowanych i zbywanych eko-produktów muszą być
zamykane w taki sposób, że ich naruszenie pozostawia widoczny ślad,
sygnalizujący, że dokonano otwarcia i udostępnienia zawartości.
Literatura: http://www.produkty-tradycyjne.pl/produkty-ekologiczne
http://www.agrobiotest.pl/strona/index.php?
page=przetwarzanie_przetworstwoihandel
Chemia w żywności
Polepszacze, zagęszczacze, barwniki i sztuczne konserwanty mają
nadać atrakcyjny wygląd, poprawić smak, przedłużyć okres
przydatności do spożycia, spulchnić, zagęścić. Jednak wiele z tych
substancji dodanych do żywności może powodować lub nasilać
problemy zdrowotne, np. reakcje alergiczne, bóle żołądkowe, astmę,
zapalenia skóry, migrenę, katar sienny i nadwrażliwość sensoryczną.
Związki chemiczne w żywności mogą prowadzić także do wzrostu ilości
substancji toksycznych w ludzkim organizmie.
Kontakt: Fundacja „Rodzice Przyszłości” 90-357 Łódź, ul. Sienkiewicza 100
telefon:604 421 604, 601 263 088; adres e-mail: [email protected]
4 z 62
Projekt „EKO – SENIOR” jest współfinansowany przez Ministerstwo Pracy i Polityki Społecznej w ramach
Rządowego Programu na rzecz Aktywności Społecznej Osób Starszych na lata 2014 - 2020
Metodą na uniknięcie jedzenia produktów ze szkodliwym E jest
kupowanie produktów z pewnego źródła lub tych posiadających
certyfikaty żywności ekologicznej oraz – co najważniejsze - uważne
czytanie etykiet na opakowaniach żywności.
Poniżej przedstawiona jest lista tych “E”, które zostały uznane za związki
niebezpieczne i szkodliwe dla zdrowia.
Czytamy etykiety
Pestycydy, konserwanty, barwniki, przeciwutleniacze,
emulgatory
E102 tatrazyna, żółcień FD&C5
E110 żółcień pomarańczowa
E123 amarant, czerwień FD&C2
E127 erytrozyna
E128 czerwień 2G
E133 błękit brylantowy FCF
E150D karmel amoniakalno-siarczynowy
E151 czerń brylantowa BN, czerń PN, E211 benzoesan sodu
E154 brąz FK, E284 kwas borny kwas borowy
E320 butylohydroksychinon, E321, E355, E954, E961
Tabela zdrowych zamienników
Biała mąka pszenna Pełnoziarnista mąka orkiszowa,
jaglana, gryczana, żołędziowa,
ryżowa
Biały rafinowany cukier Ksylitol (cukier brzozowy)
Stewia liście suszone
Daktyle
Inulina-błonnik z cykorii
Cukier trzcinowy, muscovado
Tłuszcze – rafinowane oleje Masło klarowane do smażenia,
roślinne olej lniany tłoczony na zimno,
budwigowy(trzymać w lodówce)
do picia
Mleko UHT Mleka roślinne: migdałowe,
sezamowe, kokosowe, ryżowe,
owsiane lub sojowe bez GMO
Kontakt: Fundacja „Rodzice Przyszłości” 90-357 Łódź, ul. Sienkiewicza 100
telefon:604 421 604, 601 263 088; adres e-mail: [email protected]
5 z 62
Projekt „EKO – SENIOR” jest współfinansowany przez Ministerstwo Pracy i Polityki Społecznej w ramach
Rządowego Programu na rzecz Aktywności Społecznej Osób Starszych na lata 2014 - 2020
Mięso Ze sprawdzonego źródła, od
ekologicznych dostawców
Białko zwierzęce Fasole i grochy, soczewica i
cieciorka
Jajka klasy 2 i 3 Jaja od kur z wolnego wybiegu
klasy 0 i 1
Proszek do pieczenia na
bazie
wodorowęglanu/pirofosfora
nu sodu
Kawa
Herbata czarna, napoje
gazowane
Kasze, ryże, makarony
Soda oczyszczona, proszek na
bazie kamienia winnego bez
fosforanów
Kawa przegotowana lub
orkiszowa, żołędziowa, z cykorii
Kukicha - zielona herbata, zioła,
kiszonki, kompoty, herbaty z
dzikiej róży
Jaglana, gryczana niepalona,
ryż brązowy, makaron razowy
Przyprawy bez chemii
Ocet jabłkowy, soda
Przyprawy
Mycie owoców i warzyw z
pestycydów
Chleb Na zakwasie, bez
drożdży,pszenicy, spulchniaczy,
najlepiej własnego wypieku,
recycling chleba (bułka tarta)
Oczyszczanie, Sok z trawy jęczmiennej, woda
odkwaszanie z cytryną, ostropest świeżo
mielony na wątrobę, karczoch,
herbatki ziołowe
Zamienniki w kosmetyce Farby roślinne, sole do kąpieli
(sól himalajska), pasta do
zębów bez fluoru
Zamienniki w chemii Soda oczyszczona, płyny bio do
gospodarczej mycia naczyń, kule do prania
Kontakt: Fundacja „Rodzice Przyszłości” 90-357 Łódź, ul. Sienkiewicza 100
telefon:604 421 604, 601 263 088; adres e-mail: [email protected]
6 z 62
Projekt „EKO – SENIOR” jest współfinansowany przez Ministerstwo Pracy i Polityki Społecznej w ramach
Rządowego Programu na rzecz Aktywności Społecznej Osób Starszych na lata 2014 - 2020
Przepis na 1 duży chleb na zakwasie w formie keksowej
Dokarmianie zakwasu
Wyjąć zakwas z lodówki, po godzinie dodać 1 łyżkę mąki żytniej
pełnoziarnistej i taką samą ilość wody 40 stopni.
Po godzinie schować do lodówki (może leżeć kolejny tydzień).
Robienie chleba
Wyjąć rano zakwas z lodówki
Po 2 godzinach do zaczynu dodać 100 g mąki żytniej + 100g wody 40
stopni
Wymieszać i odstawić w ciepłym miejscu
Wieczorem następne karmienie tak samo po 100g wody i mąki żytniej
Rano kolejne karmienie, po 2 godzinach robienie ciasta .Odmierzyć i
odłożyć - 400 g zakwasu / zaczynu, a resztę schować do lodówki.
Składniki na chleb:
400 g zaczynu
300g mąki orkiszowej
500g ciemnej mąki żytniej lub jasnej żytniej
500g wody 40 stopni
20g soli
Oba rodzaje mąki zmieszać z wodą, odstawić na 20 min, następnie
dodać zaczyn, sól i dowolne dodatki (ziarna słonecznika, dyni, siemię
lniane lub bez).
Wyrabiamy 5 minut, dać chwilę odpocząć sobie ;) i jeszcze raz krótko
wyrobić.
Ciasto przełożyć do keksówki, które wcześniej smarujemy oliwą i
obsypujemy troszkę mąką.
Ciasto rośnie ok. 4-8h, powinno podwoić swoją objętość. Niech stoi w
ciepłym miejscu, może być na blisko kaloryfera jak grzeją .
Chleb przed pieczeniem delikatnie smarujemy pędzelkiem wodą i
możemy obsypać też ziarnami.
Na dnie piekarnika wstawiamy pojemnik w wodą.
Rozgrzewamy piekarnik do 250 stopni.
Przepis na chleb od Kura Modowa
Kontakt: Fundacja „Rodzice Przyszłości” 90-357 Łódź, ul. Sienkiewicza 100
telefon:604 421 604, 601 263 088; adres e-mail: [email protected]
7 z 62
Projekt „EKO – SENIOR” jest współfinansowany przez Ministerstwo Pracy i Polityki Społecznej w ramach
Rządowego Programu na rzecz Aktywności Społecznej Osób Starszych na lata 2014 - 2020
Podział mąk:
I. glutenowe

pszenna – najpowszechniej używana mąka, uzyskiwana z
pszenicy, występuje w różnych typach określających zawartość
substancji mineralnych; polecamy te najmniej oczyszczone;

semolina – uzyskiwana z pszenicy twardej, wykorzystywana do
produkcji makaronów;

orkiszowa – mąka królująca nad pszennymi, najbardziej odżywcza
i o niższej zawartości glutenu niż pszenna. Doskonała do chlebów,
ciasta, naleśników itp.;

jęczmienna – trochę zapomniana, a charakteryzująca się mniejszą
zawartością glutenu niż mąka pszenna. Dobrze jest ją mieszać z
innymi mąkami. Znakomicie smakuje w postaci klusek, ciasteczek,
naleśników i chleba, ma delikatny orzechowy smak;

żytnia – znana głównie jako chlebowa czy do przygotowania
zakwasu, jednak można ją również stosować do wypieków
cukierniczych;

owsiana – charakteryzuje się śladową ilością glutenu, używa się
jej do wypieków w połączeniu z innymi mąkami, zawiera dużą ilość
błonnika i witamin z grupy B.
II. bezglutenowe:

z prosa – powstaje w wyniku zmielenia nieoczyszczonych ziaren
prosa, bardzo odżywcza z dużą zawartością krzemu, żelaza oraz
łatwo przyswajalnego białka. Dobrze nadaje się do wypieku
pasztetów oraz w łączeniu z innymi mąkami do innych wypieków;

ryżowa – doskonały bezglutenowy substytut mąki pszennej,
znakomita do wypieków, sosów, bardzo powszechna w kuchni
japońskiej;

gryczana – wartościowa odżywczo mąka bezglutenowa,
stosowana w Indiach jako mąka chlebowa, a w kuchni chińskiej
Kontakt: Fundacja „Rodzice Przyszłości” 90-357 Łódź, ul. Sienkiewicza 100
telefon:604 421 604, 601 263 088; adres e-mail: [email protected]
8 z 62
Projekt „EKO – SENIOR” jest współfinansowany przez Ministerstwo Pracy i Polityki Społecznej w ramach
Rządowego Programu na rzecz Aktywności Społecznej Osób Starszych na lata 2014 - 2020
używana do wyrobu makaronów. Na pewno wielu zna ją z
ukraińskich bylin (placków);

kukurydziana – mąka, która nadaje potrawom słodkawy smak,
powszechnie znana w kuchni meksykańskiej do wyrobu tortilli czy
taco. Znajduje również doskonałe zastosowanie do wypieków ciast,
ciasteczek, placków, panierowania, zagęszczania sosów;

ziemniaczana – powstaje poprzez wypłukanie skrobi z świeżych
ziemniaków, a następnie osuszenie i czyszczenie uzyskanego
krochmalu, dając w efekcie postać sypkiego proszku.
Wykorzysytwana do przygotowywania kisielów, klusek, ciast,
sosów;

z soi – zawiera dwa razy więcej białka niż mąka pszenna,
niewielką ilość skrobi, ma lekko orzechowy smak, doskonała do
wypieków, przygotowywania sosów, może również być używana
jako substytut jajek;

z fasoli – jest bardzo odżywczą mąką chlebową, ma delikatny
smak, nadaje się do wypieku chlebów, ciast, placków;

z amarantusa –charakteryzuje się dużą zawartością żelaza,
wapnia i białka, w połączeniu z innymi mąkami nadaje się do
przygotowania placków, ciast i sosów;

z tapioki – mąka skrobiowa uzyskiwaną z bulwy manioku,
doskonała do przygotowywania deserów, kisieli, budyni czy
legumin;

migdałowa – doskonale nadaje się do wypieku ciast, nawet
biszkoptów, a jednocześnie bardzo odżywcza, m.in dzięki dużej
zawartości wapnia.
Wartość odżywcza mąki zależy od stopnia przemiału ziarna
Polecana literatura:
Bożena Żak-Cyran „Jedz i żyj zgodnie z porami roku” „Wzmacniaj
odporność prostym pożywieniem”
Kontakt: Fundacja „Rodzice Przyszłości” 90-357 Łódź, ul. Sienkiewicza 100
telefon:604 421 604, 601 263 088; adres e-mail: [email protected]
9 z 62
Projekt „EKO – SENIOR” jest współfinansowany przez Ministerstwo Pracy i Polityki Społecznej w ramach
Rządowego Programu na rzecz Aktywności Społecznej Osób Starszych na lata 2014 - 2020
Lokalny informator Kury Modowej „Sezon na Łódź”
ARKADIA
www.sklep.arkadiaSklep ze zdrową
ZDROWIA
zdrowia.com.pl
żywnością Bałuty
www.biotanika.pl
Sklep ze zdrową
żywnością
Centrum
Łódź, ul.Piotrkowska 267
Sklep ze zdrową
żywnością
Centrum
www.ekozagrodarembielin.p
l
Hodowla drobiu
zgodnie z naturą,
dostawy do Łodzi
www.ekotarg-lodz.pl
Targ ze zdrową
żywnością
Centrum
GOSPODARST
WO
EKOLOGICZNE
MROWISKO
www.facebook.com/
GospodarstwoEkologiczne
mrowisko
Dostarczanie
klientom
EKOLOGICZNYC
H
CERTYFIKOWAN
YCH owoców
i warzyw
GREENMEDICA
SKLEP
ZIELARSKOMEDYCZNY
www.green-medica.pl
ul.Naruszewicza 12, 93-161
Łódź
Sklep zielarski
Dąbrowa
BIOTANIKA
BIOCORNER
EKOLOGICZNY
DRÓB
W EKO
ZAGRODZIE
Rembielin
EKOTARG - OFF
PIOTRKOWSKA
JARMARK
STAROPOLSKI
Kontakt: Fundacja „Rodzice Przyszłości” 90-357 Łódź, ul. Sienkiewicza 100
telefon:604 421 604, 601 263 088; adres e-mail: [email protected]
Centrum M1
w każdy drugi
i czwarty weekend
miesiąca
10 z 62
Projekt „EKO – SENIOR” jest współfinansowany przez Ministerstwo Pracy i Polityki Społecznej w ramach
Rządowego Programu na rzecz Aktywności Społecznej Osób Starszych na lata 2014 - 2020
JEM ZDROWE
KOOPERATYWA
SŁONECZKO
www.jemzdrowe.pl
ul. Zachodnia 21 Łódź
Sklep ze zdrową
żywnością
Centrum
www.facebook.com/
groups/kooperatywa
kooperatywa.spozywcza@g
mail.com
Kooperatywa
spożywcza
Centrum
www.facebook.com/
SloneczkoSklepLodz
Sklep ze zdrową
żywnością Retkinia
SPRAWUNKI www.facebook.com/sprawunki
ZDROWA
CHATKA
ZDROWUTNIA
ZDRÓWKO
ZIOŁA ŻYCIA
ZAPACH
TYMIANKU
Sklep ze zdrową
żywnością Teofilów
www.sklep-bio.pl
Sklep ze zdrową
żywnością
Centrum
www.zdrowutnia.pl
Pabianice, 20 Stycznia 28
Sklep ze zdrową
żywnością
Dąbrowa
Łódź, Tatrzańska 109
Sklep ze zdrową
żywnością
Dąbrowa
www.ziola-zycia.com.pl
ul.Rojna 41(pawilon 2) Łódź
Teofilów
Zioła, zdrowa
żywność,
kosmetyki,
suplementy diety
Teofilów
Złotno 51, Łódż
Sklep ze zdrową
żywnością Złotno
Literatura: http://kuramodowa.pl/informator-lokalny.html
Kontakt: Fundacja „Rodzice Przyszłości” 90-357 Łódź, ul. Sienkiewicza 100
telefon:604 421 604, 601 263 088; adres e-mail: [email protected]
11 z 62
Projekt „EKO – SENIOR” jest współfinansowany przez Ministerstwo Pracy i Polityki Społecznej w ramach
Rządowego Programu na rzecz Aktywności Społecznej Osób Starszych na lata 2014 - 2020
WARSZTAT
Dietetyka dla zdrowia
Kontakt: Fundacja „Rodzice Przyszłości” 90-357 Łódź, ul. Sienkiewicza 100
telefon:604 421 604, 601 263 088; adres e-mail: [email protected]
12 z 62
Projekt „EKO – SENIOR” jest współfinansowany przez Ministerstwo Pracy i Polityki Społecznej w ramach
Rządowego Programu na rzecz Aktywności Społecznej Osób Starszych na lata 2014 - 2020
T.Collin Campbell od ponad 40 lat należy do czołówki naukowców
zajmujących się badaniami na temat żywienia. „Nowoczesne zasady
odżywiania” to najważniejsza książka dotycząca odżywiania i zdrowia,
jaka została wydana w przeciągu ostatnich siedemdziesięciu pięciu lat.
W przekonujący sposób dowodzi, że żywność pochodzenia zwierzęcego
jest odpowiedzialna za coraz częstsze występowanie chorób
cywilizacyjnych, takich jak choroby serca, cukrzyca, nowotwory, otyłość
czy choroba Alzheimera, propagowana jest natomiast dieta oparta na
produktach roślinnych.
Autor „Przekazu Jedzenia”
Fritz-Albert Popp jest niemieckim
profesorem, naukowcem i teoretykiem biofizyki, autorem wielu prac z
dziedziny
fizyki
kwantowej,
biofizyki
i
medycyny.
Był pierwszym naukowcem, który dokonał rejestracji biofotonów i
opublikował rezultaty eksperymentów.
Wiedza ta jest następstwem konsekwentnych badań prowadzonych nad
biopolem i jego rolą w życiu organizmów biologicznych.
Dla nas oznacza to, że ważne jest zwrócenie uwagi na to aby:
 postawić na jakość pokarmu i zdobyć całościowe zrozumienie, od
czego ta jakość naprawdę zależy
 wspierać metody, które dają nam obiektywne kryteria oceny jakości
artykułów spożywczych
 intensywnie badać i zrozumieć zależność pomiędzy odżywianiem się
przy pomocy substancji (w tym również lekarstw) a odżywianiem się
przy pomocy artykułów spożywczych, a przez to – zrozumieć
zależność między życiem i ewolucją.
Dr Dean Ornish, autor bestsellera „Spektrum” jeden z
najwybitniejszych dietetyków w USA, osobisty lekarz prezydenta
Clintona. Cały program Ornisha oparty jest na przeprowadzonych przez
niego i jego zespół 30-letnich badaniach klinicznych, których wyniki były
publikowane w prestiżowych czasopismach medycznych np. The Lancet
i przedstawiane na wielu konferencjach naukowych. Co więcej w 2010 r.
program Ornisha uzyskał aprobatę Amerykańskiego Ministerstwa
Zdrowia i jest refundowany jako opcja terapeutyczna dla pacjentów
z niedokrwienną chorobą serca, dla pacjentów kwalifikowanych do
wszczepienia by-passów lub angioplastyki oraz dla pacjentów po zawale.
Kontakt: Fundacja „Rodzice Przyszłości” 90-357 Łódź, ul. Sienkiewicza 100
telefon:604 421 604, 601 263 088; adres e-mail: [email protected]
13 z 62
Projekt „EKO – SENIOR” jest współfinansowany przez Ministerstwo Pracy i Polityki Społecznej w ramach
Rządowego Programu na rzecz Aktywności Społecznej Osób Starszych na lata 2014 - 2020
Dr Ornish zrewolucjonizował sposób myślenia na temat wpływu żywienia
i stylu życia na zdrowie i odwrócenie przebiegu chorób, które były do tej
pory uważane za nieodwracalne. Udowodnił on również, że styl życia ma
wpływ na ekspresję naszych genów.
Dr Ornish uważa, że metabolizm człowieka nie przyzwyczaił się jeszcze
do tego, że ma nieograniczony dostęp do jedzenia i nie musi odkładać
kolejnych kalorii w postaci tłuszczu, jak robił to przez setki lat. Właśnie
dlatego, podczas stosowania diet z określonym deficytem kalorii,
przemiana materii spowalnia się. W takim przypadku skuteczna jest dieta
niskotłuszczowa, bogata w białko i węglowodany złożone, obfita w
warzywa i owoce, bezmięsna.
Ogólne zasady żywieniowe
 40-50% to zboża pełne: kasza jaglana, owies, orkisz, quinoa (komosa
ryżowa), jęczmień, ryż nierafinowany, żyto, gryka, amarantus, płatki
zbożowe z pełnego przemiału, ewentualnie mąka z pełnego
przemiału
 40% to warzywa (pieczone, duszone, gotowane, przygotowane
na parze, ewentualnie surowe, jeśli pozwala na to stan układu
pokarmowego - trawienie surowych warzyw i owoców wymaga
dużych nakładów energetycznych ze strony układu trawiennego i
może go nadwerężyć na dłuższą metę). Surówki korzystne są raczej
w sezonie letnim (byle nie gotowe ze sklepu, bo te zawierają dużo
niepożądanych dodatków takich jak majonez, oleje rafinowane,
konserwujące dodatki), zimą powinny dominować warzywa pieczone,
duszone lub gotowane
 10-20% to fasole, soczewica, groch, pestki słonecznika, dyni, orzechy
(laskowe i włoskie), migdały, siemię lniane, sezam, mak, czarne
(szlachetne) grzyby
 10-20% to suszone owoce z upraw ekologicznych (niesiarkowane),
suszone na powietrzu (rodzynki, daktyle, morele, figi, śliwki), a także
świeże owoce z naszej strefy klimatycznej, zwłaszcza w sezonie
letnim i pod warunkiem, że nie powodują niestrawności
 mięso i ryby – najwyżej 2-3 x w tygodniu, (w zależności
od indywidualnego zapotrzebowania organizmu), np. 1 x obiad
mięsny, 2 x obiad rybny; szczególnie w chłodnych porach roku; mięso
najlepiej spożywać gotowane, krótko smażone (rzadziej) lub
Kontakt: Fundacja „Rodzice Przyszłości” 90-357 Łódź, ul. Sienkiewicza 100
telefon:604 421 604, 601 263 088; adres e-mail: [email protected]
14 z 62
Projekt „EKO – SENIOR” jest współfinansowany przez Ministerstwo Pracy i Polityki Społecznej w ramach
Rządowego Programu na rzecz Aktywności Społecznej Osób Starszych na lata 2014 - 2020






duszone, przyrządzane ze świeżym imbirem, grzybami lub owocem
głogu, podawane z dużą porcją warzyw i w miarę możliwości nie w
połączeniu z produktami skrobiowymi (ziemniaki, ryż, kasze)
jajka (na miękko, najlepiej bez soli albo z niewielką ilością soli)
masło (bez dodatków i soli) – optymalnie w postaci klarowanej (tzw.
ghee)
w małych ilościach i od czasu do czasu dopuszczalne są: zsiadłe
naturalnie mleko, naturalny jogurt bez dodatków smakowych
(najlepiej przygotowany samodzielnie z mleka dobrej jakości)
świeże oleje tłoczone na zimno, zwłaszcza olej lniany i oliwa z oliwek
extra vergine
niewielkie ilości soli kamiennej lub morskiej
przyprawy i zioła: ostrożnie stosować ostre rozgrzewające przyprawy
(pieprz, chili, imbir suszony, cynamon, goździk), w niewielkich
ilościach stosować
ciepłe zioła osuszające i wspomagające
trawienie: majeranek, tymianek, bazylia, lubczyk, rozmaryn, cząber,
imbir świeży, kolendra, kminek, czosnek i inne dodatki ziołowe. Ilość
przypraw i ziół dodawanych do potraw należy dostosować do
indywidualnych potrzeb.
Napoje: zalecane są napoje ciepłe, nie słodzone, takie jak gorąca woda
(zwykła po przegotowaniu, podgrzana mineralna lub źródlana), herbaty
z ziół, napary z kwiatów, kompot owocowy bez cukru (można dla
uzyskania słodkiego smaku dodać do gotowania ekologicznych daktyli
suszonych, fig, rodzynek lub moreli, które poprawiają smak, a nie
zakwaszają organizmu, lub stosować zamiast cukru niewielkie ilości
miodu lub cukier brzozowy, tzw. ksylitol). Unikać picia zimnych napojów,
szczególnie z lodem. W miarę możliwości nie popijać w trakcie posiłków,
a jeśli jest to konieczne – popijać ciepłą wodą lub niesłodzonymi i
niekwaśnymi naparami ziołowymi.
Kontakt: Fundacja „Rodzice Przyszłości” 90-357 Łódź, ul. Sienkiewicza 100
telefon:604 421 604, 601 263 088; adres e-mail: [email protected]
15 z 62
Projekt „EKO – SENIOR” jest współfinansowany przez Ministerstwo Pracy i Polityki Społecznej w ramach
Rządowego Programu na rzecz Aktywności Społecznej Osób Starszych na lata 2014 - 2020
W celu zachowania zdrowia niezbędna jest równowaga kwasowozasadowa w organizmie.
Produkty
Neutralne
Kwasotwórcze
zasadotwórcze
ziemniaki
masło
zboża
warzywa korzeniowe, tłuste mleko i śmietana
fasole
liściaste, dzikie
owoce
tofu
groch
niegazowana woda
tempeh
jaja(tylko żółtko jest
mineralna
zasadowe)
zioła tj. pietruszka,
sos sojowy
mięso
majeranek, oregano,
koper, pieprz, papryka
sól
naturalne oleje
ryby
herbata kukicha
cukier
wodorosty morskie
herbata czarna
kiszonki
alkohol
Literatura: Norbert Treutwein „Zakwaszenie, nieznana przyczyna wielu
chorób”, Bożena Żak-Cyran „Energia życia, energia pożywienia”.
W codziennym odżywianiu należy kierować się właściwościami
rozgrzewającymi i ochładzającymi produktów, zestawiając je
odpowiednio do potrzeb organizmu.
Gorące
alkohol
wysokoprocen
towy
jagnięcina
Ciepłe
wino
czerwone,
kakao
łosoś,
kurczak
Neutralne
ryż
Zimne
Chłodne
jogurt, kefir
jaja
woda
chilli, czosnek,
cynamon,
imbir
Orzechy
miód
arbuz,
banany,
pomarańcze
, wodorosty,
owoce
herbata
czarna, z
mięty, piwo
jęczmień
kawa
masło
ser z mleka
krowiego
Kontakt: Fundacja „Rodzice Przyszłości” 90-357 Łódź, ul. Sienkiewicza 100
telefon:604 421 604, 601 263 088; adres e-mail: [email protected]
olej
16 z 62
Projekt „EKO – SENIOR” jest współfinansowany przez Ministerstwo Pracy i Polityki Społecznej w ramach
Rządowego Programu na rzecz Aktywności Społecznej Osób Starszych na lata 2014 - 2020
Literatura: „Terapia pożywieniem” Joerg Kastner, Bożena Żak-Cyran
„Energia życia, energia pożywienia”
Przykładowa SEZONOWOŚĆ WARZYW I OWOCÓW
WIOSNA
Maj – kalafior, kapusta, botwinka, rzodkiewka, cebula
Czerwiec – truskawki, ogórki
LATO
Lipiec – gruszki, jabłka, ziemniaki, marchewka, fasolka, cukinia
Sierpień – pomidory, śliwki, truskawki
JESIEŃ
Wrzesień – orzechy, dynia, buraki
ZIMA
Jarmuż, ziemniaki, cebula, marchewka, buraki
PRZEPISY:
1. Chleb życia bezglutenowy
Składniki:
1 szklanka nasion słonecznika
½ szklanki nasion lnu
½ szklanki orzechów laskowych lub migdały
1 ½ szklanki / 145g płatków owsianych
2 łyżki nasiona chia lub czarnuszkę
4 łyżki łupiny nasion babki płesznik (3 łyżki jeśli używasz proszku
łuski psyllium)
1 łyżeczka sól morska drobnoziarnista
1 łyżka stołowa miodu lub syropu klonowego
3 łyżki stopiony olej kokosowy lub ghee (masło klarowane)
1 ½ szklanki / 350ml wody
Wskazówki:
1. W małej formie na keksówkę połączyć wszystkie suche składniki,
dobrze wymieszać. Wymieszać syrop klonowy, olej i wodę razem w
misce. Dodać do suchych składników i wymieszać dobrze, aż
wszystko się całkowicie wchłonie i ciasto stanie się bardzo gęste.
Wygładzić szczyt łyżką. Niech odstoi na blacie 2 godziny lub lepiej
cały dzień lub noc. Ciasto jest gotowe, jeśli zachowa swój kształt
nawet, gdy wyciągnie się go z formy.
Kontakt: Fundacja „Rodzice Przyszłości” 90-357 Łódź, ul. Sienkiewicza 100
telefon:604 421 604, 601 263 088; adres e-mail: [email protected]
17 z 62
Projekt „EKO – SENIOR” jest współfinansowany przez Ministerstwo Pracy i Polityki Społecznej w ramach
Rządowego Programu na rzecz Aktywności Społecznej Osób Starszych na lata 2014 - 2020
2. Rozgrzać piekarnik do 175°C.
3. Umieścić keksówkę w piecu na środkowym ruszcie i piec 20 minut.
Wyciągnąć chlebek z formy, umieścić go do góry nogami
bezpośrednio na ruszcie i piec przez kolejne 30-40 minut. Chleb jest
gotowy, jeśli brzmi pusto gdy postukasz. Ostudzić całkowicie przed
krojeniem.
2. „Zupa roślinna wzmacniająca krew”
W garnku podsmażamy na oleju 1 cebulę, gdy będzie szklista zalewamy
ciepłą wodą. Dodajemy ziemniaki pokrojone w kostkę, buraki,
marchewkę, pietruszkę, seler, por, trochę octu jabłkowego, liść laurowy,
ziele angielskie, sól i pieprz na końcu, dotujemy na małym ogniu.
Wrzucamy 4-5 łyżek kaszy jaglanej. Pod koniec gotowania ścieramy na
tarce warzywa i dodajemy do smaku sok z cytryny lub zakwas (domowy
lub eko), posypujemy natką pietruszki.
Zamiast podsmażania cebuli, na koniec po ugotowaniu możemy dodać
1-2łyżki oleju lnianego.
3. Pasta roślinna „Buraczkowy raj”
Szklankę ugotowanej białej lub czerwonej fasoli zmiksuj z upieczonym
burakiem. Do smaku dodać sól, pieprz oraz chrzan 1 łyżeczkę. Na
koniec można dodać olej lniany 1 łyżkę lub posypać świeżo zmielonym
ostropestem i wymieszać.
4. Pasta roślinna „Słonecznikowa uciecha”
1 szklanka nasion słonecznika namoczyć 1 godzinę w gorącej wodzie lub
na noc w zimnej. Dodać 2 suszone pomidory, czosnek, pietruszkę, sok z
cytryny i zmiksować, dolewając 2-3 łyżki wody do uzyskania kremowej
pasty. Doprawić solą i pieprzem.
5. „Domowa Nutella”
1 szklankę orzechów laskowych bez skórki zmiksować z 2 łyżkami
kakao.
Potem dodać ¼ szklanki daktyli (moczonych wcześniej 20 minut w
Kontakt: Fundacja „Rodzice Przyszłości” 90-357 Łódź, ul. Sienkiewicza 100
telefon:604 421 604, 601 263 088; adres e-mail: [email protected]
18 z 62
Projekt „EKO – SENIOR” jest współfinansowany przez Ministerstwo Pracy i Polityki Społecznej w ramach
Rządowego Programu na rzecz Aktywności Społecznej Osób Starszych na lata 2014 - 2020
ciepłej wodzie), znowu zmiksować. Dodać ¼ mleka roślinnego i
zmiksować na gładki krem.
6. Pasztet roślinny
2 szklanki soczewicy ugotowanej z liściem laurowym i zielem
1 szklanka ugotowanej kaszy jaglanej
przyprawy lubczyk, majeranek, sól, pieprz
czosnek, cebula
sos sojowy
olej 100ml
Wymieszać wszystko blenderem i wyłożyć do keksówki. Piec 45 minut.
Ostudzić i podawać z ogórkiem kiszonym.
Napoje chlorofilowe
Chlorofil wykazuje szeroki pozytywny wpływ na organizm ludzki:









ma działanie neutralizujące na wolne rodniki,
stymuluje układ odpornościowy,
normalizuje ciśnienie krwi,
redukuje nieprzyjemny zapach z ust, nieprzyjemny zapach ciała,
oczyszcza krew oraz organizm z toksyn,
wykazuje działanie detoksykacyjne na wątrobę,
wspomaga walkę z anemią,
oczyszcza jelita,
pomaga odmłodzić organizm i dodać ciału energii.
Dietetyczne zalety koktajli:
 są bardzo sycące,
 są łatwo przyswajalne,
 zastępują doskonale podwieczorek lub kolację.
To jest szczególnie atrakcyjna forma przemycania witamin i minerałów
dzieciom. Dzieci, które nie zjadłyby takich ilości zielonych liści , mogą
mieć je podane w formie pysznego, pożywnego i zdrowego koktajlu.
Trzeba pamiętać:
 że koktajle należy spożywać same,
 wypijać najlepiej na czczo, lub 30-40 minut przed posiłkiem,
Kontakt: Fundacja „Rodzice Przyszłości” 90-357 Łódź, ul. Sienkiewicza 100
telefon:604 421 604, 601 263 088; adres e-mail: [email protected]
19 z 62
Projekt „EKO – SENIOR” jest współfinansowany przez Ministerstwo Pracy i Polityki Społecznej w ramach
Rządowego Programu na rzecz Aktywności Społecznej Osób Starszych na lata 2014 - 2020
 nie należy wypijać koktajlu bezpośrednio po posiłku, ponieważ grozi
to gazami i wzdęciami.
„Wieloowocowy mix zdrowia”
szklanka mieszanki owoców sezonowych(jagody, truskawki, maliny,
porzeczki)
garść liści szpinaku
łyżeczka miodu
łyżeczka oliwy
woda
„Zielone szaleństwo”
garść liści sałaty
garść liści mięty
2 jabłka
łyżeczka oliwy
woda
„Ziołowy zawrót głowy”
garść liści pokrzywy czy mniszka lekarskiego
mała garść liści mięty
szklanka truskawek
łyżeczka oliwy
łyżeczka miodu
„Kulki pełne energii”
1 szklanka migdałów bez skórki
½ szklanki nerkowców
pół szklanki suszonych moreli, moczonych 20 min w ciepłej wodzie
ekstrakt waniliowy
skórka z otartej cytryny, pół łyżeczki
szczyptę soli
Orzechy, skórkę z cytryny i sól miksujemy na proszek, dodać odcedzone
morele i wanilię.
Formujemy małe kulki i obtaczamy w kakao lub wiórkach kokosowych.
Kontakt: Fundacja „Rodzice Przyszłości” 90-357 Łódź, ul. Sienkiewicza 100
telefon:604 421 604, 601 263 088; adres e-mail: [email protected]
20 z 62
Projekt „EKO – SENIOR” jest współfinansowany przez Ministerstwo Pracy i Polityki Społecznej w ramach
Rządowego Programu na rzecz Aktywności Społecznej Osób Starszych na lata 2014 - 2020
„Omlet Majki”
2 żółtka od szczęśliwych kurek
¼ szklanki mleka roślinnego
2 łyżki mąki z gryczanej
1 łyżka mąki z amarantusa
Lub mix mąki ryżowej z jęczmienną
Mieszamy do uzyskania konsystencji gęstej śmietany, w oddzielnej
miseczce ubijamy delikatnie białko, dodajemy na koniec do masy
jajecznej.
Smażymy na maśle klarowanym z obu stron do zarumienienia omleta.
„Czekoladowy budyń z mleka kokosowego z kaszą jaglaną”
400ml mleka kokosowego lub innego roślinnego
2 łyżki cukru ksylitolu lub miodu
2 łyżki kakao
2 łyżki skrobi ziemniaczanej
woda
3 łyżki kaszy jaglanej
Do ciepłego mleka dodajemy cukier, odlewamy trochę do kubka i
mieszamy z kakao.
Skrobię mieszamy z niewielką ilością zimnej wody i stopniowo wlewamy
do gotującego kakao. Kiedy uzyskamy konsystencję budyniu, dodajemy
kaszę i blendujemy.
Lody jaglano owocowe
1/4 szklanki kaszy jaglanej
pół laski wanilii lub łyżka ekstraktu waniliowego
1/3 szklanki cukru ksylitolu, miodu lub zmiksowanych daktyli
1 szklanka wody (lub ulubionego mleka np jaglanego)
szczypta soli himalajskiej
3 łyżki oliwy lub oleju kokosowego
1 łyżka soku z cytryny
1-2 szklanki owoców sezonowych truskawki, jagody
Kaszę jaglaną ugotować do miękkości na mleku (lub wodzie). Odstawić
do wystudzenia. Zmiksować gładko z resztą składników i zamrozić.
Inspiracje: www.kuramodowa.pl; Inspiracje: Marta Dymek „Jadłonomia”
Kontakt: Fundacja „Rodzice Przyszłości” 90-357 Łódź, ul. Sienkiewicza 100
telefon:604 421 604, 601 263 088; adres e-mail: [email protected]
21 z 62
Projekt „EKO – SENIOR” jest współfinansowany przez Ministerstwo Pracy i Polityki Społecznej w ramach
Rządowego Programu na rzecz Aktywności Społecznej Osób Starszych na lata 2014 - 2020
ŚNIADANIA
KASZA JAGLANA Z JABŁKAMI I SUSZONYMI OWOCAMI
Składniki: kasza jaglana, świeży imbir, sól, kurkuma, masło, jabłka,
rodzynki lub inne suszone owoce (morele, figi, daktyle), papryka słodka
w proszku, cynamon
 Kaszę jaglaną uprażyć na sucho na stalowej patelni, ugotować na
sypko (potrzeba stosunkowo dużo wody, by się nie przypaliła – w
trakcie gotowania można dodawać wrzątku, by uzupełniać płyn,
który wyparuje, natomiast dodawanie zimnej wody zwiększa ryzyko
przywierania kaszy do dna).
 Jabłka umyć, usunąć gniazda nasienne, pokroić w drobne
plasterki, wrzucić na rozgrzaną patelnię z łyżką klarowanego
masła, dodać namoczonych rodzynek i innych owoców suszonych,
dodać szczyptę cynamonu, pół łyżeczki startego drobno kłącza
świeżego imbiru oraz szczyptę soli; całość uprażyć pod
przykrywką, delikatnie mieszając co pewien czas.
Kaszę podawać na ciepło z uprażonymi jabłkami.
OWSIANKA Z JABŁKAMI
Składniki: płatki owsiane, jabłka, świeży imbir, olej lniany, sól, cynamon
Płatki owsiane podprażyć w stalowym lub emaliowanym naczyniu, dolać
wrzątku, wkroić drobno pokrojone jabłka, dodać owoców kolcowoju, kilka
plasterków świeżego imbiru, szczyptę soli, kilka kropel soku z cytryny,
szczyptę papryki słodkiej, gotować do miękkości, mieszając w razie
potrzeby, by nie dopuścić do przypalenia.
Podawać na ciepło, polać na talerzu olejem lnianym.
OWSIANKA Z DAKTYLAMI I SEZAMEM
Składniki: płatki owsiane, daktyle bez konserwantów (niesiarkowane),
ziarno białego sezamu, świeży imbir, suszona papryka słodka, olej
lniany, sól
Płatki owsiane podprażyć w stalowym lub emaliowanym naczyniu, dolać
wrzątku, wkroić drobno pokrojone daktyle, dodać kilka plasterków
świeżego imbiru, szczyptę soli, kilka kropel soku z cytryny, szczyptę
Kontakt: Fundacja „Rodzice Przyszłości” 90-357 Łódź, ul. Sienkiewicza 100
telefon:604 421 604, 601 263 088; adres e-mail: [email protected]
22 z 62
Projekt „EKO – SENIOR” jest współfinansowany przez Ministerstwo Pracy i Polityki Społecznej w ramach
Rządowego Programu na rzecz Aktywności Społecznej Osób Starszych na lata 2014 - 2020
papryki słodkiej, gotować do miękkości, mieszając w razie potrzeby, by
nie dopuścić do przypalenia; pod koniec gotowania dodać zmielonego
ziarna sezamu (1-2 stołowe łyżki na osobę), wymieszać dokładnie.
Podawać na ciepło, polać na talerzu olejem lnianym.
KASZA GRYCZANA Z SELEREM I PIECZARKAMI
Składniki: kasza gryczana, świeży imbir, sól, seler, pieczarki, masło,
natka pietruszki
1. Prażoną (paloną) kaszę gryczaną przepłukać pod bieżącą wodą,
wrzucić na wrzątek, dodać łyżeczkę klarowanego masła, dodać 2-3
plasterki świeżego imbiru, nieco posolić.
2. Na rozgrzaną patelnię wrzucić kilka łyżeczek klarowanego masła,
dodać pokrojone pieczarki, podsmażyć, dodać seler utarty na
tarce, dodać szczyptę pieprzu, lekko osolić.
Kaszę gryczaną podawać na ciepło z obfitą porcją duszonych pieczarek
z selerem, posypaną zieloną pietruszką.
WZMACNIAJĄCA ZUPA Z PŁATKÓW OWSIANYCH
Składniki: masło lub olej sezamowy, cebula dymka, płatki owsiane, sól,
cytryna, słodka papryka (w proszku), marchewka, kapusta pekińska,
pieprz, sos sojowy
Na gorącej głębokiej patelni (lub w dużym garnku) rozgrzać masło,
dodać pokrojoną cebulkę dymkę i łagodnie podsmażyć, dodać płatki
owsiane, szczyptę soli, kilka kropel soku z cytryny, słodką paprykę, dolać
gorącej wody, dodać drobno pokrojoną lub utartą na tarce marchewkę,
dodać szczyptę pieprzu, gotować około 30 minut, następnie dodać
kapustą pekińską pokrojoną we wstążki, gotować kilka minut, by zmiękła.
Podawać na ciepło z dodatkiem oleju lnianego.
Kontakt: Fundacja „Rodzice Przyszłości” 90-357 Łódź, ul. Sienkiewicza 100
telefon:604 421 604, 601 263 088; adres e-mail: [email protected]
23 z 62
Projekt „EKO – SENIOR” jest współfinansowany przez Ministerstwo Pracy i Polityki Społecznej w ramach
Rządowego Programu na rzecz Aktywności Społecznej Osób Starszych na lata 2014 - 2020
OBIADY
Danie jednogarnkowe z MARCHEWKI, CEBULI I ZIEMNIAKÓW
Ziemniaki i marchew (można też użyć korzenia pietruszki) obrać, opłukać
i pokroić w małe plasterki. Cebulę obrać, opłukać i pokroić w kostkę. W
garnku zagotować wodę, dodać pokrojone warzywa, dodać do
gotowania liść laurowy, ziele angielskie, kminek i sól. Gotować na małym
ogniu do miękkości. Po wyłożeniu dania na talerz dodać oleju lnianego
lub rydzowego oraz posypać zieleniną.
SOCZEWICA ZIELONA / KASZA GRYCZANA / MARCHEWKA Z
CEBULKĄ
Soczewica – soczewicę namoczyć na kilka godzin, odlać wodę,
gotować w świeżej wodzie z dodatkiem 1 ząbka czosnku i szczyptą
soli.
2. Kasza gryczana – ugotować ze szczyptą soli i łyżeczką masła lub
oliwy z oliwek.
3. Marchewka z cebulką – na rozgrzaną patelnię wlać kilka łyżek oliwy z
oliwek, dodać utartą marchewkę, cebulkę pokrojoną w kostkę lub
plasterki, podsmażyć do miękkości, pod koniec można dodać
suszonej bazylii
1.
CZARNA FASOLA / BURACZKI / KASZA GRYCZANA
1. Czarną fasolę namoczyć na noc, rano odlać wodę i gotować w
świeżej wodzie z kilkoma jagodami jałowca, kilkoma plastrami
świeżego imbiru i solą.
2. Kasza gryczana – ugotować z łyżką oliwy z oliwek lub łyżeczką masła
i ze szczyptą soli.
3. Buraki obrać, ugotować na parze, pokroić w kostkę lub utrzeć na
tarce, dodać odrobinę pieprzu, szczyptę soli, pokrojonych drobno
ogórków kiszonych, majeranku, dodać kilka łyżek posiekanej natki
pietruszki lub świeżego koperku i oleju lnianego, wymieszać
dokładnie.
Kontakt: Fundacja „Rodzice Przyszłości” 90-357 Łódź, ul. Sienkiewicza 100
telefon:604 421 604, 601 263 088; adres e-mail: [email protected]
24 z 62
Projekt „EKO – SENIOR” jest współfinansowany przez Ministerstwo Pracy i Polityki Społecznej w ramach
Rządowego Programu na rzecz Aktywności Społecznej Osób Starszych na lata 2014 - 2020
CIECIORKA / RYŻ / SAŁATA Z POMIDORAMI, BAZYLIĄ I SOSEM
VINAIGRETTE
1. Cieciorkę zalać na noc wodą, rano wodę odlać, gotować w świeżej
wodzie z dodatkiem kilku goździków i soli (dodanej pod koniec
gotowania).
2. Ryż brązowy ugotować na sypko z 2-3 listkami laurowymi, zielem
angielskim i ze szczyptą soli.
3. Sałatę i pomidory opłukać, pokroić na drobne kawałki, dodać liści
świeżej bazylii i posiekanego koperku, polać sosem vinaigrette
(wymieszać 0.2 szklanki oliwy z oliwek lub oleju lnianego, 3-4 łyżki
wody, 2-3 rozgniecione z solą ząbki czosnku, 2 łyżki musztardy).
KOLACJE
ZIEMNIAKI Z TWAROŻKIEM KOZIM NA OSTRO Z OLEJEM LNIANYM
1. Ziemniaki obrać i ugotować na parze lub ugotować w mundurkach.
2. Do twarogu z koziego mleka dodać kilka łyżek naturalnego jogurtu
koziego, łyżeczkę słodkiej papryki w proszku, kilka łyżek oleju
lnianego, ewentualnie kilka łyżeczek otrębów żytnich, kilka łyżek
posiekanego koperku lub/i natki pietruszki, roztarty ząbek czosnku
lub posiekaną drobno cebulkę (jeśli nie ma objawów gorąca),
ewentualnie zamiast czosnku i cebulki utartą rzodkiewkę lub rzepę
lub białą rzodkiew (dla osób z gorącem lub w upalne dni), wymieszać
starannie i podawać przybrane rzodkiewkami lub plasterkami
pomidora (latem).
UWAGA!!! Produkty z mleka krowiego są często źle tolerowane, więc
warto je zastąpić produktami z mleka koziego. Nie należy ich stosować,
gdy występuje nietolerancja na produkty mleczne.
Kontakt: Fundacja „Rodzice Przyszłości” 90-357 Łódź, ul. Sienkiewicza 100
telefon:604 421 604, 601 263 088; adres e-mail: [email protected]
25 z 62
Projekt „EKO – SENIOR” jest współfinansowany przez Ministerstwo Pracy i Polityki Społecznej w ramach
Rządowego Programu na rzecz Aktywności Społecznej Osób Starszych na lata 2014 - 2020
PIKANTNA ZUPA Z ZIELONEJ SOCZEWICY Z WODOROSTAMI
1. Ugotować kaszę jaglaną.
2. Soczewicę namoczyć na kilka godzin, odlać wodę, zalać zimną wodą,
dodać liście laurowe, ziele angielskie, kilka plastrów świeżego imbiru,
ząbek czosnku, posolić, gotować kilkanaście minut, dodać opłukane
wodorosty, np. kombu, dodać kilka pokrojonych pomidorów lub kilka
łyżeczek koncentratu pomidorowego, dodać szczyptę papryki
słodkiej, utartą marchewkę i korzeń pietruszki, gotować kolejne kilka
minut, przed końcem gotowania dodać łyżeczkę majeranku i
ewentualnie kilka łyżek ugotowanej kaszy jaglanej (jeśli chcemy, by
zupa byłą gęsta i pożywniejsza), na talerzu polać olejem lnianym (2-3
łyżki) i posypać natką pietruszki.
ZUPA KREM Z SELERA
Wariant 1:
Obrany i oczyszczony seler (1 dużą bulwę) oraz kilka ziemniaków
pokroić, ugotować, po ugotowaniu zmiksować, dodać sól, szczyptę gałki
muszkatołowej, podawać z olejem lnianym lub rydzowym albo łyżeczką
masła klarowanego, posypać koperkiem lub pietruszką.
Wariant 2:
Obrany i oczyszczony seler (1 dużą bulwę) oraz kilka ziemniaków
przepuścić przez sokowirówkę, otrzymany sok i pulpę dodać do 3-4 l
wody w dużym garnku, dokładnie wymieszać, zagotować, dodać
szczyptę gałki muszkatołowej i 1 łyżeczkę soli.
Gotować kilka minut. Podawać ciepłe. Na talerzu dodać oleju lnianego
lub rydzowego
DUSZONE WARZYWA ZE SZPINAKIEM
Kilka ziemniaków oczyścić, obrać, pokroić w „zapałkę”, wrzucić na
rozgrzaną oliwę na dużej głębokiej patelni, dodać zmiażdżonego
czosnku, podsmażyć krótko. Następnie dodać poszatkowanej kapusty
pekińskiej, pokrojonej papryki czerwonej (lub w trzech kolorach), dolać
szklankę wody, posolić, ewentualnie dodać posiekany drobno świeży
imbir i dusić kilka minut. Potem dorzucić opłukane liście szpinaku (w
całości) i udusić, mieszając. Podawać z olejem dobrej jakości.
Jeśli doda się więcej wody do duszenia, można otrzymać pyszną gęstą
zupę.
Kontakt: Fundacja „Rodzice Przyszłości” 90-357 Łódź, ul. Sienkiewicza 100
telefon:604 421 604, 601 263 088; adres e-mail: [email protected]
26 z 62
Projekt „EKO – SENIOR” jest współfinansowany przez Ministerstwo Pracy i Polityki Społecznej w ramach
Rządowego Programu na rzecz Aktywności Społecznej Osób Starszych na lata 2014 - 2020
PASTA Z NASION SŁONECZNIKA
Nasiona słonecznika krótko uprażyć na sucho na stalowej patelni
(uważając, by nie przypalić), wyłożyć na talerzyk i przestudzić, następnie
zmielić w młynku, dodać szczyptę soli, oliwy z oliwek lub innego dobrej
jakości oleju.
W zależności od upodobań taką bazę można spożywać bez przypraw
jako dodatek do pieczywa lub kasz lub dodać do smaku ulubionych ziół,
pietruszki, koperku, itp.
Połączenie zmielonych prażonych lub gotowanych nasion słonecznika z
dużą ilością liści pietruszki można potraktować jako odmianę sosu pesto.
Można przechowywać w lodówce kilka dni, ale najlepiej smakuje świeżo
przyrządzone.
Inspiracja: kurs dietetyki TMC- dr Agnieszka Krzemińska
Kontakt: Fundacja „Rodzice Przyszłości” 90-357 Łódź, ul. Sienkiewicza 100
telefon:604 421 604, 601 263 088; adres e-mail: [email protected]
27 z 62
Projekt „EKO – SENIOR” jest współfinansowany przez Ministerstwo Pracy i Polityki Społecznej w ramach
Rządowego Programu na rzecz Aktywności Społecznej Osób Starszych na lata 2014 - 2020
Lista zakupów:
Kasze, ryże
Makarony
Mąki
o Orkiszowa
o Jaglana
o Gryczana
o Amarantu sowa
o Żytnia
o Ryżowa
o Kukurydziana
Mleko roślinne
Masło Eko, klarowane
Maślanka, kefir Eko
Oleje roślinne nierafinowane, tłoczone na zimno
Warzywa sezonowe
Owoce
Kapusta kiszona, ogórki
Zakwas domowy
Siemię lniane
Płatki owsiane bez glutenu
Pestki
suszone owoce
Herbaty bez chemii
Przyprawy bez chemii
Zioła, ostropest
Kawa orkiszowa, z cykorii
Cukier zamiennik
Sól himalajska
Soczewica, ciecierzyca, fasole
ekojajka
Kontakt: Fundacja „Rodzice Przyszłości” 90-357 Łódź, ul. Sienkiewicza 100
telefon:604 421 604, 601 263 088; adres e-mail: [email protected]
28 z 62
Projekt „EKO – SENIOR” jest współfinansowany przez Ministerstwo Pracy i Polityki Społecznej w ramach
Rządowego Programu na rzecz Aktywności Społecznej Osób Starszych na lata 2014 - 2020
WARSZTAT
Jak uprawiać na działce
żywność ekologiczną
Kontakt: Fundacja „Rodzice Przyszłości” 90-357 Łódź, ul. Sienkiewicza 100
telefon:604 421 604, 601 263 088; adres e-mail: [email protected]
29 z 62
Projekt „EKO – SENIOR” jest współfinansowany przez Ministerstwo Pracy i Polityki Społecznej w ramach
Rządowego Programu na rzecz Aktywności Społecznej Osób Starszych na lata 2014 - 2020
Jak zdrowo żyć, jak zdrowo produkować
Każdy z nas chce żyć w czystym i przyjaznym środowisku. Wymagamy
tego od wszystkich ale zacznijmy od siebie. Mamy prawo wyboru, róbmy
zakupy z rozwaga, czytajmy dokładnie etykiety, starajmy się ograniczyć
„produkcję” śmieci, dbajmy o środowisko.
Jeśli jesteśmy właścicielami lub użytkownikami choćby niewielkiego
kawałka ziemi, decydujemy się uprawiać warzywa i owoce na własne
potrzeby.
W Polsce ogrodnictwo na terenach miejskich jest obecne od
dziesięcioleci za sprawą pracowniczych ogródków działkowych. Do
niedawna jednak były one postrzegane jako relikt PRL-owskiego stylu
życia i kwitowane przez młodych mieszkańców miast uśmiechem
pobłażania. Odziedziczone ogródki stały się miejscem rodzinnego
grillowania, zrezygnowano z uprawy warzyw i owoców zastępując, to
roślinami ozdobnymi i trawnikami. Jednak w ostatnich latach coś się
zmieniło, zapewne pod wpływem przykładów ze Stanów Zjednoczonych i
Europy Zachodniej, gdzie miejskie ogrodnictwo – zarówno w formie
zorganizowanych inicjatyw, jak i spontanicznych – stało się bardzo
popularne. W obliczu ogólnoświatowego krachu ekonomicznego idea
samodzielnego uprawiania warzyw na niezagospodarowanych parcelach
w centrach miast okazuje się modą, formą wypoczynku, integracją
rodziny.
Jeśli decydujemy się na uprawę warzyw i owoców, musimy wiedzieć, co
„drzemie” w glebie, co chcemy osiągnąć, jakie są nasze potrzeby i
oczekiwania.
Mając doświadczenie z współpracy z właścicielami ogródków
działkowych, czasami byłam przerażona brakiem wiedzy, nonszalancją w
stosowanych uprawach. Stosowanie niewłaściwego nawożenia, spalanie
śmieci (na szczęście jest, to teraz zabronione), stosowanie środków
ochrony roślin, nagminne wylewanie ścieków na działkę, czasami wręcz
nawożenie fekaliami. Na szczęście jest coraz większa świadomość
ekologiczna, bardziej holistyczne spojrzenie.
Kontakt: Fundacja „Rodzice Przyszłości” 90-357 Łódź, ul. Sienkiewicza 100
telefon:604 421 604, 601 263 088; adres e-mail: [email protected]
30 z 62
Projekt „EKO – SENIOR” jest współfinansowany przez Ministerstwo Pracy i Polityki Społecznej w ramach
Rządowego Programu na rzecz Aktywności Społecznej Osób Starszych na lata 2014 - 2020
Wracając do naszych upraw, na początek warto by było skontaktować
się z Okręgową Stacją Chemiczno-Rolniczą w Łodzi celem pobrania
próbek i oznaczenia naszej gleby, wtedy będziemy wiedzieć, jaki jest
potencjał, zasobność gleby. Stacje Chemiczno-Rolnicze mają też
rozeznanie o skażeniu gleb nawet w obrębie miasta. Nie oszukujmy się,
beztroskie korzystanie ze środowiska, rozwój przemysłu, motoryzacji,
brak oczyszczalni ścieków na przełomie XIX, a szczególnie w drugiej
połowie XX wieku doprowadziło do silnej degradacji gleby, wody i
powietrza, a szczególnie dotyczy to, dużych aglomeracji miejskich. Sami
też nie jesteśmy bez winy, niska emisja z palenisk domowych, spalanie
śmieci, a przede wszystkim opakowań plastikowych powoduje
dostawanie się do gleby zabójczych dioksan.
Jeśli chcemy zdrowo produkować, musimy wiedzieć, jakie jest skażenie
naszego ogrodu, jak możemy działać, żeby zniwelować bądź ograniczyć
skutki degradacji gleb.
Obecnie tyle się mówi o rolnictwie ekologicznym, jakie są zasady i idea –
rolnictwo ekologiczne to zrównoważony sposób produkcji rolnej.
Rolnictwo ekologiczne
Rolnictwo ekologiczne to specyficzny system gospodarowania, który
zakłada zrównoważenie produkcji roślinnej ze zwierzęcą, przy
zastosowaniu środków naturalnych.
Podstawowe cele rolnictwa ekologicznego to:
– zachowanie wysokiego poziomu próchnicy, która warunkuje żyzność
gleby,
– utrzymanie równowagi biologicznej w środowisku produkcji rolniczej,
– dążenie do zamknięcia obiegu materii w gospodarstwie poprzez
zrównoważenie produkcji roślinnej ze zwierzęcą.
W Polsce szczegółowe wymagania w zakresie rolnictwa ekologicznego
reguluje Ustawa z dnia 20 kwietnia 2004 r. o rolnictwie ekologicznym,
natomiast unijnym aktem prawnym, obowiązującym także polskich
rolników, jest Rozporządzenie Rady 2092/91/EWG z dnia 24 czerwca
1991 roku w sprawie produkcji ekologicznej produktów rolnych oraz
znakowania produktów rolnych oraz środków spożywczych.
Kontakt: Fundacja „Rodzice Przyszłości” 90-357 Łódź, ul. Sienkiewicza 100
telefon:604 421 604, 601 263 088; adres e-mail: [email protected]
31 z 62
Projekt „EKO – SENIOR” jest współfinansowany przez Ministerstwo Pracy i Polityki Społecznej w ramach
Rządowego Programu na rzecz Aktywności Społecznej Osób Starszych na lata 2014 - 2020
Podstawowe zasady rolnictwa ekologicznego:
Agrotechnika
- uprawa roli powinna być wykonywana z myślą o stałym podwyższaniu
żyzności gleb poprzez płytkie odwracanie ale głębokie spulchnianie,
- maksymalne skrócenie czasu, w którym gleba pozostaje bez okrywy
roślinnej,
– nawożenie nawozami organicznymi lub naturalnymi, wytworzonymi we
własnym gospodarstwie lub, w przypadku nie posiadania zwierząt,
pozyskanymi z innych gospodarstw ekologicznych oraz nawozami i
środkami poprawiającymi właściwości gleby, zakwalifikowanymi do
stosowania w rolnictwie ekologicznym;
Niedozwolone jest stosowanie wszelkich nawozów sztucznych i
organicznych produkowanych przemysłowo, kompostów z odpadów
komunalnych;
– stosowanie ekologicznego materiału siewnego;
– właściwy płodozmian, uwzględniający wsiewki i poplony, pozwalające
na jak najdłuższe przykrycie gleby roślinnością – rolnictwo ekologiczne,
to sztuka płodozmianu;
- funkcje płodozmianu, to utrzymanie optymalnej zawartości próchnicy i
żyzności gleby, zapobieganie nadmiernemu rozwojowi chorób,
szkodników i chwastów, niedopuszczenie do niekontrolowanego rozwoju
chwastów;
- warunki, jakie musi spełniać płodozmian: rotacja powinna być minimum
4 lata (czyli np. kapusta powinna znaleźć się w tym miejscu za 4 lata,
ważne jest prowadzenie zapisków, planu ogrodu, nawożenia,
obserwacji), musi uwzględniać uprawę roślin motylkowych w plonie
głównym np. fasolę, groch, soję, musi uwzględniać międzyplony (po
plonie głównym), tolerancję roślin na uprawę po sobie;
Kontakt: Fundacja „Rodzice Przyszłości” 90-357 Łódź, ul. Sienkiewicza 100
telefon:604 421 604, 601 263 088; adres e-mail: [email protected]
32 z 62
Projekt „EKO – SENIOR” jest współfinansowany przez Ministerstwo Pracy i Polityki Społecznej w ramach
Rządowego Programu na rzecz Aktywności Społecznej Osób Starszych na lata 2014 - 2020
– odchwaszczanie mechaniczne, bez chemicznych środków ochrony
roślin lub za pomocą środków ochrony, zakwalifikowanych do stosowania
w rolnictwie ekologicznym;
- Ochrona roślin
Niedozwolone jest stosowanie pestycydów w uprawach ekologicznych,
a także na miedzach, brzegach upraw, w rowach, przy drogach, w
pasach zadrzewień, zakrzaczeń.
Ochrona przed szkodnikami, chorobami i chwastami polega na
zapobieganiu przez aktywizowanie gleby wzmacnianiu kondycji roślin
(roślin silne, zdrowe lepiej sobie radzą ze szkodnikami i chorobami,
większa jest ich konkurencyjność w stosunku do chwastów) stosując:
- odpowiedni dobór odmian i płodozmian
- następstwo roślin
- agrotechnikę
- nawożenie
- Ochrona warzyw przed szkodnikami
Przykładowe stosowanie preparatów biologicznych i wyciągów
roślinnych:
Mszyce i przędziorki:
Wyciąg z pokrzywy (1kg ziela – bez kwiatów – należy zalać 10l gorącej
wody. Po 1-2 dniach preparat stosować bez rozcieńczenia –
zapobiegawczo i przy porażeniu);
Stonka ziemniaczana:
Wyciąg z pomidora (100g liści zalać 3l gorącej wody. Po 1-2 dniach
stosować w rozcieńczeniu 1:2 na całą roślinę – przy porażeniu);
Bielinek kapustnik:
Wyciąg z pomidora (przygotowanie jak powyżej);
Wyciąg z wrotyczu (150g świeżych roślin zalać 5l gorącej wody, po1-2
dniach stosować w rozcieńczeniu – zapobiegawczo i przy porażeniu)
oprócz wyciągów dobrze jest też obsadzić kapustę nagietkiem
lekarskim ;
Kontakt: Fundacja „Rodzice Przyszłości” 90-357 Łódź, ul. Sienkiewicza 100
telefon:604 421 604, 601 263 088; adres e-mail: [email protected]
33 z 62
Projekt „EKO – SENIOR” jest współfinansowany przez Ministerstwo Pracy i Polityki Społecznej w ramach
Rządowego Programu na rzecz Aktywności Społecznej Osób Starszych na lata 2014 - 2020
Śmietka cebulanka:
Wyciąg z rabarbaru (500g liści z ogonkami należy zalać 3l gorącej wody.
Po 1-2 dniach stosować bez rozcieńczenia na całą roślinę –
zapobiegawczo i przy porażeniu);
Wyciąg z wrotyczu (przygotowanie jak powyżej);
Wgryzka szczypiorku:
Wyciąg z rabarbaru (przygotowanie jak powyżej);
Wyciąg z wrotyczu (przygotowanie jak powyżej);
Pchełki ziemne:
Odwar z piołunu (300g ziela zagotować w 10l wody, stosować bez
rozcieńczenia na całą roślinę – zapobiegawczo i przy porażeniu);
Połyśnica marchwianka:
Wyciąg z cebuli (100g łusek zalać 10l gorącej wody, po 4-5 dniach
stosować bez rozcieńczania na całe rośliny – zapobiegawczo i przy
porażeniu);
Ślimaki:
Gnojówka z orlicy pospolitej (500g liści zalać w 5l wody odstawić na kilka
tygodni, po tym czasie stosować w rozcieńczeniu 1:10 na całe rośliny –
zapobiegawczo i przy porażeniu);
Ochrona warzyw przed chorobami:
Grzyby glebowe/septorioza pomidora:
Gnojówka ze skrzypu polnego (500g świeżych roślin zalać 5l wody i
odstawić na kilka tygodni. Po tym czasie stosować w rozcieńczeniu 1:4
na liście warzyw i doglebowo – zapobiegawczo i przy porażeniu);
Kontakt: Fundacja „Rodzice Przyszłości” 90-357 Łódź, ul. Sienkiewicza 100
telefon:604 421 604, 601 263 088; adres e-mail: [email protected]
34 z 62
Projekt „EKO – SENIOR” jest współfinansowany przez Ministerstwo Pracy i Polityki Społecznej w ramach
Rządowego Programu na rzecz Aktywności Społecznej Osób Starszych na lata 2014 - 2020
Choroby grzybowe:
Wyciąg z cebuli (przygotowanie jak powyżej);
Wyciąg z czosnku (50g zmiażdżonych ząbków należy zalać 10l wody,
stosować bez rozcieńczenia na całą roślinę – zapobiegawczo i przy
porażeniu);
Zaraza ziemniaka:
Wyciąg z cebuli (przygotowanie jak powyżej);
Niedozwolone jest stosowanie syntetycznych stymulatorów
wzrostu.
Jeśli mówimy o rolnictwie ekologicznym, uprawom naturalnym nie
sposób pominąć wzajemnego oddziaływania na siebie roślin. Zjawisko
to, określane jest allelopatią. To, tak jak z sąsiadami, jednych lubimy
bardziej, innych mniej, a jeszcze innych nie tolerujemy.
Oddziaływanie roślin na siebie polega na wydzieleniu pewnych
substancji przez ich liście bądź korzenie .Są to naturalne zdolności do
wytwarzania lotnych substancji o właściwościach bakteriologicznych i
grzybobójczych, co znajduje zastosowanie w zapobieganiu chorobom
roślin i tak np. cebula i czosnek rosnące w truskawkach chronią je przed
szarą pleśnią.
Planując sąsiedztwo roślin powinniśmy też zwracać uwagę na kolejność
zbioru, co umożliwia lepsze wykorzystanie zagonu, wysokość roślin.
Pasowe uprawy np. jeden rząd selerów, drugi pory. Selery duże,
rozłożyste, a pory cienkie, wysokie, mają też inne systemy korzeniowe,
nie konkurują ze sobą o wodę i składniki pokarmowe. Podobnie marchew
przemiennie z cebulą, tu dodatkowo zapach marchwi odstrasza śmietkę
cebulankę, a zapach cebuli połyśnicę marchwiankę.
Spośród roślin ozdobnych szczególnie cenione są aksamitki, nagietek,
nasturcja, onętek znany też pod nazwą kosmos. Akasmitka
wykorzystywana jest jako roślina pułapkowa dla nicieni. Przechodzą
chętnie do systemu korzeniowego aksamitki i nie znajdują tu warunków
do dalszego rozwoju. Polecana jest też, jako roślina fitosanitarna.
Kontakt: Fundacja „Rodzice Przyszłości” 90-357 Łódź, ul. Sienkiewicza 100
telefon:604 421 604, 601 263 088; adres e-mail: [email protected]
35 z 62
Projekt „EKO – SENIOR” jest współfinansowany przez Ministerstwo Pracy i Polityki Społecznej w ramach
Rządowego Programu na rzecz Aktywności Społecznej Osób Starszych na lata 2014 - 2020
Nasturcje są pułapkami dla mszyc, chroniąc w ten sposób nasze rośliny
uprawne.
Ważne jest też aby na naszej działce znalazły się zioła, a zwłaszcza
mięta, rumianek, szałwie, a nawet niektóre chwasty, jak wrotycz
polna, krwawnik.
Poniżej podaję tabele wzajemnego oddziaływania roślin na siebie –
opracowanie Mieczysław Górny – „Działkowi sąsiedzi, o wzajemnym
oddziaływaniu roślin”
Kontakt: Fundacja „Rodzice Przyszłości” 90-357 Łódź, ul. Sienkiewicza 100
telefon:604 421 604, 601 263 088; adres e-mail: [email protected]
36 z 62
Projekt „EKO – SENIOR” jest współfinansowany przez Ministerstwo Pracy i Polityki Społecznej w ramach
Rządowego Programu na rzecz Aktywności Społecznej Osób Starszych na lata 2014 - 2020
Kontakt: Fundacja „Rodzice Przyszłości” 90-357 Łódź, ul. Sienkiewicza 100
telefon:604 421 604, 601 263 088; adres e-mail: [email protected]
37 z 62
Projekt „EKO – SENIOR” jest współfinansowany przez Ministerstwo Pracy i Polityki Społecznej w ramach
Rządowego Programu na rzecz Aktywności Społecznej Osób Starszych na lata 2014 - 2020
Kontakt: Fundacja „Rodzice Przyszłości” 90-357 Łódź, ul. Sienkiewicza 100
telefon:604 421 604, 601 263 088; adres e-mail: [email protected]
38 z 62
Projekt „EKO – SENIOR” jest współfinansowany przez Ministerstwo Pracy i Polityki Społecznej w ramach
Rządowego Programu na rzecz Aktywności Społecznej Osób Starszych na lata 2014 - 2020
Kontakt: Fundacja „Rodzice Przyszłości” 90-357 Łódź, ul. Sienkiewicza 100
telefon:604 421 604, 601 263 088; adres e-mail: [email protected]
39 z 62
Projekt „EKO – SENIOR” jest współfinansowany przez Ministerstwo Pracy i Polityki Społecznej w ramach
Rządowego Programu na rzecz Aktywności Społecznej Osób Starszych na lata 2014 - 2020
Kontakt: Fundacja „Rodzice Przyszłości” 90-357 Łódź, ul. Sienkiewicza 100
telefon:604 421 604, 601 263 088; adres e-mail: [email protected]
40 z 62
Projekt „EKO – SENIOR” jest współfinansowany przez Ministerstwo Pracy i Polityki Społecznej w ramach
Rządowego Programu na rzecz Aktywności Społecznej Osób Starszych na lata 2014 - 2020
Kontakt: Fundacja „Rodzice Przyszłości” 90-357 Łódź, ul. Sienkiewicza 100
telefon:604 421 604, 601 263 088; adres e-mail: [email protected]
41 z 62
Projekt „EKO – SENIOR” jest współfinansowany przez Ministerstwo Pracy i Polityki Społecznej w ramach
Rządowego Programu na rzecz Aktywności Społecznej Osób Starszych na lata 2014 - 2020
Kontakt: Fundacja „Rodzice Przyszłości” 90-357 Łódź, ul. Sienkiewicza 100
telefon:604 421 604, 601 263 088; adres e-mail: [email protected]
42 z 62
Projekt „EKO – SENIOR” jest współfinansowany przez Ministerstwo Pracy i Polityki Społecznej w ramach
Rządowego Programu na rzecz Aktywności Społecznej Osób Starszych na lata 2014 - 2020
Kontakt: Fundacja „Rodzice Przyszłości” 90-357 Łódź, ul. Sienkiewicza 100
telefon:604 421 604, 601 263 088; adres e-mail: [email protected]
43 z 62
Projekt „EKO – SENIOR” jest współfinansowany przez Ministerstwo Pracy i Polityki Społecznej w ramach
Rządowego Programu na rzecz Aktywności Społecznej Osób Starszych na lata 2014 - 2020
Kontakt: Fundacja „Rodzice Przyszłości” 90-357 Łódź, ul. Sienkiewicza 100
telefon:604 421 604, 601 263 088; adres e-mail: [email protected]
44 z 62
Projekt „EKO – SENIOR” jest współfinansowany przez Ministerstwo Pracy i Polityki Społecznej w ramach
Rządowego Programu na rzecz Aktywności Społecznej Osób Starszych na lata 2014 - 2020
Kontakt: Fundacja „Rodzice Przyszłości” 90-357 Łódź, ul. Sienkiewicza 100
telefon:604 421 604, 601 263 088; adres e-mail: [email protected]
45 z 62
Projekt „EKO – SENIOR” jest współfinansowany przez Ministerstwo Pracy i Polityki Społecznej w ramach
Rządowego Programu na rzecz Aktywności Społecznej Osób Starszych na lata 2014 - 2020
Kontakt: Fundacja „Rodzice Przyszłości” 90-357 Łódź, ul. Sienkiewicza 100
telefon:604 421 604, 601 263 088; adres e-mail: [email protected]
46 z 62
Projekt „EKO – SENIOR” jest współfinansowany przez Ministerstwo Pracy i Polityki Społecznej w ramach
Rządowego Programu na rzecz Aktywności Społecznej Osób Starszych na lata 2014 - 2020
Kontakt: Fundacja „Rodzice Przyszłości” 90-357 Łódź, ul. Sienkiewicza 100
telefon:604 421 604, 601 263 088; adres e-mail: [email protected]
47 z 62
Projekt „EKO – SENIOR” jest współfinansowany przez Ministerstwo Pracy i Polityki Społecznej w ramach
Rządowego Programu na rzecz Aktywności Społecznej Osób Starszych na lata 2014 - 2020
Kontakt: Fundacja „Rodzice Przyszłości” 90-357 Łódź, ul. Sienkiewicza 100
telefon:604 421 604, 601 263 088; adres e-mail: [email protected]
48 z 62
Projekt „EKO – SENIOR” jest współfinansowany przez Ministerstwo Pracy i Polityki Społecznej w ramach
Rządowego Programu na rzecz Aktywności Społecznej Osób Starszych na lata 2014 - 2020
Kontakt: Fundacja „Rodzice Przyszłości” 90-357 Łódź, ul. Sienkiewicza 100
telefon:604 421 604, 601 263 088; adres e-mail: [email protected]
49 z 62
Projekt „EKO – SENIOR” jest współfinansowany przez Ministerstwo Pracy i Polityki Społecznej w ramach
Rządowego Programu na rzecz Aktywności Społecznej Osób Starszych na lata 2014 - 2020
Eliminacja metali ciężkich
Toksyczne działanie metali na ludzi i zwierzęta jest bardzo szerokie. Do
najbardziej toksycznych metali ciężkich należą: ołów, rtęć i kadm. Metale
łatwo ulegają kumulacji w określonych organach, a kancerogenne
oddziaływanie występuje, gdy poziom metalu w danym organizmie
osiągnie lub przekroczy dawkę progową. Metale ciężkie głównie atakują
wątrobę i nerki. Ponadto często stwierdza się kumulację metali w
kościach, mózgu i mięśniach
Źródłem metali ciężkich w glebie mogą być :
- naturalne środowisko przyrodnicze (erozja, wietrzenie skał)
- przemysł
- motoryzacja
- wysypiska śmieci
- rolnictwo – nawozy, w które w swoim składzie zawierały kadm, należy
tu superfosfat pylisty
Są różne metody poprawy i eliminacji metali ciężkich z gleb, są one
bardzo kosztowne i zastosowanie ich na terenie ogródków działkowych
jest całkowicie nie opłacalne.
Podobne efekty otrzymamy poprzez proste metody jak np. wapnowanie
gleb utrzymanie prawidłowego pH , poprawienie struktury, ożywienie
gleby poprzez stosowanie nawozów organicznych, Efektywnych
Mikroorganizmów, odpowiednio sporządzonych kompostów. Nie
pozbędziemy się co prawda metali ciężkich z gleby ale one stają się nie
dostępne dla naszych roślin, migrują w głębsze warstwy gleby.
Uprawa warzyw i owoców w warunkach skażenia środowiska w
aglomeracji miejskiej
Mając ogródek działkowy na terenach aglomeracji miejskiej musimy
zwrócić szczególną uwagę, w jakiej odległości od niego są ruchliwe ciągi
komunikacyjne, emitory zanieczyszczeń.
Korzystnym rozwiązaniem są różnego rodzaju zadrzewienia i żywopłoty,
które np. okalają wszystkie ogródki działkowe. Takie nasadzenia nie tylko
zmniejszają zanieczyszczenia ale również poprawiają mikroklimat, w
pewnym zakresie eliminując przygruntowe przymrozki.
Decydując się na uprawy warzyw i owoców wybierajmy odmiany
wczesne, o krótkim okresie wegetacji np. z owoców: owoce jagodowe,
krótki jest okres od zakwitnięcia do zbioru.
Z warzywami podobnie, z tym że w warunkach szczególnego skażenia
zrezygnujmy z warzyw okopowych, takich jak ziemniaki, marchew,
Kontakt: Fundacja „Rodzice Przyszłości” 90-357 Łódź, ul. Sienkiewicza 100
telefon:604 421 604, 601 263 088; adres e-mail: [email protected]
50 z 62
Projekt „EKO – SENIOR” jest współfinansowany przez Ministerstwo Pracy i Polityki Społecznej w ramach
Rządowego Programu na rzecz Aktywności Społecznej Osób Starszych na lata 2014 - 2020
pietruszka, selery. Ja jeśli już tak, to odmiany wczesne. Możemy
uprawiać rośliny strączkowe, dyniowate, pomidory.
Nie zostawiajmy gleby bez okrywy roślinnej, po wczesnych zbiorach
wysiewajmy między plonu lub poplony np. gorczycę, którą przekopiemy
na zimę. Gorczyca ma silny system korzeniowy, który przewietrza nam
glebę, ma właściwości fitosanitarne. Nie powinno jej zabraknąć w
naszym płodozmianie. \
Jak już pisałam wcześniej stosujmy obwódki z aksamitki, nagietka
lekarskiego.
Zastosowanie agrowółkniny, uprawy pod osłonami
Agrowłókniny produkowane są z włókien polipropylenowych i dzięki
swojej strukturze przepuszczają światło, wodę i powietrze. Chronią przed
przymrozkami nawet do -4 C, chronią przed szkodnikami, przyśpieszają
wegetację roślin, chronią przed odpadem zanieczyszczeń.
Wykorzystanie agrowłóknin jest wszechstronne, w zależności od
gramatury wykorzystujemy:
- włókniny lekkie o gramaturze 17g/m kwadratowy do bezpośredniego
przykrywania upraw
-agrowłóknina 50g/m kwadratowy wykorzystywana do ochrony przed
mrozem krzewów, drzewek
- agrowłóknina czarna do ściółkowania np. w uprawie truskawek.
Ogranicza prawie całkowicie chwasty, zapobiega przesuszaniu gleby.
Oprócz uprawy pod agrowłókniną, osłony które bardzo przyśpieszają
pozyskanie warzyw, to różnego rodzaju inspekty- wykorzystywane
głównie do produkcji rozsad, nowalijek –rzodkiewki, sałaty, koperku.
Tunele foliowe niskie i wysokie do produkcji roślin ciepłolubnych:
pomidorów, papryki, bakłażanów, melonów.
Chwasty, jako wskaźniki zasobności gleby
W uprawach bardzo ważna jest szybka interwencja. Dlatego chwasty
mogą posłużyć jako rośliny wskaźnikowe w określeniu zasobności gleby
oraz określić jej odczyn (pH). Chwasty będą bujnie rosnąć w takich
warunkach, jakie są dla nich korzystne. Dla człowieka powinien to być
sygnał, że w glebie występuje nadmiar jakiegoś składnika mineralnego,
który może być antagonistyczny dla innego, powodując jego
nieprzyswajalność przez roślinę.
Poniżej podaję orientacyjne rośliny wskaźnikowe (Wikipedia Rośliny
wskaźnikowe)
Kontakt: Fundacja „Rodzice Przyszłości” 90-357 Łódź, ul. Sienkiewicza 100
telefon:604 421 604, 601 263 088; adres e-mail: [email protected]
51 z 62
Projekt „EKO – SENIOR” jest współfinansowany przez Ministerstwo Pracy i Polityki Społecznej w ramach
Rządowego Programu na rzecz Aktywności Społecznej Osób Starszych na lata 2014 - 2020

Rośliny wskazujące gleby kwaśne (pH< 7):

borówka czernica (Vaccinium myrtillus)

borówka brusznica (Vaccinium vitis idaea)

fiołek trójbarwny (Viola tricolor)

koniczyna polna (Trifolium arvense)

torfowiec (Sphagnum)

sporek wiosenny (Spergula vernalis, Spergula morisoni)

szczaw polny (Rumex acetosella)

widłak jałowcowaty (Lycopodium annotinum)

wrzos zwyczajny (Calluna vulgaris)

żurawina błotna (Oxyococcus palustris)
Rośliny wskazujące gleby zasadowe (pH> 7):


babka zwyczajna (Plantago major)

dymnica pospolita (Fumaria officinalis)

jasnota biała (Lamium album)

pokrzywa żegawka (Urtica urens)

tobołki polne (Thlaspi arvense)

Rośliny wskazujące gleby ubogie w wapń:

chaber bławatek (Centaurea cyanus)

czerwiec roczny (Scleranthus annuus)

fiołek polny (Viola tricolor)

maruna bezwonna (Matricaria perforata)

pięciornik srebrny (Potentilla argentea)

rumian polny (Anthemis arvensis)

rumianek pospolity (Matricaria chamomilla)
Kontakt: Fundacja „Rodzice Przyszłości” 90-357 Łódź, ul. Sienkiewicza 100
telefon:604 421 604, 601 263 088; adres e-mail: [email protected]
52 z 62
Projekt „EKO – SENIOR” jest współfinansowany przez Ministerstwo Pracy i Polityki Społecznej w ramach
Rządowego Programu na rzecz Aktywności Społecznej Osób Starszych na lata 2014 - 2020


szczaw polny (Rumex acetosella)
Rośliny wskazujące gleby zawierające dużo wapnia:

blekot pospolity (Aethusa cynapium)

gorczyca polna (Synapis arvensis)

lucerna sierpowata (Medicago falcata)

miłek wiosenny (Adonis vernalis)

oset zwisły (Carduus nutans)

ostrożeń polny (Cirsium arvense)

szałwia łąkowa (Salvia pratensis)

świerzbnica polna (Knautia arvensis)

Rośliny wskazujące gleby piaszczyste:

bodziszek drobny (Geranium pusillum)

fiołek polny (Viola tricolor)

ślaz zaniedbany (Malva neglecta)

złocień polny (Chrysanthemum segetum)

Rośliny wskazujące na gleby gliniaste:

łoboda rozłożysta (Atriplex patula)

gorczyca polna (Sinapis arvensis)

łopian większy (Arctium lappa)

szałwia łąkowa (Salvia pratensis)

Rośliny wskazujące na gleby ilaste:

glistnik jaskółcze ziele (Chelidonium majus)

jaskier rozłogowy (Ranunculus repens)

ostróżeczka polna (Delphinium consolida)
Kontakt: Fundacja „Rodzice Przyszłości” 90-357 Łódź, ul. Sienkiewicza 100
telefon:604 421 604, 601 263 088; adres e-mail: [email protected]
53 z 62
Projekt „EKO – SENIOR” jest współfinansowany przez Ministerstwo Pracy i Polityki Społecznej w ramach
Rządowego Programu na rzecz Aktywności Społecznej Osób Starszych na lata 2014 - 2020
Rośliny wskazujące na gleby próchniczne:


konwalijka dwulistna (Maianthemum bifolium)

marzanka wonna (Galium odoratum)
Rośliny wskazujące na gleby bogate w azot:


cykoria podróżnik (Cychorium intybus )

pokrzywa zwyczajna (Urtica dioica)

rdest ostrogorzki (Polygonum hydropiper)

serdecznik pospolity (Leonorus cardiaca)

stulicha psia (Descurainia sophia)

Rośliny wskazujące na gleby ubogie w azot:

fiołek trójbarwny (Viola tricolor)

wrzos zwyczajny (Calluna vulgaris)
Kontakt: Fundacja „Rodzice Przyszłości” 90-357 Łódź, ul. Sienkiewicza 100
telefon:604 421 604, 601 263 088; adres e-mail: [email protected]
54 z 62
Projekt „EKO – SENIOR” jest współfinansowany przez Ministerstwo Pracy i Polityki Społecznej w ramach
Rządowego Programu na rzecz Aktywności Społecznej Osób Starszych na lata 2014 - 2020
WARSZTAT
Aktywny Eko Senior
Kontakt: Fundacja „Rodzice Przyszłości” 90-357 Łódź, ul. Sienkiewicza 100
telefon:604 421 604, 601 263 088; adres e-mail: [email protected]
55 z 62
Projekt „EKO – SENIOR” jest współfinansowany przez Ministerstwo Pracy i Polityki Społecznej w ramach
Rządowego Programu na rzecz Aktywności Społecznej Osób Starszych na lata 2014 - 2020
Seniorze! Czy możliwy jest rozwój osobisty po 60-tce? Jak w
dojrzałym wieku nawiązać nowe, trwałe relacje z innymi?
Czy można w pożyteczny i wymarzony sposób spędzać wolny czas,
będąc w wieku emerytalnym?
Odpowiedzią na powyższe pytania jest dla wielu osób starszych
wolontariat, do którego chcemy Cię serdecznie zaprosić
Wolontariat - dobrowolna, bezpłatna, świadoma praca na rzecz
innych lub całego społeczeństwa wykraczająca poza związki
rodzinno-koleżeńsko-przyjacielskie. (Wikipedia)
Kim jest wolontariusz?
Wolontariat jest zapewne tak stary, jak sama ludzkość. Na początku nie
miał ram instytucjonalnych, z czasem zaistniał w organizacjach
kościelnych, samopomocowych, a wreszcie pozarządowych.
Według Ustawy o działalności pożytku publicznego
i o wolontariacie wolontariuszem jest ten, kto dobrowolnie i
świadomie oraz bez wynagrodzenia angażuje się w pracę na rzecz
osób, organizacji pozarządowych, a także rozmaitych instytucji
działających w różnych obszarach społecznych.
Instytucje te nie mogą korzystać z pracy wolontariuszy przy prowadzonej
działalności gospodarczej, czego wprost zakazuje ustawa.
Określenie bezpłatna nie oznacza bezinteresowna, lecz bez
wynagrodzenia materialnego. W rzeczywistości wolontariusz uzyskuje
liczne korzyści niematerialne:
o satysfakcję,
o spełnienie swoich motywacji (poczucie sensu, uznanie ze strony
innych, podwyższenie samooceny itd.),
o zyskuje nowych przyjaciół i znajomych,
o zdobywa wiedzę, doświadczenie i nowe umiejętności, a w związku z
tym i lepszą pozycję na rynku pracy.
Kontakt: Fundacja „Rodzice Przyszłości” 90-357 Łódź, ul. Sienkiewicza 100
telefon:604 421 604, 601 263 088; adres e-mail: [email protected]
56 z 62
Projekt „EKO – SENIOR” jest współfinansowany przez Ministerstwo Pracy i Polityki Społecznej w ramach
Rządowego Programu na rzecz Aktywności Społecznej Osób Starszych na lata 2014 - 2020
Określenie wykraczająca poza związki rodzinno-koleżeńskoprzyjacielskie oznacza, że nie każda praca na rzecz innych jest
wolontariatem. np. pomoc własnej babci wolontariatem nie jest,
natomiast pomoc starszej osobie w pobliskim hospicjum czy domu
pomocy społecznej - tak. Zasadniczym pojęciem związanym z
wolontariatem jest motywacja. Najczęstsze motywacje wolontariuszy to:
o chęć zrobienia czegoś dobrego, pożytecznego;
o potrzeba kontaktu z ludźmi lub nawiązania nowych znajomości;
o chęć bycia potrzebnym;
o chęć spłacenia dobra, które kiedyś od kogoś się otrzymało (zobacz
także: filantropia, humanitaryzm);
o chęć zdobycia nowych umiejętności oraz doświadczeń zawodowych i
życiowych;
o pobudki religijne
5 grudnia każdego roku obchodzony jest Międzynarodowy Dzień
Wolontariusza Wspierającego Rozwój Gospodarczy i Społeczny.
Wiele ogromnych przedsięwzięć społecznych odbywa się na zasadzie
wolontariatu. W Polsce najłatwiej zauważyć wolontariuszy Wielkiej
Orkiestry Świątecznej Pomocy i PCK, ale wolontariat to nie tylko
działanie na rzecz bliźnich. To także np. opieka nad zabytkami.
Przykładem są tutaj wolontariusze Fundacji Polskich Kolei
Wąskotorowych. Wraz z upowszechnianiem się dostępu do mediów
cyfrowych oraz nowych technologii telekomunikacyjnych i
teleinformatycznych, a w szczególności dostępu do komputerów
osobistych i Internetu, wolontariat stał się jedną z cech ruchu wolnego
oprogramowania i ruchu wolnej kultury. Nowe media umożliwiają też
podejmowanie odmiennych form dobrowolnej pracy na rzecz innych,
określanych mianem e wolontariatu.
Wolontariat seniorów
Wolontariat wśród osób starszych stał się w ostatnich latach
bardzo popularny, ponieważ jest duża grupa osób po 50 roku życia
nieaktywnych zawodowo.
Kontakt: Fundacja „Rodzice Przyszłości” 90-357 Łódź, ul. Sienkiewicza 100
telefon:604 421 604, 601 263 088; adres e-mail: [email protected]
57 z 62
Projekt „EKO – SENIOR” jest współfinansowany przez Ministerstwo Pracy i Polityki Społecznej w ramach
Rządowego Programu na rzecz Aktywności Społecznej Osób Starszych na lata 2014 - 2020
Praca wolontariusza wymaga poświęcenia wolnego czasu, który nie
stanowi problemu dla osób starszych, w przeciwieństwie do młodych
zaangażowanych zawodowo. Po przejściu na emeryturę wiele osób
odczuwa pustkę, odrzucenie, nie wie jak zagospodarować swój wolny
czas, aby móc nadal cieszyć się życiem.
Wypracowali przez lata poczucie obowiązku, którego nagle zaczyna im
brakować. Tak naprawdę każdy, bez względu na wiek, chce czuć się
potrzebny i uczestniczyć w życiu społecznym.
Dlaczego warto?
Wolontariat pozwala seniorom utrzymywać stały kontakt z ludźmi, czuć
się potrzebnym oraz dzielić się swoimi umiejętnościami i
doświadczeniami.
Kontakt z ludźmi oraz więź jest ważnym elementem życia i wzmacnia
poczucie własnej wartości. W krajach zachodnich wolontariat wśród osób
starszych jest bardzo popularny, ale z badań przeprowadzonych w
naszym kraju wynika, że większość ankietowanych wyraża chęć
włączenia się w życie społeczne.
Kto może zostać wolontariuszem?
Wolontariuszem może zostać każdy, bez względu na wiek, płeć, poziom
zamożności, zawód, wykształcenie, doświadczenie itd.
Niezbędne są za to takie cechy jak odpowiedzialność i uczciwość.
Świadomy wolontariat krok po kroku
KROK 1: Motywacja
Zanim zostaniesz wolontariuszem spróbuj odpowiedzieć sobie na
pytania:
Czy mam jeszcze wolny czas?
Zastanów się, czy w natłoku zajęć, znajdziesz jeszcze czas na
dodatkowe obowiązki. Czy swój wolny czas chcesz poświęcić dla innych.
Jeśli tak, to sprecyzuj ile masz tego czasu i w jakich dniach i godzinach
w ciągu tygodnia. Niektóre z fundacji czy stowarzyszeń stawiają wymóg
minimalnej liczby godzin zaangażowania wolontariuszy. Warto wiec
zastanowić się, czy obowiązki wolontariusza nie będą kolidowały z
innymi zobowiązaniami.
Kontakt: Fundacja „Rodzice Przyszłości” 90-357 Łódź, ul. Sienkiewicza 100
telefon:604 421 604, 601 263 088; adres e-mail: [email protected]
58 z 62
Projekt „EKO – SENIOR” jest współfinansowany przez Ministerstwo Pracy i Polityki Społecznej w ramach
Rządowego Programu na rzecz Aktywności Społecznej Osób Starszych na lata 2014 - 2020
Co chcę robić?
Jaki rodzaj i forma zajęć Cię interesuje? Czy chcesz robić to co robisz na
co dzień w pracy i tym właśnie wesprzeć organizacje pozarządowe, czyli
wykorzystać swoje doświadczenia zawodowe czy zdobyte w szkole
umiejętności? A może wolisz zająć się zupełnie czymś innym?
Wolontariuszom mogą być powierzane różne funkcje. Niektórzy
wykonują zadania podobne do zawodowych, inni realizują w pracy
wolontariackiej swoje pasje, jeszcze inni robią coś, czego nigdy
wcześniej nie robili. Wolontariusze pomagają osobom potrzebującym –
dzieciom, niepełnosprawnym, podejmują działania na rzecz społeczności
lokalnej, pomagają w schroniskach dla zwierząt, zbierają podpisy,
kwestują. Mogą też wykonywać prace biurowe, tłumaczyć teksty z
języków obcych, prowadzić księgowość organizacji, administrować jej
stroną internetową, udzielać specjalistycznych porad, koordynować
projekty, organizować różne wydarzenia, wspierać kampanie społeczne.
KROK 2: Znalezienie odpowiedniej organizacji lub instytucji
Pod adresem www.bazy.ngo.pl znajduje sie baza wszystkich
działających w Polsce fundacji i stowarzyszeń.
Wystarczy wpisać miasto, aby uzykac pełną listę tych instytucji. Zanim
wybierzemy konkretną organizację, warto wejść na jej stronę
internetową, by zapoznać się z jej działalnością, zorientować w celach i
sposobach działania. Już wtedy można zastanowić się, w jaki sposób
będziemy tę organizacje wesprzeć, jakie zadania wykonywać.
KROK 3: Nawiązanie kontaktu i okres próbny
Kolejnym krokiem jest nawiązanie kontaktu z organizacją. Można od razu
złożyć wizytę w konkretnej organizacji lub najpierw zadzwonić czy
napisać emaila. Jeżeli organizacja będzie zainteresowana podjęciem
współpracy, kolejnym krokiem będzie z pewnością dłuższa rozmowa na
temat przyszłych obowiązków, zadań itp.Może zdarzyć się, że
zostaniemy przyjęci początkowo na krótki okres próbny, podczas którego
zapoznamy się z działaniem organizacji i sprawdzimy, czy wykonywane
obowiązki nam odpowiadają i są pożyteczne dla organizacji.
Kontakt: Fundacja „Rodzice Przyszłości” 90-357 Łódź, ul. Sienkiewicza 100
telefon:604 421 604, 601 263 088; adres e-mail: [email protected]
59 z 62
Projekt „EKO – SENIOR” jest współfinansowany przez Ministerstwo Pracy i Polityki Społecznej w ramach
Rządowego Programu na rzecz Aktywności Społecznej Osób Starszych na lata 2014 - 2020
KROK 4
Podpisanie umowy
Kolejnym, ostatnim już etapem, jest podpisanie umowy wolontariackiej taką umowę w świetle przepisów powinny z wolontariuszami zawrzeć
organizacje korzystające z ich pomocy przez okres dłuższy niż 30 dni
(jeżeli chcielibyśmy podpisać umowę także na pierwsze tygodnie
wolontariatu, organizacja ma obowiązek się na to zgodzić).
W umowie określane są na przykład: czas trwania współpracy,
rodzaj pracy świadczonej na rzecz konkretnego programu czy
projektu oraz minimalna ilość czasu, jaką zobowiązujemy się
poświęcać na współpracę.
Sporadyczna lub krótko trwająca pomoc wolontariusza nie wymaga
spisywania porozumienia o współpracy w formie pisemnej. Wystarczy
porozumienie ustne.
Jeżeli wolontariusz chciałby świadczyć podobną pomoc na rzecz
członków organizacji systematycznie i dłużej (ponad 30 dni) to
porozumienie z wolontariuszem po 30 dniu jego współpracy ze
stowarzyszeniem/fundacją musi mieć formę pisemną.
Ustawa o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie nakłada na
korzystającego z pomocy wolontariuszy (np. fundację, stowarzyszenie)
obowiązek zawarcia z wolontariuszem porozumienia na piśmie w sytuacji
kiedy współpraca trwa dłużej niż 30 dni.
Jeśli organizacja zawiera umowę z osobą niepełnoletnią należy też
uzyskać zgodę rodziców (opiekunów) na wolontariat takiej osoby w
organizacji.
Podstawa prawna: Ustawa z dnia 24 kwietnia 2003 r. o działalności
pożytku publicznego i o wolontariacie (Dz. U. Nr 96, poz. 873 z późn.
zm.), art. 44
Kontakt: Fundacja „Rodzice Przyszłości” 90-357 Łódź, ul. Sienkiewicza 100
telefon:604 421 604, 601 263 088; adres e-mail: [email protected]
60 z 62
Projekt „EKO – SENIOR” jest współfinansowany przez Ministerstwo Pracy i Polityki Społecznej w ramach
Rządowego Programu na rzecz Aktywności Społecznej Osób Starszych na lata 2014 - 2020
POROZUMIENIE O WSPÓŁPRACY
W dniu......................... w .............., pomiędzy ............................ z
siedzibą w ..........................., reprezentowaną przez ...........................
zwanym w dalszej części Korzystającym ,
a
Panią/Panem ..................................................., dowód osobisty
nr ............................................., adres
zamieszkania: ................................................, zwaną/ym w dalszej
części Wolontariuszem,
została zawarte porozumienie następującej treści:
1. Korzystający i Wolontariusz zawierają porozumienie o współpracy w
zakresie ...................................... (np. rehabilitacji dzieci autystycznych,
promocji organizacji, obsługi księgowej, pomocy w prowadzeniu biura).
2. Wolontariusz zobowiązuje się wykonać w ramach porozumienia
następujące świadczenia:
a. .......................................................................
b. .......................................................................
3. Rozpoczęcie wykonania świadczeń strony ustalają na
dzień..........................., a zakończenie do dnia..............
4. Strony zgodnie ustalają, że porozumienie niniejsze obejmuje
świadczenie o charakterze wolontarystycznym, które ma charakter
bezpłatny.
5. Korzystający zobowiązuje się do zwrotu wolontariuszowi wydatków,
które ten poczynił w celu należytego wykonania świadczenia w tym
koszty podróży służbowych i diet na zasadach wynikających z odrębnych
przepisów.
6. Zwrot wydatków o których mowa w pkt. 5 nastąpi w terminie 7 dni po
otrzymaniu od Wolontariusza stosownego rozliczenia wraz z dowodami
poniesionych wydatków w następującym zakresie:
a. ......................................................................
b. ......................................................................
7. Korzystający zapewnia wolontariuszowi bezpieczne i higieniczne
warunki wykonywania świadczeń.
Kontakt: Fundacja „Rodzice Przyszłości” 90-357 Łódź, ul. Sienkiewicza 100
telefon:604 421 604, 601 263 088; adres e-mail: [email protected]
61 z 62
Projekt „EKO – SENIOR” jest współfinansowany przez Ministerstwo Pracy i Polityki Społecznej w ramach
Rządowego Programu na rzecz Aktywności Społecznej Osób Starszych na lata 2014 - 2020
8. Wolontariuszowi przysługuje zaopatrzenie z tytułu wypadku przy
wykonywaniu świadczenia wymienionych w pkt 2 Porozumienia, na
zasadach wynikających z odrębnych przepisów.
9. Wolontariusz może powierzyć wykonanie zadania innej osobie, lecz w
pełni odpowiada za wykonanie porozumienia.
10. Wolontariusz zobowiązuje się do zachowania w tajemnicy wszelkich
informacji w zakresie wykonywanego porozumienia, a zwłaszcza
informacji związanych z sytuacją socjalną i zdrowotną osób, na rzecz
których świadczy pomoc
11. W sprawach nie uregulowanych porozumieniem zastosowanie ma
kodeks cywilny oraz Ustawa o działalności pożytku publicznego i o
wolontariacie.
12. Porozumienie sporządzono w dwóch jednobrzmiących
egzemplarzach, po jednym dla każdej ze stron.
KORZYSTAJĄCY
………………
Kontakt: Fundacja „Rodzice Przyszłości” 90-357 Łódź, ul. Sienkiewicza 100
telefon:604 421 604, 601 263 088; adres e-mail: [email protected]
WOLONTARIUSZ
…………………….
62 z 62