Założenia ideowe scenariusza merytorycznego wystawy „Ostrołęka i
Transkrypt
Założenia ideowe scenariusza merytorycznego wystawy „Ostrołęka i
Ag-2202/3/15 załącznik nr 11 do RK Założenia ideowe scenariusza merytorycznego wystawy Założenia ideowe scenariusza merytorycznego wystawy „Ostrołęka i Kurpie między wątkiem historii a osnową życia” oraz zawartości merytorycznej sali edukacyjnej Wystawa ma na celu zaprezentowanie obrazu odświętności i codzienności mieszkańców Ostrołęki i terenu Puszczy Zielonej w okresie międzywojennym (koniec lat 20. i lata 30. XX wieku), z akcentem na wątek ekonomiczny bytu ludności, z zaznaczeniem dnia powszedniego i odświętnego oraz cyklu dnia od poranku do zmierzchu, przy wykorzystaniu muzealiów znajdujących się w zbiorach Muzeum Kultury Kurpiowskiej w Ostrołęce (uzupełnionych o wypożyczenia). Sala edukacyjna, będąca integracyjną częścią tejże ekspozycji, jej zawartość pozwoli zapoznać się z informacjami przygotowującymi zwiedzających do odbioru ekspozycji i poszerzającymi wiedzę historyczną w szerszym zakresie czasowym i merytorycznym. Wystawa podzielona została na sześć sekcji, którym nadano tytuły wskazujące na meritum, ale też narzucające pewien klimat narracji wystawienniczej i aranżacji plastyczno-przestrzennej. Motywem porządkującym wystawę będzie wyodrębnienie czasu świątecznego i dnia powszedniego i zaznaczenie podstawowego cyklu dnia od poranka do zmierzchu. Wystawa powinna odzwierciedlać aspekty uniwersalne, pewien ład świata prowincjonalnej społeczności, jego ekonomię, z lokalności i swojskości uczynić wartość. Zabieg ów ma na celu nie tyle mityzację prowincji, co podkreślenie afirmacji miejsca, gdzie toczy się życie, swoisty ludzki teatr kolejnych pokoleń ostrołęczan, których talenty, praca, zasobność kształtują rzeczywistość, a pozostałości jej dziedziczone są przez następców, ci z kolei na tej bazie budują własny świat. Wystawa ma stanowić ogólny obraz społeczności międzywojennej mazowieckiego miasta położonego nad Narwią, którego historia sięga wczesnego średniowiecza, oraz okolicznej społeczności Kurpiów, której osadnictwo zakorzenione jest w okresie nowożytnym. Ostrołęka w okresie międzywojennym to miasto kilkunastotysięczne. Byli w nim drobni rzemieślnicy, poważny procent stanowili rolnicy, byli również drobni kupcy i nieliczna inteligencja urzędnicza i nauczyciele. Było w niej również znaczące środowisko wojskowych, żołnierzy 5 Pułku Ułanów Zasławskich, stacjonujących w dawnych koszarach carskich z XIX wieku, i rodzin oficerów, wnoszące w życie sennego miasteczka swoisty koloryt i stymulujące rozwój ekonomiczny. Wieś kurpiowska zamieszkiwana była przez grupę etnograficzną Kurpiów, na ogół bardzo biednych, z trudem zmagających się z niedostatkiem, wręcz nędzą, opóźnioną w Konkursu na Opracowanie koncepcji aranżacji wystawy stałej i przestrzeni obsługi zwiedzających w Muzeum Kultury Kurpiowskiej w Ostrołęce 1 Ag-2202/3/15 stosunku do innych regionów Polski w rozwoju cywilizacyjnym, z utrudnionym dostępem do edukacji, lecz posiadającą bogatą w swej prostocie kulturę materialną i folklor, żywe do dziś i stanowiące źródło inspiracji np. dla artystów (np. muzyków, malarzy). Próbujemy uchwycić na wystawie pewne prawidłowości, znaleźć nerw podstawowego bytu ludności w oparciu o ekonomiczne aspekty jej życia, czas pracy i fiesty, od poranka do zmierzchu. Kreujemy obraz prawdopodobny, pewien jego stereotyp. Zobaczymy na wystawie, jak budzi się życie w mieście z nastaniem świtu, jak mieszkańcy otwierają zaryglowane bramy, drzwi, okiennice, ludzie zmierzają do pompy, by zaczerpnąć wodę, otwierają piekarnię, potem sklep bławatny, budki mięsne, szkołę, urząd. Poranki i zmierzchy w Ostrołęce podkreślimy narracją poetycką autorstwa Izraela Szterna, który urodził się w Ostrołęce i poświęcił temu miastu poemat Moja księga Ostrołęka. Ważną rolę na wystawie powinno odegrać światło odsłaniające prowincjonalną rzeczywistość w rytmie dnia: kamieniczki w rynku, zszarzałe, czerniejące deski domów odbudowanych po pierwszo wojennej zawierusze, gdy zostały niemal doszczętnie zniszczone, zakamarki ciasnych, zagraconych podwórek, na których powiewa susząca się bielizna, ubogie domostwa Kurpiów, zajęcia przypisane do odpowiedniej pory dnia. Wystawa powinna odróżnić dzień świąteczny i odświętność jako taką od dnia powszedniego. Dzień powszedni zdominowany zostanie przez aspekt ekonomiczny życia na prowincji. Opowiedziany zostanie poprzez obraz rzemiosła w mieście, ale też jako dzień targowy w miasteczku (ukazanie pewnego kosmosu, zamkniętego w czterech pierzejach rynku), poprzez zajęcia Kurpiów próbujących przetrwać w ciężkich warunkach materialnych, odwiedzimy targ w ich stolicy – Myszyńcu, poznając potencjał który podlegał obrotowi. Dzień świąteczny natomiast zdominowany zostanie rytuałem religijnym (szabat, procesja Bożego Ciała). Ale ten czas to również uroczystości wszelakie, odświętność widziana w stroju, w ubiorze na zdjęciach atelierowych lokalnego fotografa, celebracji. Nowoczesne formy wystawiennicze (etalaż, grafika, sprzęt elektroniczny, oświetlenie, aplikacje, system dźwięku przestrzennego) oraz przestrzenie umożliwiające działania interaktywne dla niepełnosprawnych i dzieci oraz dla dorosłych powinny zamysł merytoryczny wystawy dostosować do odbiorcy i uczynić go atrakcyjnym w odbiorze. Ideą scenariusza jest, by symbolicznym przewodnikiem po ekspozycji był wybrany mieszkaniec miasta, np. chłopiec widoczny na fotografii z 1935 roku. Jego sylwetka w postaci grafiki będzie obecna w wielu miejscach wystawy. Jego sylwetce będzie towarzyszył tekst opowiadający o zagadnieniach poruszanych na wystawie. Wiek przewodnika ma nam uzmysłowić pewien rodzaj bezradności w odtwarzaniu obrazu Konkursu na Opracowanie koncepcji aranżacji wystawy stałej i przestrzeni obsługi zwiedzających w Muzeum Kultury Kurpiowskiej w Ostrołęce 2 Ag-2202/3/15 przeszłości. Cóż bowiem wiemy o niej po latach, nawet zaopatrzeni w źródła historyczne. Na ile jesteśmy w stanie oddać rzeczywistość dnia codziennego. Dopiero za pomocą zlepku artefaktów z różnych lat, szczątkowo zachowanych zespołów, odtwarzamy obraz, któremu daleko do obiektywnego. Uzupełniamy go materiałem z opracowań, którym daleko jednak do odtworzenia klimatu codzienności. Chłopiec z jednej strony wie jeszcze niewiele o Ostrołęce i regionie, ale żyje w konkretnym czasie i miejscu, wiedząc o nich wiele więcej, niż my zdołamy odtworzyć na podstawie źródeł. Jego udziałem jest bowiem doświadczenie tamtej rzeczywistości, której nam brakuje. Obraz ludzi, czasu i miejsca tworzą na wystawie te a nie inne przedmioty, dokumenty. Chcemy to uzmysłowić podczas zwiedzania ekspozycji, pokazać rozterki jakie mamy kreując przeszłość na podstawie wybranych przedmiotów i zwrócić uwagę na to, że warto rodzinne pamiątki przynieść do muzeum, gdyż po latach mogą posłużyć do opowiedzenia historii. Ważne na wystawie powinno być zaznaczenie, że jest to pewna opowieść, którą często sami tworzymy na podstawie tego, co zdołało dotrwać do naszych czasów. Każdy z nas inaczej ocenia dzień współczesny, dwie osoby oglądając to samo zjawisko zwrócą uwagę na dwie różne kwestie, cóż dopiero obiektywnego możemy mówić o przeszłości. Ta opowieść istnieje dzięki zachowanym przedmiotom, „skażona” jest niejako poprzez selektywny dobór przedmiotów, często determinowany ich przetrwaniem na muzealnej półce, uzupełniony o wiedzę uzyskaną na podstawie wyselekcjonowanych przez czas i badaczy źródeł. Odtwarzamy na tej wystawie mikrohistorię dzięki historycznym drobiazgom, drobnym faktom, których nie należy jednak bagatelizować, gdyż to one stanowią kanwę rzeczywistości minionej. Każdy z drobnych przedmiotów jest świadectwem tysięcy innych. Przemierzają otchłanie czasu, trwają, tworząc w efekcie struktury codzienności. Mając do czynienia ze skromnymi realiami życia codziennego małego miasta, dotykamy w rzeczywistości czegoś ważnego. Konkursu na Opracowanie koncepcji aranżacji wystawy stałej i przestrzeni obsługi zwiedzających w Muzeum Kultury Kurpiowskiej w Ostrołęce 3 Ag-2202/3/15 Chłopiec-przewodnik z grupą ostrołęczan (z urną z pola bitwy pod Ostrołęką 1831 r.) podczas akcji sypania Kopca Niepodległości na Słowińcu w Krakowie. Konkursu na Opracowanie koncepcji aranżacji wystawy stałej i przestrzeni obsługi zwiedzających w Muzeum Kultury Kurpiowskiej w Ostrołęce 4