P ©sta` > m i zasady etyczne Sizj ©terapeuty

M agdalena R u sin
P ©sta' >m
i zasady etyczne
Sizj ©terapeuty
Postawa i zasady etyczne
fizjoterapeuty
Magdalena Rusin
Bielsko-Biała 2013
Spis treści
Przedmowa ...................................................................................................................... 3
W stęp............................................................................................................................. 11
Rozdział 1
Rehabilitacja medyczna i zawód fizjoterapeuty................................ 13
1.1. Historia rehabilitacji medycznej na świecie.................................................... 13
1.1.1. Rozwój rehabilitacji na świecie ......................................................... 13
1.1.1.1. Starożytność ......................................................................... 13
1.1.1.2. Średniowiecze ...................................................................... 19
1.1.1.3. Odrodzenie ........................................................................... 21
1.1.1.4. Oświecenie..............................................................................23
1.1.1.5. Wiek XVIII i XIX ............................................................... 24
1.1.1.6. Wiek XX .............................................................................. 26
1.1.2. Rozwój rehabilitacji w P olsce............................................................ 28
1.2. Istota rehabilitacji medycznej .......................................................................... 34
1.2.1. Rodzaje rehabilitacji medycznej ........................................................ 36
1.2.2. Cechy rehabilitacji medycznej ........................................................... 38
1.3. Zawód fizjoterapeuty....................................................................................... 39
1.3.1. Pojęcie zawodu ................................................................................... 39
1.3.2. Specyfika zawodu fizjoterapeuty....................................................... 40
1.3.3. Wyznaczniki dobrej pracy fizjoterapeuty ......................................... 43
1.3.4. Problemy ryzyka zawodowego.......................................................... 50
Rozdział 2
Etyczne podstawy zawodu fizjoterapeuty .................................................. 55
2.1. Pojęcie etyki i moralności ...............................................................................
2.2. Rodzaje etyki ...................................................................................................
2.3. Oddziaływanie etyki, jako teorii moralności na rzeczywistość moralną
fizjoterapeuty ..................................................................................................
2.4. Znaczenie pojęcia moralność ..........................................................................
2.5. Przedmioty badań nad moralnością................................................................
2.6. Etyka spolegliwego opiekuna..........................................................................
2.7. Etyka logoterapii..............................................................................................
2.8. Etyka troski......................................................................................................
2.9. Egzystencjalna etyka społecznej komunikacji ...............................................
2.10. Etyka cnót w fizjoterapii ...............................................................................
55
57
59
60
61
65
68
70
72
76
6
Postawa i zasady etyczne fizjoterapeuty
2.11. Postawa etyczna fizjoterapeuty ...................................................................... 80
2.12. Zasady etyczne polskiego fizjoterapeuty ....................................................... 92
2.12.1. Primum non nocere............................................................................. 92
2.12.2. Pomóc ................................................................................................. 96
2.12.3. Wzmocnić nadzieję............................................................................. 99
2.12.4. Traktować życie i zdrowie jako największe wartości..................... 100
2.12.5. Rozmawiać z pacjentem .................................................................. 102
2.12.6. Okazywać szacunek i odpowiedzialność za swoje działania ........ 103
Rozdział 3
Wokół w artości ..................................................................................................... 105
3.1. Pojęcie wartości ............................................................................................. 105
3.2. Rodzaje wartości............................................................................................ 109
3.3. Hierarchia wartości w pracy fizjoterapeuty.................................................... 111
3.3.1. Człowiek, jako nadrzędna wartość w fizjoterapii........................... 115
3.3.2. Życie ludzkie, jako wartość egzystencjalna.................................... 116
3.3.3. Zdrowie, jako podstawowa wartość w fizjoterapii ......................... 118
3.4. Moralne wartości w pracy fizjoterapeuty ..................................................... 121
3.5. Podmiotowość w interakcji fizjoterapeuta - pacjent................................... 124
3.5.1. Pojęcie podmiotowości ..................................................................... 125
3.5.2. Podmiotowość pacjenta ................................................................... 130
3.5.3. Podmiotowość fizjoterapeuty .......................................................... 131
3.5.4. Zagrożenia podmiotowości pacjenta ............................................... 132
3.6. Wolność osoby rehabilitowanej ................................................................... 134
3.7. Godność osoby rehabilitowanej ................................................................... 139
3.8. Empatia, czyli zdolność współodczuwania ................................................. 145
3.9. Altruizm w pracy fizjoterapeuty.................................................................... 149
3.9.1. Altruistyczne motywacje w pracy fizjoterapeuty ........................... 152
Rozdział 4
Komunikowanie się fizjoterapeuty z pacjentem .................................. 155
4.1.
4.2.
4.3.
4.4.
4.5.
4.6.
Znaczenie słowa w spotkaniu z drugim człowiekiem.................................
Style komunikowania się w relacji fizjoterapeuta pacjent..........................
Sposoby komunikowania się fizjoterapeuty z pacjentem ...........................
Rola komunikacji niewerbalnej w interakcji fizjoterapeuta - pacjent .......
Podstawowe reguły w komunikacji interpersonalnej ..................................
Zasady aktywnego słuchania.........................................................................
4.6.1 Zakłócenia w aktywnym słuchaniu .....................................................
4.7. Wywiad, jako proces diagnostyczno-terapeutyczny w pracy
fizjoterapeuty .................................................................................................
4.8. Rozmowy instruktażowe w procesie rehabilitacyjnym...............................
155
158
161
164
166
169
172
175
179
7
Spis treści
4.9.
4.10.
4.11.
4.12.
Zasady przekazywania niepomyślnych informacji o stanie pacjenta........
Trudności porozumienia się fizjoterapeuty i pacjenta.................................
Zasady komunikowania się z rodziną pacjenta ............................................
Zasady komunikowania się w obrębie zespołu rehabilitacyjnego ..............
180
185
193
195
Rozdział 5
Odpowiedzialność zawodowa fizjoterapeuty ......................................... 197
5.1. Pojęcie odpowiedzialności ............................................................................
5.2. Rodzaje odpowiedzialności ...........................................................................
5.2.1. Odpowiedzialność zawodowa..........................................................
5.2.2. Odpowiedzialność m oralna..............................................................
5.2.3. Służbowa odpowiedzialność fizjoterapeuty ...................................
5.2.4. Odpowiedzialność cywilna ..............................................................
5.2.5. Odpowiedzialność k am a..................................................................
5.2.6. Odpowiedzialność materialna..........................................................
5.3. Zasada odpowiedzialności.............................................................................
5.4. Poczucie odpowiedzialności fizjoterapeuty .................................................
5.5. Odpowiedzialność za słowo ..........................................................................
5.6. Współodpowiedzialność w zespole rehabilitacyjnym.................................
197
200
200
202
204
204
204
206
206
208
211
213
Rozdział 6
Przestrzeganie praw człowieka w fizjoterapii ....................................... 215
6.1. Prawa
6.1.1.
6.1.2.
6.1.3.
6.1.4.
6.1.5.
6.1.6.
pacjenta...............................................................................................
Deklaracja Praw Człowieka O N Z ....................................................
Karta Praw Osób Niepełnosprawnych.............................................
Respektowanie praw pacjenta..........................................................
Prawo do świadczeń zdrowotnych...................................................
Prawo do uzyskania informacji o stanie zdrowia ...........................
Prawo do wyrażania zgodny lub odmowy udzielania świadczeń
zdrowotnych......................................................................................
6.1.7. Prawo do życzliwego i kulturalnego traktowania...........................
6.1.8. Prawo do poszanowania godności i intymności .............................
6.1.9. Prawo do poufności ..........................................................................
6.1.10. Prawo do dodatkowej opieki............................................................
6.1.11. Prawo do poszanowania wartości i przekonań religijnych
i filozoficznych .................................................................................
6.1.12. Prawo do skargi.................................................................................
6.2. Zasada sprawiedliwości w rehabilitacji........................................................
6.2.1. Formalna i materialna zasada sprawiedliwości ..............................
6.2.2. Podstawowe teorie sprawiedliwości ................................................
215
217
223
225
226
227
228
229
230
231
231
232
233
233
236
237
8
Postawa i zasady etyczne fizjoterapeuty
Rozdział 7
Konflikty i dylematy etyczne w fizjoterapii ........................................... 239
7.1. Klasyfikacja problemów zawodowych w fizjoterapii .................................
7.2. Konflikt, współzawodnictwo i współpraca ..................................................
7.2.1. Ujęcie konfliktu ................................................................................
7.2.2. Rodzaje konfliktów w pracy fizjoterapeuty....................................
7.2.3. Rozwiązywanie konfliktów .............................................................
7.3. Dylematy moralne fizjoterapeuty .................................................................
7.3.1. Paternalizm w rehabilitacji ..............................................................
7.4. Sumienie, jako subiektywna norma postępowania moralnego
fizjoterapeuty .................................................................................................
7.4.1. Wyjaśnienie pojęcia sumienia .........................................................
7.4.2. Rozwój sumienia...............................................................................
7.4.3. Cechy i rodzaje sumienia .................................................................
7.4.4. Sumienie fizjoterapeuty ...................................................................
239
243
243
245
246
248
251
255
256
258
260
262
Rozdział 8
Etyka zawodowa ....................................................................................................265
8.1. Pojęcie i istota etyki zawodowej ..................................................................
8.1.1. Powstawanie etyk zawodowych ......................................................
8.1.2. Czynniki kształtujące etyki zawodowe............................................
8.1.3. Zadania i funkcje etyki zawodowej .................................................
8.2. Pojęcie kodeksu etycznego............................................................................
8.3. Znaczenie kodeksów etyki zawodowej ........................................................
8.4. Etyka zawodowa a wymóg podnoszenia kwalifikacji.................................
8.4.1. Kontrola etyczności .............................................................................
8.4.2. Szkolenia etyczne ................................................................................
8.4.3. Konsultacje etyczne.............................................................................
8.5. Model kształcenia fizjoterapeutów z zakresu etyki.....................................
8.5.1. Założenia procesu kształcenia i jego ro la ...........................................
8.5.2. Krótka charakterystyka programu nauczania ....................................
8.5.3. Cele i treści kształcenia .......................................................................
8.5.4. Założenia organizacyjne......................................................................
8.5.5. Sposoby osiągnięcia celów i możliwości sprawdzenia wiedzy
i umiejętności studentów......................................................................
265
267
268
269
270
273
279
281
282
283
283
285
287
288
290
292
Zakończenie ................................................................................................................ 295
Literatura ..................................................................................................................... 297
Aneks ........................................................................................................................ 313
Towarzystwa fizjoterapii w Polsce i na świecie ....................................................... 313
Organizacje związkowe fizjoterapii w Polsce .......................................................... 313
Spis treści
Polskie Towarzystwo Fizjoterapii..............................................................................
Europejskie Stowarzyszenie Młodych Fizjoterapeutów..........................................
Stowarzyszenie Fizjoterapia P olska..........................................................................
Polskie Towarzystwo Rehabilitacji.............................................................................
Status zawodowy fizjoterapeuty w Polsce ................................................................
Kodeks etyczny fizjoterapeuty Rzeczypospolitej Polskiej ......................................
Zasady Etyczne Światowego Towarzystwa Fizjoterapii .........................................
Zasady etyczne Europejskiego Regionu WCPT .......................................................
Kodeks etyczny fizjoterapeuty Europejskiego Regionu WCPT ..............................
Kodeks etyczny fizjoterapeuty w Danii ....................................................................
Kodeks etyczny fizjoterapeuty w A ustralii...............................................................
Kodeks etyczny fizjoterapeuty w Nowej Zelandii ..................................................
Kodeks etyczny fizjoterapeuty w Szwajcarii ...........................................................
Kodeks etyczny fizjoterapeuty w Wielkiej Brytanii ...............................................
Kodeks etyczny fizjoterapeuty w Islandii ................................................................
Kodeks etyczny fizjoterapeuty w K anadzie..............................................................
Kodeks etyczny fizjoterapeuty w Stanach Zjednoczonych .....................................
9
313
314
315
315
316
317
326
328
328
332
334
337
342
343
345
346
348