20_de_plelo_siwz_zal_20_historia_i_archiwalia

Zał. Nr „20” do Specyfikacji Istotnych Warunków Zamówienia
2016/DZP/001
HISTORIA I ARCHIWALIA
dotyczące terenu objetego inwestycją pn.:
Budowa budynku biurowo-laboratoryjnego i warsztatowo-magazynowego
Instytutu Morskiego w Gdańsku
przy ul. Roberta de Plelo w Gdańsku na działce nr 41 w obrębie nr 073
Wisłoujście (kasz. Minda, niem. Weichselmünde, dawniej Münde)
[wg Dr F. Lorentz "Polskie i kaszubskie nazwy miejscowości na Pomorzu Kaszubskiem" (ISBN
978-83-60437-22-3)].
Wisłoujście położone jest w północnej części Wyspy Portowej, pomiędzy Zatoką Gdańską i Martwą
Wisłą, w pobliżu Zakrętu Pięciu Gwizdków. Od północy graniczy z półwyspem Westerplatte, od
południa – Przeróbką, a od wschodu z – z Portem Północnym i Sączkami.
Rozbudowa twierdzy sprzyjała powstaniu przy niej wsi (w drugiej połowie XIV wieku), z
mieszkańcami pracującymi na jej potrzeby, także rybołówcze. Po powstaniu Nowego Portu
mieszkańcy wsi pracowali głównie w porcie i w przemyśle.
W miejscu spalonej w 1577 roku kaplicy św. Olafa wzniesiono kościół, zniszczony w 1945. Mieścił
się przy nim cmentarz. W 1823 roku nową świątynię zbudowano już wewnątrz twierdzy
(zniszczona w 1945, nieodbudowana).
Podczas powodzi z 12 na 13 IV 1829 zagładzie uległo 20 chałup (z 83, pozostałe w większości
rozebrano i zbudowano od nowa), zginęło dziewięciu mieszkańców.
W 1905 roku wieś miała 1467 mieszkańców, a w 1914 – licząc 159 ha i 1562 mieszkańców –
została włączona w granice administracyjne miasta Gdańska.
W 1925 obok Weichselmünder Weg (ul. Przy Ujściu) wybudowano osiedle Nowy Hel (Neu Hela).
W 1927 wieś uzyskała połączenie nową drogą ze Stogami.
Po doprowadzeniu w 1905 linii kolejowej w okolicy zaczęły powstawać zakłady przemysłowe, m.in.
Chemische Produkten Fabrik Pommerensdorf GmbH (1913), składy benzyny braci Nobel z
Petersburga, Chemische Industrie und Papierfabrik AG (1923).
Po 1945 roku dla dzieci z osiedla zbudowano Szkołę Podstawową nr 48 (ul. Burtowa 1), od 1964
im. Dowódcy Obrony Westerplatte mjr. Henryka Sucharskiego, która zakończyła działalność w
1971.
Od lat 70. XX wieku obszar niezamieszkany, pełniący funkcje przemysłowe (głównie przemysł
chemiczny, zwłaszcza Gdańskie Zakłady Nawozów Fosforowych i Siarkopol) oraz portowe.
[powyższe informacje za: "Encyklopedią Gdańską" (ISBN 978-83-929932-5-4) wydaną w roku
przez Fundację Gdańską – temat w opracowaniu dr hab. architekta Grzegorza Bukala i mgr
Zdziasława Balewskiego].
Louis Robert Hippolyte De Bréhan Comte e Plélo (właściwie Louis Bréhan, hrabia Plélo; 28 III 1699
Rennes, Francja – 27 V 1734 Westerplatte), hrabia, francuski dyplomata, wojskowy. W 1717 roku porucznik
żandarmów flamandzkich, od roku 1722 pułkownik kawalerii; zrezygnował z kariery wojskowej na rzecz
dyplomacji; interesował się literaturą, pisał wiersze, zajmował się matematyką, astronomią i historią. W
latach 1729–1734 ambasador Francji w Kopenhadze, w roku 1734 dowódca francuskiej eskadry przybyłej z
Kopenhagi do Gdańska (ponownie, po wcześniejszym mało honorowym wycofaniu się spod Gdańska) z
pomocą królowi polskiemu Stanisławowi Leszczyńskiemu, walczącemu z wojskami rosyjskimi i saskimi
(oblężenie Gdańska 1734). 24 V 1734 2,5-tysięczny korpus wylądował na Westerplatte, ale nie był w stanie
przebić się do miasta. Plélo zginął zastrzelony przez uciekającego z pola walki francuskiego grenadiera,
którego próbował zawrócić do walki, według oficjalnego stanowiska strony francuskiej z powodu swej
nieostrożności i nadgorliwości. Zwłoki wydane przez Rosjan pochowano w rodzinnej Bretanii, w kaplicy
Saint-Bihi pod Saint-Brieuc. Od 1995 roku jego imię nosi ulica w Wisłoujściu (na terenach przemysłowych).
[powyższe informacje za: "Encyklopedią Gdańską" (ISBN 978-83-929932-5-4) wydaną w roku przez
Fundację Gdańską]
Plan wsi Wisłoujście i okolic z ok. 1909 roku [źródło nieznane]
Plan Wisłoujścia i okolic z ok. 1930 roku [źródło nieznane]
Twierdza Wisłoujście i fragment wsi w widoku z góry ok. 1930 roku [źródło nieznane]
Poniżej: Wisłoujście na widokówkach [źródło nieznane]