Wykład 1
Transkrypt
Wykład 1
Made by IlonQa WYKŁAD 1. 6-10-2005 Funkcje zarządzania : - planowanie - organizowanie - motywowanie (przewodzenie) - kontrola Struktury: - rzeczy : • organizacyjne • struktury - działań - procedury procesów Obszary: - personel - kapitał - technologie - informacje Kierowanie zorganizowanymi działaniami wymaga uwzględnienia następujących problemów : 1. wartości materialnych i niematerialnych ( etycznych i moralnych, które legły u podstaw sformułowania) 2. celów działania, które powinny być osiągnięte 3. ustalenia (dokonania wyboru) sposobów działania (osiągnięcia celów) spośród zbioru znanych sposobów. Dostępnych sposobów lub możliwych do pozyskania ze względu na posiadane zasoby ludzkie i rzeczowe, ustalenie toku działania (kolejność celów cząstkowych) Na tej podstawie następuje podział zadań i poszczególnych czynności pomiędzy członków grupy. W ten sposób powstają struktury organizacyjne. tedy można stworzyć system motywacyjny ( skłaniający ludzi do korzystnych dla organizacji działań) Działanie- to celowe , dobrowolne zachowanie zmierzające do osiągnięcia celów, polegające na wykonaniu czegoś lub powstrzymaniu się od tego. Wartość – to wybór odczuć, przeświadczeń i przekonań człowieka lub grupy ludzi o tym co w rzeczywistości jest pozytywnie oceniane i warte pożądania i działania. Struktura organizacyjna- przedstawia formalny podział i integrację komórek organizacyjnych , przydzielenie tym komórkom zadań i powiązania tych komórek ze sobą w celu realizacji zadań wyższego rzędu Działanie zorganizowane – rezultat powstania pewnej potrzeby (zaspokajanie potrzeb) racjonalne, poznawcze ugruntowane koncepcje, zasady, sposoby sprawnego zarządzania działalnością ludzi. Potrzeba- subiektywnie odczuwany brak jakiejś wartości , która jest niezbędna do utrzymania życia, zachowania gatunku, utrzymania pozycji społecznej i rozwoju. Pierwsza Wielka Rewolucja Przemysłowa XVIII i XIX w. Cechował ją postęp doskonalenia środków pracy (pierwsza maszyna parowa) Dział produkcji – pojawił się dlatego, że pojawił się podział pracy u wyodrębniły się: 1. budownictwo 2. leśnictwo 3. transport -1- Made by IlonQa 4. handel 5. łączność w skali przedsiębiorstwa ten podział pracy przejawiał się pojawieniem się faz produkcji. Fazy działalności produkcyjnej, jej główne części składowe: - przygotowanie produkcji konstrukcyjne i technologiczne - realizacji produkcji ( wytworzenie , kontrola, sterowanie) - zbytu (marketing, sprzedaż, serwis) operacje produkcyjne – to zespoły działań mające na celu realizację cząstkowych zadań produkcyjnych wykonywane przez jednego pracownika lub grupę na jednym przedmiocie pracy lub kilku podobnych , bez przerwy na inne prace Pojawienie się procesu specjalizacji i standaryzacji produkcji. Specjalizacja produkcji (technologiczna) – to dobór konkretnego sposobu wytworzenia produktu lub usługi dokonany dla całego przedsiębiorstwa lub jego części Standaryzacja działań – to określenie stopnia typowości działań mających na celu ujednolicenie sposobu ich realizacji Obecnie wyodrębniły się trzy fazy: przedprodukcyjna (organizacja zasileń przychodzących do przedsiębiorstwa) produkcyjna proces produkcji <stricte> poprodukcyjna sprzedaż, zbyt, kontakt z klientem (marketing) Funkcje : - zarządcza - produkcji (wytwarzanie produktu lub usługi) 1. 2. 3. 4. pozyskiwanie informacji przekazanie informacji kanałami informacji przetwarzanie informacji w decyzje porównanie osiągniętych wyników z pewnymi wzorcami Powstanie zapotrzebowania na wiedzę o zarządzaniu ( o koncepcjach, zasadach, regułach zarządzania) -2- Made by IlonQa Potrzeby społeczne (ludzkie) Doskonalenie techniki wytwarzania zwłaszcza narzędzi pracy Rozwój podziału pracy, standaryzacji, specjalizacji produkcji Konieczność synchronizacji, koordynacji i interpretacji działań Powstanie zarządzania jako formy praktyki społecznej Wzrost skali i koncentracji produkcji, doskonalenie wyrobów Zapotrzebowa nie na wiedzę o organizacji i zarządzaniu Uwarunkowania : Powstanie nauki o organizacji i zarządzaniu Główne Dodatkowe Sprzężenie zwrotne Sfera Regulacyjna f. zarządcza (procesy informacyjno- decyzyjne) Sfera Realna (procesy materialno–energetyczne) f. wytworzenia (realizacji) Kierowanie- jest oddziaływaniem informacyjno- decyzyjnym aparatu zarządzającego przekazywanym kanałami informacyjnymi ukształtowanymi przez stosunki organizacyjne na komórki organizacji sfery realnej, powodującym, że komórki te poprzez odpowiednie oddziaływania materialno-energetyczne zmierzają do osiągnięcia celów organizacji komentarz : 1.kierowanie oddziaływaniem obiektu kierującego na obiekt kierowany -3- Made by IlonQa 2.obiektem kierującym jest aparat zarządzający 3. wpływa on na obiekt kierowany , to jest na sferę realną poprzez stosunki organizacyjne , które można tak kwalifikować : - zwierzchności i podporządkowania - współdziałania - uporządkowania ( uprawnienia, obowiązki, odpowiedzialność) - należnie (każda komórka organizacyjna należy do jednej lub kilku większych całości) 4. stosunki organizacyjne są „rozpięte” na tzw. rzeczowych składnikach organizacji i w ten sposób powstaje struktura organizacji Zarządzanie – to taki rodzaj kierowania, w którym tytuł do wywierania wpływu na hierarchię systemy wartości, interesy, dążenia i postawy, organizacyjne zachowania kierowanych wynikają w głównej mierze z faktu dysponowania przez kierującego zasobami komentarz : 1.Podstawą kierowania jest władza; polega na tym, że daje ona tytuł kierującemu do wywierania wpływu na podwładnych 2.Źródła władzy: - kompetencje formalne, materialne lub intelektualne a) kompetencje formalne – stanowią podstawę administrowania , zarządzania i dowodzenia ( przepisy, prawa, także prawa organizacji) b) kompetencje materialne – władania zasobami stanowi podstawę zarządzania c) kompetencje intelektualne – stanowią podstawę przywództwa wewnętrzne Funkcje- zbiory typowych , powtarzalnych częściowo rytmizowanych czynności i decyzji kierowniczych zwanych funkcjami zarządzania. Funkcje : 1. planowania polega na podejmowaniu czynności i decyzji planisty. Planowanie celów programów (struktur) działań materialno-matematycznych, które służą realizacji celów, ale także polega na ustalaniu wielkości i rodzaju zasobów niezbędnych do realizacji celów. Produktem jest plan, który zawiera cele, programy działania, zasady. 2. organizowania polega na ukształtowaniu struktury organizacyjnej koniecznej do osiągnięcia celu. Produktem jest struktura organizacyjna, reguły i procedury organizacyjne co wszystko razem tworzy formalną strukturę organizacyjną 3. motywowania polega na tworzeniu stymulatorów skłaniających do zachowań pożądanych i polega na przekazywaniu kanałami informacji tzw. strumieniami motywacji , które maja skłaniać do realizacji zadań, ale także i do współdziałania Produktem- zasady awansowania 4. kontroli polega na porównywaniu stanów rzeczywistych zadań, ustalaniu różnic pomiędzy nim i formułowaniu zaleceń Produktem-zasady, sposób przeprowadzenia kontroli -4- Made by IlonQa System zarządzania przedsiębiorstwem - to uporządkowany zbiór reguł i procedur zarządzania oraz aparat zarządzający powiązany z otoczeniem przedsiębiorstwa licznymi więzami Na system zarządzania składają się dwie grupy i elementy: 1. instrumenty , reguły i procedury, elementy konceptualne 2. kadra kierownicza wraz z wyposażeniem materialnym Koncepcje zarządzania : ludźmi administracyjna wykorzystywanie w głównym stopniu władzy, oddziaływanie na ludzi finansowa normy, prawa i przymus administracyjny samodzielne podmioty decydujące mają obowiązek maksymalizować wartości ekonomiczne, a zarządzanie opiera się na kontroli osiągania tych zadań WYKŁAD 2. 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 13-10-2005 Władza organizacyjna Źródła władzy Autorytet Kompetencje kierowników Role kierownicze Cechy infraosobnicze Sposoby podejścia do problemów kierowniczych Ad.1. Władza kierownicza (zarząd) – zdolność i możliwość wpływania na innych powodująca, że możliwym staje się kierowanie nimi, czyli powodowanie, że zachowują się oni zgodnie z wolą tego, kto władzę posiada. Personalizacja własności – Walne Zgromadzeniepełnomocnictwo do zarządzania kapitałem wybiera radę nadzorczą następuje Teoria agencji – rada nadzorcza -> agent główny cel- wybiera zarząd (pełnomocnictwo w ograniczonym zakresie) Rada nadzorcza: podejmuje decyzje i przekazuje do realizacji zarządowi np. ustala kto ma być zewnętrznym audytorem firmy nie ma prawa zwierać umów zarząd podejmuje decyzje , ale musi uzyskać zgodę od rady nadzorczej na wykonanie zarząd informuje ,że podjął taką a taką decyzje lub informuje o stanie firmy (bilans) Zarząd -> dyfuzja -> rozproszenie władzy - władza przejawia się w uprawnieniach decyzyjnych -5- Made by IlonQa - obowiązek korzystania z władzy = odpowiedzialność za skutki Typy władzy: a. formalna b. dysponowanie zasobami rzeczowymi c. dysponowanie informacjami d. zdolność pokonywania niepewności ( oparta o informacje) Ad.2. Źródła władzy kierownika : - regulaminy organizacyjne - nagradzanie (pozytywne motywowanie) - wymuszanie (negatywne motywowanie) - wiedza - cechy osobowe wywołujące chęć naśladowania W jaki sposób kierownik może wykorzystać posiadaną władzę? 1. Może żądać wykonania swoich potrzeb, gdyż posiada formalną władzę nad podwładnymi (uprawomocnione żądanie) 2. Może oddziaływać na podwładnych instrumentalnie za pomocą będących w jego dyspozycji środków służących do motywowania (premie, pochwały) 3. Może stosować przymus, grożąc karami 4. Może stosować racjonalną perswazję, przekonując podwładnych , że zastosowanie się do jego polecenia jest w ich interesie 5. Może samemu „dawać dobry przykład” , czyli utożsamiać się z podwładnymi 6. Może stosować tzw. „ inspirujący apel” , odwoływać się do wyraźnych ideałów lub wartości (np. odwoływać się do lojalności podwładnych) 7. Może manipulować informacjami, zniekształcać je, czyli w pewnym sensie oszukiwać podwładnych (np. pytać ich o opinię w jakiejś sprawie, ale nie wykorzystywać tego) Ad.3. AUTORYTET: Formalny * przepisy prawa Rzeczywisty * przyzwolenia podwładnych - zakres uprawnień decyzyjnych - możliwość wynagradzania i karania - możliwość dostarczania niezbędnych zasobów - niezbędny instruktaż - kontrola - zrozumienie poleceń - zgodność z celami indywidualnymi i organizacji -możliwość ich wykonywania Jeżeli spełnione są warunki to autorytet formalny staje się autorytetem rzeczywistym. Władza – kierownik ma zdolność do wpływania na zachowanie innych Autorytet formalny – władza, którą posiada kierownik jest akceptowana przez jego podwładnych , dlatego że posiada on formalnie status kierownika Autorytet rzeczywisty – podwładni akceptują kierownika nie tylko dlatego ,że jest on ich przełożonym skutkowym (ma nad nimi władzę), ale także dlatego, że akceptują go, cenią jego kompetencje, cechy charakteru, zachowania -6- Made by IlonQa Wzmocnienie władzy- sprawowanie władzy wiąże się z możliwością : - nagradzania lub wstrzymania nagród (podwyżki płac, awans, premia, pochwały) - wymuszania zachowań podwładnych za pomocą środków zagrożenia psychologicznego, emocjonalnego lub fizycznego - takiego osobistego oddziaływania na podwładnych, że ci utożsamiając się z kierownikiem są lojalni Ad.4. Kompetencje kierowników w zależności od szczebla struktury organizacyjnej : o interpersonalne (społeczne) o techniczne (dotyczą oddziaływań w obszarze materii nieożywionej) o koncepcyjne (intelektualne) Ad.5. Na role kierownicze składają się różnorodne czynności kierownicze pełnione względem pracowników, innych kierowników, przełożonych, podwładnych, otoczenia (np. dostawców, klientów) - to zbiory zorganizowanych zachowań dotyczących procesów informacyjno-decyzyjnych oraz kształtowaniu stosunków międzyludzkich Rodzaje ról kierowniczych wg Mintzberga : 1. interpersonalna 2. informacyjna 3. decyzyjna Role: Interpersonalna Kierownik jako : Działanie : 1. reprezentant Uosobieniem formalnego autorytetu, podpisuje dokumenty, udział w uroczystościach org. przez firmę 2. przywódca Motywuje pracowników <nagradza-karze>, aby zwiększyć wydajność lub jakość pracy 3. łącznik Łączy rożne zespoły przedsiębiorstwa w pionowym (przełożeni, podwładni) i poziomym (kierownicy) układzie 1. obserwator Informacyjna 2. propagator 3. rzecznik 1. przedsiębiorca Decyzyjna 2. przeciwdziałacz zakłóceń 3. negocjator 4. dokonujący alokacji zasobów Studiuje różnego rodzaju sprawozdania Pozyskuje ( znajduje, przyjmuje) różnego rodzaju pisma, informacje, przekazuje je swoim podwładnym lub innym kierownikom Występuje na zebraniach z omówieniami bieżących zadań Doskonali i kreuje bodźce skłaniające do zmian w swojej jednostce organizacyjnej, opracowuje projekty dotyczące zmian innowacyjnych Interweniuje gdy następuje zakłócenie normalnego rytmu pracy W przypadku konfliktów występuje jako negocjator (negocjuje np. ze związkami zawodowymi) Alokuje zasoby takie jak :środki trwałe, narzędzia, ludzie, określając jednocześnie tok działania Ad.6. Cechy infraosobnicze: 1. Musi posiadać wiedzę 2. Musi mieć osobowość - cechy przywódcze, ambicje, być odpowiedzialnym 3. Zdolny do ryzykowania w dopuszczalnym zakresie 4. Określony intelekt – umiejętność myślenia analitycznego 5. Realizm i wyobraźnia 6. Samoświadomość 7. Stawianie sobie wysokich wymagań 8. Kreatywność - nowatorskie podejście do spraw 9. Podatność na zmiany 10. „Otwartość” -7- Made by IlonQa 11. 12. 13. 14. 15. Komunikatywność Życzliwość Odporność na stres Uprzejmość Musi posiadać talenty organizacyjne Ad.7. System – zbiór składników między którymi zachodzą wzajemne stosunki, a każdy składnik połączony jest z każdym z pozostałych bezpośrednio lub pośrednio Każdy system składa się z podsystemów: 1. System 1. Sektor 2. Przedsiębiorstwo 3. Wydział 2. Podsystem Przedsiębiorstwo Wydział Stanowisko pracy 3. Element podsystemu Wydział Stanowisko pracy Wyposażenie Podział systemów na mniejsze systemy zależy od przyjętego kryterium (projektowania, badania) Podejście sytuacyjne – istniejąca w danym momencie, danym miejscu sytuacja, wynikające z niej problemy i sposoby rozwiązywania ich WYKŁAD 3 20-10-2005 EWOLUCJA TEORII ORGANIZACJI I ZARZĄDZANIA 1. Dżungla teorii organizacji- To określenie stanu w jakim znalazła się nauka o organizacji i zarządzaniu. Po raz pierwszy użył tego terminu KAONTZ. Termin ten został powszechnie zaakceptowany. Był to stan zamętu teoretyczne-go, terminologicznego. Wiązał się z interdyscyplinozacją i problemami spojrzenia na problem organizacji z różnych punktów i dróg jakimi badacze dochodzili do teorii. Jedni badacze podejmowali praktyczne próby , potem uogólniali i formułowali wnioski. Drudzy zajmowali się teorią organizacji z pobudek czysto naukowych, traktują organizację jako miejsce badań empirycznych Podejmowane są próby schematyzacji dorobku organizacji i zarządzania. Tak powstały różne kierunki i szkoły. NURTY klasyczny i neoklasyczny systemowy psychosocjologiczny Kryterium odmienności tych nurtów to trzy różne wyobrażenia , modele człowieka w organizacji: a. model homo oeconomicus b. model homo socius \społeczny\ c. model homo creator \homo politicus\ model człowieka kreatywnego lub politycznego HOMO OECONOMICUS -8- Made by IlonQa Zwolennicy tego modelu uważali, że człowiek jest istotą racjonalną , podatną głównie na oddziaływania bodźców materialnych wg nich człowiek w pracy jest pasywny, niezdolny do samodzielnego działania, podejmowania odpowiedzialności. Jak zapewnić sobie pożądane zachowanie pracownika? Odp. Zachowanie człowiek a w organizacji powinno być ściśle określone przez rygorystyczne przepisy i trzeba nimi kierować (nagrodami i karami). Należy określić ściśle jak ma się człowiek zachowywać w organizacji / Tylor Z tą koncepcją związana była mechanistyczna, deterministyczna wizja organizacji- człowiek to maszyna do realizacji celu, jest niewielkim trybikiem maszyny, wykonawcą wyznaczonych zadań. Deterministyczna wizja polega na tym, że z góry wiadomo jak się zachowa organizacja, gdy zmieniamy jakieś czynniki. To był nurt klasyczny na dorobku klasycznej ekonomii, inżynierii i fizjologii itp. HOMO SOCIUS Model przeciwstawny do poprzedniego, gdyż jego zwolennicy akcentują psychospołeczne motywy zachowania takie jak potrzeba przynależności, uznania , prestiżu , samorealizacji. Zwraca się uwagę na więzi nieformalne, emocjonalne przesłanki zachowań organizacyjnych , które powoduję, że reakcje człowieka na określone bodźce są trudne do określenia. Uważa się, że organizacja jest systemem społecznym, ale ma charakter probabilistyczny (losowy), stochastyczny. Można tylko z pewnym prawdopodobieństwem (małym) określić jak zachowa się organizacja (ludzie kierujący się emocjami – nie są racjonalni). Nurt psychologiczny oparty na socjologii i psychologii. HOMO CREATOR ( HOMO POLITICUS) W tym ujęciu człowiek to wielostronnie, wieloaspektowo motywujący czynnik twórczy, zorientowany, współuczestniczący w sprawowaniu władzy i tworzeniu polityki. Uważano, że człowiek chce się samo realizować w pracy, chce być kreatywny. Tutaj połączono te dwa poprzednie modele, bo organizacja to system mechanistyczno-probabilistyczny. Pewne aspekty działania określonej organizacji da się określić z prawdopodobieństwem równym 1, ale niektórych elementów nie da się w ogóle określić. Ten obraz człowieka właściwy jest dla większości współczesnych koncepcji organizacji jako systemu gry społecznej, rozwijane na podstawie: - teorii systemowej - cybernetyki - teorii polityki - teorii podejmowania decyzji Charakterystyka poszczególnych nurtów , kierunków i szkół: I. NURT KLASYCZNY I NEOKLASYCZNY Charakterystyką jest to, ze ten nurt oparty jest na uogólnianiu doświadczeń praktycznych kierunków: - tylorowski - administracyjny -> szkoła uniwersalistyczna - szkoła empiryczna - „nowa fala” Kierunek tylorowski (scientific management)- naukowe zarządzanie lub kierunek technologiczno-fizjologiczny. Początki nurtu- 1903 r. ukazanie się książki „Shop management” Tylora - momentem narodzin naukowego zarządzania. -9- Made by IlonQa TYLOR – był praktykiem (wynalazł stal szybkotnącą) Na problemy organizacji patrzył od pojedynczych stanowisk i robotników. Punktem wyjścia w tworzeniu rozwiązań organizatorskich – badanie pracy –najważniejsza jest bezpośrednia obserwacja pracy i potem jej pomiar. Formułował rozwiązania obowiązujące wszystkich robotników w postaci kart instrukcyjnych, w których określał jak, ile, kiedy i co dany pracownik miał zrobić (celem zwiększenia wydajności) „ONE-BEST-WAY” – jego filozofia, tzw. jeden najlepszy sposób. Dla każdego zagadnienia organizacji można w sposób naukowy opracować jeden najlepszy sposób. Założenia Tylora – homo oeconomicus. Wprowadził system funkcjonalny , w którym zastosował podział pracy kierowniczej (system liniowy) Kierownik mistrzowie Wykonawcy (pracownicy) Tylor stwierdził, że mistrz jest coraz bardziej przeciążony toteż wprowadził system funkcjonalny oparty na podziale pracy kierowniczej , który polegał na tym, że : zakładem kierował jeden kierownik, ale obowiązki jednego mistrza podzielono między 8 mistrzów funkcjonalnych. Każdy miał ściśle określone zadanie. Robotnik otrzymywał polecenia od wszystkich mistrzów. Fayol sprzeciwiał się temu systemowi- i zaproponował wprowadzenie doradców sztabowych, którzy pomagali mistrzom w podejmowaniu decyzji. Dalej była zasada jednego kierownictwa, ale dodatkowo były porady . Tylor cenił organizację racy, wprowadził system zróżnicowanych systemów płac akordowych. Propagatorem Tylorowskiego systemu zarządzania był Le Châtelier – znany z cyklu działania organizacyjnego, który oddaje najtrafniej filozofie Tylora: a. wybór celu b. zbadanie środków i warunków jakie są potrzebne do osiągnięcia celu c. przygotowanie środków i warunków uznanych za niezbędne d. wykonywanie działania stosownie do opracowanego planu e. kontrola otrzymanych wyników KAROL ADAMIECKI Jego nie interesowała praca pojedynczych robotników, ale praca zespołowa. Pierwszy wykład o zasadach organizacji pracy zespołowej wygłosił w lutym 1903r. Znany jest z prawa harmonii : - 10 - Made by IlonQa „jeżeli praca wykonywana jest przez kilka jednostek lub zespołów, to otrzymuje się tym lepszy skutek ekonomiczny im dokładniej dobrane są do siebie współpracujące jednostki lub zespoły im dokładniej uzgodnione są czasy ich działania” Prawo to w praktyce obejmuje dwa prawa: - prawo harmonii doboru ( harmonijny dobór organów pracy zespołowej) - prawo harmonii działania (zharmonizowane czynności tych organów) kierunek administracyjny związany z nazwiskiem Fayola – odwrotnie do Tylora patrzył na problemy organizacji od gór, próbował sformułować ogólne zasady zapewniające funkcjonowanie organizacji , ale jednego typu. Opublikował je w formie 14 zasad zarządzania : 1. podział pracy 2. autorytet 3. jedność rozkazodawstwa 4. dyscyplina 5. jednolitość kierownictwa 6. podporządkowanie interesów osobistych interesom ogółu 7. wynagrodzenie 8. centralizacja 9. hierarchia 10. ład 11. stałość personelu 12. ludzkie podejście 13. inicjatywa 14. zgranie personelu Wprowadził system sztabowy. Głównym osiągnięciem było sformułowanie funkcji zarządzania w szeroki i wąskim znaczeniu. W szerokim znaczeniu funkcje przedsiębiorstwa to : - czynności techniczne / produkcja wyrobu - czynności handlowe / kupno, sprzedaż, wymiana - czynności finansowe - czynności ubezpieczeniowe / ochronne - czynności rachunkowościowe / rachunkowe - czynności administracyjne Czynności administracyjne to funkcje zarządzania : - przewidywanie – teraz planowanie - organizowanie - rozkazywanie – teraz motywowanie - koordynowanie – dzisiaj nie występuje, gdyż jest to najistotniejsza część wszystkich funkcji - kontrolowanie Kontynuacją kierunku administracyjnego jest : SZKOŁA UNIWERSALISTYCZNA (procesu zarządzania) -> jej twórcy szukają zasad wychodzących poza jedną organizację <organizacja każdego typu> Reprezentanci uważali, że proces zarządzania w istocie jest taki sam w każdej organizacji. Szkoła empiryczna zrodziła się z krytyki koncepcji uniwersalistycznej. Jej przedstawiciele twierdzą, że nie ma zasad uniwersalnych, które dałoby się empirycznie zweryfikować. Trzeba zatem studiować osiągnięcia wielkich praktyków i zamiast je uogólniać należy je upowszechniać bezpośrednio studentom i innym praktykantom. - 11 - Made by IlonQa „NOWA FALA” jest reakcją na abstrakcyjne i sformalizowane matematyczne ujęcie systemowe. Zwolennicy kładą nacisk na role jednostek w sukcesie organizacji. Wg nich ludzie powinni być w minimalnym stopniu krępowaniu przepisami , regułami, zasadami. Wielką wagę przywiązuje się do dominacji w danej organizacji systemu wartości. WYKŁAD 4 27-10-2005 Z teorią biurokracji wiąże się –teoria MAXA WEBERA. Nie była oparta na doświadczeniach praktycznych, dotyczyła problematyki władzy organizacyjnej. Typy władzy wg Webera: ∗ tradycyjny ∗ charyzmatyczny ∗ racjonalny tradycyjny- podstawą jest trwałość tradycji i jej nienaruszalność charyzmatyczny – podstawą jest wiara w nadzwyczajne cechy przywódcy np. magiczny wpływ na podwładnych racjonalny – podstawą jest przekonanie o słuszności norm prawnych i kompetencji osób sprawujących ten typ władzy na podstawie norm Wg Webera każdy typ władzy wymaga aparatu operacyjnego. W przypadku władzy racjonalnej – aparat administracyjny Biurokracja to wg niego aparat administracyjny, który miał zapewnić bezosobowy porządek w urzędach administracyjnych i dlatego opracował zbiór zasad zapewniających ten porządek: 1. wykonywanie czynności urzędowych wykonywane na piśmie (wg formalnych przepisów) 2. w biurokracji panuje zasada kompetencji tzn. stały podział kompetencji, rozgraniczenie uprawnień i obowiązków urzędnika 3. komunikacja wewnętrzna w takiej organizacji opiera się na przypływie dokumentów pisanych 4. w takiej organizacji zasada doboru personelu jest kryterium doboru kwalifikacji zawodowych. II. NURT PSYCHOLOGICZNY -zrodził się z dociekań analizujących zjawiska społeczne, zachowania ludzi i motywy ich zachowań. W centrum dociekań stoi człowiek w organizacji. Początkiem tego nurtu były badania ELTONA MAYO. Kierunki : - psychologiczny - socjologiczny Centralnym punktem kierunku psychologicznego są różne teorie motywacyjne – co skłania ludzi do danego postępowania? Teorie : a. procesu b. treści c. wzmocnienia Kierunek socjologiczny koncentruje się na problemach interpersonalnych , a więc : a) morale grupy b) przywództwo w grupie c) stosunki nieformalne - 12 - Made by IlonQa Na pograniczu nurtu psychologicznego i systemowego jest kierunek systemów społecznych związany bardziej z socjologicznym , ale przyjmuje za podstawę kierunek systemów społecznych. CHESTER BARNARD Wg niego organizacja jest wynikiem świadomie podejmowanych wysiłków dwóch lub więcej ludzi. Człowiek jest jednością, jest racjonalny. Zastanawia się nad przyczyną powstania systemów społecznych. Stwierdza, że ludzie łączą się, by pokonać wspólnie bariery biologiczne, fizyczne, społeczne i wynikiem tego jest kooperacja. Kontynuacją tego kierunku jest koncepcja gry organizacyjnej. Wg której każdy człowiek organizacji jest uczestnikiem gry społecznej, realizującej swoje cele na podstawie oceny sytuacji w jakiej się znajdują, przewidywanych zachowań innych oraz przewidywanych skutków swoich działań. Każdy uczestnik organizacji realizuje swoją strategię , zatem podstawą badań organizacji jest analiza strategiczna- badanie otoczenia i przedsiębiorstwa. III. NURT SYSTEMOWY - inspiracja- powstanie gier, cybernetyka Podejście sytuacyjne- to rozwinięcie podejścia systemowego, ale i jego krytyka. Głosi, że każda organizacja jest czymś unikalnym i nie ma dla nich ogólnych zasad. Jest podejściem realistycznym i kieruje się maksyma „to zależy” w oparciu o te dociekania powstają sytuacyjne dyrektywy praktyczne biorące pod uwagę określony stan otoczenia. FUNKCJONOWANIE I ROZWÓJ PRZEDSIĘBIORSTWA Przedsiębiorczość –dążność do pomnażania kapitału w drodze podejmowania i rozwiązywania w sposób twórczy i nowatorski nowych problemów, materializująca się w postaci innowacji, umiejętności wykorzystywania pojawiających się szans i zagrożeń oraz elastycznego przystosowania się do zmieniających się warunków. Ta dążność do pomnażania kapitału powinna się przejawiać w sposób etyczny. Wyróżniki, cechy przedsiębiorcy : - prywatna własność środków produkcji / posiadanie kapitału - motyw działania / pomnożenie kapitału - mechanizm działania polegający na inwestowaniu na określone przedsięwzięcie najczęściej w produkcję dóbr lub świadczenie usług , kierowanie tym procesem, sprzedaż w celu osiągnięcia dodatniej różnicy między kwotą ze sprzedaży a poniesionymi kosztami - niepewność związana z ryzykiem strat, które przedsiębiorca sam musi pokryć z własnych środków. Przedsiębiorstwo- jego istotę można rozpatrywać z różnego punktu widzenia. To podstawowa jednostka gospodarki narodowej wyodrębniona pod względem ekonomicznym i prawnym realizuje zasady maksymalnej efektywności ekonomicznej. Przedsiębiorstwo wyodrębnione ekonomicznie może gospodarować przydzielonym do jego dyspozycji majątkiem obrotowym i trwałym, a kierownictwo jest odpowiedzialne za prawidłowe wykorzystanie tego majątku. Istotą odrębności ekonomicznej jest możliwość ustalenia swojego wyniku finansowego. Odrębność prawna- oznacza, że przedsiębiorstwo: I. może zaciągać zobowiązania wobec innych przedsiębiorstw II. może zawierać umowy III. może nabywać środki - 13 - Made by IlonQa IV. w razie sporów występuje na drogę sądową , czyli przedsiębiorstwo jest przedmiotem praw i obowiązków Cechy wspólne przedsiębiorstwa i zakładu : - odrębność terytorialna - odrębność techniczno – produkcyjna - odrębność organizacyjna Różnice: - odrębność ekonomiczna - odrębność prawna /gdyż zakład jest częścią przedsiębiorstwa i tych odrębności nie posiada Po co tworzymy organizację? Generalnym systemem tworzenia i funkcjonowania organizacji jest możliwość uzyskania efektu synergicznego, polegającego na tym, że współdziałające jednostki osiągają wynik większy niż efekty każdego z osobna Efekt synergiczny – różnica między łącznym efektem działania zbioru podmiotów (osób, aparatury) między którymi zachodzi współdziałanie a sumą efektów jednostkowych, jakie mogły osiągnąć te podmioty działając w pojedynkę ( 2+2 = 5 a nie 4) Tworząc organizację o wspólnym członie kierowniczym koordynacyjnej działalności osiąga się większy efekt działania. zakłada się, że w efekcie System – określenie bardzo szerokiej skali obiektów. Składa się z elementów określonych właściwościami , przy czym te elementy są ze sobą wzajemnie powiązane. Elementem może być ; symbol, człowiek, maszyna, czynność, przedsiębiorstwo etc. Zależy to od tego- co przyjmiemy za system. Każdy system znajduje się w określonym otoczeniu ( system otoczenie). Otoczenie – zbiór wszystkich elementów nie należących do systemu a pozostających w interakcji z nimi System - statyczny - dynamiczny - otwarty - zamknięty Systemy statyczne – charakteryzują się właściwościami niezależnym od czasu Systemy dynamiczne – ich właściwości są funkcją czasu deterministyczne probabilistyczne /stochastyczne Systemy deterministyczne – da się przewidzieć zmiany z pewnością do 100% Systemy probabilistyczne – zmiany można określić tylko w pewnym nie można przewidzieć zachowań ludzi stopniu, Przedsiębiorstwo : systemem otwartym – znajduje się w stanie stałego, wzajemnego oddziaływania ze swoim otoczeniem; pobiera z otoczenia materiały , pracę ludzi , a przekazuje wyroby, informacje, odpady etc. - 14 - Made by IlonQa systemem o wielu różnych funkcjach – powoduje to wielokrotność oddziaływania przedsiębiorstwa z otoczeniem składa się z wielu podsystemów wzajemnie na siebie oddziaływujących (analiza działania podsystemów i ich powiązań) podsystemy- we wzajemnej zależności, czyli zmiany jednego podsystemu wywołują zmiany w pozostałych podsystemach oraz w całym systemie istnieje w dynamicznym otoczeniu, które stawia wymagania i ogranicza swobodę przedsiębiorstwa, funkcjonowania przedsiębiorstwa nie da się zrozumieć bez znajomości wymagań otoczenia WYKŁAD 5. 3-11-2005 PRZEDSIĘBIORSTWO JAKO SYSTEM otoczenie otoczenie surowce materiały energia informacja wyroby wyposażenie Wyp WE załoga proces transformacji WY usługi energia informacja NADLER stwierdził, że system powinien charakteryzować się : - wejściem (surowce , materiały, energia, ludzie, informacja, za pomocą zasilania materialno-energicznego otoczenie oddziałuje na przedsiębiorstwo) - wyjściami – za ich pomocą przedsiębiorstwo oddziałuje na otoczenie - wyposażeniem - załogą ( ludzie o odpowiednich kwalifikacjach) - 15 - Made by IlonQa - procesem transformacji (proces przekształcania WE na WY ) celem Proces transformacji musi mieć charakter ekonomicznie efektywny, to znaczy, że : WY E = > 1 WE Nie ma systemu, którego stworzenie nie miałoby celu- cel jest istotnym i nieodzownym warunkiem istnienia systemu. Podsystem a. wykonawczy – przetwarza materiały, surowce, energię w określone wyroby b. zarządzania – przetwarza informacje w decyzje pozwalające uruchomić i sterować procesami w podsystemie wykonawczym Otoczenie bliższe : - banki - dostawcy - odbiorcy - instytucje - klienci Otoczenie dalsze: - demograficzne - prawne - polityczne - ekonomiczne - techniczne - socjotechniczne Sfery działalności gospodarki: 1. Sfera regulacyjna (procesy informacyjno-decyzyjne) /funkcje zarządzania 2. sfera realna (procesy materialno-energetyczne) /funkcje wytwarzania Przedsiębiorstwo jest systemem : ∗ sztucznym (tworzone przez ludzi z woli członków, założycieli albo zewnętrznego organu założycielskiego) ∗ społecznym (działają w nim ludzie jako podstawowy czynnik twórczy) ∗ teologicznym (system celowo zorientowany- przedsiębiorstwo jest powołane do realizacji indywidualnych i zbiorowych celów swoich uczestników oraz do realizacji celów społecznych) ∗ ustrukturalizowanym (ze względu na realizację celów występuje podział pracy , funkcji, zadań, kształtuje się wewnętrzna struktura, czyli zbiór relacji określonych na zbiorze elementów) ∗ synergicznym ∗ rozmyślnym przedsiębiorstwo jest zdolne do samodzielnego określania i modyfikacji celów oraz sposobów ich realizacji ∗ ekwifinalnym przedsiębiorstwo jest zdolne do osiągania ustalonych celów finalnych , różnymi drogami ∗ zinstytucjonalizowanym jest wyodrębnione z otoczenia ∗ otwartym wyodrębnienie z otoczenia jest względne, pobiera z otoczenia i wydaje (sprzężenie zwrotne) ∗ samoreproduktywnym jest zdolne do odnowy, wymiany składników Model LEAVITTA – model organizacji Twierdził, że każdą organizację można przedstawić jako układ 4 elementów: - 16 - Made by IlonQa ludzie zadania struktura technologia O T O C Z E N I E Struktura- zbiór relacji między elementami organizacji Technologia – zbiór sposobów osiągania celów realizacji funkcji cząstkowych Te elementy modelu wzajemnie na siebie oddziałują -> zmiany w wywołują zmiany w całym systemie. W tym modelu brakuje aparatu zarządzania. jednym elemencie Zmodyfikowany model przez Krzyżanowskiego (model 5 członowy) C SP K MT STR O T O C Z E N I E C- cele SP- podsystem społeczny K- kierownictwo MT – podsystem materialno-techniczny STR- struktura FORMY OGRANIZACYJNO- PRAWNE PRZEDSIĘBIORSTW Podmiot gospodarczy – osoba fizyczna lub jednostka organizacji, która prowadzi zarobkowo przedsiębiorstwa we własnym imieniu. (?) Klasyfikacja podmioty gospodarczego : a) wg formy własności b) prawno- organizacyjna forma Ad. a) FORMY WŁASNOŚCI: - 17 - Made by IlonQa - własność własność własność własność własność państwowa komunalna prywatna osób fizycznych prywatna osób prawnych zagraniczna - własność państwowa własność komunalna - własność prywatna osób fizycznych - własność prywatna osób prawnych - własność zagraniczna własność Skarbu Państwa własność państw osób prywatnych (przedsiębiorstwo państwowe) mienie samorządów własność rzemieślników i innych osób fizycznych innych jednostek nie posiadających osobowości prawnej ( jawna) własność spółdzielni spółek posiadających osobowość prawną i organizację społeczną własność osób fizycznych mających siedzibę za granicą Podmioty o mieszanej formie własności zalicza się do 1 z 5 wymienionej wcześniej zgodnie z przeważającym kapitałem PODMIOTY WG FORM WŁASNOŚCI TWORZĄ: I. sektor publiczny ( podmioty państwa i komunalne) II. sektor prywatny (pozostałe) Ad. b) FORMA ORGANIZACYJNO-PRAWNA Podstawowe formy : - - osoby prywatne (posiadają osobowość prawną) jednostki organizacyjne nie posiadają osobowości prawnej (spółka cywilna, jawna, komandytowa) osoby fizyczne prawnych działalności gospodarczych Szczególne formy to m.in. : - przedsiębiorstwo państwowe - spółdzielnia - spółka Forma organizacyjno-prawna nie musi być ściśle związana z formą własności Przedsiębiorstwo państwowe- samodzielny, samorządny i samo finansujący się podmiot gospodarczy posiadający osobowość prawną Kto tworzy? (organy założycielskie) - naczelne i terenowe organ administracji państwa - banki państwowe - wojewodowie Akt organu założycielskiego: 1. nazwa 2. rodzaj 3. siedziba 4. przedmiot działalności Organ wyposaża przedsiębiorstwo w środki niezbędne do prowadzenia działalności- określa środki w akcje erekcyjnym (??) - 18 - Made by IlonQa Tworzenie przedsiębiorstwa w 2 sposób: - przedsiębiorstwo działające na zasadach ogólnych - przedsiębiorstwo użyteczności publicznej CELEM przedsiębiorstwa użyteczności publicznej jest bieżące i nieprzerwane zaspokajanie potrzeb ludzkości, czyli: ∗ zaspokajanie potrzeb w zakresie komunikacji miejskiej ∗ w zakresie dostarczania energii ∗ w zakresie inżynierii sanitarnej Przedsiębiorstwo takie może być zlikwidowane lub postawione w stan upadłości jeśli jego dalsze istnienie nie jest uzasadnione celami, które dotychczas realizowało. ORGANY Przedsiębiorstwa państwowego : ogólne zebranie pracowników zebranie delegatów rada pracownicza dyrektor przedsiębiorstwa Dwa pierwsze są organami samorządu załogi przedsiębiorstwa -> forma bezpośredniego udziału w zarządzaniu RADA PRACOWNICZA Pośredni udział załogi w zarządzaniu przedsiębiorstwem. Załoga ma uprawnienia do stanowienia w określonych sprawach, opiniowania, wnioskowania i kontrolowania działalności przedsiębiorstwa DYREKTOR PRZEDSIĘBIORSTWA Zarządza przedsiębiorstwem i reprezentuje je na zewnątrz. Powołuje go rada pracownicza z kandydatów. Struktura organizacji przedsiębiorstwa reguluje STATUT uchwalony przez Ogólne Zebranie Pracowników. Przedsiębiorstwa państwowe są wpisywane do rejestru przedsiębiorstw państwowych prowadzonych przez sądy – przedsiębiorstwo uzyskuje osobowość prawną. Działają na zasadach samofinansowania. Fundusze : - założycielski wartość w jaką przedsiębiorstwo zostało wyposażone podlega wpisowi do rejestru - przedsiębiorstwa SPÓŁDZIELNIA Dobrowolne u samorządne zrzeszenie o nieograniczonej liczbie członków ma na celu prowadzenie działalności gospodarczej oraz społeczno-wychowawczej. Wyróżniamy spółdzielnie : 1. użytkowników 2. wytwórcze (pracy) Spółdzielnie użytkowników – spółdzielnie zaspakajające potrzeby gospodarcze swych użytkowników. Należą do nich spółdzielnie : a. handlowe b. pożyczkowo-oszczędnościowe c. budownictwa mieszkaniowego d. usług socjalno-kulturalnych Spółdzielnie pracy – zatrudniają członków zarobkowo, np.: a) rolnicze spółdzielnie produkcyjne - 19 - Made by IlonQa b) spółdzielnie pracy produkcyjno-usługowe, transportowe, chałupnicze) usługowe (inwalidów, Spółdzielnia powstaje w drodze założenia jej przez członków założycielskich i wpis jej do rejestru sądowego, założyciele: 10 osób fizycznych 3 osoby prawne Dokumenty : - wniosek o utworzenie spółdzielni - statut - oświadczenie o celowości Statut - zawiera: nazwę siedzibę cel przedmiot działalności wysokość udziałów członkowskich prawa i obowiązki członków organy spółdzielni i zasady ich działania zasady podziału nadwyżki bilansowej i pokrycia strat Nazwa powinna zawierać określenie „spółdzielnia” Spółdzielczy”, „Ludowa Spółdzielnia Wydawnicza”. lub „spółdzielczy”, np. „Bank Członkiem może być każda osoba fizyczna posiadająca pełną zdolność do czynności prawnych. Każdy członek musi wnieść co najmniej i 1 udział. Udział stanowi granicę do której członek zobowiązuje się pokrywać ewentualne straty. Organy: Walne zgromadzenie Rada nadzorcza Zarząd WALNE ZGROMADZENIE do niego ma prawo należeć każdy członek, tylko osobiści, posiada 1 głos bez względu na ilość udziałów ( co najmniej 1 w roku powinno się odbyć) Kompetencje Walnego Zgromadzenia: - wybór członków rady nadzorczej - zatwierdzenie sprawozdań rocznych i bilansów - podejmowanie decyzji o podziale nadwyżki finansowej RADA NADZORCZA Nadzoruje i kontroluje działalność spółdzielni, czuwa nad jej właściwym wykonaniem zadań statutowych, skład – co najmniej 3 członków ZARZĄD Co najmniej 3 członków spółdzielni, wybierany przez Radę Nadzorczą lub Walne Zgromadzenie Jest organem kolegialnym – prezes, zastępca, członkowie zarządu mają te same prawa i decyzje są podejmowane w formie uchwał zarządu. Zarząd kieruje działalności spółdzielni i reprezentuje ją na zewnątrz. Działalność jest prowadzona w oparciu o zasadę samowystarczalności. Finansowanie spółdzielni Fundusze własne : - udziałowy – powstaje z wpłat udziałów członków - zasobowy – powstaje z wpłat wpisowego i przelewów części nadwyżki bilansowej. Można tworzyć inne fundusze celowe (inwestycje socjalne- z nadwyżki bilansowej) Spółdzielnia może korzystać z kredytów. - 20 - Made by IlonQa WYKŁAD 6 10-11-2005 PROCES DECYZYJNY Etapy procesu rozwiązywania problemów i podejmowania decyzji. 1. Identyfikacja i analiza - kryteria - diagnoza przyczyn - identyfikacja - dekompozycja - ocena elementów - analiza i rozwiązywanie problemów 2. Alternatywne sposoby rozwiązywania problemów 3. Ocena wariantów i wybór wariantu najlepszego 4. Wdrożenie decyzji i kontrola wyników PROBLEM jest „stwarzany” przez cele i ograniczenia w jego osiągnięciu jest stanem napięcia między celami a postrzeganiem przez decydentów rzeczywistości różnica między stanami : „jest” „ma być” Wyróżniamy problemy : rzeczywiste - pozorne poznawcze - decyzyjne Co jest, jakie jest , jak zależy Co osiągnąć, jak osiągnąć 1. Problem – różnica między stanami 2. Kryteria – sposoby oceny stanów 3. Diagnoza przyczyn : a. dotychczasowe doświadczenia nie potwierdzają się b. odchyleniem między planem a realizacją c. nowe źródła informacji – nowe problemy d. konkurenci Charakterystyka problemu w ujęciu przedmiotowym I : Czego dotyczy problem – ogólna identyfikacja Jaka jest jego struktura – strukturalizacja : dobra i zła Jak jest złożony – stopień trudności rozwiązywania problemu ; przyszłe skutki „ Stopień złożoności problemu oraz jego strukturalizacji wymagają wewnętrznej struktury problemów; im problem jest bardziej złożony i cechuje go duża ilość współokreślających go elementów oraz cechuje się złożonymi zależnościami między nimi, tym taki problem jest słabiej ustrukturalizowany, tym mniejsze znaczenie mają wcześniej zaprogramowane metody jego rozwiązywania” Charakterystyka problemu w ujęciu przedmiotowym II: Decydent Cel Sposób osiągnięcia Otoczenie Stan wątpliwości decydenta (poziom niepewności) Klasyczny model rozwiązywania problemu opiera się na podejściu normatywnym - 21 - Made by IlonQa -decydent postępuje racjonalnie, tzn. jego decyzje są zgodne z celami, ma pełną informację o sytuacji ( o przyczynach podjęcia decyzji, o wariantach decyzji, ma możliwość zredukowania stanu niepewności np. przez dodatkowe informacje co umożliwia nam podjęcie najkorzystniejszej decyzji ze względu na cele organizacji). Problem Działania Warianty wybór ET ETAP I A. Identyfikacja i analiza problemu 1. Kryteria oceny problemu zależy od : - wartości wymienionych przez decydentów - kwalifikacje, wiedza, doświadczenie B. Analiza przyczyn powstania problemu: - nowa sytuacja, nowe sposobności - konkurenci uzyskują lepsze wyniki - niewykonywanie zadań C. Identyfikacja problemu: - na czym polega - jakie są jego granice - z jakimi innymi problemami jest powiązany - kiedy i gdzie „powstał” D. Wstępna analiza problemu metodą dialektyczną: - jak można by rozwiązać problem - czy i jak sformułować „kontr problem” i jak go rozwiązać - porównanie sposobów, rozwiązania problemów i „kontr problemu” w celu ustalenia czy są inne sposoby rozwiązania problemu itp. <dialektyka> E. Ocena problemu: - co musimy zrobić? Co powinniśmy zrobić? - w kontekście celu, który chce osiągnąć F. Podsumowanie etapu I: - definiowanie problemu - określenie przyczyn problemu - określenie ewentualnych skutków rozwiązania lub nie rozwiązania problemu ETAP II Alternatywy rozwiązań Metody poszukiwania sposobów rozwiązywania problemu Metody heurystyczne: preparacja inkubacja olśnienie - zbieranie informacji , koncepcja modelu - dojrzewanie pomysłów - „ pomysł !!!” - 22 - Made by IlonQa Techniki heurystyczne : 1. Zespołowe techniki rozwiązywania problemów 2. burza mózgów (BRAINSTORMING) 3. philips 66 ETAP III 1. ocena stopnia strukturyzacji problemu 2. ocena potencjalnej możliwości optymalizacji 3. ocena akceptowności technicznej, finansowej, społecznej Ad.1 Skutki decyzji Strukturalizacja problemu Dobra Determinizm zła Probabilizm Ocena skutków Kwantyfikacja (obiektywizm) Kwalifikacja (subiektywizm) Ad.2. OPTYMALIZACJA Wszystkie alternatywy są znane Wszystkie skutki można przewidzieć trudności Można ustalić kolejność użyteczności każdej alternatywy subiektywizm względna racjonalność decyzji ETAP IV Wdrożenie i kontrola metody wdrażania decyzji sposoby wdrażania decyzji- procedury, instrukcje, harmonogramy sposoby systemy kontroli realizacji decyzji Decydowanie polega na świadomym , a więc nielosowym rozpatrywanych i uznanych za możliwy wariantów działania. wyborze jednego Decyzja- świadome, nielosowe , uwzględniające wszystkie poznane możliwości realizacji, są decyzjami racjonalnymi Racjonalność- zgodność celów i działań z systemem wartości, działanie z celami i okolicznościami, z aktualnym stanem wiedzy Racjonalność może być oceniana ze względu na : - cele organizacji - cele grupy ludzi - cele indywidualne - cele otoczenia - 23 - z Made by IlonQa (substancjonalna, formalna, rzeczowa, metodologiczna) Ograniczenie racjonalności: - motywacyjne : zbieżność, rozbieżność interesów - kompetencyjne - osobowościowe - (poznawczo-informacyjne) KLASYCZNY MODEL PODEJMOWANIA DECYZJI: Kierownik w sytuacji decyzyjnej powinien: - uzyskać pełne Podjąć decyzję zgodnie celami organizacji informacje zredukować niepewność ocenić racjonalnie i sytuacje i warianty decyzji z Administracyjny model podejmowania decyzji: 1. Kierownicy dysponują informacją niepełną i niedoskonałą 2. Ograniczenia w swojej racjonalności 3. Wybierają wariant dopuszczający WYKŁAD 7. 17-11-2005 SPÓŁKI: Spółka- jest umownym związkiem wspólników i kapitałów w celu prowadzenia zarobkowej działalności. Stronami spółki są wspólnicy – osoby fizyczne, osoby prawne, jednostki nie posiadające osobowości prawnej. Przedmiotem wkładu kapitałowego może być kwota pieniężna jak i wartości rzeczowe. Wkłady niepieniężne (rzeczowe) -> aporty Wspólnicy łączą swoje kapitały i wysiłki albowiem każdy z nich osobno nie byłby w stanie prowadzić przedsiębiorstwa w rozmiarze prowadzenie spółki SPÓŁKI HANDLOWE: - osobowe - kapitałowe // kodeks spółek handlowych SPÓŁKI OSOBOWE: - jawne - partnerskie - komandytowe - komandytowo-akcyjne Wspólnik odpowiada za zobowiązania bez ograniczeń całym majątkiem, solidarnie ze wspólnikami oraz spółką. Nie posiadają osobowości prawnej. Mogą nabywać prawa (własności nieruchomości), zaciągać zobowiązania, pozywać inne podmioty do sądu i być pozwane do sądu SPÓŁKI KAPITAŁOWE: - spółka z ograniczoną odpowiedzialnością - spółka akcyjna - 24 - Made by IlonQa Wspólnik(akcjonariusz) odpowiada solidarnie ze spółką za jej zobowiązania do wartości wniesionego wkładu lub posiadanych akcji. Spółki kapitałowe posiadają osobowość prawną, którą nabywają z chwilą wpisu do rejestru spółki kapitałowej do organizacji SPÓŁKA Z O.O I. Powstanie: Z chwilą zawarcia umowy spółki powstaje sp. z o.o. w organizacji. Jest reprezentatywna przez zarząd lub pełnomocnika powołanego jednomyślnie uchwałą wspólników wpisu sp. z o.o. w organizację- staje się spółką i wtedy uzyskuje osobowość prawną. II. Cel: Każdy cel prawnie dopuszczalny III. Założyciele: 1 lub więcej osób Wszyscy wspólnicy mają równe prawa i obowiązki jeśli umowa nie stanowi inaczej. Można określić w umowie, że udziały są uprzywilejowane (1 udział do 3 głosów) IV. Umowa spółki w formie aktu notarialnego, musi być w nim określone - firma i siedziba spółki - przedmiot działań - wysokość kapitału zakładowego - czy wspólnicy mogą mieć więcej niż jeden udział - czas trwania spółki Zmiana umowy spółki wymaga uchwały wspólników i wpisu do rejestru w sądzie ( w formie aktu notarialnego) Przedmiot wkładu- nie może to być prawo niezbywalne (??), świadczenie usług lub pracy V. KAPITAŁ ZAKŁADOWY: Co najmniej 50 tysięcy zł - dzieli się je na udziały – wartość nominalna nie mniejsza niż 50 zł. Wkład pieniężny bądź aport Przedmiot wkładu zostaje do wyłącznej dyspozycji zarządu –ponieważ prowadzi księgę udziałów VI. ORGANY - zarząd - rada nadzorcza ( lub komisja rewizowa) - zgromadzenie wspólników ZARZĄD 1 lub więcej osób (mogą być spoza grona wspólników) powoływany na 1 rok, w każdej chwili może być odwołany uchwałą. Prowadzi sprawy spółki i reprezentuje ją na zewnątrz. Jeżeli zarząd kilkuosobowy- sposób prezentowania określa umowa, w przeciwnym wypadku spółkę reprezentuje dwóch współdziałających członków lub jeden członek + prokurent (jest powoływany za zgodą wszystkich członków zarządu) - 25 - Made by IlonQa RADA NADZORCZA Lub komisja rewizyjna (albo obie) mogą zostać ustanowione przez umowę spółki. W tych spółkach gdzie kapitał jest większy od 500 tys. zł, a wspólników jest więcej niż 25 osób -> powinna występować albo rada nadzorcza, albo komisja rewizyjna. Powoływana na 1 rok Sprawuje nadzór stały nad działalnością spółki, oceną sprawozdania finansowego zarządu, oceną wniosków zarządu (dot. podziału zysku lub pokrycia straty) ZGROMADZENIE WSPÓLNIKÓW A. zwyczajne – w terminie 6 miesięcy po upływie każdego roku obrachunkowego zajmuje się: a. rozpatrzeniem sprawozdań finansowych b. powzięciem uchwały o podziale zysku lub pokryciu straty c. udzieleniem członkom organów absolutorium z wykonaniem obowiązków B. nadzwyczajne – zgromadzenie zwołuje się w przypadku określonych w kodeksie szczególnie gdy: a. bilans wykaże stratę większą niż suma kapitału zapasowego + rezerwy i połowę kapitału zakładowego zarząd ma obowiązek niezwłocznie powołać Zgromadzenie Wspólników ( muszą się zastanowić co dalej) VII. ODPOWIEDZIALNOŚĆ - do wysokości posiadanych udziałów (wniesionego kapitału) Wystąpienie wspólnika – możliwe poprzez zbycie udziałów w formie pisemnej z podpisem notariusza poświadczonego za zgodą wspólników spółki VIII. ROZWIĄZANIE I LIKWIDACJA SPÓŁKI : przyczyny przewidziane w umowie spółki (czas określony) uchwała wspólników ogłoszenie upadłości spółki sądownie po przeprowadzeniu likwidacji z chwilą wykreślenia z rejestru – pod firmą spółki z dopiskiem „ w likwidacji” – wtedy Sp. z o.o. zachowuje osobowość prawną PROCESY INTEGRACJI PRZEDSIĘBIORSTW Procesy integracji mogą być określane poprzez: 1. drogę wzrostu wewnętrznego 2. drogę wzrostu zewnętrznego rozwój przedsiębiorstwa poprzez rozwój działalności produkcji i usług drogą inwestycji przejawia się związkami innymi przedsiębiorstwami i współdziałaniem z Formy integracji: - ekonomiczna - ekonomiczno – organizacyjna - organizacyjna Każda kolejna zmniejsza zakres samodziałalności Integracja ekonomiczna- wszelkie formy współdziałania podmiotów gospodarczych oparte na stosunkach rynkowych i odpowiadających im stosunkach cywilno-prawnych - 26 - Made by IlonQa Integracja ekonomiczno-organizacyjna- polega na tworzeniu nowego, całkowicie wyodrębnionego przedsiębiorstwa, będącego wspólną własnością dwóch lub więcej podmiotów (przedsiębiorstwa łączą się kapitałowo, ale zachowują swoje przedsiębiorstwotworzone w celu wspólnego przedsięwzięcia) Firma A Firma B Firma C Integracja organizacyjna- wszelkie formy integracji ujęte w ramy organizacyjne- tymi ramami są określone instytucje, które sterują współdziałanie członków nowego podmiotu Firma A Firma B Firma C Firma C posiada większościowe udziały albo A i B tracą osobowość prawną, stają się zakładami nowego przedsiębiorstwa INTEGRACJE : <inny podział> - pozioma – łączenie przedsiębiorstw jednej branży lub fazy produkcji (podobny proces technologii, podobne wyroby np. kopalnia + kopalnia - pionowa – scalanie przedsiębiorstwa o zróżnicowanej produkcji, należących do różnych branż, realizujące np. kolejne fazy przeróbki tego samego surowca np. elektrownia + kopalnia -> integracja pionowa w tył ( bo węgiel potrzebny elektrowni do poprzedniej fazy produkcji, żeby wytworzyć energię) integracja pionowa w przód – producent kupuje sieć przedsiębiorstwa zajmującego się dystrybucją - skośna (diagonalna) – łączenie przedsiębiorstw w ogóle nie związanych z prowadzoną działalnością -> powstaje konglomerat np. zakłady mięsne + zakłady produkujące rowery – istotne więzi kapitałowe PODSTAWOWE FORMY: ZRZESZENIE PRZEJŚCIOWE Tworzone przez przedsiębiorstwa, zachowują osobowość prawną i odrębność ekonomiczną. Łączą się dla wspólnego wykonania określonego wielkiego przedsięwzięcia gospodarczego, którego osobno nie byłyby w stanie wykonać. Po wykonaniu zrzeszenie ulega rozwiązaniu. Występuje gdy zleceniodawca np. agencja rządowa chce pertraktować tylko z jednym przedsiębiorstwem, a ona nie jest w stanie samo realizować przedsięwzięcia np. dobudowy autostrady (KONSORCJUM) - 27 - Made by IlonQa KARTELE I SYNDYKATY Kartel – opiera się na porozumieniu przedsiębiorstwa tej samej branży w sprawie współpracy w tej samej dziedzinie w celu ograniczenia lub zlikwidowania konkurencji i zapewnienia pozycji monopolistycznej Przedsiębiorstwa zachowują osobowość prawną, zawierają umowy kartelowe ( dotyczące np. stosowania jednolitych warunków dostaw i cen) Ustala się limity (kontyngenty) produkcji co sprzyja utrzymaniu monopolu Syndykat – silniejsza forma porozumiewania się. Gdy umocniony na rynku kartel tworzy własną organizację sprzedaży- odcięcie przedsiębiorstwa od rynku co wzmacnia kierownictwo kartelu. Powstaje przedsiębiorstwo w celu sprzedaży wyrobów w ramach kontyngentu WSPÓLNOTA INTERESÓW Opiera się na uregulowanej umowie współpracy kilku samodzielnych przedsiębiorstw. Uczestniczy w niej niewielka liczba przedsiębiorstw. Następuje np. wspólne inwestowanie , stałe współdziałanie w celu realizacji przedsięwzięcia , wspólne zakupy, sprzedaż wyrobów itp. Wspólny zysk gromadzi się do jednej puli stąd też forma ta to POOL i potem rozdziela się między współpracującymi podmiotami. Jeżeli firmy wykupują nawzajem swoje udziały, to powstaje koncern albo trust KONGLOMERAT Forma oparta na integracji skośnej. Przedsiębiorstwo tworzące konglomerat charakteryzuje się bardzo silnie zróżnicowanym profilem działalności ( nie ma więzi między nimi). Cechą jest wielobranżowa struktura lokat kapitałowych; wysoki stopień dywersyfikacji (nie pozwala na zakwalifikowania do innej branży) Przyczyny tworzenia konglomeratu : - konieczność ulokowania nadmiernego kapitału w innej dziedzinie działalności - dążenie do wzrostu korporacji (poszukiwanie nowych dziedzin działalności) - rozłożenie i zmniejszenie ryzyka związanego z obniżeniem popytu (gdy z jednego źródła zyski się zmniejszają to z innych wyrównuje stratę); powiększenie asortymentu. Znany w Polsce Kulczyk Holding -> konglomerat Konsorcjum przedsiębiorstwo budowanie drogi wspólne przedsięwzięcie banki przedsiębiorstwo konsumpcji stabilnej budowa odcinku autostrady biuro projektów przedsiębiorstwo produkcji: - półfabrykatów - budynków centrala Główne cele integracji : 1. Wspólne realizowanie określonego przedsięwzięcia np. budowa Kontrolowanie konkurencji Wyłączenie konkurencji 2. Wykonywanie przedsięwzięć stanowiących dla poszczególnych przedsiębiorstw ich wycinkowe funkcje (zadania) - 28 - Made by IlonQa 3. Wspólna eksploatacja urządzeń 4. Badania i prace rozwojowe nad wybraną technologią lub grupą wyrobów 5. Zabezpieczenie zbytu lub zaopatrzenia Integracja w przód / zabezpieczenie zbytu Integracja w tył / zabezpieczenie zaopatrzenia 6. Wspólne przedsięwzięcia realizatorskie ( normalizacja, standaryzacja, specjalizacja, obniżenie kosztów) 7. Zapewnienie jednolitych warunków osiągania zysku (pooling) 8. Wspólne reprezentowanie interesów wobec innych organizacji (np. budżetu centralnego, terenowego, bankowego) Połączenia przedsiębiorstw mogą być pełne lub ograniczone. WYKŁAD 8. 24-11-2005 Koncern- grupa prawnie samodzielnych przedsiębiorstw należących do wspólnego właściciela i prowadzonych pod jednolitym kierownictwem Polega na wykupywaniu udziałów lub akcji innych przedsiębiorstw przez jedno co umożliwia koordynację. Występują koncerny : - poziome / tej samej branży - pionowe Spółka dominująca na określoną ilość akcji – przy dużej koncentracji 51%; przy małej- wystarczy nawet 20%. W koncernie funkcje zarządzania sprawuje spółka dominująca, która również prowadzi normalną działalność operacyjną. Niekiedy jednostką nadrzędną staje się czysta spółka kierownicza, którym jedynym zadaniem jest kierowanie zgrupowaniem- > koncern przybiera wówczas formę HOLDINGU. Holding – grupa spółek kapitałowych, z której 1 spółka sprawuje kierownictwo nad pozostałymi -> spółka matka; pozostałe spółki- córki. Istotne cechy holdingu: ∗ jedność decyzyjna ∗ podporządkowanie przedsiębiorstw jednemu kierownictwu ∗ ograniczenie samodzielności podmiotów podporządkowanych ∗ osobowość prawna przedsiębiorstw nie jest znoszone- zachowuje ją Podział ze względu na stopień centralizacji : - holding finansowy - holding kierujący - holding mieszany Holding finansowy- spółka dominująca wywiera wpływ na spółki zależne, ale tylko pod kątem finansów, czyli dotyczy to : - wielkości zysku - polityki dywidendy - strategii rozwojowej Holding kierujący- spółka dominująca zajmuje się sprawami finansowymi i zarządzaniem holdingiem. Ma rozbudowany aparat administracyjny. Następuje rozbudowa aparatu realizującego funkcje pomocnicze - 29 - Made by IlonQa Holding mieszany- jest formą pośrednią, posiadającą pewne cech dwóch poprzednich, co oznacza, że spółka matka dominuje, w stosunku do jednych spółek zależnych zachowuje się jak w holdingu finansowym, a w stosunku do słabszych – jak w holdingu kierującym Trust- najwyższa forma organizacji; stanowi połączenie przedsiębiorstw w nowe przedsiębiorstwa powstałe w miejscu tamtych. Tracą one całkowicie samodzielność i osobowość prawną; stają się zakładami nowego przedsiębiorstwa. Całkowicie wyeliminowana jest konkurencja ,a organem wykonawczym jest Centralna Rada Wykonawcza Trustu. Działa samodzielnie i jest w stanie przeprowadzić wielkie przedsięwzięcia np. zamykanie przedsiębiorstw o wysokich kosztach. Planowanie – wyznaczanie celów oraz analizowanie wewnętrznych i zewnętrznych warunków przyszłego działania, a także obmyślanie środków i sposobów działania dostosowanych do ustalonego celu, jaki i przewidywanych warunków w jakich przyjdzie nam działać. Fazy w procesie planowania: a. prognozowanie – naukowe przewidywanie przyszłości oparte na racjonalnych podstawach ( dotyczy okoliczności których zajście wydaje się prawdopodobne); stopień racjonalności głównie zależy od horyzontu czasu b. programowanie- w programie ustala się cele oraz w sposób wariantowy środki i sposoby realizacji (program, projekt planu) c. planowanie właściwewybieramy 1 konkretyzujemy i on staje się naszym planem wariant , zatwierdzamy, Proces planowania w przedsiębiorstwie przebiega w kolejnych etapach : - ustalenie celów - określenie istniejącej sytuacji - ustalenie co sprzyja, a co przeszkadza w realizacji celów - opracowanie planu lub zbioru działań prowadzących do określonego celu Plany: 1. strategiczne 2. operacyjne Ad.1. Prowadzą do osiągnięcia ogólnych celów organizacji tzn. do spełnienia misji stanowiącej szczególny powód, dla którego dana organizacja istnieje Cechy: - odległy horyzont czasowy efekty tych planów są odroczone w czasie (ujawniają się w długim okresie czasu) ograniczają się do niewielkiej wiązki wszystkich celów wszechobecność strategia – centralna oś, wokół której obracjaa się wszystkie działania przedsiębiorstwa Ad.2. To nie są części składowe planów strategicznych; wcielają w życie plany strategiczne Podział: a) plany jednorazowe b) plany ciągłe, trwale obowiązujące Ad. a) są opracowane do uzyskania konkretnych celów, tracą swoją ważność z chwilą osiągnięcia danego celu. Do tych planów jednorazowych zalicza się: - 30 - Made by IlonQa ~ programy ~ projekty ~ preliminarze Program – plan jednokrotnego użytku, dla szerszego zestawu działań, np. program uruchomienia nowego zakładu naszej firmy , program wprowadzenia nowego asortymentu. Projekt – przypomina program, różni się węższym zakresem i mniejszą złożonością (np. wprowadzenie nowych produktów do nowego asortymentu, nowy typ premii) Preliminarz – obejmuje zestawienie zasobów finansowych zarezerwowanych na określone przedsięwzięcie w interesie Związek między funkcją planistyczną a kontrolną. Ad. b) znormalizowany sposób poznania w powtarzających sytuacjach. Zaliczamy do planów ciągłych: ~ wytyczne polityki ~ standardowe procedury działania ~ reguły postępowania się i przewidywalnych Wytyczna polityki – określa ogólną reakcję organizacji na pewien problem lub sytuację; wyznacza granice decyzji , te które są dopuszczalne i wykluczane (te których podjąć nie wolno) Generalne wskazówki, procedury dopuszczają znaczną elastyczność Standardowa procedura– jest bardziej konkretna niż wytyczna, opisuje sposób postępowania w określonych warunkach sytuacji (opisuje kolejność działań), konieczny przebieg działań Reguły postępowania opisuje dokładnie sposób wykonania określonych działań (bezpośrednia podstawa podejmowania decyzji) koncentruje się na działaniach Cele i funkcje organizacji: Cel- pewien pomysł , pożądany stan rzeczy lub procesu ukierunkowujący działania, wyznaczający jego strukturę Klasyfikacja celów: podejście podmiotowe podejście przedmiotowe I punkt widzenia : a. sformułowania b. przeformułowania ad.a. Typy sformułowania celów: - cel potrzeba ( stwierdzenie braku czegoś; stan niepożądany) - cel działania (pożądany stan rzeczy, zaspakajający potrzebę) Proce przeformułowania : - cel potrzeba -> finalny cel działania - finalny cel działania -> pośrednie cele działania - 31 - Made by IlonQa Zwiększenie zdolności produkcyjnej Cele pośrednie II rzędu Następuje dekompozycje na cele pośrednie II rzędu - doskonalenie technologii systemu płac - doskonalenie systemu płac - wymiana urządzeń - doskonalenie organizacji pracy - modernizacja parku maszynowego - poprawa wyników pracy instrumenty do osiągnięcia celów finalnych <”drzewo celów”> Kryteria podmiotowe (Czyj cel?) : - cele przedsiębiorstwa - cele grup pracowników - indywidualne cele pracowników Kryterium przedmiotowe (Czego dotyczy cel?) : - cele techniczno-produkcyjne - cele ekonomiczne - cele społeczne - cele regionalne i ekologiczne Tworzą wiązkę celów przedsiębiorstwa CEL EKONOMICZNY - długo i krótkoterminowy zysk - poprawa rentowności - poprawa pozycji na rynku - wzrost produktywności czynników wytwórczych - innowacyjność CEL TECHNICZNOCEL SPOŁECZNY PRODUKCYJNY CELE REGIONALNE EKOLOGICZNE I - maksymalizacja - cele ogólnospołeczne produkcji (zaspokajanie potrzeb rynku) - poprawa jakości - cele załogi - reprodukcja zasobów (wzrost zarobków, poprawa kapitałowych warunków pracy, wzrost satysfakcji pracowników) - rozwój infrastruktury komunalnej i kulturalnej - aktywizacja regionu - ochrona i odnowa środowiska II punkt widzenia: a. stopień osiągalności przyszłych stanów rzeczy b. czas wyróżniamy 4 podstawowe kategorie: - ideał - zamierzenie - cel - zadania Ideał- doskonały stan lub rezultat , którego nie można osiągnąć w żadnym okresie czasu, lecz ku któremu można i powinno się zmieniać (likwidacja absencji pracy, samokontrola pracownicza) Zamierzenie- określony przedmiotowo przyszły stan lub rezultat możliwy i przewidziany do osiągnięcia w jakiejś na ogół dłuższej ale bliżej niesprecyzowanej perspektywie czasu (zrównoważenie budżetu państw) Cel- określony przedmiotowo i podmiotowo przyszły, pożądany stan możliwy do osiągnięcia w przedziale czasu objętym wieloletnim lub krótkookresowym planem działania (konkretyzacja zamierzeń, co kiedy, kto) - 32 - Made by IlonQa Konkretyzacją celu są : Zadaniawyodrębniona przedmiotowo, podmiotowo, przestrzennie, czasowo i proceduralnie część celu przewidziana do wykonania w ustalonym czasie (co ma być zrobione, kto, gdzie, kiedy , jaki sposób) Te zadania przekładamy na elementy działania, które prowadzą do realizacji zadań. WYKŁAD 9. 1-12-2005 Misja- przedmiot aspiracji, trwałych dążeń organizacji wyznaczających zakres jej społecznej działalności Filozofia i racja bytu firmy Posłannictwo i przeznaczenie firmy Sens życia firmy Organizacyjne - samookreślenie się w następujących kategoriach: po co istnieje do czego dąży co ma osiągnąć czyje i jakie cele zaspakajamy jakie jest jego społeczne przeznaczenie Nie jest kategorią planistyczną, ale socjologiczną. Pełne określenie misji organizacji jest zwykle opisem 4 elementów: 1. oferowanych produktów i usług 2. obsługiwanych konsumentów (klientów firmy) 3. dziedzin specjalizacji (stosowanej technologii) 4. rynków, segmentów rynku FUNKCJE Wykonawcze produkcyjne Kierownicze : pozaprodukcyjne planowanie przewodzenie kontrolowanie organizowanie sfera realna sfera regulacji Sytuacja panująca w otoczeniu organizacji Funkcje podstawowe – linia frontowa Funkcje pomocnicze- zaplecze( nie mają charakteru rozstrzygającego) Najważniejsze Decydowanie – wieloetapowy proces informacyjno –decyzyjny, można wyróżnić 3 fazy: I. pozyskiwanie gromadzenie przetwarzanie (funkcja pomocniczo-usługowa) II. ocena informacji i przygotowanie wariantów decyzji (funkcja doradczo- sztabowa) - 33 - Made by IlonQa III. końcowy etap wyboru – decyzja (funkcja liniowa) Faza III – charakter rozstrzygający (linia frontu) Ograny podejmujące decyzje to- organy liniowe Struktura liniowa: komórki 1. liniowe 2. doradczo-sztabowe 3. pomocniczo- usługowe Faza I i II – nie mają charakteru rozstrzygającego, są zapleczem do podejmowania decyzji <zaplecze> OGRANIZOWANIE tworzenie struktur organizacyjnych Szczegółowe określenie pracy Podział pracy Łączenie pracy Koordynacja pracy Sprawdzanie i reorganizacja Departamentalizację można prowadzić: - wg funkcji - wg rynku i wyrobu - w postaci macierzowej D P Z PR ZB R A Organizacja- przez organizację w zależności od kontekstu rozumie się bądź czynność organizowania bądź osiągnięty na skutek takiej czynności ustrój bądź sam obiekt tak zorganizowany Może być używany w trojakim znaczeniu : 1. czynnościowym 2. atrybutowym 3. rzeczowym ad.1. procesy organizowania np. organizacja nowo utworzonego wydziału posuwa się szybko na przód ad.2. cecha rzeczy – układ wewnętrznych zależności (atrybut- właściwość, cecha) ad.3. konkretna rzecz zorganizowana – instytucja, jednostka organizacyjna - 34 - Made by IlonQa STRUKTURA ORGANIZACYJNA- całokształt stosunków między elementami tej całości lub między elementami a całością rozpatrywany ze względu na współprzyczynianie się elementów do powodzenia całości i całości do powodzenia elementów - zbiór relacji określony na zbiorze elementów Podział stosunków nieformalnych: Stosunki pozaformalne – wszelkie zachowania się indywidualne i grupowe wynikające z niezgodności lub niepełnej zgodności celów indywidualnych i grupowych z celami organizacji formalnej np. funkcjonowanie kliki w przedsiębiorstwie Stosunki niesformalizowane – pewien margines swobody dla członków organizacji Organizacja formalna – ujęta w dokumentacji -> postulowana sieć komunikacyjna organizacji Więzi organizacyjne – wyróżniamy 4 rodzaje : 1. służbowa 2. funkcjonalna 3. techniczna 4. informacyjna Ad.1. Zależność podwładnego do przełożonego Cecha : co podwładny powinien robić w godzinach pracy Ad.2. Polega na wspomaganiu, radzeniu itp. Ad.3 wzajemne uzależnienie członków zespołu w zależności zasileń technicznych i materialnych czynności jednego członka zespołów są uzależnione przez czynności innych członków; silna więź techniczna Ad.4. Jednostronne, wzajemne informowanie się o wszelkich stanach rzeczy Funkcje struktury organizacyjnej: - pełni funkcje regulacyjne -> strukturalizacja elementów : z jednej strony kształtowany ład organizacji, strukturalizacja działań organizacyjnych : z drugiej strony pożądane sposoby zachowania się indywidualnego lub grupowego Wielowymiarowa koncepcja struktury, koncepcja ASTOŃSKA - charakteryzując i diagnozując strukturę organizacji należy się skupić na 5 parametrach: 1. konfiguracja 2. centralizacja strukturalizacja elementów 3. specjalizacja 4. formalizacja strukturalizacja działań 5. standaryzacja Ad.1. Kształt struktury organizacyjnej, rozczłonkowanie organizacji, jakie komórki w pionach, usytuowanie komórek itp. Ad.2. Jak zostały rozmieszczone uprawnienia organizacji - 35 - Made by IlonQa Ad.3. Jak został dokonany podział pracy, czym się zajmują (czy mamy dublowane stanowiska) Ad.4. Kwestia systemów ,ujednoliconych przepisów, wzorców, sposobów postępowania, jaki jest zakres , stopień szczegółowości, rygorystyczność (przestrzeganie) zachowań członków organizacji Ad.5. System ujednoliconych sposobów organizacji + standaryzacja procedur dotycząca typowych działań + standaryzacja ról organizacyjnych Czynniki wpływające na strukturę organizacji: a) specyfikacja celów jakie organizacja ma osiągnąć b) wielkość organizacji c) zmienność i złożoność otoczenia STRATEGIA Chandler - struktura podąża za strategią OTOCZENIE STRUKTURA WYKŁAD 10 8-12-2005 KLASYFIKACJA STRUKTUR ORGANIZACYJNYCH Kryteria podziału (klasyfikacji): 1. wg przeważającego rodzaju więzi a. liniowa b. funkcjonalna c. sztabowa 2. wg rozpiętości kierowania - płaskie (spłaszczone) - smukłe (wysmukłe) 3. wg stopnia zmienności warunków otoczenia a. stabilne (mechanistyczne) b. elastyczne (organiczne) ad.1. Te trzy rozważane typy są alternatywnie, są wzajemnie konkurencyjne ad. a. STRUKTURA LINIOWA Kierownik Więzi służbowe Więzi funkcjonalne Więzi służbowe pokrywają się z więziami funkcjonalnymi, ale przeważają więzi służbowe. Jest tu silnie eksponowana zasada jednoosobowego kierownika. Cechuje je centralizacja decyzji. Duża rozpiętość między najwyższym i najniższym szczeblem zarządzania (głównie w małych przedsiębiorstwach, wojsko, policja itp.) Podstawowa zaleta – jednoosobowe kierownictwo ( ściśle określona odpowiedzialność) - 36 - Made by IlonQa Wadą- brak kompetencji centralizacja decyzji rady w warunkach szybko zmieniającego się otoczenia, ad.b. STRUKTURA FUNKCJONALNA Kierownik naczelny Kierownik liniowy Mistrz produkcji Kierownik remontów Kierownik kontroli Kierownik wysyłki Kierownicy funkcjonalni Wykonawcy Przeważają więzi funkcjonalnie. Kierownicy funkcjonalni doradzają kierownikowi liniowemu. Zaletą - kompetentna rada; większa elastyczność struktury. Wada – naruszanie zasady jednoosobowego kierownictwa , trudności koordynacji czynności kierowniczych; dążenie do autonomizacji kierowników funkcjonalnych, trudności w rozgraniczeniu odpowiedzialności ad. c. STRUKTURA SZTABOWA Kierownik naczelny Kierownik A Kierownik B Kierownik C (komórki sztabowe) - 37 - Made by IlonQa Wykonawcy ( tu powinno być więcej przerywanych linii, ale ciężko się to robi ;P ) Zasada jednoosobowego kierownika , kompetentna porada, ściśle określona odpowiedzialność. Wady – możliwość konfliktów między komórkami liniowymi a sztabowymi; dążenie do autonomizacji komórek sztabowych Ad.2. Rozpiętość kierowania – to liczba podwładnych podporządkowanych bezpośrednio danemu przełożonemu a) rozpiętość formalna b) rozpiętość rzeczywista c) rozpiętość potencjalna ad. a) wynika z dokumentacji organizacyjnej ad. b) rzeczywiste podporządkowanie (stan faktyczny) wg wakat na danym stanowisku (jest stanowisko ale nie obsadzone) // duża rozbieżność ad. c) liczba podwładnych, którymi podwładny mógłby sprawnie kierować // na niej opieramy strukturę organizacji Struktura organizacji – powinna się opierać na rozpiętości potencjalnej (inaczej mówiąc uwarunkować kwalifikacje kierownicze lub kontakty z przełożonymi są za rzadkie -> pilne decyzje czekają na rozpatrzenie, ważne sprawy załatwione są bez kierownika) STRUKTURA SMUKŁA rozpiętość = 2 IV III II I 16 pracowników wykonawczych STRUKTURA PŁASKA Rozpiętość = 4 II - 38 - Made by IlonQa I Struktura smukła ma rozpiętość mniejszą niż struktura płaska Przepływ informacji jest krótszy w strukturze płaskiej Im dłuższa droga przepływu tym większa możliwość zniekształcenia tych informacji Mniejsze koszty administracyjne w strukturze płaskiej Trudności koordynacji licznych jednostek organizacyjnych w strukturach smukłych Większa częstotliwość reorganizacji w strukturach smukłych Ad.3. STRUKTURY Własności struktur mechanistyczne organiczne duża mała duża duża duża słabe mała duża mała niewielka niewielka intensywne niski wysoki 1. 2. 3. 4. 5. 6. Liczba reguł formalnych Rozpiętość kierowania Liczba szczebli zarządzania Centralizacja decyzji Dokładność opisu stanowisk Powiązanie personelu administracyjnego z produkcyjnym 7. Autorytet faktury kierowników Struktury organiczne charakteryzuje duża płynność, pluralizm podporządkowań 8. Autorytet formalny kierowników 9. Dominująca forma kontaktów między przełożonymi wysoki rady, polecenia niski rady, zalecenia Struktury zadaniowe – są najczęstszą formą struktur organicznych ( podwładni pracują w swojej komórce organizacyjnej i w zespole zadaniowym lub czasowo przekazywani są do zespołu zadaniowego) Struktury macierzowe- w sytuacji decyzyjnej mają przewagę określeni wcześniej kierownicy ( dualizm decyzyjny) Struktury dywizjonalne- działają zakłady o znacznej samodzielności. Funkcje o charakterze strategicznym ulokowane są na szczeblu głównego kierownictwa, a funkcje operacyjne są na szczeblu zakładów. Na szczeblu głównego kierownictwa ulokowane są również funkcje kosztowe i marketingowe. WYKŁAD 11. CZYNNIKI LUDZKIE <Gospodarowanie> 15-12-2005 Zarządzanie Zasobami Ludzkimi / ZZL 1. ARMSTRONG – ZZL to strategiczna, jednorodna i spójna metoda kierowania najcenniejszym z kapitałów każdej organizacji, czyli ludzi – którzy osobistym i zbiorowym wysiłkiem przyczyniają się do realizacji wszystkich celów, a tym samym budują i umacniają jej przewagę konkurencji - 39 - Made by IlonQa 2. LISTWAN – ZZL to zbiór decyzji i działań związanych z ludźmi ukierunkowanych na osiągnięcie celów organizacji i zaspokajanie potrzeb pracowników 3. SAJKIEWICZ – gospodarowanie zasobami pracy to działanie w kierowaniu firmą zapewniającej jej liczebność i jakość kadr potrzebne dla konkurencyjnej działalności. Ważną rolę odgrywają tu decyzje, których celem jest optymalne spożytkowanie potencjału pracy dla wzrostu efektywności i wartości pracy ZZL jest rozumiane w różnorodny sposób. Jest to proces definiowany w trzech wymiarach: - funkcjonalnym - instytucjonalnym - instrumentalnym Ad.1. oznacza pewien ciąg czynności, niezbędnych działań do realizacji celów personalnych. Te działania to np. planowanie działań rekrutacyjnych, zwolnień motywowanie itp. Ad.2. To odniesienie do podmiotów uprawnionych do podejmowania działań, decyzji personalnych ( zarząd, menedżerowie operacyjni, menedżer do spraw zasobów ludzkich) Ad.3. To metody i techniki wykorzystywane do realizacji funkcji personalnych (np. metody planowania potrzeb personalnych, opis stanowiska pracy, techniki rekrutacji) MISJA ORGANIZACJI U W A R U N K O W A N I A Uniwersalny cel zarządzania zasobami ludzkimi, efektywne pozyskiwanie , spożytkowanie zasobów ludzkich Polityka w sferze zasobów ludzkich Zasady realizacji poszerzonej funkcji ZZL-u Funkcje ZZL-u Skutki decyzji personalnych uwarunkowanie STRATEGIA ORGANIZACJI - 40 - Stopień osiągnięcia celów Made by IlonQa ekonomiczne kierowanie rekrutacja uwarunkowanie prawne ocenianie uwarunkowanie techniczne planowanie ZZL controlling struktura organizacji uwarunkowanie ekologiczne wynagradzanie rozwój kształtowanie warunków i stosunków pracy uwarunkowanie społeczno- kulturalne kultura organizacji jest to kontekst zarządzania zasobami ludzkimi uwarunkowanie prawne- to ogół regulacji prawnych istotnych dla ZZL-u (np. ustawa o przedsiębiorczości, kodeks pracy) uwarunkowania ekonomiczne- to czynniki wpływające na realizowanie poszczególnych zadań (np. system społeczno-ekonomiczny w kraju, stopa bezrobocia) uwarunkowania ekologiczne- to czynniki fizyczne środowiska pracy, dostępność surowców, materiałów potrzebnych do funkcjonowania organizacji uwarunkowania techniczne- to wszelkie zmiany w technice i technologii w jakich organizacja jest zależna (np. baza techniczna) uwarunkowania społeczno-kulturowe- to czynniki rzutujące na zachowanie pracowników, stos. do kariery zawodowej, kreatywność EWOLUCJA ZZL-U : 1) prekursorem był R. Owen w połowie XIX w. Wskazywał na duże znaczenie zasobów ludzkich w ówczesnych organizacjach, gdzie motywowaniem była możliwość utraty pracy 2) przełom XIX i XX w. – Tylor, Adamiecki. Podkreślali konieczność ciągłego szkolenia pracowników, zajmowali się wzrostem wydajności pracy poszczególnego pracownika. Motorem były bodźce finansowe; 3) Szkoła klasyczna – Fayol, Feber. Opracowali zasady, które pomagały kierownictwu skutecznie zarządzać organizacją, podnoszących efektywność całej organizacji, specjalizacji kierownictwa 4) Szkoła behawioralna – Mayo, Maslow, Argris, Herzberg. Najważniejsze zależności między pracownikami. Widział potrzebę współdziałania. Zainteresował się potrzebami pracowników i możliwościami ich zaspokajania, wspomaganiem pracowników, skutecznym nadzorem. Motorem jest realizacja potrzeb pracowników ( głównie potrzeb społecznych) 5) Szkoła ilościowa- połowa XX w. Do dziś. Pojawiły się nowe problemy, tj. partycypacja pracowników w zarządzaniu, ochrona pracy, potrzeba inwestowania w pracownika. Wyróżnić można takie trendy rozwojowe : biurokratyzacja ( lata 50) – nacisk na administrowanie rzetelne instytucjonalizacja (lata 60) – dążenie do centralizacji i specjalizacji z położeniem nacisku na zatrudnianie i wynagrodzenie pracowników humanizacja (lata 70) – dochodzą nowe problemy, potrzeba humanizowania pracy i doskonalenie kwalifikacji pracowników - 41 - Made by IlonQa ekonomizacja ( lata 80) – problemy z uogónalizacją i uelastycznieniem pracy. Potrzeba odbiurokratyzowania funkcji personalnej partycypacja (lata 90) – nacisk na potrzebę włączenia pracowników w proces kształtowania organizacji, zarządzania. U podstaw leży tez , że pracownik jest najcenniejszym zasobem organizacji. CELE ZZL-u Cel nadrzędny ZZL-u : efektywne i skuteczne osiąganie jego celów. Powinny temu być podporządkowane wszystkie działania cząstkowe składające się na personalną funkcję przedsiębiorstwa, tj. pozyskiwanie ludzi, ich wynagrodzenie, ocenianie, rozwój. Warunkiem realizacji celu nadrzędnego Cel techniczny – uwzględnia punkt widzenia kierownictwa przedsiębiorstwa. Jest nim osiągnięcie stanu optymalnego dostosowania ludzi do stanowisk. Cel ten będzie realizowany wówczas, gdy: przedsiębiorstwo posiada odpowiednią liczbę wykonawców pracy, stosownie do rodzaju i rozmiarów realizowanych zadań oraz możliwości finansowych ludzie wykonujący pracę na rzecz firmy osiągają wysoką wydajność i jakość pracy w przedsiębiorstwie nie występują poważniejsze problemy personalne, które mogły rzutować na sprawność działania i wyniku finansowego wykonawcy pracy identyfikują się ze swoją firmą, dbają o jej interesy i mienie firma posiada niezbędne źródła kadr Cel humanistyczny – uwzględnia punkt widzenia ludzi zaangażowanych w pracę firmy. Celem tym jest zapewnienie właściwych warunków pracy oraz również potrzeb życiowych (np. właściwe z punktu widzenia prawa i etyki traktowanie pracowników, stworzenie możliwości udziału w decyzjach o tych sprawach, które dotyczą bezpieczeństwa pracowników) WYKŁAD 12. 05-01-2006 MOTYWOWANIE DO PRACY Motywowanie- to siła motoryczna ludzkich zachowań i działań zachęcająca człowieka do pracy i prowadząca do zwiększenia efektywności Czynniki otoczenia wewnętrznego wpływające na motywowanie: a) fizyczne warunki pracy b) klimat pracy Motywacja wewnętrzna- to pojawiające się samoczynnie bodźce sprawiające, że ludzi zachowują się w pożądany sposób te bodźce to np.: - odpowiedzialność - swoboda - możliwość rozwoju - możliwość awansowania Motywacja zewnętrzna- to oddziaływanie na człowieka z zewnątrz. Składają się na nią np.: - wynagrodzenie - nagrody - pochwały - 42 - Made by IlonQa - awans kary (działania dyscyplinarne) Motywacja zewnętrzna wpływa na motywację wewnętrzną danego człowieka. PROCES MOTYWACJI a) wersja uproszczona określenie celu potrzeba (brak) podjęcie działania osiągnięcie celu Proces ten inicjowany jest przez rozpoznanie niezaspokojonej potrzeby. Powoduje to określenie celu i chęci działania. Jest on procesem dwustronnym. Motywowany pracownik na zasadzie sprzężenia zwrotnego wpływa na przyszłe decyzje Szefa. Przełożony powinien znać czynniki, jakimi kierują się ludzie w pracy. Z tego względu na proces motywowania trzeba spojrzeć od strony potrzeb pracowników. - 43 - Made by IlonQa b) wersja rozszerzona określenie celu pracy formowanie zadań dla pracowników ustalenie kryteriów , sposobów, oceny i realizacji zadań poznanie celów i oczekiwań pracowników poszukiwanie środków motywacyjnych ocena potencjalnych kierunków i siły oddziaływania środków motywujących negatywne OCENA Wdrożenie Obserwacja zachowań pracowników i wyników ich pracy niezgodnie z oczekiwaniami zachowania i wyniki REALIZACJA Motywatory motywowania narzędzia i instrumenty, dzięki którym można realizować proces Dzielą się one na trzy grupy : a) środki przymusu – stosowane są z założeniem, że wszelkie zachowania pracowników są podporządkowane woli i interesom motywującego. Ich podstawą są: - normy - instrukcje - regulaminy - zasady i reguły Środki te opierają się na karaniu i strachu podwładnego i mają z reguły małą siłę motywującą i motywowanego. b) środki zachęty – mają charakter długotrwałego oddziaływania poprzez nagrody środki te mają skłonność podwładnego do aktywności. Występować mogą jako wzmocnienie (nasilenie motywacji) lub pobudzenie (doraźne lub systemowe) Zachęta pozostawia pracownikowi dużo swobody. Środkami zachęty mogą być: - 44 - Made by IlonQa - premie przywileje nagrody O sile zachęty decyduje jej wielkość i jakość. Wartość nagród jest różna dla różnych pracowników. c) środki perswazji- jest to porozumienie stron. Oparte na partnerstwie przełożonego i podwładnego. Perswazja ingeruje w sferę emocjonalna i racjonalną człowieka. Stwarza sytuację, w której przełożony i podwładny określają i podejmują działania akceptowane przez te obie strony. Nie ma tu elementu nakazu. Perswazja może przyjąć postać: - apelu - konsultacji - porozumienia - doradztwa Jest to motywator uzupełniający dwa pozostałe. Siła perswazji rośnie ze zwiększeniem potrzeby uczestniczenia w zarządzaniu organizacją i wykształceniem pracowników. Motywowanie jest skuteczne, jeśli choć w minimalnym stopniu prowadzi do skutku zamierzonego (celu) Efektywność działania zależy od siły motywacji (czasu i energii jaką człowiek jest gotów poświęcić dla realizacji zadania) Siła motywacji zależy od: a) atrakcyjności celu b) przekonania o możliwości wykonania zadania Modele motywacji: a. tradycyjny (stosowanie zachęt pałacowych – Tylor) b. stosunków współdziałania (uwzględnienie społecznej potrzeby pracowników – Mayo) c. zasobów ludzkich (proponowanie zwiększonego zakresu odpowiedzialności, dział działający- Maslow, McGregor) Teorie motywacji: - teorie treści – zajmują się tym co motywuje - teorie procesu – zajmują się tym jak się motywuje - teorie wzmocnienia - sposoby uczenia się określonych zachowań ad.a) teorie treści Przedstawiciele : Maslow, McGregor, Herzberg Koncentrują się na potrzebach. Podkreślają znaczenie wewnętrznych powodujących, że człowiek zachowuje się w określony sposób. Przełożony powinien wziąć pod uwagę , że : potrzeby pracowników różnią się potrzeby ulegają zmianie (czasem) zmieniają się motywy działania różne są reakcje pracowników na zaspokajanie potrzeb lub nie. 1) Teoria potrzeb Maslowa - 45 - czynników Made by IlonQa potrzeba samorealizacji p. wyższego rzędu potrzeba uznania potrzeba przynależności i użyteczności p. niższego rzędu potrzeba bezpieczeństwa potrzeba fizjologiczna Dopóki potrzeba niższego rzędu nie jest zaspokojona to odwoływanie się do potrzeb wyższego rzędu nie jest możliwe i może budzić irytację człowieka Zasady Maslowa: deficytu – ludzie dążą do zaspokajania kolejno pojawiających się potrzeb rozwoju – zachowanie człowieka będzie motywowanie przez najniższą w hierarchii niezaspokojoną potrzebę 2.Teoria ERG Alterfera Dotyczy subiektywnych stanów satysfakcji i pragnienia. Opiera się na 3 poziomach: - egzystencji - związków społecznych - rozwoju Teoria ta zakłada, że działania są motywowane przez kilka potrzeb jednocześnie. Jeśli dana potrzeba nie zostanie zaspokojona to człowiek zejdzie na inny (niższy) poziom, by tam szukać satysfakcji 3.Teoria potrzeb osiągnięć Atkinsona Wszystkie zdrowe i dorosłe osoby posiadają zapas energii, którą są w stanie odpowiednio wykorzystać. Dążenia ludzi : - do osiągnięć zawodowych i twórczości - do władzy - do przynależności i dobrych relacji z otoczeniem Różni ludzie przejawiają różne dążenia. 4.Teoria zachowań przedsiębiorczych (doczytać nazwisko) (David O. McClelland (??) ) Zidentyfikowana została potrzeba osiągnięć. Wiąże się ze stopniem motywacji do właściwego wykonania zadania. Trzy rodzaje potrzeb: 1. osiągnięć ( skorelował ją z wysoką efektywnością działania człowieka) 2. afiliacji (pragnienie akceptacji i ludzkiego towarzystwa) 3. władzy organizacyjnej 5. Dwuczynnikowa teoria Herzberga Człowieka motywują : - 46 - Made by IlonQa - motywatory czynniki higieniczne (higiena psychiczna) czynniki higieniczne motywatory Gdy są Brak niezadowolenie zadowolenie Gdy nie ma niezadowolenie Brak niezadowolenie Czynniki higieniczne to np. : polityka firmy, życie osobiste, warunki pracy, stosunki z przełożonymi, bezpieczeństwo, pozycja w pracy, polityka płacowa Motywatory to : osiągnięcia w pracy, uznanie, teść pracy, odpowiedzialność, rozwój, możliwość awansu, wynagrodzenia (są to czynniki wewnętrzne) Etapy procesu motywowania: - zapewnienie czynników higieny psychicznej - zapewnienie motywatorów ad. b) teorie procesu Zajmują się sposobem powstania motywacji. Odwołują się do tego jak ludzie zachowują się dla zaspokojenia swoich potrzeb oraz jak oceniają swoje zaspokojenie po realizacji zadania. Podstawą jest pojęcie oczekiwania ad. c) teorie wzmocnienia Głównym przedstawicielem jest SKINER. Odwołuje się do tego w jaki sposób skutki zachowań z przeszłości wpłyną na działanie ludzi w przyszłości. Wśród nich występują 4 rodzaje wzmocnienia: - pozytywne - unikanie - karanie - eliminacja WYKŁAD 13. 12-01-2006 PODEJŚCIE PROCESOWE W ZARZĄDZANIU Proces- to zbiór działań wzajemnie powiązanych lub wzajemnie oddziaływujących, które przekształcają wejścia w wyjścia ( interesują nas przepływy pewnych wielkości) Definiując proces należy określić: - początek i koniec procesu - wejście \ wyjście procesu - dostawcę i klienta ( dostawcy są głównie zewnętrzni) - właściciela \ lidera procesu Podejście procesowezbiór przekształcania wejść w wyjścia działań, w których wykorzystuje się zasoby do Przedsiębiorstwo jako zbiór procesów, korzyści: o pozwala na zlokalizowanie działań w największym stopniu przyczyniających się do sukcesu przedsiębiorstwa o powstanie jej przewagi konkurencyjnej - 47 - Made by IlonQa o kierowania wartości z punktu widzenia klienta Wartość dodana- jej miarą jest wyższa niż przeciętna stopa zysku w danym sektorze Cechy podejścia procesowego : - analizuje się i usprawnia główne relacje między podsystemami przedsiębiorstwa - do analizy wykorzystuje się zespoły międzyfunkcjonalne zaangażowanie w dany proces Ogólny cel zarządzania procesami Wytwarzanie : - właściwych produktów ( badania) - we właściwym czasie (logistyka) - przy minimalnym koszcie Szczegółowe cele: Za pomocą procesów można: o określić sposób funkcjonowania organizacji o dokonać pomiarów efektywności wykonywanych prac o optymalizować procesy i na tej postawie o przewidywać perspektywy rozwoju Doskonalenie i rozwój organizacji wymaga: a. przeprojektowania procesów b. dostosowania do nich struktury organizacji firmy c. opracowania systemu zarządzania jakością, środowiskiem ( zintegrowane systemy zarządzania) Kategorie procesów: - procesy - procesy - procesy - procesy - procesy związane z rozwojem biznesu rozwoju produktów zarządzania finansami zarządzania kadrami zarządcze i administracyjne PROCESY ZWIAZANE Z ROZWOJEM BIZNESU: - analiza konkurencyjna - prognozowanie - kierowanie i zarządzanie szansami biznesowymi - badanie rynku - ustalanie cen - opracowywanie ofert - działania promocyjne - sprzedaż PROCESY DOSTARCZANIA PRODUKTÓW: - fakturowanie - windykacja należności - dystrybucja - zarządzanie zapasami - realizacja zamówienia - planowanie produkcji - zaopatrzenie materiałowe - wybór dostawców i współpraca z nimi PROCESY ZARZĄDZANIA FINANSAMI: - zobowiązania - należności - audyting (??) - budżetowanie - 48 - Made by IlonQa - wydatki kapitałowe zarządzanie środkami płynnymi raportowanie finansów monitorowanie wyników zarządzanie lokatami PROCESY ZARZĄDZANIA KADRAMI: - planowanie karier (ścieżki karier) - zarządzanie płacami - przeniesienia - monitorowanie efektywności pracy ( zespołów, indywidualnej) - nabór, zwalnianie pracowników - szkolenia PROCESY ZARZĄDCZE I ADMINISTRACYJNE - zarządzanie środkami trwałymi - zarządzanie informacją - przydzielanie zasobów - zarządzanie bezpieczeństwem pracy - planowanie strategiczne i taktyczne WSPÓŁCZESNY MOEDL PRZEDSIĘBIORSTWA Cechy: bardziej opiera się na zasadach wirtualnych niż na fizycznych na równi z produktami fizycznymi sprzedaje informacje informacje wykorzystuje dla stworzenia nowych czynników znajduje nowe sposoby komunikowania się z klientami dla zdobycia przewagi konkurencyjnej zbiera, przetwarza i wykorzystuje informacje a) wydajnością meta procesy procesy główne subprocesy Klasyfikacja procesu produkcyjnego: Kryteria klasyfikacji: 1. obiekt odniesienia 2. złożoność 3. udział pracy 4. udział w produkcji towarowej 5. związek procesów \ operacji 6. struktura procesów Obiekt odniesienia - proces produkcyjny wyroby - proces produkcyjny komórki produkcyjnej Złożoność Udział pracy - proces prosty proces złożony procesy pracy - 49 - radykalna reorganizacja procesu celowe ulepszenie procesu ciągłe ulepszenie wydajności Made by IlonQa - procesy naturalne Udział w produkcji towarowej - proces podstawowy - proces pomocniczy ( często kontraktowanie z zewnątrz) Związek procesów Operacje technologiczne Proces technologiczny Operacje transportu Operacje kontroli z obciążeniem samokontroli Proces transportu Proces kontroli bez obciążenia Operacje konserwacji Operacje magazynowania oczekiwanie D Proces konserwacji Proces magazynowania Struktura procesu - wg faz technologicznych - wg części i zespołów ETAPY ZARZĄDZANIA PROCESEM Analiza procesu Zagrożenia Czynności krytyczne Polityka Procedury zadania usprawnienia i odpowiedzialność instrukcje robocze WYKŁAD 14. 19-01-2006 FAZY ROZWOJU ZARZĄDZANIA Główny problem i niedostatki w : - Sposób rozwiązania: gospodarce kadrami wykwalifikowanymi dostosowanie do otoczenia orientacjach strategicznych popytowej orientacji rynku stanie .... i pożądanie orientacji kosztowej ujęciu ilościowym 1990 1980 zarządzanie strategiczne 1970 strategia | planowanie 1960 marketing | sprzedaż 1955 contolling | planowanie w przedsięb. 1950 rachunek kosztów | ekonomika przedsięb. racjonalizacja , organizacja Aliansy strategiczne - to zarządzanie dynamiczne, w przyszłości będą pojawiać się nowe rozwiązania, metody, np. zarządzanie chaosem w przedsiębiorstwie Ewolucja koncepcji zarządzania - 50 - Made by IlonQa 2000 1990 1980 1970 1960 1950 Organizacja inteligentna, frontalna fabryka, reengenering Organizacja ucząca się, kształtowanie kultury organizacji, zarządzanie kompetencjami loan- management Zarządzanie jakością, just in time Kazein, Tom, kultura organizacyjna Planowanie strategiczne, analiza wartości, budżet o podstawie zerowej; zarządzanie partycypacyjne Zarządzanie przez cele, praca grupowa, wzbogacanie pracy TEORIA XIY Prognozowanie FRONTALNA FABRYKA- budowa organizacji modułowej ( budowa całości z części, całość ma takie same cechy jak części) Koncepcje Zakres kooperacji Rodzaj kooperacji Pozytywna (współdziałanie) Zewnętrzna wewnętrzna Negatywne (rywalizacja) Strategia, holding, organizacja wirtualna, ... , strategiczne Koncepcja przewag konkurencyjnych, teorie konkurencji Naukowa organizacja pracy, kierunek administracyjny, stosunki międzyludzkie, zarządzanie systemowe Rozwój organizacji zarządzania przez konflikty koncepcyjne zachowań organizacyjnych TEORIA PORTERA – teoria przewag konkurencyjnych Pojęcie aliansów strategicznych: - sojusz nawiązywane między przedsiębiorstwem będącym faktycznymi lub potencjalnymi konkurentami - zmierzają do poprawy zarządzania jakimś przedsięwzięciem lub dziedziną działalności poprzez koordynowanie kompetencji, środków i niezbędnych zasobów Przedsięb. zainteresowane Formy realizacji Stosunki rynkowe Fuzje i akwizycje Kooperacja Klienci- dostawcy Transakcje Integracja pionowa Partnerstwo pionowe konkurencja Konkurencja Koncentracja sektorowa Alianse strategiczne Cele aliansów strategicznych - osiągnięcie lepszej pozycji konkurencyjnej przez wszystkich partnerów - dokonanie między sobą fuzji, cesji, lub akwizycji jakieś dziedziny działalności - 51 -